Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ yugapuruSa yiAmAnujI dilIpa va. zAha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ yugapuruSo citrabhAnujI dilIpa va. zAha prAptisthAna azoka prakAzana maMdira pahelo mALa, kastUrabA khAdI bhaMDAranI upara, ratanapoLanI sAme, gAMdhI roDa, amadAvAda - 380 001. . e-mail : hareshshah42@yahoo.co.in apmbooks42@yahoo.co.in navabhArata sAhitya maMdira 134, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI - 400 002. e-mail : nsmmum@yahoo.co.in navabhArata sAhitya maMdira bukazelpha jaina derAsara pAse | 202, pelikana hAusa 16, siTI senTara, gAMdhI roDa, amadAvAda - 1, Azrama roDa, amadAvAda - 9ii svastika cAra rastA pAse, amadAvAda - 9
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Yugpurush Chitrabhanuji Written in English by Dilip V. Shah Translated in Gujarati by Chirantana Bhatt Published by : Navbharat Sahitya Mandir, Mumbai - 400 002, Ahmedabad - 380 001 e-mail : nsmmum@yahoo.co.in ISBN : 978-93-88116-21-3 (c) dilIpa va. zAha prathama AvRtti : 2019 | kiMmata rU. 325 prakAzaka azoka dhanajIbhAI zAha navabhArata sAhitya maMdira 134, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI 400 002 ratanapoLanI sAme, gAMdhI roDa, amadAvAda 380 001 e-mail : nsmmum@yahoo.co.in TAipaseTiMga sTAilasa grAphiksa amadAvAda mudraka jayaMta prinTarI muMbaI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa vigana bhAI-bahenone vizvamAM ahiMsAno saMdeza phelAve te AzA sAthe
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIrvacana zrI gurudeva citrabhAnujInAM jIvanane zabdomAM guMthavAnAM mahattvanAM kAryane pAra pADavA badala huM zrI dilIpabhAI zAhane abhinaMdana pAThavuM chuM. zrI gurudeva citrabhAnujInI siddhio ane saphaLatAonI jhAMkhI ApavI khudamAM ja eka bahu moTo paDakAra che. jaina samudAyamAM dilIpabhAI evI pahelI vyakti che jemaNe AvuM pustaka lakhavAnI pahela karI. temanA prayatnone pagale ApaNAM jaina samudAyanAM tathA anya lokone paNa A mahAna AtmA viSe vadhu jANavA ane zIkhavA maLaze. jaina dharmanA saMdezano paDagho have vadhu dUra sudhI prasarI zakaze. mArA AzIrvAda ane zubhecchA dilIpabhAI sAthe che tathA bhaviSyanAM temanAM dareka sAhasa ane prayAsamAM temanI sAthe raheze. AcArya caMdanAjI virAyatana rAjagIra, bihAra
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amukha kumArapALa desAI maitrIbhAvanuM vahetuM jharaNuM, jena dharmamAM vahyA kare pUjya zrI citrabhAnujInI jIvanakathA vize vicAratAM mArI najaranI sAme ahiMsAnI bhAvanAthI maghamaghatA eka utkRSTa ane pAradarzaka jIvananI keTalIya chabIo pasAra thaI jAya che. lagabhaga daseka varSanI uMmarathI pU. zrI citrabhAnujIne maLavAnuM ane emanAM preraka pravacanonuM zravaNa karavAnuM sadbhAgya sAMpaDyuM. mArA pitAzrI "jayabhikhkha sAthe emano gADha snehasaMbaMdha hato ane e samaye pU. zrI citrabhAnujInA saurabha' ane "motInI khetI' jevAM keTalAMka pustako jayabhikhkhae snehapUrvaka suMdara sajAvaTa sAthe "zrI jIvanamaNi sarvAcana zreNImAM pragaTa karyA hatAM. e samaye gujarAtanA prasiddha sAkSaro dhUmaketu, manubhAI jodhANI, dhIrubhAI ThAkara vagerenI sAthe pU.zrI citrabhAnujIne gharobo hato. jayabhikhkhuM SaSThipUrtinI ujavaNI prasaMge 1968mAM muMbaInA roksI thiyeTaramAM pU. zrI citrabhAnujIe vizALa sabhAne saMbodhI hatI ane e samaye jaina ane jainetara tamAma loko para emanAM vANI ane vicAra - baMneno prabhAva jovA maLato hato. AcArya rajanIza ane pU. citrabhAnujInI vyAkhyAnazailI ane vicAravaibhava vize sAmAnya janasamUhamAM rasaprada tulanAtmaka carcAo cAlatI hatI. pU. citrabhAnujIne jayabhikhkhano nirbhayatAno guNa khUba pasaMda hato ane teo jyAre jyAre mane maLatA tyAre jayabhikhkhanI mastI, jiMdAdilI ane nirbhayatAnI vAta karatA. tyArabAda muMbaI, siMgApora ane amerikAmAM emane vakhatovakhata maLavAnuM banyuM. sneha, saujanya ane sadbhAva dharAvatAM pU. pramodAbahena sAthe paNa kauTuMbika oLakhANa hovAthI e saMbaMdha vadhu daDha banyo ane dhIre dhIre pU. zrI citrabhAnujInI jIvanazailI, ciMtanadaSTi ane dharmabhAvanAno nikaTathI anubhava thato gayo. jaina dharma vizenI emanI laganI ane daDhatA baMne bemisAla che. emaNe mahAtmA gAMdhIjInA prabhAve ahiMsA, sAdAI ane satyaniSThA apanAvyAM ane bhagavAna mahAvIranA ahiMsAnA siddhAMtane mAtra pravacanothI nahIM, balba jIvaMta AcaraNathI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvamAM ujAgara karyA. ahiMsAnI sAthe anivArya evI AtmakhumArIno anubhava emanA jIvanamAMthI padepade thato rahyo. bIjI bAju dharmane nAme cAlatI dAMbhikatA, jaDatA ane pokaLatAno emaNe spaSTa virodha karyo. daMbha, ADaMbara, bAhya pradarzana ane gatAnugatikatA jevI bAbatomAM dharma khUMpI gayo hato, dharmane nAme keTalAMya khoTAM AcaraNo thatAM hatAM. A badhAnI sAme pU. zrI citrabhAnujIe avAja uThAvyo ane hRdayanI saccAIthI dharmanA zAzvata satyano ahAleka pokAryo. judA judA paMtho, gaccho ane saMpradAyanA phAMTAomAM vikharAIne jIrNazIrNa thaI gayelI dharmabhAvanAone aLagI karIne emaNe sahune bhagavAna mahAvIranI chatrachAyA heThaLa dharmapAlana karavAnuM AvAhana karyuM. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryanA samayamAM emane anusaranArA lAkho anuyAyIo hatA chatAM emaNe koI navo paMtha sthApyo nahIM evI ja rIte pU. zrI citrabhAnujIe paNa koI paMtha ke saMsthA sAthe baMdhAI javAne badale potAnI mukta ane vaizvika vicAradhArAthI bhagavAna mahAvIrano mAnavane sAco mAnava banAvato saMdezo sarvatra phelAvyo. amerikAmAM jainA saMsthA ane bIjI ghaNI saMsthAo mATe emaNe preraNA ApI, paNa kyAreya e saMsthAnA saMcAlanamAM rahyA nahIM. teo kahetA ke A saMsthAo sthApIe eTale ApaNane enI ciMtA vaLagI jAya ane mArI muktinuM e baMdhana banI jAya. pU. zrI morArIbApune pUchyuM hatuM ke "tamAro kema koI Azrama nathI ?' tyAre emaNe A ja vAta karI hatI. pU. zrI citrabhAnujInI videzayAtrAno hUbahU ahevAla A graMthamAM maLe che. paNa emaNe e samaye A videzayAtrA karI ke jyAre jaina dharmano koI prakAza videzanA jaina samAja pAse nahoto. AvA samaye jaina dharmanAM tattvo sAthe videzanA jainasamAjane saMgaThita rAkhIne dharmabhAvanAo ApavAnuM aitihAsika kArya karyuM. pUrva AphrikA, iMglenDa ane amerikAmAM mane zikAgonA ravIndra kobAvAlA jevA ghaNA mahAnubhAvo maLyA che ke jeo kahe che ke pU. zrI citrabhAnujInuM amane e samaye mArgadarzana maLyuM na hota, to ame amArA dharmathI taddana vikhUTA paDI gayA hota. sAva bhulAI gayelA jaina dharmanA jyotirdhara vIracaMda rAghavajI gAMdhInI oLakha ApaNane pU. zrI citrabhAnujIe ApI che. 2018nA jUna mahinAmAM zikAgonA pratiSThA mahotsava daramiyAna vIracaMda gAMdhInI amadAvAdamAM taiyAra karIne zikAgonA derAsaramAM sthApavAmAM AvelI ardhapratimAnI paDakhopaDakha pU. zrI citrabhAnujInI ardhapratimA joI, tyAre A sAmyanI judA prakAranI anubhUti thaI.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ emanAM ciMtanazIla pustakoe paNa lokone jaina dharmanI vyApakatA ane sarvajanasparzitAno anubhava karAvyo. gujarAtI bhASAmAM vAcakone AvA virATa jIvananI pratibhAno paricaya ApavAnuM ghaNuM moTuM kAma mArA parama mitra zrI dilIpabhAI zAhe karyuM che. dilIpabhAI koInA para varasI paDe evI vyakti nathI paraMtu je yogya lAge tene yathArtha rIte puraskAre che. cAra cAra varSanI jahemata laIne emaNe pU.zrInA jIvanane kramabaddha rIte A pustakamAM AlekhyuM che. emanA jIvanamAM AvelA hRdayadrAvaka prasaMgo, AMtara anubhUtio, emanI lokacAhanA ane videzamAM karelAM kAryono suMdara Alekha Apyo che. ApaNe bhale guNonI anumodanAnI vAta karIe, paraMtu ApaNI potAnI pratibhAone poMkhavAmAM ApaNe ghaNA pAchA paDIe chIe. Ave samaye zrI dilIpabhAI zAhe A graMtha ApIne samAjanI ghaNI moTI sevA karI che. emanA AvA athAga puruSArthane dhanyavAda. tA. 13-02-2019 kumArapALa desAI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amukha dhIraja ha. zAha | dilIpa va. zAhanuM A pustaka, yugapuruSa - citrabhAnujI, uttara amerikAmAM prasarelA jaina dharma aMge aDhaLaka mAhitI pUrI pADe che tathA te vyaktipratibhA viSe paNa vAta kare che jeNe satata 50 varSa sudhI e mATe athAka prayatno karyA, aneka vighnono sAmano karI tenI pAra utaryA. gurUdeva citrabhAnujI viSe ghaNuM lakhAyuM che paNa A evo pahelo prayAsa che jemAM temanI 96 varSanI jiMdagIne vigatavAra itihAsa sAthe dastAvejarUpe rajU karavAmAM AvI che. pustakamAM 25 prakaraNa che; dareka prakaraNa A yugapuruSanI jiMdagInI mahattvanI ghaTanAno citAra Ape che. rUparAjendra (citrabhAnujI), A kathAnA nAyaka zAMti ane ahiMsAnA dUta gaNAya che. 1893mAM vIracaMda gAMdhIe vizva dharma pariSadamAM jaina dharmanI oLakha pazcimane ApI te pachI koIe paNa jaina dharmanA pAyAnA siddhAMta, jIvana pratyenA AdarabhAvanA saMdezane vizvabharamAM prasarAvavAmAM gurudeva citrabhAnujI jeTalo phALo nathI Apyo. A pustakane aMgrejImAM vAMcIne mane ghaNo phAyado thayo. A kAraNe huM amerikana sainyane jaina dharmano mULabhUta siddhAMta - ahiMsA, samajAvI zakyo ane dhArmika draDhatAne pagale jainonI sainyamAM pharajiyAta bharatI aTakAvI zakyo. temanAM kAryae ghaNAM jaina yuvakone pazcimI vizvamAM jaina dharmanAM mazAla dhAraka banavA preraNA ApI. jyAre huM temanI sAthe 1998nI sAlamAM yaMga jainsa oNpha amerikAnAM uddaghATana saMmelanamAM hyusTana gayo hato tyAre A meM jAte anubhavyuM hatuM. 1971mAM te yuesae AvyA te pachI uttara amerikAnAM jaina samudAya pratye temano phALo apratima rahyo che. temaNe pheDarezana oNpha jaina esosiezana Ina naoNrtha amerikA (JAINA)nI sthApanA karavAmAM madada karI tathA uttara amerikAnAM tamAma jainone saMgaThita karyA. jainA ane jaina meDiTezana InTaranezanala senTara (JMIC) dvArA temaNe karelA jaina siddhAMtonA saMdezano pracAra prasAra asAdhAraNa kArya che. prANI kuratA nivAraNa mATenuM temanuM kArya tathA zAkAhAranA phAyadAne loko sudhI pahoMcatA karavAmAM temano phALo noMdhapAtra che. hajjAro pazcimioe temanA prayatnonAM pagale ja zAkAhAra apanAvyo che athavA to teo vigana thaI cUkyAM che ane niyamita dhyAna paNa kare che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ dilIpa vI. zAha pote zArIrika takalIphomAMthI pasAra thatA hovAne pagale A pustaka lakhavuM temane mATe paNa AsAna kAma na hatuM. teo jaina saMgha, cerI hIla, nyu jarsInA pravRtta sabhya che ane jainAnA pramukha paNa rahI cUkyA che. temaNe bhAratamAM AvelA jaina dharma sthaLonI nava vArSika tIrthayAtrAo goThavI che, jene kAraNe hajjAro uttara amerikI jainone lAbha thayo che. uttara amerikAmAM jaina dharmanA pracAra prasAra kSetre temanAM yogadAna tathA netRtva badala temane jainA taraphathI "jaina ratna sanmAna paNa enAyata karAyuM che. jainonI AgAmI peDhIo mATe A pustaka eka evo aitihAsika dastAveja banI raheze jenA thakI teo jANI zakaze ke kaI rIte amerikAnI dharatI para jaina dharmanI patAkA laherAI tathA, tenA thakI kaI rIte amerikI dhArmika citramAM parivartana AvyuM. dhIraja ha. zAha (ema.DI.) mAjI pramukha, JAINA DalAsa, Teksasa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA ane traNa svIkAra sAMIThanA dAyakAmAM jyAre huM bhAratamAM ucharI rahyo hato tyAre meM citrabhAnujInuM nAma sAMbhaLyuM hatuM. meM temanA lekha ane tasavIro akhabAromAM joyA hatA paNa kyAre paNa temane sAkSAta sAMbhaLyA ke joyA na hatA. huM temane sauthI pahelIvAra 1972mAM nyu yaoNrkamAM maLyo. meM philADelphiyAthI phona karIne mArA praNAma pAThavyA - ane temaNe mane sauthI pahelI vAta je kahI te hatI - "tamane khabara che ne ke huM have muni nathI rahyo?' mane e savAlano zuM javAba Apavo e khabara nahotI paNa mane emaNe ja rasto batADyo. temaNe kahyuM, 'tamane game to tame mane gurudeva kahI zako cho. temanI nikhAlasatA ane mRdu avAje mane e pUchavAnI hiMmata baMdhAvI ke zuM huM temane maLavA AvI zakuM? temano javAba hAmAM hato. e phonakolane pagale meM niyamita nyu yaoNrkanI mulAkAta levAnuM zarU karyuM ane chellAM 47 varSathI mane temanAM ghaNAM pravacano sAMbhaLavAnI, temanA ziSyone maLavAnI ane pramodA bahenane maLavAnI taka sAMpaDI. ghaNAM jaina kendromAM prANa pratiSThA ane vArSika kAryakramomAM hAjarI ApatI vakhate mane temanI sAthe musApharI karavAnI taka maLI. A varSomAM huM temanuM avalokana karIne tathA temanI sAthenI vAtacItamAMthI ghaNuM badhuM zIkhyo. temane maLavA mAMgatA darekane mATe teo haMmezA AvakArya rahetA basa eka vAtanI khAsa tAkIda rahetI. roja temanI bapora temanA amuka kalAkonAM mauna mATe alAyadI rakhAtI. temanuM saraLa jIvana, sAduM paNa pauSTika bhojana ane vAMcananI cAhanA evI Adato che jenAthI ApaNane tamAmane phAyado thaI zake che. loko jyAre temane maLavA Ave tyAre teo temanI vAta eTalA rasathI sAMbhaLe ke sAmI vyaktine paNa temanI sahAnubhUtino anubhava thAya. jarUra paDye te sAmI vyaktine ema kahetA kyAreya na khacakAya ke tenI samasyA tenA potAnA vicArothI athavA to jAte ja khaDI karelI che. te vyaktine tenI viSama paristhitimAMthI bahAra AvavA mATe tenAmAM ja koI sudhAro lAvavA sUcave ke pachI kSamAnI zaktithI tenAmAM parivartana ANe. temanI salAha haMmezA UMDA prema ane kumAzathI hAthamAM hAtha laIne ja apAya. tame joI zako ke mulAkAtI kaI rIte gurudevamAM vadhu gADha vizvAsa laIne tathA pote je tANa sAthe maLavA AvyA hatA tenAthI mukta thaIne gayA. citrabhAnujIe "jainIjhama' zabdano upayoga nakAryo. temane mATe ISM' eTale ke vAda, koI prakAranI praNAlI (cult), aMdhavizvAsa athavA to saMkucita abhigamano paryAya che. temaNe jaina dharma zabdano upayoga karavAnuM ja ucita mAnyuM. koIpaNa jIvanI kharI prakRti dharma che tema temaNe anekavAra samajAvyuM che. temanA mate vAda,
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale ke koI paNa vicAra ke vAtane pRcchA ke jJAna vagara vaLagI rahevuM. koIpaNa prakAranAM vAdano hetu mAtra anya abhigamone avagaNavAno ja hoya che je eka rIte jAta tathA anyo pratye hiMsA tarapha prayANa che. temaNe darekane kahyuM ke AMtarika zAMti tathA sukhanI cAvI divasa daramiyAnanI ghaTanAone yAda karI tene sApha karavAmAM, tenuM spaSTa vizleSaNa karavAmAM rahelI che. rAtre pathArImAM paDyA pahelAM AtmavizleSaNa karo. tame te divase karelI badhI ja pravRttiono vicAra karo ane jo kaMI khoTuM thayuM hoya, anyanI lAgaNIne tame Thesa pahoMcADI hoya to khudanI TIkA karatAM khacakAzo nahIM. ozIke mAthuM TekavatAM pahelAM tamArA AdhyAtmika beMka baeNlensano ATalo hisAba karavo. A evo divasa hato ke tame temAM kaMI umeryuM ke pachI tame temAM kaMI paDatI ANI ? tamArA javAba tamArA AvanArA divasa mATe tamAruM mArgadarzana banI raheze. citrabhAnujI amerikAmAM ghaNA badhA saMghanI racanAmAM kAraNabhUta hatA. paraMtu pacAsa varSa pahelAM vaeNjIkaeNriyana sosAyaTInI sthApanA thaI, te eka saMsthA sivAya temaNe kyAreya paNa pote preraNA ApI hoya tevI koIpaNa saMsthAmAM netRtva ke vahIvaTanI dora nathI saMbhALI. JAINA e temanI draSTinuM utkRSTa udAharaNa che. teo khAlI hAthe amerikA AvyA paNa be varSa karatAM paNa ochA samayamAM temaNe pote vaktavya ApIne je paNa bhaMDoLa ekaThuM karyuM hatuM temAMthI amerikAmAM jainone prArthanA karavAnuM sarvaprathama sthaLa sthApyuM. temaNe pravacana ApavA ke koI navA derAsaranI zarUAta samaye AvakAratA koIpaNa jaina saMsthAna pAsethI kyAreka koIpaNa Arthika madada ke vaLatara na lIdhAM. 2005mAM meM A pustaka lakhavAno nirNaya lIdho. mane lAgyuM ke temanI jIvana kathA to kahevAvI ja joIe. temaNe mane ghaNIvAra puchyuM -'tame zA mATe samaya veDapho cho? koNa tamAruM pustaka vAMcaze?' paNa huM makkama hato ane temaNe khacakATa sAthe paNa mane sahakAra Apyo. lekhanano A mAro sauthI pahelo (ane kadAca sauthI chello) praoNjekTa che; meM pahelAM prakaraNanAM ja ghaNA badhA DrAphTa lakhyA. meM JMICnAM nyujha laeNTarsa, temanAM pustako ane oNDiyo-vIDiyo Tepsa ekaThA karavAnuM zarU karyuM. meM joyuM ke teo kyAreya paNa muddAo ke noMdha TAMkelI hoya temAMthI na vAMcatA ane temanI pAse pahoMcanArA dareka sAthe saMvAda sAdhavA te tatpara rahetA. A pustakanA pUrvArdha mATe meM temanAM be jIvana caritra para ghaNo badho AdhAra rAkhyo hato. paheluM jIvana caritra muMbaInAM prabhAbahena parIkhe 'jIvana saurabha'nAM nAme AlekhyuM hatuM je 1969mAM prakAzita thayuM hatuM. anya pustaka hatuM 'gurudeva zrI citrabhAnujI - a mena vitha a vijhana' je nyu yaoNrkanAM klera rojhanaoNlDe lakhyuM hatuM ane saMbhavita 1981mAM muMbaInI DivAIna naoNleja sosAyaTI dvArA prakAzita thayuM hatuM.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ A baMne pustakoe mane citrabhAnujInAM jIvananAM zarUAtI varSono krama Apyo jemAM temanA janmathI mAMDIne te amerikA pahoMcyA tyAM sudhInI vigato hatI. A pustakanAM hisAno upayoga karavA badala huM DivAIna naoNleja sosAyaTIno AbhArI chuM kAraNake tenI madada vinA A vigato aMge mane mUMjhavaNa thAta. pustakanAM uttarArdhanAM saMzodhana mATe meM moTe bhAge gurudeva, pramodAbahena, mamatAjI, gurudevanAM nyu yaoNrka ane mizigananAM amerikana ziSyo tathA jaina samudAyamAM temanA bhakto sAthenI mulAkAto para AdhAra rAkhyo. citrabhAnujInI amerikAmAM cAlatI pravRttio aMge huM JAINAnAM trimAsika sAmAyika, jaina DAyajesTamAMthI ghaNI badhI mAhitI meLavI zakyo. Akhare mAruM kAma to meM pustaka mATe ekaThI karelI aDhaLaka mAhitI ane Dhagalo sAhityamAMthI anivArya evA thoDA aMzo cUMTavAnuM ja rahyuM. citrabhAnujIe je rIte mane temanI tasavIro, patravyavahAra ane rojanIzI vagereno chUTathI upayoga karavA dIdho te mATe temano khUba khUba AbhArI chuM. pramodAbahena ane temanAM gharanAM anya sabhyoe mane temanAM muMbaI tathA nyu yorkanAM gharamAM mulAkAta uparAMta ghaNIvAra mAtra vAta-cIta mATe paNa umaLakAbhera AvakAryo. dareka mulAkAta vakhate je paNa temane maLavA AvatuM ane temanI sAthe vAtacIta karatuM temAMthI mane pustaka mATe bahu mulyavAna sAmagrI maLI che. cAra varSa pahelAM 201pamAM kramAnusAra pustakanAM prakaraNa lakhavAnuM kharuM kAma zarU thayuM. muMbaInAM devinA datta ane zizIra rAmAvate mane pustakanAM saMpAdana kAryamAM madada karI. muMbaInA nevila gyArA taraphathI paNa mane saMzodhanamAM ghaNI madada maLI jemanI pAse citrabhAnujIe lakhelAM pustakono, deza-videzanA sAmAyiko tathA akhabAromAM temanA viSe lakhAyelA tamAma lekhono vizALa saMgraha che. naivila mAre mATe evI madada banyA je satata A prakriyAmAM mArI pRcchAono javAba ApavA mATe tathA hakIkato cakAsavA mATe hAjara hatA. yuesaemAM pUrNimA dozIe mane prUpha riDIMgamAM tathA dIpena zAhe mArI hastapratane I-bukamAM pheravavAmAM madada karI. muMbaInAM ciraMtanA bhaTTa, A pustakano gujarAtI anuvAda kuzaLa rIte niyata samaya maryAdAmAM teno rasa ane bhAva jALavIne karI Apyo te badala huM temano paNa AbhArI chuM. A sAthe huM mArA be mArgadarzaka - DaoN. dhIraja zAha tathA padmazrI zrI kumArapALa desAIno paNa AbhArI chuM jemaNe A pustaka mATe bhAvapUrvaka prastAvanA lakhI che. dilIpa va. zAha philADelphiyA 2019
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdakanI kalame... gurUdeva citrabhAnu ! A pustakano anuvAda karavA aMge mane pro. abhaya dozIe vAta karI. sAva sAcuM kahuM to mAre mATe A kAma eka "vyavasAyI' kAmathI vadhAre kaMI ja nahotuM. huM dilIpabhAIne maLI. thoDI ghaNI vAtacIta pachI temaNe mane aMgrejI pustaka hAthamAM ApyuM. kavarapeja para gurUdevanI tasavIra joIne mane eka na varNavI zakAya tevuM AkarSaNa thayuM. e AMkhomAM karUNA ane smitamAM samajaNa ghUMTAyelAM hatAM. dilIpabhAIe mane gurUdeva viSe thoDI vadhAre vAto karI ane mane vadhAre rasa jAgyo. itihAsanI vidyArthI rahI chuM eTale mane parivartana, parivartanazIla vyaktiomAM rasa paDe che. vaLI koIpaNa vyakti je vaheNathI alaga kare, krAMtikArI pagalAM bhare tyAre enA viSe jANavAnuM to mane bahu ja game che. huM bahu dekhItI rIte ja dhArmika nathI. mane dharmAdhatA sAme sakhata vAMdho che. mane AdhyAtmamAM rasa che ane karmano siddhAMta mane gaLe utare che. mAre mATe karmano siddhAMta eTale ema nahIM ke, "jevuM vAvo tevuM laNo', paNa ema ke tamAruM karma ja tamArI paDakhe rahe che, pachI e sAruM hoya ke narasuM hoya - pasaMdagI tamAre jAte ja karavAnI hoya che. mane UrjAsrotamAM vizvAsa che, brahmAMDamAM koI UrjA che, jeno eka hisso ApaNI aMdara paNa zvase che ane e ApaNane badhA ja prakAranAM baLa pUrAM pADavA tatpara hoya che, basa ApaNane enI IcchA karatAM, tene "caeNnalAIjha' karatAM AvaDavuM joIe. A pustakano anuvAda karavAnuM kArya mAre mATe bahu vizeSa rahyuM. ahIM dharma nathI mAtra mAnavatA che ane eTale ja koI cokkasa dharmanA pracAra-prasAra mATe na jIvanArI A pratibhAne jANavI ja rahI. eka tabakke A pustaka koI "vyavasAyIkAmane badale mAre mATe romAMcaka musApharI banI rahyuM. gurUdeva citrabhAnue anyonI jiMdagI dharamULathI badalI che ane potAnI jiMdagIne dhArmika sAMkaLomAM nathI bAMdhI e ja darzAve che ke muktithI chalochala jIvana kevuM hoI zake! jaina, bauddha, hiMdu, muslima, khristI ke pachI zIkha - koIpaNa dharma kyAreya bAMdhato nathI - mANasa jAte potAnI svArthI mahecchAo pAra pADavA tene gUMcavI nAkhe tyAre ja dharma boja bane che. karUNA, paraspara sanmAna, dayA ane vicAro, saMjogo ane vyaktithI baMdhiyAra na rahevuM e ja sAco dharma che. gurUdeva citrabhAnu para lakhAyelA A pustakano anuvAda karavo mAre mATe eka AdhyAtmika anubhava rahyo ane tene kAraNe AtmAmAM tejanuM eka vizeSa UMjaNa pUrAyuM che, je kAyama prakAzIne mane saMkula saMjogomAM mArga batADaze evI mane khAtarI che. ciraMtanA bhaTTa anuvAdaka chirantana@gmail.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrabhAnujInAM pustako lekhaka citrabhAnujIe dharma vize ghaNAM pustako lakhyAM che. khAsa karIne jaina dharma vize khUba ja UMDANapUrvaka jJAna dharAvatA lekhake temanA pustaka dvArA vAcakane zreSTha kRtio bheTa dharI che. A kRtio jaina dharmanI jaDa majabUta karavAmAM madadarUpa banI che. temanAM pustakomAM dharmaratnanAM ajavALA, mAnavatAnAM mUlya, jIvana-mAMgalya, madhusaMcaya jevAM dhArmika pustako dvArA dharmanI jaDa majabUta karavAmAM mahattvano phALo Apyo che. jaina dharma vize jAgarUkatA, tattvo tathA bhagavAna mahAvIranA darzAvelA dharmarAhane ujAgara karatuM "dharmaratnanAM ajavALAM' pustakamAM darzAvAyuM che. mAnavatAnAM mUlya' pustakamAM jIvanane dharma ane sAmAjika jIvanane samajavAmAM madadarUpa thAya tevA lekho che. jIvana-mAMgalya' TUMkA lekhonI hAramALA dvArA prAcIna ane arvAcIna dhArmika graMthonA mAdhyama tathA judA judA sAhityakAro ravIndranAtha TAgora, barnADa zaoN jevAnA vicAro AvarI levAyA che. aneka viSayo uparanA lekho vAcakane tRpti ApanArA madhusaMcaya'mAM lekhake nAnI nAnI bAbato, viSayonA arthasabhara hArdane samajAvyA che. dharmarananAM ajavALA "mAnavatAnAM mUlya jIvana-mAMgalya madhusaMcaya dharmaratnanAM ajavALAM | mAnavatAnI mUlya jIvanIcAMgAvyuM ritrabhAnuM diEAmAna citrabhAnuM citrabhAnuM 2 2 25 Rs300 2 200 2 250
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * , ......... , , , , , , , , , , , , , , O , T ............. 1 2 G S , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ...... 1 , , , , , , 1 AzIrvacana......... Amukha - maitrIbhAvanuM vahetuM jharaNuM, jaina dharmamAM vahyA kare kumArapALa desAI Amukha dhIraja ha. zAha ............... prastAvanA ane RNasvIkAra............ anuvAdakanI kalame... ........ ........................15 prakaraNa 1: kaparuM bALapaNa ............. prakaraNa 2: uttara vinAnA prazno ..... prakaraNa 3: baLavo. ............ prakaraNa 4: kaoNlejanAM varSo . prakaraNa 5: pharI eka Aphata .......... ........... prakaraNa 6: mukti .. prakaraNa 7: AdhyAtmika vikAsa.. prakaraNa 8: svanuM sAcuM svarUpa.......... prakaraNa 9: lokacAhanA vadhe che.. prakaraNa 10: baMdhana ane mukti ... prakaraNa 11: navAM jIvanane pratibaddha.. .... 103 ............... , , - , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ****....41 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , RA , , , , , , , , , , , , , , , , ,
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 ...... 129 ......... 135 ............. 149 ..... 153 157 prakaraNa 12: amerikAmAM Agamana.. prakaraNa 13: dhyAna mATe nimaMtraNa ............. prakaraNa 14: eka ane eka agiyAra paNa thaI zake ....... prakaraNa 15: jaina guru ane vizva............. prakaraNa 16: kyAreka upekSA paNa thAya .......... prakaraNa 17: ahiMsAyAtrAno prAraMbha......... prakaraNa 18: ahiMsAnI vaizvika jAgRti ........... prakaraNa 19: iMdirA gAMdhI . prakaraNa 20: lAITa hAusa senTara........... prakaraNa 21: lAsa vegAsamAM AtmamaMthana ... prakaraNa 22: vigana taraphanI yAtrA...... prakaraNa 23: navI jhuMbeza. ......... prakaraNa 24: icchAvihIna paramAnaMdAvasthA........... prakaraNa 25: yu.esa.mAM hAusa oNpha oNprijhenTeTijhamAM prArthanA upasaMhAra ................ pariziSTa .......... dharmaprAptinA praNetAne vinayabharI vaMdanA ........... *******..... 163 *... 167 ........ 183 193 199 .... .. 203 .......... 209 213 . 218 1. 226
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmanirbharatA jo tamAre kharekhara baMdhanamAMthI mukti meLavavI hoya to jAtamAM vizvAsa karo. ApaNI jAtamAM ja AtmavizvAsa ane manobaLanA camakArA na hoya to AkhI duniyAmAM koI paNa ApaNane muktinI khAtarI ApavAnI kSamatA nathI dharAvatuM. muktinI zakti ApaNI aMdara ja rahelI che. - citrabhAnujI prakaraNa 10 kaparuM bALapaNa mahAvIra svAmI mane evA svastha bALaka mATe AzIrvAda Apo je sadAcArI-dhArmika paMthe AgaLa dhape. pAvana vicAro tenuM mArgadarzana kare ane te bhAgyazALI bane..." samI sAMje uttara pUrvIya bhAratanAM rAjasthAnanAM nAnakaDA gAma takhatagaDhamAM potAnA ghare pAchA pharI rahelA chogAlAlajInAM manamAM A vicAro cAlI rahyA hatA. emanI A mUMgI vinavaNI mahAvIrane eTale ke jaina dharmanA covIsamA tIrthaMkarane saMbodhIne kahevAI hatI. mahAvIra svAmIe samagra bhAratamAM ahiMsAno saMdeza prasarAvyo hato. A vaizvika saMdezo have AkhI duniyAmAM phelAyelA temanAM bhakto-anuyAyIone rojiMdI jiMdagImAM zAtA ane dizAsUcana pUrAM pADe che. Ama, chogAlAlajI je eka prAmANika, bhalA ane ciMtAothI gherAyelA vepArI hatA, kaparA samayamAM potAnI AgrahabharI prArthanA mahAvIra svAmI AgaLa vyakta karI rahyA hatA. chogAlAlajInAM lagna ATha varSa pahelAM mRdubhASI ane nirmaLa evI cunIbAI sAthe thayAM hatAM. temaNe ghaNI vipadA veThI hatI. temanA pahelA putra sUrajanuM bALamaraNa thayuM hatuM. be varSa pachI temaNe potAnI dIkarI jAdavane mAMDa eka varSa jIvIne cAlI jatAM joI hatI. eTale have e ghaTanAnAM traNa varSa pachI jyAre cunIbAIne pharI garbha rahyo tyAre svAbhAvika che ke A samAcAra maLatAMnI sAthe ja utsAhamAM bhayano sparza paNa toLAI rahyo hato. A vakhate teo icchatA hatA mAtra taMdurasta bALaka, je pUrepUrI ane sukhI svastha jiMdagI mANI zake. - 1 - citrabhAnujI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ chogAlAla kAnAjI - 1940 citrabhAnujInA pitAzrI yugapuruSa - 2 -
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'badhuM ja barAbara pAra utaravuM joIe. A vakhate kaMI paNa khoTuM na thavuM joIe.' chogAlAle utkaTatAthI prArthanA karI, emanI AMkhomAM AMsu UbharAI AvyAM hatAM, 'he prabhu, mArI patnI svastha bALakane janma ApI zake evuM kaMIka karaje. mArA navajAta zizune lAMbA AyuSyanA AzIrvAda Apaje...' chogAlAla maisura rAjyanI dakSiNe AvelAM nAnakaDAM zahera tumakurathI pAchA pharI rahyA hatA. tyAre tyAMthI mAMDIne uttara bhAratamAM takhatagaDha sudhI aMgrejonuM rAja hatuM. chogAlAlajI ane cunIbAI sIdhAM sAdAM ane zAMtipriya mANaso hatAM. teo ekabIjA sAthe ane temanAM samAjamAM saMpathI rahetAM. baMne khUba dhArmika hatAM ane jema peDhIothI temanA kuTuMbe jaina paraMparAo anusarI hatI, teo paNa anusaratAM. chogAlAlajInAM mAtA-pitA pAMca varSa pahelAM mRtyu pAmyAM hatAM, eTale jyAre paNa A daMpatI temanA vatana jatAM tyAre cunIbAInAM kuTuMba sAthe rahetAM je najIkanA gAma pAvaTAmAM hatuM. chogAlAlajIne bemAMthI koI paNa ghare gamatuM, e sthaLe paNa je e pradezanI najIka hatuM jene temaNe haMmezAM ghara gaNyuM ane e paNa jyAM emanA kuTuMbano itihAsa AbAda vaNAyelo hato ane jyAM temane haMmezAM potIkApaNuM lAgatuM. banne gAmaDAM rAjapUtAnAno hisso hatAM, rAjasthAna tyAre ema ja oLakhAtuM, teo vatanamAM hovAno anero AnaMda mANI letAM. rAjasthAna eTale ke rAjAono pradeza, bhAratanuM adbhuta ane vizeSa rAjya che, tenI sAthe agaNita kiMvadaMtIo ane lokakathAo joDAyelI che. tenA bhavya itihAsane kAraNe tyAM anokhA mahelo ane vividha dharmonAM maMdiro che. tyAM arAvalInI prAcIna parvatamALA che jeNe keTakeTalAya zAsakonA udaya ane asta nihALyA che. jaina ane hiMdu banne dharmanA loko mATe pavitra gaNAtA rAjasthAne vividha dharmanA AdhyAtma vAMcchuone AkarSyA che. A pradezamAM haDappana saMskRtinA avazeSo kaliMgAmAM che to bhedI bhAsatuM thAranuM raNa paNa che to sAthe Abu ane nAthadvArAnAM AlIzAna maMdiro paNa che. A rAjya AdhyAtmika kavi ane kRSNabhakta mIrAMbAI, mevADanA zUravIra rAjapUta zAsaka mahArANA pratApa, mahArANA pratApanuM rAjya bacAvyuM hatuM tevA dayALu dAtA bhAmAzA, cittoDanI sadguNI rANI padminI ane AvI anya mahAna pratibhAonuM janmasthaLa paNa che. chogAlAlajI ane cunIbAI mATe rAjasthAna rAjya, temanI oLakhano adamya hisso ja nahi paNa temanI jAti ane itihAsanI samaja paNa hatuM. .ane have teo temanA pUrvajonI bhUmi para pAchAM pharyAM hatAM jyAM teo temanA nAnakaDA, khoLAnA khUMdanAranI pratIkSA karI rahyAM hatAM. - 3 - citrabhAnujI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akhare 26mI julAI, 1922nA zubha divase temanuM sapanuM vAstavikatAmAM pheravAyuM. cunIbAIe eka taMdurasta putraratnane janma Apyo. temaNe jevI potAnA putra para najara nAkhI emanI aMdara jANe lAgaNInuM vAvAjhoDuM phUMkAyuM. varNavI na zakAya evo AnaMda ane Urmio temanA roma romamAM doDIne temanA thAkelA zarIrane cetana bakSavA mAMDyAM. e zizue temanuM haiyuM evA AnaMdathI chalakAvI dIdhuM ke harSathI pIDAnI TIsa UThI. A kSaNa khUba AvezAtmaka ane jAduI hatI. potAnA tAjA janmelA bALakane hAthamAM laIne e codhAra AMsue roI paDyAM. A daivI dazya joIne emanA janma janmanA sAthIdAra dhArmika ane saMvedanazIla chogAlAlajI kaI rIte tenA prabhAvamAM na Ave? potAnA dIkarAe pahelAM rudanathI potAnA pRthvI paranA AgamananI jAherAta karI tyAre chogAlAlajI harakhathI bhAMgI paDyA hatA. he bhagavAna, huM tamAro jeTalo pADa mAnuM eTalo ocho che..." temaNe mahAvIra svAmIne prArthanA karatAM umeryuM, "mArA bALakane tamArA AzIrvAda Apajo." e bALaka tarapha tarata kheMcANa na anubhavavuM jANe muzkela hatuM. e putraratna dekhAve khUba sohAmaNo hato. enI gaura tvacA mulAyama ane nAjuka hatI. enA mAthe bharAvadAra kALA, vAMkaDiyA vALa hatA, hoTha gulAbanI pAMkhaDI jevA ane AMkho camakadAra hatI. enuM teja jANe divase divase vadhatuM hatuM. enA nAnakaDA caherA para vahelI savAranA sUraja jevI camaka hatI. tenAM kRtajJI ane Azcaryacakita mAtA-pitAe eTalA mATe ja to enuM nAma rUparAjendra pADyuM hatuM. rUparAjendra eTale ke jenuM rUpa koI rAjA jevuM che, evuM nAma ja to A vizeSa bALakane barAbara zobhatuM hatuM. rUparAjendra, eTale ApaNI vArtAnA A nAyaka AgaLa jatAM aneka AdhyAtmika zikharo sara kare che ane asAdhAraNa rIte jAgrata pratibhA tarIke UbharI Ave che. AvanArAM varSomAM eziyAnA agraNI "AdhyAtmika embeseDara tarIke potAnI oLakha upasAvanArA A nAyakane duniyA citrabhAnujI tarIke oLakhaze. potAnI patnI ane bALakane, patnInAM mAtA-pitAnI kALajImAM mUkIne thoDAM aThavADiyAMmAM chogAlAlajI tumakura pAchA pharyA. Akhare chogAlAle emanAM dhamadhamatA vepAranuM kAmakAja paNa jovAnuM hatuM. rUparAjendra, eTale ke rUpa, loko lADathI temane ema ja bolAvatA, te gAmamAM sauno vahAlo chokaro hato. nava mahinA pachI chogAlAlajIe pharI eka vAra pAvaTA gAme javAno lAMbo pravAsa kheDyo ane potAnAM kuTuMbane sAthe tumakura gAme laI AvyA. yugapuruSa - 4 -
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ tumakura gAma sAthe keTakeTalIya kathAo joDAyelI hatI; strIdAkSiNya, sAmaMtonA gaDha ane vizALa killAonI kathAo. trIjI sadImAM eka jaina sAdhu, AcArya bhadrabAhune jyAre uttara bhAratanA keTalAka hissAomAM 12 varSanA dukALanI aMtaHskUrNA thaI hatI tyAre te 12,000 anuyAyIone dakSiNa bhAratamAM salAmata sthaLe laI AvyA hatA. Ama AcArya bhadrabAhu tathA temanA anuyAyIo, dakSiNa bhAratamAM jaina dharmanA prasAra-pracAramAM kAraNabhUta banyA. chogAlAlajInA pitA kAnajI vepAranI navI zakyatAo zodhavA mATe rAjasthAnathI nIkaLIne karNATaka sthAyI thayA hatA. kAnajInA bhAIo nemAjI ane raghunAthajI paNa emanI sAthe tyAM jaIne vasyA hatA. temaNe kapaDAMnA dhaMdhAmAM jhaMpalAvyuM hatuM ane thoDAM varSomAM vepAra barAbara vikasAvI lIdho hato. bAdamAM jyAre chogAlAlajI vepAra saMbhALavA mATe pUratA anubhavI thaI gayA pachI e vepAranuM sukAna emane soMpAyuM ane temaNe samayAMtare tumakuramAM kapaDAMnI dukAna zarU karI. chogAlAlajIe jaina dharmanAM mUlyo evAM AtmasAta karyA hatAM ke teo e dharmanA pAyAnA siddhAMtone AdhAre Adarza jiMdagI jIvI zakatA hatA. teo kaMI napho kamAvavA vepAra vadhAravAnI tako zodhyA karanArA sAmAnya vepArI nahotA. temaNe kyAreya emanA mAlanI kiMmata vadhAre paDatI moMghI nahotI rAkhI ane kAyama prAmANikatAthI ja kAma karatA. teo bhagavAna mahAvIranA siddhAMto pramANe jIvatAjarUrI hoya enA karatAM vadhu napho na meLavavo, vadhArAnI kamANI jarUriyAtamaMdone ApI devI ane ethI vadhAre jarUrI hatuM ke je maLe emAM saMtoSa mAnavo. tumakuranA lokone A prAmANika ane sIdho-sAdo mANasa bahu priya hato emAM to koI navAI hatI ja nahIM. loko temanI prAmANikatA para eTalo vizvAsa rAkhatA ke bhAgye ja temanI sAthe bhAva-tAla karatA. traNa varSa pachI cunIbAIe magI, rUpanI nAnI bahenane janma Apyo. daMpatI mATe e vadhu eka khuzIno avasara hato. mAtA-pitAnA premamAM bALako sarasa rIte ucharatAM, khIlatAM gayAM. vAlIo mATe to rUpa ane marI ja temanuM sarvasva hatAM, emanI duniyAnuM kendra. emanI jiMdagI chokarAMonI AsapAsa ja vaNAyelI hatI ane chatAMya AvuM sAMgopAMga sukha, vAstavikatA che ke kema evo vicAra Ave. kAraNa ke mANasajAta jyAre AvAM kSaNika sukhanI pUrNatAmAM rAce che ane kSaNika salAmatI tarapha lalacAI jAya che, tyAre brahmAMDanI UrjA ane IzvaraicchA to tene mATe kaMI judI ja yojanA karIne beThA hoya che. - 5 - citrabhAnujI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra jaNanA A sukhI parivArano A Adarza AnaMda bahu lAMbo na Takyo. eka gojhArA divase jyAre rUpa mAtra cAra varSano hato ane mAgI mAMDa eka varSanI hatI tyAre temanI vahAlI mAtA A duniyA choDIne cAlI gaI. temanuM Akasmika mRtyu AghAtajanaka ane kaMI samajI na zakAya evuM hatuM. gharanuM vAtAvaraNa rAtorAta badalAI gayuM ane bilakula bheMkAra tathA bhArekhama thaI gayuM. mRtyu pachI zoka vyakta karavAno samaya pUro thayo enA lAMbA samaya pachI paNa gharanA mAholamAM goraMbhAyelI pIDA vartAyA karatI. cunIbAIe AkhA kuTuMbane temanA prema ane hUMphathI jakaDI rAkhyuM hatuM. gharanA darekedareka khUNe emano sparza vartAto. e badhAnI bahu kALajI rAkhatAM. paNa sAva gaNatarInI kSaNomAM e badhuM ja badalAI gayuM. temanuM zaba smazAnabhUmimAM laI javAyuM. lAkaDAnI citA taiyAra karAI ane dakSiNe paga rahe ema temanuM zaba citA para mUkAyuM. bhAre haiye, chogAlAlajIe potAnA nAnakaDA dIkarA vatI mRta patnIne mukhAgni Apyo. citAne agnidAha apAyo ane gaNatarInA kalAkomAM cunIbAInI hastI rAkhamAM pheravAI gaI. chokarAone to roja rAte mAnA paDakhe, enAM kapaDAMnI hUMphamAM lapeTAIne UMghavAnI Teva hatI. paNa e rAte chokarAMone kAkAnA palaMgamAM suvADyA. nAnakaDA rUpe UMghareTA avAje pUchayuM, "mArI mA kyAM che?" tene A savAlano koI javAba na maLyo. kAkAe ene haLave hAthe thAbaDIne koI ne koI rIte nidrAnA zaraNe pahoMcADyo. bIje divase savAre, UThIne tarata rUpa gharano khUNekhUNo pharI vaLyo paNa tene potAnI mAM kyAMya na dekhAI. "mArI mA kyAM che?", e roI paDyo. AgalA divase thayeluM badhuM ja e bhUlI gayo hato, "mAre mAne jovI che.' "beTA rUpa, have tuM tArI mAne kyAreya nahIM joI zake..." rUpe potAnA kAkAnA haLavA avAjamAM sAMbhaLyuM. rU5 coMkI gayo hato. mane mArI mA pharI kyAreya nahIM jovA maLe ? Ano vaLI zuM artha? yugapuruSa - 6 -
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM? eNe vRddha vaDIla sAme mAnyAmAM na AvatuM hoya evI rIte joyuM. "mane mArI mA pAse laI jAva. hamaNAM ja." rUpe UMcA avAje potAnuM darda vyakta karyuM. nA beTA, tArI mA bhagavAnanA ghare gaI che, upara, AkAzamAM..." vRddha vaDIle AkAza tarapha AMgaLI cIMdhI haLavethI enA vAMkaDiyA vALamAM hAtha pheravyo. "tyAMthI koI kyAreya pAchuM nathI pharatuM..." A acAnaka khaDA thayelA saMjogone pagale aMte bALakane gaLe satya utaryuM. rUpathI e lAMbo vakhata saMkhAyuM nahi. chevaTe hArIne eNe raDavAnuM zarU karI dIdhuM. vaDIle ene rokyo nahIM, ene raDavA dIdho. thoDI vAra pachI AMsu aTakI gayAM. vaDIle e codhAra AMsue raDatA bALakane khoLAmAM lIdho. enI AMkhomAM AMkho nAkhIne bhArobhAra karuNA sAthe enI sAthe vAta karI. "rUpa, mArA dIkarA, have mArI vAta sAMbhaLa. Ama jo, ahIM upara jo. AkAzanI vizALa phalaka tane dekhAya che ne?! atyAre to divasa che eTale ApaNe TamaTamatA tAralA nathI joI zaktA paNa rAte to ApaNe e camatA tArA joI ja zakIe chIe, kharuMne ! tArI mA paNa tyAM ja gaI che, camakatA svarganA tArAo pAse, tyAM rahevA. kAyama mATe." temaNe haLavethI kahyuM. vRddha svajananA zabdoe bALakane thoDA samaya mATe to zAMta karI dIdhuM. paraMtu pachI pharI vAra praznoe enAM nAnakaDAM Ahata manamAM saLavaLATa karavAnI zarUAta karI dIdhI. "mAre paNa tyAM javuM che..." teNe mAgaNI karI. "mA tyAM ekalI kema gaI? mane kema sAthe na laI gaI?" "tuM bahu nAno che eTale..." kAkAe ene samajAvavAno prayatna karyo. "ciMtA na kara mArA dIkarA, eka divasa ApaNe badhAya tyAM upara jaIzuM. je loko bIjA pratye dayALu hoya ane bIjAne madada karatA hoya evA lokone tyAM rahevAnI maMjUrI maLe che." "tyAM upara kevuM che? bhagavAnanuM ghara moTuM ane suMdara che?" "e bahu moTuM ane suMdara ghara che beTA. tyAM koI raDatuM nathI. IzvaranA ghare koI duHkhI nathI beTA. jo tuM DAhyo sarasa chokaro thaIne rahIzane to koIka divasa tArI mA tyAMthI saMdezo mokalaze. kadAca tuM paNa enI sAthe vAta karI zakIza ane e pachI kadAca tuM ene maLI paNa zakIza !" - 7 - citrabhAnujI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpanAM AkaLA manane vRddha mANasanA A zabdoe Akhare dharapata ApI. eno zoka ane AghAta ghaNAM ochA thaI gayAM. mAtAnAM acAnaka mRtyu ane acAnaka ja te dekhAtI baMdha thaI gaI enI para AMsu sAravAne badale, rUpe vRddha vaDIlanA zabdothI AkarSAIne teNe potAnA vicAro pagale punaHjanma ane jiMdagInA vicAro para dhyAna kendrita karyuM. ATalI sarasa jagyAethI pAchI pharIne mA mArI pAse zA mATe Ave? e tyAM bahu khuza haze. ene pAchAM zA mATe AvavuM haze? rUpanAM nAnakaDAM manamAM vAraMvAra khaDA thatA A bALasahaja savAlomAM tattvaciMtanano sUra hato, paNa e koI cokkasa javAba vagaranA savAla hatA. A saMgharSa kaMI sahelo nahoto. moTA bhAge e dhairyavAna ane zAMta raheto paNa kyAreka kyAreka gussAnI chAMTa dekhAI jatI ane akaLAmaNanuM vAdaLa enA manane gherI vaLatuM. nA! e jyAre pAchI pharaze tyAre huM tenI sAme joIza paNa nahi. huM tenI sAthe vAta nahIM karuM, e raDaze. huM tenAM AMsunI paNa avagaNanA karIza. tene dilagIrI thavI ja joIe. teNe mane samajAvavuM ja paDaze ke e mane choDIne kema cAlI gaI ane pachI ja huM tenI vAta mAnIza. huM mArA hAtha enI pharate vIMTALI daIza ane ene eka AliMgana ApIza ane ame pharI ekadama pAkkAM dosta banI jaIzuM. mAtAnAM acAnaka mRtyune svIkAravAnI takalIphajanaka prakriyA dhIre dhIre zarU thaI hatI. rUpe manamAM mAnI chabI banAvI dIdhI hatI ane te manamAM enI sAthe potAnA saMvAdanI kalpanA karato, jemAM mA enA vicAro ane lAgaNIono pratibhAva ApatI. A chabI eka rIte e mAdhyama hatuM jenA thakI samayAMtare tene jIvana ane mRtyunI vAstavikatAo samajAvavAnI hatI. kadAca A dhImo ane agharo samaya nAnakaDA rUpa mATe jIvanano jarUrI tabakko hato. Akhare A daramiyAna ja temanA manamAM AdhyAtmikatAnAM bIja ropAyAM. A udhvarohI vicArone kAraNe rUpanuM rUpAMtara, AgAmI varSomAM gurudeva zrI citrabhAnujImAM thavAnuM hatuM. yugapuruSa - 8 -
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmavizvAsa bIjA tamAre vize zuM vicAre che te sAthe tamAre kaMI levAdevA nathI. - citrabhAnujI prakaraNa 2: uttara vinAnA prazno re temanAM patnI gujarI gayAM tyAre chogAlAlajInI uMmara mAMDa 34 varSa hatI. jIvanamAM paDelI ATalI moTI khoTano AghAta pacAvavo temane mATe bahu muzkela hato. ghaNI vAra e divaso sudhI upavAsa karatA ane ekalatAnA kocalAmAM dhasI jatA. teo satata mahAvIra svAmIne prArthanA karatA. te lAMbo samaya pachI vyAkuLatAmAMthI bahAra AvIne jAtane saMbhALI zakyA. eka vAra temanuM jIvana pharI svastha ane sAdhAraNa thaI gayuM pachI temanA vaDIlo ane sagAMoe temane punaHlagna karavAnI salAha ApI. Akhare emanI ATalI badhI kamanasIbI hovA chatAM te dekhAvaDA hatA, samRddha, taMdurasta ane yauvananA UrjAsabhara mANasa hatA. uparAMta be nAnakaDAM chokarAMone ekalA hAthe ucheravA temane mATe saraLa nahotuM. joke chogAlAlajI para AvI sad hetuvALI dalIlonI koI asara nahotI thatI. emaNe pharI lagna na karavAno makkama nirdhAra karyo hato. temaNe manomana bane bALakonAM mAtA ane pitAnI pharaja nibhAvAvanuM nakkI karI lIdhuM hatuM. kharI rIte Ano artha hato ke te bAkInuM jIvana brahmacarya pALavAnA hatA. A nirNayane pagale temane potAnI badhI ja AMtarika UrjAne bIjAo mATe niHsvArtha jIvana jIvavAnA ucca dhyeya tarapha vALavAmAM madada maLavAnI hatI. temanAM bALako ane potAnA pratye A bahu agatyanI pratibaddhatA hatI. potAnAM patnInAM akALa mRtyune kAraNe paDelI khoTa puravA mATe chogAlAlajI kaTibaddha hatA. teo potAnAM bALako pratye eTalo badho prema ane kALajI darzAvavA mAgatA hatA ke mAtAnI gerahAjarIno vicAra dhIre dhIre cAlyo jAya. teo potAnAM bALakonAM kalyANa - 9 - citrabhAnujI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe mAtA ane pitA ema bamaNI bhUmikA bhajavavAno paDakAra pAra pADavA taiyAra thaI gayA hatA ane temaNe barAbara ema ja karyuM. have potAnAM saMtAno ja prAthamikatA hovAne nAte chogAlAlajIe potAnI rojiMdI ghaTamALamAM pheraphAra karyA. sauthI pahelAM to temaNe potAnI dukAna khullI rahevAnA kalAkomAM ghaTADo karI dIdho. temAMthI je samaya bacato teno aDadho samaya saMtAnone ane bAkIno samaya dhyAnamAM pasAra karAto. rUpa ane magI temanI sAthe kalAko pasAra karatAM, emano khoLo khuMdatA, emane bheTatA ane temanI sAthe jAta jAtanI ramato ramatAM, temanI sAthe badhI nAnI moTI vAto paNa karatAM. chogAlAlajI potAnAM saMtAnonI badhI icchA pUrI karatA paNa pUrI takedArI rAkhatA ke teo lADamAM bagaDI na jAya. chogAlAlajInI daDhatAne pagale banne bALakono uchera yogya abhigama ane mUlyo sAthe sArA mAholamAM thaI rahyo hato; sAthe pitAno aDhaLaka prema ane cAMpatI najara paNa hatAM. jo ke kyAreka rUpe evAM lakSaNa batADyAM hatAM jyAre te khUba jIddI thaI gayo hato paNa tenA pitAe samajI lIdhuM hatuM ke AvAM vartananAM gALAne bilakula avagaNI devo. chogAlAlajIe potAnA aMgata AghAtanI lAgaNI, potAnI para AdhAra rAkhanArAM A bALakonI jarUriyAto pUrI karavAmAM ja vALI dIdhI hatI. rUpane jyAre potAnI jiMdagI ane tenA paDakAro pratye Agavo abhigama keLavavAno vakhata AvavAno hato tyAre pitAnI hiMmata ane niHsvArtha bhAvanA tene mATe bahu moTuM prerakabaLa siddha thavAnI hatI. chogAlAlajIne temanI nAnI vidhavA bahena gajarAno bahu Teko rahyo che temanI sAthe ja rahetI hatI. chogAlAlajI jyAre dukAne jAya tyAre ghare gajarAphaI ja bALakone sAcavI letI. temane teo premathI navaDAvatAM ane jamADatAM. teo zistanAM AgrahI hatAM ane cokhkhAIne mAmale paNa bahu cokkasa hatAM. rUpe cokhkhAIno guNa temanI pAsethI grahaNa karyo hato ane ene AkhI jiMdagInI Adata banAvI lIdho hato. rUpa ane magI, banne bhAI-bahena vacce bahu sumeLa hato. teo ekabIjAnAM pAkkA sAthIdAra hatAM. gorI namaNI nAnakaDI bahena maNI mATe rU5 haMmezAM rakSaNa pUruM pADato moTo bhAI banI raheto. magInuM badhe sAthe AvavuM ane bhAI tenI rakSA karazenI lAgaNIne othe khUba sanmAnathI bhAI pratye lAgaNI rAkhavI e rUpane bahu gamatuM. zALA ane aDozapaDozamAM rUpa tophAnI ane naTakhaTa tarIke jANIto hato. rUpa hiMmezAMthI UrjAsabhara-hatapatIyo ane hAjarajavAbI hato tathA moTAMonuM kahyuM saraLatAthI na mAnato. koI paNa vAta svIkArI letAM pahelAM e tarka ane kAraNa bane yugapuruSa - 10 -
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANavA para bhAra mUkato. tenAmAM svAbhAvika rIte ja netRtvanA guNa hovAne kAraNe e potAnI vayanAM badhAM chokarAMone bhegAM karIne jAtabhAtanI ramato ramato raheto. e bahu buddhizALI ane kuzAgra chokaro hato ane A lakSaNa AkhI jiMdagI tenAmAM rahyA. zALAmAM vargamAM beThAM hoya tyAre enI pUrI ekAgratA vargamAM ja rahetI. tenAM sahapAThIo kyAreya tenuM dhyAna vicalita karavAnI bhUla na karatAM. tene adabhuta smaraNazakti ane utsukatAnuM varadAna hatuM. zALAmAM zikSakoe bhaNAveluM e barAbara AtmasAta karI leto. zALAnI parIkSAo rUpa mATe kyAreya koI moTo paDakAra sAbita na thatI. to anya chokarAMonI mAphaka tene bhaNavA mATe vadhAre mahenata kema na karavI paDatI eno to prazna ja nathI. asAdhAraNa buddhipratibhA dharAvatA rUpanAM manamAM eTalA savAlo cAlatA rahetA ke e satata potAnAM zikSakone savAlo karyA karato. ghaNI vAra zikSako tenI A koI paNa viSaya aMge gUDha jJAnanI bhUkha saMtoSI na zakatA. dekhAvaDo, zarIre majabUta bAMdhAvALo ane bhaNavAmAM hoziyAra rUpa, zikSakomAM khUba lADako hato. nAnapaNamAM rUpane derAsare javuM bahu na gamatuM. jyAre gharamAM koInA Agrahane vaza thavuM paDatuM tyAre te kuTuMbanI A dhArmika paraMparAne tAbe thaIne derAsaramAM jato. tumakuramAM hiMduonI vastI vadhAre hovAne kAraNe zarUAtanAM varSomAM rUpe potAnA dharmamAM UMDo rasa levAne badale svAbhAvika rIte hiMdu dharmanA rIta rivAja svIkArI lIdhA hatA. bIjI Aphatano samaya pAkI gayo hato. 1933mAM jyAre rUpanI uMmara agiyAra varSa hatI ane magI ATha varSanI hatI tyAre gajarAphaIe takhatagaDhamAM vasatAM sagAMone maLavA javAnuM nakkI karyuM. gajarAphaI nAnakaDI magIne paNa sAthe laI gayAM. koNa jANe kema paNa emane Avajo kahetI veLA rUpa asAdhAraNa rIte duHkhI hato. badanasIbe e nAnakaDuM gAmaDuM jyAM magI, tenAM gajarAphaI sAthe gaI hatI tyAM achabaDA-orI phATI nIkaLyA. A kAramA roge ghaNAM nAnakaDAM bALakono bhoga lIdho. magI paNa temAMnI eka hatI. A bimArI sAme laDavA mATe e bahu nAnI ane komaLa hatI. jyAre A AkarA samAcAra tumakura pahoMcyA tyAre rUpa ane chogAlAlajI bane UMDA AghAtamAM sarI paDyA. rUpane to A vAta gaLe ja nahotI utaratI. - 11 - citrabhAnujI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ magI have nathI rahI? magI? paNa e to kevI rIte bane? hajI thoDA divasa pahelAM to e tumakurathI gaI tyAre ApaNI najara sAme sAjIsamI hatI. A vyartha prazno manamAM UThatA baMdha thavAmAM ane A AkarI vAstaviktA gaLe utaratAM ghaNo lAMbo samaya lAgyo. pachI becena karanArA saMtApano samaya zarU thayo. are, ApaNe to ene chellI kSaNomAM joI paNa na zakyA. - jyAre enA kumaLA dehane agnisaMskAra apAyo tyAre ApaNe tenI najIka nahotA. lAcArInI A bhAvanA asahya hatI. jyAre mA gujarI gaI tyAre e khoTa ane pIDAne samajavA mATe rUpa ghaNo nAno hato. tyAre pitA tathA lAgaNIzIla vaDIla kAkA, gajarAphaI vagerenA premane kAraNe te AghAtamAMthI bahAra AvI zakyo hato. uparAMta tyAre maLI paNa hatI jenI para paNa mAnI gerahAjarInI asara thaI hatI. paNa A vakhate rUpa kizorAvasthAne uMbare hato, jIvana ane mRtyu aMgenI enI samaja vikasI cUkI hatI ane e ATalA moTA AghAta mATe jarAya taiyAra na hato. A vakhate pahelI vAra saceta rahIne teNe mAnavajIvananI nirarthakatAno vicAra karavAnuM zarU karyuM. A vakhate rUpa tenA pitAnI lAgaNIo sAthe tAdamya anubhavI zakyo. mAtA gujarI gayAM tyAre te mAtra cAra varSano hato. e samaye pitA keTalA pIDAdAyaka tabakkAmAMthI pasAra thayA hatA te teNe nahotuM joyuM kaI rIte satata prArthanA ane AkarA upavAsa karIne pitAe potAnI A khoTa sAme svasthatA keLavI hatI. paNa A vakhate te pitAnAM ane potAnAM bannenAM duHkhathI sajAga hato. teNe joyuM ke kaI rIte chogAlAlajI traNa divasa saLaMga upavAsa para UtarI gayA, temaNe kaMI anna to na ja lIdhuM paNa pANI paNa na pIdhuM. temane mATe AmAMthI bahAra AvavuM bahu muzkela hatuM. magI temane mATe mAtra dIkarI na hatI paNa potAne mUkIne bahu vahelI cAlI nIkaLelI svargastha patnI cunIbAInI nAnakaDI vahAlI lAge tevI chabI hatI. temane potAnI dIkarIne lIdhe haiye zAtA vaLatI paNa have to e paNa nahotI rahI. jyAre cunIbAI gujarI gayAM tyAre chogAlAlajI potAnAM saMtAno pratyenI potAnI javAbadArIne spaSTa rIte najara sAme rAkhIne e pIDAmAMthI bahAra AvyA yugapuruSa - 1 2 -
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatA. paraMtu A vakhate teo potAnI jAtane ekaThI na karI zakyA. UMDe UMDe temanI aMdara kaMIka tUTI gayuM hatuM ane lAgatuM hatuM ke jANe te pharI kyAreya svastha nahIM thaI zake. te vadhAre dhArmika ane aMtarmukhI banI gayA. pitAno mUka zoka ane bahenanI gerahAjarIne kAraNe rUpane bahu ja ekaluM lAgavA mAMDyuM. e jyAre nizALethI ghare pAcho pharato tyAre potAnI AsapAsanA khAlIpAne veThI na zakato. teNe paNa jANe badhI bAbatomAMthI mana kheMcI lIdhuM ane zAMta thaI gayo. e have taravariyo tophAnI chokaro nahoto rahyo je badhAne khIjavato raheto. have te kudaratamAM dilAso zodhavA mAMDyo. zALAethI pAchA pharatAM te najIkanI TekarIe ke jaMgalamAM doDI jato. vAtAvaraNanI sthiratA ane paMkhIono kalarava, A samaye ene mATe eka mAtra AzvAsana banI rahyAM hatAM. A samaye chogAlAlajI tene pAlItANA laI gayA je jainonuM agatyanuM tIrthasthAna che ane bhAratanA pazcimI rAjya gujarAtamAM AveluM che. pavitra parvata zatruMjaya 52 prasarelAM hajAro jaina maMdironuM ramaNIya dazya joIne tenuM hRdaya zAMtithI chalakAI gayuM. teo pratiSThita jaina sAdhu AcArya zrI vijaya bhaktisurIzvarajIne maLyA. divaso sudhI temaNe AcAryazrInA savAra ane sAMjanAM pravacano sAMbhaLyAM. A samaye pahelI vAra rUpane jaina dharmanA nAjuka muddAonI UMDI samaja maLI hatI. pitA ane putra, gharanAM vAtAvaraNamAMthI potAne thoDo samaya mukta karI zakyA, jyAM temane satata magInI yAda satAvatI hatI. A vakhate chogAlAlajI ane rUpa potAnI pIDAmAM ekasAthe hatA ane temaNe potAnA saMbaMdhanuM navuM pAsuM paNa meLavyuM. rUpane paNa pitAnAM AMtarika lakSaNo ane prakRtinI nAnI-nAnI bAbatonI jANa thaI, jene kAraNe tene pitA pratye vadhAre ne vadhAre prema ane AdaranI lAgaNI thaI. rUpane pitAnA cAritranI kSamatA ApameLe samajAI ane teNe manamAM ne manamAM tenI prazasti paNa karI. temanA mananA ghA sArI peThe na rujhAyA tyAM sudhI teo banne pAlItANA rahyA. chogAlAlajI jiMdagIno sAmano karavA taiyAra che tevuM lAgyuM pachI ja teo banne pAchA pharyA. chatAMya rUpanuM nAnakaDuM mana hajI sAjuM nahotuM thayuM. tenAM manamAM satata prazno cAlyA karatA. teNe potAnI kAyamI sAthIdAra gumAvI hatI. paraMtu tenA praznono koI javAba nahoto maLato; te badhA tenI AsapAsa pharyA karatA. e game teTalo prayatna kare toya te koI saMtoSakAraka nirAkaraNa para nahoto pahoMcI zakato, ke na to ene e ghaTanAonuM tArkika kAraNa maLatuM jene pagale enI vahAlI bahena enI pAsethI chInavAI gaI hatI. magI kyAM gaI? kema? e amArI mAtAne maLavA cAlI gaI? - 13 - citrabhAnujI
