Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Sthanakvasi
Author(s): Punitabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai

View full book textPrevious | Next

Page 335
________________

પ્રતિપત્તિ—૩ : તિર્યંચ ઉદ્દેશક-૧
ઋમિત્ત નીટત્ત વૃશ્વિક જામિત્વાતિ । જાતિ એટલે તિર્યંચ જાતિ, તેના કુળ એટલે કૃમિ, કીટ, વૃશ્ચિક આદિ. તેના ઉત્પત્તિસ્થાનોનું ગ્રહણ યોનિ શબ્દથી થાય છે. એક જ યોનિમાં અનેક કુળ હોય છે. જેમ કે છાણ રૂપ યોનિમાં કૃમિકુલ, કીટકુલ, વૃશ્વિકકુલ વગેરે અનેક કુલ હોય છે. અથવા નાતિતમિત્યેવ पदं, जातिकुलयोन्योश्च परस्परं विशेषः एकस्यामेव योनावनेकजातिकुल सम्भवात् । तद्यथा- ए कस्यामेव छागणयोनौ कृमिजातिकुलं, कीटजातिकुलं, वृश्चिकजातिकुलमित्यादि । अतिमुखने खेड પદ રૂપે ગ્રહણ કરવામાં આવે, તો જાતિકુલ અને યોનિ આ બેમાં પરસ્પર વિશેષતા ઘશે, જેમ કે એક જ યોનિમાં અનેક જાતિકુલોનો સંભવ છે. છાણ રૂપ યોનિમાં કૃમિ જાતિકુલ, કીટ જાતિકુલ વૃશ્વિક જાતિકુલ વગેરે. આ રીતે એક જ યોનિમાં અવાન્તર જાતિ ભેદના સદ્ભાવથી ખેચર પંચેન્દ્રિય નિયોમાં બાર લાખ જાતિકુલકોટિ છે. ભુજપરિસર્પમાં નવ લાખ, ઉરપરિસર્પમાં દશ લાખ, સ્થલચરમાં દશ લાખ અને જલચરમાં સાડા બાર લાખ જાતિકુલકોટિ છે.
સૂત્રકારે પ્રસ્તુત પ્રસંગમાં ત્રણ વિક્લેન્દ્રિય જીવોના અન્ય દ્વારોનું કથન કર્યું નથી પરંતુ તેની ફુલકોટિનું નિરૂપણ કર્યું છે. ચૌરેન્દ્રિયની નવ લાખ, તેન્દ્રિયની આઠ લાખ અને બેઇન્દ્રિયની સાત લાખ કુલકોટ છે. તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયમાં યોનિસંગ્રહ આદિ ૧૧ દ્વાર ઃ
ક્રમ
દ્વાર
સ્થલચર
૧
યોનિસંગ્રહ
૨
૩
૪
૫
૭
८
લેશ્યા દૃષ્ટિ
૧૧
જ્ઞાનાસાન
૩ અજ્ઞાન
યોગ
ઉપયોગ
ઉપપાત
સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટ
૯
૧૦ ચ્યવન
સમુપાત
જાતિ ફુલકોટિ
જલચર
અંડજ, પોતજ | જરાયુજ સંમૂર્છિમ
સંમૂર્છિમ
૩
૩ જ્ઞાન
૩ અજ્ઞાન
૩
૨
૫
ચારે ગતિમાં, | આઠ દેવ સુધી
S
૩
૩
૩ જ્ઞાન
૩ જ્ઞાન
૩ અજ્ઞાન
૩ અજ્ઞાન
૩ અજ્ઞાન
૩ અજ્ઞાન
૩
૩
૩
૩
ર
ર
૨
૨
યુગલિકો અને આઠમા દેવલોકથી ઉપરના દેવોને છોડીને સર્વ જીવોની ઉત્પત્તિ થાય. ક્રોડપૂર્વ વર્ષ ત્રણપલ્યોપમ ક્રોડપૂર્વ વર્ષ
ક્રોડપૂર્વ વર્ષ
પલ્યોપમનો અસંખ્યાતમો
|
S
૩
૩જ્ઞાન
૫
ચારે ગતિમાં, આઠ દેવ સુધી ચાર નરક સુધી
સાત નરક સુધી
સાડાબારલાખ દશ લાખ
ઉપરિસર્પ | ભુજપરિસર્પ
અંડજ, પોતજ અંડજ, પોતજ સંમૂર્છિમ
સંમૂર્છિમ
૩
૩જ્ઞાન
૫
ચારે ગતિમાં, આઠ દેવ સુધી પાંચ નરક સુધી
દશ લાખ
|
૧
૫
ચારે ગતિમાં, આઠ દેવ સુધી
બે નરક સુધી
નવ લાખ
|
ખેચર
અંડજ, પોતજ
સંમૂમિ
ભાગ
૫
ચારે ગતિમાં,
આઠ દેવ સુધી
ત્રણ નરક સુધી
બાર લાખ


Page Navigation
1 ... 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860