Book Title: Aafatoni Aandhi Vachhe Samruddhinu Shikhar U N Mehtanu Jivan Charitra
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Torrent Limited
View full book text
________________
હતા. નાનાં ગામડાંમાં રહેતા ડૉક્ટરોને પણ એમ લાગતું કે એમની ઉપેક્ષા થાય છે. આવી પરિસ્થિતિમાં ટાઈ, શર્ટ અને પેન્ટ પહેરેલા ઉત્તમભાઈ એમને મળવા જાય એટલે સ્વાભાવિકપણે એ ડૉક્ટરોને અપાર આનંદ થતો હતો.
એમની દવાઓનો વ્યાપક પ્રચાર શરૂ થયો હતો અને એમ લાગતું હતું કે ધીરે ધીરે બધું ગોઠવાઈ જશે. ‘ટ્રિનિપાયરીન’ ગોળી એ પીળા રંગની વિદેશી ગોળીના જેવા રંગની જ હતી, પણ એની કિંમત માત્ર બે આનાની હતી. ‘ઇરગાપાયરીન’ એ માત્ર ચાર આનામાં વેચતા હતા અને ‘ટ્રિનિહૅમીન’ એ વિટામિનની ગોળી હતી. ડૉ. બાવીશીના કહેવા મુજબ આ દવાઓની કિંમતમાં દર્દીને પચાસ ટકાનો ફાયદો થતો હતો. વળી દવાની ગુણવત્તા સાથે ઉત્તમભાઈ કદી સમાધાન કરતા નહીં, આથી અમદાવાદના ડૉ. વીરેન્દ્ર દલાલ અને ડૉ. રાજેન્દ્ર દલાલ ‘ટ્રિનિટી’ની દવાઓ મોટા જથ્થામાં ખરીદતા હતા. આ બંને પાસેથી ઉત્તમભાઈને ઘણો મોટો ઑર્ડર મળતો હતો.
ઉત્તમભાઈમાં દવાના ક્ષેત્રની કોઈ વિલક્ષણ સૂઝ હતી. ભારતમાં જો છ હજાર કરોડની દવાનું વેચાણ થતું હોય તો પાંચ હજાર કરોડની દવા માત્ર ડૉક્ટરના પ્રિસ્ક્રિપ્શનને આધારે વેચાય છે. બાકીની એક હજાર કરોડની દવા સરકારી હૉસ્પિટલોમાં અને અન્યત્ર ખરીદવામાં આવે છે. આથી જે વ્યક્તિને આ વ્યવસાયમાં પ્રગતિ સાધવી હોય તેણે પ્રિસ્ક્રિપ્શનવાળી દવાઓ બનાવવી જોઈએ. દવાના નિર્માણ વિશેની ઉત્તમભાઈની આ વિચારધારા હતી.
વળી આ ક્ષેત્રનો અનુભવ એમ કહેતો કે આવી પ્રિસ્ક્રિપ્શનવાળી દવામાં બે વસ્તુનો વિશેષ ખ્યાલ રાખવો જોઈએ. એક તો એવી દવા બનાવવી કે જે ડૉક્ટર દર્દીને લખી આપે અને બીજું એ કે દવા એવી બનાવવી કે જે બીજું કોઈ ન બનાવતું હોય.
આવી ‘અનકૉમન’ દવા બનાવવાનું વલણ ઉત્તમભાઈમાં વિશેષ જોવા મળ્યું. આવી તદ્દન નવી દવા ન બનાવાય, તો વધુમાં વધુ એવી દવા તો બજારમાં મૂકવી જ કે જે વિદેશની બહુરાષ્ટ્રીય કંપની બનાવતી હોય અને ભારતમાં ખૂબ મોંઘા ભાવે વેચાતી હોય. આની પાછળ ઉત્તમભાઈની એક એવી ભાવના પણ ખરી કે આવી દવા સસ્તી કિંમતે બનાવીને તમે દર્દીને માટે આશીર્વાદરૂપ પણ બની શકો. ઉત્તમભાઈએ આવી દવા સસ્તી કેમ બને તેવો પ્રયાસ કર્યો. પરિણામ એ આવ્યું કે પરદેશમાં બનતી દવાઓ અહીં સસ્તામાં મળવા લાગી. એટલું જ નહીં, પણ દવાની ગુણવત્તા જાળવવા માટે પણ ઉત્તમભાઈ સતત જાગ્રત રહેતા.
એમના જીવન પર ‘એમ્ફેટેમિન’ ગોળીનું વ્યસન ભરડો લઈને બેઠું હતું. એક વાર એની લત લાગે, એટલે માનવી ભાગ્યે જ એમાંથી બહાર નીકળી શકે.
75