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRtyu pAchaLano tarka zuM che? enuM koI cokkasa samIkaraNa che? evuM te zuM che jene kAraNe eka mANasa cAlyo jAya che ane bIjo svastha thaIne jiMdagI AgaLa vadhArI zake che? cAlyA javA mATe bhagInI ja pasaMdagI kema thaI, mArI kema na thaI ? jo mRtyu ja pAmavAnuM hoya to ApaNe badhA kema jIvIe chIe? A badhA agharA ane satata khUMcatA savAlo hatA jene kAraNe rUpe mRtyunuM saMzodhana karavAno bIjo prayAsa karyo. A Atma-parikSaNane pagale ja saMpUrNapaNe philasUphIyukta ane AdhyAtmika khojanuM vistaraNa thayuM hatuM. A AkhI prakriyA rUpa mATe bahu agatyano pAyo banI raheze je samayAMtare gurudeva citrabhAnujImAM rUpAMtara pAme che. yugapuruSa - 14 -
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasudhAraNA jyAM sudhI tamArI jAtamAM sudhAraNAnI eka noMdhapAtra sujha nathI keLavAtI tyAM sudhI tamAruM AcaraNa tamArAM saMtAnonAM aMtara sudhI nathI pahoMcI zakatuM. jeo potAnAM saMtAnone sudhAravA mAMge che temaNe pahelAM jAtane badalavI joIe. moTe bhAge bALako ApaNuM ja pratibiMba hoya che. - citrabhAnujI prakaraNa 3: baLavo zvanA ghaNAkharA mahAnubhAvonAM jIvanacaritra vAMcIe tyAre eka rasaprada bAbata cokkasa najare caDhe che. e tamAma mahAnubhAvo potAnAM ghaDataranAM zarUAtanAM varSomAM, rojiMdA jIvanamAM samAjanA niyamAnusAra haMmezAMthI sadAcArI ke suyogya vartaNUka nahotA dharAvatA. temaNe ghaNI vAra niyamo toDyA hatA, bhUlo karI hatI, niSphaLatA joI hatI, potAnA anubhavo parathI zIkhyA hatA ane pote je paristhitimAM hoya emAMthI rasto zodhI tenI para kAbU meLavyo hato ane temAMthI jAte ja bahAra AvI unnata mastake AgaLa vadhyA hatA. A tamAmanAM jIvananI kyAMka ne kyAMka eka sarakhI ja bhAta che, jANe ke AkhI prakriyA ane vividha anubhavonA aneka AyAmo pachIno eka ghaTanApracura paMtha ! je Akhare temanI pratibhA ghaDanAro sAbita thAya. citrabhAnujInuM jIvana paNa AnAthI apavAdajanaka nahotuM. jyAre hajI temanI uMmara kAcI hatI tyAre acAnaka ja vahAlI bahenanAM mRtyunA pagale koI vyAkuLatAmAM temaNe sigAreTa pIvAnI zarUAta karI dIdhI hatI. temanA khepAnI mitrone kAraNe temane A lata lAgI hatI. kadAca ekalatA veThavAmAM temane A lata madadarUpa banI haze. eka vAra temanA mitro temane eka ekAMta sthaLe dhUmrapAna karavA laI gayA. tyAM ghauM sApha karyA pachInI bacelI kuzakIno Dhagalo paDyo hato. - 15 - citrabhAnujI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtAIne sigAreTa pIvAnA A prasaMgo te badhA mATe bahu romAMcaka banI rahetA. jenI baMdhI hovI joIe tevI sigAreTanA temaNe be kaza mAryA ane temane khAMsI AvavA mAMDI. temanI sAthenA eka mitre pharI sigAreTa saLagAvI ane bedhyAnapaNe divAsaLI kuzakInA DhagalA tarapha pheMkI dIdhI. chokarAone kaMI khabara paDe ke emaNe phekelI divAsaLIne pagale zuM pariNAma Ave pahelAM to kuzakIno Dhagalo bhaDabhaDa saLagavA mAMDyo. jematema hiMmata bhegI karIne badhA mitro tyAMthI nAsI gayA. teo bahu dUra bhAgI zake e pahelAM AsapAsanA lokonI temanI para najara paDI. rUpanA pitA zaheranA agraNI hovAne kAraNe loko mATe chogAlAlajInA dIkarAne oLakhavuM agharuM nahotuM. chokarAone tyAMthI bhAgI jatA joI lokone lAgyuM ke kaMIka khoTuM thayuM che. temaNe bUma pADI, "rUpa... Ubho rahe. zuM thayuM? Ama pAgalonI mAphaka kema doDI rahyA cho? thobho.." rUpa gabharAyo. atyAra sudhImAM tene khAtarI thaI gaI hatI ke tenAthI koI moTo guno thaI gayo che. tenA kahevAtA mitro tene tyAM ekalo mUkIne nAThA ane rUpa vadhAre gabharAI gayo. he bhagavAna, huM have ghare kevI rIte jaIza? mane mArA pitA Thapako Apaze to? huM temane zuM javAba ApIza? A mUMjhavaNamAMthI jANe ene jAte ja sUcana maLyuM. teNe nakkI karyuM ke pote pitAno sAmano ja na karavo paDe eTale ghare ja nathI javuM. tenA mane kahyuM ke pote je karyuM che pachI koI kALe pitAno sAmano nahIM karI zake. aparAdhabhAva ane akaLAmaNamAM pisAtA rUpe Akho divasa vinA kAraNe rakhaDyA karyuM. sAMje dukAna baMdha karIne chogAlAlajI ghare pAchA pharyA. rUpa kyAMya dekhAyo nahi. thoDA kalAko pasAra thayA pachI paNa rUpanI gerahAjarI aMge emane ciMtA ane zaMkA bane thavA mAMDI. sAmAnya rIte rUpa tenA mitro sAthe game eTalo vyasta hoya e sAMja paDe amuka cokkasa samaye ghare pahoMcI ja jato. paraMtu Aje roja jevo divasa nahoto ane chogAlAlajIne rUpanI ciMtA satAvavA lAgI. temaNe AsapAsamAM pUchyuM paNa koIne rUpa vize kaMI ja khabara nahotI. aMte koIne yAda AvyuM ke temaNe zaheranI bahAra AvelA maMdira pAse rUpane joyo hato. thoDA kalAkomAM chokarAonAM tophAna vize paNa chogAlAlajIne khabara paDI. chogAlAlajIne jANIne sauthI pahelAM to dharapata thaI ke temano dIkaro salAmata hato. samajadAra ane dhIrajavAna chogAlAlajIe jema sAmAnya rIte bIjA vAlIo yugapuruSa - 16 -
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajA ApavAnuM vicAre evuM kaMI ja rUpa vize na vicAryuM. e jaladI ja jUnA maMdire pahoMcyA ane tyAM jevo rUpa maLyo tene bheTI paDyA. pitAnuM vartana dhAraNAthI sAva ja juduM joIne rUpane tarata zAMti thaI gaI. tene ghare lAvatI vakhate chogAlAlajIe rUpane eka akSara paNa na kahyo ane rUpe noMdhyuM ke pitAnA vahevA2mAM gussAnI jarAya chAMTa nahotI. vALu pachI chogAlAlajI rUpanI bAjumAM beThA. hetathI tenI sAthe vAta karatAM temaNe kahyuM, 'jo beTA tuM hajI nAno che. A uMmare badhA ja bhUla kare. joke AjanI ghaTanAmAMthI to e ja zIkhavAnuM che ke dareke potAnI bhUla svIkArI levI. pote bhUla karIe tyAre bhUla svIkArIe e hiMmatanuM kAma che. hiMmata rAkha beTA. tuM koI paNa paristhitiothI bhAgIza to e haMmezAM tAro pIcho karaze. pahelAM tArI jAta sAthe khUlIne ane prAmANikatAthI vAta kara ane pachI mArI sAthe...' chogAlAlajInA zabdo e samaye rUpanA vicalita mana ane aMtaramAM utaryA to kharA paNa tenI asara bahu lAMbo samaya na TakI. thoDAM aThavADiyAMmAM rUpe pharI dhUmrapAna karavAnuM zarU karI dIdhuM. dhUmrapAna karavAnI icchA jANe kAbUmAM karI zakAya tema nahotI. jyAM sudhImAM rUpa phUTaDo kizora banyo tyAM sudhImAM to tene satata dhUmrapAnanI lata lAgI cUkI hatI. ghaNI vAra to te dhUmrapAna karato najare paNa caDhI jato ane Ama eNe dhUmrapAnanI potAnI bUrI Adata chupAvavAnIya paravA nahotI karI ane A kAraNe tenA bhalA pitAne ghaNI vAra nIcAjoNuM thatuM. sadanasIbe, sArA vicAronI asara thaI ane eka divasa enI AMtarika sUjha jANe tenI 52 vIjaLInI mAphaka trATakI. mArAmAM khAmI haze? huM ATaluM badhuM dhUmrapAna zA mATe karuM chuM? AvI hAnikAraka Adatano huM zA mATe gulAma chuM? zuM dhUmrapAnathI mane zAMti ane sthiratA maLe che? jarAya nahIM. balake enAthI to huM vadhAre vyAkuLa thaI jAuM chuM. mAre e lata choDavI ja paDaze. ahIM koNa niyaMtraNa kare che? huM ke mArI A lata ? mArI lata mAruM sukAna hAthamAM le tenA karatAM huM ja tene mArA hAthamAM laIne tene kAbUmAM na laI zakuM ? jANe AnI ja jarUra hatI. nirNaya levAI gayo hato ane have tene amala ka2vAno samaya paNa pAkyo hato. eka divasa rUpa pacAsa sigAreTa laIne ekalo beTho. eNe jANI joIne eka pachI eka badhI sigAreTa pIvAnI zarUAta karI. teNe tyAM citrabhAnujI - 17 -
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI sigAreTa pIdhI jyAM sudhI tene dhRNA na thavA mAMDI ane te eka tabakke behoza na thayo. jyAre te bhAnamAM Avyo tyAre sigAreTa jANe tenA taMtramAMthI kAyama mATe bahAra nIkaLI cUkI hatI. teNe bAkInI sigAreTa pheMkI dIdhI kAraNa ke tene khabara hatI ke have te pharI kyAreya sigAreTane hAtha nahi lagADe. teNe sAvacetIpUrvaka e badhA mitrothI aMtara karI lIdhuM jeNe bhUtakALamAM tenI para nakArAtmaka prabhAva pADyo hato. rUpa have koI paNa avaguNano gulAma na hato. have tene svataMtratAnA sukha ane jAtanAM mUlyano anubhava thayo. hA, mArI jAtane huM dhAruM te bibAmAM DhALI zakuM chuM. ho, huM mArI jAtane saMbhALI zakuM chuM, bIje dorI zakuM chuM ane sAcI dizAmAM AgaLa vadhI zakuM chuM. A kharekhara bahu vizeSa lAgaNI hatI. teno AtmavizvAsa navA zikhare pahoMcyo hato. tene potAnI takalIpho ane tamAma tANamAMthI mukti maLI hoya evo ahesAsa thayo. mukti...svataMtratA ! A to hajI zarUAta hatI. e niyata hatuM ke rUpa AvanArA varSomAM hajI uccastarIya ane guNavattAsabhara svataMtratA meLavaze. rUpe potAnI jAtane bhUtanA DaramAMthI paNa mukta karI dIdhI. eka vAra ema thayuM ke chogAlAlajI vepAranA kAme beMgalora gayA hatA. sAMje rUpa pADozI sAthe amastA ja vAta karI rahyo hato. tane AtmAo vize to khabara haze ne?' vAtacItamAM acAnaka ja pADozIe savAla karyo. A savAlane temanI vAto sAthe koI saMbaMdha na hato. AtmA? kevA AtmA?, rUpe pUchyuM. yugapuruSa - 18 -
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAo eTale bhUta! tane jarAya khabara nathI ke AtmA tamArA gharamAM paNa pharatI hoya che?' rUpa hataprabha thaI gayo. e viSaya para vadhAre vAta karavAne badale ke kizora rUpanI pratikriyA joyA vagara pADozIe to bIjA viSaye vAta zarU karI dIdhI. paraMtu teNe e yuvAnanA komaLa manamAM e vicAra to ropI ja dIdho. pachI, jyAre rUpa potAnA gharamAM rAte ekalo hato tyAre teNe pathArImAM paDyA paDyA magInI gerahAjarIno vicAra karato. magInA vicAro sAthe bhAre haiye ane vyAkuLa mane pathArImAM paDyo rahyo. tene becenI ane gabharATa thavA mAMDyA. mArA gharamAM AtmAo haze? UbhA thaIne moTI lAThI potAnA palaMga pAse mUkI devA mATe A vicAro pUratA hatA. rAte be vAgye, madharAte rUpa acAnaka ja UMghamAMthI saphALo beTho thaI gayo. teNe joyuM ke be sapheda oLAo tenA palaMgathI vIsa phUTanA aMtare halI rahyA hatA. tene lAgyuM ke e banne havAmAM tarIne potAnI tarapha ja AvI rahyA hatA. rUpa Darane kAraNe jANe mUDha thaI gayo hato. he bhagavAna! A AkAro zuM karI rahyA che? A AtmAo che? hA, A kharekhara AtmAo ja che! have huM zuM karuM? acAnaka ja tene palaMga pAse paDelI lAThI yAda AvI. teNe lAkaDI upADI ane palaMgamAMthI Ubho thayo. teNe dhIre dhIre e AkAro tarapha javAnuM zarU karyuM. pachI potAnI badhI hiMmata bhegI karIne teNe AgaLa vadhIne e AkArone lAThIthI jorathI phaTakAravAnuM zarU karyuM. dhaDAma ! teNe najara UMcI karIne joyuM to khabara paDI ke kapaDAM sUkavelI dorI paDI gaI hatI ane kSaNo pahelAM je sapheda bhUtiyA AkArone te mAravA mAgato hato e jamIna para paDelA hatA. rUpa camakyo. paNa tarata ja te khaDakhaDATa hasI paDyo. to mArA gharamAM A AtmAo pharatA hatA, ema? A AtmAo bIjuM kaMI nahi paNa be sapheda dhotiyAM hatAM. - 19 - citrabhAnujI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpa UMghavA mATe pharI pathArImAM paDyo ane have e ekadama svastha hato. bAkInI rAta e barAbara UMghI zakyo. paNa e ghaTanAnuM tenAM manamAM punarAvartana thayA karatuM hatuM. mane be sapheda dhotiyAMthI Dara kevI rIte lAgI zake? mAre mArA Dara para jIta meLavavI ja paDaze. teNe potAnI jAta sAthe eka karAra karyo. pachInA aThavADiye amAsa AvavAnI hatI. huM te rAte sauthI DarAmaNI jagyAe jaIza - smazAnamAM ! e rAte bahAra nIkaLavAnI koI hiMmata na karatuM. ema kahevAtuM ke badhA DarAmaNA AtmAo, bhUta ane zetAna smazAna pAsenAM moTAM vaDanAM jhADa para rahe che. rUpe vicAryuM ke 'mAre e badhAne najare jovA che. mAre jovuM che ke e badhAnuM kharekhara astitva che ke nahIM.' ane kizora rUpa kharekhara amAsanI rAte smazAna pahoMcyo. potAnAM rakSaNa mATe eNe sAthe eka nAnakaDuM cappu lIdhuM. cArekora ghora aMdhAruM hatuM. pavananA thoDAghaNA susavATA sivAya koI bIjo avAja nahoto Avato. rakhaDatA kUtarAnA avAjo ? sivAya nIrava zAMti hatI. nirNaya karyo hovA chatAMya rUpa bIkane mAre pagathI mAthA sudhI phaphaDI rahyo hato. te aMte jhADanI nIce beTho. aMdarathI phaphaDATa thato hovA chatAM paNa teNe hiMmata rAkhI. hiMmata TakAvI rAkhavA mATe eNe satata jAtane yAda karAvyuM ke pote A zA mATe karI rahyo che. teNe satata potAnI jAtane kahyuM ke, 'kaMI paNa ke koI paNa tenI A DaramAMthI mukta thavAnI icchAne TasathI masa nahotuM karI zakavAnuM.' eka kalAka pasAra thaI gayo. koI bhUta ke palIta na dekhAyA. koI AtmA paNa havAmAM na taryo. bIjo kalAka pasAra thayo paNa kaMI ja na thayuM. trIjo kalAka. cotho kalAka. kazuM paNa ajugatuM na thayuM ane tyAM to moMsujhaNuM paNa thaI gayuM. sUryanAM pahelAM kiraNe rUpane anero AnaMda Apyo. amAsanI rAta pasAra thaI gaI hatI ane sAthe rUpanA Darano ochAyo paNa cAlI gayo hato. mANasanI AvI hAnikAraka ane binajarUrI nabaLAIonI pakaDamAMthI teNe potAnI jAtane saphaLatApUrvaka choDAvI hatI. koI AtmA, bhUta ke zetAna hatA ja nahIM. e mAtra lokonI kalpanAmAM ja hatA. tyAM to mAtra e vaDanuM jhADa hatuM jenI nIce teNe AkhI rAta pasAra karI hatI. yugapuruSa 20 -
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaparA saMjogo ane AkarA sAmanA pachI jIta meLavanArAone jevo AnaMda thAya tevo ja anubhava rUpane thaI rahyo hato. e hasIne jorathI bolyo, 'kharekhara jyAM sudhI huM mArI jAtane koI Dara mAnavA mATe protsAhana nahIM ApuM tyAM sudhI koI Dara hovAno ja nathI.' paroDhiye te khuzakhuzAla ghare pahoMcyo ane potAnA DaramAMthI bhUta ane AtmAono vicAra saMdaMtara kADhI nAkhyo. vizvamAM mANasanAM mana karatAM kazuM paNa vadhAre zaktizALI nathI. e nAno paNa noMdhapAtra prayoga hato jenAthI mAnavamananI kSamatA pArakhI zakAya. A anubhave cetanAnA stare zuM asara karI hatI tenI rUpane jANa na hovA chatAMya A bahu moTuM hakArAtmaka pagaluM hatuM. teNe potAnI jAtamAM nIDaratA ane AtmasudhAraNAnuM AjIvana pAMgaranAruM bIja ropyuM hatuM. rUpe mAtra Dara ja nahIM paraMtu potAnA roSa para paNa kAbU meLavyo. eka divasa teNe joyuM ke be khepAnI chokarAo eka nAnakaDI chokarInI coTalI kheMcI kheMcIne ene herAna karI rahyA hatA. banne chokarAo UMcA pUrA, paDachaMda ane rUpathI kadamAM bamaNA hatA. e chokarI madada mATe raDI rahI hatI. tene joIne rUpane potAnI bahena magI yAda AvI ane e paNa yAda AvyuM ke kaI rIte te potAnI nAnI bahenanI rakSA karato. teNe acAnaka ja e chokarAo tarapha dhasI jaIne temane rokyA. chokarAoe rUpane dhakko mAryo, 'cala jA ahIMthI, bIkaNa ' temane khabara nahotI ke temanAthI nAno evo A chokaro jvALAmukhInI jema phATaze. je kSaNe rUpe bIkaNa zabda sAMbhaLyo tyAre ja jANe eno roSa, lAvAnI mAphaka enI raga ragamAM doDavA mAMDyo. pote kAbU na karI zake tene tevo roSa caDhyo. chokarAo tenAthI moTA ane majabUta hatA tenI paravA karyA vinA rUpe raste paDelI eka soTI upADI, potAnuM badhuM baLa bheguM karI e chokarAone phaTakAravAnuM zarU karyuM. banne chokarAo mATe A aNadhAryuM hatuM. temane kalpanA ja nahotI ke ATalo nAno chokaro AvA joradAra phaTakA mArI zakaze. phaTakAnA dardane kAraNe uMhakArA karatA teo tyAMthI bhAgyA. chokarIe rUpano AbhAra mAnyo ane ghare cAlI gaI. paNa eka vAra gusso zAMta paDyo pachI rUpane ja Azcarya thayuM ke ATalo badho gusso Akhare Avyo kyAMthI ? citrabhAnujI - 21 -
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ pelA chokarAo cokkasa khoTA hoI zake che, paNa pote jAta para kAbU kevI rIte gumAvI zake? rUpane potAnA gussAnuM mULa to na jaDyuM paNa tene e samajAyuM ke roSa UtarI jAya pachI, pote zAMta paDe tyAre potAne ja akaLAmaNa thatI hatI. huM ATalo roSe kema bharAyo ? mArI pratikriyA yogya hatI ke mAtra roSane kAraNe hatI? aMdara bharAyelA ATalA badhA roSane mAre kevI rIte saMbhALavo ? rUpane A savAlono javAba to na maLyo paNa e samajAI gayuM ke pote potAnA ja gussAnI tagatagatI AMkhomAM AMkho nAkhIne joI rahyo hato. bhale teNe e chokarIne khepAnI chokarAonA hAthamAMthI bacAvI paNa sAthe ene samajAyuM ke gusso nabaLAI che, koI tAkata nathI. jema teNe potAnA bhaya para kAbU karyo hato ema ja have teNe potAnA roSa para paNa kAbU karavAno hato. rUpanI prAthamika mAnyatAo tenA pitAnI dhArmika lAgaNIo ane AcaraNanuM avalokana karatAM AkAra pAmI hatI. koI paNa kizo2 yuvakanI mAphaka rUpane paNa sAdhu saMtonI jiMdagI sAthe joDAyelA camatkAronI vAto ane temanA atyaMta prabhAvI vyaktitva pratye AkarSaNa thatuM. camatkAra ane jAdu vaccenI thoDI ghaNI sAmyatAne kAraNe rUpe utsukatA ane utsAhapUrvaka keTalAka loko pAsethI jAdunI keTalIka karAmato zIkhI lIdhI hatI. A karAmatothI te tenA mitrone acaMbAmAM nAkhato. rUpa cauda varSano hato tyAre eka kamanasIba ghaTanA banI. tukamuramAM phuTappA nAmano eka dhutAro raheto hato. teno dekhAva ane vartana to koI bAbA jevA hatA paNa kAmakAja bhedI hatuM. e mAtra nAmano sAdhu hato. rUpane prabhAvita karavA eka vakhata phuTappAe tene kahyuM, 'tArI pAse eka sikko hoya to mane Apa, huM tane bamaNo karI batADIza.' rUpe gajavAmAMthI eka sikko kADhIne Apyo. phuTappAe muThThI baMdha karI, AMkho mIMcIne koI maMtroccAra karyA. eka be miniTa pachI eNe muThThI kholI to emAM kharekhara ekane badale be sikkA hatA. paisA to sAce ja bamaNA thaI gayA hatA. rUpa Azcaryacakita thaI gayo. rUpe tene kutUhalathI pUchyuM, 'A tame kevI rIte karyuM? mane paNa kaho, mAre paNa jAdunI A karAmata zIkhavI che.' yugapuruSa - 22
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ "A jAdu nathI beTA, A to camatkAra che." kahI phuTappAe bhedI smita veryuM. teNe umeryuM, "Ane mATe khAsa zaktio joIe, amuka varSonI sAdhanA pachI ja A siddhi maLI zake che. e tane nahi samajAya. tuM A sikkA laI jA ane kaMI kharIdI le ane majA kara.' rUpa tyAMthI cUpacApa nIkaLI gayo paNa phuTappAno A camatkAra tenA manamAM kaMDArAI gayo. bIje divase rUpa pharI phuTappAne maLyo ane A vakhate teNe ene vadhAre sikkA ApyA. phuTappAe pharI sikkA bamaNA karI ApyA ane rUpa tyAMthI khuzakhuzAla thaIne cAlyo gayo. tene khabara nahotI ke mIThA bolo phuTappA tene chetarI rahyo hato. thoDA divasa pachI jayAre phuTappAne khAtarI thaI ke rUpa tenI jALamAM phasAI gayo che tyAre teNe kahyuM, "rUpa Ama sikkAothI kyAM sudhI ramyA karIza? tuM sonA ke hIrAnA jhaverAta kema nathI lAvato? huM tene paNa bamaNA karI zakuM chuM." rUpe Azcarya vyakta karatAM pUchyuM, "ema, tame ene paNa bamaNA karI zakazo? e to mane khabara ja nahotI." have to khabara chene !' phuTappAe luccuM hasatAM kahyuM, "tane A vAta gaLe nathI UtarI ? tuM lAva huM tane sAbita karI ApuM. tuM gharethI pahelAM kImatI jhaverAta lAva to kharo." hamaNAM ja !? "nA re nA, e jarUrI nathI' phuTappAe tarata javAba vALyo ane kahyuM, "tuM jyAre lAvIza tyAre cAlaze. huM tane badhAM ghareNAM bamaNAM karI ApIza ane pachI e vadhArAnA jhaverAta vecIne tane ghaNA badhA rUpiyA maLaze. kevI majA paDaze, kharuMne?' rUpane A vicAra bahu gamI gayo. eka savAre pitA sAmAyikamAM vyasta hatA tyAre teNe gharethI jhaverAta laI lIdhA. sAmAyika jaina dharmanI agatyanI kriyA che jemAM vyakti aDatALIsa miniTa sudhI koInI sAthe vAtacIta karyA vinA ekAMtamAM besI rahe. A samaya daramiyAna te vyaktie dhArmika pustako vAMcavAnAM, pUjA prArthanA karavAnI, mALA pheravavAnI ane dhyAna dharavAnuM hoya che. prAmANika vepArI hovAnI sAthe chogAlAlajI vizvAsu sarApha paNa hatA. loko temanI pAse jara-jhaverAta, jamIna vagere giravI mUkIne nANAM laI jatA. - 23 - citrabhAnujI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpane barAbara khabara hatI ke pitA A jhaverAta gharamAM kyAM mUkatA hatA. teNe gabharAtAM kabATa kholyo ane jhaverAta kADhIne eka poTalI vALI sAcavIne potAnA oraDAmAM saMtADI dIdhI. teNe phuTappAne jANa karI ke pote camatkAranA bIjA tabakkA mATe have taiyAra che. phuTappAe tene zaheranI bahAra AvelA smazAne AvI javA kahyuM. tenI sUcanA mujaba rUpa jhaverAta laIne niyata sthaLe pahoMcI gayo. phuTappAe kahyuM, 'tene hamaNAM kholIza nahIM. tAre mane ghareNAM dekhADavAnI jarUra nathI. pelA vaDanA jhADa nIce nAno khADo khodIne tyAM ghareNAM dATI de. huM Akho divasa ane rAta sAdhanA karIza ane tuM kAle savAre ahIM AvIne tyAMthI jhaverAta khodI kADhaje. tane tAruM jhaverAta bamaNuM thaIne maLI jaze." Ama kahI phuTappA khaMdhu hasyo. rUpe bhoLA bhAve e sUcanAno amala karyo. teNe jhaverAta dATI dIdhAM. tene eka vAra paNa vicAra na Avyo ke A jhaverAta tene pharI kyAreya jovA nathI maLavAnuM. rUpe to ghare jaIne jANe kaMI thayuM ja nathI, ema divasa pasAra karyo. bIje divase rU5 tyAM pahoMcyo. eNe utsAhathI vaDa nIcenI jamIna khodI kADhI. kaMI na dekhAtAM teNe thoDuM UMDuM kholyuM, paNa kaMI hAthamAM na AvyuM. rUpa coMkyo, "mAruM jhaverAta kyAM gayuM?' phuTappA sAthe vAta karavA rUpa doDato zaheramAM gayo. jyAM jyAM phuTappAnA hovAnI zakyatA hatI tyAM badhe ja rUpa pharI vaLyo paNa phuTappAnI koI bhALa na maLI. rUpa habakI gayo ane have ene samaja paDavA mAMDI ke dhutArA phuTappAe tenI sAthe chetarapiMDI karI hatI. te sonA ane hIrAnA kImatI jhaverAta laIne rAtorAta zahera choDIne nAsI gayo hato. rUpa to jANe kAMpavA mAMDyo. have zuM karavuM? pitAne A goTALA vize vAta kevI rIte karavI? mAmalo kharekhara gaMbhIra hato. A vakhate to pitAno sAmano karavo rUpa mATe azakya hatuM. bIjo koI paNa vicAra karyA vinA teNe pitAne gharethI bhAgI javAnuM nakkI karyuM. teNe beMgalaoNranI Trena pakaDIne potAnA pitarAIne tyAM javAnuM nakkI karyuM. yugapuruSa - 24 -
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpa-rAjendra kaoNlejanA divasomAM - 25 - citrabhAnujI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUtakALamAM paNa jyAre rUpa koI muzkelImAM phasAvAnI aNI para hoya tyAre tene haMmezAM evI kalpanA thatI ke e potAnA rakSaNa mATe kyAreka nAsIne potAnAM sagAMo pAse jaze. A vakhate pahelI vAra tene potAno vicAra amalamAM mUkavAno moko maLyo. tumakurathI beMgalaoNra 40 mAIla dUra hatuM, paNa phuTappAnI chetarAmaNI pachI e musApharI rUpane bahu lAMbI lAgI. rUpane koI sIdho vicAra nahoto AvI rahyo. dara kSaNe tenuM hRdaya DarathI jANe heThe besI rahyuM hatuM. eka bhUlamAMthI bacavA mATe teNe bIjI bhUla karavAnI zarUAta karI dIdhI hatI. te jaladI ja beMgalora potAnA pitarAIne tyAM pahoMcyo. kuTuMbIjanoe rUpane umaLakAthI AvakArI lIdho. temane navAI lAgI ke rUpe potAnA AvavAnI khabara to nahotI ja ApI, paNa e tumakurathI koI paNa vaDIla vagara ja beMgalora sudhI pahoMcyo hato. temane lAgyuM ke rUpanAM vartanamAM kaMIka barAbara nahotuM, paNa tenI A acAnaka mulAkAta pAchaLanAM kAraNanI carcA karavAnuM temaNe TALyuM. temaNe rUpanA pitAno saMparka karyo. chogAlAlajIne bahu navAI lAgI ane temane ciMtA paNa peThI. Akhare rUpa koIne kaMI paNa jaNAvyA vinA gharethI nIkaLyo hato. bIjA divase jyAre e pote rUpane moDhAmoDha maLyA tyAM sudhI gharamAMthI gAyaba thayela jhaverAta vize temane kaMI ja khabara nahotI. rUpe Akhare pitAnI sAme potAnI bhUla svIkArI lIdhI. chogAlAlajIne to A vAta mAnyAmAM ja na AvI. A chokarAe zuM karyuM? tene khabara paNa che ke e jhaverAta mArA potAnA hatA paNa nahIM. e to koInI giravI mUkelI jaNasa hatI, e tamAmanA mAlika tumakuranA loko hatA. temane bhAre nirAzA paNa thaI ane ciMtA paNa thavA mAMDI. temane mATe bamaNo dhakko hato. kSullaka lAlacane vaza thaIne temanA dIkarAe gharamAMthI jhaverAta coryuM hatuM ane adhUrAmAM pUruM phuTappA badhuM laIne nAsI gayo hato. chogAlAlajIne samajAI gayuM hatuM ke have phuTappAne pakaDavo azakya hatuM. chogAlAlajInA mAyALu caherA para pIDA pharI vaLI hatI. te potAnA dIkarA pratye sAva udAsIna thaI gayA. nAnI-moTI mastI to chogAlAlajI calAvI letA paNa A corI to sAva judA ja staranI vAta hatI. kadAca mArA dIkarAmAM yogya mUlyo ropavAmAM huM niSphaLa gayo chuM. kadAca huM pitA tarIke niSphaLa gayo chuM. tenI mAtA jIvatI hota to kadAca saMjogo judA hota. yugapuruSa - 26 -
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ chogAlAlajI bahu duHkhI hatA. je thayuM e mATe temaNe jAtano ja vAMka kADhyo. temaNe rUpane eka akSara paNa na kahyo. pitAnI cupakIdIe rUpanuM haiyuM bhAMgI nAkhyuM. te pitAnA caherA parano saMtApa sAMkhI na zakyo. ghare pAchA pharatAM e loko vacce bhAgye ja koI vAtacIta thaI. chogAlAlajInI prAthamikatA hatI ke koI ne koI rIte khovAyelA jhaverAtanuM sATu vALavuM kAraNa ke temanA dIkarAnA AvAM pagalAMne kAraNe potAnI vizvasanIyatA para moTuM praznArthacihna khaDuM thaI gayuM hatuM. temaNe khovAyelA jhaverAta jevA ja bIjA jhaverAta banAvIne tenA mULa mAlikone e pAchA ApavAno nirNaya karyo. svAbhAvika che ke jhaverAta taiyAra karavAno kharca ghaNo moTo thavAno hato. chogAlAlajI mATe A Arthika phaTako bahu moTo hato jemAMthI beThA thavAmAM temane lagabhaga traNa varSa jeTalo samaya lAgyo hato. A ghaTanAno artha ema paNa hato ke temane have vadhAre mahenata karavI paDaze ane kAmane paNa vadhAre samaya Apavo paDaze. paNa kuTuMbanA sadanasIbe ugharANI karanArA jhaverAta levA kyAreya AvyA ja nahIM. chogAlAle rUpane kyAreya Thapako na Apyo. temaNe premALa zabdomAM dIkarAmAM sArI vartaNUkanAM bIja ropavAnuM nakkI karyuM. temaNe rUpane zIkhavyuM ke paisA kamAvAno eka mAtra rasto sakhata mahenata ja che ane samasyAthI dUra bhAgavAthI koI ukela kyAreya nathI maLato. rUpane bahu ja tANa anubhavAtI hatI, haiye bhAra lAgato hato. teNe pitA samakSa potAno aparAdhabhAva paNa vyakta karyo. pote lIdhelAM pagalAMne kAraNe je sthiti thaI hatI teno paNa rUpe bhAre pastAvo vyakta karyo. potAnI lAlaca ane mUrkhatAne kAraNe je thayuM hatuM tenI lAMbA gALAnI asaro samajavA mATe rUpanI uMmara yogya hatI. chogAlAlajIe tene pUrA hRdayathI mApha karI dIdho hato. rUpa mATe A bahu mahAna ane agatyano jIvanabodha hato. tenA pitAe A Akho muddo bahu dhIraja, bhalAI, prAmANikatA, nyAya-niSThA ane javAbadArIpUrvaka saMbhALyo hato. pitAe ATalI kaparI paristhitimAM je rIte saMyama jALavyo hato te rUpe barAbara joyuM hatuM. rUpane khyAla Avyo ke pitAnA AvA ja saguNone teNe paNa jIvanamAM utAravAnA hatA. ThAlI salAha ke upadezo ApavAne badale rUpanA pitAe daSTAMtarUpI vahevArathI siddha karyuM hatuM ke sArA uchera mATe e ja jarUrI hatuM. - 27 - citrabhAnujI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhoLiyo ane jhaDapathI koInIya asaramAM AvI jAya evo rUpa potAno mArga bhUlI gayo hato. lAlacathI aMdha thaI gayo hato. jyAre phuTappAvALI ghaTanA ghaTI pachI zALAmAM yojAyelA eka kAryakramamAM tene aMdhApAno vizeSa anubhava thayo. e kAryakramamAM dareka vidyArthIe AMkhe pATA bAMdhIne paMdara kalAka pasAra karavAnA hatA. savAre zALA zarU thAya tyAMthI mAMDIne rAte pathArI bhegA thAya tyAM sudhI AMkhe pATA rAkhavAnA hatA ane sahapAThIoe ekabIjAne temAM sAtha ApavAno hato, madada karavAnI hatI. rUpe jyAre paMdara kalAka aMdhArAmAM pasAra karyA tyAre tene samajAyuM ke netrahIna jiMdagI kevI rIte pasAra karatA haze. AMkhethI pATo utAryA pachI rUpe jiMdagIne judI ja najare joI, navI saMvedanAo ane UMDI sUjhathI teNe navA divasane AvakAryo. Ama rUpa vadhAre avalokana karanAra banyo ane dareka bAbata pratye vadhAre sArI rIte pratisAda Apato thayo. te dareka bAbatane have vadhAre UMDANa ane tAjagIthI joto hato. dareka cahero, vRkSanuM pAMdaDuM ane dareka cIja tenI para vadhAre asara karatI hatI. "oha! have huM duniyA jouM chuM. huM keTalo nasIbadAra chuM." rUpe utsAha vyakta karyo. rUpane dRSTinI bheTanuM mUlya samajAyuM. teNe jIvanane UjavavAnI zarUAta karI hatI. te roja rAte potAnI jAtane eka savAla acUka karato, "meM Aje kaMI arthapUrNa karyuM? meM samayano yogya upayoga karyo ke veDaphATa karyo?" zALAnA kAryakramanI kizora rUpa para bIjI paNa asara paDI. rUpamAM karuNAno guNa ropAyo. te vaMcito pratye karuNA dAkhavato thayo. te kSullaka icchAothI para thaI zakyo ane apaMga, garIba ane lAcAronI vedanA paNa samajato thayo. tene madada karavAnI preraNA paNa maLavA mAMDI. Ama zarUAtanAM varSomAM ja rUpanAM haiyAMmAM karuNAnAM bIja ropAyAM hatAM je AvanArA varSomAM gheghura vRkSa banavAnuM hatuM. e vRkSe mIThAM phaLa, chAMyaDo ane e tamAmane Azaro Apyo ke tenA sAMnidhyamAM AvyAM. yugapuruSa - 28 -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlyonI suvAsa jo tamArI hayAtImAM saguNanuM attara hoya to enI suvAsanI mIThAza aMge tamane bIjAnA abhiprAyonI jarUra nathI paDatI. tamArI hayAtInI suvAsa thakI ja teo tamAruM mUlya samajIne tenI prazaMsA karaze. phUloe kyAreya madhamAkhIone kahevuM paDyuM che ke tenI phoramanAM vakhANa kare ? - citrabhAnujI prakaraNa 4: kolejanAM varSo , , khare nizALanAM varSo pUrAM thayAM. have rUpe AgaLa ucca abhyAsa karavAno hato. tenA pitA tene beMgaloranI kaoNlejamAM mokalavA mAMgatA hatA paNa rUpane ema karavAnI icchA nahotI. beMgalaoNra tumakurathI mAMDa 40 mAIla dUra hovA chatAMya rUpa tumakura choDIne javA nahoto mAgato. je gAmamAM te moTo thayo hato e gAma tene nahotuM choDavuM. tene lAgatuM ke tumakuramAM e badhuM ja hatuM jenI koIne paNa jarUra hoya. mAtA ane bahena gumAvyA pachI rUpane potAnA pitA sAthe bahu lagAva thaI gayo hato. tene pitA sAthe ghare ja rahevuM hatuM. paNa chogAlAlajIe paNa nakkI karI lIdhuM hatuM-kaoNlejanuM zikSaNa jarUrI hatuM ane gharathI dUra raheze to rUpanuM vyaktitva ghaDAze. rUpe temanI salAha mAnya rAkhI ane beMgaloramAM kaoNleja javAnuM nakkI chogAlAlajInA bhAI beMgalaoNramAM potAnA parivAra sAthe sthAyI thayA hatA. temanuM ghara rUpanuM navuM saranAmuM banI gayuM hatuM. rUpe navI ghaTamALa dhAryA karatAM vahelA svIkArI lIdhI hatI. rUpane paNa samajAyuM hatuM ke pitAno tene beMgalora mokalavAno nirNaya bilakula yogya hato. beMgalora zaheramAM khUba hariyALI ane prAkRtika sauMdarya hatAM. phUlothI chavAyelA bagIcA, sarovaro, jaMgala, pahADo ane zAMtivALuM A zahera rUpane bahu gamI gayuM hatuM ane tenA saMvedanazIla AtmAne jANe navI lAgaNIono ahesAsa thato hato. te prakRtinA khoLe kalAko pasAra karato. ema kahI zakAya ke prakRtinI suMdaratAne bAhya rIte UMDANathI anubhavato rUpa jiMdagInA zarUAtanAM varSomAM - 29 - citrabhAnujI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja tenI aMdara rahelA sadguNonA khajAnAnI jhalaka paNa meLavI rahyo hato. eka divasa rUpe beMgalaoNrathI 60 mAIla dUra, maisuranI dakSiNe AvelA zravaNa belagolAnA jaina maMdiranI mulAkAta lIdhI. dakSiNa bhAratamAM jaina dharmano pracAra-prasAra karanArA AcArya bhadrabAhue je TekarI caDhI hatI tenI para ja rUpa paNa caDhyo. joke AcArya bhadrabAhune potAno deha choDyAne basso varSa thaI cUkyAM hatAM. rUpane vizvanI ajAyabIomAMnI eka evI bAhubalInI 56 phuTanI gaMjAvara mUrti jovI hatI. bAhubalI bhagavAna AdinAthanA dvitIya putra. I.sa. pUrve 983mAM dIrghadraSTA zilpI arIsthAnemI thaI gayA. jemaNe eka moTAmasa paththaramAMthI A mUrti kaMDArI hatI. TekarInAM pagathiyAM caDhIne rUpa zikhare pahoMcI ane bAhubalInA vizALa zilpa sAme Ubho rahyo. rUpane tyAre khyAla Avyo ke tenuM mAthuM mAMDa e zilpanA TeravA sudhI pahoMcatuM hatuM. bhagavAna AdinAtha, RSabhadeva tarIke paNa oLakhAtA ane te A kALanA sarvaprathama tIrthaMkara gaNAya - tIrthaMkara eTale e vibhUti je tamane janma ane punarjanmanI ghaTamALathI bharelA vizvanA samudranI pAra laI jaI zake. te eka praNetA hatA. teo lokone paththara yugamAMthI bahAra kADhIne kRSi yuga tarapha laI gayA, utkrAMti thakI ucca stare ane jAgRti tarapha laI gayA. jene kAraNe lokone temanI pratye khUba pUjyabhAva hato. Adi eTale sarvaprathama ane nAtha eTale Izvara; covIsa tIrthaMkaromAM AdinAtha sauthI pahelA hatA ane ahiMsA, pUjyabhAva ane tamAma pratye anurAga rAkhIne jIvana jIvavAnI rIta zIkhavavAnI zarUAta karavAno zreya temane ja jAya che. tIrthaMkara e vyakti che je jIvana-mRtyunI ghaTamALanI pAra thaI cUkI hoya che tathA mAnavajAtane saMsArathI mokSa bhaNI pahoMcavA mATe setu pUro pADe che. te zilpanI vizALatA ane suMdaratAthI rUpa khUba ja prabhAvita thaI gayo hato. tene e zilpanI zaktizALI UrjA sAthe aikyanI anubhUti thaI. bhavya zilpa sAme najara mAMDatAM ja jANe tene mANasanA AtmAnI kSamatAno paricaya thayo. e mulAkAta pachI rUpane jyAre paNa koI nabaLI kSaNano sAmano karavo paDato tyAre te tarata e zilpanuM smaraNa karato ane tenAmAM jANe zaktinAM ghoDApura UbharAI AvatAM. manovijJAnane mukhya viSaya rAkhIne rUpe snAtakano abhyAsa pUrNa karyo. abhyAsa bAda te beMgalaoNra choDIne tumakura pitA pAse pAcho pharyo. eka sAMje gharanI AsapAsanA bagIcAmAM lAMbo samaya cAlyA pachI tene eka paganA snAyumAM saheja dukhAvo thayo. yugapuruSa - 30 -
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNe potAnA mAthAmAM paNa saheja dukhAvo anubhavyo. chatAM paNa pote svastha taMdurasta yuvaka hovAne kAraNe teNe A dukhAvAne avagaNIne potAnI rojiMdI kriyAo cAlu rAkhI. paraMtu bIjA divase savAre jyAre teNe UThavAno prayatna karyo tyAre saheja amastA halana-calanathI paNa tenA sAMdhAmAM khUba ja dukhAvo thato hato. tene tAva paNa hato je divasa caDhatAM vadhI rahyo hato. AvanArA divasomAM tenI tabiyata kathaLatI gaI. Akhare evo divasa AvIne Ubho rahyo ke te potAnA palaMgamAMthI khasI paNa nahoto zakato. kAramo dukhAvo AMgaLIothI mAMDIne ghUMTaNa sudhI phelAI cUkyo hato. rUpane bhAre kSubdhatA paNa thavA mAMDI. DaoNkTare tene rUmeTika phivara eTale ke saMdhivAnA tAvanAM lakSaNa hovAnuM jAhera karyuM ane tene saMpUrNa ArAma ane ekalatAmAM rahevAno hukama karAyo. rUpane sAjo karavA mATe pitA chogAlAlajI ane phaI gajarA to jANe koI jhanUnathI maMDI paDela hatAM. joke tabIbI sAravAranI koI asara dekhAtI nahotI. jyAre tenI AMgaLIone lakavA mArI gayo tyAre rUpa satarka thaI gayo. rUpane saMnipAtanA humalA paNa AvatA hatA. Akhare te dekhItI mUrchA avasthAmAM paTakAyo ane sAta divasa ema ja pasAra thaI gayA. dIkarAnI hAlata joIne gabharAI gayelA chogAlAlajI paNa paravaza hatA. rUpanI bImArI lAMbo samaya cAlI to ? rUpa sAjo nahi thAya to ? enI jiMdagI para jokhama che ke zuM? rUpa nahi bace ? A savAlono koI javAba nahoto. tenA AtmAnI kudaratI zakti eka ja AzA hatI, tenA jIvanano prANa ane srota ja jAte beTho thaIne svane pharI svastha karaze. mUrchita avasthAnA A aThavADiyAmAM rUpane keTalAMka DarAmaNAM svapna AvyAM to keTalAka pratIkAtmaka AbhAsa thayA. e tamAma tenI jiMdagInI AdhyAtma khoja ane zuddhikaraNanA mArge javAnuM kAraNa banyA. 31 citrabhAnujI
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAka AbhAsamAM rUpe jAtane sonA cAMdIthI bharelAM kothaLA dharAvatA vepArI tarIke joI. tenI sAme abhuta kArIgarI karelA jhaverAta ane sonAnI lAdIonA DhagalA paDyA hatA, paNa rUpe tenAthI moM pheravI lIdhuM. teNe roSamAM A tamAmane lAta mArI ane AzcaryanI vAta e che ke teNe e jhaverAtane potAnAthI dUra sarI jatA camakadAra pILA aneka sApamAM pheravAtA joyuM. anya svapnamAM rUpane kakaDIne bhUkha lAgI hoya tevo AbhAsa thayo. teNe potAnI jAtane khUba badhA IDalI DhosA khAtA joyo. rUpane evI tarasa lAgI hatI ke tenI kalpanAmAM eka pANIthI chalochala taLAva dekhAyuM paNa aMte to te jhAMjhavAnuM jaLa ja sAbita thayuM. teNe mIThuM phaLa joIne khAvAnI koziza karI to moM rAkhathI bharAI gayuM. ghaNAM sapanAMmAM teNe jAtane suMvALA kApaDa para cUMTaNabhera jhUkelo joyo. mananI AMkho sAmethI dhana, vaibhava ane vilAsanI cIjo pasAra thatI joI. jANe koI tenA kAnamAM haLavethI kahI rahyuM hatuM, "A duniyAnI chIcharI bAbatothI na lalacAto. tuM tapasyA karI zake tema che. atyAre tuM zarIra ane AtmA zuddha karI rahyo che.' rUpe potAnAM mana ane zarIra vacce indriyonI kAmanA tathA AdhyAtmika anubhava ane balidAna vaccenuM yuddha anubhavyuM. rUpane AvA virodhAbhAsI svapnonuM mahattva to khabara nahotuM paNa tene lAgyuM ke A sapanAM tene sajAgatAnI alaga ja dizAmAM laI jaI rahyAM che. tenI AMtarika duniyAmAM bahu moTAM parivartana AvI rahyAM hatAM ane dhIre dhIre tene vidvattA ane buddhijIvI kSamatAo pratye AkarSaNa thavA mAMDyuM hatuM. tene bAhya duniyAnI ghaTamALano kaMTALo ane nirarthakatA samajAvA mAMDyA hatA. AMtarika jAgRtine pagale te bAhya kSullaka bAbatone dUra rAkhavAnI zakti keLavI rahyo hato, bilakula e rIte jANe ApaNe aNagamatA mahemAnone TALatA hoIe. rUpa paNa evI bAbatone TALI rahyo hato. te jANe potAnI aMdara thaI rahelAM A parivartananAM maMthanano sAkSI ane avalokanakAra hato. eka pachI eka te badhI ja nakArAtmakatA, roSa ane icchAone dUra karI zakyo je tenI jAgarUkatAmAMthI beThI thaI hatI ane je bAhya duniyAno avibhAjya hisso hoya che. joke tenA mana ane hRdaya vacceno e kalAIDoskopa jevo khela rUpa mATe saraLa na hato, ane te cAlyo paNa lAMbo samaya. ghaNI vAra rUpane tarachoDAyelA jevI lAgaNI thatI ane te koIno sAtha jhaMkhato paNa koI hatuM nahIM. taravarato yuvAna hovA chatAM ane saMjogo sAthe laDI zake ane baLavAkhora tathA svataMtra mijAjI hovA chatAM te ghaNI vAra lAcArImAM bALakanI mAphaka dhrusake dhrusake roI paDato. te ghora nirAzAmAM raDato. yugapuruSa - 32 -
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dara ane icchAo vacce jhUlatA rUpane badhuM ja khatama karI devAnI icchA paNa thaI AvatI. madada... mane zAMti joIe che. huM maravA nathI mAMgato.' eka vAra te pIDAthI bUma pADI UThyo. rUpane khabara nahotI ke pote konI sAthe vAta karI rahyo hato paNa koI ajANyo hAtha tenA mAthe pharI rahyo hato ane eka dhIraja baMdhAvato avAja tene saMbhaLAyo. AMkho khola beTA... zuM e karuNAmaya ane mRdu avAja tenI svargastha mAno hato? teNe AMkho kholavAno prayatna karyo. badhuM ja dhUMdhaLuM dekhAI rahyuM hatuM ane teNe kuTuMbIjanonA hasatA caherA joyA, tene davA levA ane pANI levAnuM kahenArA tenA svajano tenI AsapAsa hatA. A mArA pitA ja hovA chatAM paNa mane te alaga ane mArAthI dUra zA mATe lAge che? mane kema evuM lAge che ke huM ahIMno nathI rahyo? paricita avAjonI vacce tene eka evo vicAra Avyo jenI spaSTatA ane saTikatA jANe vIjaLInI mAphaka trATakI. hA. A mArA ja svajano che. hA teo mAyALu ane mRdu che. hA te mane prema kare che, paNa huM to ahIM musAphara chuM. A mAtra visAmo che. mArI yAtrA hajI samApta nathI thaI. mAre e kyAreya bhUlavuM na joIe. paNa potAnAM kuTuMba sAthe joDatI e kSaNo rUpanA mAnasamAM bahu lAMbu na TakI. thoDI ja paLomAM rUpa pharI mUrNita thaI gayo. sapanAMo ane AbhAso dekhAvAnuM cAlu rahyuM jemAM teNe pharI potAnI jAtane bhUkhyo ane tarasyo bhALyo. teNe amRta bharelI eka baraNI joI ane temAM khAlI boLIne te pIvAno prayatna karyo, paNa hoTha pAse AvatAM ja te pyAlI khAlI vartAI. teNe vAraMvAra prayatna karyo paNa khAlI hoTha pAse AvatAM khAlI ja thaI jatI. tene potAnA AtmAmAM pharI e abhibhUta karI denArA avAjanA paDaghA saMbhaLAyA. - 33 - - - 33 - citrabhAnujI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyajI de, mAre mATe badhuM ja tyajI de. icchAonI jALamAM phasAIza nahi. A vizvamAM tane tArI potAnI eka alaga duniyA banAvavA mATe mokalavAmAM Avyo che. tArI musApharI zarU karavAno jhaLahaLato mArga zarU thaI gayo che. A eka navI jAgRtino digmUDha karI de tevo sAkSAtkAra hato. AtmAnI tRSNA AtmA ja chipAvI zake che. mAtra AtmA ja A badalAtAM svarUponA vizvathI AgaLa vadhI zake che. astitvanI pIDA ane zokathI para paNa AtmA ja laI jaI zake che. A AbhAsa pachI rUpe joyuM ke tenA hAthamAM eka mALA hatI. sukhaDanAM motIo para tenI AMgaLIo 2mavA mAMDI. tene navAI lAgI ke jevo te eka motIne aDato, te dorImAMthI sarI jaI tenI nIce AvelI khAImAM garaka thaI jatuM. have vAstavikatA svIkAravAno samaya Avyo hato. huM kazAyano mAlika nathI. koI mAruM mAlika nathI. mAre mAro rasto zodhavo ja rahyo. jema jema te A jIvana parivartana tarapha AgaLa vadhI rahyo hato tenI sAthe sAthe te aMtaHsphUrNAthI AdhyAtma ane tattvaciMtananA gUDhArthanI samajaNa tarapha paNa AgaLa vadhI rahyo hato. pharI teNe jANe koI aMtarathI e zabdo sAMbhaLyA, mArI pAse Ava, badhuM tyajIne mArI pAse Ava. ajAgrata mananA A bhavya anubhavonI vacce tene jANe acAnaka lAgyuM ke tene khabara hatI ke have teNe zuM anubhavavAnuM hatuM, tene e paNa khabara hatI ke teNe zuM jANavAnI jarUra hatI. tenuM hRdaya eka paramAnaMdathI bharAI gayuM, jene kAraNe tene romAMcanI anubhUti thaI. tenI bAkInI jiMdagI have kaI rIte pasAra thaze te aMgeno AbhAsa paNa have bilakula spaSTa hato. tenuM mana ekadama zAMta hatuM. teNe jANyuM ke je premane te A parivartanazIla anubhava pahelAM jANato hato te to mAtra premanuM bIja hatuM. have e bIjamAM phaNago phUTyo hato ane te daivI choDane kUMpaLo AvI hatI. satata vadhI rahelI jAgarUkatAnuM A phUla koI sAmAnya bAbata nahotI. te khUba suMdara hajAro pAMkhaDIovALuM kamaLa hatuM. rUpa tenI sAthe pUrepUro haLI gayo. sAva sAduM chatAMya khUba gUDha satya, jIvananA aikyanuM satya ja jANe ke tenI sAme yugapuruSa 34 -
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApameLe AvI gayuM hatuM. tene apratIma svataMtratAno anubhava thayo. tenA A anubhavAtIta mAnasamAMthI je paNa sUkSma dRSTi maLI te suMdara marmajJa hatI. teNe joyuM ke jIvanano artha mAtra ApavAnI kSamatAmAM ja rahyo che je AgaLa jatAM ucca satyamAM bhaLI jAya che. badhA mANasomAM eka evI prakRti chupAyelI hoya che jenA kAraNe sarjanAtmaka jIvana ApanArI guNavattAo premALa AtmA mAraphate koI paNa bhedabhAva vagara tamAma mATe prakAze che. gussA bharelI bUmo, samajI na zakAya tevA Adeza ane vicitra saMgIta. badhuM ja hatuM ane pachI dhIre dhIre e badhuM cAlyuM gayuM. aMte, eka gUDha nIrava zAMti sthapAI tathA rUpa have UMDI nIMdaramAM UMghI zakavA mAMDyo. potAnI gADha UMghamAM rUpe nirNaya lIdho ke huM sAjo thaI rahyo chuM, mAre UThavAnuM che ane mArA bhAgyane maLavAnuM che. e sthiti to evI thaI ke jANe rUpa pRthvI para koI ajANyA brahmAMDamAM thaIne pAcho pharyo che. TUMkamAM teno jANe punaHjanma thayo. joke have tenI jiMdagImAM pahelAM jevI niyamitatA ane sAmAnyatA AvatAM samaya lAgyo. tenuM mULa kAraNa hatuM ke bImArIne kAraNe rUpanI yAdazakti astavyasta thaI gaI hatI. tene jANe samayano khyAla nahoto rahyo. jIvana mATeno A saMgharSa, temAMthI jANe rUpa acAnaka chUTI gayo ane e badhuM mAMDa paMdara divasamAM ja banyuM hatuM. A anubhava rUpa mATe khUba utkaTa hato. tenA AtmAnAM daivI AbhAsa ane jAgRtine grahaNa karavA mATe jANe tenA mana ane zarIra pAse pUrato samaya paNa na hato. tene yAda nahotuM ke pote keTalA divasathI pathArIvaza hato. te potAnI kALajI lenArAM kuTuMbIjanone paNa na oLakhI zakyo. uSA, basa eka ja hatI jene rUpa oLakhI zakyo. uSA, eka namaNI nAjuka chokarI hatI je tenI sAthe beMgaloramAM kaoNlejamAM bhaNatI hatI. rUpanI mAMdagI daramiyAna uSA tenI pathArI pAse satata smita veratI besI rahI. uSAe nakkI karyuM hatuM ke te rUpanuM jIvana vyavasthita karavAmAM pote banatI badhI ja madada karaze. tenI acAnaka AvelI A mAMdagI daramiyAna uSA tenI sAthe kaMI ne kaMI vAta karyA karatI. keTalAya divaso sudhI rUpa mAMDa kaMI aspaSTa zabdo bolato ane pharI vicitra maunamAM sarI jato. kharekhara to rUpa parivartananA samayamAMthI pasAra thaI rahyo hato. - 35 - citrabhAnujI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ A parivartanane kAraNe tenAmAM AvelI zaktizALI UrjAne svIkAravA mATe teNe potAnAM mana ane zarIrane taiyAra karavAnAM hatAM ane A mATe tene samayanI jarUra hatI. te zaktizALI UrjA rUpane potAnI bImArIne ane mUrzita avasthAnA divasomAM vividha pradIpakasatya dvArA maLI hatI. tene uSAnA saMgAthamAM zAtA maLatI. samaya pasAra thato gayo ane rUpanI yAdazakti paNa pAchI AvI. A AkhIya prakriyA pIDAdAyaka, agharI ane dhImI hatI. te jyAre potAnI yAdazakti pAchI meLavavA saMgharSa karI rahyo hato tyAre ghaNI vAra te aMtima AbhAsa punaH dekhAto jemAM eka khUba Azcaryacakita karI de tevo saMdeza hato. 'tyajI de, badhuM mAre khAtara tyajI de. badhuM ja mAre khAtara tyajI de." dhIre dhIre teNe potAnA hAtha-paganuM halana calana zarU karyuM. dhImA avAje bolavAnI paNa zarUAta karI. A prakriyAmAM rUpa ane uSA vaccenI maitrI gADha thaI je ekadama zuddha ane nirdoSa saMbaMdha hatI. temAM koI jAtIya bAbata nahotI. uSAnA premALa sahakArane kAraNe rUpane potAnAM zarIra ane mananI svasthatA ane AnaMda jANe pAchAM maLyAM. A e ja samaya hato jayAre rUpa dunyavI icchAnI sAMkaLothI jAtane baMdhAyelI nahoto anubhavato. AvI icchAo ane tenI camaka, dareka pasAra thatA divasa sAthe jANe rUpa mATe ghaTI rahI hatI. je bacyuM te jIvana mATenI eka taddana sAcI lAgaNI hatI, jemAM potAnI AsapAsanA loko pratye bhedabhAva vagarano prema hato. jemAM kyAMya aMgata gamA ke aNagamAnI asara nahotI. svAbhAvika che ke have sajAgatAno ucca stara meLavI lIdhA pachI rUpane lAgyuM ke have e samaya pAkyo che jyAre teNe e rasto zodhavo rahyo. jyAM te jIvonI ane rASTranI sevA karI zake, svataMtratAnI laData sAthe joDAI zake. chogAlAlajIne rUpanI A AdhyAtmikatA taraphano jhukAva mAphaka na Avyo. te potAnA putranAM lagna jovA mAMgatA hatA. te icchatA hatA ke rUpano potAno parivAra hoya to pote dIkarAnI javAbadArImAMthI mukta thaIne dharmane paMthe AgaLa vadhI zake. A kAraNe uSA ane rUpanI maitrIthI chogAlAlajI bahu khuza hatA. e khuza hatA ke uSA ane rUpa ekabIjAnA AtmAne pArakhe che ane temanI vaccenI A nirbheLa maitrI A paricayanuM suMdara pariNAma hatI. rUpane kyAM khabara hatI ke najIkanA bhaviSyamAM ja teNe hajI eka AghAta veThavAno hato. yugapuruSa - 36 -
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhAraka bIjAne bacAvavA mATe tyAre ja jhaMpalAvo jyAre tame pote taravAmAM kauzalya meLavyuM hoya. ema nahIM hoya to tame to DUbazo ja paNa DUbI rahelA kamanasIbane paNa DUbADazo. e ja rIte tame bIjAne sudhAravA mATe tamArI jAtane AgaLa karo te pahelAM tamArI jAtane sudhAro nahitara tame tamArI jAtane to nukasAna karazo ja paNa bIjAne paNa nukasAna pahoMcADazo. - citrabhAnujI prakaraNa 5H karI eka Aphata 930nA dAyakAmAM bhAratIya svataMtra saMgrAma tenI Toce pahoMcyo hato. subhASacaMdra bojhe koMgresa pakSamAMthI rAjInAmuM ApI dIdhuM hatuM. subhASacaMdra bojha, che bhAratIya svataMtra saMgrAmanA khUba agraNI, parivartanazIla netA hatA jemaNe rAjInAmAnA eka ja mahinAmAM "phoravarDa blaoNka" nAmanI aMtimavAdI pAMkha racI hatI. jozIlA yuvako jemane jhaDapI pariNAmomAM rasa hato te tamAmane subhASacaMdra bojhanAM sIdhAM rAjakIya pagalAM levAnI paddhati AkarSI gaI. rUpa 19 varSano hato. tenAmAM yauvanano taravarATa hato tathA kaMIka arthasabhara karI chUTavAnI bhAvanA paNa tenAmAM chalakAtI hatI. teNe subhASacaMdra bojhanI sAthe joDAvAnuM nakkI karyuM ane te kalakattA pahoMcyo. kalakattA pahoMcyA pachI rU5 phoravarDa blokano eka atyaMta mahattvano ane bAhoza yuvA sabhya banI cUkyo hato. rUpane subhASacaMdra bojhane maLavAno moko maLyo ane subhASabAbu paNa A UrjAmaya yuvAnathI khUba prerita thayA. kannaDa bhASA AvaDatI hovAne kAraNe rUpane subhASabAbunAM lakhANono kannaDamAM anuvAda karavAnI taka maLI. te bojhanI sAthe 21 divasa rahyo. paNa jaladI ja aMgreja sainikonI AkarI zodhakhoLane pagale bojhane bhUgarbhamAM cAlyA javuM paDyuM. eka prasaMge juvAna rUpane eka jokhamI - 37 - citrabhAnujI
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane khAnagI mizana mATe pasaMda karAyo. rUpane dArUgoLAthI bharelA eka kothaLAne eka saMtAvAnA sthaLethI bIjA saMtAvAnA sthaLe pahoMcADavAnuM kAma soMpAyuM. kamanasIbe sAdA kapaDAmAM pharanArA be aMgreja sainikone zaMkA jatAM temaNe rUpane rokyo. rUpa chaTakI zake te pahelAM temaNe potAnI bAyonenTsathI rUpane phaTakAryo. sAjA thavA mATe rUpe haoNspiTalanA bichAne 17 divasa sudhI ekalA paDyA rahevuM paDyuM. rUpa jevo cAlato thayo tema tarata ja polIsanI pUchaparacha zarU thaI gaI. rUpe tenA jUtha ke sAthIdAro vize polIsane koI vigato na ApI. teNe satata eka ja vAtanuM raTaNa karyuM, "mane kaMI ja khabara nathI. mane koI ajANyA mANase A kothaLo eka sthaLethI bIjA sthaLe laI javA kahyuM hatuM. AmAM zuM bharyuM che tenI koI jANa nahotI. mane mAtra paisAmAM ja rasa hato, je mane kAma pUruM karyA pachI maLavAnA hatA, basa." adhikArIoe badhA ja kImiyA ajamAvI joyA. temaNe rUpane pAMca hajAra rUpiyA ane choDI mUkavAnI lAlaca ApI, e kAme na lAgyuM to temaNe rUpane baraphanI lAdI para sUvaDAvIne sajA karI. temaNe rUpane zaoNka TrITamenTa ApavAnI dhamakI paNa ApI ane tene divaso sudhI UMghavA na dIdho. chatAMya rUpa Dagyo nahIM. teNe pahelAM kahelI potAnI vAta pakaDI rAkhI. A trAsa bahu Akaro hato paNa rUpe potAnI jAtane TakAvI rAkhI. tene A badhuM sahana karavAnI zakti ane preraNA kevI rIte maLyAM haze? A AMtarika baLa ane sUjha rUpane potAnI lAMbI bImArI daramiyAna maLyAM hatAM. tenA dvArA rUpane AtmAnI saMbhAvanAonI paNa UMDI samaja maLI. zArIrika baLa ane naitika hiMmata vaccenI A laDAImAM, navA ujAgara thayelA AMtarika avAje tenI sAthe spaSTatA ane sahAnubhUtithI vAta karI. Atma mUlya, AtmavizvAsa ane nIDaratAthI sajja rUpe aMgreja sainikone Akhare potAne choDI devA mATe manAvI lIdhA. potAnAM jelavAsa daramiyAna rUpa eka gunegArane maLyo jene motanI sajA phaTakArAI hatI. te mANase potAnI patnIne para puruSa sAthe joIne roSe bharAIne tenI hatyA karI hatI. joke guno AcaryA pachI tene e bAbatano bahu aphasosa thaI rahyo hato. rUpe teno Dara, vyathA ane hatAzA joyAM. rUpe joyuM ke kaI rIte tene ghasaDIne phAMsIne mAMcaDe laI javAyo ane tyAre te mAphI mATe satata karagarI rahyo hato. A gunegArInI pIDA rUpa mATe evo bIjo prasaMga banI rahyo jayAre tene bIjI vAra mULa jhaLahaLatA satyanI jhalaka maLI. lohiyALa kapaDuM bIjA lohIthI sApha nathI thaI zakatuM. lohiyALa kapaDAnA DAghA sApha karavA mATe tamane khUba badhuM sApha pANI joIe. hiMsAthI mAtra hiMsA ja pedA thAya che. rUpane have khabara paDI gaI hatI ke teNe hiMsAne AmaMtraNa ApyuM hatuM ane aMgreja sainikoe tene ApelA ghAva, pote je hiMsAno bhAga banavA jaI rahyo hato tenuM vaLatuM pariNAma hatI. svataMtra yugapuruSa - 38 -
