Book Title: Aafatoni Aandhi Vachhe Samruddhinu Shikhar U N Mehtanu Jivan Charitra
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Torrent Limited
View full book text
________________
પડકાર અને પ્રતિકાર
સમયનું વહેણ વહેવા લાગ્યું હતું. સ્વાથ્યની ગંભીર મુશ્કેલીઓ વચ્ચે ઉત્તમભાઈએ પ્રગતિની આગેકૂચ જારી રાખી હતી. આર્થિક અને શારીરિક પ્રશ્નોનો સામનો કરનાર ઉત્તમભાઈ સામે વ્યાવસાયિક સમસ્યાનો વિરાટ પડકાર ઊભો થયો. - ઈ. સ. ૧૯૭૮ની સાલ. આ સમયે અમદાવાદની એમની દવા બનાવવાની ફેક્ટરીમાં પંદર કામદારો કામ કરતા હતા. આ કામદારોને કેટલાંક બહારનાં પરિબળોએ ઉશ્કેર્યા.
સમાજમાં વ્યક્તિની પ્રગતિ બે પ્રકારના પડકાર ઊભા કરે છે. એક તો વ્યવસાયમાંથી જાગેલા બાહ્ય પડકારો અને બીજો આંતરિક ઈર્ષા-વૃત્તિમાંથી જાગેલો પડકાર. ઉત્તમભાઈની વ્યવસાયની કુનેહને કારણે બીજા લોકો દવાના નિર્માણમાં પા પા પગલી ભરતા હોય, ત્યારે ઉત્તમભાઈએ હરણફાળ ભરી હતી. આથી ઈર્ષાવૃત્તિ જાગી અને કામદારોની આ હડતાળની આગેવાની એક અત્યંત આક્રમક મજૂરનેતાએ લીધી હતી. આવી હડતાળોને કારણે કેટલાય માલિકોએ થાકી-કંટાળીને ઉદ્યોગો બંધ કરી દીધા હતા.
કામદારોની આ હડતાળ અત્યંત સ્ફોટક બની જતી. માલિકવિરોધી બેફામ સૂત્રોચ્ચારથી આનો આરંભ થતો. ધીરે ધીરે કામ ઓછું કરવામાં આવતું. એટલાથી માલિક નમે નહીં તો એને તોફાની કામદારોનો સામનો કરવો પડતો. એને ધમકીઓ આપવામાં આવતી અને બીજા નવા કામદારને કારખાનામાં પગ મુકવા દેતા નહીં. પરિણામે ઉત્પાદન બંધ થતું. માલિકને કાં તો કામદારોની માગણીને વશ થવું પડતું અથવા એ કારખાનાને તાળાં લગાવી દેતો હતો.
પરિસ્થિતિ એવી સર્જાતી કે ઉદ્યોગપતિને નમવું પડે અને મજૂરનેતાએ કરેલી દરખાસ્તો સ્વીકારવી પડે. આમેય એ વખતે યુનિયનોની ચળવળો પરાકાષ્ઠાએ હતી અને એમાં સૌથી વધુ આક્રમક આ યુનિયનના સૂત્રધાર મજૂરનેતા હતા !
આ સમયે એક બીજી કંપનીમાં હડતાળ પડી હતી અને તે કંપનીના અધિકારી પર કેટલાક ઉશ્કેરાયેલા મજૂરોએ ઍસિડ ફેંક્યો હતો. એને કારણે એ અધિકારીનું કરુણ મૃત્યુ થયું હતું, પણ એથીયે વિશેષ તો ઉદ્યોગના ક્ષેત્રમાં સંચાલકોનાં મન ભયભીત બની ગયાં હતાં. વળી આ સમયે માલિકો પર તોફાની કામદારો ખોટા કેસ ઊભા કરતા હતા. તોફાન કરીને કારખાનાને નુકસાન પહોંચાડે. ઉત્પાદન ખોરવી નાખે. અધૂરામાં પૂરું ખોટા ઉપજાવી કાઢેલા કેસો દાખલ કરીને ઉદ્યોગપતિને બને તેટલી રીતે હેરાન-પરેશાન કરવાના પ્રયાસો કરતા હતા.
ઉત્તમભાઈ સામે આ વખતે નાજુક તબિયતનો સવાલ તો ઊભો જ હતો. ડૉક્ટરે એમને સ્પષ્ટ શબ્દોમાં ચેતવણી આપી હતી કે એમણે અધિક શ્રમ કરવો નહીં. ઉત્તમભાઈની તબિયત એમને સાથ આપતી નહોતી, પરંતુ વણસતી પરિસ્થિતિને અટકાવ્યા સિવાય એમની પાસે અન્ય વિકલ્પ પણ નહોતો.
109
