Book Title: Aafatoni Aandhi Vachhe Samruddhinu Shikhar U N Mehtanu Jivan Charitra
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Torrent Limited
View full book text
________________
લૉજમાં રહેવા લાગ્યા. રેશનિંગનો કપરો સમય હજી ચાલુ હતો. ઘણી વાર તો લોટ જ ન મળે. લોટ મળે તો ભેળસેળવાળો મળે. બીજી બાજુ સેન્ડોઝ કંપનીની નોકરી એવી કે લાંબા-લાંબા પ્રવાસો ખેડવા પડે. મુંબઈમાં થયેલ મરડાની અસર હજી વરતાતી હતી. પેટના દર્દની પરેશાની ચાલુ જ હતી. એમાં દિવસોના દિવસો સુધીની લાંબી મુસાફરી એમના શરીર પર માઠી અસર પહોંચાડી ગઈ. અપચો, અજંપો અને અકળામણ રહેતાં હતાં, પરંતુ કરે શું ?
કોઈ વાર આખું સૌરાષ્ટ્ર ઘૂમી વળવાનું હોય તો વળી ક્યારેક રાજસ્થાનના એક છેડેથી બીજો છેડો ખૂંદવાનો હોય. આ સમયે મોટે ભાગે ટ્રેનમાં મુસાફરી કરવી પડતી હતી. ટ્રેનમાં ભીડ એટલી બધી હોય કે બેસવાની ભાગ્યે જ જગ્યા મળે. મોટે ભાગે તો ઊભા રહીને જ મુસાફરી કરવી પડે. રીઝર્વેશનની પ્રથા જ અમલમાં નહોતી એટલે બેઠક મળી રહે તેવું ક્યાંથી બને ? એ સમયે વીરમગામ થઈને સૌરાષ્ટ્રમાં જવું પડતું હતું. વીરમગામની લાઇનદોરી પર સામાનની કડક તપાસ થતી હતી.
અમદાવાદથી નીકળેલા ઉત્તમભાઈને રાજકોટ, જામનગર, ભાવનગર, મહુવા, જૂનાગઢ, વેરાવળ, અમરેલી, સુરેન્દ્રનગર, લીંબડી, વાંકાનેર અને છેક મોરબી સુધી મુસાફરી કરવી પડતી હતી. સૌરાષ્ટ્રનો છેડો આવે. કિંતુ મુસાફરીનો અંત ન આવે. મોરબીથી લૉચમાં બેસીને કચ્છમાં જવાનું રહેતું. આ લૉચ આમતેમ ખુબ હાલકડોલક થાય. ક્યારેક એવો ડર પણ લાગે કે એ જળસમાધિ ન લે તો સારું.
એ વખતે એટલી સાંત્વના રહેતી કે લૉચ દરિયાના કાંઠે કાંઠે ચાલે છે એટલે આફત આવે તો પણ ઊગરી જવાની શક્યતા રહે. લૉચમાંથી ઊતર્યા પછી ભૂજ જવું પડે. આનું કારણ એ કે એ સમયે કચ્છમાં ક્યાંય પણ જવું હોય તો ભૂજથી જ બધી ટ્રેન મળે. રૂપિયાને બદલે કોરીનું ચલણ ચાલતું હતું, આથી લૉચમાંથી ઊતર્યા બાદ દોડતા જઈને રૂપિયા આપીને કોરી ખરીદવી પડતી અને પછી દોડતા જઈને ટ્રેન પકડવી પડતી હતી.
એ વખતે ભૂજમાંથી માંડવી જવા માટે એક બસ ચાલતી હતી. બસ સાવ જૂની અને ખખડેલી. વળી પ્રવાસીઓનો કોઈ પાર નહીં. બસમાં મુસાફરોને ઘેટાંબકરાંની માફક પૂરવામાં આવતા અને વધારામાં બસની ઉપર પણ કેટલાય મુસાફરો બેઠા હોય. એકાદ વખત માંડવીથી જામનગરની દરિયાઈ સફર પણ ખેડવી પડી. આમ કચ્છમાં અંજાર, ભૂજ અને માંડવી સુધી જવું પડતું હતું.
ટિણ, પાલનપુર, વીસનગર, ધોળકા, ધંધુકા, હિંમતનગર, ઈડર, નડિયાદ અને વડોદરા જેવાં શહેરોમાં જવાનું બનતું હતું. રાજસ્થાનના જોધપુર અને બીકાનેરની સફર ખેડવી પડતી હતી.
3 9