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgrAmane kAraNe teNe je kAma karavAno prayAsa karyo hato te paNa eka prakAranI hiMsA ja hatI ane mATe ja aMgreja sainikoe tene pahoMcADelI IjA tene pratikriyA tarIke maLI hatI. rUpe phoravarDa blaoNka choDIne kalakattAnA eka jaina maMdiramAM Azaro lIdho. A navI samajaNane pagale rUpa rASTrapitA mohanadAsa karamacaMda gAMdhI tarapha AkarSAyo, jemane sau premathI bApu athavA gAMdhIjI tarIke oLakhatA. rUpa, sthAnika svataMtra saMgrAmanI eka samitimAM joDAyo. AgAmI doDha varSa sudhI teNe gAMdhIjInA netRtva heThaLa asahakAranI caLavaLamAM jhaMpalAvavAnuM nakkI karyuM. moTA bhAge paroDhiye rUpa ane anya yuvA vidyArthIo zerIomAM pahoMcI jatA. eka gAmethI bIje gAme jaI sabhAo bharI loko kaI rIte svAtaMtrya saMgrAmamAM bhAga bhajavI zake che e samajAvatA. temaNe copAniyAM vaheMcyAM ane videzI vastuo vecatI dukAnonuM pikeTiMga karyuM. Akhare eka divasa Avyo jayAre rUpano gAMdhIjI sAthe meLApa thayo. rUpa temanI sAdagI ane satya tathA ahiMsAmaya jIvana jIvavAnA mArgane apanAvavAnI kaTibaddhatA joIne Azcaryacakita thaI gayo. bApu pAsethI vadhu ne vadhu zIkhavAnI dhagazane pagale rUpe temane savAla karyo, "khAsa karIne rAjakIya jIvanamAM ahiMsA jevo krAMtikArI vicAra lAgu karavAno vicAra tamane kevI rIte Avyo?' gAMdhIjI sAthenI A mulAkAte rUpanA mana para UMDI asara karI. gAMdhIjInI rojiMdI jiMdagInI sAdagI ane AtmanirbharatA joIne rUpa prabhAvita thayo. khAsa karIne jema gAMdhIjI potAnAM vastro jAte ja dhoI nAkhatA. rUpe paNa gAMdhIjI pAsethI e Adata grahaNa karI lIdhI ane pote nevuMnA thayA tyAM sudhI temaNe potAnAM kapaDAM hAthe ja dhoyAM. gAMdhIjI je rIte jIvatA hatA e joIne rUpa aMdarathI jANe halI gayo ane temaNe gAMdhIjInI vicAradhArAne anusaravAnuM nakkI karyuM. temaNe joyuM ke gAMdhIjI hiMdu ke muslima, tavaMgara ke garIba, bhAratIya ke aMgreja, tamAmanI sAthe prema ane karuNAsabhara, eka sarakho vahevAra rAkhatA. temaNe gAMdhIjIne potAnA hAthe jAjarU sApha karatA joyA. temaNe gAMdhIjIne evA aspRzyone gaLe lagADatA joyA jemane bApue premathI harijana nAma ApyuM hatuM. bhAratIya svAtaMtrya saMgrAmamAM svaicchika rIte kAma karavAnA e doDha varSamAM rUpe hiMsA ane ahiMsA vacceno bheda jANyo, je mAtra zArIrika nahi paNa AdhyAtmika ane bauddhika stare paNa hato. te ahiMsAne svIkArIne potAnI jiMdagImAM haMmezAM mATe vaNavAnI pasaMdagI karI cUkyo hato. temano A nirNaya Aja sudhI yathAvat che. - 39 - citrabhAnujI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1941mAM rUpa gujarAtanAM moTA zahera amadAvAda gayo. rUpa tyAM eka svataMtra senAnI tarIke gayo hato. tyAMthI te pitAne maLavA tumakura gayo. tene uSAne maLavAnI paNa khUba icchA hatI. uSA tyAre beMgalaoNramAM hatI jyAM tenA pitA meDikala oNphisara tarIke kAryarata hatA. jyAre te tumakura pahoMcyo tyAre tene mATe tyAM eka agatyano saMdezo rAha joI rahyo hato. uSA potAnA kuTuMba sAthe rajAo gALavA kalakattA gaI hatI jyAM tene eka Akaro tAva lAgu paDyo hato. DaoNkTarone mate uSA meleriyAno zikAra banI hatI. A jANyA pachI ekeya kSaNa bagADyA vinA rUpa kalakattA pahoMcyo. rUpa pathArIvaza uSA pAse samayasara pahoMcyo to kharo paNa te uSAnI jiMdagIno aMtima divasa hato. te bolI zake tema paNa nahotI. rUpanI hAjarImAM dehatyAga karIne cAlI gayelI uSA sAthenI A mulAkAta niHzabda rahI. rUpa para jANe pharI vAra pastALa paDI hatI. te kyAM gaI? zA mATe gaI? kema? rUpe potAnI mA ane bahenane gumAvyA tyAre je UMDI khoTa ane lAcArInI lAgaNIomAM rUpa DUbI gayo hato tevA ja bhAva A vakhate sakhI gumAvavAnI kSaNe tenA manamAM UbharAI Avyo. potAnI mAMdagI daramiyAnanA anubhavone pagale rUpane lAgatuM hatuM ke pote pharI janmyo hato. mAnasika stare rUpa eka navI ane sAva judI duniyAmAM hovA chatAM premano A taMtu anya mANasonI jiMdagInA alaga alaga bhAva ane raMgo sAthe tene joDI rAkhato hato. uSAnA mRtyune pagale premano e taMtu paNa tUTI gayo. zA mATe mArA priyajano mane choDIne cAlyA jAya che? dara vakhate koI cAlyuM jAya tyAre zA mATe huM ATalI badhI pIDA anubhavuM chuM? huM jo ApaNe jene ATalI badhI priya gaNatA hoIe te vyakti vahelI ke moDI cAlI ja javAnI hoya to saMbaMdho bAMdhavAnI ane lAgaNIo poSavAno zuM artha cha ? rUpane vairAgyano anubhava thayo. dunyavI bAbatothI alaga ane para rahevAnI lAgaNI tenAmAM zvasatI hatI. e have evo cAra varSano chokaro nahoto jeNe AkAzanA tArAmAM potAnI mAne zodhavAno prayatna karyo hato. A vakhate zokanI duniyAmAM pheMkAyelA rUpa pAse vadhAre saMkula ane jaTila prazno hatA jenA javAbo saraLa nahotA. yugapuruSa - 40 -
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa dvArA zreSThatA jo vANIne badale karmano mahimA vadhu hoya to te parama phaLa(lAbha)nI amaryAda lAlasAo thakI dUSita na hovuM joIe. sAcuM karma utkRSTatA ane sevAnI IcchAthI prerita hoya che je aMte jIvananA hetune paripUrNa karavAmAM pariName che. - citrabhAnujI prakaraNa : mukti ASAnA mRtyunI vipadA pachI rUpanuM hovuM ja jANe nirarthakatAthI gherAI gayuM hatuM. ( 2tenuM hRdaya bhAMgI gayuM hatuM ane tene kyAMya zAtA nahotI maLatI. pitAnA vepAramAM joDAvAmAM paNa tene nirarthatA ja lAgatI hatI. A mAnasika sthitimAM tene lAgyuM ke teNe poMDicerImAM maharSi araviMdanA AzramanI mulAkAta levI joIe. A Azrama tumakurathI bahu dUra nahoto. teNe tenA pitAne jANa karI ne te Azrama cAlyo gayo ane eka mahino tyAM rahyo. kamanasIbe zarUAtathI ja tene lAgyuM ke AzramamAM pote goThavAI nahoto zakato. tene tyAMnuM vAtAvaraNa mAphaka nahotuM AvatuM. tene saMvedanAtmaka ane AdhyAtmaka punarutthAnanA anubhavanI AzA hatI. rUpane hatuM ke AzramanAM mAholane pagale teno bhAMgI cUkelo jusso tene kadAca pAcho maLaze, ThIka thaI jaze. paraMtu evuM kaMI na thayuM. te zrI araviMdanI najIka na jaI zakyo. zrI araviMda potAnA gharanI bAlkanImAM AvIne vidyArthIonuM abhivAdana karatA. A achaDato saMvAda rUpa mATe pUrato nahoto. te AzramamAM artha, samaja ane dizA zodhavA Avyo hato paNa AvuM kaMI ja na maLatAM te nirAza thaIne ghare pAcho pharyo. mArgadarzana zodhavAmAM maLelI niSphaLatAne pagale rUpa vadhAre becena banyo. aruNAcalanI TekarIonI taLe tiruvannAmalAInA nAnakaDA zaheramAM ramaNa maharSinA AzramamAM jaIne temane maLavuM ema rUpe nakkI karyuM. rUpa e sthaLane jANato hato kAraNa ke kaoNlejakALamAM te tyAM dhyAna dharavA jato. tyAMnuM vAtAvaraNa maitrIpUrNa ane AvakArya hatuM. guru tenI sAme premathI jotAM ja tenA vicAra vAMcI letA ane ekeya zabda uccAryA vinA tenI sAthe - 41 - citrabhAnujI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMkhothI vAta karatA. kyAreka rUpa temane savAla karato tyAre guru kyAreka smitathI to kyAreka saMketathI tene javAba ApatA. guru AkAza tarapha IzAro karatA ane jANe kahetA, 'upara jAva, hajI ucca', ghaNI vAra te hRdaya tarapha IzAro karatA ane kahetA, 'aMdara jAva'. zrI ramaNa maharSi divasano moTo bhAga mauna rahevAnuM pasaMda karatA. potAnA mulAkAtIo ane vidyArthIonA savAlono javAba ApavA mATe te divasamAM mAMDa paMdara miniTano samaya phALavatA. chatAM paNa rUpane temanA sAMnidhyamAM zAtA ane zAMtino anubhava thato. rUpe temanI sAthe thoDA vadhAre divaso gALyA. pitA pAse ghare pAchA pharyA pachI rUpane satata ekAMtanI anivAryatA lAgatI. teNe banArasanI mulAkAta levAnuM nakkI karyuM paNa pitAe tene pAlItANA javAnuM sUcana karyuM. thoDAM varSo pahelAM teo tyAM jAtrAe gayA hatA. rUpanA manamAM AdhyAtmika zAMti zodhavAnI icchA eTalI prabaLa hatI ke te tarata pAlItANA javA taiyAra thaI gayo. hajAro varSothI pAlItANAmAM AvelA zatruMjayanA pavitra parvate aneka vAMcchuko ane saMtone AkarSyA hatA. saMskRtamAM zatru zabdano artha che duzmana ane jaya zabdano artha che jItavuM, A bene bhegA karatAM zatruMjaya zabda bane jeno artha che lAlaca ane gussAnA AMtarika zatruo para jIta meLavavI. badhI ja vayanA, jJAtinA, dharmanA yAtrALuo 2000 phUTa UMcA zatruMjaya para potAnI gatie caDhatA. je nabaLA hoya te TekAnI lAkaDI rAkhatA. rUpe khullA paga, khullAM sapheda vastromAM zatruMjaya parvata caDhavAnI zarUAta karI. jema jema te upara caDhato gayo tema tema teNe pitAe zikhavADelA maMtrano jApa paNa cAlu rAkhyo. oma zrI zatruMjaya AdinAthAya namaH prabhu AdinAtha ane zatruMjayane huM namana karuM chuM. jyAM sudhImAM rUpa zatruMjaya pahADanI Toce pahoMcyo tyAM sudhI tenA AtmA parano boja jANe khasI gayo hato. lAMbA samayathI UMcakI rAkhelo bhAra teNe haLavo karI dIdho hato. teNe pAlItANAmAM pAMca divasa pasAra karyA ane te roja pahADanA zikhare pahoMcato. pAMcamA divase teNe guru AcArya bhaktisurIjIne joyA. rUpe temanuM abhivAdana karyuM ane gurue vaLatuM smita ApyuM. rUpa temanA smitane joIne abhibhUta thaI gayo. tene khUba zAMti lAgI ane uSmAbharyA taraMgono tene anubhava thayo. A nAnakaDI mulAkAtane pagale rUpe e dharmazALAmAM doDha mahino pasAra karyo. te pAlItANAmAM hato te daramiyAna AcArya bhaktisurIjI roja upadeza ApatA. rUpe guru sAthe vAta karI, temanI sAthe dhyAna dharyuM ane mArgadarzana meLavyuM. AcAryae tenI vAta yugapuruSa - 42 -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ khUba karuNApUrvaka sAMbhaLI. AcAryane rUpanA mananI arAjakatAbharI sthiti samajAI ane UMDA stare AdhyAtmanI khoja karavAnI AvazyakatA paNa samajAI. AcAryae tene kahyuM. beTA, daivI paramAnaMdamAM tane dorI zakavAno eka ja rasto che. vizvanA badhAM zoka, pIDA ane bhramaNAone pAchaLa choDI devAM. tAre have dIkSA levAno samaya thayo che tuM have sAdhu banI jA. AMtarika ane bAhya tamAma dakhalagIrIne have tAre tyajI devI paDaze jethI tuM tArI UrjA para vadhu dhyAna ApI zake." 'rUpa cUpa thaI gayo. tene ATaluM bhavya sUcana anya koIe nahi paNa AcAryae pote ApyuM hatuM. rUpe savAla karyo, "huM tamArI mAphaka sAdhu kevI rIte banI zakuM AcArya? huM dIkSA kevI rIte laI zakuM? AcArya hasyA ane rUpane kahyuM ke "ghare jA ane dIkSA levA mATe parivArajanonI paravAnagI meLavIne pAcho Ava." rUpa eka navA ja hetunI samaja laIne ghare pAcho pharyo. duniyAnAM badhAM ja AkarSaNone tyajI devAnI UMDI lAgaNI tenAM manamAM AkAra levA mAMDI hatI. paraMtu teNe jyAre potAno vicAra kuTuMbIjano tarapha rajU karyo tyAre tamAme teno virodha karyo. tenI phaI khAsa karIne hebatAI gaI hatI. rUpanA IrAdA sAMbhaLIne te tamAma stabdha thaI gayA hatA. teo icchatA hatA ke rUpa lagna kare. jo rUpa dIkSA leze to peDhI dara peDhIthI cAlato Avato tenA pitAno A dhamadhamato vepAra to aTakI ja jaze paNa vaMzavelo paNa aTakI jaze. gajarAphaIe AMkhomAM AMsu sAthe kahyuM, "rUpa tuM ATalo badho svArthI kaI rIte thaI zake ? tuM tArI javAbadArIothI mAM kevI rIte pheravI zake ? Ama sAmAjika javAbadArIomAMthI kevI rIte chaTakI zakAya? jemaNe tArI ATalAM badhAM varSo darakAra rAkhI che temanI tuM avagaNanA kevI rIte karI zake ?" gajarAphaInAM AMsu aTakatAM nahotAM. temaNe kahyuM ke, "tuM kuTuMbano sauthI chello dIkaro che ane tuM dikSA laIne sAdhu banI jaIza to ApaNA vaMzanuM zuM thaze, ApaNAM kuTuMbanuM nAma koNa AgaLa vadhAraze.' gajarAphaInI vAta sAMbhaLIne rUpane kuTuMba pratyenI potAnI javAbadArIono vicAra Avyo. huM kharekhara bhAgeDu ke svArthI chuM? huM mArA svajano pratye asaMvedanazIla thaI cUkyo chuM? - 43 - citrabhAnujI
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpe potAnI sajAgatAnA ekeeka kaNamAM A savAlone UtaravA dIdhA. badhuM tyajI devAnI prabaLa icchAne jANe teNe rokI. pitA pratyenAM mAnane kAraNe teNe potAno dIkSA levAno A nirNaya eka varSa sudhI TALavAnuM nakkI karyuM. A daramiyAna rUpa pitAnA vepAramAM joDAyo. tene emAM bahu rasa nahoto paDato. tenAM manamAM sthagitatA ane kaMTALAnA bhAva vAraMvAra UbharI AvatA hatA. virodhAbhAsanI vAta to e che ke dunyavI jIvananI ekadhArI ghaTamALamAM jIvatAM jIvatAM jANe rUpane vadhAre spaSTatA maLI ke tene jIvanamAM zuM joItuM hatuM ane zuM tyajI devuM hatuM. tenI AdhyAtmika projane anusaravA mATe tene je mukti, je svataMtratA joItAM hatAM te mATenI icchA to vadhAre prabaLa banatI gaI. te ravIndranAtha TAgora, kAlidAsa ane jayadeva jevA kavio ane lekhakonAM sarjana vAMcato. tene jyorja barnArDa zaoNnAM nATako, AInsTAInanAM peparsa ane TaoNlsTaoNyanAM tattvaciMtana AdhArita lakhANo vAMcavAnuM gamatuM. dhUmaketu, munazI ane ramaNalAla desAInAM gujarAtI sarjano paNa rUpane khUba gamatAM. eka divasa rUpe tenA pitA sAthe khullA hRdaye vAta karI. pitAjI maherabAnI karIne mane A vAta kahevA do. huM tamane prema karuM chuM, mane tamArI phikara paNa che ane e tame jANo cho. huM kalpI paNa nathI zakato ke tamArAthI vadhAre premALa pitA A duniyAmAM koI hoI zake. mane khabara che ke tame ja mArI lAgaNIne sArI peThe samajI zakazo. saMnyAsa ja eka mAtra rasto che jenAthI huM mArI jAtane ekaThI karI zakIza ane hakArAtmaka dizAmAM AgaLa vadhI zakIza. huM tamane AjIjI karuM chuM maherabAnI karIne mane rokazo nahi. mane tamArA AzIrvAda Apo.' rUpe potAnA pitAne Ama bhArapUrvaka kahyuM. rUpanA pitAe eka zabda na kahyo ane AMkho mIMcI lIdhI. pitAnA caherA para AMtarika pIDAnA bhAva UpasI AvyA paNa thoDA samaya pachI e bhAva badalAyo. temanA caherA para dayA ane zAMti dekhAyAM. temaNe AMkha kholI kaMI paNa bolatAM pahelAM aDhaLaka karuNA ane premathI rUpano hAtha hAthamAM lIdho. | 'tAre kharekhara dIkSA levI che? ema ja hoya to priya dIkarA mArA AzIrvAda tArI sAthe che. mAre tArA pathamAM avarodha nathI banavuM. huM samajuM chuM ke tArI A eSaNA sAcI che. paNa saMnyAsajIvana khUba kaThina che. tuM kaMI paNa AgaLa kare te pahelAM tuM thoDo samaya le. tuM pAvApurI jA, jayAM mahAvIra svAmIe potAnA aMtima zvAsa lIdhA hatA. e jagyA tane navI jiMdagI mATe taiyAra karaze." chogAlAlajIe dIkarAne kahyuM. yugapuruSa - 44 -
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ haMmezanI mAphaka rUpanA pitAe sAbita karyuM ke pote kaI rIte niHsvArtha ane saMvedanazIla pitA hatA. rUpa tenA pitAne kRtajJatAthI bheTI paDyo. A e kSaNa hatI jyAre pitAne samajAI gayuM hatuM ke temano dIkaro potAnA nirNaya jAte levA jeTalo moTo thaI gayo hato. te banne eka sAthe pitA ane putranI dunyavI vyAkhyAonI bahAra nIkaLI gayA hatA ane temanI jiMdagInI sauthI agatyanI mahAna sapharanA AdhyAtmika sAthIdAra banI gayA hatA. chogAlAlajInA bhAIone koIne tyAM saMtAna nahotuM ane have kuTuMbano ekamAtra vArasa saMnyAsa laI rahyo hato. tene pagale vaMzavelo to aTakI ja rahyo hato paNa AvanArA divasomAM kuTuMbanAM nAma ane pratiSThA bannene pUrNavirAma lAgavAnuM hatuM. ekamAtra putraratnanA saMnyAsa levAnA A nirNayane kAraNe parivAramAM badhA ja khUba duHkhI hatAM. gajarAphaI to eTalAM gusse thayAM hatAM ke temaNe nirNaya lIdho hato ke te pharI kyAreya rUpa sAthe vAta paNa nahi kare. 6 phebruArI, 1942nA roja 20 varSanA rUpe dIkSA lIdhI ane saMnyAsI banI gayo. rUpano dIkSA samAroha zrI AnaMdasAgarajInA ziSya zrI caMdrasAgarajInI hAjarImAM muMbaIthI so mAIla dUra AvelAM boraDI gAmamAM yojAyo. pahelAMnI jiMdagIne haMmeza mATe choDI devAnA pratIkarUpe, dIkSAnI paraMparAnA bhAga mujaba rUpanA gurue tene navuM nAma ApyuM ane rUpa muni caMdraprabhasAgara tarIke oLakhAyA. - 45 - citrabhAnujI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ mauna mauna ApaNane aMdarathI UrjAvAna banAve che. te kendramAM UrjA ekaThI kare che. mauna thakI vANIno akathya AnaMda maLe che. mauna dvArA AtmavizleSaNa saMbhave che. jenA thakI mana AMtarika zAMtinAM saMgItane anusare che ane te paNa evuM ja chaTAdAra bane che. - citrabhAnujI prakaraNa : AdhyAtmika vikAsa ko-hama athavA huM koNa chuM ? 25 je have munizrI caMdraprabhasAgarajI banI cUkyo hato, teNe potAnA sAdhu jIvananA navA avatArano pahelo divasa dhyAna dharIne mULabhUta praznonA vicAra karavAmAM gALyo. teNe "ko'nA svare zvAsa lIdho ane ahamanA avAje ucchavAsa kADhyo. Ama vAraMvAra karavAthI te potAnI jAtane, potAnI cetanAne UMDe sudhI valovIne zuddha karI zakyo. A tabakke teNe potAnI jAtane chIcharA javAbonI sAme Ubhelo joyo, je badhA jUnI Adato, lAlaca ane dharabAI rahelA gussAnA avazeSa hatA. paNa A prazno saMbodhavA mATe teNe navA zabdano prayoga karyo. nAhama athavA huM nahIM - te bhUtakALanI zIkhelI bAbatonA starone A rIte paddhatisara dhIre dhIre ukhADatA zIkhyo hato jethI aMte te so-ahamanI bilakula samakSa AvI zakaze. sohama eTale jene koIno sparza nathI thayo, jemAM koI kSati nathI - tevuM jAtanuM AMtarika kendra. savAranA dhyAna pachI te potAnAthI variSTha tevA sAdhuo sAthe rojanA vihAramAM joDAyA. hAthamAM ogho ane eka vizeSa rIte taiyAra karAyelA pAtrane laIne teo madhyAhana sudhI cAlyA. temAMthI keTalAka cUpacApa cAlyA ane anya maMtroccAra karatA cAlyA. eka gAmaDe pahoMcatAM sudhImAM teo 12 mAIla jeTaluM cAlyA hatA. have gaucarI meLavavA - 47 - citrabhAnujI
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe keTalAMka gharomAM javAno samaya thayo hato. gaucarI zabdano artha thAya che jema gAya care te rIte. gaucarI eka evI paddhati che jenA dvArA jaina sAdhuo potAnA samUha mATe khorAka ekaTho kare che. khorAka ekaTho karavAmAM jaina sAdhuoe ghaNA niyamonuM pAlana karavuM paDe che. jaina sAdhuo pote kyAreya rAMdhatA nathI. teo pote kyAreya sIdhuM ke kariyANuM kharIdatA nathI (temanI pAse kyAreya nANAM nathI hotAM). A badhuM karavAne badale teo temanA dharmanA mAnanArAone ghare jaIne bhikSA meLave che. A rIte khorAka meLave tene gaucarI kahevAya. teo bhikSAmAM mAtra pahelethI rAMdheluM hoya tevuM ja bhojana svIkArI zake. temane mATe vizeSa rIte raMdhAyelI vastuo teo na svIkArI zake. A uparAMta temaNe ochAmAM ochAM sAta gharonI mulAkAta levI paDe. kAraNa ke dareka gharethI teoe thoDuM thoDuM ja svIkAravAnuM hoya che, teo eka ke be vastuthI vadhAre khorAkanI vastuo eka gharethI na meLavI zake. bilakula e ja rIte je rIte gAya jamInanA judA judA hissAomAMthI thoDuM thoDuM caratI hoya che, jamInanA koI eka cokkasa hissA para carIne tene khalAsa nathI karI detI. jyAre sAdhu ghara pAse pahoMce tyAre rivAja pramANe teNe dharma-lAbhanI bUma pADavAnI hoya che je sAMbhaLIne gharanA loko bahAra AvIne temanA hAthamAM asavajjAvittI athavA khorAka jene taiyAra karavAmAM koI hiMsAno upayoga nathI thayo tevI vastu mUke che. temaNe bhego karelo khorAka mAtra eka ja bhANA pUrato hoya che kAraNa ke temane bIjI vAranA bhANAM mATeno khorAka saMgraha karavAnI chUTa nathI hotI. A khorAka temanA kASThanA pAtramAM mukAya che. sAdhuo, tevA ja lokonA ghare jaI zake che jeo iMDA, koI paNa prakAranuM mAMsa ke mAchalI na rAMdhatA hoya. zAkAhAra e ahiMsAnA saMdezA jIvanano eka agatyano hisso che ane Ama te dareka jIvane sanmAne che. munizrIne te samaye svapna paNa khyAla nahoto ke jIvananA AgalA tabakkAmAM teo zAkAhArathI paNa AgaLa vadhIne viganIjhamanI evI paddhati apanAvavAnA che ke temAM teo koI paNa prakAranI prANIja vastuono upayoga nahi kare. temAM dUdhanI banAvaTono paNa samAveza thavAno hato. navA munine bahu jaladI bhikSA mAgavAnI A rIta mAphaka AvI gaI. lokone ghaNI vAra ATalA sohAmaNA yuvAnane sAdhu banelo joIne Azcarya ane AghAta thatA. temanI bALasahaja nirdoSatA, teja ane AgavA AkarSaNane pagale te jene paNa thoDA samaya mATe maLatA tenuM hRdaya jItI letA. eka pharatA sAdhu tarIke te je paNa niyamo anusaratA te badhA pAchaLa pIDAnA dhAbaLAne phagAvI daIne mRtyunA DaramAMthI mukta thavAno aMgata dhyeya paNa rahelo hato. joke jUnI yAdo ane saMbaMdhone bhUlI javA eTalA saraLa nahotA. temanuM mana avAranavAra bhUtakALamAM sarI paDatuM. temane lAgyuM ke dhyAna dharatI vakhate pote pUratuM lakSya nathI ApI zakatA. yugapuruSa - 48 -
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA guru paMnyAsa zrI caMdrasAgarajI sAthe vAta karatA, temanA gurue temane khAtarI ApI ke navA sAdhuo sAthe AvuM thatuM ja hoya che. AdhyAtmika vizvamAMthI aMdara-bahAra AvanajAvana thavI bahu svAbhAvika che. tArA vicArono sAmano kara, tenAthI bhAgIza nahIM. lAgaNInA utAra-caDhAvanA astitvane svIkAra. tArA mijAjamAM AvatAM parivartana ane mananI kalpanAone paNa svIkAra. tAre aparAdhabhAva anubhavavAnI ke kazuM paNa dabAvI rAkhavAnI jarUra nathI. dhyAna dharatI vakhate ghaNA vaNajoItA vicAro paNa Avaze. te tamAma vicAro pratye mAtra sAkSIbhAva rAkhavo ane temane grahaNa na karavA. te badhA ja haMmezAMnI mAphaka pasAra thaI jaze. tArAM lakSya para dhyAna ApIne UMDA zvAsa le. bhUtakALanA Dara sAthe tAdAbhya keLavavAnI koI jarUra nathI. tArA vicArone koI relagADI cAlI jatI hoya tema jovAnuM rAkha. gurue ema paNa sUcana karyuM ke dhyAnanI sAthe temaNe thoDo samaya zarIrane ArAma ApavA mATe paNa gALavo joIe. zavAsana karIne jatu karavAnI zailI paNa manane kendramAM lAvavA mATe khUba madadarUpa thAya che. munizrIe hiMdu tattvaciMtananI mukhya dhArAono abhyAsa karyo nyAya, vaizeSikA, sAMkhya, mImAMsA ane vedAMta. temaNe jaina, bauddha, AjIvikA ane cArvAka ema anya pravartamAna dhArmika mAnyatAono paNa abhyAsa karyo. temaNe jaina sAhityano paNa abhyAsa karyo ane jANyuM ke dhyAna e temano sauthI priya viSaya hato. samayAMtare temaNe dhyAna karavA mATe potAno Agavo cAra pagalAMno nityakrama ghaDyo. hrim maMtrathI teo punarjIvita karatA. hrimno artha brahmAMDanI caitasika UrjAno paryAya che. temaNe A maMtra pAMca vAra bolavAnuM zarU karyuM ane te pachI ja teo 48 miniTanuM mauna dhyAna zarU karatA. sAdhu banyAnA cha mahinA pachI munizrI anya variSTha sAdhuo sAthe pAlItANA pahoMcyA. Agama maMdiranI pratiSThAno prasaMga hato. AcArya zrI AnaMdasAgarajIe pachIthI sUcavyuM ke temaNe jAta sAthe vadhu UMDuM aikya keLavavA mATe maunavrata levuM ane gUDha mananI hilacAla ane hetuno paNa abhyAsa karavo. maunavratanA A vicAre temane AkarSA ane AtmapRcchAnI prakriyA mATe A prAthamika pagaluM banyuM. A daramiyAna eka aNadhArI ghaTanA banI. chogAvAlajI, munizrI caMdraprabhanA pitAne aMtarathI AdhyAtmika raste cAlavAnI gherI lAgaNI thaI. temaNe potAnA putrane pAlItANA jaIne maLatAM pahelAM, paddhatisara potAno vepAra baMdha karavAnI ane aMgata milakata vagerethI chUTA thavAnI prakriyAo karI. temaNe potAnA putrane jaNAvyuM ke teo paNa dIkSA laIne sAdhu banavA mAge che. munine khUba Azcarya thayuM. - 49 - citrabhAnujI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaNe pUchyuM, 'tamane khAtarI che ne ke mArA sAdhu banI javAne kAraNe tame prerAIne A pagaluM nathI laI rahyA?" nA mArA dIkarA, mAre dIkSA levI hoya to e yogya kAraNa na hoI zake e huM jANuM chuM, hakIkate mane paNa lAge che ke huM dunyavI pharajo pUrI karI cUkyo chuM ane have e samaya AvI gayo che ke huM mArI jAta mATe AdhyAtmika rasto pasaMda karuM. mAre bhagavAna mahAvIranA upadezo zIkhavA che, samajavA che ane temane mArAM astitvamAM utAravA che." chogAlAlajIe kahyuM. guru A jANIne khUba khuza thayA ane temaNe chogAlAlajIne paNa dIkSA ApI. A dIkSA samAroha paNa pAraMparika rIte yojAyo ane gurue temane nAma ApyuM, muni caMdrakAMta sAgarajI. A nAmano artha thAya che ke caMdranI suMdaratAthI chalakAto samudra. munizrI temanA pitAzrI sAthe eka tabakke muni caMdraprabha mATe e bahu saraLa thaI gayuM hatuM ke temanA pitA sAthe te muktapaNe vAta karI zakatA. joke A sthitimAM pitA putra mATe navo paDakAra khaDo thayo. teo potAnA lohInA saMbaMdhane to nahotA bhUlI zakatA ane te ja saMbaMdhane pagale teo bhUtakALanI bAbatomAM paNa kheMcAI na zakatA. A khAsa karIne eTalA mATe hatuM ke have te banne saMsArano tyAga karIne sAdhu banI cUkyA hatA. haMmezAM temane khUba ja Akaro prayAsa karIne dunyavI saMbaMdhanI para javAno prayAsa karavo paDato. dIkSA yugapuruSa - 50 -
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhI te pahelAMnA saMbaMdhane pagale AdhyAtmika vikAsamAM AvatA koI paNa saMbhavita avarodhothI para javA mATe temaNe ekabIjAnI sAthe mauna pALavAno nirNaya lIdho. joke te banne ekabIjAnI hAjarI navI rIte mANatA thayA. temano saMbaMdha kharekhara to vadhAre vikasyo ane navA ucca stare pahoMcyo. sAmAjika ke zArIrika rIte teo pitA putra hoI zake paNa AdhyAtmika rIte teo guru ziSyanA saMbaMdhe baMdhAyA. teo jyAM paNa jatA tyAM loko temanI anokhI joDI joI Azcarya pAmatA. bIjI badhI gaNatarIonI pAra jaIne mAtra AdhyAtmika khojane lakSyamAM rAkhavAnAM temanA nirNayane biradAvatA. temaNe eka sAthe comAsAnA cAra mahinA temanA guru caMdrasAgarajInI hAjarImAM pasAra karyA. ghaNI vAra mauna paNa chetarAmaNuM ane uparachalluM hoya che. munizrIne e bAbata potAnA anubhava parathI khabara paDI. eka vakhata temanA samUhamAM hajI eka varSa pahelAM ja dIkSA laIne joDAyelA eka sAdhu para munizrIne koI bAbate gusso Avyo. munizrIne te sAdhuno vahevAra tochaDo lAgyo. lAMbo samaya sudhI temaNe avagaNanA karavAno prayAsa karyo paNa temanI jANa bahAra temanA haiye ghaNI akaLAmaNa ane cIDha bhegAM thayAM hatAM. eka vakhata temaNe joyuM ke navAsavA sAdhue gurunI sAthe maunavrata daramiyAna tochaDAIthI vartana karyuM. munizrIne dharabAI rahelI lAgaNIo jANe lAvAnI jema phATI nIkaLI. gussAe temane aMdha karI dIdhA ane gaNatarInI kSaNonI AkarI dalIlomAM to teo hAthApAI para UtarI AvyA. e sAva bhUlI gayA ke potAne mauna pALavAnuM hatuM ane eka jaina muni tarIke temanuM sauthI paheluM vacana ahiMsAnuM hatuM. munizrI caMdraprabhasAgare te sAdhune banne khabhethI jhAlIne dIvAla tarapha dhakelyA. temanA guru AmAM vacce na paDyA. temaNe potAnAM ziSyone eTalo samaya Apyo ke temane samajAya ke pote zuM karI rahyA che. potAnI akaLAmaNanA A humalA pachI munizrI hebatAI gayA hatA ane potAnAM vartanathI khUba zarama anubhavI rahyA hatA. bahArathI zAMta sAdhu jevo dekhAva karavo ane manamAM ATalo badho roSa bharI rAkhavo e to chetarAmaNuM che. mAtra vastro badalyAM che paNa meM mAro svabhAva nathI badalyo. jo mArA vicAro ane lAgaNI para mAro ja kAbU na hoya to huM bIjAne kaI rIte niyaMtrita karI zakuM. munizrIne A pachaDATano bahu AghAta lAgyo hato. A ghaTanA pachI teo potAnI nabaLAI para khUba raDyA. temaNe potAnI mAnasika svasthatA keLavavA mATe maMtroccArano Azaro lIdho. samayAMtare te zAMta thayA. temane sumati paNa AvI. temanA manamAM yogya vicAro AvyA. temane mahAvIranA e zabdo yAda AvyA je avAranavAra temanA guru potAnA ziSyo ane anuyAyIonA lAbha mATe doharAvatA, - 51 - citrabhAnujI
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamA virasya bhUSaNama, eTale ke kSamA e vIranuM AbhUSaNa che. pote je sAdhu sAthe jhaghaDyA hatA tenI pAse jaIne munizrIe mAphI mAgI ane pote paNa tene koI paNa zarata vinA mApha karyA. tyAra bAda gurue sUcana karyuM ke AMtarika zodha cAlu rAkha. tArA vicAro ane lAgaNIo para najara rAkha. jyAre gusso Ave tyAre tenuM mULa zodhavAno prayAsa kara. A prasaMga pachI munizrI pharI kyAreya roSano zikAra na banyA. te zIkhI gayA hatA ke potAnI zaktizALI ane vinAzakArI UrjAne kaI rIte kAbUmAM levI. tyAra bAda zarIra, mana ane vicArone zuddha ane zaktizALI banAvavAnA hetuthI munizrIe jaina paddhatinuM tapa AdaryuM. jaina paraMparAmAM AMtarika ane bAhya ema be prakAranAM tapa hoya che. saMsArIo bAhya tapa sahelAIthI karI zake che jyAre aMtaranuM tapa bahAranI sapATI para nathI joI zakAtuM. bAhya tapanI eka rIta pramANe tamAre AkarI zArIrika mahenatane AdhyAtmika vikAsanA mAdhyama tarIke svIkAravAnI hoya che. munizrI ane temanA pitAzrIe navvANuM jAtrA tapanuM pAlana karyuM, eTale ke zrI AdinAtha dAdAnAM darzana karavA mATe navvANuM vakhata zatruMjaya parvata caDhavo. upavAsa e anya prakAranuM bAhya tapa hatuM. jaino dvArA anusarAtI vividha upavAsa prathAomAMthI temane pasaMdagI karavAnI rahetI. divasamAM mAtra be vAra khAvuM, eka vAra khAvuM, jarAya na khAvuM ane nirjaLA eTale ke pANI suddhAM nahIM pIne jaina prathAmAM upavAsa karAya che. upavAsa pAchaLano mULa hetu mAtra khorAkathI dUra rahevAno nathI paNa jAtane, manane evA stare laI javAno che jyAM khorAka pratyenI koI icchA na thAya. sAdhuo mATe thoDA divasanA upavAsa temanI nirNayazaktinuM mApa hoya che. dareka sAdhu evo prayAsa kare ke te samayAMtare ekasAthe vadhAremAM vadhAre divasanA upavAsa karI zake. munizrI upavAsane zArIrika jarUriyAto paranAM niyaMtraNa tarIke jotA, mAtra khorAkathI dUra rahevAnI eka rIta tarIke nahIM. upavAsane kAraNe vicAromAM paNa zuddhatA Ave che. eka divasanA upavAsathI ghaNA jIvone abhayadAna maLe che - evuM jIvatadAna anAja ane choDanA vizvane eka divasa mATe maLe che. te zarIrane sApha kare che ane mananI sajAgatAne dhAradAra banAve che. bAhya tapanuM trIjuM rUpa niyata karelA samaya sudhI ekAMtamAM rahevAnuM hoya che. zArIrika duniyAmAMthI cokkasa samaya sudhI dUra thaI javAthI vyaktine potAnI jAta sAthe rahevAno samaya maLe che. jyAM sudhI AMtarika tapano savAla che tyAM sudhI jAtane kSullakatA, gussA ane garvathI para laI javAnI prakriyA thAya che, je koI paNa sAdhu mATe agatyano guNa che. sAthI sAdhuonI sevA karavI, temanI mAMdagImAM sAravAra karavI, temanAM vastra dhovAmAM madada karavI ke temanA mATe gaucarI lAvavI te paNa AMtarika tapano ja eka prakAra che. yugapuruSa - 52 -
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ maunane kAraNe teo potAnI jAta ane bIjA pratye atyaMta dhIraja keLavatA zIkhyA. temanA anya sAthenA kSullaka bhedabhAva maTI javA mAMDyA. mauna rahevAnI nirNayAtmaka zaktine pagale baLavo pokAratuM mana jANe kAbUmAM AvyuM. chatAM paNa evuM ghaNI vAra thatuM ke munizrIne lAgatuM ke pote evA ghaNA niyamo nathI anusarI zakatA jene anya sAdhu saMto saikAothI anusaratA AvyA che. AnuM paheluM dRSTAMta temanA sAdhutvanA pahelA varSamAM ja temanI najara sAme AvyuM. sAdhuone snAna karavAnI chUTa nathI hotI kAraNa ke pANI e sUkSma jIvajaMtuonA jIvananuM mAdhyama che. potAnA zarIrane sApha karavA mATe sAdhuoe bhInA vastrathI zarIrane lUchavAnuM rahe che. yuvAna caMdraprabhane A prathA mAphaka nahotI AvatI. zarIrane svastha rAkhavA ane nirmaLa chabI rAkhavA mATe temane haMmezAM yogya snAnanI jarUra vartAtI. svacchatAnA pATha temanAM gajarAphaIe temanAmAM ropyA hatA ane snAnanA pratibaMdha karatAM e svacchatA temane mATe vadhAre agatyanI hatI. teo A niyamamAM bAMdhachoDanI vAta karavA mATe potAnA guru pAse gayA. gurue temanI vAta dhyAna daIne sAMbhaLI. yuvA munie kahyuM, "mAre snAna na karavAno niyama pALavo paDe paNa mane to snAna karyA vinA ThIka nahIM ja lAge. huM A sAdhu jIvana tyajI devA taiyAra chuM." gurue yuvA mananI dvidhA sAMbhaLI ane temane samajAyuM ke eka Dola pANIne kAraNe temanA ziSya vadhu agatyanI bAbato para lakSya nahotA ApI zakatA. gurue nakkI karyuM ke temanA ziSyane roja eka Dola jeTaluM pANI vAparavAnI chUTa maLaze. munizrIne potAnA gurunA anukULa thavAnA svabhAvano paricaya thayo. guru zrI AnaMdasAgarajI munizrInA vikAsa para najara rAkhI rahyA hatA ane teo je suMdara spaMdana ane AMtarika suMdaratA darzAvI rahyA hatA teno paNa gurune khyAla hato. temaNe potAnA ziSyamAM hRdayanI komaLatA, mITho avAja ane khuzAla pratibhAnA guNa paNa joyA. gurue joyuM ke munizrInAM AtmajJAnane pagale bhaviSyamAM hajAro loko AtmajJAnanA paMthe cAlavAnA che. temaNe e paNa joyuM ke aneka khovAyela AtmAone dizA batAvatI mazAla banavAnI kSamatA paNa munizrImAM che. gurune bhaviSya spaSTa dekhAI rahyuM hatuM paNa munizrIne potAne teno koI khyAla na hato. A mATe gurue nakkI karyuM ke anya pharajonI sAthe munizrI vaktavya ApavAnuM - 53 - citrabhAnujI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane lokonA praznonA javAba ApavAnuM paNa zarU karaze. A vaktavya ane pravacanothI munizrIne potAne paNa ghaNo lAbha thayo. bhASAno yogya upayoga karavAnI temanI AvaData vadhAre tIvra banI, temanA vicAro ane sUjha vadhAre spaSTa thayAM ane teo zabdonAM bArIka tathA gUDhArthane vadhAre sArI rIte samajatA thayA. yuvA sAdhune jaina muninI vicaratI jiMdagImAM abhivyaktino ane saMvAda sAdhavAno navo AnaMda prApta thayo. munizrI banArasamAM saMskRta ane prAkRta vyAkaraNa zIkhyA. te pachInAM varSomAM temano moTA bhAgano pagapALA vihAra temanA pitA ane guru sAthe pAlItANA ane khaMbhAtanAM pradezamAM thayo hato. khaMbhAtamAM yuvAno, munizrInI vAtonA khUba hakArAtmaka prabhAvamAM AvyA. bIjA vizvayuddha daramiyAna bhAratIya svAtaMtrya saMgrAma tIvra banyo hato. munizrIe amadAvAdanA roSe bharAyelA ane vyAkuLa yuvAno sAthe vAta karI. temaNe hiMsA ane ahiMsAno potAno anubhava temanI sAthe vaheMcyo. temaNe kahyuM, "meM bahu pahelAM ja zIkhI lIdhuM ke hiMsA karanArAne vaLataramAM paNa hiMsA ja maLe che. tenAthI kiMI vadhAre ke ochuM nahIM. mArA ghA eno purAvo che." munizrInI uMmaranA yuvAno potAnI jAtane munizrI sAthe sAMkaLI zakyA. temaNe temane dhyAnapUrvaka sAMbhaLyA. teo ghaNI vAra temanI vAtathI eTalA prabhAvita thaI jatA ke teo potAno vahevAra ane vicArazailI badalI nAkhatA. sAdhu jIvananAM zarUAtanAM keTalAMka varSomAM munizrIe mauna pALavAmAM ghaNo lAMbo samaya gALyo hato. temane pAlItANAmAM zatruMjayanA DhALa para AvelI eka guphA vize khabara hatI. vahelI savArathI moDI sAMja sudhI te guphAnI bahAranA khaDako para padmAsanamAM besIne dhyAna dharatA. rAte teo guphAnI aMdara potAnuM vastra pAtharIne yoga nidrA ane dhyAna ema bannemAM samaya vyatIta karatA. dara bIjA divase teo thoDA mAIla dUra AvelAM gAmamAM jaIne gaucarI rUpe khorAka ekaTho karIne samaya bagADyA vinA potAnI guphAmAM pAchA pharatA. mauna ane ekalatAnA A lAMbA kalAkone pagale teo AtmajJAnanA navA stare pahoMcyA. dIkSA lIdhAnAM pAMca varSa pachI temane saMskRta zabda "muni' eTale ke AMtarika satya zodhavA mATe jeNe bAhya duniyAne tyajI dIdhI che tevI vyaktino, artha sArI peThe samajAvA lAgyo hato. potAnI jAtamAM UMDe sudhI eka kendrIyatA sAthe satata pahoMcIne te potAnI jAtanAM madhyabiMdu sudhI pahoMcI zakyA hatA. temaNe potAnI jAta khoLI yugapuruSa - 54 -
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI ane tene kAraNe temanA jIvanane navo ja artha maLyo hato. temanI pratibhAmAMthI satata zAMti, mRdutA ane zAtAnA bhAva ane spaMdano pratibiMbita thatAM. gurudeva ane temanI zaktizALI paeNna atyAra sudhI teo potAnA pitA ane guru sAthe potAnI sUjha ane vicAro khAnagImAM vaheMcatA ane vaktavya ApatI vakhate lokone paNa jaNAvatA. kyAreka teo potAnI aMgata rojanIzImAM paNa jAtane abhivyakta karatA. samayAMtare temane samagra samAjane apanAvI levAnI prabaLa icchA jAgI. temaNe potAnAM lakhANo akhabAro ane AdhyAtmika sAmayikomAM pahoMcADyAM. temanA lekhamAM, temanA potAnA anubhavone - 55 - citrabhAnujI
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhAre navo ja abhigama vaNAyelo raheto ane te bahu UMDI sUjha dharAvanAro hato. khAsa karIne gujarAtI akhabAra 'saMdeza'nAM vAcakoe temanAM lakhANane khUba AvakAryuM. joke temanAM lakhANo mATe te potAnuM lAMbuM dhArmika nAma 'parama pUjya gurudeva munizrI caMdraprabhasAgara mahArAjajI' na vAparatA. A lAMbuM nAma temane e sAdhuo sAthe sAMkaLatuM jenA samUha sAthe ane paMtha sAthe joDAyelA hatA. temane e tamAma maryAdAo ane bhAgalAnI pAra jaIne potAnAM lakhANomAM jaina dharmanA siddhAMto sAmAnya mANasanI bhASAmAM vyakta karavA hatA. temaNe potAne mATe navuM nAma zodhyuM ane akhabAromAM te 'citrabhAnu'jIne nAme lakhatA. citrabhAnuno artha thAya che sUryano arka, daivI samajAgarUkatA. te satyanuM sabaLa pratIka che. Ama caMdraprabhanI caMdra jevI AMtarika zAMtie munizrIne jIvana bakSatAM prAthamika srota tarapha doryA hatA - sUrya - Ama munizrI 'citrabhAnujI'nI cuMbakIya UrjAmAM avatirata thayA hatA. temaNe upanAma vA52vAnI zarUAta karI hovAne kAraNe ghaNA mahinAo sudhI A lekhakanI oLakha chUpI rahI. tyAM sudhImAM temaNe potAne gurudevanA hulAmaNA nAme oLakhatA aneka vAcakonAM hRdayamAM sthAna banAvI lIdhuM hatuM. yugapuruSa - 56
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ maitrInuM saMgIta dhikkAra ane pUrvagrahathI aMdha banelA mANasanI najara keTalI badhI suMdaratA jovAnuM cUkI jAya che. jo te jAtanI aMdara zAMtipUrNa saMvAditA zodhavAnI AzAthI lAgaNIno visaMvAda ane khoTA AMtarika ghoMghATane baMdha karI zake to tene maitrInuM keTaluM suMdara saMgIta anubhavavA ane sAMbhaLavA maLe. - citrabhAnujI prakaraNa 8: vanuM sAcuM svarUpa 5) vA sAdhu muni citrabhAnue mukhya pravAhanAM prakAzanomAM potAnAM lakhANo dvArA khUba prakhyAti meLavI hatI ane temanAM vAcakomAM te atyaMta sanmAnanIya lekhaka hatA, chatAM paNa hajI te potAnA gurunA khaMtIlA ziSya hatA ane temaNe sopelAM kAryo pUrNa karavA e potAnI pahelI pharaja gaNatA hatA. A sAthe sAthe AMtarika parivartananI prakriyA paNa gati pakaDI rahI hatI. A prakriyAnA dRSTAMta vividha prasaMge jovA maLyA. eka divasa citrabhAnujI eka mANasane maLyA jenI pAse siMhane kAbUmAM laI zakavAnI camatkArika zakti hatI. te giranAranA jaMgalamAM raheto hato. te evo vistAra hato jyAM ghaNAM jaMgalI jAnavaro vasatAM hatAM jemAM siMhono paNa samAveza thato hato. citrabhAnujIe tenI sAthe thoDA divasa pasAra karyA. siMha sAthe ATalI badhI nIDaratAthI kAma lenArA A mANasanA camatkAranuM zuM rahasya hatuM? te bIjuM kaMI nahi paNa premanI zakti hatI. te mANase eka vAra khUba kharAba rIte ghAyala thayelA siMhane pUrA prema ane niSThAthI sAjo karyo hato, tenI kALajI lIdhI hatI. A prakriyAmAM te banne vacce eka na joyelI paNa gADha maitrI baMdhAI hatI. be ke traNa varSa sudhI temaNe koI paNa Dara vinA pelA ghAyala siMhanI kALajI lIdhI hatI. sAjA thayA pachI jaMgalamAM pAcho cAlyo gayo hovA chatAM te siMha roja sAMje potAnA mitrane maLavA Avato. A saMbaMdhathI citrabhAnujI dravI uThyA hatA kAraNa ke te vyakti temane mATe eka jIvaMta dRSTAMta sAbita thaI hatI. je rIte eka prANI ane manuSyae ekabIjA para vizvAsa - 57 - citrabhAnujI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUkyo, paraspara mAnanI lAgaNI keLavI tene pagale te bannenI vacce binazaratI premanA asmalita pravAha sivAya bIjuM kaMI ja nahotuM. citrabhAnujIe binazaratI premanA A niyamane jIvanamAM najaronajara joyo, anubhavyo ane te tenAthI khUba ja prabhAvita thayA. citrabhAnujIe pote jaMgalamAM vihAra karatA hoya tyAre ghaNI vAra jherI nAga ane anya jaMgalI pazuono sAmano karyo hato paNa temane kyAreya koI prANIe IjA na pahoMcADI. citrabhAnujIne e bAbate koI zaMkA na hatI ke koI paNa prANIthI kyAreya DaravA jevuM hotuM ja nathI. eka prasaMge jyAre te potAnA pitA ane anya sAta sAdhu-saMto sAthe gujarAta, madhya pradezanI sarahadethI dAhodathI mALavA jaI rahyA hatA tyAre bhIla prajAtinAM lUMTArAoe temanI para humalo karI dIdho hato. citrabhAnujIe temanI sAthe khUba uSmA ane premathI vAta karI, temanI vAta sAMbhaLI ane gerasamaja jotajotAmAM dUra paNa thaI gaI. e saMvAda pachI sAdhuo ane bhIlonI TukaDIe vAto karatAM karatAM rasto kApyo. Akhare jyAre chUTA paDavAno vakhata Avyo tyAre temanAM haiyAM paraspara AnaMda ane karuNAthI bharAI cUkyAM hatAM. luTAruno eka bIjo paNa banAva banyo hato. gujarAtanA dasADA gAme mulAkAte gayelA citrabhAnujI kukhyAta gunegAra jIvA revALane maLyA. citrabhAnujIe tenI sAthe premathI vAta to karI ja paNa nATakIya rIte tenI jiMdagI paNa badalI nAkhI. kAyadA toDanAro jIvo, potAnAM gAmamAM kAyadAnuM pAlana karAvato thaI gayo. Thera Thera chupAIne rahetA bIjA lUTArAo jIvAthI DaratA ane temaNe kAyadAnuM pAlana karAvatA jIvAne pagale potAnuM kAma baMdha karI dIdhuM. lokomAM phelAto AtaMka Ama ApameLe ja baMdha thaI gayo. jIvAne lokoe biradAvyo ane khUba prema paNa Apyo. citrabhAnujI evA dhArmika agraNI hatA je koI paNa samAjanA ke jAtinA loko sAthe vAta kare tyAre temane saMkucita ke jaDa paraMparAo temanI para thopI na detA. ghaNA prasaMgomAM temanI mAnavatA, vAstavavAda ane udAra abhigamano paricaya thAya che. 1956nI sAlamAM temanA eka vaktavya mATe temane bhAvanagara javAnuM thayuM. vividha kSetranA loko tyAM bhegAM thayAM hatAM . eka samuha bhAvasArano hato je jaina dharma anusaratAM hatAM. paryuSaNanA AThamA divase, pahelA sAta divasa upavAsa na karyA hoya tevA loko paNa upavAsa rAkhIne mauna pALavAnA hatA. bIjA divase svAmIvAtsalyanI mijabAnI aMtargata A upavAsanAM pAraNAM thavAnAM hatA. svAmI vAtsalya dareka mATe premanI ujavaNI samAna prasaMga hato. jyAre citrabhAnujIne khabara paDI ke jaino ane bhAvasAra alaga alaga mijabAnI karavA icchatA hatA tyAre temaNe yugapuruSa - 58 -
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ banne samUhone bolAvyA. citrabhAnujI icchatA hatA ke teo samaje ke ujavaNIno kharo artha ekatAmAM ja rahelo che. temaNe saMkucita mAnasikatA dharAvatA jainone potAno vicAra samajAvyo ke jainoe to haMmezAMthI varNa vyavasthAne eka mAnasika prakSepaNa gayuM che. "jAtane mANasanI vAstavikatA sAthe kaMI levAdevA nathI. dareka jIvamAM divyatAnuM AgavuM bIja hoya che. jAta ane jJAtine kAraNe jIvanamAM vivAda thAya che. zuM ApaNe A alpakAlpika ane kSaNika lebalone kAraNe ApaNI jIvana pratyenI lAgaNIne maryAdAmAM bAMdhI devI joIe? darekane potAnA haiyAnA avAjano paDagho pADavAnI, te sAMbhaLavAnI pUrI svataMtratA hovI joIe. ApaNe badhAM bhAI-bahenonI jema rahIe." temaNe kahyuM. temanA zabdone pagale banne jUtho vacce saMpa ane paraspara kalyANakArI vicArono eka adazya setu baMdhAyo. bhaktipUrNa bhAvasAroe darekanI sAthe ujavaNI vaheMcI. te divasathI laIne Aja sudhI bhAvanagaranA bhAvasAra ane jaino vacce paraspara sanmAna ane samajane pagale ja temanA saMbaMdho vyAkhyAtIta thayA che. citrabhAnujInA ghaNA bhaktomAM eka moTo varga hato kuMbhArono. kuMbhArone nimna jAtinA gaNAtA hovA chatAM citrabhAnujI ane temanA pitAe kuMbhAroe rAMdheluM anna svIkAravAnuM AmaMtraNa mAnya rAkhyuM hatuM. teo kuMbhAronAM gharane AzIrvAda ApI pavitra karavA javA taiyAra thayA. kuMbhArone sAdhuo ane sAmAnya mANaso mATe vahelI savArano moTo samAroha yojavAno lAbha paNa apAyo jenI pachI prItibhojana AyojAyuM hatuM. AvA vikAsazIla nirNayane pagale saMkucita mAnasavALA jainomAM vikhavAda thavAnI pUrI zakyatAo hatI. tenI pAchaLanuM mukhya kAraNa e hatuM ke AvA prasaMgo moTe bhAge dhanavAna jaina AzrayadAtAone tyAM ja yojAtA. joke citrabhAnujIe koI paNa nakArAtmakatA ke tANa na khaDAM thavA dIdhAM. temaNe binazaratI premanA viSaya para suMdara vaktavya ApyuM. temaNe kahyuM ke lokonI sAcI lAgaNIne mAna Apo ane daivI bIjane poSaNa Apo, jIvanane madada karavAno A ja to rasto che, kharuMne? bIjAnI lAgaNInI paravA karyA vinA paraMparA anusaravI e to jiMdagIne hAni pahoMcADavAnI rIta che. ekabIjAnA vikAsamAM madada karIne ApaNe jAtano vikAsa karI zakIe chIe.' lokone citrabhAnujInA Azaya pAchaLa rahelo hetu paNa samajAyo. te prasaMga khUba sarasa rIte pAra paDyo. A vaktavyo ane saMvAdomAM citrabhAnujIe anya sAdhuonI TIkA veThIne paNa vezyAo sAthe vAta karavAnI naitika hiMmata dAkhavI. temaNe AvI ghaNI strIo para - 59 - citrabhAnujI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAno prabhAva choDyo ane temaNe kyAreya A strIo sAthe vAta karatI vakhate manamAM lagIreya pUrvagraha nahoto rAkhyo. temaNe A strIone potAnI AMtarika zakti zodhavAmAM madada karI jene pagale temaNe potAnI apamAnajanaka jiMdagIne tyajIne navI sArthaka jiMdagI jIvavAnI zarUAta karI. A velI vihAra karatA citrabhAnujI temanA guru ane temanA pitAzrI (DAbe) citrabhAnujIe bAra varSathI vadhAre samaya sudhI potAnA gurunI sevA karI. temane mATe guru temanI preraNA ane AMtarika mArgadarzana hatAM. temanI sAthe satata vihAra karIne e vicaratuM jIvana pasAra karatA. teo dara varSe comAsAnA cAra mahinA eTale ke caturmAsa alaga pasAra karatA. citrabhAnujI moTe bhAge ekalA kAM to temanA pitA sAthe dhyAna dharavA cAlI jatA. temaNe potAnI aMdaranI chupAyelI zaktione khodI kADhavAnuM zarU karI tene AsapAsanA mAhola sAthe teno taMtu joDavAnI zarUAta karI hatI. lokone temanI hAjarImAM UMDI zAtAmaya UrjAno anubhava thato. temano avAja ane temanA zabdo jANe loko 52 malamanuM kAma karatA. evA keTalAya loko je zarUAtanAM varSomAM citrabhAnujIne maLyA hatA te mAnatA hatA ke citrabhAnujImAM yugapuruSa - 60 -
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ camatkArika zakti hatI. keTalAka prasaMgone pagale lokonI A mAnyatA dRDha thaI hatI. temanA utsAhI anuyAyIoe temane camatkArika muninuM nAma Apyu hatuM paNa citrabhAnujIe pote kyAreya A nAmane koI mahattva nahotuM ApyuM. temaNe potAne sAMbhaLanArA darekane camatkArano artha samajAvavAnI koziza karI. camatkAra e bIjuM kaMI nahi paNa ApaNe je jIvIe chIe e ja che. ApaNI sAme jivAtI jiMdagI e ja camatkAra che. ApaNI aMdarathI bahAra AvatA taraMgo ja camatkAra che. moTe bhAge ApaNe tenI noMdha nathI letA paNa jyAre tenI 52 ApaNuM dhyAna jAya che tyAre ApaNe tene camatkAra kahIe chIe tema temaNe samajAvyuM. eka divasa citrabhAnujI ane temanA pitA eka vyApArInAM kuTuMbanAM ghare nimaMtraNane pagale padhAryA hatA. madhyAhane citrabhAnue kuTuMbanAM sabhyo ane gAmanAM lokone vaktavya ApyuM. AMgaNAmAM moTo mAMDavo bAMdhavAmAM Avyo hato jethI loko AkarA tApamAM bacIne tyAM besIne vaktavya sAMbhaLI zake. sAdhu-saMto mATe gharanA trIjA mALe AvelA eka oraDAmAM vizrAma karavAno hato. kuTuMbanAM teretera jaNa gharanA bIjA mALe UMghI rahyA hatA. e kuTuMbano vastrono vepAra hato jene kAraNe tyAM pahelA mALe hAthazALa ane vaNATanAM sAdhano mukAyelAM hatAM. vahelI savAre acAnaka citrabhAnujInI AMkha UghaDI gaI. temaNe Aga AganI bUmo sAMbhaLI. pahelA mALe AganI jvALAo pahoMcI gaI hatI ane bIjA mALe prasarI rahI hatI. citrabhAnujI je oraDAmAM hatA tyAM ja bAlkanI hatI. kuTuMbanA be mANaso doDIne trIjA mALe pahoMcyA ane DaranA mAryA doDIne bAlkanInI reliMga parathI te nIce bAMdhelA mAMDavA para kudyA je svAbhAvika rIte ja cirAI gayo. hajI gharamAM nava srIo ane be bALako hatAM je doDIne citrabhAnujInA oraDAmAM AvyAM. ciMtA vadhI rahI hatI. lokoe bahArathI bAlkanI pAse nisaraNI goThavI to kharI, paNa te cAra-pAMca phUTa nAnI hatI. citrabhAnujInAM magajamAM jhaDapathI vicAra Avyo ke jo ahIMthI nIkaLAze nahIM to badhAM ja jIvatAM baLI maraze. kUdIzuM to te paNa motane notaravA jevuM haze. citrabhAnujIne jANe khabara hatI ke zuM karavAnI jarUra hatI. jaina sAdhuone strIone sparzavAnI chUTa nathI hotI, paNa A kaTokaTInI kSaNamAM jIvana niyama karatAM vadhAre agatyanuM hatuM. temaNe tAtkAlika dareka strIne ane bALakane eka pachI eka bAlkanInI reliMga parathI nisaraNInAM pagathiyAM sudhI temano paga pahoMcI zake te rIte laTakAvavAnI zarUAta karI. temaNe mANasonA vajananI paravA karyA vinA A karyuM. citrabhAnujI - 61 -
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ chelle temaNe potAnA pitAne nisaraNI sudhI pahoMcADyA ane pachI pote nisaraNI parathI nIce UtaryA. je kSaNe citrabhAnujI jamIna para pahoMcyA tyAre ja te bebhAna thaI phasaDAI paDyA. temane upAzraya laI javAyA. temane hAthe ane khabhe sojA hatA. temanI kamaramAM AkarI pIDA thaI rahI hatI. khabara paDI ke temanI karoDarajjuno eka maNako acAnaka AvelAM vajanane kAraNe tathA vAMkAcUMkA thavAne kAraNe khasI cUkyo hato. temaNe UMcakelI eka strInuM vajana to potAnAM vajana karatAM paNa bamaNuM hatuM. cha mahinAmAM citrabhAnujInI kamara koI paNa prakAranI zastrakriyA vinA sAjI thaI gaI. temanI karoDarajjunI zastrakriyA karavAnuM sUcana karanArA DaoNkTarsa acaMbita thaI gayA hatA. temanA Ama abhuta rIte sAjA thaI javA pAchaLa temaNe dhIre dhIre karelA sAdA haLavA yoganAM AsanonuM sauthI moTuM yogadAna hatuM. joke tyAre temanA zarIramAM eka khoDa rahI gaI je Aja sudhI che. citrabhAnujI jayAre paNa jamaNA hAthe lakhe che tyAre temano hAtha saheja dhrUje che, temAM kaMpArI Ave che. 1956nI sAlamAM AcArya AnaMda sAgarasurIjI temanI anaMtayAtrAe cAlyA. A samAcAra maLyA tyAre citrabhAnujI, temanA pitA ane anya ziSyo bhAvanagaramAM hatA. suratathI AvelA A samAcAra mujaba gurue chellA traNa divasathI khorAka levAnuM baMdha karI dIdhuM hatuM. teo khUba ochA pramANamAM pravAhI khorAka ja svIkAratA. chellA traNa divasathI teo sthira padmAsanamAM dhyAna dharIne beThA hatA. A samAcAra sAMbhaLIne citrabhAnujIne UMDo khAlIpo to vartAyo ja, prAsako paNa paDyo. temaNe e satya to svIkAryuM ke temanA gurunuM vartamAna lakSya pUruM thayuM hatuM chatAM temane UMDI vedanA thaI. gurunI AdhyAtmika hAjarI satata vartAtI hovA chatAM temane gurunI zArIrika hAjarInI khUba khoTa sAlI. samayAMtare A khAlIpAnuM darda cAlyuM gayuM. gurudeva potAnI pahelAMnI ghaTamALa zarU karIne potAnA divaMgata guru sAthe zuddha AdhyAtmika joDANano anubhava karavA mAMDyA. citrabhAnujI have khUba ja vyasta rahevA mAMDyA hatA. temane ghaNI vAra lAgatuM ke temano ghaNobadho samaya vaktavya ApavAmAM, lakhavAmAM ane vividha sthaLoe upadezAtmaka vaktavya ApavA mATe javuM paDatuM temAM cAlyo jato. A badhI pravRttio yugapuruSa - 62 -
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ temane khUba gamatI chatAM paNa temane jAta mATe pUrato samaya na maLato hovAnI lAgaNI thatI. A vicAra sAthe temaNe ane temanA pitAe mAunTa Abu javAnuM nakkI karyuM. citrabhAnujInA pitAzrI dararoja baMne mATe gocarI laI AvelA jethI citrabhAnujIne dhyAna dharavAmAM koI avarodha na Ave. 17 divasa sudhI citrabhAnujIe ekAsaNAM eTale ke mAtra eka vAra eka ja sthaLe ekI beThake jeTaluM khavAya teTaluM ja khAvuM tevuM tapa AdaryuM. temane A sattara divasa daramiyAna UMDI zAtAno anubhava thayo. mahAvIra svAmInA zabdo temanA kAnamAM paDaghAyA karatA ane teo mahAvIra svAmIno ahiMsAno sauthI agatyano evo saMdeza rojiMdI jiMdagImAM paNa lAgu karavA mAgatA hatA. ahiMsA mAtra sajIvo pratye ke khorAkamAM ja nahi paNa vicAro ane karmamAM paNa hovI joIe. temaNe zAMta sudhArasanuM vAMcana karyuM hovAnuM yAda AvyuM. zAMta sudhArasa jaina sAdhu yazovijayajIe AlekhI hatI jemAM bAra bhAvanAo eTale ke ciMtanonI vAta hatI ane tenI sAthe cAra puraka bhAvanAonI paNa vAta hatI je AMtarika zAMtino samudra chalakAvI zake che. temaNe jANyuM ke cAra puraka bhAvanAo jema ke maitrI, pramoda, karuNA ane madhyasthIne pagale kharI ahiMsAnA pAyAnAM tattvo ropI zakAze. A badhA vicAro zarUAtamAM to koI paNa zAbdika anubhUti vinA ja AvatA hatA. pachI kaMIka thayuM jene kAraNe temanI vicAradhArA temanI aMdarathI, haiyAnAM UMDANamAMthI zabdo thakI vyakta thavA mAMDI. temanA vicAro ane lAgaNIoe cokkasa bhASAkIya AkAra levAnuM zarU karyuM. temaNe moTethI keTalAka zabdo uccAryA. koI paNa dekhItA prayAsa vinA A rIte ja eka kAvya racAyuM. temaNe potAnI pAse haMmezAM rAkhatA e paina ane DAyarI upADyAM ane tIvra sarjanAtmakatAnI e kSaNomAM temaNe lakhavAnI zarUAta karI. zabdo ne pravAha koI jAdu ke camatkAranI mAphaka hato. temaNe je zabdo lakhyA te ciraMtana gIta - amara stavana banI gayAM. zarUAtamAM to temaNe hiMdImAM lakhyuM paNa eka vAra vicAra yogya kramamAM AvyA pachI temaNe A paMktione gujarAtImAM anuvAdita karI. - 63 - citrabhAnujI
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa Muni Shree Chandraprabhsagatji (Chittabhanu) of the mIbApakA pavitra jharanA dila meM mere balA kara zubha dI sAruM vizva khIloLA lasI nA nitya rahegunnvaanii ke guNadarzana se sila ye merA nRnya kare ina guNIjanake pAlanase merIba 4-bane phA dila bhara A dIna kara aura mahInAko dekha ke azu-ba-. karuNASpalauIAra azlIgI AkhoM meM se karuNAkAra karemAdhyastha - bhaTaka pavanapathika ko bhebhAvako samajhA santi mAnA vAlA mApako to samatA kare upekSA sa kI bhogI samatA mApa ghara _maMtrI raghara sukha lAye civa bhAnukI bhI mAnA sabake dila meM / bhare para virodhaka bhApakara gIta prema sAve. cant 5564 654 Aun Mir ( 14 60 citrabhAnujInA hastAkSaramAM amara gItanI utpatti yugapuruSa -64
