Book Title: Aafatoni Aandhi Vachhe Samruddhinu Shikhar U N Mehtanu Jivan Charitra
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Torrent Limited
View full book text
________________
હાઈસ્કૂલના મંકોડીસાહેબ, જોશીપુરાસાહેબ અને જનાર્દન ભટ્ટસાહેબ – એ ત્રણે શિક્ષકો વધુ જાણીતા હતા. મૅટ્રિકમાં જોશીપુરાસાહેબ ઉત્તમભાઈના વર્ગશિક્ષક હતા. એ વખતે સગરામમાં બેસીને શિક્ષણ વિભાગના ડેપ્યુટીસાહેબ છોટુભાઈ પરીક્ષા લેવા આવતા હતા.
આ સમયે એક નવો પવન ફૂંકાતા વ્યવસાયની વંશપરંપરાગત ચાલી આવતી પરંપરામાં પરિવર્તન આવ્યું. પાલનપુરમાંથી કેટલાય જૈનો મુંબઈમાં હીરાના વ્યવસાય માટે ગયા. પાલનપુરમાં સ્થાનકવાસી અને દેરાવાસી એમ જૈન ધર્મના બે સંપ્રદાયોના અનુયાયીઓ હતા, પણ તેમની વચ્ચે સુમેળભર્યો સંબંધ હતો. પાલનપુરની હાઈસ્કૂલમાં ઉત્તમભાઈ અનેક પ્રકારની રમત ખેલતા હતા. ફૂટબોલ અને ક્રિકેટનો એમને શોખ હતો તો વળી રજાઓમાં મેમદપુર જાય ત્યારે ગિલ્લીદંડા અને આંબલી-પીપળી ખેલતા હતા. રમતગમતના શોખને કારણે એમનું શરીર કસાયેલું રહ્યું. વિજ્ઞાન વિદ્યાશાખાના સ્નાતક (B.Sc.) થયા ત્યાં સુધી ઉત્તમભાઈએ ક્યારેય કોઈ દવા લીધી નહોતી. ઉત્તમભાઈ જીવનના પૂર્વાર્ધ અને ઉત્તરાર્ધમાં તંદુરસ્તી કેવી રહી, તેની કવચિત્ તુલના કરતા હતા. પૂર્વાર્ધમાં કસાયેલું, નિરોગી શરીર અને ઉત્તરાર્ધમાં બીમારીઓના ચક્રવ્યુહમાં ફસાયેલું શરીર !
બાળપણથી જ ઉત્તમભાઈમાં અભ્યાસ અંગે સજાગતા હતી. અભ્યાસના સમયની બાબતમાં પૂરતી ચીવટ રાખતા હતા. વળી અભ્યાસ પૂરો ન થાય, ત્યાં સુધી ઊંધે નહીં ! અભ્યાસની આવી લગનીએ જ એમના વિદ્યાવ્યાસંગને તેજસ્વી બનાવ્યો. બીજા બધા દસ વાગ્યે સૂઈ જાય ત્યારે તેઓ મોડી રાત સુધી અભ્યાસ કરતા હોય. એમણે મનમાં ધાર્યું હોય કે આજે રાતના બે વાગ્યા સુધી વાંચવું છે, તો એટલો સમય વાંચ્યા પછી જ એમને જંપ વળે. બીજી કોઈ બાબતમાં ક્યારેક મિત્રો બાંધછોડ કરે. પણ અભ્યાસની બાબતમાં કોઈ બાંધછોડ નહીં.
પાલનપુર જૈન વિદ્યાલય બોર્ડિંગમાં ઉત્તમભાઈની સાથોસાથ પોપટલાલ લલ્લુરામ મહેતા, કાંતિલાલ ભીખાભાઈ મહેતા, સોભાગચંદ અમૃતલાલ કોઠારી અને જયંતીભાઈ ચેલજીભાઈ મહેતા જેવા વિદ્યાર્થીઓ પણ અભ્યાસ કરતા હતા.
ઉત્તમભાઈ જ્ઞાતિએ દશા શ્રીમાળી જૈન. એમનો બાર ગામનો ગોળ કહેવાતો. એમાં મેમદપુર, છાપી, બસુ, મેસર, ચંડીસર જેવાં બાર ગામનો સમાવેશ થતો. આ બાર ગામ વચ્ચે દીકરા-દીકરી આપવાનો લગ્નસંબંધ હતો. સમાજ પર જ્ઞાતિના પંચનું મજબૂત વર્ચસ્વ હોવાથી આ બાર ગામની બહાર કોઈ પોતાનાં દીકરા-દીકરીને વરાવવાની હિંમત કરી શકતા નહીં.
આ જ્ઞાતિમાંથી ભણવાની ધગશ સાથે બહાર આવેલા ઉત્તમભાઈએ
19.
