________________
१३४
भगवतीसूत्रे एवं यथा प्रज्ञापनापदे तथैव निरवशेषम्, यावत्--ये सस्थानतः आयतसंस्थानपरिणतास्ते वर्णतः कालवर्ण परिणता अपि यावत्-रूक्षस्पर्शपरिणता अपि
टीका-'वीससापरिणया णं भंते ! पोग्गला कइविहा पण्णत्ता ?' गौतमः पृच्छति हे भदन्त ! विस्रसापरिणाः विस्रसया स्वभावेन परिणताः परिणति प्राप्ताः खलु पुद्गलाः कतिविधाः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-'गोयमा ! पंचविहा पण्णत्ता,' ' दो प्रकारके कहे गये हैं । (तंजहा) जो इस प्रकारसे हैं (सुन्भिगंधपरिणया वि, दुन्भिगंधपरिणया वि) सुरभिगंधपरिणत भी और दुरभिगंधपरिणत भी ( एवं जहा पनवणाए तहेव निरवसेसं जाव जे संठाणओ आययसंठाणेपरिणया ते वण्णओ कालवनपरिणया वि जाव लुक्खफासपरिणया वि) इस प्रकार प्रज्ञापनापदमें जैसा कहा गया है उसी तरहसे यहांपर भी समस्त कथन जानना चाहिये । यावत जो विस्त्रसापरिणत पुद्गल संस्थानकी अपेक्षासे आयत संस्थानपरिणत कहे गये हैं वे वर्णकी अपेक्षासे कालवर्णपरिणत भी कहे गये हैं यावत् रुक्षस्पर्श परिणत भी कहे गये हैं। ____टीकार्थ-सूत्रकारने इस सूत्रद्वारा मिश्रपरिणत पुद्गलोंके भेदोंका निरूपण करनेके बाद सिस्रसा परिणतपुद्गलोंका निरूपण किया है इसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि 'वीससा परिणया णं भंते ! पोग्गला कइविहा पण्णत्ता' हे भदन्त ! जो पुद्गल विस्रसा परिणत જે ગંધપરિણુત પુદગલો છે તેમના બે પ્રકાર કહ્યા છે (તેન) તે બે પ્રકારે આ प्रमाणे छ- ( मुभिगंधपरिणया वि, दुब्भिगंधपरिणया वि ) (१) मुलाय परियत मने (२) २मिग ५ ( ५) परिणत (एवं जहा पनवण्णापए तहेव निरवसेस जाव जे संठाणओ आययस ठाणपरिणया ते वण्णओ कालवण्ण. परिणया वि जाव लुक्खफासपरिणया वि ) मा प्रभारी प्रज्ञापनामा ने પ્રકારનું કથન કરવામાં આવ્યું છે, એ જ પ્રમાણે અહીં પણ સમસ્ત કથન સમજવું. જે વિસસાપરિણત યુગલ સંસ્થાનની અપેક્ષાએ આયત સંસ્થાન પરિણુત કહેવામાં આવ્યાં છે, તે પુદગલે વર્ણની અપેક્ષાએ કાળાવર્ણરૂપે પરિણત પણ કહ્યા છે, યાવત, રૂક્ષસ્પર્શ પરિણત પણ કહ્યાં છે, ત્યાં સુધીનું કથન ગ્રહણ કરવું.
1 ટીકાથુ– પહેલાં સૂત્રમાં મિશ્રપરિણત પુદગલોનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. હવે સૂત્રકાર વિસસાપરિણત પુદગલનું નિરૂપણ નીચે પ્રમાણે કરે છે- गौतम स्वामीना प्रश्न-वीसंसापरिणयाणं भंते ! पोग्गला कइ विहा पण्णत्तार હે ભદન્ત ! વિશ્વસારિત પુદગલ કેટલા પ્રકારના કહ્યા છે? (વિસસાપરિણત એટલ HINथी परिणति पामेलi yjai) .! . . .