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ maitrI bhAvanuM pavitra jharaNuM, muja haiyAmAM vahyA kare, zubha thAo A sakaLa vizvanuM, evI bhAvanA nitya rahe, guNathI bharelA guNIjana dekhI, haiyuM mAruM nRtya kare, e saMtonAM caraNakamaLamAM, muja jIvananuM artha rahe, dIna, kUra ne dharmavihoNA, dekhI dilamAM darda rahe, karUNA bhInI AMkhomAMthI, azruno zubha srota vahe, mArga bhUlelA jIvana pathikane, mArga cIMdhavA Ubho rahuM, kare upekSA e mAraganI, toya samatA citta dharuM, citrabhAnunI dharmabhAvanA, haiye sau mAnava lAve, verajheranAM pApa tyajIne, maMgaLa gIto sau gAve. A gIta sIdhuM ja gurudevanAM hRdayamAMthI hRryuM hatuM ane te ekadama zuddha tathA zaktizALI hatuM. te saraLa chatAM tarata hoThe caDhI jAya tevuM hatuM ane svAbhAvika che te bahoLA varga sudhI pahoMcavAnuM hatuM. A gIta koI paNa dharma, saMpradAya ke IzvaranAM baMdhanothI mukta hatuM. temAM koI devI-devatAonI vAta nahotI, balake temAM samagra mANasa jAtane suMdara ane asarakAraka rIte AkhA vizvamAM saMdezo pahoMcADI zakavAnI kSamatA hatI. tyAra pachI gurudeva amadAvAda pAchA pharyA. teo ghAyala ane tarachoDAyelA prANIo mATe vizeSa sevA ane sAravAra kendra zarU karavAmAM vyasta thaI gayA. eka divasa citrabhAnujI temanuM stavana, temanuM sarjana moTA avAje gAI rahyA hatA tyAre ja eka prophesara Do. desAI temane maLavA AvyA. temanA kAne A sarjananA zabdo paDyA. temaNe pUchyuM ke A kAvya kyAMthI AvyuM? citrabhAnujIe temane javAba ApatAM kahyuM ke are A gIta (stavana)... e to mane sUjhayuM hatuM mAunTa AbumAM, A racanA mane preraNA Ape che. huM ghaNI vAra e gIta mArI jAtane ja gAIne saMbhaLAvato houM chuM. DaoN. desAIe kahyuM ke zuM tame A gIta eka vAra pahelethI gAzo? temanI vinaMtI tarata ja svIkArAI gaI. prophesara A stavana sAMbhaLIne eTalA dravI UThyA ke temaNe citrabhAnujIne AjIjI karI, Agraha karyo ke teo temane A gIta prakAzita karavAnI chUTa Ape, paravAnagI Ape. citrabhAnujIe tarata temane saMmati ApI. temane kalpanA paNa na hatI ke temanuM A nAnakaDuM kAvya eTaluM badhuM pracalita thaI jaze ane te - 65 - citrabhAnujI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhyAtmika gAna - jaina stavana tarIke oLakha meLavaze. A stavana paNa agaNita gharomAM, sabhAomAM ane dhArmika saMsthAnomAM Aje paNa gavAya che. eka divasa citrabhAnujIe A stavanano anuvAda gujarAtImAMthI aMgrejImAM karyo. temanA eka nikaTanA ziSya zrImAna bAkajhAe tenA keTalAka zabdomAM pheraphAra karyo ane stavanano artha na badalAya te rIte tenuM saMpAdana karyuM. A rIte A amara stavana deza - dezAvara sudhI pahoMcyuM. teNe deza ja nahIM paNa vizvanA khaMDa paNa pAra karyA ane te AkhA vizvamAM prema ane zAMtinA pratinidhi tarIke guMjatuM rahyuM. * * * bhale ne koI paNa vyaktie varSonI upAsanA pachI AdhyAtmika vayaskatA ke samajaNa keLavI hoya paNa jyAre paNa koI priya vyaktinuM mRtyu thAya che tyAre eka kSaNe AghAta jIravavAnI kSamatA koI paNa stare AvI zakatI nathI. gurudeva mATe temanA pitAjIne alavidA kahevAno samaya pAkI gayo hato. 26mI julAI, 1958, citrabhAnujInI 36mI varSagAMThanI savAra hatI. navaraMgapurAnA navA upAzrayamAM ghaNA badhA loko citrabhAnujIne prema ane abhivAdana ApavA bhegA thayA hatA. citrabhAnujI ane temanA pitA te ja upAzrayamAM rahetA hatA. niyama pramANe savAre nava vAgye upAzrayamAMthI koI paNa eka sAdhune prArthanA ane pravacanamAM laI javAmAM AvatA. te divase gurudevanA pitAe potAnA putranA janmadivasanA mAnamAM vaktavya ApavAno nirNaya lIdho. temaNe bhagavAna zrI mahAvIranI ciravidAyanI vAta karI ane kaI rIte temanuM javuM temanA sauthI nikaTanA ziSya gautama para kevI asara choDatuM gayuM tenI paNa vAta karI. temanA ziSya gautama te samaye 80 varSanA hatA. muni caMdrakAMta sAgarajIe eTalI sarasa rIte vAta karI ke tyAM beThelA darekedareka vyaktinuM hRdaya temanA zabdothI halI gayuM. khAsa karIne temanA putra citrabhAnujInuM. temane khyAla paNa na Avyo ke pitA ADakatarI rIte putrane ja vizeSa saMdezo ApI rahyA che. muni caMdrakAMta sAgarajIe haMmezAM eka svapna sevyuM hatuM. temane navaraMgapurAmAM eka navuM baMdhAyeluM maMdira jovuM hatuM jyAM loko dhyAna dharI zake, svAdhyAya mATe AvI zake. e divase zaheranA agraNIo maMdiranA projekTano plAna laIne hAjara thayA. muni caMdrakAMta sAgarajIne potAnuM lAMbA samayathI joyeluM sapanuM sAcuM paDavAnuM che te jANIne khUba AnaMda thayo. temanuM sapanuM vAstavikatAmAM pheravAvAnuM hatuM. sUryAsta pahelAM ja sAdhuoe temanuM e divasanuM chelluM vALuM lIdhuM. muni caMdrakAMtasAgarajIe potAnA dIkarAne pANIno pyAlo Apyo. pitAputra vacce thayelo e AkharI saMvAda hato. haLavuM bhojana lIdhA pachI teo ziSyonA jUtha sAthe beThA. thoDIka kSaNo pachI temaNe potAnA putrane kIdhuM ke temane thAka lAge che ane chAtImAM dukhAvo thAya che. citrabhAnujIe pitA muni caMdrakAMta sAgarajIne potAnA yugapuruSa - 66 -
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ khoLAmAM mAthuM mUkavA kahyuM. muni caMdrakAMta sAgarajI haLavethI ADA paDyA ane temaNe dIkarAnA khoLe mAthuM mUkyuM. citrabhAnujI haLave hAthe pitAnI chAtI para hAtha pasavAratA gayA ane sAthe sAthe navakAra maMtra paNa bolatA gayA. pitA paNa putranI sAthe maMtrajApa karavA lAgyA. temano avAja dhImo hato. oma namo arihaMtANaM oma namo siddhANaM oma namo AyariyANaM oma namo uvajajhAyANaM namo loe savvasAhUNaM eso paMca namukkAro sava pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala thoDI ja kSaNomAM muni caMdrakAMta sAgarajInuM moM khulluM rahI gayuM ane teo potAnA putranA khoLAmAM ja sthira thaI gayA. citrabhAnujInA eka DaoNkTara ziSyae tyAre temanA pitAnI tapAsa karIne kahyuM ke, "te cAlyA gayA che." citrabhAnujIe temane saheja akaLAIne pUchyuM ke, "A tame zuM bolI rahyA cho?" to javAba maLyo ke "tamArA pitA gujarI gayA che.' citrabhAnujIne te samaye kaMI samaja ja na paDI, "gujarI gayA che e kevI rIte zakya bane? hajI eka kSaNa pahelAM to te jIvita hatA. e basa A kSaNabharamAM cAlyA gayA?" citrabhAnujIne manamAM roSa bharAI Avyo. ane khUba jaladI e roSa UMDI pIDAmAM pheravAI gayo. vAstavikatA gaLe utAratAM temane ghaNA kalAko thayA. A ja eka vyakti hatI je temanA mATe pitA ane mAtA baMne banIne jIvI hatI. te temanA mitra, mArgadarzaka ane AdhyAtmika bhrAtA paNa hatA. temaNe jIvananAM - 67 - citrabhAnujI
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sauthI AkarAM duHkha vaheMcyAM hatAM. temaNe citrabhAnujInI mA ane nAnI bahenanAM mRtyu jevI kaparI kSaNomAM paNa sAthe samaya pasAra karyo hato. citrabhAnujInA pitAjIe temanA badhA ja avatAro joyA hatA. nAnakaDA tophAnI bALakathI laIne TIkhaLa karanAro kizora, je pachIthI eka samaju yuvaka banyo ane jeNe saMsAra tyajIne dIkSA lIdhI. citrabhAnujInA dIkSA samAraMbhamAM hAjara rahenAra temanA ekamAtra kuTuMbIjanamAM temanA pitA hatA. temanA AdhyAtmika guru paNa eka ja hatA. temaNe ghaNI badhI tIrthayAtrAo eka sAthe karI hatI. sAdhutvanAM sattara lAMbA varSomAM teo kyAreya judA na pADI zakAya tevA AtmIya sAthI hatA. teo sAthe vihAra karatA, zIkhatA ane sAthe ja zikhavADatA ane have Avo sAthI cAlyo gayo hato. pitA sAthenA UMDA gherA sabaMdhane kAraNe citrabhAnujIe sajAga rIte potAnA ghaNAM badhAM dhyAna daramiyAna potAnI jAtane pitAnI ciravidAya mATe taiyAra karI hatI, paNa jayAre kharekhara e kSaNa najara sAme AvIne UbhI rahI tyAre emane mATe e satya svIkAravuM bahu ja agharuM hatuM. acAnaka ja citrabhAnujIne pitAe savAre karelI bhagavAna mahAvIranA ziSya gautamanI vAtanA badhA ja zabdo yAda AvavA lAgyA. tyAre temane samajAyuM ke pitAe temanA mRtyune najIka jANI lIdhuM hatuM. temane spaSTatAthI yAda AvyuM ke temanA pitA pote jayAre juvAna hatA tyAre temane zuM kahetA. pitA temane kahetA ke jo huM khUba pIDAmAM ke vyAkuLatAmAM mRtyu pAmuM to tane samajAI jaze ke mArI AdhyAtmikatAno koI artha na hato. temaNe A zabdono vicAra karavAnuM cAlu karyuM. mArA pitAnA AtmAe emanA zarIrane khUba zAMtithI tyajaryuM che. koI ja prakAranI pIDA ke herAnagati temaNe joI nathI. temanI AdhyAtmikatA eLe nathI gaI. temane khabara hatI ke jIvana kevI rIte jIvavuM. te khUba ja suMdara jIvana jIvyA. khUba garimA sAthe. temanuM javuM kharekhara khUba vinayI ane sanmAnapUrNa hatuM. kharekhara jo eka vyakti kevI rIte jIvavuM e zIkhI jAya to jIvananA ciraMtana brahmAMDamAM vidAya levI khUba zAMtimaya thaI jAya che. AvanArA divasomAM citrabhAnujI lAgaNIonA utAra-caDhAvathI para thayA. TUMka samayamAM amadAvAdanA jainoe navaraMgapurA maMdiranA nAme eka navuM maMdira khaDuM karyuM. muni caMdrakAMta sAgarajInuM sapanuM A rIte hakIkatamAM pheravAI gayuM. gurudevanI jiMdagImAM have bAhya parivartana AvyuM hatuM - je temanA pitAnI nirmaLa hAjarInA khAlIpAne bharI rahyuM hatuM. jene kAraNe aMtarane valovAno eka navo ja tabakko zarU thayo. citrabhAnujIne e khyAla AvI gayo hato ke emanuM lakSya amadAvAda pUratuM sImita rahevAnuM na hatuM, na to koI grAmINa sAdhu tarIke jIvana pasAra karavAmAM rahyuM hatuM. atyAra sudhI potAnA karatAM vadhu custa rIte paraMparAone anusaranArA pitAnI chatrachAyA heThaLa hovAne kAraNe temaNe potAnI jAta mATe navI yugapuruSa - 68 -
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dizAo zodhavAnI tapAsa paNa zarU karI na hatI. paNa have temane eka navI AjhAdIno anubhava thayo ane karma karavA mATe eka navI sphuraNA maLI. navA vicAro, navA taraMgo ane ajANI lAgaNIo jANe temane protsAhita karIne navI ja dizA sUcavI rahI hatI. temanuM haiyuM muMbaI tarapha pharyuM. bhAratanuM sauthI Adhunika, raMgIna ane audyogika ane vizALa dunyavI zahera mAyAnagarI muMbaI. amadAvAdanA lokoe temane tyAM rokAvA mATe khUba vinaMtI karI paNa emaNe muMbaI javAnuM nakkI karI lIdhuM hatuM. ane te ja noMdhapAtra nirNaye citrabhAnujInA jIvananA bhavya prasaMgonI hAramALA samAna prakaraNonI zarUAta karI. .... - 69 - citrabhAnujI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ AsaktinuM jALuM Asakti karoLiyAnAM jALAM jevI che. te dekhAvamAM to khUba ja kalAtmaka ane suMdara lAge che. paNa tenI vAstavikatA chetarAmaNI hoya che. karoLiyo jALuM to gUMthI kADhe che, paNa pachI potAnI jAtane paNa emAMthI choDAvI zakato nathI. te potAnA ja vaNelA A jALAmAM lapeTAyelI jAtane bahAra kADhavA jeTalo prayatna kare che eTalo ja vadhAre jALamAM phasAto jAya che. sAvadhAna.... tame paNa kyAMka tamArA ja banAvelA AsaktinA jALAmAM lapeTAI na jatA. prakaraNa 9H lokacAhanA vadhe che - citrabhAnujI muM baI jatAM pahelAM citrabhAnujIe amadAvAdanI sAbaramatI jelanA kedIone aMtima vaktavya saMbhaLAvyuM. temaNe kedIo sAthe khUba snehathI vAta karI. temaNe kahyuM ke 'huM jyAre A jelanA moTA daravAjAmAM pravezyo tyAre mane vicAra Avyo ke zuM ApaNe badhA koI ne koI rIte keda nathI ? koI jelanA saLiyA pAchaLa che. paNa, bAkInA badhA to potAnI icchAonA ja kedI che. A saLiyAnA pAchaLathI to tame kyAreka chUTI zakazo paNa lAlaca ane mohanI je sAMkaLe tamane bAMdhI rAkhe che tenuM zuM? tame te toDI zakazo? tame rAjA ho ke bhikSuka ho, saMta ho ke gunegAra ho, A sAMkaLo toDI nAkhavAnuM ja sauthI agharuM hoya che. mahAtmA gAMdhI paNa to A ja jelamAM kedI hatA. paNa temano hetu judo hato. teo alaga vicAradhArA dharAvatA hatA. temaNe jelanA saLIyAone kyAreya baMdhana tarIke na joyA. duniyAe emane kedI kahyA paNa e to kharekhara svataMtra hatA. e haMmezAM kahetA,'huM jelamAM nathI huM to mahelamAM chuM.' 71 - citrabhAnujI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrabhAnujInA zabdo sAMbhaLIne keTalAka kedIonAM AMkhamAMthI AMsu sarI paDyAM. citrabhAnujIe temanI vAta AgaLa vadhArI. 'aDhI varSa pachI jyAre jelanA adhikArIoe AvIne temane kahyuM ke gAMdhIbApu have tame mukta cho, tame jaI zako cho tyAre temaNe javAba Apyo ke zuM? huM hamaNAM na jaI zakuM. huM jelanA kedIone khAdI kAMtatAM zIkhavuM chuM ane e zikSaNanA hajI ATha divasa bAkI che. huM hamaNAM nahIM jAuM, adhikArIo gUMcavAI gayA hatA. temaNe kahyuM ke jo tamAre rahevAnuM ja hoya to ahIM rahevA mATe tamAre bhADuM cUkavavuM paDaze. Akhare temaNe gAMdhIjIne Agraha karI jelamAMthI mukta karyA. eTale huM tamane je kahevA mAguM chuM e A che, eTale e tamAro abhigama che, tamAro hetu che, tamAro artha che. je tamane jelanA saLiyAne saLiyA tarIke jovA ke pachI koI hakArAtmaka kAraNa mATe tamArI UrjAno upayoga karavA paDakAratI vastu mATe juo cho. citrabhAnujInuM A pravacana tyAra bAda temanA prakhyAta pustaka "baoNnDeja enDa phrIDama" eTale ke ''baMdhana ane mukti"nuM mULa banyAM. ''suzikSita, vidvAna, dhArmika, vidvAna dharma guru, prakhara vaktA munirAja zrI citrabhAnujI jemaNe potAnA vAkapravAhathI gujarAta ane saurASTranAM strIo ane puruSo ne AkarSita karyAM che te muMbaI AvI rahyA che. A pharatI pratibhAe-vibhUtie amadAvAda choDyuM che tathA teo vihAra karI rahyA che. teo sAbaramatI, naDiyAda, bharUca ane suratamAM rokAIne pravacana Apaze. muMbaI zaherane temane sAMbhaLavAnI prakhara taka maLaze.'' muMbaInA eka gujarAtI akhabAramAM A jAherAta prakAzita thaI ane zaheramAM carcA zarU thaI gaI. A jAherAtanI savAre gurudeva amadAvAdathI nIkaLI cUkyA hatA. te muMbaImAM pravezIne cAlI rahyA hatA, vihAra karI rahyA hatA tyAre temaNe bAndrAmAM keTalAMka kasAIkhAnAM joyAM. temaNe vicAryuM keH A naphAnI lAlaca ane jIvananA mUlya pratyenI ghora avagaNanAnuM kAraNa che. eTalA mATe ja Aje paNa gAya e jamIna para asurakSita che jyAM tene hajAro varSothI pavitra mAnavAmAM Ave che. temane potAnA pitAjI paNa yAda AvyA. mArA pitAne to gadheDA mATe paNa lAgaNI thatI. teo tene jIvaMta rAkhavA mATe potAnuM khANuM paNa ApI detA. A jIvananI eka kyAreya na tUTe tevI kaDI che. yugapuruSa - 72 -
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka evo pravAha, je mahAna tIrthaMkaronAM jIvanamAMthI Aja sudhI vaheto rahyo che. AzA rAkhIe ke A pravAha mArA haiyAmAMthI kyAreya na sukAya. ane te ciraMtana AgaLa vadhe. muMbaImAM temanAM pahelAM varSa daramiyAna muMbaInAM vividha parAMomAM vihAra karatA gurudeve lokonI lAcArI, garIbInuM avalokana karyuM. temane bhedabhAva, pUrvagraha, zoSaNa tamAmano bhoga banelAo pratye khUba karuNA thaI. pachI e manuSya hoya ke prANI. TUMka samayamAM e evI vyakti tarIke jANItA thayA je pote je upadeza ApatA te jIvatA. eka paNa divasa evo na jato jyAre temaNe jAhera pravacana na ApyuM hoya. emAMya khAsa karIne temane ghaNI bhASAo AvaDatI hatI. emanI mAtRbhASA mAravADI uparAMta kannaDa, telugu, gujarAtI, hindI, marAThI, paMjAbI, saMskRta, prAkRta ane aMgrejI ATalI badhI bhASAo AvaDatI hovAthI teo A vividha saMskRtithI banelAM zaheranAM mAnava maherAmaNa sAthe joDAI zakatA. temanA zrotAomAM mizra samUha raheto. temAM sAmAnya karmacArI vargathI mAMDIne moTA vepArIo, udyogapatio, gRhiNIo, kalAkAro, yuvAno, rAjakAraNIo, sAmAjika kAryakaro ane tattvaciMtako paNa rahetAM. citrabhAnujInAM pravacanonuM kyAreya nakArI na zakAya tevuM sArvatrika AkarSaNa hatuM. vividha dharmo ane jJAtinA loko temane sAMbhaLavA dhasI AvatA. e gujarAtImAM bolatA tyAre lokone khUba AnaMda thato. temane lAgatuM ke emanA zabdo kAvyasamAM vartAya che. eka vAra jANItA saMta, tattvaciMtaka ane dAnI svAmI rAmadAse bhAvanagaramAM citrabhAnujInuM pravacana sAMbhaLyuM hatuM. temaNe kahyuM hatuM ke tamArA zabdo karatAM paNa tame je rIte bolo cho tenA kAraNe je prema kare che, teNe mAruM haiyuM sparzI lIdhuM che. pAraMparika rIte to sAMja paDe pachI jaina sAdhue upAzraya choDavAnuM nathI hotuM. paraMtu citrabhAnujIe badalatA samaya sAthe badalavAnuM nakkI karyuM. temaNe ghaNAM sAMdhyA pravacano ApyAM. jethI kAma karanArA loko temane sAMbhaLI zake. temanA anuyAyIonI saMkhyA divase ne divase vadhatI jatI hatI. emanAM pravacana hoya tyAre oDiToriyama, bajAra ane khullA medAno temane sAMbhaLavA utsuka lokothI jhaDapathI bharAI jatAM. temaNe temanI vicaratI-vihAra karatI jiMdagI cAlu rAkhI. te dareka vaktavyamAM cAlatA jatA. teo jaina kendromAM rAtavAso karatA. muMbaI ane tenI AsapAsa pacAsa karatAM vadhu jaina kendro hatAM. eka jaina kendrathI bIjA jaina kendra tarapha javAno temano vihAra moTe bhAge pareDamAM ja pheravAI jato. temane zALA, kaoNleja ane yunivarsiTIjhamAM paNa pravacana ApavA AmaMtraNa maLatuM. vividha dharmanA loko temane potAnA dharmasthaLe temanA - 73 - citrabhAnujI
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane niyamo ane siddhAMto aMge vAta karavA AmaMtraNa ApatA. temanA vaktavya dvArA temaNe dareka paraMparAo ane saMskRtinAM lokone jiMdagI pratyenA ahobhAvanI lAgaNIthI eka karavAno prayatna karyo. muMbaInA harijanoe sAMbhaLyuM hatuM ke kaI rIte citrabhAnujI ane temanA pitAe garIba loko sAthe bhAvanagaramAM kevo uSmAbharyo sabaMdha bAMdhyo hato. dakSiNa muMbaInA phorTa vistAranI kAmA hospiTalamAM potAnI kaoNlonImAM temaNe citrabhAnujIne vaktavya ApavA bolAvyA. aspRzyatAnuM kalaMka dUra karavA temane madada karavA tevA A AdhyAtmika gurue tarata ja temanuM A AmaMtraNa svIkArI lIdhuM. temanuM preraNAtmaka vaktavya sAMbhaLIne ghaNA lokoe zarAba choDI devAno nirNaya lIdho. ghaNA lokoe prANIo pratyenI krUratA baMdha karavAno paNa nirNaya lIdho. jema jema citrabhAnujInI khyAti vadhatI gaI tema tema temane sAMbhaLavA AvatA lokonI saMkhyAmAM paNa vadhAro thato gayo. ane temaNe eka vadhu prayogAtmaka pagaluM bharyuM. temanA jUthamAM kyAreya koI sAdhue mAIkrophonano upayoga karavAnuM vicAryuM nahotuM. mAIkano upayoga karavo e paraMparAnI sAthe baMdhabesatuM nathI ema manAtuM. citrabhAnujI mAIkano upayoga karanArA sauprathama sAdhu banyA. prajAsattAka dinanA jAhera samArohamAM citrabhAnujIno paricaya ApatAM sUcanA ane prasAraNa maMtrI zrI ke. ke. zAhe kahyuM ke "te eka vizvamAnava che. te AkhI duniyAnA nAgarika che. eTale ja hajAro loko temane sAMbhaLavA mATe tatpara hoya che. temanI karuNatA dareka sudhI pahoMcI che. Aje emaNe ApaNI sAthe prinsesa sTrITa para prajAsattAka dina UjavavAnuM nakkI karyuM che. te ApaNA jAhera jIvanane zuddha kare che." citrabhAnujIne jANanArA ane samajanArA darekane ke. ke. zAhanA A zabdo bilakula sAcA lAgyA. muMbaInA meyara ane mahArASTra rAjya sarakAranA netAo aneka vAra emanuM pravacana sAMbhaLavA AvatA hatA. temaNe potAnA maMca para paNa ghaNI vAra citrabhAnujIne nimaMtraNa ApyuM. 1962 ane 1965mAM bhArate anukrame cIna ane pAkistAna sAthe yuddhano sAmano karyo. citrabhAnujIe A samaya daramiyAna potAnA vaktavyamAM kahyuM ke "yuddha rASTranI sarakAro dvArA nathI laDAtAM te tamArA ane mArA dvArA laDAya che. e dareka kSaNe jyAre jyAre ApaNe sarakhAmaNI karIe chIe ke je ApaNuM nathI. ApaNe ApaNo vicAra ke AdarzanI haTha pakaDIne besI jaIe chIe. kharo zatru ajAgrata mananI aMdara ja rahelo che. je loko potAnA aMdaranA A zatruno sAmano yugapuruSa - 74 -
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM kare te potAnI jAtane ja dhikkAraze. mATe A loko e nathI ke je yuddha zarU kare che. jene ApaNe bAhya rIte yuddha tarIke joIe chIe te kharekhara to AvA lokonA temanI potAnI jAta pratyenA dhikkAranuM ja eka svarUpa che." jaina AcArya zrI vijayavallabhasurIjI ke jemaNe A pahelAM jainonA moTA jUtha zvetAMbara, digaMbara ane sthAnakavAsIne eka karavAnA prayatno karyA hatA, temanAthI prerAIne citrabhAnujIe paNa muMbaInA jainone niyamo ane paraMparA pratyenA nAnA matabhedone dUra karI eka thavA vinaMtI karIne protsAhana ApyuM. varSo sudhI teo dhArmika tahevAro alaga alaga UjavatA. paraMtu citrabhAnujInA prayatno ane Agrahane kAraNe muMbaInA jainonA traNe samUhe badhA ja prasaMgomAM sAthe maLIne ujavaNI karavAnI zarUAta karI. citrabhAnujInA adabhuta prabhAva ane cuMbakIya zaktine kAraNe A zakya banyuM. saMkucita mAnasavALA jaina sAdhuone paNa citrabhAnujI khUba ja gamatA ane teo temane eka uttama vicAraka tarIke sanmAna ApatA. 1963mAM mahAvIra jayaMtInI ujavaNI karavA mATe prakhyAta AjhAda medAnamAM jaina sAdhuo ane nAgarikono meLAvaDo thayo. jemAM dhAryA karatAM paNa khUba moTI saMkhyA hatI. te ja varSe citrabhAnujIe mahAvIra jayaMtI loko sAthe UjavavA mATe eka bIjA kAryakramanuM prakhyAta copATI para Ayojana karyuM. je haMmezAM yojAtAM sthaLo karatAM juduM sthaLa hatuM. A pahelI vAra banyuM jyAre mahAvIra svAmIne sanmAnavA mATe binajainono moTo samudAya ekaTho thayo. AvanArA varSomAM mahAvIra jayaMtInAM pravacanomAM AvanArAonI saMkhyA be lAkha sudhI pahoMcI gaI. rAjakAraNIo ane anya dhArmika AgevAno paNa citrabhAnujI sAthe maMca para joDAtA jyAre te mahAvIra svAmInA jIvananI ane mAnava jIvanamAM ahiMsAnI agatyatAnI vAta karatA. - 75 - citrabhAnujI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ copATI para mAnavamedanI samakSa sabhA saMbodhatA citrabhAnujI copATInA dariyAkAMThe AvA ja eka samArohamAM philmaudyoganA jANItA saMgIta nirdezaka belaDI kalyANajI-ANaMdajIe citrabhAnujInuM pratiSThita stavana "maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM" jAheramAM rajU karyuM ane te pratiSThita pArzvagAyaka mukeze gAyuM. A kAryakramane pagale A amara stavana, jaina ane binajaina bannemAM khUba pracalita thaI gayuM. ecaemavI kaMpanIe 78 ArapIemanI rekorDa bahAra pADI tyAre te kaMpanInA itihAsamAM sauthI vadhAre vecAyelI rekorDa banI. skUlanAM pAThyapustakomAM paNa A kAvyano samAveza karavAmAM Avyo. 60 varSa pachI paNa Aje AkhA vizvamAM yojAnArA koI paNa jaina samArohamAM A gIta gavAya che. mAtra eka duHkhanI vAta sivAya A gIta jainonuM dhruvagIta - sauthI lokapriya stavana, banI cUkyuM che. ghaNA loko A gIta gAya tyAre chellI paMktimAM citrabhAnujInA nAmane badale koI bIjuM nAma bole che. citrabhAnujIne paNa navAI lAgatI hatI ke temanI je racanA ATalI prazasti meLavI rahI che temAMthI temanuM nAma kADhI nAkhavAmAM AvyuM che. yugapuruSa 76
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrabhAnujIe temanA zrotAonA mana para temanI hakArAtmaka asara choDavAnuM cAlu rAkhyuM. temanA aneka anuyAyIoe potAnA jIvanamAM parivartana lAvavAnI zarUAta karI. temane khAtarI thaI gaI hatI ke teo pote ja temanA vicAro ane kAryo mATe javAbadAra che. citrabhAnujIe pote zIkhelA bodhapATha parathI potAnA anuyAyIone zIkhavyuM ke AtmAmAM rahelA nAnAmAM nAnA kaNane kaI rIte dUra karIne AtmAne zuddha karavo. je loko AdhyAtma pratye gaMbhIra hatA temaNe potAnA abhigamamAM ane dRSTikoNamAM temanAM pravacano pachI cokkasa pheraphAra joyo. prANIonI surakSA e citrabhAnujInA hRdayano sauthI nikaTano prazna hato. muMbaImAM temanAM cAra-pAMca varSomAM 60nA dAyakAnA pUrvArdhamAM samAna vicAradhArA dharAvatA ghaNA loko AgaLa AvIne temanI sAthe joDAvA taiyAra thayA jemAM keTalAka zaheranA korporeTara hatA, jemanI pAse zaheranI myunisipAlaTImAM mata ApavAno adhikAra paNa hato. te samaye sarakArI netAo Avaka meLavavAnA navA rastA sUcavI rahyA hatA ane temAMnA ghaNA prastAvomAM prANIo paranI hiMsA vadhe tevI zakyatA hatI. mAMsa, cAmaDuM ane anya prANIjanya utpAdanone videzamAM nikAsa karavAnI vAta cAlI rahI hatI. A yojanAno eka hisso vadhAre katalakhAnAMo khaDAM karavAno paNa hato. citrabhAnujIe A vicAro vAstavikatAmAM pheravAya te pahelAM virodha pradarzano ane beThakonuM Ayojana karyuM. citrabhAnujIne samaja paDI gaI hatI ke A vicAradhArAnuM mULa jIvana ane jAta pratyenI avagaNanA hatI. temanA ghaNA zrotAone to khabara paNa na hatI ke A katalakhAnAMomAM prANIo sAthe keTalI AkarI hiMsA karavAmAM Ave che. mUMgA moDhe potAnA sAthIonI katala thatI jonArA A jIvo para zuM vIte che teno paNa temane khyAla na hato. vAcharaDAM, bhUMDanAM baccAM, bakarIo ane maraghIone kevI pIDAmAMthI pasAra thavuM paDatuM hatuM ane jyAre temane nAnapaNamAM ja temanI mAtA pAsethI jhUMTavI levAmAM AvatAM tyAre te mAtAone paNa keTalI pIDA thatI teno paNa lokone khyAla na hato. ghaNA badhA lokoe A AghAta pahoMcADanArI vigato pahelI vAra sAMbhaLI hatI. citrabhAnujIe kahyuM ke katalakhAnAnI eka mAtra mulAkAtamAM temane samajAI gayuM ke jyAre temane potAnI mAtAo pAsethI kheMcI javAya che tyAre temanI AMkhomAMthI dekhAto AghAta ane bhaya AkarAmAM AkarI vyaktine paNa pIgaLAvI devA pUrato hoya che. A krUratAthI meLavelI Avaka kaI rIte koI mATe AzIrvAda rUpa hoI zake? mahAvIra kahetA ke tame je pAchuM na ApI zako ne e tamAre na levuM joIe. tame - 70 - citrabhAnujI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ koIne jIvana nathI ApI zakatA to svAdendrionA kSaNika AnaMda mATe e lokonAM mUlyavAna jIvanano aMta karavo e yogya nathI. te samaye keTalAka khaMdhA rAjakAraNIo hatA jemaNe ahiMsAnA mudde TUMkA gALAnA lAbha meLavavAnI taka dekhAI. temaNe lAuDa spIkaramAM gAya pavitra che nAmanI bUmo zarU karI dIdhI. ApaNe gAyahatyA aTakAvavI joIe, citrabhAnujIne A rAjakAraNIono ahiMsAmAM acAnaka paDelA rasano hetu samajAI gayo. temaNe lokone AvA takasAdhuothI sAvadhAna rahevA kahyuM ane vAstavika prazno para dhyAna ApavA kahyuM. dhAryA pramANe rAjakAraNIo cUMTaNI pachI e bolatA baMdha thaI gayA. joke A mudde citrabhAnujInI ciMtAo kyAreya bhUMsAI nahIM. muMbaImAM 1963nI sAlamAM meyaranA umedavAra tarIke UbhA rahelA IzAkabhAI baMdUkavAlA taraphathI temane Teko maLyo. te paNa dara varSe eka vAra copATI para yojAtI mahAvIra jayaMtInI ujavaNInA pramukha banyA. te pote zAkAhArI na hatA paNa te citrabhAnujIne khUba mAna ApatA. temaNe jAherAta karI ke jo khATakIo saMmata thaze to teo dara mahAvIra jayaMtInA divase katalakhAnA baMdha rAkhavAno prastAva svIkAraze. meyaranI cUMTaNInAM pariNAma jAhera thayAM jemAM IzAkabhAI baMdUkavAlA jItyA hatA. zrImAna baMdUkavAlAe muni citrabhAnujI ane keTalAka khATakIo sAthe zaheramAM beThaka yojI. khATakIo manamAM mizra bhAvanI lAgaNI laIne AvyA hatA. keTalAka vicAratA hatA ke teo mahAvIra jayaMtInA divase gAyanI hatyA nahIM kare paNa teo bakarI, gheTAM ane maraghI jevA nAnAM prANIone nahIM choDe. ane je kSaNe temaNe muni citrabhAnujInI AMkhamAM joyuM to te badhA ja jANe thIjI gayA. temane karuNAnI zakti samajAI. te badhA eka svare e 22000 prANIone jatAM karavA mATe taiyAra thaI gayA je mahAvIra jayaMtInA 24 kalAka pahelAM motane ghATa UtarI zake tevAM hatAM, paNa bIjA divase jyAre katalakhAnAM khUle tyAre prANIonI katalano AMkaDo bamaNo thaI jAya. be khATakIoe to potAnI rojagArI sadaMtara choDI devAnI taiyArI batAvI. zrImAna baMdUkavAlA muMbaInA navA cUMTAyelA meyara banyA ane emaNe potAnAM vacana pramANe prastAvane kAyadAmAM pheravI lIdho. 6ThThI eprila, 1964 e mahAvIrajayaMtIno divasa hato jyAre muMbaImAM eka paNa pazunI katala nahotI thaI. copATInA kAMThe te divase yojAyelA kAryakrame itihAsa sarjayo. tyAre tyAM UbharAyelo mAnavamaherAmaNa eTalo badho hato ke beThakavyavasthA paNa jANe khoravAI gaI. lAkho loko tyAM bhegA thayA. copATInA dariyAkAMThe kyAreya ATalI badhI janamedanI ekaThI yugapuruSa - 78 - .
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahotI thaI. DAyasa u52 muni citrabhAnujInI sAthe bhAratanA gRha maMtrI gulajhArIlAla naMdA, meyara baMdUkavAlA, mahArASTranA mukhyamaMtrI vI.pI. nAyaka ane kalakattA tathA madrAsanA agraNIo, videzI pratinidhio ane jANItA dAtAo hatA. te divasathI laIne muMbaImAM mahAvIra jayaMtInI ujavaNIe jANe pakaDa jamAvI ane samayAMtare eka vArSika ujavaNIno bhAga banI gaI. dareka pasAra thatA varSa sAthe temAM bhAga letA lokonI saMkhyA vadhatI gaI. A rIte mahAvIra jayaMtI eka vArSika utsava banyo. jene kAraNe muMbaI jevA moTA zaheramAM AMtarajJAtiomAM paraspara kalyANanI lAgaNI vistarI. 25mI ogasTa, 1964no divasa e vIracaMda rAghavajI gAMdhIno janma zatAbdI divasa hato. te eka vakIla hatA ane eka vidvAna nAgarika hatA jemaNe zikAgomAM 1893nI sAlamAM yojAyelI vizvadharma pariSadamAM jaina dharmanuM pratinidhitva karyuM hatuM. A e ja pariSada hatI jemAM svAmI vivekAnaMde paNa zrotAone 'bhAIo tathA baheno' kahIne potAnuM ati pratiSThita prakhyAta saMbodhana bhASaNa karyuM hatuM. kharekhara to jaina sAdhu AcArya vijayAnaMda surIjI je AcArya AtmArAmajI tarIke paNa oLakhAtA hatA temane A pariSadamAM jaina dharmanuM pratinidhitva karavAnuM AmaMtraNa maLyuM hatuM. temaNe jaina dIkSA lIdhelI hoI temane dariyo pAra karavAnI paravAnagI na hovAne kA2Ne 29 varSanA vIracaMda gAMdhI je ugra dalIlo karI zakatA tathA temanuM aMgrejI bhASA para khUba sAruM prabhutva hatuM temane potAnA pratinidhi tarIke A pariSadamAM javAnuM kahyuM. pariSadamAM rajUAta mATe temane taiyAra karavA hetu AcArya AtmArAmajI tathA temanA ziSya vijaya vallabha surIjIe temane jaina dharmanA siddhAMto aMge 6 mahinAnI tAlIma ApI hatI. na zikAgonI pariSadamAM vIracaMda gAMdhI jANe siMhanI jema garjyo ane emaNe khristI mizanarIo dvArA khaDA karelA bhArata aMgenA ghaNA badhA khoTA khyAlo kheravI nAkhyA. jyAM ghaNA badhAe A pahelAM jaina dharma aMge nahotuM sAMbhaLyuM tyAM eka mANasa potAnI bhASAmAM kaDakaDATa bolato hato ane jene potAnA vArasAno garva hato. vIracaMdajIe koI paNa bIjA dharma vize ghasAtuM na kahyuM, paNa temaNe mizanarInI TIkA karI je bhAratanI eka paNa bhASA zIkhavA mATe paNa taiyAra na hatA. sapheda kAThiyAvADI vastromAM pAghaDI paherIne khaDA rahelA vIracaMdajIe saraLa aMgrejImAM ekadama jaTila jaina siddhAMto samajAvI nAkhyA ane temaNe sAthI prastutakartAo taraphathI khUba mAna meLavyuM. temAMnA ghaNAe bhAratanA paurANika dharma tarIke jaina dharma vize kyAreya nahotuM sAMbhaLyuM. - 79 - citrabhAnujI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanI vAkchaTAthI, sAcA aMgrejIthI ane anya pazcimI vidvAnone TAMkavAnI temanI kAbeliyatathI zrotAo khUba prabhAvita thayA hatA. akhabAro to temanAthI eTalAM badhAM prabhAvita thayAM hatAM e temaNe temanA viSe samagratAmAM chApyuM hatuM. e dharma pariSadamAM kadAca sauthI sArI rIte taiyArI karI AvanAra vIracaMda eka mAtra vyakti hatA. jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtonI carcA uparAMta vIracaMda gAMdhIe bhAratanI saikAo jUnI paraMparAono paNa ugra bacAva karyo hato. te eTalA badhA tejasvI vaktA hatA ke te pariSadamAM bolanArA cha vaktAomAMthI mAtra temane ja suvarNapadaka enAyata karAyuM. pariSadamAM temanI A vijaya prastuti pachI teo thoDAM varSa yu.esa.e.mAM rahyA ane tyAra bAda eka varSa yu.ke.mAM rahyA. A samaya daramiyAna temaNe 300thI vadhu vaktavyo ApIne pazcimI zrotAone bhAratanA paurANika ane mahAna jaina dharma vize rasaprada itihAsa sAthe mAhitI ApI. A uparAMta temaNe bhAratane svataMtra, binasAMpradAyika lokazAhI ane zAMtipriya deza batAvIne tenuM jagatamAM zuM sthAna hoI zake e paNa vAta karI. pariSada pachI jaladI ja svAmI vivekAnaMda vizALa AvakAra meLavI bhArata pAchA pharyA. A pachI temanA anuyAyIoe svAmI vivekAnaMdanI yAda ne temanAM pustako prakAzita karIne ane vividha zaheromAM temanA pUtaLAM mUkIne temanI smRti kAyama rAkhI che. ane tenAthI sAva alaga jyAre vIracaMda bhArata pAchA pharyA tyAre jaina samudAyoe dariyApAranI musApharI karavAnA pApa badala temane nAta bahAra mUkyA. temane potAnA gunAno pastAvo karavA kahevAyuM ane nakAmA itihAsanA DagalAmAM jANe temane phagAvI devAyA ane jANe temane haMmeza mATe visarAvI devAno prayAsa thayo. teo 37 varSanI vaye 1901nI sAlamAM durbodhatAmAM - aprasiddha sthitimAM gujarI gayA. tenA barAbara 75 varSa pachI e citrabhAnujI hatA jemaNe adabhuta naitika hiMmata dAkhavI ane potAnI jAtithI ayogya vyavahA2 pAmelI e vyaktine pharI prakAzamAM lAvavAnuM abhiyAna AdaryuM. temaNe dalIla karI ke jaina sAdhuone dariyApArano pravAsa karavAnI manAI hovAthI vIracaMda jevA vidvAna nAgarikonI pharaja hatI ke jaina dharmane vize videza musApharI kheDIne teno saMdeza phelAve. Ama kahI temaNe vIracaMdano bacAva karyo. temaNe jaina agraNIonI beThaka bolAvI jemAM agraNI, vepArI ane udyogakAro jevA ke lAlacaMda hIrAcaMda, sI.TI. zAha ane ratilAla nANAvaTI hAjara hatA. temanI sAthe te AcArya zrI samudra sAgara jevA jaina sAdhu paNa hatA. A mITiMga muMbaImAM zrI zAMtinAthajI upAzrayamAM yojAI. pazcimamAM jaina dharmanI patAkA laherAvA mATe te dareka vaktAe vIracaMda gAMdhInI prasaMzA karI. udyogakAra lAlacaMda-hIrAcaMdajIe vIracaMda gAMdhInuM taila citra pradarzanArthe khulluM mUkyuM. yugapuruSa - 80 -
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vIracaMda gAMdhInA taila citranA anAvaraNa prasaMge zrI lAlacaMda hIrAcaMdajI kAryakramanA aMtamAM citrabhAnujIe vaktavya ApyuM. temaNe vIracaMda gAMdhInI jiMdagIne dhUpasaLI sAthe sarakhAvI. je potAnI jAtane khalAsa karIne suvAsa phelAve che. temaNe vIracaMdanI bAhoza kAyadAkIya dalIlone bIradAvI jenA thakI temaNe pAlItANA janArA yAtrALuo 52 ladAto kara mApha karAvyo. tyAra bAda bihAra rAjyamAM temaNe sameta zikharajInI pavitratA jaLavAya te mATe paNa prayatno karyA hatA. sameta zikharajI e jaino mATenuM agatyanuM tIrtha sthaLa che. vIracaMda gAMdhIe tenI AsapAsa cAlatAM katalakhAnAMo baMdha karAvyAM hatAM. muni citrabhAnujIe ekaThA thayelA agraNIone yAda karAvyuM ke temanA pahelAM ke potAnA pahelAM to vIracaMdajIe agatyano phALo ApIne jaino samakSa kaTokaTInA prazno mUkyA hatA. temaNe te samaye mUkelA savAlo Aje paNa prastuta hatA ane vartamAna samayamAM paNa temanI para dhyAna ApavuM jarUrI banyuM che. zrotAo tarapha thatA citrabhAnujIe zrotAone jANe paDakAra karyo pazcimamAM jaina dharmano saMdeza laI janAra e nAyakane ApaNI jJAti kaI rIte bhUlI zake? zuM citrabhAnujI 81 -
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe kRtajJa chIe ? ApaNA dharmane jIvita rAkhavA ApaNane vIracaMda gAMdhI jevA aneka vidvAnonI jarUra che. hajI jaina dharma vizvamAM eTalo jANIto nathI, kAraNa ke ApaNe vIracaMdajI jevA dIrghadraSTAonI sAthe dUravyavahAra karyo. temanAM kAma ane temanI pratibhAnA abhyAsI ApaNe, AjanI peDhI preraNA meLavIne vizvabharamAM jaina dharmanI mazAla laIne pharI vaLI zake che. AtmanaMdajI mahArAja pratyenuM ApaNuM sanmAna vIracaMda gAMdhIjInA yogadAnanI gaNatarI lIdhA vagara adhUruM che. te mITiMgamAM pahelI vAra jaino dvArA vIracaMda gAMdhIne yAda karAyA ane temanuM sanmAna karAyuM. sthAnika akhabAro ane sAmAyikoe paNa A khabara prakAzita karI, jenA kAraNe vIracaMda gAMdhInuM nAma ghare ghare pahoMcyuM. paNa citrabhAnujI mATe te pUratuM na hatuM. teo vIracaMdajInA dhyeya ne lakSa ne punaHjIvita jovA mAgatA hatA paNa emane khabara na hatI ke e kevI rIte kare. te pachInA varSe munijI ane temanA TekedAro eka pagaluM AgaLa vadhyA. temaNe muMbaImAM sthAnika stare cUMTAyelA lokone AkhA varSamAM kula ATha divasa mATe katalakhAnAMo baMdha karavA arajI karI. gurudeve sUcavyuM ke mahAvIra jayaMtI uparAMta buddha jayaMtI, kRSNa jayaMtI, rAma jayaMtI, gAMdhI jayaMtI, zivAjI jayaMtI, saMvatsari ane divALInA divase paNa nirdoSa pazuone jIvatadAna maLavuM joIe. A dhAro amalamAM Ave te pahelAM meyara baMdUkavAlA nivRtta thaI cUkyA hatA. sadanasIbe temanA pachI meyara tarIke AvelA bI.pI. digvI paNa eka utsAhI sahAyaka hatA. muMbaI myunisipala korporezananA ceramena DaoNkTara jIvarAja mahetAnA sakSama TekAne kAraNe A dhAro paNa pasAra thayo. A dhAro paNa 23mI julAI, 1964nA roja pasAra thayo. evuM haMmezAM jovAmAM AvyuM che ke eka sAruM kAma hakArAtmaka mAhola, taMtra khaDuM kare che jenA pagale aneka sArAM kAryo pAra paDe che. bIemasInA A narNayane kAraNe paNa evI ja asara thaI. bIemasIno A nirNaya bIjAM ghaNAM zahero ane rAjya sarakAra mATe preraNAtmaka banI rahyo. jema ke gujarAtamAM rAdhanapura zaheramAM ATha nahIM paraMtu 19 divasa mATe katalakhAnAMo baMdha karavAno dhAro pasAra thayo. sidhapuranA myunisipala korporezane nakkI karyuM ke AkhA varSa daramiyAna 12 divasa sudhI katalakhAnAMo baMdha raheze. AcArya zrI vijaya samudrajInA prayatnone kAraNe paMjAbamAM ghaNAM myunisipala korporezane nakkI karyuM ke katalakhAnAo pUrA bAra divasa baMdha raheze. yugapuruSa - 82 -
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMbainA meyara dvArA paryuSaNa daramiyAna katalakhAnA baMdha rAkhavA mATeno vaTahukama A pachI muni citrabhAnujI ane temanA sahAyakone vadhAre AzA jAgI. temane AzA hatI ke teo kendra sarakArane bhAratanAM moTAM zaheromAM navAM katalakhAnAMo banatAM aTakAvavA mATe samajAvI zakaze. teo e paNa icchatA hatA ke 1964thI zarU thayelA DukkaronA ucheranA kArya para saMpUrNapaNe roka lagADAya. munizrI ane temanA sAthIone te paNa ciMtA hatI ke moTA pAye mAMsa, cAmaDuM ane anya prANIjanya pedAzonI nikAsa je ghaTI hatI te 1965 sudhImAM sthAnika sarakAroe pharI vicAravAnuM zarU karI dIdhuM hatuM. phebruArI, 1965mAM munizrI citrabhAnujIe muMbaInA rahevAsIonA pratinidhio ane bhAratanA vaDA pradhAna lAla bahAdura zAstrI sAthe eka beThaka yojavAno prayatna karyo. prakhara vidvAna ane bhAratanA te samayanA rASTrapati Do. esa. rAdhAkRSNana paNa dilhImAM yojAyelI A beThakano eka hisso hatA. A beThaka koI paNa nakkara nirNaya vinA pUrI thaI. 25 eprila, 1965nA roja copATInA kAMThe sarvaprathama sarvadharma -samabhAva sabhAnuM Ayojana thayuM. muni citrabhAnujIe aMgata stare mukhya dharma ane sAMskRtika samUhanA agraNIone AmaMtraNa ApyuM. dareka samUhanA sabhyae A mAmale potAnA vicAro vividha jJAti ane samudAyanA loko sAme rajU karyA. - 83 - citrabhAnujI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrabhAnujInA athAga prayatnane pagale sarvadharma ahiMsA samitinI racanA thaI. A samitine vadhu eka ghAtakI ane anyAyI prathA vize samaja paDI, jene takanIkanA saMzodhana tarIke jovAmAM AvatI hatI. muMbaInA eka katalakhAnAmAM oTomeTika sloTariMga mazIna mukAvAnuM hatuM. jo A mazIna mukAya to khATakI divasamAM traNa gaNA vadhAre prANIone mArI zake. vaDA pradhAna lAla bahAdura zAstrI samakSa A vAta virodha sAthe rajU karAI. teo A lAgaNI samajatA hatA ane teo A yojanAne aTakAvavA taiyAra hatA. kamanasIbe teo 11mI jAnyuArI, 1966nA divase gujarI gayA. Ama katalakhAnAMo pahelethI nakkI karAyelA ATha divasa daramiyAna dara varSe baMdha rahetAM hovA chatAM mazInarI dharAvatAM katalakhAnAMone kAraNe pazuonI hatyA samayAMtare vadhatI gaI. haMmezAM evo samaya Ave che ke jyAre mANasa jAta eka pagaluM AgaLa dhare tyAre be pagalAM pAchaLa bharatI hoya che. A duHkhadAyI che paNa A ja satya che. citrabhAnujIe 1965mI sAlamAM "dha DivAIna naoNleja sosAyaTInI sthApanA karI. jenuM mukhya kAma dAna ane rAhatakAryo karavAnuM hatuM. DivAIna naoNleja sosAyaTIno bIjo dhyeya hato citrabhAnujInAM vaktavyone gujarAtI athavA aMgrejImAM prakAzita karavAM. aMgrejImAM prakAzita thayelAM pustakone temanA ghaNA badhA anuyAyIo yu.esa. ane yuropa laI gayA. citrabhAnujIe pote bhAratanI bahAra paga mUkyo te pahelAM temanA ziSyo dvArA paeNrisa ane prAgamAM dhyAna AzramonI sthApanA thaI cUkI hatI. dha DivAIna naoNleja sosAyaTIe harbaTa vaoNrena nAmanA eka briTiza zikSaNavida 1912mAM lakhelA pustaka "jainIjhama"ne punaH prakAzita karyuM. yu.ke.mAM viracaMda gAMdhInA vaktavya sAMbhaLatAM karAyelI nodhane AdhAre A pustaka lakhAyuM hatuM. jyAre paNa koI citrabhAnujI sAthe sagAo ke mitro sAthenA vyavahAra ke vartaNUka aMgenI pRcchA laIne jatuM tyAre te haMmezAM pratibhAvamAM pahelAM ema pUchatA ke temane dharmamAM ke karmamAM vizvAsa che? tyAra pachI teo mulAkAtIne pavitra navakAra maMtranI madadathI dhyAna dharavAnuM kahetA. teo haMmezAM bIjI vyaktine je karavuM hoya te kare ke jevo vyavahAra karavo hoya tevo kare paNa te daramiyAna kaI rIte AMtarika zAMti jALavavI ane anubhavavI tenI salAha ApatA. vAlvezvara roDa para AvelI DivAIna naoNleja sosAyaTI tyAM sudhImAM ghaNA badhA loko mATe mauna, dhyAna ane citrabhAnujInA vaktavya sAMbhaLavA mATenuM sthaLa banI cUkyuM hatuM. tenA jIvaMta vAtAvaraNane kAraNe ghaNA juvAniyAo paNa tenI tarapha AkarSAtA. yuvAno vividha viSayo para carcA karatA ane pustako ke ziSyavRtti jItatA. citrabhAnujInAM vIsa pravacanone gujarAtImAM A saMsthAe prakAzita karyA. temAMnAM keTalAMka hindI ane aMgrejImAM paNa anuvAdita karAyAM. teno sauthI pahelo yugapuruSa - 84 -
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgrejI anuvAda "dhI phAunTena oNpha ispirezana" tarIke oLakhAyo. anya anuvAdo "rojharI oNpha palsa", "dhI siTijhansa oNpha Tumoro", "loTasa blama", "dhI bikana" ane "divya dIpa" "InsapAIriMga enekaDoTsa" tarIke prakAzita thayA hatA. sosAyaTI dvArA mAsika sAmAyika "divya jJAna"nuM paNa prakAzana karAtuM hatuM. te sAmAyikamAM citrabhAnujInAM pravacano ane arthapUrNa suvicAra uparAMta sUphI, hindu, krizcana, jhena, tAo, pArasI ane anya dhArmika vicAradhArAonA vidvAnonA lekho paNa prakAzita karAtA. citrabhAnujI DivAIna naoNleja sosAyaTInA jUja rAcaracIluM dharAvatA khaMDamAM rahetA. jyAMthI dariyo dekhAto. teo divasanA 16 kalAka dhyAnamAM, vAMcanamAM, lakhavAmAM, prapha rIDiMgamAM, vaktavyo ApavAmAM ane beThakomAM javAmAM pasAra karatA. vidyArthIo, parivAro ane vividha kuTuMbo temanA AzIrvAda levA AvatA ane temanI hAjarI ane aMgata stare thatA saMvAdothI parama AnaMda meLavatA. bapore ziSyo temanA mATe bhojana lAvatA. temane najIka AvelAM heMgiMga gArDanamAM cAlavA javAnuM khUba ja gamatuM. temane bAlkanImAM besIne dariyA sAme joI rahevAnuM paNa gamatuM. citrabhAnujInI satata hAjarIne kAraNe DivAIna naoNleja sosAyaTIe ghaNA badhA loko para UMDo prabhAva choDyo. citrabhAnujIe potAnI jAtane mAtra pravacano ane ahiMsAnA pracAra-prasAra mATe vyasta na rAkhyA, temaNe potAnuM kAma mAnavIya rAhata kAryo tarapha paNa vALyuM. jyAre bihAramAM Akaro dukALa paDyo tyAre temaNe sauthI pahelAM rAhata phaMDanI zarUAta karI. citrabhAnujInA vaktavyathI prabhAvita thayelA lokoe dila kholIne dAna karyuM. sthAnika akhabAre evo ahevAla paNa chApyo ke dasa miniTanA vaktavyamAM 50 hajAra rUpiyA ekaThA thaI gayA. saptAhanA aMta sudhImAM vadhAre nANAM ekaThAM thayAM. jayaprakAza nArAyaNa (je.pI.) gAMdhIjInA khUba nikaTanA anuyAyI hatA. teo khUba jANItA samAjasudhAraka paNa hatA. temaNe bihAranA loko mATe ekaThA karAyelA A bhaMDoLa vize sAMbhaLyuM. te muMbaI citrabhAnujInI salAha levA mATe AvyA jethI karIne te bhaMDoLa sArAmAM sArI rIte lokonAM hitamAM vAparI zakAya ane dukALamAM sapaDAyelA lokonI herAnagati ochI karavAmAM teno upayoga thaI zake. citrabhAnujIe je.pI.ne potAnA 20 ziSyonI TIma ApavAnuM kahyuM. A TIma sUkA dhAna tathA anAja sAthe bihAra jaze tathA tyAM moTA rasoDA zarU karaze. dareka rasoDuM 300 lokone jamADI zakaze. Ama roja 500 lokone jamADI zakAze. je.pI.e AkhI yojanAnuM nirIkSaNa karyuM. - 85 - citrabhAnujI
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bihAramAM jarUriyAtamaMdonI sevAnI sAthe sAthe dukALanI paristhitimAM paNa prANIonI jALavaNI thatI hatI temanuM dhyAna rakhAtuM hatuM. citrabhAnujI ane jayaprakAza nArAyaNanA svayaMsevakonI TukaDIe saphaLatApUrvaka bhUkhe TaLavaLatA Dhoro mATe bihAranA rAjagIrImAM ghAsacArAnAM AzrayasthAno khaDA karyA. misTara je. zaMkara hyumenITeriyana lIganA janarala sekreTarI ane varlDa caeNjiTeriyana koMgresanA vAIsa eNsiDenTa DivAIna noleja sosayaTImAM khUba moTuM dAna karyuM. citrabhAnujI ravizaMkara mahArAja sAthe yugapuruSa - 86 -
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1967mAM gujarAtamAM paNa kAramo dukALa paDyo. citrabhAnujIe khAsa karIne AdivAsIo mATe dharamapura jillAmAM rAhata chAvaNI zarU karI. ATha divasa pachI gujarAta rAjyae e rAhata kendra potAne hastagata karyuM. ravizaMkara mahArAja eka khUba ja sanmAnanIya ane sAmAjika sudhAraka hatA. temaNe dukALagrasto mATe citrabhAnujIe ekaThAM karelAM bhaMDoLanA upayoganuM nirIkSaNa zarU karyuM. te ja varSe citrabhAnujIe mahArASTranA koInAmAM bhUkaMpa pIDitone paNa madada karI. 1968mAM sUrata najIka rahetA loko ativarSA ane pUrano zikAra banyA. kAvasa nAmanuM eka gAmaDuM sAva dhovAI gayuM. pharI eka vAra DivAIna naoNleja sosAyaTIe maLelAM dAnano upayoga karIne e gAmaDuM ravizaMkara mahArAjanA mArgadarzana heThaLa taiyAra karAyuM. A badhI sahAyane pagale khaDA thayelAM gAmane lokoe nAma ApyuM "suvAsa'. ApaNe je ApaNA loko mATe karIe chIe te ja ApaNe ApaNI jAta mATe karIe chIe." citrabhAnujIe eka vAra kahyuM hatuM ke "bIjAnuM darda dUra karIne ApaNe ApaNuM potAnuM darda dUra karIe chIe." jema kahevAya che ke prema ane suvAsa chUpAM nathI rahI zakatAM evI rIte ja citrabhAnujIno saMdezo ane tattvaciMtana temanAM pustako dvArA vizvanA alaga alaga khUNe pahoMcavA mAMDyuM. evA loko jemaNe temanA vize sAMbhaLyuM hatuM athavA emanAM pustako vAMcyA hatAM emanA saMdezane yuropa, amaeNrikA, AphrikA ane eziyAnA bIjA bhAgomAM laI jaI rahyAM hatAM. temanuM pustaka "dhI bikana" keTalIka yunivarsiTImAM philosophInA abhyAsakramamAM pAThyapustaka tarIke pasaMda karAyuM hatuM. mesITyuseTsa insTiTyUTa oNpha TeknolojInA prophesara hyusTana smIthe lakhyuM ke "dhI bikanImAM saMskRtIonI meLavaNInI vAta karI che jenI huM prazaMsA karuM chuM ane te mATe ja huM ene mArA vidyArthIo sAthe vaheMcI rahyo chuM.' sAthe keTalAka videzIo je Atma zAMtinI khojamAM hatA temaNe DivAIna naoNleja sosAyaTInI mulAkAta levAnuM zarU karI dIdhuM, kAraNa ke teo citrabhAnujIne maLavA mAgatA hatA. temane AvatAM pahelAM haMmezAM evI apekSA rahetI ke te loko koI gaMbhIra vRddha mANasane maLaze, paNa haMmezAM citrabhAnujImAM AkarSaka ane bephikara evA dhArmika gurune joIne temane khUba AnaMda thato. - 87 - citrabhAnujI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka samaye nyUjhIlenDanI krikeTa TImanA keTalAka sabhyo temane maLavA AvyA hatA. temaNe gurujInI AdhyAtmika ane zArIrika zaktio vize sAMbhaLyuM hatuM ane teo A aNadhAryA meLane pagale bahu Azcaryacakita thatA. temane bahu utsukatA hatI ke be bAbato eka vyaktimAM kaI rIte hoI zake che. temanA manamAM sauthI moTo prazna eka ja hato ke kaI rIte gurujIe kyAre paNa mAMsa na khAIne ATaluM badhuM joma ane UrjA jALavI rAkhyAM che. citrabhAnujI hasyA ane emaNe mulAkAtIne kudaratanuM udAharaNa ApyuM. nAnakaDA bIjamAM keTalI zaktI rahelI che te juone. te nakkara dharatIne dhakelIne potAno rasto AgaLa zodhe che. zAkabhAjI vagere sUryanI UrjA meLave che ane mANasone jarUrI badhAM ja poSaka tattvo pUrAM pADe che. krikeTaroe temane temanA zAkAhAra vize ane sAdI jIvanazailI vize paNa ghaNA savAlo karyA. citrabhAnujIe temane dhIrajapUrvaka javAba ApyA ane A vize potAnA vicArone saMpanna karatAM kahyuM ke mane khabara paDI che ke mane jeTalI ochI jarUra paDe che teTalo ja mAre ocho AdhAra rAkhavo paDe che ane jeTalo mAre ocho AdhAra rAkhavo paDe eTalI ja pIDA paNa ochI ane jeTalI pIDA ochI teTalI vadhAre khuzI ane sukha ane sukha ke AnaMda to vyaktinA mAnasika abhigama para AdhAra rAkhe che. tenI pAse zuM che tenI para AdhAra nathI rAkhato. AvuM temaNe eka tejasvI smita sAthe kahyuM. citrabhAnujIe krikeTarone "dhI bikana" pustakanI nakalo ApI. temaNe namana karIne gurujInA AzIrvAda lIdhA. darekedarekane paramAnaMda ane saMtoSanI anubhUti thaI temane maLyA pachI. iMglenDa, oNsTreliyA, jarmanI, phrAMsanA ghaNA vAMcchuko citrabhAnujI pAse mArgadarzana ane AzIrvAda meLavavA AvatAM. maeNnyuala nAmanA eka speniza mANase AdhyAtmikatAnI niSphaLa zodhanAM sAta varSa bAda citrabhAnujIne zodhyA te citrabhAnujInA nirmama abhigamathI prabhAvita thaI gayo hato. sauthI pahelAM to temaNe menyualane koI ja taiyAra ukela nahotA batAvyA. temaNe menyualane mAtra dhyAna kaI rIte dharavuM e zIkhavADyuM jethI tene AtmavizleSaNa karavAnI, potAnuM mana pArakhavAnI samaja paDe. citrabhAnujIe tene kahyuM ke teNe koI cokkasa sAdhu ke koI cokkasa vastro dhAraNa karavAnI ke dhAraNa karanArI vyaktine anusaravAnI jarUra nathI. jenA manamAM arthapUrNa vicAro hoya che tevI dareka vyakti sAdhu ja che. vicAronI zakti khUba mahAna che. sauthI kharAba sthitimAM paNa uttama vicAro karo. dareka vicArane kALajIthI pasaMda karo. dareka vicAra tamAre mATe mUlyavAna hoya che tene sAcavo tene AtmasAta karo ane juo ke emAMthI zuM UgI Ave che. maeNnyuala citrabhAnujI sAthe keTalAMka aThavADiyAM pasAra karyA. citrabhAnujI gujarAtImAM bolatA chatAM te temanA eka paNa vaktavyamAM hAjarI ApavAnuM cUkato yugapuruSa - 88 -
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM. mainyuala ne bhASA to nahotI khabara paDatI, paNa temane citrabhAnujInI hAjarImAM je zAMti ane premano anubhava thato hato te khUba pasaMda hato. jyAre spena nIkaLavAno samaya Avyo tyAre te khUba lAgaNIzIla thaI gayo. teNe citrabhAnujInA khoLAmAM potAnuM mAthuM dharI dIdhuM ane bALakanI jema raDyo. pachIthI citrabhAnujIe tene spenamAM dhI bikana pustakanI nakala mokalI. menyuale temane lakhyuM ke mane kharekhara evuM lAge che ke A pustaka jANe ke koI daivI AtmA mANasa sAthe vAta karI rahyA che. jyAre jyAre huM tene vAMcuM chuM tyAre mArI AMkhomAMthI AMsu relAya che. te mane samaya ane sthaLakALanI para laI jAya che ane mane lAge che ke huM mArI jAta sAthe vAta karI rahyo chuM. ghaNI vAra huM mArI jAtane vividha svarUpomAM jouM chuM ane emAM eka tame paNa hova cho. kyAreka mane lAge che ke mane AtmajJAna thAya temAM have bahu samaya bAkI nathI. Ama jema vadhAre ne vadhAre amerikano tathA yuropiyano citrabhAnujInA saMdezathI prabhAvita thatA gayA tema temane paNa lAgatuM ke pote paNa samRddha thaI rahyA che. temane videzIonA jIvana pratyeno prekTikala abhigama pasaMda Avyo. ane koI paNa praznano ukela ane sIdhI rIte javAba meLavavAno abhigama paNa temane khUba gamato. citrabhAnujI e samajyA ke videzIomAM temanI bhautikavAdI jIvanazailI badalIne dhyAna zIkhavAnI UMDI icchA hatI. varSo sudhI vividha videzIo sAthe thayelI mulAkAtanA prasaMgoe jANe ke citrabhAnujInI bhItara tenA paDaghAonI zRMkhalA UbhI karI dIdhI. A lAkSaNika parivartano AvanArA varSomAM saMpUrNa prabhAvI sAbita thavAnAM hatAM. - 89 - citrabhAnujI
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akhare dayA khAvI AtmA vagaranA zabda "Akhare" kAraNake te ApaNI ja urdhvagatine avarodhe che. takalIpha ke prAsakAomAM DUbelA hoIe tyAre ja A hInabhAva moDhethI nisarI paDe che takalIphanAM udAsIna vAdaLonI sAme paDIne ja ApaNe emAM saMtAyelA sukhanA sUrajane AmaMtraNa ApI zakIe chIe - citrabhAnujI prakaraNa 10: baMdhana ane mukti 968nI sAlamAM citrabhAnujIne kalakattAmAM te vakhatanI ja sthapAyelI "spiricyuMala samiTa kaoNnpharansamAM bhAga levA mATe AmaMtraNa maLyuM. A che kaoNnpharansanI sthApanAno mULa vicAra amerikAmAM janmyo hato. je samayAMtare "Tempala oNpha anDarasTenDiga"nA nAme oLakhAtI thaI hatI. te eka nona-prophiTa zaikSaNika saMsthA tarIke vikasI hatI. aMdAje 80 jeTalA dharmaguru, vidvAna ane vidyArthIo alaga alaga 66 dezamAMthI utsAhapUrvaka A pahelI AvRttimAM bhAga levA mATe hAjara rahyA hatA. A kaoNnpharansa pAchaLano mukhya hetu ane vicAra mAnavanA parivAranuM je mALakhuM che tenA pAyArUpa aikyane vaizvika stare oLakha ApavAno hato ane sAthe eka evI saMsthA UbhI karavAno paNa hato ke je spiricyuMala yunAITeDa nezansa tarIke kAma kare. kaoNnpharansanA Ayojakone citrabhAnujI vize udyogapati zrI ema. ke. bIralA mAraphate jANavA maLyuM hatuM. je InTaranezanala kamiTInA adhyakSa hatA. paraMtu keTalAMka pahelethI nizcita kAryone lIdhe citrabhAnujI pote kalakattA na jaI zakyA. temaNe pote na jatAM temanAM ziSyA kumArI vatsalA amInane kalakattA mokalyAM. teo vyavasAye khUba kAbela vakIla hatAM ane temaNe kaoNnpharansamAM gurujInuM eka pravacana vAMcyuM. kaoNnpharansamAM temanI rajUAta eTalI badhI prabhAvI hatI ke ghaNA badhA pratinidhine - 91 - citrabhAnujI
