Agam Sutra Satik 12 Auppatik UpangSutra 01

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 14

__७३
मूलं-३
मू. (३-वर्तते) ते णं पायवा मूलमंतो कंदमंतो खंभमंतो तयामंतो सालमंतो पवालमंतो पत्तमंतो पुप्फमंतो फलमंतो बीयमंतो अणुपुव्वसुजायरुइलवट्टभावपरिणयाएकखंधा अनेगसाला अनेगसाहप्प- साहविडिमा अनेगनरवामसुप्पसारिअअग्गेज्झघणविउलबद्धखंधा अच्छिद्दपत्ता अविरलपत्ता अवाईणपत्ताअनईअपत्ता नियजरढपंडुपत्ता नवहरियभिसंतपत्तभारंधकारगंभीरदरिसणिज्जा उवणिग्गयणवतरुपत्तपल्लवकोमलउज्जलचलंतकिसलयसुकुमालपवालसोहियवरंकुरग्गसिहरा।
निखं कुसुमिया निचं माइया निच्चं लवइया निचं थवइया निचं गुलइया निच्चं गोच्छिया निचं जमलिया निचं जुवलिया निच्चं विणमिया निच्चं पणमिया निचं कुसुमियमाइयलवइयथवइयगुलइयगोच्छियजमलियजुवलियविणमियपणमियसुविभत्तापिंडमंजरिवडिंसयधरा ।
सुयबरहिणमयणसालकोइलकोहंगकभिंगारककोंडलकजीवंतीजीव कणंदीमुहकविलपिंग लक्खकारंडचक्कवायकलहंससारसअनेगसउणगमिहुणविरइयसढुण्णइयमहुरसरणाइएसुरम्मे संपिडियदारियभमरमहकरिपहकरपरिलिन्तमत्तछप्पयकसमासवलोलमहरग-मगमंतगंजंतदेसभागे अभंतरपुष्फफले बाहिरपत्तोच्छण्णे पत्तेहियपुप्फेहि य उच्छण्णपडिवलिच्छण्णे साउफले निरोयए अकंटए नानाविहगुच्छगुम्ममंडवगरम्मसोहिए विचित्तसुहकेउभूए वावीपुक्खरिणीदीहियासुय सुनिवेसिय रम्मजालहरए।
वृ. 'ते णं पायव'त्ति यत्संबन्धाद् वनखण्ड इति । 'मूलमन्तो कन्दमन्तो' इत्यादीनि दश पदानि, तत्र कन्दो मूलानामुपरिवृक्षावयवविशेषो, मतुपप्रत्ययश्चेह भूम्नि प्रशंसायांवा। स्कन्धःस्थुङ । 'तयत्तित्वक्वल्कलं शाला-शाखाप्रवालः-पल्लवाङ्कुरः,शेषाणिप्रतीतानि । हरियमन्ते'त्ति क्वचिद् श्यते, तत्र हरितानि-नीलतरपत्राणि । 'अणुपुव्वसुजायरुइलवट्टभावपरिणय'त्ति आनुपूव्येर्ण-मूलादिपरिपाट्या सुष्टुजाता रुचिराः वृत्तविस्तारो वा येषां ते तथा ।
'अनेगनरवामसुणसारियअग्गेज्झघणविउलवट्ट(बद्ध)खंधे'त्ति अनेकाभिर्नरवामाभि सुप्रसारिताभिरग्राह्यो घनो-निबिडो विपुलो-विस्तीर्णो बद्धो-जातः स्कन्धो येषां ते तथा, वाचनान्तरेऽत्र स्थानेऽधिकपदान्येवं दृश्यन्ते–'पाईणडिणाययसाला उदीणदाहिणविच्छिण्णा ओणयनयपणयविप्पहाइयओलंबपलंबलंबसाहप्पसाहविडिमा अवाईणपत्ताअनुईण्णपत्ता' इति, अयमर्थ-प्राचीनप्रतीचीनयोः--पूर्वापरदिशोरायता दीर्घाशालाः-शाखा येषांतेतथा, उदीचीनदक्षिणयोः-उत्तरयाम्ययोर्दिशोर्विस्तीर्णाविष्कम्भवन्तो येषां ते तथा।
___ अवनता अधोमुखा नता-आनम्राः प्रणताश्च-नन्तुं प्रवृत्ताः विप्रभाजिताश्च विशेषतो विभागवत्यः अवलम्बा--धोमुखतया अवलम्बमानाः प्रलम्बाश्च-अतिदीर्घा (लम्बाः) शाखाः प्रशाखाश्च-यस्मिन् स तथाविधो विटपो येषां ते तथा, अवाचीनपत्राः-अधोमुखपर्णा अनुद्गीर्णपत्राः-वृत्ततया अबहिर्निर्गतपर्णा । अथाधिकृतवाचनाऽनुश्रि यते-'अच्छिद्दपत्ता' नीरन्ध्रपत्राः । 'अविरलपत्ता' निरन्तरदलाः।
'अवाईणपत्ता' अवाचीनपत्रा अधोमुखपलाशाः, अवातीनपत्रा वा–अवातोपहतबर्हा
'अणईयपत्ता' ईतिविरहितच्छदाः । निद्भूयजरढपंडुपत्ता' अपगतपुराणपाण्डुरपत्राः । 'नवहरियभिसंतपत्तभारंधकारगंभीरदरिसणिज्जा' नवेन हरितेन भिसंतत्ति-दीप्यमाने पत्रभारेण