________________
भगवतीसूत्रो त्रिक्रियः, कदाचित् चतुष्क्रियः, कदाचित् पञ्चक्रियो भवति, किन्तु नवरम्-अन्यापेक्षया विशेषस्तु मनुष्येऽयमेव यत् यथा जीवसमुच्चयः अक्रियः प्रतिपादितस्तथा मनुष्येऽपि अक्रियो भवति, जीवसमुच्चयपदे मनुष्यमिद्धापेक्षयैव अक्रियत्वस्य प्रतिपादितत्वात्, गौतमः पृच्छति-'जीवेणं संते ! ओगलियसरीरेहितो कइकिरिए ?' हे भदन्त ! जीवः खलु औदारिकशरीरेभ्यः परकीयौदारिकरारीराण्याश्रित्य कति क्रियो अवति इति प्रश्नः । तथा चात्र 'औदारिकशरीरेभ्यः' इत्येवं बहुत्वापेक्षोऽयं द्वितीयो जीवविषयको दण्डको बोध्यः, प्रथावस्तु प्रायुक्तः'औदारिकशरीरात्' इत्येवमेकन्यापेक्षो जीवविषयको दण्डको विज्ञेयः, एवं करके अपने२ कायको व्यापारवाला करते हैं तब ये कदाचित् तीन क्रियाओंवाले, कदाचित् चार क्रियाओंवाले और कदाचित् पांच क्रियाओं वाले होते हैं । परन्तु मनुष्य में यह विशेषता है कि वह जीव समुचय के अनुसार क्रियारहित भी होता है। जीव समुच्चयपद जो क्रिया रहितका प्रतिपादन किया गया है वह मनुष्य एवं सिद्धको अपेक्षा ले प्रतिपादित किया गया है ऐला जानना चाहिये । अव गौतलस्वामी प्रभुले ऐसा पूछते हैं-'जीवे णं संते ! ओरालियसरीरहितो कई किरिए' हे अदन्त ! जीवपरकीय औदारिक शरीरोंको आश्रित करके कितनी किथाओंवाला होता है ? यह बहुवचन की अपेक्षा द्वितीय दण्डक है. अबतक एक जीव परकीय एक औदारिक शरीरकी अपेक्षा कितनी क्रियाओंवाला होता है-ऐसा एक औदारिक शरीरको लेकर जीव विषयक प्रश्न किया गया था. यहां अनेक औदारिक शरीरोंको દ્વારા પ્રવૃત્તિ કરે છે, ત્યારે તેઓ કયારેક ત્રણ યિાઓવાળા, કયારેક ચાર ક્ષિાઓવાળા અને કયારેક પાંચ ક્ષિાઓવાળા હોય છે તેઓ ક્લિારહિત હોતા નથી મનુષ્યમાં એટલી જ વિશેષતા છે કે તે જીવ સમુચ્ચયની જેમ ક્રિયા રહિત પણ હોય છે જીવ સમુચ્ચય પદમાં જે ક્રિયારહિતતાનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે તે મનુષ્ય અને નિદ્રની અપેક્ષાએ કરવામાં આવ્યું છે એમ સમજવું.
हवे' गौतम २वामी महावीर प्रभुने पूछे छे 'जीवेणं भंते ! ओरालिय सरीरेहिंतो कइ किरिए ? ' महन्त ! 94 ५२४ीय मौ२४ शरीरन। माश्रित शन કેટલી ક્રિયાઓવાળે હેય છે? આ બહુવચનની અપેક્ષાએ બીજું દંડક છે. આ પહેલાં એક છેવ પરર્કએક ઔદારિક શરીરની અપેક્ષાએ કેટલી ક્રિયાઓવાળે છે- આ રીતે એક જીવે અને એક ઔદારિક શરીરની અપેક્ષાએ પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યા હતા. અહીં અનેક ઔદારિક શરીરને આશ્રિત કરીને પ્રશ્ન કરવામાં આવ્યે છે તેથી આ જીવ વિષયક