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina tattvaciMtana ane dharma aMge vadhAre ne vadhAre jANavAnI preraNA maLI. A pratinidhimAM eka hatA thomasa merTona. thomasa merTona amerikana lekhaka hatA. ane kethalika saMpradAyane anusaranAra sAdhu ane khUba mAnanIya AdhyAtmika guru paNa hatA. vatsalAnA vaktavya aMge temaNe potAnI eziyana jarnalamAM noMdha lakhI ke, "muMbaIthI AvelI yuvA jaina strI vatsalA amIne Tempala oNpha anDarasTenDiMganI kaoNnpharansamAM jaina dharmano saMdezo rajU karyo. A strI khUba suMdara ane AdhyAtmika vyakti che. tenA A pravacanathI huM khUba prabhAvita thayo ane mane sAMje temanI sAthe khUba lAMbI vAtacIta karavAno moko maLyo. ame dhyAna ane temanA guru zrI citrabhAnujI vize vAta karI. mane paNa zrI citrabhAnujIne maLavAnI icchA che jo huM muMbaI jaI zakuM to. A uparAMta kaI rIte vatsalA, himAlayamAM ekAMtamAM varSo pasAra karavA mAge che ane te aMgenI tenI yojanAo aMge paNa ame vAta karI.'' vatsalA amInanI AMkho buddhizALI ane mAyALu che, sapheda sADI, joza ane gaMbhIratA, hUMpha ane AdhyAtmika jhukAva. te potAnA gurunI tasavIra samakSa dhyAna dhare che e evI tasavIra che jemAM temanuM mAthuM ane dADhI sApha karelA che. jaina guruo varSe eka vAra muMDana karatA hoya che. vatsalA kahe che ke jo teo ATalA paraphekTa hoI zake to huM paNa hoI zakuM. Aje teo muMbaI javA nIkaLI gayA. ane huM mArI vAta karuM to huM enI zuddhatA ane saMpUrNatAthI khUba ja prabhAvita thayo chuM. teNe mane sukhaDano eka hAra Apyo kAraNa ke huM teno khAsa mitra chuM. teNe bIjo sukhaDano hAra maeNnahaeNTanavilathI AvelAM sIsTara bArbarA mIzelane Apyo. zrImAna razIda je kaoNnpharansamAM bhAga levA AvelA eka muslima agraNI hatA, teo vatsalAnI rajUAtathI prabhAvita thayA ane prerita thaIne temaNe citrabhAnujIne maLavA muMbaInI eka vizeSa yAtrA karI. pote IjharAyela javA nIkaLe te pahelAM teo muMbaI gayA. 1969mAM zrImatI saralAjI biralAe citrabhAnujIne TaeNmpala oNpha aMDarasTenDiMga'nA InTaranaeNzanala kamiTInA sabhyapada mATe AmaMtraNa ApyuM. eprila, 1970mAM jInivA sviTjharalenDa khAte bIjI spiricyuala samiTa kaoNnpharansa yojAvAnI hatI. A samaye zrImatI jyuDItha haoNlIsTara ane zrI pITara Dana je TempalanA ekjhIkyuTIva DirekTara hatAM teoe muMbaI AvIne citrabhAnujIne A kaoNnpharansamAM hAjarI ApavA vyaktigata vinaMtI karI. biralA kuTumbe paNa temane AjIjI karI ane kahyuM ke A AMtararASTrIya kaoNnpharansa che. jarUrI che ke tame temAM hAjarI Apo. e samaya AvI gayo che ke have pUrva-pazcimane maLe. paNa e jeTaluM lAgatuM hatuM eTaluM saraLa na hatuM. hajAro varSothI prasthApita thayela jaina tattva ciMtana mujaba ane tenA anuyAyIoe haMmezAM keTalAka yugapuruSa - 92 -
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkarA kAyadAono amala karyo hato. koI paNa jaina muni ke sAdhue A pahelAM kyAreya paNa bhAratanI sarahada pAra nahotI karI. svadezanI sarahada pAra karavI e sAdhutvanA niyamanuM gaMbhIra ullaMghana gaNAtuM. A niyamo pAchaLa paNa vAstavika saMdarbho rahyA hatA. paurANika kALamAM lAMbI musApharI prANIonA upayoga vagara ke temane trAsa ApyA vagara karavI jANe muzkela hatI. ane A mATe ja haMmezAM sAdhuo to pagapALA ja pravAsa karatA. A niyama saikAothI lAgu karAyelo hato ane jayAre audyogika krAMti paNa AvI, jayAre sAdhano ane vAhanonA Adhunika upayoga thavA mAMDyAM ane jayAre e spaSTa hatuM ke mANasa musApharI karaze tyAre temAM pazuo para koI ja atyAcAra karavAmAM nahIM Ave. paraMtu A parivartana Ave tyAM sudhImAM to jUnA niyamo eTalA badhA UMDA UtarI gayA hatA ke koI paNa badalavAnuM na hatuM. sAdhuo mATe dariyApArano pravAsa niSedha hato ane sAmAnya mANasa mATe paNa jaina tattva ciMtana anusAra bahu moTuM kalaMka gaNAtuM. musApharIne A rIte TALavAnI pAchaLa vizvanA bIjA hissAo aMge nirasatA ane nirutsAha hato e paNa kahI zakAya. kadAca eTalA mATe ke jaina dharma kyAre paNa dhArmika parivartana karanAro dharma nathI rahyo. citrabhAnujI mukta AtmA dharAvatA ane mokaLA mijAjanA sAdhu hatA, jemaNe A sadIo jUnuM baMdhana toDavAno nirNaya karI lIdho hato. videzIo jemaNe pote kyAreya paNa mahAvIranI ahiMsA vize nahotuM jANuM; temane A vize jANakArI ApavAnI vAtathI ja citrabhAnujI khUba chalakAI UThyA hatA. temane khyAla Avyo hato ke te pazcimanA loko sAthe A rIte vAta karIne jaina dharma sAthe temano sIdho meLApa karAvI zakaze ane pazcimanA upabhoktAvAdI ane yuddhathI gherAyelA vicAro sAme A kharekhara sAco navo vikalpa khaDo karaze. zakya bane ke jaina dharmane pagale teone atyaMta zAMtino anubhava thAya. ane jaina dharmanA mukhya siddhAMtone pagale temane dareka jIva pratye mAnanI lAgaNI paNa pedA thAya. svAbhAvikapaNe ja 1893mAM zikAgomAM yojAyelI vaizvika dharma pariSadamAM jaina dharmane utkRSTa rIte rajU karanAra jaina vidvAna vIracaMda rAghavajI gAMdhI je citrabhAnujInA paNa priya preraNAdAyI nAyaka hatA. temaNe gurujIne khUba utsAha ane preraNA ApyAM hatAM. citrabhAnujIne khUba sArI rIte khabara hatI ke vIracaMda gAMdhInA zikAgo mizanane pagale temane vatanamAM jaina samAjano bhAre roSa veThavo paDyo hato. dariyAI saphara karIne videza gayelA vIracaMda gAMdhIne khUba TIkA vahoravI paDI hatI. kAraNa ke e samaye koI paNa sAmAnya mANasa paNa jo videzapravAsa kare to te apavitra gaNAto. vIracaMda gAMdhI 1901mAM 37 varSanI vaye gujarI gayA hatA. ane tyAra bAda te jaina vidvAnonI keTalIye peDhIo mATe Adarza sAbita thayA hatA. temanA mAnamAM ja DivAIna naoNleja - 93 - citrabhAnujI
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ sosAyaTIe harbarTa vorananuM pustaka "jainIjhama" punaH prakAzita karyuM hatuM. citrabhAnujIne videza javA mATenuM bIjuM preraka baLa maLyuM jyAre eka pitAe ekAMtamAM citrabhAnujI sAthe thayelI mITiMgamAM putrae lakhelo patra codhAra AMsue vAMcI saMbhaLAvyo. muMbaI sthita A sajjanano putra amerikAmAM abhyAsa karI rahyo hato. teNe potAnA pitAne lakhelA patramAM jaNAvyuM hatuM ke evo samAja ke jyAM zAkAhAra nahIMvata upalabdha hoya che tyAM zAkAhArI tarIke rahevuM keTaluM muzkela hatuM. A sAthe teNe patramAM lakheluM tenA parathI ema paNa spaSTa thatuM hatuM ke pazcimanA raMge raMgAI gayelA A yuvakane tyAMno upabhoktAvAda sadI gayo hato ane tene koI paNa prakAranA AdhyAtmika poSaNamAM jarAya rasa na hato, e paNa evA samayamAM jyAre e enA jIvanano khUba agatyano samaya gaNAya. citrabhAnujIne e hakIkata samajAI gaI hatI ke 20mI sadInI zarUAtamAM ghaNA badhA jaino barmA ane siMgApora jevA pUrvIya dezomAM tathA AphrikA, iMglaeNnDa ane amerikA jevA pazcimI dezomAM sthaLAMtara karI gayA hatA. temane yAda AvyuM ke 20 varSa pahelAM paMjAba kesarI AcArya vijayavallabhasUrI je AcArya zrI AtmAnaMdajInA ziSya hatA temaNe bhAkhyuM hatuM ke bhaviSyamAM jaina sAdhuoe paraMparA toDIne videzano pravAsa karavo ja paDaze. temaNe mombAsAmAM jaina samudAyanA eka agraNI zrI meghajIbhAIne kahyuM hatuM ke jyAre paNa ane jyAM paNa mahAvIranA saMdezAnI jarUra haze tyAre jaina sAdhue tenI pharaja bajAvavA mATe pravAsa karavo ja rahyo. paraMtu jyAre citrabhAnujI je pote pahelAM 30 varSa daramiyAna AkhA bhAratano pagapALA pravAsa 30 hajAra mAIla sudhI karI cUkyA hatA emaNe jyAre videzapravAsa karavAno nirNaya lIdho tyAre e kharekhara krAMtikArIno nirNaya hato. vIracaMda gAMdhI cokkasa eka vidvAna nAgarika hatA. paraMtu te jaina muni na hatA. vaLI, citrabhAnujI je upanAme lakhatA tenA kAraNe teo koI oNDiToriyamamAM zrotAo bhegA thAya enA karatAM to kaMIka gaNA vadhAre loko sudhI pahoMcI cUkyA hatA. jInivA javAno A nirNaya AkhA vizvamAM mahAvIrano saMdezo pahoMcADavAno prayAsa hato. vaLI, pote eka cokkasa paMthanA jaina muni hovAne kAraNe temane maMdiranA parisaranA keTalAka AkarA niyamone paNa anusaravAnA hatA. jo temano avAja hajAro-lAkho sudhI AkhI duniyAmAM pahoMcADavAno hoya, temane AkhA mAnava samudAya sAthe jo vAta karavAnI hoya to temane badhAM ja baMdhano toDI ne loko sudhI pahoMcavAnuM hatuM. Adhunika vizva ane mAnava samAjanI jarUriyAto jotAM e samaya AvI gayo yugapuruSa - 94 -
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ hato jyAre jaina munine musApharI karavAnI nA pADatA jaina ane saMkucita abhigamane toDavo paDe. muni zrI citrabhAnujIne mahAvIrano saMdeza maMdiranA parisaramAM AvanArA jaino sudhI ja nahIM paraMtu vizva AkhAmAM zAMti mATe bhUkhyA thayelA dareka vyakti sudhI pahoMcADavAno hato. ane Ama citrabhAnujIe hajAro varSa jUnI jaina paraMparA toDavAnuM nakkI karyuM. jema apekSita hatuM tema ja citrabhAnujIno jInivA javAno nirNaya jema jAhera thayo tarata ja khUba badhA vivAda UbhA thayA. ghaNA loko mATe citrabhAnujI khUba krAMtikArI ane svataMtra vicAradhArA dharAvanArA hatA. temane Dara hato ke temanA zikSaNa ane niyamo jenA pagale temanA A dharma ane vizvAsanI sthApanA thaI hatI, vyAkhyA ghaDAI hatI te pazcimamAM DohaLAI jaze. A uparAMta anya eka evo varga hato je citrabhAnujIne khUba prema karato hato eTalo badho ke thoDA samaya mATe paNa teo temanAthI dUra jAya te temane pasaMda na hatuM. chatAM paNa evA badhA jaina ane bina jaina loko hatAM je citrabhAnujInA vizALa hetune samajI zakyA. teo vizvanA vividha bhAgomAM vasatA loko vize samajaNano setu ghaDatA citrabhAnujIne jovA utsuka hatA. 29 mArca, 1970 e jaina itihAsanAM pustakomAM jANe kaMDArAyelo divasa che. zaheranI madhye AvelA biralA krIDA kendramAM muMbaI lejisleTara hAusanA spIkara zrI bharADee eka saMmelananuM Ayojana karyuM. temaNe citrabhAnujIne temanA pravAsa mATe khUba zubhakAmanAo ApI. citrabhAnujIe pote jInivA javAnA che te mizana aMge lokone eka khUba sarasa ane jozIluM vaktavya ApyuM. muni citrabhAnujIe amadAvAdanA kedIone je pravacana ApyuM hatuM tenuM te ja divase pustaka "baMdhana ane mukti" rUpe prakAzana paNa thayuM. keTalI majhAnI vAta che ke je saMdeza kedIo mATe yogya hato te bahAranA vizva mATe paNa sacoTa hato. saLiyAo, dIvAlo ane IMTothI baMdhAyelI eka jela hoya che ane bIjI mAnasika jela hoya che je samAjanA niyamane AdhAre banelI hoya che. A niyamo tyAre ja jela bane che jyAre ApaNe e niyamonA saLiyA pAchaLa ApaNA AtmAne keda thavA daIe chIe. vyakti pote ja baMdhana svIkArI zake che athavA to mukti icchI zake che. ahiMsAno saMdezo prasarAvavA mATe videza janArA citrabhAnujI jUnA saMkucita vicArothI mukti meLavI rahyA hatA. te divase muni citrabhAnujI pahelA evA jaina sAdhu thayA jemaNe page rabaranA saeNnDala paheryAM ane vAhanamAM pravAsa karyo. jyAM citrabhAnujI potAnA pravAsa pahelAMnuM eNrapaoNrTa jatAM pahelAM chelluM pravacana ApI rahyA hatA te oDiToriyamanI bahAra virodha karavA mATe moTuM ToLuM bheguM thayuM hatuM. - 95 - citrabhAnujI
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni citrabhAnujInA pravacana pachI bahAra bheguM thayeluM ToLuM AkuLavyAkuLa thaI gayuM ane temaNe bUma pADavAnI zarUAta karI dIdhI. e spaSTa hatuM ke lokonuM A ToLuM citrabhAnujIne vAnamAM paga paNa mUkatAM rokaze. bombanA polIsa kamizanare A virodhano kyAsa meLavI lIdho hato ane temaNe e ImAratanI AsapAsa vadhAre polIsa TukaDI tahenAta karI hatI. A AkhI dhAMdhaladhamAla daramiyAna citrabhAnujI bilakula zAMta rahyA. te hasatA hatA ane temaNe satata svasthatA jALavI rAkhI. temaNe temanA nikaTanA ziSyo je pote virodhIonI sAme javA taiyAra hatA temane kahyuM cAlo ApaNe jaIe ane emano sAmano karIe. temaNe kIdhuM ke e loko ApaNane koI ja nukasAna nahIM kare. yuropamAM temanA pravAsa daramiyAna temanI sAthe janArA eka nikaTanA vyakti zAMtilAla jhATakiyAe temane khUba spaSTatApUrvaka rokyA ke nA gurudeva lokonA A mAnavamaherAmaNamAMthI pasAra thavuM azakya haze. e divase ghaNI badhI navI bAbatono jANe cIlo cItaryo. jyAM eka ja dizAmAM TrAphika jaI rahyo hato tevA rastA para zaheranA polIsa kamizanare jAte vAna viruddha dizAmAM calAvI. A pahelAM temane citrabhAnujIne oNDiToriyamanA pAchalA daravAjethI bahAra kADhyA ane eNraporTa javAno vakhata thayo tyAM sudhI eka mitrane tyAM ArAma karavA pahoMcADyA. e sthaLe gurujI rAtre eka vAgyA sudhI hatA. A daramiyAna dasa dasa basa bharIne lokonA ToLeToLAM hAthamAM patthara laIne eraporTa pahoMcyA hatAM. jANe teo citrabhAnujIne jaNAvI devA mAgatA hoya ke te pote temanA virodhanI bAbate keTalA gaMbhIra hatA ane eraporTamAM praveza paNa na karI zakAya evI sthiti khaDI karavA paNa taiyAra hatA. A kAraNe citrabhAnujIne judA ja raste eNrapaoNrTa laI javAyA. nirAMtanI vAta e hatI ke je makAnamAM citrabhAnujI ArAma pharamAvI rahyA hatA tenI AsapAsanA vistArane cokIpaherAmAM rakhAyo hato. jene kAraNe lokonuM ToLuM tyAM pahoMcI zakyuM na hatuM. mAnavamaherAmaNanA dekhAvonI arAjakatAbharI sthitimAM paNa citrabhAnujIe potAnI mAnasika sthiratA na gumAvI, te zAMta ja rahyA. temane prazaMsA ke TIkA, kaTAkSa kaMI paNa vicalita na karI zakatuM. temane samajAI gayuM hatuM ke A virodha kSaNika hato ane ApameLe zAMta paDI jaze. temane koIke savAla karyo ke tamane videza jatAM kevI lAgaNI thAya che. temaNe javAba vALyo ke jANe AdhyAtmanI pAMkho mane jAte ja UMcakIne vizva sAthe bhAga levA laI jatI hoya tevo. yugapuruSa - 99 -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jInivAnA Ayojakone muMbaImAM thayelA vivAdanI jANa hatI. temane A aMge tAra mokalavAmAM Avyo hato. tyAMnA Ayojako A sthitimAM paNa jInivA AvavA nIkaLelA citrabhAnujInA kRtajJI hatA. jemaNe paraMparAne paDakArI hatI ane temanA kAryakramamAM hAjarI ApavA potAnA ja anuyAyIono krodha vahorI lIdho hato. citrabhAnujI jInivAmAM temanA eka jUnA anuyAyI ena. ema. zAha tathA temanI dIkarI dakSAne ghare rahyA hatA. A parivAra varSothI jInivAmAM hato. muMbaImAM eka vakhata lUMTAI cUkelI sorelAne citrabhAnujIe madada karI hatI. te paNa khAsa myunicathI citrabhAnujIne maLavA AvI hatI. muni citrabhAnujInA phreMca ziSya gilbarTa je svAmI haMsAnaMda tarIke oLakhAtA hatA te potAnA 12 ziSyo sAthe potAnA gurune maLavA AvyA hatA. vizALa kaoNnTinaeNnTala hoTalamAM thaI rahelI A kaoNnpharansano prAraMbha karavAnuM sanmAna citrabhAnujIne apAyuM hatuM. A kharekhara ja eka aitihAsika kSaNa hatI. pahelI vAra vIracaMda gAMdhIe zikAgomAM 70 varSa pahelAM vaizvika dharma pariSadane saMbodhI te pachI Aje pahelI vAra eka jaina agraNI pazcimI dhArmika guruonA saMghane saMbodhavA jaI rahyA hatA. jyuDItha haoNlisTare munizrIne temanA sujJajanothI bharapUra zrotAo sAthe paricaya karAvyo. zrotAomAM vidvAno, dharmaguruo ane vividha dharmanA pratinidhio hatA. jyuDIthe citrabhAnujI muMbaIthI nIkaLyA te pahelAM tyAM je arAjaktAnI sthiti sarjAI hatI te vize paNa zrotAone jaNAvyuM. teNe kahyuM ke ahIM eka evo mANasa upasthita che ke je mANasajAtanI vaizvika ekatAnI je pRcchA che, tene samaje che. A ja eka sapanuM che jenA kAraNe ApaNe temanA sudhI pahoMcyAM chIe ane teo ApaNA sudhI. sapheda vastro paridhAna karIne upasthita citrabhAnujIe sauthI pahelAM navakAra maMtranuM uccAka karIne jAgrata AtmAnI e UrjAne sajAga karI, jethI tyAM hAjara dareka vyakti te sthaLa ane e pavitra ane zubha kAryakramane AzIrvacana ApI zake. temanA phreMca ziSyo paNa temanI sAthe joDAyA. A pUrva ane pazcima vaccenA saMvAdanuM eka atyaMta jozabharyuM ane sakSama dRzya hatuM. yuropiyanone jyAre navakAra maMtranI nava paMktio prAkRta bhASAmAM bolatA sAMbhaLyA tyAre te sAMbhaLIne zrotAo abhibhUta thaI gayA hatA. kaoNnpharansano mukhya viSaya hato "dhI prekTikala rikvAyaramaeNnTa oNpha varlDa pIsa" eTale ke "vizvazAMti mATenI vAstavavAdI jarUriyAto" A viSaya para bolavA mATe citrabhAnujIno vAro bIjA divase Avyo. thoDIka kSaNo mATe e saheja vadhAre sabhAna thaI gayA, kAraNa ke aMgrejImAM vAta karavAnI temane teTalI phAvaTa na hatI. temane navAI lAgI ane temane vicAra Avyo ke A prabuddha zrotAjano zuM mane citrabhAnujI 97 -
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke samajI zakaze ? temaNe mAtra potAnI AMkho baMdha karI ane bolavAnI zarUAta karI. ahiMsAnA vicAra aMge huM upadeza ApuM tenA karatAM tene anusaravAmAM mAro vadhu dRDha vizvAsa che. huM ahIM upasthita darekane e kahevA mAgIza ke meM tene anusarIne ja teno anubhava karyo che. jIvana pratye dostI e ja mAro saMdeza che. eTalA mATe ja dostI, mitratAmAM kyAreya dhikkAra na hoI zake. ane jyAre dhikkAra ja na hoya tyAre yuddha hatyAo mATe koI paNa zakyatA kaI rIte hoI zake? zAMti aMge temaNe kahyuM ke AtmatiraskArane pagale ja yuddhanAM bIja ropAya che. e kevI rIte rokavAM ? A praznano jaina ukela che ke, zAMtinAM bIja ropavAM jethI vyaktinI lAgaNI badalAya ane tene jIvana pratyenI bhaktinI nadImAM tathA dareka mATe mAna, sanmAna, pUjyabhAvamAM pheravI zakAya ane A lAgaNI jAta pratye paNa khaDI thAya. eka evuM jIvana jIvIe jemAM pazu paMkhIonAM jIvana pratye paNa Adara jaLavAya tathA mANasanAM jIvana pratye paNa Adara jaLavAya. vyakti bIjAne hAni na pahoMcADe tevo abhigama vikasAve che. evuM dareka mANasa je eka lAcAra prANIne IjA pahoMcADavAnI nA pADaze te kudaratI rIte ja, ApameLe ja yuddhamAM bhAga levAnI paNa nA pADaze. mAtAo potAnAM saMtAnone prema ane zAMtino saMdezo ApI AgAmI peDhI ghaDI zake che. temaNe jaina dharmanA siddhAMta anekAMtavAdanI paNa vAta karI. anekAMtavAda evo siddhAMta che, jemAM koI haThAgraha nathI. te bahumatavAdI che ane te jiMdagI pratyeno evo vAjabI abhigama che jemAM eka vyakti sAmI vyaktinA alaga dRSTikoNane potAnA vicArano pUraka gaNe che. munizrIe kahyuM ke dRSTikoNamAM rahelI vividhatAo ApaNane samRddha banAve che tathA ApaNane eka bIjA mATenI saMpUrNa samajaNa Ape che. A mATe bIjI vyakti jyAre ApaNI sAthe saMmata na thAya tyAre tenI para humalo karavAne badale ApaNe tenI sAthe hAtha joDavA joIe. ghAsanuM taNakhaluM ekaluM hoya tyAre to nabaLuM hoya che. paraMtu jyAre khUba badhA ghAsane eka sAthe eka doraDAmAM bAMdhavAmAM Ave che tyAre e moTAmasa hAthI mATe paNa ghaNA majabUta thaI paDe che. e AkhA aThavADiyA daramiyAna hajAronI saMkhyAmAM loko citrabhAnujIne jovA ane sAMbhaLavA kaoNnpharansa holanI aMdara ane svisa kanTrIsAIDanA bahAranA hissAomAM bhegA thatA. temane asaMkhya savAlono mAro karAto. jaina dharma zuM che? tenI sthApanA kyAre thaI? zA mATe ame kyAreya mahAvIra vize nathI sAMbhaLyuM. jaina dharmanA mULabhUta siddhAMto zuM che ? citrabhAnujIe te darekane khUba dhIrajapUrvaka javAba ApyA ane ghaNI badhI geramAnyatAo paNa dUra karI. kaoNnpharansanA A saptAha daramiyAna citrabhAnujI ghaNA lokone maLyA. temAMnA eka hatA holIvuDanA eka proDyusara. teo citrabhAnujInAM yugapuruSa - 98 -
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaktavyo AkhA amerikAmAM Arthika vaLatara sAthe yojavA mAMgatA hatA. temanI vinaMtIne namratApUrvaka nakArAI devAI. ghaNAM sthAnika ane videzanAM akhabAroe, Telivijhana caeNnaloe citrabhAnujIno inTaravyu lIdho. dhI vaoNIsa oNpha amerikA ane bIbIsIe temanA saMdezAne AkhI duniyAmAM pradarzita karyo. oNksapharDa ane kembrija yunivarsiTInA ghaNA pratinidhioe temane iMglenDamAM temanA vidyArthIo sAthe vAta karavA mATe AmaMtraNa ApyuM. citrabhAnujIe A AmaMtraNa khuzIthI svIkAryuM. iMglaeNnDa jatAM pahelAM temaNe A musApharI phrAMsathI zarU karavAnuM nakkI karyuM. citrabhAnujI ane zAMtilAlajInI be hajAra mAIlanI AlpAInanA ramaNIya pradezomAMthI thanArI A musApharImAM svAmI haMsAnaMda paNa joDAyA. citrabhAnujIne evuM lAgyuM ke jANe kudarata paNa navakAra maMtrano paDagho pADI rahI hatI. sauthI pahelAM teo phrAnsanAM mukhya gaNAtAM zahe2 lIonamAM rokAyA. citrabhAnujI e samaye phIlosaoNphInA keTalAka vidyArthIone maLyA, jemAMnA keTalAka zAkAhArI banI cUkyA hatA. teo citrabhAnujI pAsethI ahiMsA vize sAMbhaLavA tatpara hatA. temaNe potAnA prabhAvI vaktavyathI badhAne khuza karI dIdhA. tyAra bAda teo svAmI haMsAnaMdanA suMdara Azrama saeNnTara oma para pahoMcyA, jyAM svAmI haMsAnaMdanA vidyArthIo Akhare temanA gurunA gurune maLyA ane 'namo arihaMtANaM maMtrathI temanuM svAgata karyuM. teo phrAnsamAM ekabIjAne baoNMjUra kahevAne badale have A ja rIte ekabIjAnuM abhivAdana karatA hatA. AzramanAM zAMta vAtAvaraNamAM muni citrabhAnujIne khyAla Avyo ke mahAvIranA vaizvika siddhAMto vizvamAM koI paNa khUNe eka samAna zAMti sAthe pALI zakAya che, anusaraNa karI zakAya che. tyAra bAda teo menDI oma nAmanI eka jagyAe gayA jyAM khUba thoDAka ja puruSo ekalA rahI rahyA hatA ane sAdhujIvana, AdhyAtmika jIvana anusarI rahyA hatA. svAmI haMsAnaMde sUcavyuM ke munizrI temanA AzramamAM rahe ane bhaviSyamAM te sthaLano dhyAnanA sthaLa tarIke upayoga kare. citrabhAnujIe temanA A udAra ane tatkAlIna ApelA prastAva badala AbhAra mAnyo. thoDA divaso pachI teo mArselanA yoga insTiTyUTamAM vividha pravacano karavA nIkaLI paDyA. A pachInuM AgaluM sthaLa hatuM paeNrisa. temane sAMbhaLavA moTI saMkhyAmAM yuvAno AvyA hatA. AvA ja eka nAnA saMmelanamAM paeNrisanA yoga InsTiTyUTamAM abhyAsa karatI 16 yuvatIo paNa citrabhAnujInA AzIrvAda levA ane temanAM darzana karavA AvI hatI. paeNrisa choDIne laMDana gayA tenA eka divasa pahelAM citrabhAnujI tathA * 99 - - citrabhAnujI
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmakRSNa mizananA svAmI raMganAthaAnaMde risarca eNnTaramAM vizALa saMkhyAmAM zrotAjanone vaktavyo ApyAM hatAM. badhAM ja saMmelanomAM vaizvika premano sakSama chatAMya saraLa saMdezo apAyo tathA citrabhAnujInI tejomaya pratibhAne pagale agaNita loko temanI tarapha AkarSAyA. citrabhAnujI laMDana pahoMcyA tyAre temane aneka jaina ane jaina na hatA tevA lokoe paNa AvakAryA; temAMnAM keTalAMya loko lAMbA aMtarethI mAtra citrabhAnujInAM darzana karavA tathA temanAM pravacana sAMbhaLavA AvyAM hatA. mAnavamedanImAMthI 'jaya mahAvIra' ane 'jaya citrabhAnujI'nA avAjo satata guMjyA karatA hatA. laMDananAM sthAnika rahevAsI jainomAM khUba utsAha hato. temanA vaktavyanA viSaya mukhyatve jaina dharma tathA mAnavatAnI AsapAsa vaNAyelA rahetA. citrabhAnujIne je rIte prazasti maLI rahI hatI tenA pratibhAvamAM temaNe jhaDapathI ja e bAbatanI cokhavaTa karI hatI ke teo to bhagavAna mahAvIranA saMdezavAhaka hatA. yu.ke.nA temanA pravAsanuM eka hakArAtmaka pariNAma e hatuM ke jaladI ja jaina saMghanI sthApanA thaI ane tyAM derAsara bAMdhavAno nirNaya paNa levAyo. laMDanamAM temanA eka saptAhanA rahevAsa daramiyAna citrabhAnujIe sAta jAhera pravacano ApyAM. temAMnAM moTA bhAganAM aMgrejImAM hatAM. laMDananI bahAra temaNe oksapharDa ane kembrija yunivarsiTIjhamAM paNa bhASaNo ApyAM. videzanI ThaMDIe citrabhAnujInA vyasta kAryakramomAM koI avarodha pedA na karyo. temaNe pravacano ApyAM, jemAMnAM keTalAMka bIbIsI parathI TIvI para prasArita karAyAM. citrabhAnujIne kendramAM rAkhIne reDiyo kaeNneDAe paNa eka vizeSa progrAma ghaDyo. laMDanathI teo emasTaraDaeNma ane myunica gayA jyAM temaNe bIjAM be jAhe2 pravacano ApyAM. roma temanA videzapravAsanuM AkharI sthaLa hatuM, jyAM teo popa pola chaThThAne maLyA. jyAre kaoNnpharansamAM bhAga lenArA keTalAka lokone khabara paDI ke citrabhAnujI popa pola chaThThAne maLavAnA che, tyAre temaNe munizrIne keTalAka vivAdI praznonI carcA popa sAthe karavA vinaMtI karI. muni citrabhAnujIe popa sAthenI temanI A beThakamAM e muddAonI paNa vAta karI. temaNe popane e aMge pRcchA karI ke zuM teo svaicchika rIte loko garbhanirodhakono upayoga kare temAM koI mUlya jue che? temaNe mAnavatA AdhArita vaizvika vicArasaraNI anusarIne A nAjuka viSayanI vAta karatAM kahyuM ke je janmyA nathI tene paNa to yogya janama levAno adhikAra che. yugapuruSa - 100 -
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrabhAnujIe pAdarIonAM lagna karavAnI paravAnagI aMge paNa carcA karI. popane A viSayo para vAta nahotI karavI. teo A aMge koI paNa parivartana nahotA icchatA. joke popa sAthenI A mulAkAta sArI rahI. baMnee paraspara maitrInI lAgaNI anubhavI. popa pola chaThThI sAthenI A mulAkAta e citrabhAnujInI cha aThavADiyAMnI musApharIno AkharI paDAva hato. have temane mATe bhArata pAchA pharavAno samaya thaI gayo hato. popa sAthe carcA - 101 - citrabhAnujI
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvataranuM bhaNatara jIvana svayaM eka mahAkAvya che. jene samajavA, tenI mahAnatAno anubhava karavA ApaNe lAgaNIzIla aMtaHdRSTi vaDe teno abhyAsa karavo rahyo. AtmajJAna, zAMti ane AnaMda ApaNI pAse ja haze jo ApaNe jIvananAM mahAkAvyane premALa lAgaNI thakI jIvIzuM. - citrabhAnujI prakaraNa 11H navAM jIvanane pratibaddha trabhAnujIe yuropamAM pahelI videzayAtrAnAM cha aThavADiyAM pasAra karyA pachI, teo mAnavatA sAthe pracaMDa skUrti ane ekAtma bhAva anubhavI rahyA hatA. temaNe AtmasamRddhi ane AtmasauMdaryane vaheMcyAM hatA. ane A taka ane anubhava temane bamaNA, aneka gaNA thaIne pAchA maLyA hatA. A mulAkAtathI teo khUba prasanna hatA ane navIna preraNA ane AnaMda AkaMTha chalakAI rahyAM hatAM. temanAM manamAM tyAre A prakAre vicAro ghumarAI rahyA hatA "have mane samajAya che ke vizvamAM svataMtra rIte vihAra karavo eTale zuM meM mArAM jIvanamAM je paNa meLavyuM che te loko zuM vicAraze evA Dara vinA vaheMcavuM eTale zuM A cha aThavADiyAmAM mAtra anyo ja badalAyA haze tema nathI, huM paNa khUba badalAyo temane anubhUti thaI ke teo potAnA dezanA sAthIone je vaheMcI rahyA hatA te ja have AkhI duniyA sAthe vaheMcavA teo saMpUrNa rIte taiyAra hatA. teonA vaizvika saMdezAone ke brahma zikSAne koI eka deza ke duniyAnAM khUNAnI maryAdAmAM bAMdhavAnI - 103 - citrabhAnujI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakatA ja nathI. temanA upadezonA mAdhyamathI vizvanA anya saMskRti ane hissAmAM vasatA lokomAM spardhA, vivAda ane yuddha aMge je abhigama pravartamAna hatAM tenI sAme eka khUba sakSama vikalpa hAjara hato. teo thakI maLelA navIna jJAna mAraphate bIjA dezonA agaNita loko paNa have potAnAM jIvanamAM judA ja prakAranI pasaMdagIo karavA mATe sajja hatA. e ja samaye citrabhAnujIne paNa e anubhavAyuM ke videzamAM alaga alaga svabhAvanA mumukSuo sAthe saMvAda sAdhIne paNa teone AdhyAtmika vikAsamAM to lAbha thaze ja paraMtu svayaMnI AdhyAtmika unnati ane zuddhimAM tIvratA Avaze. pote je nirNaya levA jaI rahyA hatA te saMvedanazIlatA ane vivAdane kAMThe ja Ubho che ema jANavA chatAM teoe mana makkama karI lIdhuM hatuM. A nirNayanA prathama tabakkArUpe temaNe manomana aMgata rIte ane potAnA AtmIya stare nakkI karI lIdhuM hatuM ke teo potAnA ucca padano tyAga karaze ane sAdhutvamAMthI nivRtti laI leze. potAnI vadhatI jatI asaMbaddha amAnya pravRttio thakI loko ja uttarottara jANI jaze tema mAnI potAno A nirNaya jAhera karavAnI temane koI jarUra na lAgI temaNe AphrikAmAM vasatAM jainonI sAthe mulAkAta karavAno nirNaya karyo. teo temane ghaNA samayathI AphrikA AvavAnuM AmaMtraNa ApI rahyA hatA. 20mI sadInI zarUAtamAM jyAre bhAratIyo AphrikA sthaLAMtara karI rahyA hatA tyAre vIsA osavAla jJAtinA jaino kenyA AvyA hatA. temaNe citrabhAnujIne evI paNa vinaMtI karI hatI ke teo tyAM ja AvIne sthAyI thAya tathA temanA AdhyAtmika guru bane. munizrI jANatA hatA ke have temane maLavAno samaya pAkI gayo hato. A sAthe temaNe sapTembara, 1971mAM hegamAM yojAnArI vizva zAkAhArI koMgresamAM hAjarI ApavAnuM nimaMtraNa paNa svIkAravAnuM nakkI karyuM. hega sAutha holenDanuM pATanagara hatuM. have citrabhAnujI potAnI jAta sAthe nirAvaraNa ane vadhAre prAmANika banI rahyA hatA. potAnA lAgaNImaya jIvanamAM AvI rahelA badalAva sAthe saMvAda sAdhavA teo taiyAra hatA. teo have eka evA bIjathI paricita thaI rahyA hatA je temanA AtmAnI aMdara aMdAje sAta varSathI potAnI hAjarInI anubhUti karAvI rahyuM hatuM. citrabhAnujIe vizALa anuyAyIono varga ane pratibaddha jaina muni hovAne kAraNe A bIja pAMgaravA na dIdhuM. paNa satyane nakArI na zakAya. lAMbA samayathI ziSyA banela pramodA zAha mATenI svIkArI ane nakArI na zakAya tevI anubhUtine temaNe yugapuruSa - 104 -
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ oLakhavAnuM zarU karI dIdhuM hatuM. paricayanI zarUAtathI ja teone tenI sAthe khUba UMDuM joDANa anubhavAtuM. aparipakva, nAjuka ane aNizuddha premanI hakArAtmaka UrjAthI bharapUra hatI A lAgaNI. temane have samajAyuM hatuM ke A saMbaMdha bIjuM kAMI nahIM paNa premano satata vaheto svayaM ubharo hato. temane evuM lAgatuM hatuM ke potAnA kaoNleja jIvanamAM je yuvatIne potAnI janama janamanI sAthI mAnatA hatA ke je meleriyAmAM mRtyu pAmI hatI te pramodArUpe temanA jIvanamAM pAchI pharI hatI. paraMparA, saMpradAya ane dezanI sImA oLaMgI lIdhI hoI teo have potAnA AtmAmAMthI avirata premano A pravAha vahevaDAvI zake tema hatA. lAgaNInAM jabarajasta pura dvArA te jANI gayA hatA ke jIvana badalanArI A prakriyAne oLakhIne svIkAravAno samaya have AvI gayo hato. A temanA jIvananuM evuM eka mULabhUta pAsuM hatuM jene paripUrNa karavuM jarUrI hatuM. pahelAMnI mAphaka ja dharamULa parivartanano A tabakko paNa bharapUra sAMketika sapanAothI paripUrNa hato. citrabhAnujIne sapanAmAM be bALakonI jhAMkhI thaI. je bAraNe TakorA daI jANe kahI rahyAM hatAM ke munizrI temanA jIvanano hisso bane. citrabhAnujIne aMtaH sphuraNA thaI ke A bALako aneka janmothI temanI sAthe joDAyelAM hatAM. temane lAgyuM ke have kadAca vAstavika jIvanamAM paNa A bALako sAthe mUrta sabaMdha sthapAvAno samaya AvI gayo hato. pramodA zAha gujarAtanA mAMgaroLamAM eka susaMskRta jaina parivAramAM janmyAM hatAM. temano parivAra jaththAbaMdha tathA chUTaka cA vecatA. vepArIo sAthe temano cAno vyavasAya AkhA dezamAM prasarelo hato. jenuM mukhya kAryAlaya kalakattAmAM hatuM. temaNe muMbaInI jayahiMda kaoNlejamAMthI manovijJAnamAM bI.e.no abhyAsa pUrNa karyo hato. temanI suMdaratA, aMgrejI paranuM prabhutva, sitAravAdana jevI vizeSatAo uparAMta dhanADhya kuTuMbanAM hovAne kAraNe teo mATe aneka mAMgAM AvatAM hatAM. joke pramodAne haMmezAMthI AdhyAtmika jIvana ane AtmakhojamAM rasa hato. nAnI vaye paNa temaNe pArTI ke pikanikamAM javAne badale jaina maMtronuM raTaNa karavAmAM vadhAre AnaMda Avato. temanA vAlIone dekhAI rahyuM hatuM ke temanI putrInI A AdhyAtmika icchAo sAcI ane majabUta hatI. mATe temaNe kyAreya tene lagna karavAno Agraha na karyo. te ja samaye pramodAjIne saMnyAsa levAnI icchA to ghaNI hatI, paNa potAnA vAlIo pratyenA UMDA premane kAraNe temaNe kyAreya dIkSA laI levAnI taiyArI na batAvI. - 105 - citrabhAnujI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre teo citrabhAnujIne maLyAM tyAre temane paNa khUba majabUta joDANanI lAgaNI thaI. potAnA guru pratyeno AdarabhAva ane AdhyAtmika hetunI kaTibaddhatAne pagale pramodAjI potAnA guru sAthe aMtara jALavatAM tathA mauna rahetAM. teonA zAMta svabhAve paNa ghaNI madada karI. gurujInAM pravacano sAMbhaLavA mATe te haMmezAM oNDiToriyamanA chellA bhAgamAM ja besatAM. dhArmika yAtrAo, kAryavizeSa tathA DivAIna naoNleja sosAyaTInA mAsika sAmAyikanI taiyArI jevAM kAryomAM teo haMmezAM citrabhAnujInI mUkasevA karatAM. | vicAro ane lAgaNIonI navIna spaSTatAne kAraNe prerita thaI eka vAra jyAre pramodAjI potAnA parivAra sAthe citrabhAnujIne maLavA thANe AvyAM hatAM tyAre citrabhAnujIe temanI sAthe vAta karI. temaNe sapanAnI jhAMkhI tathA ardhajAgrata manamAM paNa je saMketo maLatA hatA tenI vigate vAta karI. jyAre teNIne e samajAyuM ke citrabhAnujInA aMgata AbhAsomAM te baMnenuM sahajIvana hatuM tyAre paramAnaMda ane temanA kArmika joDANanI unnata khoja sahita pUrI samajaNa sAthe pratibhAva Apyo. pahelI vAra pramodAjI khullA dile temanI sAthe sIdhI vAta karI zakyAM. ekabIjAnI AtmonnatinA satata pUraka banI rahevAnI prakriyAne svIkArI sahajIvanane sahamatI ApI. eka sAthe have teo binazaratI premanA parizuddha tabakkA tarapha pravAsa karavAnAM hatAM. AphrikA javA ravAnA thayA tenA thoDA samaya pahelAM 1971nA zarUAtanA tabakkAmAM temaNe sAdagIthI lagna karyA. pAraMpArika rIte koI paNa jaina sAdhune lagna karavAnI chUTa nathI hotI. tathA vihAra (pagapALA pravAsa) sivAya teo anya rIte pravAsa nathI karI zakatA. videzapravAsanA nirNayathI khinna anuyAyIo pratye karuNA rAkhI gurujIe A AkhI ghaTanAne khUba aMgata prasaMga banAvyo. bahAdurI dAkhavIne ke bIjI koI paNa rIte potAnA anuyAyIo ane cAhakonA roSa ke aNagamAne protsAhana ApavuM temane vAjabI na lAgyuM. teo jANatA hatA ke eka divasa jyAre temanI A ugra lAgaNIo zAMta paDI jaze ane jyAre teo vAstavavAdathI vicAraze tyAre teo A samAcAra svIkAravA mATe taiyAra haze. A kAraNasara citrabhAnujIe koI paNa jAherAta na karI. teoe ane pramodAjIe gAMdharva vivAha karyA. evAM hindu lagna ke jemAM koI paNa vidhividhAna hotAM nathI, na to koI kuTuMbIjanonI hAjarI hoya che. A gAMdharva vivAha be aMgata mitronI hAjarImAM sAMketika rIte mINabattIo, agarabattI, phUlo, parasparanA kapALe tilaka ane hAra paherAvIne gAMdharva vivAha sampanna karAyAM. Ama A prasaMga yugapuruSa - 106 -
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrabhAnujInI haMmezAthI badalAvavAnI ane ghaTanAsabhara jiMdagInA arthapUrNa prakaraNanI zarUAta banI rahyo. 4 jUlAI, 1971nA divase citrabhAnujI AphrikA pahoMcyA ane tyAM bAvana divasa sudhI rahyA. temano moTA bhAgano samaya kenyAmAM pasAra thayo. kenyAmAM hajI paNa ghaNA badhAM jaina kuTuMbo hatAM. teo yugAnDA ane tAnjhAniyAnA pravAse paNa gayA. traNeya dezomAM temanI mulAkAta ane vaktavyono khUba pracAra prasAra karavAmAM Avyo. temanA pravacanomAM hajAro lokoe hAjarI ApI. ghaNA badhA rAjakAraNIo ane rAjadUtoe paNa A kAryakramomAM hAjarI ApI. ane A bhAratIya muni sAthe tasavIro paDAvI. temaNe moTA bhAge maitrI eTale ke dostInA dharmanI vAta karI. julAI 1971mAM munizrInuM nairobI, kenyA khAte Agamana temaNe kahyuM ke vizvane Aje koI bAbatanI jo sauthI vadhAre jarUra hoya to te che maitrInI lAgaNI, maitrI bhAvanI. A prakAranA binazaratI prema ane anyo pratyenA - 107 - citrabhAnujI
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ udAra abhigama sivAya koI paNa zAMti ke saMtuSTinI lAgaNI zakya nathI. ane zAMti vagara bIjuM kaMI nahIM paNa mAtra spardhA ja bAkI rahI jAya che. ApaNane maitrInI dRSTinI jarUra che. jenA thakI ApaNe AMtarika samRddhi meLavI zakIe, navuM vizva ghaDI zakIe. maitrInI A dRSTi thakI ja ApaNe anya rASTra, jAti ane dharmonA loko sahita ApaNI jAtane paNa eka vaizvika kuTuMba tarIke joI zakIzuM. kenyAnA janajIvanamAM jaina jJAtino haMmezAM bahu moTo phALo rahyo hato. udyogo ane vepAra sivAya paNa jaino ghaNI kalyANakArI yojanAo ane zaikSaNika saMsthAo calAvatA hatA. citrabhAnujInI mulAkAta pachI AphrikAnA jaino temanA sAthI Aphrikano sAthe vadhAre karuNAmaya banyA. pariNAmarUpe tyAM vIsA osavAla AI klinika zarU karavAmAM AvI. ahIM maphata tabIbI sAravAra, vAhanavyavahAra, khorAka ane rahevAnI vyavasthA apAtI hatI. jyAM ekasAthe lagabhaga 800 jeTalA jarUriyAtamaMda AMkhanA dardIone dara varSe sevA apAtI hatI. kenyAnA pATanagara nairobIthI citrabhAnujI laMDana gayA. teoe tyAM eka AkhuM aThavADiyuM hajAro lokone dharmalAbha Apyo, jemAM eziyansa ane pazcimIo baMne prakAranA zrotAono samAveza thato hato. teoe pUrvanA tattvaciMtanane pazcimanA takanikI vikAsa sAthe joDavAnI zakyatAo aMge carcA karI. evA loko je mAtra bhautika siddhio icche che teo tyAM ja pahoMce che jyAMthI temaNe zarUAta karI hatI. teoe kahyuM ke "mANasane eka mazIna tarIke jonArA temano potAno ja vinAza notare che. joke jemaNe takanikI pragatine avagaNIne mAtra AtmA para ja dhyAna ApyuM che tevA loko paNa TUMkI dRSTi dharAvanArA che. Ama karIne AvA loko bIjAnI dAruNatA pratye ajJAnI ane udAsIna banI javAnuM jokhama sevI rahyA che. vicAravAnA ane jIvavAnA be alaga alaga mArgane eka karIne Adhunika mANasa utkrAMtinI Toce pahoMcI zake che tathA mAnavIya guNonA zreSThatama svarUpane meLavI zake che." hega teono Agalo mukAma hato. teoe vizva zAkAhArI koMgresamAM vaktavya ApyuM. ahIM upasthita zrotAo para temanA vaktavyano khUba moTo prabhAva paDyo. temanuM A vaktavya bAdamAM eka nAmanA pustakamAM prakAzita thayuM hatuM. temaNe A vaktavyamAM zAkAhArI jIvanazailI vizenA potAnA vicAro ane dRSTikoNanI vAta karI hatI. temaNe potAnAM pravacanamAM AdhyAtmika vikAsa, naitikatA, svAthya, sauMdarya ane paryAvaraNa A tamAma pAsAMone AvarI letA dRSTikoNanI vividhatA carcA. yugapuruSa - 108 -
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ hegamAM vizva zAkAhArI pariSada temanuM vaktavya jIvana pratyenI vaizvika saMvedanA ane arthataMtra pratyenA vyavahAru vicAronuM suMdara mizraNa hatuM: "haMmezAM ema kahevAya che ke jo badhA ja mANaso zAkAhArI banI jaze to khorAkanA puravaThAnI bhAre taMgI UbhI thaze. paNa zuM tamane ema lAge che ke A parivartana rAtorAta thaI jaze ? A parivartana khUba dhImuM haze, samayAMtare haze ane aneka dAyakAonI ArapAra vaheMcAyeluM haze. kadAca AvuM thatAM sadIo paNa lAgI jAya ane zuM tyAM sudhI evuM zakya nahIM bane ke AkhAe vizvamAM je karoDo ekara jamIna che tene koI ne koI rIte kheDI zakAya ?" temaNe pUchyuM. temaNe umeryuM ke "mANaso potAnA sarjanahAra pAse dayAnI AzA rAkhe che. dayA mAMge che. paNa je mANasa haMmezAM krUratApUrvaka anya pazuonAM mAMsa para jIvyo hoya te kaI rIte Izvara pAse dayAnI AzA rAkhI zake ?" hegathI citrabhAnujI amerikA gayA. temaNe A daramiyAna philADelphiyA, nyu yaoNrka, zikAgo ane chelle laoNsa eNnjalisamAM potAnA divaso gALyA. teo have amaeNrikA AvyA hatA. A e ja rASTra hatuM je AvanArA divasomAM temanuM bIjuM ghara banavAnuM hatuM. losa eNnjalisathI teo muMbaI pAchA pharyA. - 109 = citrabhAnujI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkAMkSA AkAMkSA jyAre rAga ane dveSanAM baMdhanomAMthI mukta thAya che tyAre te mAnavIya AtmAnI sauthI umadA icchAne apanAvIne ApaNane pragatinA ane AtmonnatinA ucca mArge laI jaI zake che. -citrabhAnujI prakaraNa 12: amerikAmAM Agamana trabhAnujI bhArata pAchA pharyA tyAM to temane mATe hArvarDa DiviniTI skUlamAM thanArI trIjI AdhyAtmika pariSadamAM vaktavya ApavAnuM AmaMtraNa vATa jotuM beThuM hatuM. temanI pasaMdagI mukhya vaktA - kI-noTa spIkara tarIke thaI hatI. hArvarDa DiviniTI skUlanA DinanuM aMgata nimaMtraNa tathA amerikA javA mATe | vimAnanI TikiTa temanI saMmatinI rAha joI rahyAM hatAM. thoDA divasa muMbaImAM ArAma karyA pachI citrabhAnujI pharI eka vAra nyu yaoNrkanI phlAITamAM beThA. 11mI sapTembara, 1971nA divase teo je.epha. keneDI eraporTa para pahoMcyA, paraMtu citrabhAnujIe tyAM potAnI jAtane sAva ekaloaTUlI UbhelI jANI. bhAratamAM to temanuM abhivAnadana karavA mATe te jyAM paNa jatA tyAM lokonA ToLeToLAM UbharI AvatAM. temane levA mATe je paNa vyaktine eNraporTa AvavAnuM hatuM te kyAMya paNa dekhAtI na hatI. citrabhAnujI Ama to vaizvika nAgarika banI gayA hatA, paNa hajI paNa teo sAdhu tarIke jIvatA hatA. Ano artha ema ke temanI pAse koI paNa dunyavI cIja-vastuo na hatI. have je AdhyAtmika gurue asaMkhya lokone AdhyAtmika khojathI jAgRti tarapha dizA batADI hatI te pote bhAre bhIDa ane kolAhalanI vacce vizvanA sauthI vyasta zaheranA eNraporTa para potAnI jAtane khovAyelI anubhavI rahyA hatA. temaNe AMkho baMdha karIne UMDo zvAsa lIdho jANe dhyAna dharatA hoya, thoDo samaya pasAra thayo tyAM eka yuvatI je pote eka svayaMsevaka hatI temaNe sapheda vastro paridhAna - 111 - citrabhAnujI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ karelI A vyaktine joI. evI vyakti ke je pote ja zAMtinuM svarUpa hoya tevI lAgatI hatI ane AkhAe sthaLathI kyAMka bahAranI hoya tevI paNa jaNAtI hatI. te strIne vicAra Avyo, 'A puruSa, A mANasa koNa haze ?' teNe temanI pAse jaIne pUchyuM ke temane madadanI jarUra che ke nahIM. te strIne e jANIne khUba navAI lAgI ke te vyaktie kyAre paNa Teliphona bUthano upayoga nahoto karyo. ane atyAre phona karavA mATe tenI pAse koI ja prakAranuM nANuM na hatuM. te strIe munizrIne pUchyuM ke temanI pAsenuM bhAratIya nANuM jo e tene Ape to tene videzI nANAMmAM pheravI ApI zakaze jethI te phona karI zakaze. paraMtu citrabhAnujIe tene jaNAvyuM ke pote jaina sAdhu che ane mATe temanI pAse koI ja prakAranA rokaDA nathI. te yuvA strI Azcaryacakti thaI gaI hatI. AvI sthitimAM paNa A vyaktie je rIte potAnuM AcaraNa ane vyavahAra svastha rAkhyAM hatAM, zAMta rAkhyAM hatAM te joIne te khUba prabhAvita thaI. te strIne e jANavAnI utsukatA hatI ke munizrI tyAM kayAM kAraNosara AvyA hatA. citrabhAnujIe tene TUMkamAM badhuM ja samajAvyuM te strI mAnI na zakI ke eka evI vyakti ke jene hArvarDa DiviniTI skUlamAM trIjI AdhyAtmika pariSadamAM vaktavya ApavAnuM hatuM, eka evI vyakti jenAmAM ATaluM badhuM AdhyAtmika teja hatuM tenI pAse phona karavA pUratA paNa paisA na hatA. vaLI, citrabhAnujIne jarAya khyAla na hato ke temane kyAM javAnuM hatuM. te strIe jAte keTalAka phona kaoNlsa karyA, potAnA paisA vAparIne, ane Akhare jaina sosAyaTI oNpha nyu yaoNrkanA pramukha DaoN.zeThI tathA pravINa koraDiyAne zodhI kADhyA. A e vyaktio hatI je citrabhAnujIne tyAM levA mATe AvI pahoMcI. eNrapaoNrTa choDatAM pahelAM te strIe citrabhAnujInA kAryakramanI badhI ja vigato noMdhI lIdhI. teNe citrabhAnujIne khAtarI ApI ke te temanA kAryakramamAM hAjarI ApavA acUka baoNsTana Avaze. tyAra pachI te strIe hArvarDa DiviniTI skUlamAM thayeluM temanuM pravacana ane tyAra bAda nyu yaoNrkamAM thayelAM temanA anya pravacanamAM paNa hAjarI ApI. te aThavADiyA daramiyAna citrabhAnujIe kaoNnsyuleTa oNpha inDiyAmAM bhAratanA yu.ena. eNmbeseDara sva. zrI eNna.pI. jaina dvArA yojAyela kAryakramamAM vaktavya ApyuM. A uparAMta temaNe maeNnahaeNTanamAM Avela yoga saeNnTaramAM tathA vaoNziMgTana DI.sI.mAM Avela loyelA kaoNlejamAM paNa vaktavyo ApyAM. eNrapaoNrTa para temane A rIte maLelI te mahilA amaeNrikAmAM citrabhAnujInI sauthI pahelI bhakta anuyAyI banI. citrabhAnujI mATe A eka navI zarUAta hatI. yugapuruSa - 112 -
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAmAM vividha zaheramAM ahiMsA yAtrAno prAraMbha thaI cUkyo hato. temaNe potAnI jAtanI oLakha sAdhu tarIke ApavAnuM baMdha karI dIdhuM. temaNe jAherAta karI ke "have koI sAdhu ke muni nathI. mAtra eka guru chuM." khaLabhaLATabharyA 60nA dAyakAne kAraNe tathA bhAratIyonA tapatA sUrajane kAraNe pazcimanI saMskRtimAM "guru" zabda khUba pracalita hato. ane tyAM sudhImAM te aMgrejI bhASA ane sajAgatAno eka bhAga banI cUkyo hato. citrabhAnujI A rIte eka AdaraNIya guru athavA gurudeva tarIke amerikansamAM oLakhAtA thavA lAgyA. A temanuM e nAma ke biruda banI gayuM jenA thakI te AkhA vizvamAM oLakhAyA. prinsTana thiyolaoNjikala semInarI ane TaeNmpala oNpha anDarasTenDiMganA saMyukta upakrame trIjI AdhyAtmika pariSadanuM Ayojana thayuM. vividha dharmonA eka ke be pratinidhioe hArvarDanI kaoNnpharansamAM alaga alaga kAryazALAo saMbhALI lIdhI. A zreNIno sauthI pahelo mukAma venarAITa hAusa, rAya, nyu yaoNrkamAM hato. citrabhAnujI tathA svAmI raMganAthaAnaMda saptAhanA aMte yojAyelA A Azraya sthAnamAM sAthe okTobaranI pahelIthI trIjI tArIkha daramiyAna samaya pasAra karyo. temaNe pachIthI parsejhamAM Avela mainaheTanavIla kaoNlejamAM be divasa pasAra karyA. venarAITa hAusa Azraya sthAnamAM citrabhAnujInuM vaktavya sAMbhaLIne elijhAbetha kaTela nAmanI eka strI temanAthI khUba ja prabhAvita thaI hatI. teNe temanA vize lakhyuM, "huM mArA mitranI mAMdagI ane anya eka mitranAM mRtyu pachI khUba ja asvastha mana sAthe vanarAITa hAusamAM gaI hatI. jema jema gurudeva bolyA tema tema mane pUrvavata ane cetanavaMta lAgyuM. temaNe amane dhyAna dharavA kahyuM. gurudeva kharekhara e jema potAnI jAtane kahe che tema anaMtanA atithi che. temanA sapheda pozAkamAM temanI siMha jevI zaktizALI hAjarI, teo temanI sAcI uMmara karatAM jANe 20 varSa nAnA lAge che. temanAmAMthI satata zAMti ane paramAnaMda pratibiMbita thayA kare che. kharekhara e khUba nasIbanI vAta che ke amAre himAlaya sudhI nathI javuM paDatuM paNa Ama kahIe to himAlaya ja jANe nyu yaoNrkamAM AvI gayo che. atyAre amArA vijJAnathI bharapUra pazcimI vizvamAM AvA eka daSTAMtanI tAti jarUra che. gurudeva e mANasAIno eka evo Adarza che je amArI AzAo ane AtmavizvAsane pUrvavata karI zake che. gurudeva ame atyAre je chIe ane je banIzuM te mATenI preraNA che. vaLI, gurujI temanA anubhavanI UMDAIomAMthI te badhuM ja anyonA lAbha mATe vaheMcI zake che." - 113 - citrabhAnujI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrabhAnujI, elijhAbetha kaTela sAthe elijhAbetha kaTela, gurudeva citrabhAnujI tathA pramodAjInI AjIvana mitra banI rahI ane teNe menahaTanamAM temane potAnA gharamAM rahevAnuM AmaMtraNa ApyuM. elijhAbetha kaTela rilijiyasa sosAyaTI oNpha phrenDasanAM sabhya hatAM. eTale ke te kvekara tarIke oLakhAtAM. A eka evo dharma che je iMglenDamAM 16mI sadInA madhya bhAgamAM thayelA dhArmika UhApohanA samaya daramiyAna astitvamAM Avyo hato. ane Aje paNa te | vividha rIte vizvanA judA judA khUNe anusarAya che. temaNe gurudeva citrabhAnujInI oLakhANa kvekarsa sAthe karAvI jemaNe 1974nI sAlamAM nyu yaoNrka IthAkAmAM phrensa janarala kaoNnpharansanA udaghATana nimitte temane AmaMtraNa ApyuM. elijhAbethe bAdamAM jaina mAsTara citrabhAnujI spIksa Tu vana varlDa" nAme eka pustaka paNa lakhyuM. hArvarDa DiviniTI skUlamAM yojAyela trIjI dhArmika pariSada kharA arthamAM AMtaradharmiya pariSada hatI. jemAM AkhA vizvanA alaga alaga dharmanA pratinidhioe navA yugamAM dharma aMge carcA karI hatI. A kaoNnpharansamAM bhAga levA mATe muni citrabhAnujI ane svAmI raMganAthaAnaMda sAthe svAmI cinmayAnaMda ane phAdhara mesana paNa AvI pahoMcyA hatA. A kaoNnpharansamAM zikha, kanaphyuziyasa, tAo, bauddha, khristI ema alaga alaga dharmanA pratinidhio hatAM. A uparAMta ghaNA badhA Aphrikana dezonA dharmaguruo, miDala IsTanA dharmaguruo ane amerikAnA dharmaguruo paNa hAjara hatA. mesepyuseTsanA gavarnara sArjanTa zrAivara A pariSadanA mukhya atithi hatA. vividha akhabAroe ane miDiyA hAuse A pariSadano vistArapUrvaka ahevAla Apyo. yugapuruSa - 114 -
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ gavarnara sArjanTa zrAivara dvArA munizrInuM bahumAna baoNsTana globanA eka patrakAre pariSadanA pahelA divasa bAda lakhyuM : "AjanA divasanA sauthI lokapriya vaktA bhAratanA jaina dharmanA yuvA muni hatA. munizrI citrabhAnujIe temanA zrotAone kahyuM ke temaNe Izvara para nahIM paNa potAnI jAta para AdhAra rAkhavo joIe. temaNe kahyuM ke AkhI duniyAmAM thanArI badhI ja prArthanAo paNa viyeTanAmanA yuddhane nahIM rokI zake, paraMtu presiDanTa niksana mAtra eka zabdathI ja te aTakAvI zakaze. tame mANasanI zakti juo, mANasa ja brahmAMDanI UrjAno mAlika che. mANasa dhAre te karI zake che. ane te thayeluM badalI paNa zake che. jo mANasa A hakIkatano sAmano nahIM kare to ApaNe haMmezAM ekabIjAno samaya ja veDaphatA rahIzuM. mANasa have eTalo badho zaktizALI thaI cUkyo che ke te ja vizva para niyaMtraNa rAkhe che. ame jaino mANasa jAtane saMpUrNa paraphekTa banAvavAnA prayAsamAM chIe." kaoNnpharansanA chellA divase pratinidhione basamAM besADIne baoNsTananA pravAse laI javAyA. A pravAsano chello mukAma sTeTa hAusa hato. jyAM gavarnara phrAnsIsa Dablyu. sArjanTe te saunuM abhivAdana karyuM. A anaaupacArika kaoNnpharansIsa vividha citrabhAnujI 115 -
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zALAo, kaoNlejo ane IsTa kosTanA vividha carcomAM cAlatI rahI. svAmI raMganAthaAnaMda ane svAmI cinmayAnaMdanI sAthe muni zrI gurudeve grInIca pablika skUlanA vidyArthIone 15mI oNkTobare vaktavya ApyuM. te divase sAMje grInIcanA eka reDiyo enAunsara mIsIsa baeNTI kArpe citrabhAnujIno inTaravyu karyo. temaNe citrabhAnujIne jaina dharmanA mULa siddhAMto, karmanA siddhAMta ane punarjanma aMge ghaNA badhA savAla karyA. hArvarDa DiviniTI skUlamAM vividha dharmanA vaDAo sAthe 19mI oNkTobaranA divase citrabhAnujIe 'jaina TrAnsapharamezana Ina thoTsa enDa ekzana'nA viSaya para prinsTana thiyolojikala semInarImAM vaktavya ApyuM. bIjA divase temaNe ane svAmI raMganAthaAnaMde saeNrA laoNrensa kaoNlejamAM vidyArthIo sAthe vAtacIta karI. 24mI oNkTobare citrabhAnujIe nyu yaoNrkamAM yunivarsalisTa yuniTeriyana carcamAM vaktavya ApyuM. AvanArAM varSomAM teo A udAramatavAdI saMsthA thakI ghaNA badhA vaktavyo ApavAnA hatA. Tempala oNpha anDarasTaeNnDiMga mATenI A vaktavyathI bharapUra saphara pUrI karIne citrabhAnujI zikAgo gayA. pramodAjI eka divasa pahelAM ja tyAM bhAratathI AvI yugapuruSa 116 -
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahoMcyAM hatAM. citrabhAnujIe yuropa, AphrikA ane amerikAno chellA cAra mahinAmAM khUba lAMbo pravAsa kheDyo hato. have teo baMne navA dezane, navA vAtAvaraNa ane navA mitrone apanAvI rahyAM hatAM. citrabhAnujInA eka pahelAMnA vidyArthI tathA temanI patnI, citrabhAnujI tathA pramodAjI sAthe eka ja gharamAM rahI rahyAM hatAM. temanuM paheluM bALaka AvataryuM tenI rAha jovAnA traNa mahinA sudhI temaNe A saMjogomAM tyAM rahevAnuM nakkI karyuM. temane tyAM putra Avyo je 26mI jAnyuArI, 1972nA roja bhAratanA 22mA prajAsattAka divase janmyo ane tenuM nAma rAjIva rakhAyuM. citrabhAnujIe te varSanI zarUAtamAM muMbaInA copATI bIca para thanArI eka AMtaradhArmika beThakamAM hAjarI ApavAnuM AmaMtraNa vividha dharmaguruo taraphathI svIkAryuM hatuM. temane lAgyuM ke A yogya taka hatI jyAre te potAnA ziSyo tathA DivAIna naoNleja sosAyaTInA TrasTIo sAthe pote tAjetaramAM lIdhelA vividha nirNayonI jAherAta kare. temaNe A tamAma sAthe khUba sthiratA, karuNA ane sIdhI spaSTa zabdomAM vAta karI. temaNe pote je paNa karyuM hatuM tenI pAchaLanAM kAraNo vAstavikatA ane hetunI sAthe temane samajAvyAM. temanA videzapravAsa ane temanAM lagnane laIne je lokone AghAta lAgyo hato, je lokoe virodha karyo hato te loko jaladI ja zAMta thaI gayA hatA. temaNe potAnA keTalAka vizvAsu anuyAyIone muMbaImAM DivAIna noleja sosAyaTImAM thaI rahelI pravRttionI javAbadArI soMpI. tyAra pachI temaNe eka jAhera patra lakhyo je vividha akhabAromAM prakAzita thayo hato. jenA dvArA jAhera janatAne jANa thaI hatI ke citrabhAnujIe DivAIna naoNleja sosAyaTInI javAbadArImAMthI potAnI jAtane mukta karyA hatA. ane eka svataMtra vaizvika nAgarika tarIke navAM jIvananI zarUAta karI hatI. have citrabhAnujI ahiMsAno saMdezo AkhI duniyAmAM prasarAvanArI vyakti banI cUkyA hatA. A daramiyAna amerikAmAM pramodAjI temanA cha aThavADiyAMnA putrane laIne pahelAMnI goThavaNa mujaba nyu yorka pahoMcyAM. gurudevane ane temanA kuTuMbane potAnI sAthe menaheTanamAM rahevA mATe eNlijhAbetha kaTele khulle AmaMtraNa ApyuM hatuM je gurudeva ane pramodAjIe svIkAryuM hatuM. eNlijhAbetha keTale khUba umaLakAthI A yuvA mAtA ane tenA putrane eNrapaoNrTa para AvakAryA. temane potAnA gharamAM rAkhIne elijhAbetha khUba rAjI hatAM. - 1 1 7 - citrabhAnujI
