Agam Sutra Satik 12 Auppatik UpangSutra 01

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 44

मूलं-१७
१०३
विहगइव सव्वओ विष्पमुक्कमंदर इव अप्पकंपा सारयसलिलं वसुद्धहिअयाखग्गिविसाणं व एगजाया भारंडपक्खी व अप्पमत्ता कुंजरो इव सोंडीरा वसभी इव जायत्थामा सीहो इव दुद्धरिसा वसुंधरा इव सव्वफासविसहा सुहअहुआसणे इव तेअसा जलंता।
वृ. 'तेणं कालेण'मित्यादिगमान्तरंव्यक्तंच, नवरंसमितिसूत्रे आयाणमंडभत्तनिक्खेवणासमिय'त्तिआदाने-ग्रहणे उपकरणस्येति गम्यते, भाण्डमात्रायाः-वस्त्राधुकरणरूपपरिच्छदस्य, भाण्डमात्रस्यवोपकरणस्यैव, अथवा भाण्डस्यवस्त्रादेम॒न्मयभाजनस्यवामात्रस्य च-पात्रविशेषस्य निक्षेपणायां-विमोचनेये समिताः-सुप्रत्युपेक्षितादिक्रमेण सम्यक्प्रवृत्तास्ते तथा, 'उच्चारपासवण
खेलसिंघाणजल्लपारिट्ठावणियासमिया' पुरीषमूत्रनिष्ठीवननासिकाश्लेष्ममलपरित्यागे समिता इति शुद्धस्थण्डिलाश्रयणात्।
मणगुत्ते'त्यादिपदत्रयंकण्ठयम्, अतएव 'गुत्ता सर्वथागुप्तत्वात् गुतिंदिय'त्तिशब्दादिषु रागादिरहिता इत्यर्थः, अथवा 'गुत्तागुतिंदिय'त्ति गुप्तानि शब्दादिषु रागादिनिरोधाद् अगुप्तानि च आगमश्रवणेर्यासमित्यादिष्वनिरोधादिन्द्रियाणि येषां ते तथा, 'गुत्तबंभयारित्ति गुप्तंवसत्यादिगुप्तिद्ब्रह्म-मैथुनविरतिं चरन्ति-आसेवन्त इत्येवंशीलाः गुप्तब्रह्मचारिणः, अमम'त्ति आभिष्वनिकममेतिशब्दवर्जा 'किंचन'त्ति निद्रव्याः वाचनान्तरे।।
‘अकोहे त्यादीन्येकादशपदानि श्यन्ते, तत्र अकोहे'त्यादि४ प्रतीतानि, अतएव 'संत'त्ति शान्ताअन्तर्वृत्या पसंत'त्तिप्रशान्ताः बहिर्वृत्या उवसंतत्तिउपशान्ताउभयतः, अथवामनःप्रभृत्यपेक्षया शान्तादीनि पदानि, अथवा श्रान्ता भवभ्रमणात् प्रशान्ताः प्रकृष्टचित्तत्वात् उपशान्तानिवृत्ताः पापेभ्य, अथवा प्रशमप्रकर्षाभिधानायैकार्थं पदत्रयमिदम्, अत एव 'परिनिब्बुआ' सकलसन्तापवर्जिताः 'अणासव'त्तिअनाश्रवाः-अविद्यमानपापकर्मबन्धाः 'अगंथ'त्ति अविद्यमानहिरण्यादिग्रन्थाः छिन्नसोअत्ति छिन्नशोकाश्छिन्नश्रोतसो वा, छिन्नसंसारप्रवाहा इत्यर्थः ।
निरुवलेव'त्ति उपलिप्यते अनेनेत्युपलेपस्तद्रहिताः, कर्मबन्धहेतुवर्जिता इत्यर्थः, अथ निरुपलेपतामेवोपमानैराह-लक्ष्यमाणपदानां च भावनाध्ययनायुक्ते इमङ्ग्रहगाथे॥१॥ 'कंसे १ संखे २ जीवे ३ गयणे ४ वाए ५ य सारए सलिले ६।
पुक्खरपत्ते७ कुम्मे ८ विहगे ९ खग्गेय १० भारंडे ११ ।। ॥२॥ कुंजर १२ वसहे १३ सीहे १४ नगराया चेव १५ सागरऽकखोहे १६।
चंदे १७ सूरे १८ कणगे १९ वसुंधरा चेव २१सुहुयहुए २१।। उक्तगाथानुक्रमेणेह तानि पदानि व्याख्यास्यामः, वाचनान्तरे इत्यमेव ईष्टत्वादिति, 'कंसपाईव मुक्कतोया' कांस्यपात्रीवेति व्यक्तं मुक्तं-त्यक्तंतोयमिव तोयं-बन्धहेतुत्वात् स्नेहो यैस्ते तथा, 'संखो इव निरंगणे ति कम्बुवत् रङ्गणं-रागाधुपरञ्जनं तस्मान्निर्गताः, 'जीव इव अप्पडिहयगती' प्रत्यनीककुतीर्थिकादियुक्तेष्वपि देशनगरादिषु विहरन्तो वादादिसामथ्योपैतत्वेनास्खलितगतय इत्यर्थः।।
संयमेवाअप्रतिहतवृत्तयइत्यर्थः, 'गगनमिवनिरालंबणत्तिकुलग्रामनगराधालम्बनवर्जिता इत्यर्थसर्वत्रानिश्चिताइति ह्रदयं, वायुरिवअपडिबद्धा ग्रामादिष्वेकरात्र्यादिवासात् 'सारयसलिलं वसुद्धहिअय'त्ति अकलुषमनस्त्वात्, 'पुक्खरपत्तं व निरुवलेव'त्ति पङ्कजलकल्पस्वजनविषय