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 1972mAM muni citrabhAnujI navI ja UrjA sAthe amerikA pahoMcyA. temanI pAse koI yojanA na hatI. bhaviSya kaMI moTAmasa puramAM dhasamasatuM nathI AvatuM, tema temaNe eka vAra kahyuM hatuM. paNa mAtra nAnI nAnI kSaNonAM biMduomAM Ave che. dhyAnano artha che ke tame eNksileTara parathI thoDIka kSaNo tamArI gati vadhArI eNksileTara parathI paga uThAvI lo, tamArI jAtane juo. ane tamArI jAtane mukta karo. jo tame satata halanacalana karatA raho ane arAjakatAmAM ho to tame kaI rIte A joI zakazo? teo potAnA parivAra sAthe elijhAbetha kaTelanA gharamAM 15 mahinA sudhI rahyAM. elijhAbetha kaTele rAjIvane haMmezAM potAnA pautra tarIke joyo. 1973mAM pramodAjIe temanA bIjA putra darzanane janma Apyo. citrabhAnujI ane pramodAjI mAtRtva ane pitRtvanI daivI lAgaNIothI samRddha hatAM. joke A jIvana khUba Arthika kaThiNAIothI bharAyeluM hatuM. amerikAmAM sthaLAMtara thayelA koI paNa navA kuTuMbanI mAphaka temane paNa ghaNA saMgharSono sAmano karavo paDyo. gurudeva vividha sthaLoe yunivarsiTImAM je vaktavya ApatA hatA tenI je phI AvatI hatI te ekamAtra temanI Avaka hatI. pramodAjIe nyu yaoNrkanI A sAdI jiMdagI koI paNa phariyAda vagara hasatAM moDhe svIkArI lIdhI hatI. gurudeva nyu yaoNrkanA parsejhamAM eka kaoNlejamAM dhyAna zIkhavatA. A rAtapALInI nokarI hatI. jemAM temaNe babbe vAra Trena badalIne javuM paDatuM. teo moTe bhAge ghare rAte dasa vAgyA pachI ja pahoMcatA. thoDA mahinAo mATe dara zukravAre sAMje vesTa 72 sTrITanA yoga senTaramAM te vaktavya ApatA. manaro nyu yaoNrkanA AnaMda AzramamAM paNa temaNe vaktavyo ApyAM. 1973mAM vaizvikatA ane zAMtine arpita evA sthaLa dhI yunAITeDa nezansa cepalamAM gurudeve mahAvIra jayaMtInI ujavaNI karI. A rIte AkhI duniyAnA lokone ahiMsAnA pitAmaha vize jANakArI maLI. eka vyakti ke je je.epha.ke.nA eNraporTa para gajavAmAM eka paNa rUpiyA vinA pahoMcyo hato teNe amerikAmAM potAnA vasavATanuM bIjuM varSa pUruM thAya te pahelAM to potAnI hAjarIno prabhAva khUba moTA stare sthApyo hato. 18mI Disembara, 1973mAM dha nyu yorka TAimsa temanA vize eka vigatavAra ahevAla pragaTa karyo. A ahevAlamAM jyorja Dyugane lakhyuM hatuM, "muni zrI citrabhAnujInA anuyAyIo temane jaina dharmanA popa jona kahe che. kAraNa ke teo kahe che ke sva. jona 23mAe je rIte vizvAsanI yugapuruSa - 118 -
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ bArIo kholIne tAjI havA AvavA dIdhI hatI tevuM ja citrabhAnujIe paNa karyuM che. citrabhAnujI koI evI vyakti nathI je anuyAyIone jaina dharma apanAvavA kahe ke jaina dharmamAM parivartana karavA kahe. citrabhAnujI anuyAyIone zarIrathI, manathI ane AtmAthI eTalA majabUta banavA kahe che ke teo potAnI AdhyAtmika musApharInuM sukAna saMbhALI zake. teo potAnA anuyAyIone potAnI UrjA AtmasUjha mATe tathA ahiMsA thakI tamAmane thatA lAbha ane dareka jIva mATe Adara utpanna karavA tathA AdarathI vicAravA mATe sUcana Ape che. mAre lokone temanI pharaja ke dharmanA siddhAMto nathI zIkhavavA. te kahetA ke mAre to lokone temanAM hRdayathI ucca stare laI javAM che. kharekhara to citrabhAnujIe amaeNrikAmAM paga mUkyo te pahelAM ja temanA eka bhakta, eka prazaMsaka DaoN. dhIraja zAha thakI potAnI hAjarI te dezamAM jANe khaDI karI hatI. 70nA dAyakAmAM armerikA viyeTanAmamAM thayelAM kaparA miliTarI oparezansamAM jANe kharAba rIte phasAI cUkyuM hatuM. yu.esa. miliTarI kamAnDanTa vadhAre ne vadhAre TukaDIo maMgAvI rahyA hatA. miliTarInI maryAdA pUrI thaI cUkI hatI ane yu.esa. e. silekTiva sarvisa sisTama mATe arajI karI hatI. A pahelAM vizva yuddhanI eka bheTa hatI je 1917thI laDAImAM amalamAM mukAI hatI. A silekTiva sarvisa sisTama anusAra moTA bhAganA amerikana nAgarIko, khAsa karIne puruSo tathA sthaLAMtara karIne AvelA puruSo jemanI uMmara 18thI 25 varSanI hoya temaNe potAnI aDhAramI varSagAMThanA 30 divasanI aMdara aMdara ja ArmImAM nAma noMdhAvavAnuM rahetuM. A niyama anusAra jo koI maeNDikala kSetra sAthe joDAyelI vyaktine noMdhaNI karAvavAnI hoya to te mATe tenI vayamaryAdA 35 varSa hatI. 1979nI 26mI navembaranA roja maeNsiDanTa nIksane miliTarI silekTiva sarvisanA eka evA karAranAmA para maMjUrI ApI hatI je dhArA thakI loTarIne AdhAre miliTarImAM koNe joDAvuM te nakkI thatuM. 1971mAM miliTarI silekTiva sarvisa ekTa (silekTiva sarvisa ekTa 1948)mAM sudhAro karAyo ane miliTarImAM noMdhaNI pharajiyAta karavAmAM AvI. jeno artha hato ke viyeTanAmamAM yuddhakSetre pharaja bajAvavAno vakhataH koIno paNa AvI zake. 1970mAM ohAyo klivalaeNnDamAM tyAre ja tAjetaramAM bhAratathI sthaLAMtara karIne AvelA Do. dhIraja zAhane miliTarImAM joDAvavA mATe DrAphTa noTisa maLI. temane vana e sTeTasa ApavAmAM AvyuM hatuM teno artha hato ke temane game tyAre sainyamAM hAjarI ApavAno kola maLI zake che. temanI pAse A AmaMtraNa svIkArIne viyeTanAmamAM sainyamAM sevA ApavAno vikalpa hato athavA to deza choDI devo. ghaNA yuvakoe citrabhAnujI - - 119 -
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikA choDI daIne kaeNraeNDA cAlyA javAnuM nakkI karyuM hatuM, jethI temane sainyamAM pharajiyAtapaNe na javuM paDe. jyAre DaoNkTara dhIraja zAhane temanA zahe2 klIvalaeNnDamAM ArmI rikrUTiMga senTaramAM jaIne riporTa karavAno hukama maLyo tyAre temaNe miliTarInA A AdezanI sAme dalIla karavAnuM, potAnI rIte laData ApAvanuM nakkI karyuM. dhIraja zAha jaina hatA tathA DaoNkTara hatA. eTale te to potAnI jAtane evI koI sthitimAM kalpI na zakatA ke teo koI prANInI paNa hatyA kare. eTale A saMjogomAM mANasanI hatyA karavAno to koI prazna ja khaDo nahoto thato. Do. dhIraja zAha silekTiva sarvisanA sthAnika mukhya kendramAM pote gayA ane temanuM sTeTasa vana ethI vana o karavA mATe vinaMtI karI. vana o eTale ke kaoNnziyaMsasa oNbjekTara sTeTasa. eka evuM sTeTasa jemAM temane yuddha saMbaMdhita koI paNa pharaja na apAya. temaNe A kAma mATe koI vakIla sAthe nahoto rAkhyo. temanI sunAvaNInuM Ayojana karAyuM hatuM. sunAvaNI samaye nyAyAdhIze dhIraja zAhane pUchyuM ke kayAM dhArAdhoraNo heThaLa temane vana o sTeTasa maLavuM joIe. dhIraja zAhe dalIla karI ke huM jaina chuM, huM ahiMsAmAM mAnuM chuM. huM jiMdagI bacAvavAmAM madada karI zakuM chuM, paNa yuddhamAM bhAga nahIM lauM. korTe pUchyuM ke jaina zuM che? ame to tenA vize kyAreya nathI sAMbhaLyuM. A tabakke Do. dhIraja zAhe gurudeva citrabhAnujInAM lakhANo korTamAM jamA karAvyAM. sainyanA nyAyAdhIzane A vAtamAM rasa paDyo. temaNe A pustako ane lakhANo vAMcavA mATe thoDA divasano samaya lIdho. sadanasIbe e pustako aMgrejImAM hatAM ane jaja eka yogya ane svIkArI zakAya tevo nirNaya laI zakyA. korTe DaoN. dhIraja zAhanI dalIla samajI ane jAhera karyuM ke koI paNa jainane havethI tenI icchA viruddha sainyamAM koI paNa prakAranI pharaja para nahIM mUkI zakAya. 1973mAM yu.esa.mAM DrAphTa sisTamano aMta Avyo, paNa korTe jAhera karelo A cukAdo Aje paNa yu.esa.nI miliTarI rekorDano hisso che. Ama bhAratanI bahAra paga mUkatAM pahelAM ja citrabhAnujIno saMdeza yuropa, AphrikA ane amerikAmAM pahoMcI gayo hato ane ghaNAnI jiMdagI para ghaNI badhI rIte parivartana paNa lAvI cUkyo hato. maeNnahaeNTanamAM sthapAyela jaina InTaranezanala maeNDiTezana saeNnTara eka bIjuM sImAcihna hatuM. citrabhAnujInA ghaNA badhA vidyArthIoe temanAM vaktavyo ane zAkAhArI bhojana samAraMbho potAnAM ghare yojyAM hatAM. jethI karIne teo gurujI ane pramodAjIne potAnA mitro sAthe meLavI zake. have gurujInA ziSyone eka saMsthA khaDI karavAnI hatI je jaina mUlyonI vAta kare tathA potAnA guru sAthe anya loko paNa bhaNI zake tevI savalata yugapuruSa - 120 -
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ape. temaNe temAMnA A navA projekTane 'nyu lAIpha nAu'nuM nAma ApyuM. joke 1974nA unALAnA divaso sudhI gurudeva je sthaLe potAnI AkarI mahenatanI kamANIthI bhADuM bharatA hatA te gurujInA satata vadhI rahelA zrotAjanone mATe pUratI na hatI. teo aThavADiyAmAM traNathI cAra vAra ahIM vaktavya ApatA. navI jagyAnI zodha karAI. 120 IsTa 86 sTrITamAM eka sthaLa zodhAyuM, je pahelAM eka narsarI skUla hatI. je have dhyAna kendra mATe eka Adarza sthaLa sAbita thayuM. navI jarUriyAta pramANe e ImAratamAM badalAva karavAmAM AvyA. eka varSamAM to jaina meDiTezana InTaranezanala saeNnTaranI kAryavAhI zarU thaI gaI. je.ema.AI.sI. athavA to 'dhI saeNnTara'. A rIte e tamAma loko mATe agatyanuM sthaLa banI gayuM, je AMtarika zAMti ane kAyamI AnaMda khojI rahyA hatA. samayAMtare je.ema.AI.sI.mAM vividha pravRttio paNa thavA mAMDI ane jaino paNa AvatA thayA. saeNnTaranA eka sabhya bhadrI loDhAyAe paMdara iMcanI eka mahAvIra svAmInI ArasanI pratimA je.ema.AI.sI.mAM mUkI. Ama citrabhAnujIe amerikAmAM jaina prArthanAnuM sauthI paheluM sthaLa zarU karyuM. temaNe aneka vAra potAnA A mizanane vIracaMda gAMdhInI kAmagIrI sAthe sarakhAvyuM. teo kahetA ke vIracaMde amerikAmAM jaina dharmanI patAkA laherAvI hatI. paNa je loko vIracaMdanA pagalAne anusaravA mAMgatA hatA temane mATe vIracaMda koI eka Azrama ke saMsthA nahotA sthApI zakyA. je.ema.AI.sI.nA daravAjA bhAratathI AvanArA navA jaina saMzodhanakartAo ane vidvAno mATe paNa khullA hatA. thoDA ja samayamAM bIjA mahAna jaina dharmaguru AcArya zrI suzIla munijI citrabhAnujInA saMgAthamAM joDAvA tyAM AvI pahoMcyA. te to jANe uttara amaeNrikAnA jaino mATe AzIrvAda samAna ja hatA. gurudeve eka vAra kahyuM ke amerikA eka yauvanayukta bhUmi che. jemAM khUba badhI yuvAna UrjA che. amerikAmAM koI paNa vicAro-zarato ke koI lAMbA itihAsano boja nathI. A UrjAne kAraNe vijJAna ane TaeNknolaoNjInA kSetre ghaNo badho vikAsa thayo che. ghaNo badho phALo maLyo che. jenI huM khUba prazaMsA karuM chuM. paNa yogya dizAnAM mArgadarzanane abhAve A deza potAno ja vinAza notaraze. jiMdagI pratyenA AdarabhAvanA prakAza vacce AbhAsI na hoya tevuM zikSaNa A deza mATe Avazyaka che. amerikA AvyA pachI citrabhAnujIe dharma ane dhyAna upara je paNa pustako lakhyAM tathA temanAM vaktavyonI je viDiyo Tepa ane sIDI banI te dhIre dhIre khUba ja pracalita thaI gaI hatI. lokone khabara paDI gaI hatI ke eka evo mANasa che jenI - 121 - - citrabhAnujI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta temane potAnI jiMdagI pUrI rIte badalI nAkhavA mATe preraNA ApI zake che tathA temanA astitvano navo artha zodhavAmAM temane madada karI zake che. gurujIe eka vAra kahyuM ke "mAre dareka jIvane preraNA ApavI che, jethI te potAnA svabhAvane samajI zake. potAnAM mULamAM AvI zake tathA jiMdagInA AdarabhAvanA zikSaNane paNa meLavI zake." kharekhara to A preraNA Aje paNa citrabhAnujInI amerikAnI jiMdagInA haiye rahelI che. yugapuruSa - 1 2 2 -
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ avarodho ane mArga krodhanI Agane olavavA samabhAvanI zAtA zodhavI. magarUrInA paththarone toDavA, vinamratAnI madada levI. AbhAsonAM chetarAmaNAM aMdhArAMne vikheravA niSThAvAna banI javuM ane sa2LatAnuM ajavALuM vAparavuM. lAlacanI khADIne pAra utaravA saMtuSTino abhyAsa karavo. prakaraNa 13: dhyAna mATe nimaMtraNa - citrabhAnujI ci trabhAnujIe sAdhu jIvana tyajI daIne gRhastha jIvana zarU karyuM hatuM tathA have te vaizvika nAgarika banI cUkyA hatA, chatAM paNa teo samayanI mAMga pramANenI dunyavI ke bhautika prakAranI ciMtAothI kyAreya nirAza na thatA ke akaLAI na jatA. temane haMmezAM e bAbatanI jANa rahetI ke temanI ghaNI moTI javAbadArIo hatI. temanAM dRSTikoNa mujaba je.ema.ema.AI.sI. temano pAyo hato. ane AkhI duniyA jANe temanI javAbadArI hatI. sAdhu jIvana tyajI dIdhA pachI paNa Atmakhojano tathA potAne oLakhavAnI zodhano temano saMdeza, jenI temaNe AgAmI 30 varSo sudhI vAta karI hatI te vadhu ne vadhu majabUta banI rahyo hato. temane lAgatuM hatuM ke have te duniyA sAthe A saMdeza vaheMcavA mATe taiyAra che. temanAM pravacano, temanAM lakhANo ane temanA maunanA tabakkAo daramiyAna temanA aMgata mArgadarzana thakI temaNe nirNaya lIdho hato ke teo temanA vidyArthIone ujAgara karaze. pachI bhale teo potAnI AdhyAtmika jiMdagInA koI paNa tabakkAmAM hoya, teo potAnA vidyArthIone temanI AgavI daivI UrjA zodhavAmAM madada karaze. temanuM A mArgadarzana temanA potAnA ja anubhavonI abhivyakti banavAnuM hatuM. AdhyAtmika abhyAsanI UMDAIomAMthI kADhelAM A ratno hatAM. temAM temanAM citrabhAnujI - 123 -
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelAMnAM sAdhu jIvananA tamAma anubhavono nicoDa haze. temanA AMtarasUjhavALAM lakhANo tathA temanI hAlanI mananI mokaLAza, navI musApharIo tathA daSTikoNa paNa temanI A AdhyAtmika samajamAM AvarI levAvAnI hatI. gurujI e daDhatApUrvaka mAnatA hatA ke jIvana pratyeno sAMpradAyika abhigama pAra karI zakAya che. te mAnatA hatA ke pUrva ane pazcima baMne eka thaI zake che ane mANasa AdhyAtmika ujAgaratAnA ucca stare rahIne paNa hAlamAM ahIM rojiMdI jiMdagI paNa jIvI zake che. jaina maeNDiTezana InTaranaeNzanala senTaranA udaghATana prasaMge jaina maeNDiTezana InTaranaeNzanala eNnTaranA udaghATana prasaMge nyu yaoNrkamAM citrabhAnujIe jaina zabdanI vyutpatI aMge carcA karI. jaina zabda sAcA arthamAM to koI paNa dharma ke mAnyatAnuM pratIka nathI. te eka jIvana jIvavAnI philaoNsophI che. mULa te zabda kriyApada jI" jeno artha che vijaya meLavavo temAMthI utpanna thayo che. jInA zabdano artha thAya che vijaya meLavanAra, paraMtu A koI bAhya vijayanI vAta nathI. jaina eka evI vyakti che je haMmeza mATe potAnA AMtarika zatruone jItavAno agharo patha pakaDe che ane tenI para ja cAle che. jainane bahAranI duniyAmAM koI paNa zatruo nathI dekhAtA. te yugapuruSa 1 24 -
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenI aMdara dekhA detA zatruone ja pArakhe che. hakIkatamAM ApaNe bahAra je joIe chIe te ApaNI AMtarika duniyAnuM ja pratibiMba hoya che. A mATe ApaNe pahelAM ApaNI jAtane ane ApaNA dRSTikoNane sApha karavAnI jarUra hoya che. jaina siddhAMtono abhyAsa e anubhava che, paNa te tenA sArAMzano anubhava che, tenA hovAno ke tenA mALakhAno nahIM. te koI rItarivAja nahIM paNa AcaraNa che. ApaNA aMdaranA zatruo e che je ApaNane duHkhI banAve che, je becena banAve che. badhI ja bhautika sukha-suvidhAo hovA chatAM paNa mANaso duHkhI ane asaMtoSI rahe che. mANasanI aMdara rahelo A khAlIpo eTalA mATe hoya che kAraNa ke samRddha, AMtarika jIvana pratyenI jAgRti hajI AvI nathI hotI. A jAgRtinI khAmIne kAraNe ja A khAlIpo vartAya che. kAraNa ane asaranA bAhya vizvamAM racyopacyo mANasa haMmezAM duHkhI ja rahe che. eka icchA pUrI thAya na thAya tyAM to sapATI para bIjI icchA AvavA mAMDe che. ApaNI apekSAo ApaNane kyAMya pahoMcADatI nathI. ApaNe A samajavuM rahyuM ane jenA kAraNe ApaNe alaga alaga dizAomAM kheMcAI jaIe chIe tene jANIne tenAthI para thavuM rahyuM. ApaNe paDachAyA pAchaLa doTa mUkavA nathI AvyA paNa vAstavikatA jovA mATe AvyA chIe. eka vAra tame te joI lezo pachI tame tenI sAthe eka thaI jazo. pachI tame koIthI bhAgatA nathI, koInI pAchaLa nathI paDatA ke koIno vAMka nathI jotA. tame tamArI jAtane mANo cho. je vastu aMge tamane savAla che tenI prakRtine juo cho. tamane tamArA jIvananI dizA khabara hoya che. jaina philasuphI be virodhI ane aMtimavAdI lAgaNIo, gamo ane aNagamAne jItavAnI dizAmAM ja kArya kare che. e hakIkata che ke mANasa je A baMne cheDAnI vacce kheMcAIne jIvyA kare che tene kyAreya zAMti nahIM maLe. AdhyAtmika stare saMvedanAtmaka samajaNa ane mananI spaSTatAno artha e che ke A be virodhI baLone samajI laI temanI noMdha laIne temane e rIte kAbUmAM levAM ke koI paNa vyakti yogya saMtulana jALavI zake. AkarSaNa ane aNagamA vacce lolakanI jema jhUlato mANasa kyAreya koI paNa sthitimAM khuza nathI rahI zakato. AvI paristhitine svataMtratA na kahI zakAya. mANasajAtano hetu che samajaNa keLavavI ane AMtarika kSamatAno vikAsa karavo. mANasa jAtanA itihAsanA A tabakke have e samaya AvI gayo che jyAre mANasa pote kArya kare, pratikriyA na Ape. kAraNa ane asaranA gALiyAmAM satata phasAI rahIe to teno artha ApaNe eka kyAreya na aTakanArA cakravyuhamAM chIe tema thAya - 125 - citrabhAnujI
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ane badale jo ApaNe ApaNI jAtane koI eka cokkasa dharma, mAnyatA ke AdarzonAM baMdhanomAMthI mukta karavAno nirNaya laIe ane mAtra ne mAtra jAta upara vijaya meLavavA upara ja dhyAna ApIe to ApaNane khUba AnaMda ApanArI svataMtratAno, parizuddhino anubhava thaze. tyAM pahoMcavA mATe ApaNane dhyAna ja mArga batAvI zakaze. ApaNI aMdaranA zatruone jItavA mATe ApaNe jo dhyAna vinA prayatna karIzuM to te prayatna niSphaLa jaze. kAraNa ke prArthanA to ghaNI vAra zabdonAM raTaNamAM sImita thaI jAya che. paNa jyAM dhyAna hoya che tyAM kyAMya paNa jAtanI sAthe koI paNa prakAranuM chaLa ke koI ja khoTA vicArone sthAna nathI hotuM. dhyAnanuM mukhya kAma che jAta sAthe pUrvavata saMtulana keLavavuM. A mATe ja ApaNe ApaNI vaizvika jAtathI chUTA paDI zakIe chIe. ane samayAMtare vaizvika AdhyAtmikatA je ApaNAM badhAmAM vahe che tenI sAthe tAla meLavI zakIe chIe. dhyAna ApaNane eka sApekSatA keLavavAmAM paNa madada kare che. ane ApaNI potAnI AdhyAtmika pragati aMge paNa dRSTikoNa keLavavAmAM madada kare che. potAnAM ja citrane joI rahelA kalAkAranI mAphaka ApaNe ApaNI jAtane cakAsavA ane ApaNI jAtanI prazasti karavA mATe saheja pAchA jaIne UbhA rahevuM paDe. jo ema na karIe to ApaNe pIMchIo ane raMgomAM khovAI jaIe paNa AkhA kenvAsane eTale ke ApaNI jiMdagIne jovAnuM cUkI jaIe chIe. citrakAranI jema ApaNe paNa ApaNAM jIvananA citrane eka dIrdhadaSTithI jovuM rahyuM. dhyAna ApaNane saMpUrNa citra jovAnI kSamatA Ape che. ApaNAM jIvananuM citra vartamAna tathA AdhyAtmika dhyAna ApaNane e moko Ape che ke ApaNe divasa daramiyAna zuM karyuM che. sarjanAtmaka banavA mATe, saMtulana meLavavA mATe athavA to rojiMdI jiMdagInI tANane dUra karavA mATe ApaNe zuM chIe ane ApaNe zuM karyuM che te ApaNe jovuM ja rahyuM. roja be vAra ApaNe ApaNI vicAronI prakriyA ane ApaNAM kAryonuM avalokana karavuM joIe. savAre UThatI veLA ane divasano aMta thAya tyAre UMghatAM pahelAM A karavuM rahyuM. ApaNe jyAre ApaNI jAtane tAlIma ApIe athavA to dhyAna dharavA ApaNe svane dUrathI nihALI zakIe eTalA aMtarathI ke temAM AkhA divasanA vicAronA kolAhala na hoya, tyAre ApaNe kadAca lAgaNIonA ane vicAronA utAra-caDhAvano paNa anubhava karIe. A sthitine ApaNe paDakAravI joIe. joke tenI prakriyA saraLa nathI, ArAmadAyaka nathI. dRDhatApUrvaka ApaNe A kolAhalane saMbodhavo joIe. temane tamAre AvuM kahevuM joIe ke, ATalA badhA kAmanA kalAko daramiyAna tame mArI sAthe hatA have tame mane mArI jAta sAthe rahevAno samaya Apo. kAmanA vicAro divasa daramiyAna ApaNI agatyanI jarUriyAta hoya che, paraMtu dhyAna daramiyAna ApaNe vicArone ArAma Apavo rahyo. vicAro je paNa cokhavaTa yugapuruSa - 126 -
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke kAraNa Ape tenAthI dUra rahIne ApaNe ApaNI jAtane eka ja mULabhUta prazna pUchavo rahyo ke evAM kyAM kAryo karyA je ApaNane sukha ane zAMti Ape? ghaNI vAra ApaNe mAnasika icchAo, lAlaca, AkarSaNo ane aNagamAthI aMdha thaI jaIe chIe. dhyAnamAM A paDado UThI jAya che ane ekadama nAjuka tAjI lAgaNIo ane vicAro pedA thAya che, je vAstavika mana cUkI jAya che. A bilakula tAjI lAgaNIo AMtarika sthiratA meLavI cUkelI vyakti mATe jANe pravAhI banI jAya che. jyAre ApaNI lAgaNIo ApaNA daSTikoNa para parata nathI jamAvatI, jyAre ApaNA gamA ane aNagamA vividha taraMgo pedA nathI karatAM tyAre ApaNane dhyAna anaMtanI pUrNa jhalaka meLavavA madada kare che. mAtra mAnava jIvana ja A jhalaka meLavavA mATe sakSama che. mAtra mANasa jAta ja pUchI zake che ke huM koNa chuM. bIjA badhA ja prakAranA jIvo icchAone AdhIna jIvana jIve che. ghaNI vAra anaMtanI A jhalaka koI jAherAta vagara koI camatkRtinI jema ApaNI sAme Ave che. paNa ApaNe AvI vAstavikatA paranI kSaNone bhUlI jaIe chIe, kAraNa ke ApaNe ApaNI jAtane apUrNa icchAonA gulAma banAvI daIe chIe. je ApaNA dRSTikoNa upara koI vAdaLanI mAphaka chavAI jatI hoya che. paraMtu jo ApaNe AvI ekAda kSaNika jhAMkhIne pakaDI rAkhIe to ema bane ke bhautika duniyA ane ApaNA potAnAM zarIra pratyenI ApaNI jAgRti ApameLe ja nAbUda thavA mAMDe. ApaNI indriyonI anivAryatAo dUra thavA mAMDe. ane ApaNane samajAya evo khyAla Ave ke ApaNI A dunyavI jAta sivAya paNa ApaNAmAM ghaNuM badhuM che. ' meDiTezana e jAduI pAsavarDa che je anaMtatAnA daravAjA kholI zake che. A mUlyavAna anubhavomAM badhA ja bhaya jANe rAkhamAM pheravAI jAya che. A sthitimAM mRtyuno bhaya koI mAnasika AbhAsa ja lAgavA mAMDe che. jyAre ApaNe badhA DarathI dUra thaI jaIe tyAre ApaNane paramAnaMdanI anubhUti thAya che. paramAnaMda jemAM ApaNe daivI taraMgo je hAlamAM brahmAMDamAM che tenI sAthe aikya anubhavIe chIe. ApaNe jyAre dhyAna dharIne vijaya meLavIe tyAre ApaNe badhAM ja baMdhano toDI daIne anaMtamAM AgaLa vadhIe chIe. paramAnaMdano kharo AnaMda e nIDaratA che. tame vaizvika ane AMtararASTrIya banI jAo cho. sva ane tujanAM badhAM ja baMdhano, badhI maryAdAo tUTI jAya che. tame kendramAM cho ane tame ja svanuM sukAna paNa cho. tame have koI dhAra para nathI, tame hAMsiyAmAM nathI, tame e cakaDoLa ne mUkI do cho. paramAnaMdanI A sthiti meLavavA mATe vyaktie potAnA prayatno aMge koI paNa zaMkA na rAkhavI joIe. potAnA abhigama aMge tene koI paNa prazna na hovo - 1 27 - citrabhAnujI
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe. pUrI ekAgratA sAthe ApaNe ApaNI jAtane kahevuM rahyuM ke ApaNe kendramAM pahoMcIzuM ja. ApaNe cAra pagalAM anusarIne A karI zakIe chIe. eka ApaNI nimna jAtane jItavI, dhyAna daramiyAna ApaNI ucca jAtanI jhalaka meLavavI, vaizvika banavuM ane dareka jIvo mATe Adara keLavavo. A lAgaNIo ApaNI jiMdagI daramiyAna pratibiMbita thavI joIe. ApaNI aNizuddha bhAvanAo anyanI jiMdagIone sparzavI joIe ane tenI pAchaLa temane badalI nAkhavAno nahIM paNa temanI sAthe kaMIka sAruM vaheMcavAno Azaya hovo joIe. sauthI pahelAM ApaNane ApaNo potAno anubhava paramAnaMda thavo joIe ane pachI ja te AnaMda ApameLe anyone AkarSaze. tyAM sudhI ApaNe ApaNA aMdaranA zatruone jotA rahevA joIe ane AkarSaNa ane aNagamAnA aMtima staMbhanA kendramAM AvavuM joIe. jema ApaNe vikAsa karIzuM tema ApaNo paramAnaMda bahAranI tarapha prakAzamaya thaze. citrabhAnujIe temanA vidyArthIone kahyuM ke A senTarane tamAruM potAnuM ja gaNajo. tene tamArI jAta mATenuM jJAna meLavavA mATe upayogamAM lejo . tenA daravAjA haMmezAM khullA raheze. huM tamArI sAthe kAma karIza, prArthanA karIza ane tamArI sAthe dhyAna paNa dharIza. yugapuruSa yugapuruSa - 128 - - 1 28 -
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhItaranI tapAsa tame bahAra konI bhALa meLavazo? bhItara pagaluM bharo. aMtaramanane juo. tame jene pApI bhUtAvaLa kahIne vakhoDo cho te tamArA ja caitanyano hisso banIne tamArI bhItara beThI che. tame jene paropakArI AtmA tarIke pUjo cho te paNa tamArI aMdara ja che, basa kyAreka te nidrAdhIna hoya che. prema ane sArapanI UrjAone temanI suSuptAvasthAmAMthI ujAgara karo. - citrabhAnujI prakaraNa 14: eka ane eka agiyAra paNa thaI zake yaoNrkamAM citrabhAnujInI pravRttinI vAta ane prabhAva dUra dilhI sudhI patharAI rahyAM hatAM. paMjAbathI muni zrI suzIla kumArajIe citrabhAnujI sAthe patravyavahAra zarU karyo ane amaeNrikAmAM temanI kAmagIrInAM vakhANa karyA. teo e hakIkatathI khUba Azcarya pAmyA hatA ke pazcimanA lokone mahAvIranA ahiMsAnA saMdezamAM ATalo badho rasa hato, tathA amaeNrikAmAM vasatA jaino paNa AdhyAtmikatA mATe ATalA tarasyA hatA. muni zrI suzIla kumArajI eka jaina sAdhu hatA. jemanA uttara bhAratamAM khUba anuyAyIo hatA. teo eka prabhAvI jaina muni hatA, jemaNe 15 varSanI uMmare sthAnakavAsI paraMparAthI dIkSA lIdhI hatI. teo varlDa phelozipa oNpha rilijiyansanA sthApaka hatA, jenI sthApanA 1950mAM thaI hatI. A eka evI saMsthA hatI je vizva zAMtinA saMdezane protsAhana ApatI, teno pracAra-prasAra karatI ane A mATe te agraNI naitika ane AdhyAtmika netAonI sAthe gaThabaMdhana karatI. muni zrI suzIla kumArajI varlDa kaoNnpharansa phora rilijiyansa phora pIsanA paNa mAnada pramukha hatA. 1970thI temaNe dara varSe tri-divasIya kAryakrama varlDa phelozipa oNpha rilijiyansanuM - 129 - citrabhAnujI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ayojana karavAnI zarUAta karI hatI. A kAryakramamAM vizvanA khUba sanmAnanIya dhArmika vaDA, zAMtivAdIo, vidvAno ane philasUpha AkhA vizvamAMthI hAjarI ApavA AvatA. temanI sAthe bhAratanA paNa agraNIo temAM dara varSe hAjara rahetA. A samagra kAryakramanI rUparekhA sahita saMpUrNa sahakAra AcArya zrI suzIla kumArajI ApatA. 1974nuM sAla mahAvIra svAmInuM 2500muM nivaNa varSa hatuM. AkhAya bhAratamAM A prasaMge aneka rASTrIya kAryakramo thavAnA hatA. muni suzIla kumArajI icchatA hatA ke teo A varSe dilhInA prakhyAta rAmalIlA medAnamAM pAMcamI varlDa rilijiyansa kaoNnpharansa yojIne mahAvIra jayaMtInI ujavaNI kare. A prasaMge vaDA pradhAna iMdirA gAMdhIe paNa pariSadamAM pote vaktavya ApavA saMmati ApI hatI. muni suzIlA kumArajIe citrabhAnujIne pariSadanA vAIsa presiDanTa tarIke nImyA tathA temane tyAM hAjara rahIne pariSadane saMbodhavA paNa kahyuM. citrabhAnujIe A AmaMtraNa svIkArI lIdhuM tathA temanA ghaNA badhA amerikana ziSyonI sAthe pariSadamAM hAjarI ApI. temanA A amaeNrikana ziSyo bhAratanA 19 divasanA pravAsa para hatA. temano A pravAsa eka tIrthayAtrA samAna hato. jemAM teo gujarAta tathA rAjasthAnanAM vividha derAsaronI mulAkAte javAnAM hatAM. tyAra bAda ajaMtA IlorAnI guphA, pAlItANA, mAunTa Abu, rANakapura ane AgrA paNa javAnA hatA. citrabhAnujInA amerikana ziSyoe jyAre maMca para jaIne navakAra maMtranuM zuddha uccAraNa karyuM tyAre te joIne pariSadamAM AvelA ghaNA badhA mahemAno AzcaryamAM garakAva thaI gayA. suzIla kumArajI paNa khUba prabhAvita thayA hatA ane temaNe citrabhAnujIne pUchyuM ke teo amerikA AvIne mahAvIrano saMdezo vadhu loko sudhI pahoMcADavA mATe temanI madada karavA AvI zake kharA? temaNe citrabhAnujIne sUcana karyuM ke jo teo baMne sAthe kAma karaze to hAlamAM citrabhAnujI jeTaluM kAma karI rahyA che tenA karatAM bamaNuM kAma karI zakaze. A sUcanathI citrabhAnujIne khUba AnaMda thayo. temaNe potAno hakArAtmaka ane AzAvAdI abhigama jALavatAM A AkhA vicArane AvakArI lIdho. temaNe kahyuM ke tame ane huM maLIne eka ane eka be nahIM paNa eka ane eka agiyAra thaIzuM. temaNe AcArya suzIla kumArajInA A sUcanane khUba ja utsAhathI pratibhAva Apyo. citrabhAnujIe muni suzIla kumArajI jyAre paNa amerikA Ave tyAre temane pUrI madada karavAnI khAtarI ApI tathA jaina dharma mATe amerikAmAM teo sAthe kAma karaze tenuM paNa vacana ApyuM. gurudeva tathA anya jaina kendro taraphathI maLelA sponsara leTarane pagale muni suzIla kumArajI 1975nI sAlamAM amerikA pahoMcyA. nyu yaoNrka yugapuruSa - 130 -
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahoMcyA. pachI citrabhAnujIe temanI anya dharma guruo sAthe oLakhANa karAvI tathA baMne guruoe potAnI jAtane jaina dharmanI ekatAne mATe samarpita karI dIdhI. nyu yaoNrkamAM munizrI suzIlakumArajI, yogI bhajana, svAmI cidAnaMdajI sAthe teo baMnee sAthe maLIne adbhuta kAmagIrI pAra pADI. 1991nI sAlamAM A baMne AdhyAtmika guruo tathA anya jaina agraNIono jaina sainTara oNpha sadharna kaeNliphorniyA dvArA saMparka karavAmAM Avyo. temanI AgaLa eka prastAva mukAyo jemAM yu.esa. ane kaeNnaiDAnA jainone eka karavAnI vAta hatI. thoDA mahinAonI carcAo pachI citrabhAnujI ane muni suzIla kumArajInA sakSama mArgadarzana heThaLa eka binasAMpradAyika "jainA" saMsthAnI racanA thaI. jenA aMtargata bIjAM badhAM ja jaina kendro ane jaina saMsthAnonI parikalpanA karAI. jema ke citrabhAnujInuM je.ema.AI.sI. hatuM, tema jaina senTara opha sadhana kailIphornIAnA agraNIoe pheDarezana oNpha jaina esosiyezansanI racanA karavAnA eka moTA vicAranI carcA karI. sthAnika kendro je-te sthaLe vyaktigata rIte kAma pAra pADaze e paNa temane anya moTA muddAo jema ke vividha sthaLoe pAThazALAo khaDI karavI athavA to jaina dharmano eka samAna saMdezo loko sudhI rASTrIya tathA AMtararASTrIya - 131 - citrabhAnujI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ stare pahoMcADavo jevA nirNayomAM pheDarezananuM mArgadarzana maLe. baMne AdhyAtmika guruonA AzIrvAda ane anya jaina guruonA salAha sUcana mujaba je.sI.esa. sI.e traNa divasanuM rASTrIya kanvenzana yojayuM. A kanvenzana me, 1981mAM laoNsa eNnjalisa khAte yojAyuM hatuM. temAM bhAga levA mATe citrabhAnujI ane suzIla kumArajI uparAMta yu.esa. ane kenaiDAnA vividha 15 jaina kendranA agraNIone AmaMtraNa apAyuM. vidvAnomAM yu.sI. barkalInA prophesara padmanAbha jainI tathA yunivarsiTI oNpha havAInA prophesara jagadIza prasAda zarmA tathA bIjA ghaNA jaina senTaranA rASTrIya pratinidhioe hAjarI ApI hatI. kanvenzana TI.Ara.Dablyu.nA vizALa ane Adhunika haoNlamAM yojavAmAM AvyuM hatuM. jeno koI paNa kharca levAmAM nahoto Avyo. kanvenzanamAM baMne AdhyAtmika guruo, zikSaNavida tathA jaina samudAyanA agraNIoe vAta karI jene pagale pheDarezana opha jaina esosiyezansa Ina northa amerikA eTale ke "jaina"nI racanAne saMmati maLI. A kanvenzanamAM thayelAM hakArAtmaka parivartanonI asara varSo sudhI amerikA ane kaeNnaiDAnA jainonI ekajUTatAmAM, saMgaThanamAM vartAtI rahI. be varSa pachI AvuM eka bIjuM saMmelana nyu yaoNrkamAM jaina senTara oNpha amerikA dvArA jainAnA baMdhAraNane mAnyatA ApavA mATe yojAyuM. te samaye amaeNrikAmAM je paNa jaina saMsthAno hatAM tenA agraNIo mATe A Akhoya kAryakrama khUba arthasabhara banI rahyo. moDI rAta sudhI carcAo thatI tathA citrabhAnujI tathA muni suzIla kumArajI sAthenI vAtacIto bAda Akhare vaizvika saMmatine AdhAre jainAnuM baMdhAraNa taiyAra thayuM. baMne bAhoza, kAbela ane niHsvArtha guruonI preraNA ane netRtvane kAraNe ja jainonuM A baMdhAraNa thaI zakyuM hatuM. 1983nA varSamAM ja suzIla kumArajIe nyu jarsInA pokonosamAM 120 ekarano Azrama siddhAcalama zarU karyo. A prasaMge pharI eka vAra suzIla kumArajIe potAnI sAhajika lavacIkatA dharAvatA svabhAvanI mokaLAzano paricaya Apyo. teo pote sthAnakavAsI muni hovAthI maMdiro bAMdhavAmAM nahotA mAnatA chatAM paNa temaNe siddhAcalamamAM uttara amaeNrikAnA badhA ja jainone dhyAnamAM rAkhIne bhavya derAsara baMdhAvyuM. teo icchatA hatA ke amerikAnuM A siddhAcalama jaina tIrthasthAna banI rahe. suzIla kumArajInAM sapanAne vAstavikatAmAM pheravavA mATe Akhoya jaina samudAya eka thaIne AgaLa Avyo. ane Aje siddhAcalama mAtra uttara amaeNrikAmAM ja nahIM paNa AkhA vizvamAMthI amaeNrikA janArA jaino mATe eka tIrthasthAna banI cUkyuM che. citrabhAnujI ane suzIla kumArajI amaeNrikAnA jaina samudAyanA ghaNAya anuyAyIo mATe be sauthI AdaraNIya guru tarIke oLakhAvA mAMDyA. A baMne guruoe sAthe khUba yugapuruSa - 132 -
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAma karyuM. teo haMmezAM kAryakramomAM sAthe jatA. mahattvanAM jaina kendronAM uddaghATano ke vArSika utsavomAM paNa sAthe hAjarI ApatA. temaNe A prakAre amaeNrikA ane keneDAmAM ghaNA kAryakramomAM hAjarI ApI. siddhAcalamamAM jaina ekatA vize goSThi A guruonA dIrdhadaSTipUrNa netRtvane kAraNe ja "jainA'nI sthApanA ja nahIM paNa vikAsa paNa khUba thayo. 2019 sudhImAM jainAnA 70 kendro banI cUkyAM hatAM. je eka lAkha vIsa hajAra jeTalA jainonuM pratinidhitva karatAM hatAM. ane temanA thakI yu.esa. ane kaeNnaiDAmAM 50 karatAM vadhu derAsaro baMdhAI cUkyAM hatAM. be guruonA AdhyAtmika mArgadarzana heThaLa jaina derAsaro kharekhara amaeNrikA mATe eka anokhI ghaTanA banI rahyAM hatAM. kAraNa ke A tamAma derAsaromAM zvetAbaMra, digambara ane sthAnakavAsI badhA ja paMthanA jaino eka ja chata heThaLa bhegA thatA. jyAre bhAratamAM AvuM thavuM lagabhaga azakya hatuM, kAraNa ke saMpradAyomAM bhedabhAva ane kaDavAza rahetAM. jaina ekatAnuM A svarUpa to hajI Aje paNa bhAratamAM khaDuM nathI thayuM. jainonI A ekatAno pUrepUro zreya A be guruonA dRSTikoNane ja jAya che. A be guruonI sahadaSTi bhAratanA ane anya dezonA jaino mATe eka jhaLahaLatuM udAharaNa che. kAma pratyenI temanI kaTibaddhatA ja temane mATe agatyanI rahI, pachI - 133 - citrabhAnujI
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhale ne te baMnenI pRSThabhUmi judI hoya. A baMne guruomAMthI eka zvetAbaMra ane eka sthAnakavAsI, eka bhAratanI uttarethI to eka dakSiNethI, chatAM paNa teoe sAthe maLIne eka ucca dhyeya ghaDavAno nirNaya karyo ane badhA ja jainone eka karI sAthe kAma AcArya zrI suzIla kumArajI 1994nI sAlamAM aNadhAryA ja kALadharma pAmyA ane tyAre siddhAcalama AzramanA TrasTIoe eka udAratAsabhara ceSTA karI. temaNe citrabhAnujIne 120 ekaramAM patharAyelA suMdara siddhAcalama Azramano vahIvaTa saMbhALavA mATe vinaMtI karI. baMne guruo vaccenA saMbadhone kAraNe A prastAva mUkavAmAM Avyo hato. chatAM paNa citrabhAnujIe A vizALa prastAvane na svIkAryo. A AkhIya ghaTanA be guruo vaccenI maitrI, paraspara para samabhAva ane sanmAnanuM daSTAMta yugapuruSa - 134 - yugapuruSa - 134 -
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ samayanI reta ghaDiyALa divasanA aMte roja A manana karo... ApaNe roja keTalA kalAko khAvA ane UMghavAmAM pasAra karIe chIe? rojanI doDadhAma ane kAmakAjamAM ane anya kAryomAM tathA ramatagamatamAM? tenI sarakhAmaNIe keTalA kalAka preraNAdAyI vicAro karavAmAM, unnata kArya karavAmAM tathA saceta AtmavizleSaNa karavAmAM pasAra thAya che? - citrabhAnujI prakaraNa 15H jaina guru ane vizva 970nA dAyakAnA madhyamAM jaina meDiTezana senTara aneka pravRttiothI dhamadhamatuM eka agatyanuM sthaLa banI cUkyuM hatuM. pahelAM to saptAhanA divasomAM sAMjanA i kAryakramo, pachI dhyAna ane tyAra bAda citrabhAnujI sAthenI vAtacIto yojAtI. zani-ravi daramiyAna vizeSa kAryakramo yojAtA. ghaNI vAra A kAryakramo merIlenDanA Tempala oNpha anDarasTenDigamAM athavA to philADelphiyAnA eka parAmAM AvelA amRta desAInA eka yogAzramamAM yojAtA. citrabhAnujI ane temanA vidyArthIone utsAhapUrvaka dareka alaga alaga saMsthAomAM AvakAra maLato. A saMsthAomAM temanI sAthe evo vyavahAra karAto jANe khUba nikaTanA mitra sAthe umaLakAbhera vyavahAra thato hoya. je.ema.AI.sI. dvArA paNa A ja lAgaNIno paDagho paDAto. senTara dvArA dhyAna, philosophI, samAMtara dharma, zAkAhArI vAnagIo tathA poSaNa vagerenA vargomAM sAkalyavAdI abhigama apanAvAyo hato. senTaranA prakAzana vibhAga dvArA nyujha leTara bahAra pADavAmAM AvatuM jemAM jaina jIvana aMgenA lekho prakAzita thatA ane temAM citrabhAnujInA vaktavyanA aMza paNa rajU thatA. A saMsthA sAthe pustakonI samAlocanA tathA aMgata vAtacItanA prasaMgo paNa yojAtA. senTaranI zarUAta amerikana vidyArthIo sAthe thaI hatI. paraMtu dhIre dhIre nyu yaoNrkanA jaino paNa A sthaLa vize jANavA mAMDyA ane tyAM niyamitapaNe AvIne vividha pravRttimAM bhAga levAnI temaNe zarUAta karI. koI paNa varga na yojAtA hoya to paNa vidyArthIo senTaramAM - 135 - citrabhAnujI
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvatA. kAraNa ke teo koI ne koI rIte citrabhAnujInI hAjarInA bhAgIdAra banavA icchatA hatA. temane dareka vyakti gurudeva kahIne bolAvatI. citrabhAnujIne pote zuM karavAnuM hatuM te aMge pUrepUrI spaSTatA hatI. te kahetA ke guru to eka ThaMDAM pINAMmAM paDelA baraphanA TukaDA jevo hoya che. te tamArI cetanAne zAMta pADe che ane pachI adazya thaI jAya che. temaNe potAnA vidyArthIone svataMtra vicAraka banavAnI preraNA ApI. temanA vicArothI prerita thaI vidyArthIoe nyujha leTara zarU karyuM. sauthI paheluM nyujha leTara 1975mAM bahAra paDyuM. jene dhI senTara inphormezananuM nAma apAyuM. senTaranI zarUAtanA pahelA ja varSe saptAhanA divaso daramiyAna sAMje ane zani-ravi daramiyAna niyamitapaNe haTha yoganA vargo paNa yojAtA. pahelA aThavADiyA mATe A vargo niHzulka hatA. tyAra pachI vidyArthIone A vargo mATe potAnI kSamatA pramANe vaLatara cUkavavAnI vinaMtI karAtI. koI paNa vidyArthIne kyAreya paNa Arthika kAraNosara pAcho mokalavAmAM nahoto Avyo. gurudeva sivAya je.ema.AI.sI.nA vividha vargo DaoN. nila smitha (navIna) dvArA yojAtA. DaoN. nila smitha memoriyala slona kaeNTariMga kensara senTara sAthe joDAyelA hatA. A uparAMta piTara phalaeNDa nAmanA eka thiyeTara DirekTara paNa tyAM hAjara rahetA, jeo lAgaNIonI abhivyakti karavAnA navA mArga zodhI rahyA hatA tathA UrjAne kaI rIte bahetara saMvAda karavA mATe upayogamAM laI zakAya tenI upara paNa kAma karI rahyA hatA. 1973nA varSa daramiyAna gurudeve bhAratanAM jaina maMdironI tIrthayAtrAnuM Ayojana karyuM. je.ema.AI.sI.nA vidyArthIomAM A tIrthayAtrA eTalI pracalita thaI gaI ke gurudeve bhAratanAM jaina maMdironI mulAkAte javuM ene eka vArSika kAryakrama banAvI dIdho. A paraMparA trIsa varSa karatAM paNa vadhAre varSo sudhI cAlI. moTe bhAge pAnakharanA samayamAM gurudeva AkhAya amerikAnA vividha ziSyone laIne bhAratanI paMdara divasanI tIrthayAtrA karAvatA. temanA A pravAsamAM be sthaLo nizcita rahetAM. pAlItANAnA zatruMjaya parvatanI mulAkAta ane AbunI mulAkAta. tIrthayAtrIono vizeSa rasa pAlItANA najIka taLAjAmAM AvelI guphAmAM raheto, jyAM citrabhAnujI muni tarIke dhyAna dharavA besatA. A uparAMta tIrthayAtrALuone mAunTa Abu para paNa javAnI khUba icchA rahetI, jyAM citrabhAnujIe amara thaI gayeluM stavana racyuM hatuM. moTe bhAge tIrthayAtrAno pahelo mukAma muMbaI khAte raheto. eka varSa evuM thayuM hatuM ke temaNe pahelo mukAma yu.ke.mAM karyo ke jyAM vidyArthIoe osavAla jaino sAthe saMvAda sAdhyo. tathA laMDananA anya jainonA samudAya sAthe paNa vAtacIta karI. muMbaImAM yugapuruSa - 136 -
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo sthAnika sAmAjika saMsthAno tathA jaina parivAronI mulAkAta letA. muMbaImAM DivAIna naoNleja sosAyaTInA gurudevanA ziSyo temane khUba umaLakAthI AvakAratA. jene pagale dezanAM anya zaheromAM paNa gurunA AvakAranI jANe taiyArI thaI jatI. muMbaImAM teo sarvodaya pArzvanAtha maMdira ane sarvodaya hospiTalanI mulAkAta letA je gurudevanA ziSya kAMtibhAIe bAMdhyAM hatAM. gujarAtamAM ghaNI vAra tIrthayAtrALuo bhAvanagaramAM bidharo mATe AvelI zALAnI mulAkAta letA. je zALAmAM je.ema.AI.sI. dvArA bhaMDoLa apAyuM hatuM. amadAvAdamAM teo svAdhyAya maMdiranI mulAkAta letA je eka dhyAna kendra hatuM. je gurudevanA pitA muni caMdrakAMta sAgarajIne arpaNa karAyuM hatuM. vaLI, teo sAbaramatInA kAMThe AvelA gAMdhI AzramanI paNa mulAkAta letA. be mahattvanAM jaina tIrthonI mulAkAta uparAMta vidyArthione dezanA vividha bhAgomAM paNa laI javAtA. temAM khAsa karIne zrAvaNa belagolAno samAveza thato. jyAM eka ja moTA paththaramAMthI bAhubalInuM 57 phUTanuM pUtaLuM khaDuM karAyuM hatuM. tyAra bAda maisuranA vRMdAvana gArDananI mulAkAta levAtI. dareka tIrthayAtrALune bhArata pravAsa daramiyAna asaMkhya anubhava thatA ane te temane mATe anokhA rahetAM. dilhImAM temane je te samayanAM vaDAM pradhAno iMdirA gAMdhI ke morArajI desAI sAthe paNa mulAkAta karavAno moko maLato. 2005nI sAlamAM je.ema.AI.sI. ane jainAe saMyukta upakrame tIrthayAtrALuonA A grupane kalakattA najIka AvelA zrI sameta zikharajInI paNa mulAkAta karAvI. bIjI eka vakhata 2006nI sAlamAM videzathI AvelA A tIrthayAtrALuone govA khAte yojAyelI varlDa vejiTeriyana kaoNMgresamAM javAno moko maLyo jyAM gurudeva vaktavya ApavAnA hatA. ghaNA badhA vidyArthIo je.ema.AI.sI.nI A tIrthayAtrA rUpe aneka vAra bhArata AvyA. leka vhITamora mizIganamAM lAITa hAusa saeNnTara sthApanArAM cetanA phlorIDAe potAnA anubhava aMge A rIte lakhyuM, "gurudeva citrabhAnujI ane pramodAbahena sAtheno AdhyAtmika tIrthayAtrA pravAsa haMmezAM jANe mane to pahelI vArano hoya tevo ja lAge che. bhAratanA alaga alaga hissA jovAno moko maLe che e kAraNosara A lAgaNI nathI thatI. jyAre paNa huM bhArata pAchI pharuM chuM tyAre mane lAge che ke huM mArI cetanAnA, mArI sajAgatAnA eka judA ja stara para chuM. A rIte A anubhava mArI aMdara UMDo utare che ke huM dara vakhate vikAsanA eka navA stare houM chuM. A samaye grupamAM je loko hatA te alaga alaga vAtAvaraNamAMthI AvyA hatA. paNa te badhA ja eka sAthe navI samaja ane navo bodha meLavavAnI dizAmAM cAlI rahyA hatA.'' - 137 - citrabhAnujI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1981mAM je.ema.AI.sI.nI lIjhane rinyu karavAno samaya thayo hato. te samaye tenA mAlikoe saMsthAne jaNAvyuM ke navI lIjha mujaba temanuM bhADuM atyAra karatAM traNa gaNuM thaze. ATalAM badhAM bhADAMno boja uparAMta saMsthAnA parisarano vahIvaTa ane sAcavaNI gurudeva mATe bahu moTI javAbadArI banI jAya tevuM hatuM. gurudeva to mAtra zIkhavavA mAgatA hatA. koI milakatano vahIvaTa karavA nahotA mAgatA ane na to temane temanA anuyAyIo aMgenA koI vikhavAdamAM vaceTiyA tarIke kAma karavuM hatuM. evo nirNaya levAyo ke A jUnuM saMsthAnuM parisara choDI devAze tathA tamAma pravRttio have alaga alaga sthaLe judA judA divase jarUriyAta pramANe yojavAmAM Avaze. gurudeva ane temanA parivAre paNa bhArata pAchA pharavAno nirNaya karI lIdho hato. rAjIva ane darzananI vaya mAtra dasa ane nava varSa ja hatI. temane muMbaInI skUlamAM eNDamizana apAvAyuM. temane mATe A badalAva khAsa karIne bhASAne kAraNe ane badalAyelI saMskRtine kAraNe agharo hato. paNa pramodAbahena jANatAM hatAM ke bhAratIya saMskRtinA siddhAMtone dhyAnamAM rAkhIne saMtAnone uche2vAnuM mUlya zuM hoya. temaNe potAnA putro mATe pitA ane mAtA baMnenI javAbadArI upADI lIdhI. samaya jatAM baMne putro kaoNleja paNa gayA ane muMbaImAM temaNe kAma paNa zodhyuM. citrabhAnujIe potAnI kAmagIrI cAlu rAkhI. te methI oNkTobarano samaya amaeNrikAmAM gALatA tathA navaeNmbarathI eprila sudhInA cha mahinA bhAratamAM pasAra karatA. pramodAbahena ane temanA putro paNa avAranavAra jyAre paNa zakya hoya tyAre nyu yaoNrkanI mulAkAte jatAM. jyAre citrabhAnujI lAMbA samaya mATe muMbaI hoya tyAre temane dara aThavADiye koI ne koI saMsthAmAM vaktavya ApavAnuM AmaMtraNa maLatuM. muMbaInI vaeNjiTeriyana sosAyaTI sahita roTarI klabanA vividha caeNpTarsa tathA jaina soziyala grupsathI mAMDIne jaina ane binajaina saMsthAo temane bolAvatI. teo avAranavAra amadAvAda ane vaDodarA jaI vividha jaina jUthane vaktavya ApatA. temaNe anya dharmanA guruo sAthe paNa temanA kAryakramomAM hAjarI ApI, temanI sAthe saMparka jALavI rAkhyo hato. gurudeve temanA vidyArthIo sAthe je joDANa keLavyuM hatuM te vizeSa hatuM. 80nA dAyakAmAM je.ema.AI.sI.mAM gurudeva je patravyavahAra karatA teno AMkaDo 1200thI paNa vadhu hato. je.ema.AI.sI.nA ghaNA vidyArthIo have nyu yaoNrkathI nokarI athavA to ucca abhyAsa khAtara anya zaheromAM vasavA cAlyA gayAM hatAM. gurudeva nyu yaoNrkamAM hoya ke muMbaImAM temanA ziSyo haMmezAM temanA saMparkamAM rahevA mAgatAM hatAM. teo potAnI jiMdagImAM kayA tabakke pahoMcyA che, temaNe zuM siddhio meLavI che te aMge te gurujIne patramAM jaNAvatA hatA. A patranA javAbamAM gurujIe eka khUba sarasa Adata yugapuruSa 138 -
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ keLavI hatI. teo temanA vidyArthIone temanA anuyAyIone hAthe lakhelA arthapUrNa saMdezAo ane AzIrvAdavALA patro pAThavatA. vidyArthIone AnAthI khUba navAI lAgatI. moTe bhAge vidyArthIo A AzIrvAdanA javAbamAM khUba lAgaNIsabhara ane aMgata patro lakhatA. A patromAM teo potAnI kArakirdI, kuTuMba jIvana ane vizvamAM cAlI rahelI ghaTanAo aMge potAnA abhiprAya vyakta karatA. ghaNA vidyArthIo kyAreka vinAkAraNa cAlI rahelAM yuddho athavA to amerikAmAM cAlatA hiMsaka gana kalcara aMge potAnA rAjakIya abhiprAya vize lakhatA. gurudevanA ziSyo vizvamAM cAlatI AvI arAjakatAnI sAme pote je zAMtino bodha meLavyo hato tene mUkIne carcA karatA. ghaNA vidyArthIo temanA patranI zarUAtamAM jaya jInendra lakhatA, to ghaNA gurudevane priya gurudeva kahIne saMbodhatA. amuka patro sarasa TAIpa karelA hoya to keTalAka kelIgrAphInI mAphaka aNiyALA akSaro kADhelA hoya. amuka hAthe lakhelA patro to dasa bAra kAgaLo jeTalA lAMbA hoya to kyAreka sAdA posTa kArDa hoya to kyAreka janmadivasanI zubhecchA patro paNa hoya. ghaNA vidyArthIo patramAM lakhatA ke gurudeva temane sapanAmAM AvyA ane temaNe zIkhavelI vAto para pharI bhAra mUkatA hoya tevI vAta karI. gurudevanAM navAM pravacanonI oDiyo keseTa ane temaNe lakhelAM navA pustako meLavavA mATe vidyArthIo patronI sAthe ceka paNa bIDatA. ghaNA bhaviSyanI yojanAo mATe athavA to kauTuMbika prazno aMge gurujI pAse mArgadarzana meLavavAnI paNa pRcchA karatA. ghaNA vidyArthIoe pote je zaheranA hoya te jaina senTarsamAM saMparka keLavyo hato ane tyAM yojAnArI mahAvIra jayaMtI athavA to divALInA kAryakramomAM bhAga levAnI zarUAta karI hatI. gurujInA anya prazaMsakoe sthAnika akhabAro athavA to sAmAyikomAM dhyAna upara lekho lakhyA hatA. moTA bhAganA patromAM A ziSyo dhyAna ane zAkAhAra aMgenI temanI ciMtAo paNa vyakta karatA. eka yuvatIe lakhelA patramAM teNe jaNAvyuM hatuM ke eka vAra to te potAnA zAkAhAranA niyama parathI cUkI gaI hatI. paNa A patra bAda teNe pharI eka vAra zAkAhArano niyama lIdho hato. yuvAnone haMmezAM ema lAgatuM ke teo potAnA A paropakArI AdhyAtmika gurunI samakSa koI paNa saMkoca vinA potAnA koI paNa praznonI rajUAta karI zake che. nyu yaoNrkamAM citrabhAnujInI yogazikSaka tarIkenI chApa paNa divase divase gherI banatI gaI. ghaNI badhI pratiSThita vyaktio je potAnI tANabharI jiMdagImAM zAtA meLavavA icchatI hatI temaNe A aMge aMgata salAha paNa levAnI zarUAta karI. keTalAka to gurujIne sIdho phona karatA to keTalAka temanAM raheThANa para AvIne temanI sAthe vAta karatA. eka prakhyAta avakAzayAtrI je candranI sapATI para cAlIne dharatIe - 139 - citrabhAnujI
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAcho pharyo hato, tene A saphara pachI brahmAMDanI UrjAnA anubhava pachI pRthvI paranA eka vyakti tarIke potAnA je paNa vicAro ane rAjakIya jhukAva hatA te badhA ja kSullaka lAgavA mAMDyA hatA. teNe jyAre potAnA spesa krAphaTamAMthI dharatIne joI hatI tyAre vizALa brahmAMDamAM eka nAnakaDo goLo pharato hoya tevo ja tene AbhAsa thayo hato. te avakAzayAtrIne uparathI kyAMya koI sarahada nahotI dekhAI. A anubhava pachI te avakAzayAtrIe vizvanI vividha sattAo vacce sarahadane laIne je zatrutAo hatI, je mAnyatAo hatI te tamAma para prazna thavA lAgyA hatA. UMDe sudhI halI gayelA A avakAzayAtrIne bhAre nirAzAno anubhava thavA lAgyo hato. A samaye te phaloriDAmAM raheto hato. ane tenA Arthika salAhakAre citrabhAnujI vize temane vAta karI hatI. samayAMtare A Arthika salAhakAre citrabhAnujIne laoNriDA AvIne A avakAzayAtrI sAthe vAta karavA mATe manAvI lIdhA. citrabhAnujIe eka mahinAthI paNa ochA samayamAM A avakAzayAtrI sAthe ghaNI badhI mulAkAto karI ane Akhare A hatAza thayelA AtmAne eka navA ja rastA para pharI pahoMcADyo hato. citrabhAnujI sAthe kAma karanArAM aneka niHsvArtha lokomAM mamatA bhAgalAno paNa samAveza thato hato. mamatA yAgallA eka nivRtta skUla zikSaka hatA ane gurudevanAM sekreTarI tarIke 35 varSathI paNa vadhAre samayathI kAma karatAM hatAM. teo gurudeva karatAM umaMramAM eka varSa moTAM hatAM. teo ghaNI vAra senTaranI ophisanA kharcA jevA ke sTezanarI, posTeja vagere mATe potAnAM aMgata nANAMno upayoga karatAM. teo eka bhakta to hatAM ja paNa kAmamAM khUba cokkasa hatAM. A mATe yu.esa. ane keneDAnA senTaranA ghaNAbadhA vahIvaTanI teo saMbhALa letAM. teo gurudevanuM amerikAnuM ziDyula paNa saMbhALatAM. je cha mahinA gurudeva bhAratamAM rahetA te daramiyAna mamatAjI je. ema.AI.sI.mAM AvatA dareka patravyavahAra aMge temane jANa karatAM ane gurudevanI icchA pramANe dareka saMdezAno javAba paNa vALatAM. temanI anya javAbadArIonI sAthe teo je.ema.AI.sI.nA nyujha leTaranuM eDiTiMga karatAM ane tenuM prakAzana paNa karatAM. nivRtta skUla zikSaka tarIke e khUba cIvaTa rAkhatAM ke nyujha leTaramAM kyAMya paNa koI paNa joDaNInI ke vyAkaraNanI bhUlo na jAya. bhAre vyastatA chatAM paNa amerikAmAM hoya tyAre gurujI je rIte saraLatAthI khUba badhA loko sAthe vAta karatA, potAnAM lakhANo lakhatA, aMgata saMdezAo pahoMcADI zakatA, A badhAnI pAchaLa mamatAjIno khUba moTo phALo hato. 2016nI sAlamAM eka narsiMga homamAM eka varSa gALyA pachI mamatAjI cirayAtrAe cAlI nIkaLyAM. teo 95 varSanAM hatAM ane koI paNa prakAranI pIDA vinA temaNe UMghamAM ja vidAya lIdhI. teo khUba nasIbadAra hatAM ke chellA divaso sudhI gurudeva ane pramodAjIe temanI sAthe mulAkAto karI hatI. yugapuruSa - 140 -
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikana ziSyo sAthe gurujIne khAsa saMbadha hato. temanA badhA ja vidyArthIone bhAratIya koIka ne koI AdhyAtmika nAma apAyuM hatuM. jema ke premA athavA to anaMtazrI athavA to subodha. A badhAM ja nAmo temanI navI oLakhANanAM pratIka hatAM. A tamAma vidyArthIo dhyAna ane zAkAhAra anusaratA hatAM ane temanAM prakhara anuyAyI hatA. AmAMthI ghaNAM badhAM vidyArthIo gurudevanI sAthe bhAratamAM zatruMjaya pAlItANAnI tIrthayAtrA karI cUkyAM hatAM. AvAM aneka vidyArthIonAM patronA aMzo ahIM AgaLa TAMkyA che. jemAM prema, vizvAsa, Adara e badhuM ja je teo temanA gurudevamAM ane AdhyAtmika salAhakAra mATe anubhavatA te dekhAI Ave che. teo gurudeva AgaLa mana khulluM karatA ane temanA bilakula aMgata vicAro, Dara ane AzAo temane jaNAvatA. keTalAka potAnA bijhanasa plAnsanI carcA karatA to keTalAka pote kaI rIte dhyAnanA grupa zarU karavA mAge che tenI vAta karatA. keTalAka ziSyo pote koI pustaka lakhyuM hoya to tenuM prakaraNa mokalatA to koIka potAnI kavitAo mokalatA, jene te pustaka tarIke prakAzita karavA mAgatA hatA. citrabhAnujI haMmezAM temanA vidyArthIonA patrano javAba potAnA hAthe patra lakhIne ApatA. teo darekedareka vyaktine evo anubhava karAvatA ke te temanA vicAro ane prArthanAomAM haMmezAM rahe che. teo potAnA vidyArthIone dhyAna karavAnuM protsAhana ApatA ane avAranavAra temane potAnA vaktavyanA oDiyo mokalatA athavA to potAnAM pustako mokalatA. e kalpanA karavI ja azakya che ke gurujIne ATalA badhA vidyArthIo sAthe vizvanA judA judA hissAomAM patravyavahAra karavAno samaya kevI rIte maLI jato. AvA ja keTalAka patravyavahAronI noMdha ahIM AgaLa rajU karI che. nyu yaoNrkanA eka lekhaka ane taMtrI gurudevane 'Diyara saeNlpha oNpha mAyasaeNlpha' ema kahIne saMbodhatA. teNe gurudevane ema jaNAvato patra lakhyo hato ke have temane zramaNa saMghaSya zAMtiya bhavatuMno zloka barAbara yAda rahI gayo che. ane te teno anuvAda jANavA mAge che. temaNe keTalAka hAIku ane kavitAo paNa gurudevane mokalyA hatA. teNe gurujIne lakhyuM hatuM ke huM tamane khAsa to A eTalA mATe lakhI rahI chuM ke mAro priya mitra ane mAro bhAI tene siddhabhagavaMtanA tejanI ane tamArA taraphathI premanA taraMgonI jarUra che. tene opana hArTa sarjarI karavAnI che. ane te eka bahu ja sarjanAtmaka gItakAra, kavi, yogI, zAkAhArI, khUba premALa ane jiMdagIne prema karanAra vyakti che. kolorADonA eka DaoNkTaralanA vidyArthIe potAnI nokarI vize, potAnA parivAra ane bhaNatara vize patramAM jaNAvyuM hatuM. eka eDalTa phITanesa progrAmamAM leba AsisTanTa tarIke kAma karatI A yuvatI have potAnI mAtAnuM paNa dhyAna rAkhI rahI hatI, kAraNa citrabhAnujI - 141 -
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke tene hRdayarogano humalo Avyo hato. DaoNkTarala progrAma bhaNatAM bhaNatAM sAthe sAthe te DijharTezana mATenI agharI parIkSAnI paNa taiyArI karI rahI hatI ane te potAnA DijharTezanamAM zAkAhAranAM pAsAM aMge lakhavAnI hatI. nyu yaoNrkanI eka mahilAe patramAM gurudevane jaNAvyuM hatuM ke teNe lakhelA eka nATakano have 78mo DrAphTa taiyAra thayo hato ane te koI prakhyAta broDavenA digdarzakane te vaMcAvavAnA prayatnomAM hatI. teNe gurudevane potAnI lakhelI kavitAo ane TUMkI vArtAo mokalI je gurudevanA zikSaNane AdhAre racAI hatI. teNe gurudevane patramAM vinaMtI karI ke tenI kavitAo prakAzita karavAmAM tene madada kare. jarmanIthI eka bIjA ziSyae patra lakhyo hato, jemAM teNe gurudeva ane pramodAjIne divALInI zubhecchAo mokalI hatI. gherApisTa banavAno abhyAsa karanArI A vidyArthinIe potAnA abhyAsamAM yoganAM jJAnano paNa upayoga karyo che. te patramAM Azcarya vyakta karatAM lakhe che ke zuM huM A rIte abhyAsa karIne pUrva ane pazcimane eka karI zakIza kharI. te gurudevanA amara gujarAtI stavana "maitrI bhAvanuM pavitra jharaNuMnA aMgrejI anuvAdanI rAha joI rahI che. thoDAM varSo pachI A vidyArthinIe gurujIne patramAM jaNAvyuM ke have sAyakolaoNjisTa tarIke kAma karI rahI che ane A uparAMta therApyuTika ejayukezanamAM AgaLa paNa vadhI rahI che. oNsTriyAthI eka mahilAe lakhelA patramAM teNe jaNAvyuM hatuM ke tenI bhAratanI chellI mulAkAta bAda te have thiyosophikala sosAyaTImAM vaktavya ApavAnI che. teNe bhArata pravAsa daramiyAna karelA jaina tIrthonI mulAkAtano paNa teNe AmAM ullekha karyo che. teNe gurujIne jaNAvyuM che ke te AgalI mulAkAtamAM bihAramAM AvelA sameta zikharajInA jaina yAtrA sthaLanI paNa mulAkAta levAnuM vicArI rahI che. jarmanInA eka pratiSThita lekhake gurujIne potAnI bhAratanI pAMca mulAkAto pachI ahiMsA para lakheluM pustaka mokalyuM. tene evI AzA hatI ke tenA A pustaka dvArA jarmano jaina dharma vize vadhu jANI zakaze. te jarmanImAM prANIo para thatA atyAcAranA virodhamAM je DaoNkTaro hoya che tenA samUhanA sabhya hatA. teNe patramAM yuropanA anya bhAgomAM tenA je mitro che ane je jaina dharmamAM rasa dharAve che tenA vize paNa ullekha karyo hato. teNe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtanAM jaina tIrtha yAtrAsthaLo, bihAranA sameta zikharajI ane dakSiNa bhAratanA zravaNa belagolAnI teNe mulAkAta lIdhI hatI ane tenA anubhavanI vAta teNe A patramAM karI hatI. A uparAMta teNe patramAM AcArya InsTiTayUTa opha InDolojInA prophesara mAlavaNiyA sAthenI vAtacIta aMge paNa A 0 pALa2 surIjI, bhAyA kayANA sAthaa yugapuruSa - 142 -
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ patromAM ullekha karyo hato. teNe patranA aMtamAM pote gurudevane koI eka divasa maLavAnI icchA vyakta karI. DyurIcathI lakhelA eka patramAM vidyArthIe pote kaI rIte oNphisamAM koI preraNAdAyI saMdezAvALuM posTara lagADavA mAge che tevuM lakhyuM hatuM. A sAthe teNe e paNa jaNAvyuM hatuM ke jhurIcanAM myujhiyamanA pradarzanamAMthI tene eka sarasa majhAnuM moTuM posTara maLI gayuM hatuM. A posTara 1974nI sAlamAM svITjharlaeNnDamAM thayelA jainIjhama paranA eka pradarzanamAM mUkAyuM hatuM. A kAryakrama mahAvIra svAmIne mokSa maLyAnA aDhI hajAra varSanI ujavaNI tarIke yojAyo hato. liDjha yunivarsiTInA eka gaNitanA prophesare sAyanTiphika besIsa oNpha jainIjhama viSayanI potAnI maeNnyu skrIpTa gurujIne AzIrvAda ApavA tathA TippaNIo jaNAvavA mATe mokalI hatI. eka jhekoslovAkyAnA penTare gurujIne aMdAje 30 varSa sudhI patro lakhyA. te gurudevane 1967mAM pAlItANAnI mulAkAta pachI muMbaImAM maLyA hatA. teNe jaina derAsaronAM je peinTiMga karyAM te prAgamAM pradarzita karAyAM hatAM. A uparAMta teNe videzanA reDiyo para pAlItANAnI potAnI mulAkAtano anubhava paNa jaNAvyo hato. te cekoslovAkyAmAM gurudeva vize ane temanA jaina bodha vize avAranavAra lakhyA kare che. teNe patramAM jaNAvyuM hatuM ke te pote je paNa tIrthayAtrAe gayo che te tamAma sthaLoe ane tenAM peinTiMganI sAthe eka pustaka pragaTa karavA mAge che. teNe gurudevane pRcchA karI hatI ke zuM e pustaka teo aMgrejImAM anuvAdita karAvIne amerikAmAM prakAzita karI zakaze? teNe chellAM 27 varSamAM potAnI niyamita mulAkAta daramiyAna bhAratane je rIte badalAto joyo te aMge kheda paNa vyakta karyo ane bhAratanI kudaratI suMdaratA ghaTI rahI che te aMge paNa aphasosa A patramAM vyakta karyo che. teNe pataMjalInI ephorIjhamsa oNpha yogA pustakano anuvAda karyo che. ane tenI prastAvanAmAM A AkhI kRti pAchaLa kyAMka jaina srota rahelo che tevuM paNa jaNAvela che. A citrakArano chello patra lagabhaga me, 1997nI AsapAsa Avyo hato. te citrakAra AgAmI cAra divasonI aMdara koI sarjarI mATe haoNspiTalamAM dAkhala thavAno hato. joke e patramAM paNa teNe gurudevane kAraNe je mArga pasaMda karyo hato tenI para ja AgaLa vadhavAnI vAta karI che. teNe temAM umeryuM che ke jo huM pAcho AvIza to huM pharI tamAro saMparka karIza ane mArA bhaviSyanA kAma aMge tamane jaNAvIza. mane dhI maeNseja Tu dhI tharDa milaeNniyama oNpha dhI hyumaeNniTI'nA viSaya paranA mArA kAma aMge tamAruM protsAhana joIe che. - 143 - citrabhAnujI
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaeNliphorniyAthI eka vyaktie gurudevane je patra lakhyo temAM teNe jaNAvyuM ke aneka vAra gurujIno phonathI saMparka karavAno prayatna niSphaLa jatAM te rAtre traNa vAgye temane patra lakhavA beThI che. teNe kabUlAta karI che ke tenI pAse sArA ane kharAba baMne samAcAra che. patramAM te jaNAve che ke sArA samAcAra e hatA ke tenA magajamAM kaeNnsara hovAnI vAta bAda je chelle skena karAvyo hato temAM koI paNa darda jovA nathI maLyuM; ane tenA caherAnI DAbI bAjumAM pharI halana-calana thavA mAMDI che. kharAba samAcAra e hatA ke teno kaeNnsara tenA livara sudhI ane jamaNAM phephasAM sudhI pahoMcyo hato. ane DaoNkTare tenA kaeNnsarane jIvaleNa TheravyuM hatuM. joke patramAM te khuzI khuzI jaNAve che ke A sthitimAM paNa meM vizvAsa nathI choDyo. huM khUba badhA jyusa pIuM ane cAInIjha tathA pazcimI jaDIbuTTIo lauM chuM. teNe gurujInAM mArgadarzananI ane temanI prArthanAonI icchA karI hatI. bIjI eka yuvatIe hAthe lakhelA ATha pAnAMnA kAgaLa para teNe gurudevanA AdhyAtmika mArgadarzana mATe AbhAra mAnyo. teNe gurudevane kahyuM che ke jyAre te nyu yaoNrkathI kaeNliphorniyA jaI rahI hatI tyAre tene khUba ja hakArAtmaka lAgatuM hatuM, teNe badhA ja nakArAtmaka vicAro baMdha karI dIdhA hatA. teNe lakhyuM che ke daivI UrjA ane kALajI A baMne mATe huM haMmezAM tamArI RNI rahIza. eka kSaNe huM mArA pitAnA nirutsAhI ane AkarA zabdone kAraNe khUba hatAza thaI gaI hatI, paNa mane jyAre AdhyAtmika madada maLI tyAre mane khabara hatI ke gurudeva tamAro prakAza mane haMmezAM protsAhana ApavA mATe, mArI UrjA ane utsAha vadhA2vA mATe mArI sAthe ja haze. teNe patramAM noMdhyuM che ke je divase teNe potAnA bhUtakALanI sAtheno sabaMdha toDyo ane kaeNliphorniyA cAlI gaI tyAre e divasa mahAvIra svAmInI ujavaNIno divasa hato. te 7mI navambara hatI. teNe TAMkyuM ke e jyAre vAhana calAvIne kaeNliphorniyA jaI rahI hatI tyAre satata mahAvIra svAmInI hAjarI tene eka samaja ApI rahI hatI. ane sajAgatA bakSI rahI hatI. te divase mane lAgyuM ke huM divya sAthe eka thaI gaI chuM. ane jo mAre te kSaNe paNa mAruM zarIra choDavuM paDe to te kSaNe paNa huM paramAnaMda ane muktithI tyajI zakIza. mane jiMdagInA koI paNa paDakAra nahIM bAMdhI zake. paraMtu have mane samajAyuM che ke e ApaNI pharaja che ke divyatAnI e hayAtIne ApaNe ApaNAM kAryomAM utArIe. tathA jene paNa ApaNe sparzI zakIe tevI tamAma jiMdagIne lAbha thAya te prakAre kAma karIe. A samaja maLyA pachI meM nakkI karyuM che ke jIvavuM e mAro hetu che. ane mAre mAruM zreSTha ApavuM ja rahyuM. huM satata dhyAna krU chuM ke mane mArI aMdara siddhano saMgAtha maLe. mane khAtarI che ke mArA pitAno mArA parano gusso koI evA jUnA prasaMgane kAraNe haze jyAre meM koIka ayogya vastuo kahI haze. AMtarika yugapuruSa 144 -
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUjha ane sahAnubhUtinI camaka sAthe te patramAM umere che ke tenA pitA potAnI jAtane ke anyane mANasAIne khAtara paNa mApha karatAM ghaNo lAMbo samaya le che. kenaiDAnA eka vidyArthIe je.ema.AI.sI.nI kaeNraeNDAmAM sthApanA karI ane haMmezAM gurujInI sAthe saMparka jALavI rAkhyo. te gurudevanI DivAIna naoNleja sosAyaTI, muMbaI mATe paNa khUba badhuM dAna mokalato. gurujIne AvatA A DhagalAbaMdha patro parathI ApaNane khyAla AvI zake che ke gurujInI asara paNa keTalA badhA stare thatI. 80 tathA 90nA dAyakA daramiyAna gurudevanAM pravacano ane dhyAna aMgenI temanI vAta paranI temanI oNDiyo keseTa khUba ja pracalita hatI. jyAre gurudevanA ziSyo nyu yorkathI amerikA ane keneDAnA vividha hissAomAM jatA tyAre teo gurujIno saMdeza potAnI sAthe laI jatA. temanA navA gharethI teo gurudevane patra lakhatA tathA kaI rIte temane navA sthaLe jaina senTara zodhavAmAM athavA to zAkAhArI resTorAM zodhavAmAM takalIpha paDe che teno anubhava paNa jaNAvatA. Ama guradevanA badhA ja ziSyo evAM zaheromAM gurudevanA pratinidhi banyA hatA jyAM pahelAM koI kyAreya dhyAna kendro hatAM ja nahIM. bhAratanA keTalAka kahevAtA guruoe yoga ane dhyAna kendrone eka vyApAra banAvI dIdho hato. paraMtu citrabhAnujInA ziSyo potAnAM gharomAM dhyAna zIkhavatA ane jAheramAM gurudevanI oNDiyo Tepa ane pustako dvArA dhyAna aMge vAta karatA. temano hetu paisA bhegA karavAno na hato. teo gurudeva pratyenA premane tathA mAnavanI sevAne premanI abhivyakti gaNatA. eka pahelAMnA vidyArthIe gurudeva pratye khUba kRtajJatA vyakta karatAM lakhyuM ke mArA priya mitra ApaNe pharI maLIe tyAM sudhI tame brahmAMDane vadhu ne vadhu tejomaya banAvatA raho. tame mArI jiMdagI badalI che ane A mATe huM haMmezAM tamAro RNI rahIza. gurujIne lakhAyelAM ghaNAM patro tattvaciMtana ane vAstavikatA vaccenA yuddhano jANe daSTAMta hatAM. gurujInI eka pahelAMnI vidyArthinIe temane jaNAvyuM hatuM ke yunivarsiTI opha kolorADomAM leba risarca AsisTanTa tarIke nokarI zarU karI hatI. neTiva emerikansanI sAthe kAma pAra pADavAmAM tene ghaNA AMtariyALa vistAromAM javuM paDatuM. tenA eka sahakAryakare tene salAha ApI ke AMtariyALa vistAronA DuMgarALa pradezomAM siMha ane vara jevAM jAnavaro avAranavAra jovA maLe che ane mATe tene sAthe eka baMdUka rAkhavI joIe. sauthI pahelAM to tarata ja A sAMbhaLIne teNe nA pADI dIdhI. paNa pachI tenA anya sAthI karmacArIoe paNa tene A sUcana ApyuM. satata maLatAM sUcanane kAraNe - 145 - citrabhAnujI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNe AtmarakSaNa mATe eka baMdUka kharIdavAnuM vicAryuM. tenA manamAM satata vicAromAM AveluM A parivartana paNa khUba khUMcyA karatuM hatuM. thoDA divaso pachI akasmAte te jyAre potAnuM khAvAnuM banAvI rahI hatI tyAre tenI DAbA hAthanI eka AMgaLI para khUba jorathI cappa vAgyuM. teNe potAnI nasamAM UMDo ghA karyo hato ane tene TAMkA paNa levA paDyA. A AkhI ghaTanA tenA mATe khUba dardanAka hatI. DAbA hAthe thayelA ghA ne kAraNe te kAma paNa patAvI nahotI zakI. A samaye tene evo khyAla Avyo ke hAtha para thayelA ghAmAM tene je dukhAvo thaI rahyo che te koI mUMgAM prANI para jo baMdUkathI humalo karAya tyAre tene je dukhAvo thAya tenA karatAM to kaMIka gaNo ocho che. tene navAI lAgI ke kaI rIte teNe baMdUka kharIdavAno vicAra paNa karyo. teNe citrabhAnujIe karelI vArtA yAda AvI ke jyAre mahAvIra svAmIne eka nAge DaMkha mAryo hato. mahAvIra svAmIe khUba zAlInatAthI A ghaTanAmAM vyavahAra karyo hato ane mAphInI zakti darzAvI hatI. A vidyArthinIne navAI lAgI ke teno A ghA kadAca tene e yAda apAvavA mATe hato ke te potAnA niyata AdhyAtmika rastethI phaMTAI rahI hatI. mahinAbhara cAlelA tenA ghAnA dukhAvAnA samayamAM tene potAnI bhUlo para vicAra karyo. tene samajAyuM ke te zuM karavA jaI rahI hatI. teNe potAnA A anubhava aMge gurujInI TippaNIo pUchI hatI. skArsaDalathI eka strIe gurajIne jaNAvyuM hatuM ke tenI reDIezana therapImAM tene zuM anubhava thaI rahyo hato. hajI ATha therapI saeNzansa bAkI hatAM. teNe gurudeve pAThavelA mAyALu patra ane kALajI badala AbhAra mAnyo. huM AkhAya samaya daramiyAna khUba DaramAM rahetI hatI. tame mane Teliphona para je vAta kahI tenAthI mane bahu madada maLI. meM jayAre paNa tamane phona karyo tyAre huM mArI pAse eka noTabuka rAkhatI ane tame je paNa bolatA e huM noMdhI letI. kAraNa ke phona mUkyA pachI paNa huM e zabdo para vicAra karI zakuM, teno artha pAmI zakuM; ane zakya hoya teTalA tene mArAmAM UMDA utArI zakuM. mArA sauthI kaparA samaya daramiyAna tame mane varSo pahelAM ApelI motInI mALA laIne meM avAranavAra mane zAMti na maLI tyAM sudhI navakAra maMtrano jApa karyo. huM hajI paNa "cattArI maMgalama' divasamAM traNa vAra rahuM chuM. tathA divasamAM be vAra niyamitapaNe dhyAna paNa dharuM chuM. meM kaeNliphorniyAthI 16 jeTalA vidyArthIo mATe mArA bauddha zikSakane paNa bolAvyA che. A AkhA praoNjekTanI sArasaMbhALa mArA pati laI rahyA che. A AkhI yojanAne pagale huM mArI pIDAmAMthI jANe dUra thaI gaI ane mane bahu pharaka lAgyo, kAraNa ke huM mAruM potAnuM zIkheluM e lokone ApI rahI hatI je lokone e ApameLe nahotuM maLavAnuM. yugapuruSa - 146 -
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya eka anuyAyIe DeTroITamAM gurudeva sAthe paryuSaNa saptAhamAM hAjarInI vAta karatAM patra lakhyo che. teNe A saptAhanA dasa divasa pahelAM ja mAMsAhAra choDavAno prayatna karyo. tene nahotuM lAgatuM ke te paryuSaNa daramiyAna zAkAhArI rahI zakaze. paNa tene pUrI saphaLatA maLI. tyAra bAda teNe mAMsAhAra kAyama mATe choDI dIdho. teNe patramAM lakhyuM che ke te ghaNI vAra semI-phAsTa eTale ke divasamAM mAtra traNa proTIna jhiMka sivAya bIjuM kaMI ja na laIne paNa upavAsa kare che. tene potAnI navI nokarI tathA navuM ghara maLavAno AnaMda che. evuM ghara ke jyAM dhyAna dharavA mATe eka alaga oraDo paNa rakhAyo che. eka vidyArthI nyu yaoNrkathI jaIne svAthyavardhaka khorAka banAvavAno vyApAra kare che. teNe gurudevane ATha varSa sudhI patro lakhyA ane gurudevanI salAha mAgI. te gurudeva pAsethI jANavA mAgato hato ke te potAno bijhanesa je rIte karI rahyo che te yogya che ke nahIM. teNe potAnA patramAM eka sthaLe epha.DI.e. dvArA tenA para thayelA kesanI vigato lakhI che. sAthe tenA vakIle tenI sAthe kaI rIte dago karyo. kaI rIte teNe nAdArI bhogavI e tamAma vize vAta karI che. paNa teNe patromAM ema paNa lakhyuM che ke Akhare te tenI muzkelImAMthI bahAra Avyo ane potAnI kaMpanI vecIne ghaNuM badhuM kamAI zakyo. A badhA ja saMgharSanA samaya daramiyAna teNe dhyAna dharavAnuM kyAreya na rokyuM ane teNe potAne sAcA mArge laI javA gurujIno khUba AbhAra mAnyo. nyu yaoNrkanI eka mahilA gurudevane khUba ajaMpAmAM patra lakhIne jaNAve che ke tenA gharamAM ja tenI sAthe baLAtkArano prayatna thayo ane corI paNa thaI. teNe patramAM potAnI para humalo karanAra sAthe kevuM vartana karyuM, tenuM varNana karatAM lakhyuM che ke meM navakAra maMtra bolavAnuM to baMdha ja nahotuM karyuM. huM satata navakAra maMtra bolatI gaI ane sAthe sAthe meM pelI vyaktine samaja ApI. hA, tenuM vI.sI.Ara. corAI gayuM paNa tene UnI AMca na AvI. teNe A patra thakI citrabhAnujIne jaNAvyuM ke maMtranI zaktimAM teno vizvAsa vadhI gayo che. oNreMja kaeNliphorniyAthI sena hojhe jatI phlAITamAM AilamAM beThelI eka mahilAe guradevane joyA ane nakkI karyuM ke te phrI maoNnTamAM temanuM vaktavya sAMbhaLavA cokkasa jaze. gurudevanA zabdone kAraNe tenI para khUba UMDo prabhAva paDyo. teNe gurudevanAM pustako maMgAvyAM ane je divase tene pustako maLyAM te ene mATe eka khAsa divasa banI rahyo. tene cAra bALako hatAM ane arAjakatAthI bharyuM lagna jIvana hatuM. paraMtu gurudevanAM pustako vAMcIne teNe chUTAcheDA levAno vicAra mAMDI vALyo. teNe patramAM lakhyuM che ke huM mArA smaraNa dvArA tamArI AMkho jouM chuM ane tamAro avAja - 147 - citrabhAnujI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMbhaLuM chuM je mane satata kahI rahyo che ke tuM tene basa prema kara. tame premanuM eka jhaLahaLatuM pratIka cho te badala huM tamArI AbhArI chuM. tame mane divya premano je bodha Apyo che tenuM mahattva huM haMmezAM yAda rAkhIza. huM tamArI mAtra vidyArthinI chuM. gurudevanA amuka ziSyoe to patra lakhavAthI AgaLa vadhIne kaMIka ghaNuM juduM karyuM. AvA aneka vidyArthIomAMnA eka hatAM klera rojhanaphelDa. te apasTeTa nyu yaoNrkanAM hatAM. temaNe "gurudevazrI citrabhAnu a mena vitha a vijhana'nA TAITala heThaLa 1980nA dAyakAmAM citrabhAnujI para 300 pAnAMnuM pustaka lakhyuM. gurudevajInA jIvanacaritrane aMgrejImAM vigatavAra lakhavAno A pahelo prasaMga hato. muMbaInA eka bhakta prophesara hasamukha zeThe bAdamAM A pustaka gujarAtImAM anuvAdita karAvyuM hatuM. e ja varSe anya eka vidyArthI hArvarDa beno (abhaya)e bhakti kAvyonuM 100 pAnAnuM eka pustaka "svITa TAIma eTa dhI TIcarsa phITa' prakAzita karyuM ane te pustaka teNe gurudevane arpita karyuM. anya vidyArthIoe gurudevanA jIvananA nAnA nAnA prasaMgo ekaThA karyA tathA temane vividha sAmAyiko ane nyujha leTarsamAM chapAvyA. eka navodita kalAkAre 80 keligrAphika pAnAM dharAvatI eka raMgIna DAyarI taiyAra karI, jemAM khUba sarasa grAphika hatAM ane kavitAo hatI ane te badhuM ja gurudevane samarpita hatuM. A paNa gurudeva pratinA prema ane bhaktinuM pratIka hatuM. elabarTA hInsana jemaNe gurudeva sAthe tIrthayAtrAo karI hatI temaNe kALI zAhImAM maMDalAjhano eka vizeSa porTapholiyo taiyAra karyo. jene teNe nAma ApyuM "mAya pAlItANA'. leka vihaTamoramAM Avela lAITa hAusa dvArA "jarnI Tu eNnalAITanamaeNnTa oNna dhI viMgsa oNpha lAITa enDa lava'nA be bhAga prakAzita thayA. temAM gurudevanAM vividha pravacano, lekho vagerenuM saMkalana karAyuM. gurudevanA A lekho 'lAITa hAusa bikana" nAmanAM nyujha leTaramAM prakAzita thayA hatA. navI peDhI mATe A lekho tathA vaktavyo be pustakomAM sarasa rIte vaheMcAyAM che. A pustako varSo sudhI gurudeve amerikAmAM potAnA vidyArthIone ApelA saMdezAonuM saMkalana kahetAM dastAvejIkaraNa ja che. gurudevanA anuyAyIo ane vidyArthIoe temanI sAthe vaheMcelA A keTalAka uSmAbharyA ane jIvanathI bharapUra anubhavo ane prasaMgo che. AnA parathI ApaNane khyAla Ave che ke gurudeve e badhAnAM jIvanamAM saMpUrNa parivartana ANavAmAM keTalo moTo phALo Apyo che. yugapuruSa - 148 -
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanano siddhAMta vAhanacAlakane TrAphika signalano avarodha nathI. e to salAmata vAhana cAlananI svataMtratA Ape che. je cAlaka jIvananA siddhAMtonA lAla signalane vaNadekhyuM karI dhasI jAya che te jAtane ane bIjAne mATe jokhama khaDuM kare che. - citrabhAnujI prakaraNa 16: kyAreka upekSA paNa thAya 1 eka viSAdamAM sapaDayA. e varSe navembaramAM zisabhAnu temanA ameirakAnA jUthoe temano saMparka karyo. ahIM 180 varSa jUnA zAMtinAtha derAsarano prazna hato. A derAsara muMbaInA pAyadhunI vistAramAM zeTha motIzAe baMdhAvyuM hatuM. muMbaImAM baMdhAyelAM traNa bhavya derAsaromAMnuM A eka gaNAtuM hatuM. ane motIzA zeTha eka dIrghadraSTA ane eka udAra vyApArI hatA je AgalI sadImAM thaI gayA hatA. A e ja derAsara hatuM jenA TrasTIoe 1960nA dAyakAmAM citrabhAnujInI madada lIdhI hatI. te samaye maMdiranI Arthika sthiti khUba nabaLI paDI gaI hatI ane ene tAtkAlika navA bhaMDoLanI jarUra hatI. TrasTIone lAgyuM hatuM ke citrabhAnujInI chApa evI che ke temanA kahevAthI A paristhiti ukelAI jaze, sacavAI jaze. citrabhAnujIe eka khAsa beThaka bolAvIne maMdira sAthe saMkaLAyelA lokone eka khUba preraNAdAyI vaktavya ApyuM hatuM tathA derAsaranI jALavaNInI anivAryatA para bhAra mUkyo hato. citrabhAnujInA eka ja vaktavyae bhAre asara karI hatI. ane TrasTIone pUratuM bhaMDoLa prApta thayuM hatuM ane Ama maMdiranI Arthika kaTokaTI sacavAI gaI hatI. itihAsamAM thayelI A ghaTanAne kAraNe ja kadAca be virodhI jUthone lAgyuM hatuM ke pharI eka vAra maMdirano je prazna khaDo thayo che temAM citrabhAnujI temane sacoTa mArgadarzana ApI zakaze. A vakhate eka jUtha icchatuM hatuM ke maMdirane samArakAmanI citrabhAnujI - 149 -
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarUra che jyAre TrasTIo ema mAnatA hatA ke jUnA maMdirane jamInadosta karIne tyAM navuM maMdira banavuM joIe. e ja samaye inDiyA heriTeja sosAyaTI(AIecaesa) jenI javAbadArI muMbaInA jUnAM bAMdhakAmonI jALavaNInI hatI, kAraNa ke jUnI ImArato sAMskRtika vAraso gaNAya. temaNe kula 624 ImAratonI yAdI banAvI hatI. A yAdImAM dasa jaina derAsarone paNa samAvavAmAM AvyAM hatAM. A dasa derAsarone aitihAsika ImArato gaNavAmAM AvyAM hatAM. tathA tene rASTrIya vArasA tarIke mahattA apAI hatI. AIecaese zAMtinAtha derAsaranA amuka hissAne toDI pADavAnI sAme korTamAMthI sTe orDara meLavyo hato. A sTe orDarane pagale te maMdiranA TrasTIo myunisipala kamizanaranI paravAnagI vinA mULa ImAratamAM koI paNa pheraphAra karI zake nahIM. je bAbatone pote pavitra gaNatA hoya ane je bAbato mAtra ne mAtra temanA samudAyane lAgatIvaLagatI hoya tevI bAbatomAM sarakAranI dakhalagIrI jainone jarAya pasaMda nahotI AvI. moTA moTA TAuna holamAM judA judA saMpradAyonI miTiMga bharAtI hatI. teo dharmanI bAbate sarakAranI dakhalagIrIno virodha karavA ekaThA thaI rahyA hatA. sthAnika akhabAromAM dhamakIo, cetavaNIo ane moTI saMkhyAmAM upavAsa abhiyAnonI vAto satata chapAyA karatI hatI. A vivAda divase divase vaNasI rahyo hato jenA kAraNe komI bhedabhAva paNa khaDAM thaI rahyA hatA. eka jaina sAdhue to evI jAherAta karI ke jo heriTeja sosAyaTI potAno A sTe orDara khaseDI nahIM le ane jo temane maMdirano jirNoddhAra karavA devAmAM nahIM Ave to te AmaraNAMta upavAsa karaze. muMbaInI heriTeja sosAyaTInA vaDA eka pArasI udyogapati misTara godareja hatA. A AkhI vAtamAM misTara godarejanuM hovuM pArasI dharmaguruone paNa pasaMda na hatuM, kAraNa ke teo A ghoSaNAne muMbaInI agiyArIonI dakhala tarIke jotA hatA. zAMtinAtha derAsarane mAmale je rIte paristhiti vivAdI thaI rahI hatI te jotAM jyAre citrabhAnujIne mArgadarzana mATe bolAvavAmAM AvyA tyAre temaNe sauthI pahelAM AkhAya muddAno jhINavaTapUrvaka abhyAsa karyo. temaNe rAjasthAnamAM thayelA eka korTanA cukAdAne zodhI kADhyo. jemAM mAunTa AbunA maMdiranA jirNoddhAra saMbaMdhita sarakAranI dakhalagIrIne nakArI devAI hatI. temaNe vividha saMsthAno pAsethI evA Avedana patro meLavyAM jemAM sarakAranI A dakhalagIrIne nakAravI jarUrI che tevuM kahevAyuM hoya. temaNe jainone paNa kahyuM ke maMdirano vahIvaTa jJAtinA hAthamAM ja hovo joIe ane tenI koI paNa prakAranI kAmagIrI sarakAranA hAthamAM na javI joIe. A uparAMta citrabhAnujIe yugapuruSa - 15O -
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarakAre pasaMda karelAM bIjAM jaina derAsaronA aitihAsika darajjA mATe paNa prazna karyo. citrabhAnujIe kahyuM ke A derAsaromAMthI sAta to evAM hatAM ke jene aitihAsika na kahI zakAya, kAraNa ke te mAMDa 20 varSa jUnAM hatAM. Akhare citrabhAnujI inDiyana heriTeja sosAyaTInA muMbaI cepTaranA ceramenane maLyA. citrabhAnujI sAthenI A miTiMga pachI misTara godareje eka jAheranAmuM bAhara pADyuM jemAM AI.eca.esa.no nirNaya spaSTa karAyo hato. AI.eca.esa.ne jaina derAsaramAM thatAM koI paNa samArakAma sAme vAMdho nathI paNa samArakAma evI rIte thavuM joIe ke tenuM aitihAsika mUlya jaLavAI rahe ane maMdirano sAMskRtika vAraso mahattama stara sudhI sacavAyelo rahe. jarUra paDe AI.eca.esa. sakSama sattAdhIzone A prakAranA samArakAma karavAnI sArAmAM sArI rIto aMge salAha ApavA hAjara che, paraMtu koI paNa tabakke AI.eca.esa. koI paNa dharmamAM dakhalagIrI karavA nathI icchatI. citrabhAnujIe darekane khUba zAMtithI sattAdhIzo sAthe kAma pAra pADavA salAha ApI. citrabhAnujIe kahyuM ke kAmagIrI AI.eca.esa. karelI cokhavaTa pramANe thavI joIe. temaNe paristhitino sarjanAtmaka vikalpa zodhavA mATe kahyuM. jemAM koI paNa prakAranI jaDatA athavA to khoTuM joma na raheluM hoya. temaNe sarakAranI kahevAtI dakhalagIrI sAme amuka jaina sAdhue jAhera karelA upavAsI virodhane paNa vakhoDyo. citrabhAnujIne A vAte AcArya abhaya muninA vaicArika zabdano Teko maLyo ke upavAsa zuddhikaraNa mATe hoya che, mAMgaNI pUrI karavA mATe nathI hoto. sarakAranI dakhalagIrInI vAte bhale citrabhAnujIe potAnI jJAtinA lokone ja Teko Apyo hato. chatAM paNa temaNe potAnA dharmanA lokone salAha ApI ke derAsaranI jUnI dIvAlone sAcavavI. e dIvAlo jenuM aitihAsika mahattva hatuM. tenI para dorAyelAM citronuM paNa mahattva hatuM. ane A sAthe temaNe zeTha motIzAe banAvelA A bhavya maMdirane toDI pADavAno paNa virodha karyo. zeTha motIzAe A uparAMta banAvelAM anya be derAsara to Ama paNa pUrI rIte bAMdhakAmamAM badalAI cUkyAM hatAM. citrabhAnujI icchatA hatA ke A eka maMdira to jaLavAvuM ja joIe. temaNe darekane kahyuM ke maMdirano jirNoddhAra tenA punaH bAMdhakAma karatAM paNa Arthika rIte yogya vikalpa raheze. temaNe kahyuM ke dhArmika rIte joIe to navuM derAsara bAMdhavA karatAM jUnA derAsarane sAcavavAmAM vadhAre yogyatA rahelI che. jemaNe pavitra maMtro bolIne A derAsaranI pratiSThA sthApanA karI hatI, tenA pavitra taraMgone bhAvi peDhI mATe sAcavI rAkhavA joIe. temaNe kahyuM ke jainono zeTha motIzA pratye eTalo to RNasvIkAra thavo ja joIe. A e ja zeTha motIzA hatAM jemaNe pAlItANAnA DuMgaro para khUba moTA kharce derAsara baMdhAvyAM hatAM ane jene Aje paNa tIrthayAtrALuo khUba mAne che. temaNe - 151 - citrabhAnujI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnA anuyAyIone ema paNa kahyuM ke ApaNe zAMtinAthanI vAta karI rahyAM chIe je 16mA tIrthaMkara hatA. jemanuM nAma zAMti eTale jenA nAmamAM ja zAMti rahelI che. citrabhAnujIe sUcavyuM ke pAraMpArika jaina prathA pramANe jaina dharmamAM mAnanArA vacceno vikhavAda yAda - vAdathI ja ukelAvo joIe. syAdavAda eTale ke vividha abhiprAyonuM ekIkaraNa. temaNe agraNI sTrakvarala DijhAInara ane sivila enjiniyarsanA abhiprAyo meLavyA ane temanI pAsethI khAtarI meLavI ke maMdirano jirNoddhAra lAMbA samaya sudhI tene salAmata rAkhaze. A badhAM ja pAsAMone gaNatarImAM lIdhA pachI citrabhAnujIe ukela Apyo ke bhIMtacitro sAthenI jUnI dIvAlo, lAkaDAnA staMbho tathA jhINavaTabharI kArIgIrIvALI chata yathAvata raheze ane derAsaranA garbhagRhanI pAchaLanI dIvAla ja pharIthI bAMdhavAmAM Avaze. temaNe rASTrIya stare jaina heriTeja kanjharvezana kamiTI sthApavAnuM nakkI karyuM. jenA aMtargata AkhAya dezanA badhA ja jaina smArakonI sAcavaNI thaI zake. A pagaluM khAsa karIne eTalA mATe jarUrI hatuM kAraNa ke jainone ema lAgatuM hatuM ke sarakAra badhuM hastagata karI leze. je mULa to TrasTIo dvArA ramAtuM eka evuM pAnuM hatuM jenA dvArA teo derAsarane ja dhvasta karI devA mAgatA hatA. keTalAka jaina sAdhuoe evI dalIla karI hatI ke citrabhAnujIe je bhIMtacitrone agatyanAM kahyAM te to jaina paraMparA mATe apamAna samAna che. kAraNa ke te banAvanArA tamAma muslima kAryakaro hatA. jaina sAdhuoe kahyuM ke A bhIMtacitro to mugala kaLAnI paraMparA gaNAya. ane jyAre A kAma soMpAyuM tyAre koI jaina sAdhune pUchavAmAM nahotuM AvyuM. A vivAdamAM bhAga levA badala citrabhAnujI sAme khUba badho roSa hato. citrabhAnujIne bahAranI vyakti gaNAvavAmAM AvyA hatA. kAraNa ke teo amerikAmAM khUba samaya pasAra karatA hatA. keTalAka jaina sAdhuoe citrabhAnujIno bahiSkAra karavAnI paNa vAta karI. ane temAMnA keTalAka to e hada sudhI gayA ke temane kyAreya koI paNa jaina kAryakramamAM hAjarI na ApavA devI. aMte to citrabhAnujInI salAhanI avagaNanA karAI ane maMdira dhvasta karAyuM. citrabhAnujI mATe A kSaNa temanA ja amara stavananA zabdono saMdezo ApI dhyAna dharavAnI hatI. mArga bhUlelA jIvana pathikane mArga cIMdhavA Ubho rahuM kare upekSA e mAraganI toya samatA citta dharuM maitrI bhAvanuM pavitra jharaNuM muja haiyAmAM vahyA kare yugapuruSa - 15ra -
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ mauna mauna ApaNA aMtarane UrjAsabhara banAve che. te UrjAne kendrastha kare che. te vANImAM akathya AnaMda umere che. mauna dvArA aMtaHdaSTi thAya che je manane sahaja zAMtinA saMgItamAM DhALI vANIne chaTAdAra abhivyakti Ape che. - citrabhAnujI prakaraNa 17: ahisAyAtrAno prAraMbha 971nI sAlamAM teoe amerikAmAM paga mUkyo tyArathI mAMDIne 2014 sudhI citrabhAnujI lekhanapravRtti, AkhA amerikAmAM AvelAM vividha jaina che kendronI mulAkAto, vaktavyo ane bodhajJAnamAM khUba ja vyasta rahyA hatA. moTe bhAge gurudeva citrabhAnujI varSanA cha mahinA nyu yaoNrka je.ema.AI.sI.mAM pasAra karatA ane bAkIno samaya bhAratamAM pasAra karatA. yu.esa.e.mAM teo hoya te daramiyAna te yu.esa., yu.ke., naidharalenDjha, enTavarpa, kenyA ane siMgAporamAM vasatA jainonA AdhyAtmika guru banI rahetA. vividha jaina kendro dvArA temane derAsaronA uddaghATana prasaMge, paryuSaNanA ATha divasa daramiyAna athavA koI dhArmika seminAramAM bhAga levA mATe paNa AmaMtraNa maLatAM rahetAM. amerikAmAM teo varSamAM vIsathI vadhu jaina kendronI mulAkAta letA. laoNsa enjalisa, hyusTana, cerI hila, nyu jarsInAM jaina kendroe temane derAsaronI sthApanA karavA mATe bhaMDoLa ekaThuM karavA hetu paNa AmaMtraNa ApyAM hatAM. e sthApita thaI cUkyuM hatuM ke gurudeva temanAM kendranI mulAkAta le tyAre kendramAM vadhumAM vadhu moTI saMkhyAmAM mulAkAtIo AvatA. teo saraLa ane samajI zakAya te rIte aMgrejImAM jaina dharmano saMdeza samajAvI zakatA hovAne kAraNe yuvAnone temanA pratye vizeSa AkarSaNa hatuM. citrabhAnujIne vividha carca ane saMsthAo je zAMtinA pracAra-prasAra mATe kAma karatAM te paNa potAne tyAM AvavA AmaMtraNa ApatAM. teo moTe bhAge dhyAna athavA to zAkAhAranA viSayo para vAta karavAnuM pasaMda karatA. jainAnA jyAre paNa dvivArSika saMmelano thatAM tyAre be mukhya preraNAdAyI vaktAomAMthI eka vaktA tarIke haMmezAM citrabhAnujIne AmaMtraNa maLatuM. A - 153 - citrabhAnujI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMmelanomAM bhAratanA ghaNA jaina vidvAno paNa bhAga levA AvatA ane citrabhAnujI temanI sAthe saMvAda sAdhIne vicAronuM AdAnapradAna karatA. 1991nI sAlamAM jainonI yuvA pAMkhe yaMga jainsa oNpha amaeNrikA - vAya.je.e.nI sthApanA karI, jemAM 14-29nAM vaya jUthano samAveza karAyo hato. 1994nI sAlamAM temano pahelo kAryakrama yojAyo ane dara vaikalpika varSe teo aMdAje 650 jeTalA yuvAnone AkarSatA tridivasIya saMmelano yojavA mAMDyA. A saMmelanomAM citrabhAnujIne vaktA tarIke haMmezAM AmaMtraNa apAtuM. gurudevanA vidyArthIoe eMzI ane nevuMnA dAyakA daramiyAna yu.esa. ane kaeNraeNDAmAM yoga ane dhyAna kendro zarU karyA hatAM; AmAM piTsabarga, nAyagrApholsa, monTaklera, manaro, miDalaTAuna, glena heDa, loMgaAyaleMDa, rivaraDela-broksa ane proviDansano samAveza thato hato. A dareka kendra je.ema.AI.sI.nI zAkhA tarIke oLakhAtuM. gurudeva varSe eka vAra A kendronI mulAkAta letA. kendro zAkhAnI mAphaka ja kAma karatAM ane je.ema.AI.sI.mAM svaicchika dAna-bhaMDoLa mokalatAM. je.ema. AI.sI.nA nyujhaleTarsamAM dareka kendranA kAryakramonI vigata prakAzita karAtI. bIjI oNkTobara 2012nA roja keliphorniyAnI kleramaoNnTaliMkana yunivarsiTIe gAMdhI jayaMtInI ujavaNI ahiMsA divasa tarIke karI ane temaNe A zarUAtano ahiMsA evorDa citrabhAnujI tathA pramodAjIne enAyata karyo. citrabhAnujInI ahiMsA yAtrA je 1972mAM pUrvIya amaeNrikAnI hArvarDa yunivarsiTInA kempasamAM zarU thaI hatI te have pazcimI amaeNrikAnI yunivarsiTImAM pahoMcI cUkI hatI. cAra dAyakAnA A samayamAM A yAtrA aneka sthaLethI ahiMsAno saMdezo phelAvatI agaNita tako sAthe pasAra thaI hatI ane tene dareke dareka kSaNe satata AzIrvAda ja maLyA hatA. je.ema.AI.sI. e laeNramaoNnTa liMkana yunivarsiTImAM kempasa para jaina kaoNnpharansa yojavA hetu 15 hajAra DolarsanuM dAna karyuM. sAdhu jIvana tyAgIne citrabhAnujIe jyAre videzanI dharatI para paga mAMDyo hato tyAre temane kalpanA paNa nahotI ke A ajANyo patha temane kyAM laI jaze ane A yAtrA keTalI cAlaze. temane khyAla Avyo hato ke vizva paraspara saMmata sauhArdanAM zAtA ApatAM jharaNAM mATe bhUkhyuM hatuM. yuddho ane upabhogatAvAdane kAraNe zAMti ane mAnava kalyANa nahotAM utpanna thayAM ane have zAMtine moko ApavAno samaya pAkyo hato. vaizvika stare citrabhAnujIe kevI kevI vizALa ghaTanAomAM ke kAryakramomAM bhAga lIdho hato teno citAra ApavA mATe koI kenavAsa ke phalaka pUratA nathI. ahIM atre yugapuruSa - 154 -
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ je jaNAvyuM che te amerikAmAM temanI pravRttionI jhalaka mAtra che. 1975mAM yu.ena. caeNpalamAM bhagavAna mahAvIra nirvANanI 25mI zatAbdInI ujavaNI karAI hatI. yu.ena. cepala, nyu yaoNrkamAM ahiMsA vize vaktavya ApanArA te pahelA vaktA hatA. 1995nI sAla eTale gurudevane amaeNrikA AvyAnAM 25 varSanI jayaMtI tathA temano 75mo janmadivasa. yuenamAM bhAratanA pUrva elacI evA DaoN. ena.pI. jaine 'dha veva oNpha blisa - ImpekTa oNpha citrabhAnu oNna dhI vaeNsTarna varlDa' pustaka prakAzita karyuM. A pustakamAM gurudevanA vidyArthIonA anubhavo TAMkavAmAM AvyA hatA ane sAthe jaina siddhAMto jIvanamAM kaI rIte utArI zakAya tenAM dRSTAMto, daSTikoNa, Adata, mAnasikatA ane AdhyAtmika vikAsanI sAthe thanArA badalAvanI samajaNanI vAta hatI. te ja varSe ohAyo hAusa oNpha raeNprizTeTivsa dvArA citrabhAnujInA zAMti tathA bhAIcArA mATe karAyelA kAmanI prazasti karato TharAva pasAra karAyo. DalAsa zahere citrabhAnujInI ahiMsA yAtrAnI prazasti karato TharAva pasAra karyo. jainA dvArA eka vizeSa samiti ghaDAI je gurudevanA 75mA janmadivasa tathA amaeNrikAmAM temanA 25mA varSanI ujavaNInI kALajI levAnI hatI. A samitinA ceramena tarIke loMga AIlenDanA araviMda vorAnI nyu yaoNrkamAM nimaNUMka karAI. A banne prasaMgonI ujavaNI amerikA ane kaeNraeNDAnAM anya jaina kendroe paNa karI. lokoe evo vicAra paNa vyakta karyo ke jo citrabhAnujI sAdhu jIvana ja gALata ane amerikA na Avata to jaina dharmano mArga amerikAmAM koNa jANe kevI rIte kaMDArAyo hota. baoNsTananAM parAM zerbornanI pisa eNbI eka evuM saMkula che je jJAtinA vaMcita yuvako ane kizoro mATe zaikSaNika pravRtti kare che ane prANIo mATe paNa mAnavIya pravRttio kare che. tyAM gAMdhIjInuM smAraka paNa che. 1997mAM A saMkule citrabhAnujIne kareja oNpha kaoNnziyaMsa eNvaoNrDa'thI navAjyA ane temane zAMtidUta samA kabUtaranA AkArano eNvaoNrDa Apyo je ahiMsAnA saMdezAne kaTibaddha thaIne AjIvana prasarAvavA badala enAyata karAyo hato. bhAratamAM te cha mahinA hoya te daramiyAna paNa temane bhAre AvakAra raheto. temane AkhA bhAratamAM vividha saMsthAo dvArA pravacana ApavA mATe AmaMtraNa maLatAM. maMdiro, Azrama, jaina soziyala grupanAM vividha caeNpTarsa, sthAnika roTarI klaba, zAkAhArano pracAra-prasAra karatI saMsthAo, vaDIlonI saMsthA, zALA ane kaoNlejIsa dvArA temane AmaMtraNa apAtAM. e bhArata AvatA tyAre je pratisAda maLato te joI citrabhAnujI - 155 -
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgatuM jANe temaNe kyAreya bhArata choDyuM ja nathI. temane AMtararASTrIya AmaMtraNo paNa maLatAM rahetAM. kaeNnADA, siMgApora, kenyA, yu.ke., baeNlziyama, hoMgakoMga vegerenA jaino haMmezAM temane tyAMnAM derAsara-maMdiromAM paryuSaNanA ATha divasa daramiyAna zobhAmAM abhivRddhi karavA bolAvatA, jethI temanI jJAtine vadhu ne vadhu UrjA maLI rahe. A maMdironA vArSika mahotsava tathA seminAromAM hAjarI ApavA paNa temane AmaMtraNa maLatAM. citrabhAnujI rASTrIya tathA AMtararASTrIya tamAma niyaMtraNone khUba ja ekAgratAthI pAra pADatA. teo mAnatA ke A AmaMtraNo temane potAno dhyeya pAra pADavAmAM madadarUpa thaI rahyAM hatAM. temane lAgatuM hatuM ke dareka AzIrvAdanI temane jarUra hatI. mahAvIrano saMdezo prasarAvavo te ja temanuM lakSya hovAthI temane satata pravAsa karavAmAM kyAreya koI aDacaNa na AvatI. yugapuruSa 156 -
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUtakALanI jhaMkhanA ApaNe ghaNI vAra ApaNA bhUtakALanI jhaMkhanAnA kedI banI jaIe chIe. haMmezAM vaTathI kahIe chIe ke je jUnuM hatuM te ja sAruM hatuM; je kaMI navuM che te narasuM che ane vartamAna udAsIna che. samajadAra mana jUnA ane navA vacce pasaMdagI karIne kahe che, "A bannemAMthI je sAruM che te mAruM che." - citrabhAnujI prakaraNa 18H ahiMsAnI vaizvika jAgRti trabhAnujIe jaina samudAya sAthe nikaTano saMparka keLavIne dUradezAvaranA A pravAso karyA. siMgAporanI jaina sosAyaTInA vIsa varSa sudhI presiDanTa i rahelA nagInabhAI dozIne kAraNe temaNe aneka vAra siMgAporano pravAsa karyo. temaNe sauthI pahelI vAra eka upAzrayanI zarUAta samaye 1978mAM siMgAporanI mulAkAta lIdhI hatI. tyAra bAda 1980 ane 1990mAM paryuSaNanI ujavaNI samaye temane pharI tyAM AvavAnuM AmaMtraNa maLyuM hatuM. temaNe jyAre 1990nI sAlamAM zrI suzIla muni, jinacaMdrajI ane zrI kumArapALa desAI sahita bhArata, kenyA ane yu.ke.nA 100 pratinidhio sAthe siMgAporamAM yojAyela eziyA jaina konpharansanI mulAkAta lIdhI tyAre tyAMnA jainone temanA pratye khUba kRtajJatAnI lAgaNI thaI hatI. hoMgakoMganI traNa divasanI saphara pachI teo pharI eka vAra 1995nA mArca mahinAmAM siMgApora gayA hatA. siMgAporanI jaina rilijiyasa sosAyaTIe traNa divasIya seminAra pesiva rIsa risorTamAM yojyo hato - A sthaLa vicAronI Apale karavA, dhyAna dharavA tathA AtmasaMzodhana mATe suMdara parisara ane zAMta vAtAvaraNa dharAvatuM hatuM. citrabhAnujIe jaina samudAya sAthe maLIne khUba ja khaMtapUrvaka kAma karIne siMgAporanI sarakArane patro lakhyA jethI jaina dharmane siMgAporamAM adhikRta oLakha prApta thAya. 1999nA phebruArImAM gurudeva kaoNmyuniTI holanA udghATana prasaMge - 157 - citrabhAnujI
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ svastivacana ApavA mATe pharI eka vAra siMgAporanA mahemAna banyA. A kaoNmyuniTI holane jaina sthAnaka nAma apAyuM hatuM ane te traNa miliyana yu.esa. DolarsanA kharce banAvAyo hato. gurudeva citrabhAnu ane pramodAbahena je A kAryakramanAM mukhya atithi hatAM, teo A prasaMge khAsa karIne yuvAnonI hissedArIthI khUba ja prabhAvita thayAM hatAM. 2004mAM jyAre siMgAporanI InTara rilijiyasa orgenAIjhezana (AIArao) dvArA jaina dharmane siMgAporanA dasamA adhikRta dharma tarIke mAnyatA maLI, tyAre ujavaNI daramiyAna paNa gurudeva ane kumArapALa desAI tyAM hAjara hatA. 2010mAM gurudeve siMgAporanA jainone upAzrayanA senTrala holamAM mahAvIra svAmInI pratimA prasthApita karavA mATe saphaLatApUrvaka manAvI lIdhA ane Ama vividha jainone eka ja chata nIce teo lAvI zakyA. pAraMpArika rIte sthAnakavAsI jaino pratimAnI pUjA nathI karatA ke na to teo derAsara bAMdhe che, paNa mahAvIra svAmInI pratimAnA pratiSThAna daramiyAna anokhI ekatA jovA maLI, kAraNake A mUrti sthAnakavAsI upAzrayamAM ja mukAI hatI, je jaina samAja mATe bahu ja vizeSa ghaTanA kahevAya. yu.esa. bAda jo kyAMya paNa moTI saMkhyAmAM jainonuM sthaLAMtara thayuM hoya to te yu.ke.mAM che. jInivAmAM thayelI bIjI AdhyAtmika pariSada bAda citrabhAnujI 1970nI sAlamAM pahelI vAra yu.ke. gayA hatA. samayAMtare temaNe yu.ke.nI vadhAre mulAkAta paNa lIdhI. 1978mAM temaNe laMDana jaIne tyAMnA osavAla esosiyezana oNpha yu.ke.ne osavAla hAusa kharIdavAnI preraNA ApI je samayAMtare osavAla senTara banyuM. 1980nI sAlamAM nairobInI vIsA osavAla jJAtinuM AmaMtraNa svIkArIne AphrikAnI bIjI mulAkAta lIdhI. A vakhate pramodAjI paNa temanI sAthe gayAM. tyAM kenyAmAM aMdAje 13OOO jaina anuyAyIo hatA. mAtra nairobImAM ja jainonI saMkhyA 7000 para pahoMcI hatI. bAkInA jaino mombAsA, kisamu, thikA ane murAMgA jevA mukhya zaherI vistAromAM vaheMcAyelA hatA. kenyAnA rASTrIya vikAsa ane svataMtratAmAM osavAla jainono phALo bahu moTo rahyo che. vepArI vizvamAM osavAla jANItA che. teo TeksaTAIla, hArDavaira ane phUDa prosesiMga jevA udyogomAM kAryarata rahyA che. teo meDisina, kAyado ane zikSaNa jevA kSetre paNa kAryarata che. urunA saMgharSa daramiyAna osavAla jJAtinAM lokoe sAmrAjyavAdI sattAonAM dabANa chatAM paNa AphrikIone naitika stare ane Arthika yugapuruSa - 158 -
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ stare madada karI hatI. svAhIlImAM uhuno artha svataMtratA thAya che. osavAla jJAtie Aphrikana ane sthaLAMtara karIne AvelA samudAyonA TakI zake tevA vikAsa ane Arthika saddharatAnA ghaDataramAM noMdhanIya bhAga bhajavyo. AphrikAnA ATha divasanA pravAsa daramiyAna gurudeve zrotAothI bharacaka ghaNI sabhAo saMbodhI. "mane icchA vagaranA stare pahoMcavAnI ja icchA che," temanuM A prakhyAta vAkya A sabhAomAMnI ekamAM uccArAyuM hatuM. temaNe pramodAjI sAthe presiDanTa Deniyala arApa moInI mulAkAta laI temane AzIrvAda ApyA. gurudeve, presiDanTanI zAMti, prema ane ekatAnI philaoNsaoNphI vize ghaNuM sAMbhaLyuM hatuM ane te vize vAMcyuM hatuM. temaNe presiDanTane nairobInA visA osavAla dvArA mAnavIya kalyANanA kAryo karavA mATe 100,000 ziliMgano ceka bheTa Apyo. pArkalenDa, nairobImAM je rIte jaina derAsara banI rahyuM hatuM tenAthI gurudevane khUba saMtoSa thayo. 1983mAM A bAMdhakAma pUrNa thayuM ane Ama te dezamAM jaina dharmanA pAyA majabUta banyA. osavAlanA eNjyukezana ane vailaphera borDa dvArA thanArI pravRttio aMge paNa khUba ja AnaMda vyakta karyo hato. e samaye borDa dvArA be mAdhyamika zALAo, be prAthamika zALAo ane eka bAlamaMdira calAvAI rahyuM hatuM. A uparAMta borDa dvArA kanyA ane kumAra chAtrAlaya paNa sthapAyAM hatAM. A uparAMta AkhA dezamAM jyAM paNa jaino vasatA hatA tyAM vividha zaikSaNika saMsthAno cAlI rahyAM hatAM. baoNrDa dvArA potAnA lokonI kALajI to levAtI ja hatI paNa IsTa AphrikAnA sAmAnya lokone paNa teo madada karatA hatA. dareka zALAmAM bhaNanArAmAMthI pacAsa TakA vidyArthIo bina-jaina samudAyanA hatA. potAnAthI alaga hoya tevA lokonI kALajI rAkhavAnI jainonI vRttinuM bIjuM udAharaNa visA osavAla AI kempa hato, je gurudeva nairobI pahoMcyA te pahelAM zarU karAyo hato jemAM anya nAgarikone mATe paNa sevAo hatI. bhAratathI bolAvAyelA DaoNkTarsa dvArA A kempamAM kAma thatuM hatuM ane AMkhanI takalIpha dharAvanArA kenyAnA ghaNA lokone tyAM AvavA mATe vAhananI vyavasthA, khANIpINI ane rahevAnI vyavasthA karI apAI hatI. e kaeNmpamAM aMdAje 7000 lokonI tapAsa thaI hatI ane 800 jaNAnAM oNparezana thayAM hatAM. ame dharmAtaraNamAM nathI mAnatA" gurudeve nairobI pArkalenDamAM mIDiyA sAthe vAta karatAM kahyuM. "vyakti potAno dharma badalyA vinA paNa jaina hoI zake che. dareka mANase A jIvana pratyenA Adara tathA anya vyaktio pratyenA prema khAtara A karavuM ja rahyuM." - 1pa9 - citrabhAnujI
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurudeva ane pramodAjInI AphrikAnI mulAkAta aMge mukhya akhabAromAM vigatavAra ahevAla chapAyo. A pravAsa daramiyAna yu.esa.nA piTsabarga presa sAthe joDAyelA agraNI patrakAra meralIna menDevITe pramodAjIno InTaravyu lIdho. meralIne potAnA pahelAMnA avalokana ane anubhavane AdhAre jANyuM hatuM ke zAkAhArIo vadhAre zAMta hoya che ane temaNe paNa tenuM anukaraNa karavAno prayAsa karyo hato. temane pramodAjI A avalokananuM utakRSTa udAharaNa lAgatAM hatAM, temanI suMdaratA ane lAvaNya' ema meralIne lakhyuM hatuM. temaNe pramodAjIne zAkAhAra vize aneka savAlo karyA hatA. temanA savAlanA javAba ApatAM pramodAjIe jaina dharma ane zAkAhAra vaccenA saMbaMdhanI spaSTatA karI hatI. "amArA khorAkamAM ekadhArApaNuM TALavA mATe ame masAlAno upayoga karIne vividha svAda taiyAra karIe chIe. temaNe kahyuM hatuM, "ane ame dUdha tathA dUdhanI banAvaTono upayoga karIe chIe.' A zabdo bolAyA tyAre pramodAbahenane lagIreya khyAla nahoto ke teo eka samaye pAkAM vigana banI jaze ane dUdha tathA dUdhanI banAvaTo temanA AhArano bhAga nahIM hoya. AphrikAmAM vasatA jaino sAthe eTalI nikaTatA keLavAI ke pramodAjI ane gurudeve 1987 ane 1997mAM pharI te khaMDanI mulAkAta lIdhI. 1987mAM temanI cAra divasanI A saphara dAresalAmathI zarU thaI je tAnjhAniyAnuM sauthI moTuM ane dhanavAna zahera che. vikAsane AgaLa dhapAvavA mATe mANasajAte yuddha rokavuM ja rahyuM." gurudeve pravacanamAM bhAra daIne kahyuM. "dharma e yuddha mATe nathI paNa te lokone eka karavA mATe che.' temaNe kahyuM ke lokoe nazo, gusso, hissA ane zarAbathI dUra rahevuM joIe. lokone e samaja nathI paDatI ke teo zuM che." temaNe samajAvyuM, "jo ApaNe jAtane oLakhatA hoIe to ApaNane maLelI jiMdagInI bheTano ApaNe durupayoga nahIM karIe." 2000nI sAlamAM citrabhAnujIe dubaI ane maskatanA jainonI mulAkAta lIdhI. dubaInA jainoe temanI sAthe carcA karI ke teo prArthanA karavA mATe koI sthaLa zodhI rahyA che jyAM teo mahAvIra svAmInI mUrti paNa prasthApita karaze. badhA dharmanAM mULa tarIke citrabhAnujIe potAnA saMdezAmAM "ahiMsA paramodharmanA vicAra para bhAra mUkyo. A mULabhUta vicAradhArA ja badhA mahAna dharmomAM karuNA ane jIvana pratyeno kALajIbharyo abhigama vikasAvavA mATe anivArya che. yugapuruSa - 160 -
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ maskatamAM sthAnika jainoe temanAM ghaNAM jAhera pravacano rAkhyAM jemAM jaino uparAMta hiMdu, zIkha ane anya lokoe hAjarI ApI. citrabhAnujIe A tamAmano AbhAra mAnyo, kAraNa ke temaNe raNa pradezamAM A zaherane suMdara banAvavA mATe tyAMnA lokone sahAya ApI hatI ane retALa pradezane zAMti ane ramaNIyatA bakSI hatI. eTaluM ja nahIM paNa temaNe dariyAnA pANIne mIThuM banAvyuM hatuM jamInamAM paNa mIThAza bheLavI dIdhI hovA mATe tamAmano AbhAra mAnyo hato. temaNe tyAM upasthita jainone temanI siddhio badala vakhANyA ane karuNA ane maitrIne prasarAvavAnI salAha paNa ApI. e ja varSe citrabhAnujI jaina saMgha oNpha nairobInA munisuvrata svAmI derAsaranI sthApanAnI 16mI jayaMtI nimitte nairobI gayA. A maMdira mAunTa AbumAM AvelA delavADAnA derAnI vizALa ane suMdara pratikRti hatuM. 1994nA oNgasTamAM mAdhavANI kuTuMbe AdhyAtmika ekatAno utsava mAMDyo. 30 hajArathI vadhu lokothI khIcokhIca sabhAmAM gurujIe mana hacamacAvI de tevuM prabhAvI vaktavya ApyuM jemAM AkhA vizvanA agraNIo ane agatyanA loko hAjara hatA. yu.ke.mAM moTI saMkhyAmAM jaino vasatA hovAthI gurudeva tyAM avAranavAra jatA. oNgasTa 1979mAM citrabhAnujI tyAM lesesTaramAM navA derAsaranA prAraMbha samaye hAjara hatA. te AkhA yuropanuM paheluM jaina derAsara hatuM. lesesTara jaina samAjanA DaoN.naTubhAI zAha tathA anya TrasTIoe eka jUnA devaLano jirNoddhAra karIne A jaina AdhyAtmika kendranI racanA 65 hajAra pAunDanA kharce karI hatI. teo te varSe sapTembaramAM 36 ziSyo sAthe bhAratamAM jaina tIrthonA pravAsa hetu pAchA pharyA. eprila, 1983mAM gurudeva ane temanuM kuTuMba muMbaIthI laMDana pahoMcyuM. osavAla samudAyanA lokoe temane khUba uSmAbhera AvakAryA. - 161 - citrabhAnujI
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ JORLD JAIN CONGRESS THL NIL JAIN SAMALFUROPE AND JAIN SOCIAL GROUPS FEDERATION) laeNmaeNsTara(yu.ke.)mAM vizva jaina pariSadane saMbodhana - 1988 gurudeve tyAM agraNIo sAthe AdhyAtmika carcAo tathA lAMbI yojanAlakSI beThako karI. te varSe ja sapTembaramAM gurudeva nyu yaoNrkathI "phesTivala oNpha pharagIvanesa'nI ujavaNI mATe laMDana jaina sosAyaTInAM AmaMtraNane pagale laMDana AvyA. laMDana jaina sosAyaTIe laMDananI uttare 450,000 pAunDanA kharce jamInano moTo vistAra kharIdyo hato. gurudeve paryuSaNanA chellA pAMca divasa laMDanamAM pasAra karyA. oNgasTa, 2005mAM osavAla esosiyezana oNpha yu.ke.e gurudevane poTarsa bAramAM bhAratIya zailIthI baMdhAyelA - kArIgarI ane jaina sthApatya zailI - derAsaranAM prANapratiSThA mahotsavamAM hAjarI ApavA AmaMtraNa ApyuM. gulAbI senDa sTonamAM ane ArasamAMthI banelA A maMdiranI madhya chata devatAonI chabIvALI jhINI kArIgarIthI suzobhita karAyelI hatI. AkhI duniyAnA jaino A dasa divasanI ujavaNI mATe bhegA thayA hatA. laMDananA 30 hajAra jaino mATe A navuM AdhyAtmika AzrayasthAna - ghara hatuM. yugapuruSa - 162 -
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ taka ApaNA para taka avataraNa kare enI ApaNe rAha na joI zakIe. te ApaNI vyApaka daSTinI dUraMdezI dvArA ApaNe jAte ja meLavavI joIe. taka evA paDakAro che jene ApaNe vikAsa ane saphaLatA mATe bheTIe chIe. - citrabhAnujI prakaraNa 19: iMdirA gAMdhI trabhAnujInI philasUphI ane bodhanuM AkarSaNa sAmAnya loko sudhI sImita nahotuM, paNa bhAratanAM sauthI vadhu prabhAvazALI rAjakAraNI ane pahelAM mahilA vaDA pradhAna iMdirA gAMdhI paNa citrabhAnujInAM prazaMsaka hatAM tathA temanA zAMti saMdezane vakhANatAM hatAM. citrabhAnujI jyAre muni hatA tyAre iMdirA gAMdhI temane pahelI vAra maLyAM hatAM. 1956mAM temaNe citrabhAnujI vize kahyuM hatuM, koI jyAre Isu khristane kahyuM tyAre jevuM citra khaDuM thAya tevo ja temano prabhAva hato ane temaNe mane gherI zAMtinI chApa paNa ApI.' citrabhAnujIe temane kahyuM hatuM ke temaNe potAnA para AvanArI moTI javAbadArI saMbhALavAnI taiyArI karI levI joIe. iMdirA gAMdhI sAthe citrabhAnujIne sArA uSmAbharyA saMbaMdha hatA. iMdirA gAMdhI traNa Tarma sudhI bhAratanAM vaDAM pradhAna rahyAM hatAM ane 1984mAM temanI rAjakIya hatyA thaI tyAM sudhI temaNe A pharaja bajAvI hatI. citrabhAnujI ane iMdirA gAMdhI vacce 24 varSa sudhI patravyavahAra ane saMparka rahyA hatA. iMdirA gAMdhIe gurudevane lakhelo pahelo patra 19pa6mAM hiMdImAM lakhAyo hato tema jovA maLe che. tyAre gurudeva 34 varSanA hatA ane gujarAtamAM rahetA hatA. tyAra bAda iMdirA gAMdhIe gurudevane hiMdIne badale aMgrejImAM patra lakhavAnI zarUAta karI hatI. - 163 - citrabhAnujI
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1974mAM dilhI khAte 'varlDa phelozipa oNpha rilijayaMsa'mAM iMdirA gAMdhI sAthe iMdirA gAMdhI AkhI duniyAmAM zaktizALI rAjakAraNI tarIke jANItAM hatAM. te temanI rAjakIya kaThoratA ane sattAnA kendrIkaraNa mATe prakhyAta hatAM ane temane bhAratanI Ayarna leDI - lokhaMDI strI tarIke oLakhavAmAM AvatAM. te gurudeva karatAM sADAcAra varSa moTA hovA chatAM paNa te gurudeva pratye khUba Adara rAkhatAM ane temane Adhunika bhAratanA agatyanA AdhyAtmika guru tarIke jotAM. ApaNe jANIe chIe ke samayAMtare iMdirA gAMdhI jAhera jIvananA dabANane veThI zakavAnI potAnI kSamatAo para zaMkA karatAM thayAM hatAM. temaNe kabUlAta karI hatI ke teo dhAre to vAMcana ane lekhananI pravRttiomAM ja vyasta rahe. temaNe mAunTa Abu para anubhavAtI zAMtino ullekha karIne kahyuM hatuM ke teo pote paNa teno anubhava karavA mAge che. temaNe umeryuM hatuM ke koMgresanA pramukha tarIke temanA pravAsanI vyastatAne lIdhe teo Abu nahIM AvI zake. jAnyuArI 24, 1966nA roja iMdirA gAMdhIe bhAratanAM vaDA pradhAna tarIke zapatha lIdhA. e ja varSe gurudeve bihAranA dukALagrasta pradezo mATe rAhata phALo yugapuruSa - 164 -
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ugharAvavAnI zarUAta karI hatI. ciMtita ane kALajI lenAra mAtA tarIke iMdirAe gurudevane potAnA putra rAjIva vize lakhyuM - temano moTo dIkaro jene eNpaeNnDiksanuM oparezana karavAnuM hatuM, iMdirAe AvI sthitimAM potAnI lAcArI darzAvIne potAnA putra mATe gurudevanA AzIrvAdanI icchA karI hatI. 1971mAM gurudeva vaizvika nAgarika banyA kAraNa ke teo amaeNrikA sthaLAMtara karI gayA hatA. iMdirA gAMdhInI koMgresa pArTIe te varSe cUMTaNImAM jabbara jIta meLavI tyAre iMdirA gAMdhI bIjI vAra bhAratanAM vaDA pradhAna banyAM. 1975-77nI sAlamAM bhArata deza aitihAsika kaTokaTInA 21 mahinAno sAkSI banyo. A samaye iMdirA gAMdhI pAse sarvoparI sattA hatI. mArca 24, 1977nA roja vaDA pradhAna tarIke temano chello divasa hato. tyAra pachI morArajI desAI vaDA pradhAna banyA. te paNa gurudevanA prazaMsaka hatA tathA temane ghaNI vAra maLyA hatA. iMdirA gAMdhInA netRtva heThaLa kaoNMgresa pakSa pharI eka vAra jAnyuArI, 1980mAM sattA para Avyo ane teo trIjI vAra bhAratanAM vaDAM pradhAna banyAM. e ja varSe temaNe bhAre aMgata AghAta paNa anubhavyo. iMdirA gAMdhInA 34 varSanA putra saMjaya je saMsada sabhya paNa hatA te eka plena krezamAM mRtyu pAmyA. putranA mRtyu pachI iMdirA gAMdhIe gurudevane patra lakhIne temaNe pAThavelI dilagIrI badala AbhAra mAnyo hato. thoDA divaso pachI iMdirA gAMdhI gurudeva ane temanA 40 tIrthayAtrI videzI vidyArthIone 23mI Disembara, 1980nA divase potAnI oNphisamAM maLyAM hatAM. thoDAM varSo pachI 31 oNkTobara, 1984nAM roja temanA ja be surakSAkarmIoe temanA sarakArI nivAsthAna pAse goLI mArIne temanI hatyA karI. e ghaTanAe AkhA dezamAM khaLabhaLATa macAvyo hato. dezanA sauthI agatyanA AdhyAtmika guru ane sauthI zaktizALI rAjakAraNI vacceno saMbaMdha paraspara sanmAna, kALajI ane giramAthI baMdhAyo hato. - 165 - citrabhAnujI
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha sukha e caMcaLa prANI cheH je kazuM nathI mAgatA tenI pAse te doDI jAya che ane je loko satata tenI pAchaLa doDatA rahe che tenAthI dUra rahe che. - citrabhAnujI prakaraNa 20 lAITa hAusa senTara 'citrabhAnujI? e koNa che? meM to temanA vize kyAreya nathI sAMbhaLyuM? re kaeNtharIna phlorIDAe citrabhAnujInuM nAma pahelI vAra sAMbhaLyuM tyAre temano A ja pratibhAva hato. 1970mAM kaeNtharIna, eka vidhavA ane be saMtAnonI mAtA mizIgana oliveTamAM spiricyuMala phaMTiyarsa phelozipanI vikaeMDa riTrITamAM gaI hatI. temaNe mitra (revara.... roba gArena)nuM vaktavya sAMbhaLyuM. kaeNtharInane svapna paNa kalpanA nahotI ke A vaktavya Akhare tene gurudeva sudhI dorI jaze je badalAmAM tenI para eTalo UMDo prabhAva pADaze ke tenuM jIvana haMmeza mATe badalAI jaze. te samaye hajI ketharIna potAnA pahelA patinA mRtyunA zokamAMthI bahAra AvavA mathAmaNa karI rahI hatI. te veyana sTeTa yunivarsiTInI narsiga kaoNlejamAM eDaminisTreTiva AsisTanTa tarIke kAma karatI hatI. temanA patine te zALAmAM bhaNatA hatA tyAre maLI hatI ane banne premamAM paDyAM ane paraNyAM hatAM, paNa kamanasIbe sAva 29 varSanI vaye tenA patie AtmahatyA karI lIdhI hatI. kaeNtharInanI duniyA sAva vikherAI gaI hatI. A kAraNe ja tene dhyAna zIkhavAnI aMtarathI icchA hatI. te potAnI lAgaNImaya jAtane bacAvavA icchatI hatI. te bahu AkaLI thaIne jIvanano artha zodhavA mathI rahI hatI. ane mRtyuno paNa... guNAtIta maMtrathI teNe dhyAna dharavAnI zarUAta karI. eka tabakke pAMca varSa sudhI - 167 - | citrabhAnujI
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnano roja abhyAsa karyA pachI tene evI lAgaNIno anubhava thavA mAMDyo jene varNavavI zakya nahotI. teNe meTAphijhiksa ane daihikathI viparIta mAnasika AdhyAtmikatAnI jAgRtinA vargo bharavAnI zarUAta karI. tenA zikSake eka vAra kahyuM, 'A to tAre zIkhavavAnuM hoya, zIkhavAnuM na hoya.' joke kaeNtharInane potAnA zikSaka zuM kahI rahyA che teno khyAla na Avyo paNa tene A TippaNImAM rasa cokkasa jAgrata thayo. A ja samaya daramiyAna tene oliveTamAM vikaeMDa riTrITamAM javAnuM thayuM. potAnA pravacanamAM mitra, cakra maeNDiTezananI vAta karI rahyA hatA. zarIranA gUDha staramAM cakro UrjAnAM kendra hoya che. kaeNtharInane lAgyuM ke mitra pravacanamAM je paNa kahI rahyA hatA te badhA samakSa potAnuM hRdaya jANe khUlI rahyuM hatuM. te e badhI bAbato sAthe jAtane sAMkaLI zakI kAraNa ke kyAMka koI stare te A badhuM jANatI ja hatI. pravacana pachI teNe mitra para savAlono varasAda varasAvyoH 'tame A kyAMthI zIkhyA ? tamane A kevI rIte khabara paDI ? tamane A koNe zIkhavyuM ?' mitrae javAba Apyo, 'huM cakra vize citrabhAnujI pAsethI zIkhyo.' A nAma kaeNtharIna mATe sAva navuM hatuM. tene citrabhAnujI vize vadhAre jANavuM hatuM. 'te mArA guru che, eka vakhatanA jaina sAdhu. te bhAratathI AvyA che ane nyu yaoNrkamAM rahe che.' mitre tenI sAthe citrabhAnujI vize vadhAre vigatavAra vAta karI. riTrITa pachI kaeNtharIne cakronI mAhitI ApatI mitranI badhI oNDiyo Tepsa bahu dhyAnathI sAMbhaLI. tene gurudevane maLavAnI preraNA maLIH 'tame emane game tyAre maLI zako' mitre javAba Apyo. 'e IsTara daramiyAna DeTroITamAM ja haze, tuM jaIne temane maLI zakIza.' A mulAkAta thaI te pahelAM kaeNtharIne 'Du samathiMga DiphranTa' zIkhavavAnI zarUAta karI dIdhI hatI. A evA cha vargonI zreNI hatI jemAM meTAphijhikalI jIvana jIvavAnI rIta darzAvAtI hatI khAsa karIne eksTrA sensarI parsepzanane vikasAvavAnI rIta. te samaye meTAphijhiksane mukhya pravAhano viSaya na gaNavAmAM Avato. te mananAM baMdha yugapuruSa - 168 -
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAraNAM pAchaLa saMtAyelI bAbata hatI. kaeNtharInane jaladI ja samajAI gayuM ke tenAmAM aMtaHspharNAnI kSamatA rahelI che. jo ke te vizeSa bheTa ke vizeSa lokomAM nahotI mAnatI. te mAnatI ke te guNavattA ke UrjA darekamAM rahelI hoya che. te mULe to lokone temanAmAM rahelI, mAnasika evI daihikathI viparIta AdhyAtmikatA sAthe oLakhANa karAvatI. Akhare kaeNtharIna gurudevane sAkSAta maLI. te jaina senTara phArmiMgaTana hilsa, DeTroITamAM thaI rahelA pravacanamAM potAnI eka mitra sAthe gaI. pravacanane aMte gurudeva AzIrvAda ApI rahyA hatA. kaeNtharInane khUba ja preraNAtmaka lAgI rahyuM hatuM ane teNe potAnI mitrane kahyuM ke "mane paNa e AzIrvAda joIe che." jayAre tene AzIrvAda prApta thayA e tenA AtmAne ja sparyA ane tene khAtarI thaI gaI ke potAnI ane gurudevanI vacce koI khAsa kaDI joDAyelI che. varSo pachI temaNe gurudeva sAthenI pahelI mulAkAta yAda karatAM kahyuM, "meM temanuM pravacana sAMbhaLyuM pachI jANe e badhI ja mAhitI mArI aMdara bhaLI gaI. citrabhAnujIe mAtra eTaluM ja kahyuM ke "kAraNa ke te A badhuM ja koI bIjA janmamAM paNa anubhavyuM che.' temaNe kahyuM, "e tuM jANe che. e tAruM satya che. tuM e badhuM mArA vinA, koI pustaka vinA zIkhavI zakI." gurudevanA bodhathI tathA temanI sAthenI mulAkAtathI ketharIna mATe ghaNI badhI bArIo khUlI gaI - have tene potAnI ja samajaNanuM yogya mALakhuM maLI gayuM. mane huM je karatI hatI te mATe jANe bhASA maLI. huM e aMtaHspharNAthI kAma karatI ke kaMIka che je yogya che. eka pazcimI mananI pazcimI bhASAthI huM kAma pAra pADatI athavA sAdhAraNa bhASA vAparatI. huM pahelAM to e zIkhI ke pazcimI mANasane dhyAna kevI rIte zIkhavavuM. bhAratamAM guru kahe, dhyAna dharo, maMtra bolo, Ama karo ane tema karo," ane bhAratIyo e ja karaze je temanA gurue kahyuM che. bhAratIyo A karaze paNa pazcimIo "Ama kema?' evo savAla karaze.' samayAMtare temaNe manaro komyuniTI kaoNleja, okalenDa komyuniTI kaoNleja, merI grova kaoNleja, lensiga komyuniTI koleja tathA te vistAranI keTalIka zALAomAM dhyAna zIkhavyuM hatuM. temanA korsa Da samathiMga DiphranTa'nA vargo pachI peTrIziyA thiela sahitanA temanAM traNa vidyArthIo temanA ghare AvyAM, kAraNa ke teo A aMge vadhu zIkhavA mAMgatA hatAM ane Ama kaeNtharIne potAnA ghare vidyArthIo sAthe dhyAna ane anya beThako zarU karavAnuM nakkI karyuM. dhIre dhIre vadhu ne vadhu loko, khAsa karIne enA Arbara ane yunivarsiTI oNpha miziganamAMthI kaeNtharInanAM dara mahine thatAM dhyAna aMgenAM prAthamika pravacanomAM hAjarI ApavA AvavA maMDyAM. Akhare 1982mAM dhI lAITa - 169 - citrabhAnujI
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAusa saeNnTaranA nAme eka grupa racAyuM jemAM dara be saptAhe samUha dhyAna yojAtuM, mahine eka vAra hiliMga nAITa thatI sAthe lAITa hAusa bikana nAmanI patrikA paNa zarU thaI ane borDa oNpha DirekTarsa paNa nimAyA. kaeNtharIna kahe che, 'je rIte vahANone dIvAdAMDI rasto batADe che te ja rIte prakAza icchatA AtmAone bikana patrikAthI mArgadarzana maLaze.' patrikAnA nAmamAM Avato zabda bikana e gurudevanA 'dhI bikana' nAmanA pustakano prabhAva darzAvato hato, A pustaka DivAIna naoNleja sosAyaTI dvArA aMgrejImAM anuvAdita karAyuM hatuM ane gurudevanA badhA ja videzI vidyArthIoe te vAMcyuM hatuM. vidyArthI ke prAdhyApaka, DaoNkTara ane vakIla, sAmAjika kAryakaro, manovijJAnIo, udyogakAro ane gRhiNIo ema tamAme A pravRttiomAM bhAga lIdho. teo dhyAnamAM bhAga letA ane carcAomAM paNa bhaLatA. mizigananI viTamora leka pAse teoe eka jagyA bhADe lIdhI kAraNa ke kaeNtharInanAM dIvAnakhaMDamAM ATalA badhA vidyArthIone eka sAthe besADavA zakya nahotA. kaeNtharIne citrabhAnujInI 'sAyakolojI oNpha enalAITanamenTaH meDiTezansa ona dhI sevana enarjI senTarsa'ne AdhAre cakra maeNDiTezananA vargamAM zIkhavavAnuM zarU karyuM. 1989mAM temanI saMsthA dhI lAITa hAusa seMnTara Inka tarIke samAveza pAmI. kaeNtharInanI eka vidyArthinI julayA vorDa jyAre nyu yaoNrkamAM gurudevanAM sekreTarI mamatAjIne temanAM pustako maMgAvavAno orDara ApI rahI hatI tyAre acAnaka ja gurudevanI dhI lAITa hAusa saeNnTaranI pahelI mulAkAta koI camatkAranI mAphaka yojAI gaI. 'gurudeva 10 julAI, 1988nA roja DeTroITanA jaino sAthe samaya gALaze.' mamatA je je.ema.AI.sI.nAM saeNkreTarI hatAM. temaNe jaNAvyuM ane pUchyuM ke 'dhI lAITa hAusanI te mulAkAta leze tevI tyAMnA sabhyonI icchA kharI?' svAbhAvika rIte A savAlano javAba to hA ja hato. lAITa hAusa saeNnTarano mAhola avarNanIya utsAha ane ullAsathI UbharAI rahyo hato. kaeNtharIna paNa teno AnaMda ane e khuzakhuzAla becenI vyakta karI zake temana hatI. kAryakrama nakkI thaI gayo hato. 11 julAI, 1988nA roja viTamora lekanA phAya2 holamAM lAITa hAusanA 71 vidyArthIo dhyAna dharavA ane gurudevane AvakA2vA taiyAra hatA. teo potAnA ziSya vikAsa sAthe AvI pahoMcyA paNa temaNe vidyArthIonuM yugapuruSa - 170 -
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna cAlu hovAthI nIce rAha jovAnu pasaMda karyuM. gurudeve tyAra bAda khUba sarasa pravacana ApyuM. temanA vaktavya daramiyAna ane te sAMbhaLyA bAda ghaNA vidyArthIone navAI lAgI ke temanA zabdo sAMbhaLIne tyAM upasthita darekane ema ja lAgatuM hatuM jANe A dareka zabda temane mATe ja kahevAI rahyo hato, A e ja hatuM je temane sAMbhaLavAnI jarUra hatI. thoDA mahinAo pachI sapTembara, 1988mAM kaeNtharIna ane tenA traNa vidyArthIo - lyusila Doka, peTa thiela ane juliyA vorDa - temane zikAgomAM maLyAM jyAM jaina derAsaranuM bhUmipUjana thaI rahyuM hatuM. temaNe tyAM hAjara loko sAthe A tamAma lAITa hAusa ziSyonI oLakhANa karAvIne kahyuM ke te temanI sAthe pAlItANA javAnA che. kaeNtharIna ane tenA vidyArthIoe kyAreya pAlItANA vize nahotuM sAMbhaLyuM paNa teo gurudeva sAthe tyAM sudhI pravAsa mAMDavAnA hatA e nizcita hatuM. temanI zikAgonI A saphara e tamAma mulAkAto ane pravAsamAMnI sauthI pahelI hatI je bAdamAM vividha jaina kendro, derAsaromAM thavAnI hatI. teo bhaviSyamAM vividha ujavaNIo ane navA maMdiranI jAherAtanA kAryakramomAM sAmela thavAnAM hatAM. jyAre paNa gurudeva koI paNa jaina kendranI mulAkAte javAnA hoya tyAre kaeNtharIna ane tenA vidyArthIo evo prayatna karatAM ke pote gurudevanA vaktavyamAM hAjarI ApI zake. temane mATe A jaina dharma tathA jaina paraMparAo vize jANavAnI taka hatI. gurudeve pahelI vAra lAITa hAusa saeNnTaranI mulAkAta lIdhI. pachI dara varSe teo ane pramodAjI tyAM jAya evI prathA zarU thaI. gurudeva je cha mahinA amaeNrikAmAM gALatA te daramiyAna teo pramodAjI sAthe eka vAra lAITa hAusa saeNnTaranI mulAkAta letA. gurudevanI dareka mulAkAtanI khAsa vAtamAM temanAM pravacanano samAveza thato je preraNAtmaka ane dharatInI vAstavikatA sAthe jakaDAyelA hatA, jemAM aneka vArtAo rahetI je saunAM haiyAMne sparzatI tathA smRtimAM paNa akabaMdha rahetI. gurudeve thoDAM varSa lAITa hAusa saeNnTaranI mulAkAta lIdhI. pachI kaeNtharIne temane lAITa hAusanI patrikA bikanamAM yogadAna ApavA sUcana karyuM. 1990nI pAnakharamAM AvelI patrikAmAM gurudevano pahelo saMdezo hato, 'eksaTirIyara, inTiriyara, TrAnsenaDaeNnTala' jemAM AtmAnI saphara vize vAta hatI. AvanArAM varSomAM temaNe 'avara jaina heriTeja-TrAnsaphormiMga enDa IvolDiMga', navakAra maMtra, paryuSaNa, dhyAna tathA tevA dareka jene zabda, karma ke manathI ApaNe dubhavyA hoya tevA darekanI kSamA yAcavI tathA jeNe ApaNane dubhavyA hoya tevAne kSamA ApavI jevA viSayo para lekha lakhyA. - 171 - citrabhAnujI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ I lAiTa hAusa senTaranI zarUAta - jUna, 1990 svAbhAvika rIte ja lAITa hAusa saeNnTaramAM thatI aneka pravRttio jaina dharmanA bodha sAthe meLa khAtI hatI. kaeNtharIne dara ravivAre eka kalAka sudhI navakAra maMtranA raTaNanA kAryakramo yojavAnI zarUAta karI. AzA zeTha je potAnAM bacapaNathI, muMbaInA divasothI gurudevanAM ziSya hatAM tathA greTara DeTroITanAM jaina sainTaranAM pAThazALAnA zikSaka hatAM temaNe vidyArthIone vividha jaina maMtro zIkhavavAno prastAva mUkyo. jemAM cattArI maMgalama, khAmiyA, zivamastu, maMgalama, maitrIbhAvanuM, uvAsAggAhama stotra, paMcaparameSThI stotra vagereno samAveza thato hato. A badhA maMtro senTaramAM dara aThavADiye thatA kenDalalAITa meDiTezanano hisso banI gayA. senTare taiyAra karelAM pustakomAM dareka maMtrano artha samajAvAyo hato ane maMtro aMgrejI lipimAM lakhAtA. saeNnTaramAM thatA badhA kAryakramo dhyAnathI zarU thatA ane dhyAna haMmezAM navakAra maMtra ane cattArI maMgalamathI zarU thatuM. jaina dharma sivAya dhI lAITa hAusa sainTaramAM tAo, bauddha, hiMdu, juDAIka tathA muslima dRSTikoNane paNa eka samAna pratibhAva ane AvakAra maLatA. gurudevanI ziSyA banyA bAda kaeNtharIne jaina dharma apanAvyo hato, senTaramAM paNa jaina paraMparAno bahoLo prabhAva hato, paNa lAITa hAusa senTaranA koI paNa vidyArthIne kyAreya paNa potAno dharma tyajavAnuM na kahevAtuM. A Akhare to zAMti icchanArA lokono samUha hato je svataMtra AdhyAtmika mArga para AgaLa vadhI rahyA hatA. svastha mokaLAzanA mAholamAM lAITa hAusa senTaranA sabhyoe jaina dharmanA tattvaciMtanane saharSa svIkArI lIdhuM hatuM. yugapuruSa - 102 -
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka evo samudAya jenuM koI cokkasa uddagama sthAna nahotuM tenI hAjarI have amerikAnA AdhyAtmika maMca para vartAvA lAgI hatI. kaeNtharIna huM cokkasa icchuM chuM ke tuM amArI sAthe pAlItANA Ave paNa eka zarata che', gurudeve kahyuM. ane te zarata zuM che?" kaeNtharIne utsukatAthI pUchyuM. "tAre dhUmrapAna choDavuM paDaze.' nA gurudeva... plIjha' teNe vinaMtI karatAM kahyuM, 'tame mane bIjuM kaMI paNa karavAnuM kahezo to cokkasa karIza paNa mane sigAreTa vagara to nahIM ja cAle. nA, dhUmrapAna to mArI nabaLAI che." "ema ja hoya to tuM zatruMjayanA pavitra parvata para nahIM AvI zake gurudeve bahu zAMtithI javAba Apyo. "tAre tArI nabaLAIthI para thavuM paDaze." gurudevano saMdezo ekadama spaSTa hato. kaeNtharIne nakkI karI lIdhuM : je thAya te mAre sigAreTa choDavI ja paDaze. huM bhAratanAM e pavitra pahADa para caDhavA mATe banatuM badhuM ja karavA taiyAra chuM. ane teNe tema ja karyuM ! A Adata choDavI tene mATe bahu ja kaparuM kAma hatuM ane te satyAvIsa varSathI lAgelI lata hatI. paNa teNe nizcaya karI lIdho hato. te koI paNa nabaLAInI gulAma banavA nahotI icchatI. tenI AMtarika hiMmata ane zaktine kAraNe ja te jAtane A TevamAMthI choDAvI zakI. eka divasa teNe khuzI khuzI potAnA gurune kahyuM, 'gurudeva lakSya siddha thaI gayuM che. sigAreTa have mArA jIvanano ke mArA taMtrano bhAga nathI. huM have to tIrthayAtrA mATe ekadama taiyAra chuM." gurudeve tene saMtuSTibharyuM smita ApyuM, te bahu ja khuza hatA ane temane kaeNtharIna para garva thayo. - 173 - citrabhAnujI
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurudeva sAthe bhArata jaI pAlItANAnI tIrthayAtrAnI yojanA banI rahI hatI. Disembara, 1991mAM lAITa hAusanA 12 sabhyo sAthe nyu yaoNrka ane amerikAnA anya kendronA vidyArthIo muMbaI pahoMcyA ane gurudeva, pramodAjI tathA temanA putra darzanane maLyAM. kaeNtharInanA zabdomAM kahIe to, 'bhAratanI A tIrthayAtrA cetAtaMtra mATe eka jhATako banI rahI." pAlItANAno pravAsa eka parivartanazIla anubhava banI rahyo- darekane zatruMjaya parvatanI Toce AdhyAtmika nAma apAyAM. savAbe mAmala sudhInuM parvatanuM caDhANa karIne, aMdAje 3000 pagathiyAM caDhIne, oma zrI zatruMjaya AdityanAtha namanuM raTaNa karatAM kaeNtharInane cetanA nAma apAyuM ane te gurudevanI tyAre pahelI vidyArthI banI. A uparAMta lAITa hAusanA anya nava ziSyone paNa AdhyAtmika nAma maLyAM aruNA, asmitA, bhAratI, jitena, lalitA, nainA, prAcI, samatA ane vaMdanA. A saMdarbhe kaeNtharIne bAdamAM bahu vicArIne kahyuM hatuM, "darekanAM be nAma hoya che, eka nAma tamAro AdhyAtmika bhAga hoya che, tamArI daivI jAta mATe hoya che, e bhAga mATe je tamArA AtmAno pratinidhi che. ane bIjuM nAma tamane pRthvI para ApavAmAM Ave che. jo tame yogya sthitimAM ho, jo yogya saMjogo prApta thAya to tamane evuM koI maLaze je tamArA AtmAnAM nAmane pArakhI zakaze. Ama gurudeva AtmAnA nAmane pArakhe che ane te amane jaNAve che, A nAma thakI amAre je kArya karavAnuM che te ame karI zakIe chIe. cetanAno artha thAya che zuddha bodhanAvasthAnI zuddha jAgRti. Ama je paNa mArI dRSTinA mArgamAM avarodha bane che te dUra thAya che. dareka nAmano eka artha hoya che.' A tIrthALuone khabara paDI ke jaina sAdhu ane sAdhvIo trIsa-cAlIsa divasamAM navvANuM vAra zatruMjaya parvata caDhavA ane UtaravA Ave che. navvANuMnuM A tapa levAmAM vidvAno, sAmAnya mANaso, strIo ane sAva ATha varSanAM bALakono paNa samAveza thAya che. lalitA lyusila Doke potAnA anubhava vize bikananA AgAmI aMkamAM lakhyuM: "derAsaromAM je rIte gherA Adara sAthe gAtA dhvanio vahI rahyA hatA te sauthI gUDha ane suMdara anubhava hato. jAgrata AtmAo taraphathI amArA prati UrjA vahI rahI hatI ane vaLatA temAM prema, jatana, sArapa, kSamA, svIkAra, samaja ane karuNAno tAlamela thaI rahyo hato, jANe badhA e jANatA hatA ke have jiMdagI pahelA jevI nathI rahevAnI; loko e jANatA hatA ke have pote potAnA badhA AMtarika zatruo para vijaya meLavavAnI icchA karI zake tema hatA." yugapuruSa - 174 -
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaeNtharIna ane lAITa hAusa senTaranA anya vidyArthIoe tyAra pachI gurudeva sAthe karelA bIjA cha bhArata pravAsamAMthI A pahelo pravAsa hato. vadhAre ziSyo AdhyAtmika nAma meLavavA icchatA hatA ane bhAratanI caskRtiono anubhava karavA mAMgatA hatA, amuka ziSyo potAnI samajaNane vadhAre gaherI banAvavA pAchA AvyA hatA. te badhAMne gurudevanI hAjarIno anubhava joIto hato, temanA premALa taraMgano svAnubhava karavo hato ane mUdu mArgadarzana paNa joItuM hatuM. jesalamera, mAunTa Abu, beMgalaoNranA pravAsa uparAMta muMbaImAM gurudevanA dIkarAnAM lagnamAM hAjarI sAthe bihAramAM virAyatana ane zikharajInI yAtrA paNa rahetI jyAM badhA tIrthakaranAM maMdiro hatAM ane pachI govAmAM InTaranezanala vejiTeriyana kaoNnpharansamAM paNa teo hAjarI ApatA ane sAthe dilhImAM thayelI dharma pariSadamAM jaI vaDA pradhAnane paNa maLatA. samayAMtare vadhAre ne vadhAre vidyArthIone AdhyAtmika nAma joItuM hatuM, paNa te dareka mATe bhArata yAtrA zakya nahotI. A sthitimAM gurudeve lAITa hAusa senTaramAM jaIne vidyArthIone AdhyAtmika nAma ApavAnI zarUAta karI. AdhyAtmika nAma meLavavA mATe ziSyoe amuka bAbatonuM anusaraNa karavuM paDatuM navakAra maMtra bolI zakato hovo joIe, dhyAna tathA ahiMsAnuM pAlana ane zAkAhAra. 2017mAM lAITa hAusanA ghaNAM ziSyone AdhyAtmika nAma maLI cUkyuM hatuM. kaeNtharIne dhI krejhI vijhaDama komyuniTI jarnalamAM A paraMparA vize kahyuM. "jyAre citrabhAnujI nAma Ape tyAre te icchatA hoya che ke loko e samaje ke te nAma zA mATe che ane teno artha zuM thAya tathA dhyAnano anubhava meLave ane tame kaI dizAmAM vadhI rahyA cho te paNa samajo. Ama A eka vacana che.' senTaranA ghaNA sabhyo ane ziSyo zAkAhArI banI cUkyA hatA. 2013mAM citrabhAnujInI vinaMtIne pagale lAITa hAusa eka vigana senTara banyuM jemAM vigana jIvana zailIno pracAra prasAra karAto. jo koI dUdha vageremAMthI banelI mIThAI bhUlathI lAvatuM to gurujInI lAgaNIne mAna ApIne teno asvIkAra karAto. varSonAM vahANAM sAthe ketharInanA vyaktitvamAM AveluM parivartana bahu ja noMdhanIya hatuM. zokagrasta vidhavAmAMthI te have eka asAdhAraNa mAnasika zakti dharAvanAra strI banI hatI. jenA haiye dayA hatI, te ucca UrjAnuM mAdhyama hatI tathA vadhI rahelA AdhyAtmika samudAya mATe preraNA ane mArgadarzaka sAbita thaI hatI. gurudeva sAthe paNa tenA sabaMdho samayAMtare vadhAre gADha thayA. te gurudevane niyamitapaNe "priya gurudevanA saMbodhana sAthe patro lakhatI ane aMte namaste kaeNthInuM abhivAdana lakhatI. te gurudevane lAITa hAusa senTaramAM thatI pravRttio vize tathA aMgata jIvana vize paNa mAMDIne - 175 - citrabhAnujI
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakhatI. tenAM bALako paNa gurudevane svataMtra rIte potAnA kuTuMbanI vAto lakhatAM ane temanA AzIrvAdanI icchA karatAM. 2 jAnyuArI, 1991mAM teNe gurudevane eka lAgaNIsabhara patra lakhyo. te patra ahIM prastuta che: 'tamArI pratye mArA zikSaka ane mitra tarIkeno mAro prema ane prazaMsA satata vadhI rahyAM che ane huM jayAre tamArI AsapAsa houM ke tamArI sAthe vAta karuM tyAre premanI ane prazaMsAnI A lAgaNI kUdake ne bhUsake vadhe che! meM pahelAM kyAreya paNa AvuM kaMI mArI jidaMgImAM nathI anubhavyuM... jANe mAruM hRdaya AnaMdathI phATaphATa thaI rahyuM hoya che ane mAre jANe bahAra jaIne darekane huM je anubhavuM chuM tevA A AnaMdamAM sAmela karavA hoya che. huM jayAre tamArI AsapAsa houM chuM, tyAre pachI te pazcimI vicAradhArAnI beThaka hoya ke pachI jaina beThakomAM hAjarI ApavAno utsAha hoya, A tamAma kSaNe mane paramAnaMda anubhavAya che. tamane je paNa maLe te darekane tame premanI anubhUti sAthe te vyakti khAsa che tevI lAgaNIno ahesAsa paNa karAvo cho. huM tamArI eTalI prazasti karuM chuM ke...' | lAITa hAusa bikana patrikAmAM meseja phroma kaeNthI badalAIne meseja phroma cetanAnA nAmathI prakAzita thavA mAMDyA hatA. lAITa hAusa bikananA 1992nA pholanA aMka (volyuma 10)mAM temaNe citrabhAnujInAM nAmanuM vizleSaNa karyuM ane tenI AgavI zailImAM gurudevanI bhavya pratibhAnI potAnI hayAtI para asarane varNavI: C - Creativity - sarjanAtmakatA - tame mane sarjanAtmaka hovAnI mArI potAnI zaktino paricaya karAvyo H - Help - madada - mAre kaparA samayamAM je madadanI jarUra hatI te tame mane ApI. 1 - Integrity - pUrNatA - anyo sAthe kAma karAvavAmAM kevI pUrNatA anubhavI zakAya che tenuM tame mAre mATe daSTAMta banyA. T - Truth - satya - tamArI jAgRtinA prakAzane kAraNe huM satya aMge vadhAre jAgrata banI. yugapuruSa - 176 -
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ R - Reconciliation - samAdhAna - loko sAthenA mArA dareka bhedabhAvanuM samAdhAna karatAM zIkhI jethI huM rAIno pahADa na banAvuM. B - Better to best - sArAthI zreSTha - kaI rIte sArI rIte bahetara banIne jIvavuM te zIkhavyuM jethI huM zreSTha banI zakuM. H - Healing - rUjha athavA darda maTADavuM - tame mane zIkhavyuM ke AMtarika jAgRtinAM prakAzathI kaI rIte koI paNa darda maTADI zakAya che. A - Adoration - pUjya bhAva - jIvana pratye ane tamArA pratye paNa gurudeva. N - Not - nahIM - tame amane zIkhavyuM che ke jIvanamAM zene mATe mathAmaNa karavI tene pagale huM zene mATe mathAmaNa na karavI te paNa zIkhI chuM. U - Un-limitedness - asIma - ApaNe zuM chIe tenI kharekhara khabara paDe tyAre je anubhava thAya che te. kaeNtharIne eka vAra kahyuM ke "huM gurudevanI ATalI prazaMsA karuM chuM, kAraNa ke te mAre mATe tathA bIjA ghaNA mATe mArgadarzaka prakAza banyA che ane te kethalIka carcanA popa samAna che. jaina samudAyamAM temanuM paNa e ja sthAna che." gurudeva ane kaeNtharIna vacce paraspara A ja heta hatuM teno kaeNtharInane bamaNo AnaMda hato. dara varSe jyAre paNa gurudeva lAITa hAusa senTara AvatA temano janmadivasa UjavavAmAM Avato. 1996nI sAlamAM lAITa hAusanA ghaNA ziSyo temano 74mo janma divasa UjavavA tathA amerikAmAM temane 25 varSa pUrAM thayAM hovAnI ujavaNI mATe nyu yorka gayA hatA. A ujavaNImAM cetanAe vaktavya ApavAnuM hatuM ane teNe je kahyuM tenA aMza ahIM prastuta cheH "mane lAge che ke ApaNAmAMnA dareke temanA prema ane samajano anubhava karyo che, kAraNa ke temanI pAse evo prema che je mosama sAthe aTakato ke badalAto nathI athavA kSullaka kAraNe thobhato nathI. temano prema satata cAlyA kare che ane je paNa tene svIkAravA mATe mokaLAza rAkhe che te tamAmane sparze che. te koI ne koI rIte - 177 - citrabhAnujI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ darekane premanI anubhUti karAve che ane teo jevA che-je paNa che temAM paNa vizeSa che, tevI lAgaNInI pratIti paNa karAve che. ghaNI vAra ApaNe mananAM aMdhArAMomAM khovAI jaIe chIe ane thoDA samaya mATe bhUlI jaIe chIe ke ApaNe koNa chIe ane ApaNe keTalA vizeSa chIe, ApaNane AdhyAtmika smRtibhraMza thAya che. jyAre Ama thAya che tyAre gurudeva mAnasika ane zArIrika stare ApaNane prema mokale che, binazaratI prema je ApaNane e prakAza Ape che jenA thakI ApaNe spaSTatAthI pharI joI zakIe. pachI ApaNe joI zakIe chIe ke ApaNe kharekhara koNa chIe.' cetanA mATe ane lAITa hAusa senTaranA dareka sabhya mATe citrabhAnujI AdhyAtmika pitA, guru ane mitra hatA. jema jema lAITa hAusamAM jaina zikSaNa ane bodhathI ziSyo paricita thatA gayA tema tema temane A vize vadhAre mAhitI joItI hatI. cetanAe pramodAjIne pUchyuM ke zuM teo tyAM AvIne zIkhavaze? pramodAjIe A AmaMtraNa svIkArI lIdhuM ane julAI, 20OOmAM temaNe lAITa hAusanA ziSyone jaina dharma vize vigatavAra zIkhavavAnI zarUAta karI dIdhI. thoDA divasonAM pravacana ane praznottarI daramiyAna temaNe AtmAnI prakRti, sajAgatAnI prakRti, karmanA siddhAMtonI jaina thiyarI, puNya ane pApa vize vAta karI. temaNe kahyuM, "jaina tattvaciMtana eka jIvanazailI che. ApaNe je chIe tenI sAthe te ApaNane sAMkaLe che. ApaNane jANavuM hoya che ke ApaNo hetu zuM che? ApaNe kaI dizAmAM jaI rahyAM chIe? jaina siddhAMta ane bodhe ApaNane A savAlanA javAba meLavavAmAM madada karI che." pramodAjInAM saMmelanone khUba sAro pratisAda maLyo. te samaye cetanAe lakhyuM: pramodAjInI zikSaNazailI vize huM pUratuM varNavI zakuM tema ja nathI, te badhuM ja amArI pazcimI mAnasikatAne doravA mATe hatuM te rIte ja hatuM. temaNe roja navI mAhitIo ApI ane AgalA divasanI samIkSA paNa karI. temaNe amArA badhA ja savAlonA dhIrajapUrvaka javAba vALyA. temaNe spaSTatA karI ane ahiMsA, zAkAhAra, vicAronI sApekSatA, jIvana pratyeno Adara ane karma jevA tamAma jaina bodha aMgenI amArI jAgRti ane samajane vistArI che. amArA AtmA A badhuM jANavA mATe tarasyA hatA ane temaNe amArI A tarasa chipAvI che. ame rAha joIe chIe ke pramodAjI pharI ahIM AvIne amArI sAthe vadhAre ne vadhAre vAta vaheMce.' | unALAmAM pramodAjI jyAre pAchAM pharyA tyAre vadhAre ziSyo joDAyA. temaNe A samaye vadhAre saMkula viSayo jevA ke jaina meTAphijhiksanAM agatyanAM nava tattva jevA viSaya para vAta mAMDI ane sAthe AtmA ane padArthanI gurudevanI philasUphInI paNa vAta karI. yugapuruSa - 178 -
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzA zeTha lAITa hAusa senTaranI najIka ja rahetAM hatAM. teo muMbaImAM ucharyA hatAM ane bALapaNathI ja gurudevanA bhakta hatAM. teo bhAratIya zAstrIya saMgIta zIkhyAM hatAM ane teo madhura avAjavALAM bAhoza gAyikA ane lAITa hAusa eNnTaranAM paDozI hovAne nAte kendrane teono ghaNo lAbha maLyo. teo A badhAM varSo daramiyAna lAITa hAusa senTaramAM zikSA ApavA AvatAM ane pravRttiomAM paNa bhAga letAM. teo potAnA ghare vyaktigata ane samUhamAM zAkAhArI bhojananA vargo paNa calAvatAM. temanA pati narendra zeTha paNa lAITa hAusa saeNnTaranI vividha pravRttiomAM bhAga letA AvyA che. gurudeva lAITa hAusa senTaramAM jaina zikSaNa bodha to lAvatA ja hatA paNa sAthe sAthe anya jaina kendromAM lAITa hAusanI vAta paNa laI jatA. jyAre paNa teo koI paNa jaina kendranI mulAkAte jatA tyAre ketharIna ane tenA ziSyo temanuM pravacana sAMbhaLavA hAjarI ApavAno cokkasa prayAsa karatAM. ghaNI vAra teo ziSyone UbhA karIne navakAra maMtra ane cattArI maMgalama gAvA kahetA; zrotAone A sAMbhaLIne navAI lAgatI ane teo jANavA mAgatA ke A videzIone kaI rIte A maMtro AvaDe che. A ziSyone haMmezAM AvakAra maLato, svAdiSTa jaina sAtvika bhojana maLatuM ane ghaNI vAra strIo anya strI ziSyone kurtA ane salavArano Dresa paNa bheTa ApatI. samayAMtare lAITa hAusanA vidyArthIo ane cetanAe zikAgo, DeTroITa ane DeTana vagere zaheromAM thayelI derAsaronA bhUmipUjananI aneka vidhi-ujavaNIomAM tathA derAsara baMdhAI jAya pachInA arpaNa samArohamAM paNa hAjarI ApI. teo eka vAra oNnTeriyo misisAgAmAM derAsaranA arpaNa samArohamAM paNa gayA hatA. bIjA kendranA jaino paNa lAITa hAusanA sabhyone AvakAratA. zarUAtamAM ja lAITa hAusane ohAyonI jaina sosAyaTI taraphathI temanA bilDiMga mATe bhaMDoLa maLyuM hatuM. keTalAka jaino lAITa hAusa senTaranA sabhya banyA hatA. paryuSaNa ane anya ujavaNImAM tathA gurudevane maLavA mATe greTara DeTroITanA senTaramAM AvatA lAITa hAusa ziSyone umaLakAbhera AvakAra maLato. philADelphiyAnA devendra pIre mahAvIra ane nAganuM suMdara citra paNa lAITa hAusane bheTa ApyuM hatuM je tyAM mukAyuM paNa hatuM. gurudeve "jaina" dvArA paNa lAITa hAusa senTarane jaino sAthe joDavAmAM madada karI hatI. dara be varSe AkhA amerikAnAM jaina kendro dvArA cAra divasano samAroha vividha sthaLoe yojAto. lAITa hAusanA ziSyo philADelphiyA, DeTroITa, sAna phrAMsisko, - 179 - citrabhAnujI
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ hyusTana, ane eTalAnTAnA samArohamAM bhAga levA jatA. A samArohamAM bhAga letI vakhate lAITa hAusanA ziSyone lAgatuM jANe teo bhAratano nAnakaDo pravAsa karI rahyA che. jaina siddhAMtomAM taraboLa, samArohanAM sthaLe banelAM derAsaronI mulAkAta, zAkAhAra ane vigana bhAratIya khorAka, jaina sAdhvIo sAthe yoga karavA, citrabhAnujI ane pramodAjI sahita anekanAM pravacano sAMbhaLavAM. lAITa hAusanA ziSyone paNa pravRttiomAM bhAga levA kahevAtuM. maMtroccAra ane prejhanTezana karatA. "jainA'nA philADelphiyAnA samArohamAM cetanAe jaina yuvAnone dhyAna upara vaktavya ApyuM hatuM. amerikAmAM vasatA jainone lAITa hAusa eNnTara vize vadhu jANavuM hatuM mATe senTaranAM atyAranAM DirekTara nirmalA heke dvArA laoNsa enjalisamAM jaina DAyAsphorA TrekanA bhAgarUpe vizeSa vaktavya apAyuM hatuM. tenA be varSa pachI namratA lisA abrAmsa hyusTanamAM vaktavya ApyuM. tAjetaramAM ja DeTroITamAM thayelA jayanAnA samArohamAM lAITa hAusanA 17 ziSyoe hAjarI ApI hatI. cha sabhyoe samArohamAM zanivAranI sAMje sAMskRtika kAryakramanI zarUAtamAM maMtroccAra kya ane nirmalA hAMke e "pIsa ejha globala riyAliTI' nAmanA viSaya para thayelI AMtara-dhArmika carcAmAM jaina dRSTikoNanuM pratinidhitva karatAM bhAga lIdho. eDisana, nyu jarsImAM "jainAnA samArohamAM nirmalAe "empAvaramenTa oNpha vimanaH spiriTyuAliTI' viSayanI carcAmAM bhAga lIdho hato. kaeNtharInanI tarapha AkarSita na thavuM azakya hatuM ane tenA avAjanI mRdutA ane AgrahI zaktinI mIThAzathI AnaMda na thAya tevuM paNa zakya nahotuM, tenI AsapAsa UrjAnuM eka avarNanIya kSetre raheluM hoya che bilI jhIriskIe jyAre kaeNtharInano "dhI krejhI vijhaDama komyuniTI kelenDara' mATe 2002mAM InTaravyu karyo tyAre Ama lakhyuM hatuM. te khUba svataMtra, mokaLAzabharyA mijAjavALA ane prAmANika, mRdu ane ramatiyALa hovAnI sAthe sAthe khUba ja namra paNa che. A eka evI strI hatI jeNe potAnI jiMdagImAM aneka paDakArono sAmano karyo hato. eka strI je koI paNa daMbha vinA ke koI bauddhika dekhADA vinAnI hatI - mAtRtvathI bharapUra ane khUba sAdI." e kharekhara nasIbanI balihArI kahevAya ke je strImAM ATalI badhI karUNA ane prema bharelAM hatAM. tene 2000nI zarUAtamAM hRdayanI takalIpha hovAnuM bahAra AvyuM. gurudevane cetanAnA svAsthanI bhAre phikara hatI. temane jyAre cetanAnA svAthya vize khabara paDI tyAre teo bhAratamAM udayapura khAte hatA. temaNe cetanA sAthe lAMbI vAta karI ane tene amuka vanaspationuM sevana karavA ane amuka cokkasa rIte dhyAna dharavA yugapuruSa - 180 -
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUcana karyuM. paNa cetanAnuM zarIra ghasAI rahyuM hatuM. teNe minesoTA rocesTaranI meyo klinikamAM sarjarI karAvavAnuM nakkI karyuM. zuM A bahu dardanAka haze?' sTrecara para oNparezana thiyeTaramAM laI javAI rahI hatI tyAre teNe vyathita thaIne DaoNkTarane pUchyuM. kaeNtharIna ciMtA na karazo.DaoNkTare javAba Apyo, 'tamane pIDAno khyAla paNa nahIM Ave. oparezana daramiyAna tame muchita sthitimAM hazo, UMDI nidrAmAM." kamanasIbe cetanA te UMDI nidrAmAMthI kyAreya beThI na thaI. hRdayanuM oNparezana niSphaLa nIvaDyuM. cetanAnA AtmAe tenuM zarIra cUpacApa tyajI dIdhuM. te rajI eprila, 2003no divasa hato, te 61 varSanAM hatAM. gurudeva tyAre ja bhAratathI amerikA pAchA pharyA hatA ane temane cetanAe bhautika vizvanI maryAdA oLaMgI lIdhI hovAnA samAcAra maLyA. teo 8 eprile yojAyelI cetanAnI zradhdhAMjali sabhA mATe lAITa hAusa senTara AvyA ane cetanAnI ciravidAya badala zoka karatA dareka sabhyone temaNe AzvAsana ApyuM. temanAM pravacanamAM gurujIe kahyuM: ApaNe tene yAda karIe chIe, ApaNane zokanI lAgaNI thAya che, kyAreka AMkhamAMthI AMsu paNa sarI Ave che paNa e ja samaye ApaNe tene prema, ujAsa ane zAMtinI pAMkho para UDatAM joIe chIe... Aje ApaNe ahIM eka evA AtmAne joI rahyA chIe je potAnA zarIrane tyajIne ujAsa ane premanI pAMkhoe savAra che. A mATe ApaNe badhA eka kSaNa mATe svastha thaIne, premano anubhava karatAM cetanAnI yAdamAM nizcaya karIe ke ApaNe premabharI jiMdagI jIvIzuM. huM madada karIza, IjA nahIM lAITa hAusanA bahAranA hissAmAM unALA daramiyAna yojAyelI smRti sabhAmAM bhAga levA mATe gurudeva ane pramodAjI pharI AvyAM. cetanAnI ciravidAya pachI divaso ane mahinAo sudhI ziSyone Teko ane mArgadarzana ApavA teo badhA mATe koI paNa samaye hAjara hatA, kAraNa ke dareka jaNa cetanA je prema ane ujAsa hatI tene khudamAM jIvaMta rAkhavA prayatnazIla hatuM. kaeNtharIna urphe cetanAe sArthaka jIvana pasAra karyuM hatuM. temanA dunyavI astitvanI - 181 - citrabhAnujI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ chellI kSaNo sudhI te gurudeva pratye kRtajJatA anubhavatA hatA. kaeNtharInanI vidAyane 16 varSa thaI gayAM hovA chatAM paNa lAITa hAusa senTara hajI paNa 100thI vadhu sabhyothI caheke che ane dara varSe gurudeva ane pramodAjI tenI mulAkAta le che. "jarna Tu eNnalAITanamaeNnTa ona dhI viMgsa oNpha lAITa enDa lava'nA be bhAga sainTare prakAzita karyA che jemAM bIjo bhAga je DaoN. nirmalA hAMkee saMpAdita karyo che temAM cetanAnI vidAya pachI bikanamAM chapAyelA gurudevanA badhA ja saMdezAonuM saMkalana che. Aje paNa lAITa hAusa senTaramAM badhA ja dharmanA loko jaI zake che ane tyAM ahiMsA, anekAMtavAda ane aparigrahanA jaina siddhAMtono bodha paNa anusarAya | lAITa hAusa senTaranI vebasAITa www.lighthouse.org para citrabhAnujInA vaktavyane AdhAre temanA bloga taiyAra karAyA che. navA varSe lAITa hAusa dvArA AuTarica progrAma karAya che, jenI zarUAta DeTroITa meTro eriyAmAM rahetA muslimo sAthe kAma karIne thAya che ane Ama yuvA peDhI dvArA lAITa hAusanA sabhyonI saMkhyA paNa vadhArAI rahI che. haMmezanI mAphaka lAITa hAusanA ziSyo gurudeva ane pramodAjInI mulAkAtanI pratIkSA kare che. kaeNtharIna phlorIDAnuM vyaktitva, pAzcAtyonI vizALa vastInuM eka evuM pratinidhi dRSTAMta che je darzAve che ke gurudevanA pArasa sparzane kAraNe keTalI hade lokonI jiMdagI pUrepUrI badalAI che. gurudevanA moTA bhAganA amerikana ziSyonAM jIvanamAM saMgharSa ane paDakAro rahyA che - teo kAM to vidyArthI che kAM to vyavasAyI, koI ghara calAvanArA je kAma zodhatA pharatA hoya. teo jyAM paNa rahetA hoya teo gurudevanA kAryakramone anusare che pachI te bhAratamAM hoya, yuropamAM ke nyu yaoNrkamAM. teo badhA ja moko maLe tyAre gurudevanI eka jhalaka ke mulAkAta jhaMkhatA hoya che. temAMnA ghaNAne dhyAna ane zAkAhAra karatA hovAne kAraNe gurudeva taraphathI AdhyAtmika bhAratIya nAma paNa maLyuM che. AmAMnA ghaNA gurudeva sAthe pAlItANAnI tIrthayAtrAe paNa gayA che. yugapuruSa - 182 -
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAMta ekAMtano Dara e jAtano ja sAmano karavAno Dara hoya che. mAnasanA avAjane avarodhavA ApaNe Dhola nagArAMnA avAjamAM bhaLI jaIe chIe. chatAMya e kamanasIbI che ke ApaNe mAnasanA mUdu avAjanI kALajI levAmAM niSphaLa jaIe chIe. - citrabhAnujI prakaraNa 21H lAsa vegAsamAM AtmamaMthana maeNrikAnA A ekadama upabhogatAvAdI zaheranI AkhI duniyAmAM khyAti to tyAMnAM vaibhavI jugArakhAnAM ane hoTelsane kAraNe che jyAM loko raMgIna A rAtomAM, anahada jugAra rame che, manoraMjananAM jAtabhAtanAM svarUpo paNa ahIM upalabdha che. paNa zaheranI A ja phitaratane pagale pramodAjI ane citrabhAnujIne vadhAre kaDaka niyamovALI jiMdagI jIvavAnI preraNA maLI. 1990nA dAyakAnA pUrvArdhamAM citrabhAnujI ane pramodAjIne lAsa vegAsamAM eka kAryakramamAM hAjarI ApavAnI hatI. temanA eka yajamAne mAtra strIo mATe laMcanuM Ayojana karyuM hatuM. yojanA pramANe temane eka sarasa resTorAMmAM laI javAyAM. yajamAna ane upasthita anya strIo pramodajInAM ahobhAvamAM-prabhAvamAM hatAM kAraNa ke te jANItAM AdhyAtmika vyakti hatAM ane temaNe dAyakAo sudhI ghaNA vaicArika pravacano ApyAM hatAM. badhAM resTorAMmAM beThAM pachI khorAkano orDara ApavAno samaya Avyo... 'tame zuM lezo?' pramodAjIne namratAthI pUchavAmAM AvyuM. lAsa vegAsamAM vizeSa khANIpINI jANItI che paNa pramodAjI zAkAhArI hatAM ane temanI pasaMdagI parathI te jaNAI AvatuM. - 183 - citrabhAnujI
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM venIlA AIsakrImavALo milkazeka laIza', temaNe kahyuM. A sAMbhaLI ghaNI strIone Azcarya thayuM ane te bhAva temanA caherA parathI sApha dekhAI Avato hato. pramodAjIe temanA caherAnA badalAyelA hAvabhAva joyA. temane A badalAva pAchaLanuM kAraNa na samajAyuM. venIlA AIsakrIma ane milkazekano orDara ajugato hato ke zuM? "eTale tame dUdha ane dUdhanAM utpAdano khAva cho?" eka strIe savAla karyo. hAsto." pramodAjIe niHzaMkapaNe javAba ApatAM kahyuM, "mArI ghaNI vAnagIomAM dUdha, dahIM, cIjha, ghI vagere hoya che. huM rasoImAM A badhI cIjono chUTathI upayoga karuM chuM." "oha lAge che ke tamane khyAla nathI ke A dUdha utpAdanonI banAvaTa pAchaLa kharekhara zuM thatuM hoya che? ane garIbaDA vAcharaDAMonI kevI hAlata thatI hoya che." pramodAjIne kaMI khabara nahotI. te cUpa hatA. 'tame ahiMsA ane karuNAnI vAta karo cho kharuMne?" eka strIe kahyuM, "ema hoya to pachI kaI rIte tame dUdhanI banAvaTo khAI ja zako?' pramodAjI bilakula gUMcavAI gayAM. temane kalpanA paNa nahotI ke ahiMsA, karuNA ane dUdhanI banAvaTo vacce zuM saMbaMdha che. tame zenI vAta karo cho?' Akhare temaNe pUchyuM, "tame zuM kahevA mAMgo cho?" A viSayanI vAta cheDavA badala mane mApha karajo paNa mane lAge che ke viganijhamanI vAta karavA mATe A yogya samaya nathI." viganijhama ! jaladI ja viSaya badalI nakhAyo ane strIoe potAnuM sezana cAlu rAkhyuM. joke pramodAjInuM dhyAna e vAtomAM na hatuM. A strIonI achaDatI vAtathI teo vicalita thaI gayAM hatAM. temane ghare jaIne viganijhama vize vAMcI tene vize badhI ja mAhitI meLavavI hatI. yugapuruSa - 184 -
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo nyu yorka pAchAM pharavA sudhI rAha na joI zakyAM ane temaNe InTaraneTa para A aMge ghaNA lekho tathA pustako joyAM, teo coMkI gayAM hatAM. viganijhama e jIvana jIvavAnI evI rIta che jemAM zakya hoya tyAM sudhI badhI ja rIte khorAka, pozAka ke anya koI paNa hetu mATe prANIo para thayelI krUratAne TALavI. viganijhamane anusaranArane vigana kahevAya che. vigansa mAMsa, mAchalI, iMDAM ke posTrI nathI khAtA. zAkAhArI hovA uparAMta vigansa prANIja pedAzo jema ke dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, cAmaDuM, phara, silka, Una, prasAdhano vagereno upayoga paNa nathI karatA. loko svAthya, paryAvaraNa ane naitika kAraNosara viganijhamane anusare che. DerI udyogamAM rahelI chUpI kUratAnAM satyathI pramodAjI hacamacI gayAM hatAM. temane khAtarI thaI kAraNa ke je rIte mAMsa udyoga, mAMsa khAnArAone kAraNe cAle che te ja rIte DerI udyoga DerInAM utpAdana kharIdanArAone kAraNe cAle che. A AkhI bAbatanI hakIkata rUMvADA khaDAM karI de tevI hatI; eka vAra DerImAM dUdha ApatI gAya ke iMDAM ApatI maraghI gharaDAM thaI jAya pachI temane mAMsa tarIke vecI nAkhavAmAM AvatAM ane nara vAcharaDuM dUdha na ApatuM hovAthI tene mAtra ne mAtra vIla (nAjuka vAcharaDAnuM mAMsa) mATe ja athavA tene anya utpAdana mATe ucheravAmAM Ave che. DerI udyoganI A aMdhArI bAju vize jANIne pramodAjIne khUba ja aphasosa thayo. he bhagavAna, ATalAM varSothI huM ahiMsAno pracAra-prasAra karuM chuM, paNa A badhA samaya daramiyAna meM je AhAra lIdho che tenuM mULa hiMsAmAM raheluM che. meM A kaI rIte thavA dIdhuM? huM Ane maMjUrI ja kevI rIte ApI zakI?" jyAre mane A satya samajAyuM tyAre aMdarathI ja parivartana thavA mAMDyuM.' pramodAjIe eka vAra jainAnA DeTroITanA samArohamAM A vAta karI. "meM to haMmezAM ahiMsAmAM eka vicAra nahIM paNa sajAga mananI kaTibaddhatA tarIke vizvAsa rAkhyo che. jyAre sajAgatAne khAtarI thaI tyAre badhuM ApameLe ja goThavAI gayuM." A ghaTanA pachI AkaruM AtmavizleSaNa zarU thayuM. pramodAjIe eka heltha phU. sToranI mulAkAta lIdhI jyAM teo niyamitapaNe jatAM. temaNe acAnaka ja e reksa joyA jyAM naoNna-DerI utpAdano mUkyAM hatAM, temaNe pahelAM A tarapha dhyAna ja nahotuM - 185 - citrabhAnujI
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApyuM. temaNe menejarane pUchyuM ke zuM A cIjo hamaNAM hamaNAMthI ja sToramAM mukAyA mAMDI che ke zuM? menejare kahyuM ke te varSothI ahIM mukAya che je sAMbhaLIne pramodAjIne bhAre Azcarya thayuM. A pramodAjI mATe vadhu eka AghAta hato. temane khyAla Avyo ke jyAre koI vicAra ke Adarzane tame pUrI rIte svIkAro tyAre parivartana ApameLe ja zarU thAya che. Ama jyAre temaNe potAnA rasoDAmAMthI dUdha tathA anya DerI utpAdano dUra karavAnuM nakkI karyuM tyAre koI camatkRtithI tenA vikalpo temanI najara sAme AvIne UbhA rahI gayA. lAsavegAsanI e mulAkAta daramiyAna gurudevane paNa pahelI vAra viganijhamanA vicArano paricaya thayo. temanI sAthe paNa te Akasmika ghaTanA ja hatI. vaktavya pachI praznottarIno samaya hato. eka amerikane temane pUchyuM, 'gurudeva tame agraNI jaina guru cho ane jaina dharma ahiMsA para bahu bhAra mUke che to tame mAtra zAkAhArI kevI rIte hoI zako?" gurudevane A savAla na samajAyo. temaNe kahyuM, "huM zAkAhArI chuM, kAraNa ke huM mAMsAhAra nathI karato." 'paNa tame dUdha ane dUdhanI anya banAvaTo to khAva cho, kharuMne?" hA.' "to pachI tame ahiMsAnA pracAraka kevI rIte hoI zako? tamane khyAla nathI ke DerI utpAdano ane dUdha vagere mATe keTalI badhI krUratA AcaravAmAM Ave che?' A savAla bahu sIdho hato ane koI doSAropaNa samAna hato. AkhA holamAM eka vicitra cupakIdI chavAI gaI. "mArA mitra, mane Dara che ke tame je vAta karI rahyA cho teno mane pUro khyAla nathI. paNa huM khAtarI ApuM chuM ke huM mArI jAtane A bAbatathI cokkasa paricita karAvIza." yugapuruSa - 186 -
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ A eka zarUAta hatI. nyu yaoNrka pAchA pharIne gurudeve potAnI jAtane DerI udyoganI varavI bAjunI badhI ja mAhitIthI jJAta karI. svAbhAvika che ke A viSaya para pramodAjI sAthe paNa lAMbI carcA thaI. kharekhara svataMtra mijAjanI vyakti hoya te haMmezAM navI draSTi ane jJAna mATe mana mokaLuM rAkhe che. gurudeve e svIkAryuM ke temanI samakSa navI hakIkato AvI hatI ane teo temanI pahelAMnI mAnyatAone paDakAre tevI hatI. zarUAtI AMcakA pachI temane potAnI jIvanazailImAM jarUrI parivartano karavAmAM koI ja vAMdho na hato. Ama viganijhama temanI AdhyAtmika ane dunyavI jiMdagInI kAyama pragati pAmatI sapharano navo siddhAMta banyo. gurudeva ema mAnatA hatA ke tame pote jyAM sudhI koI bAbata na anusaratA ho tyAM sudhI te vize upadeza ApavuM yogya nathI. eka vAra viganijhamanA siddhAMto temaNe pUrepUrI rIte grahaNa karI lIdhA ane temanAM jIvanamAM goThavAI gayA pachI pramodAjI ane gurudeva mATe anyane temanI sapharanA A navA pAsAnI vAta karavAno vakhata pAkyo hato. temaNe viganijhama vize temanAM vaktavyo, pustako ane mulAkAto dvArA pracAra karavAnuM nakkI karyuM. temane khAtarI hatI ke ahiMsAnA siddhAMtanuM pUrepUruM pAlana, karuNA ane jaina dharma tyAre ja pUrI rIte grAhya gaNAya jyAre viganijhamanuM pAlana thatuM hoya. sAdhu jIvanano tyAga ane videzagamana karIne citrabhAnujIe be dAyakA pahelAM krAMtino prAraMbha karyo hato. have teo eka bIjA krAMtikArI mArge javA taiyAra hatA - lokone viganijhama pratye sajAga banAvavA mATe. temane lagIreya khyAla nahoto ke jaina samudAyamAMthI ja temane bhAre virodhano sAmano karavo paDaze. chatAMya nakkara pratItine pagale viganijhamano pracAra-prasAra Aje paNa temanA jIvanano athAka prayatnazIla hisso banelo che. dUdha koI choDa para nathI UgatuM. te kudaratanuM sauthI suMdara Azcarya che. potAnI AgavI chaTAmAM bolatAM gurudeva umere che, "MILK' zabdano vistAra karIe to madharsa InaphAInAITa lava enDa kAInDanesa. dUdha mANasa ke prANIomAM mAtAmAM utpanna thAya che. jayAre koI paNa mAdA pachI te mAnavI hoya ke prANI jyAre sagarbhA thAya che, eka jIvane janma Ape che tyAre ja tenuM lohI dUdhamAM pheravAya che. A eTalA mATe thAya che ke te sarjanahAra tarIkenI potAnI javAbadArI nibhAve che. te potAnI jAtamAM - 187 - citrabhAnujI
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahelA bIjA jIvane poSaNa, rakSaNa, kALajI ane prema Ape che ane tema karavAmAM te potAne paDatI takalIpha bhUlI jAya che, potAnI pIDA bhUlI jaIne navA sarjanane ghaDe che, tene jIva Ape che. teno prema, karuNA ane dayA A jIva tarapha vahe che ane te svAbhAvika rIte ja tenuM sarjana vizvamAM Ave tyAre lohInA anivArya pramANane dUdhamAM pherave che. dUdha mAtra A navajAta zizuo mATe hoya che ane te paNa maryAdita samaya mATe, tenA poSaNa ane vikAsa mATe. dUdha e kudaratanI nAjuka bALakane apAyelI bheTa che. lAla lohI sapheda dUdhamAM eka bALaka mATe pheravAI jAya te kudaratano camatkAra che.' gurudeva kahe che ke je paNa loko dUdha pIe che e badhA ja mANaso para karmano siddhAMta lAgu paDe che. eka jIvanA jIvanamAMthI dUdha laIne pIvuM tene lIdhe karmanA siddhAMtane AdhAre traNa prakAranI asaro thAya cheH ApaNe jyAre gAyanAM vAcharaDAM mATenuM dUdha laI laIe chIe tyAre gAya ane tenA vAcharaDAMnA valopAtanA taraMgo ApaNI para asara kare che ane te ApaNA jIvanamAM alagAva pedA karanArA sAbita thAya che. ApaNe anyomAM jyAre duHkha ropIe tyAre je taraMgone lIdhe ApaNe ApaNA priyajanothI dUra thavuM paDe che te ja karmanI asara che. koI paNa gAya 25 varSa jIve che. mANaso A AyuSyane tenI katala karIne athavA to vIla udyoga mATe ochuM karI de che. koI sajIvanuM jIvana TUMkuM karanArAone karmano siddhAMta e rIte naDe che ke tenAM priyajanonI jiMdagI paNa TUMkI thaI jAya che. vaLI, temanuM mRtyu akudaratI rIte ke hiMsaka rIte thAya tema paNa bane. ema paNa thAya ke temano akasmAta thAya athavA koI kAyamI khoDakhAMpaNa rahI jAya. ApaNe gAya pAsethI tenuM bALaka chInavI laIe ane vAcharaDA mATenuM dUdha paNa laI laIe tyAre te gAyanI maMjUrI vinA thayeluM kRtya che. A dAnane adatta dAna kahe che jemAM te dAtA thakI nathI thayuM. AmAM bIjAnI cIja tenI paravAnagI vinA laI levAI che. Ama karanArAe potAnI milakta, dhana ke svajanane gumAvavAnI taiyArI rAkhavI joIe. 1995nI sAlamAM pramodAjIe "dhI buka oNpha kaMpaeNzana-revaransa phora ola lAIpha' nAmanuM pustaka pragaTa karyuM. A pustaka temaNe pravINa ke. zAha sAthe maLIne saMpAdita karyuM hatuM. pravINa zAha northa kerolinAnA jaina kendranA adhyakSa hatA. pustakanI prastAvanAmAM te banne jaNe TAMkyuM hatuM ke: yugapuruSa - 188 -
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pUrvanA dharmomAM ahiMsA sauthI agatyano Adarza che. padma purANa (1:31:27)mAM lakhyuM che, 'ahiMsA paramo dharma' eTale ke ahiMsA e sarvocca kartavya che. A pUrvanA dezonA dharmoe lokone karuNA zIkhavI che ane temaNe pAraMpArika rIte ja prANIono paNa Adara karyo che. AmAMthI moTA bhAganAM loko mAMsa, mAchalI, iMDAM ane madirA pAna nathI karatA ane prANIo pratyenI temanI kALajI zAkAhArathI kaMIka gaNI vadhAre hoya che. temanA graMthomAM prANIo pratye UMDo Adara ane prema dekhAya che. prANIonA pratIko ane vArtAo haMmezAMthI temanI paraMparAono bhAga rahyAM che. sadIo sudhI khAsa karIne jainoe gujarAtamAM ghaNI pAMjarApoLa ane prANIonAM davAkhAnAMo zarU karIne prANIonI rakSA ane jatana karyAM che. joke AjakAlanA takanikI AdhunikaraNane lIdhe lokone prANIo sAthe thatI krUratAno khyAla nathI Avato. katala mATe prANIo sAthe je vahevAra ane zoSaNa thAya che te ApaNI kalpanA karatAM kaMIka gaNuM vadhAre che. vaLI, bhAratamAM moTA bhAganA loko zAkAhArI hovA chatAM dUdhanI banAvaTo, silka ane Unano upayoga hajI paNa kare che. uparAMta prANIja upa pedAzone kukIjha, kaeNnDIjha, vastro, pagarakhAM, ghara sApha karavAnI cIjo, prasAdhana, davAomAM upayogamAM levAya che ane rojeroja ghaNA prANIonAM bali paNa caDhAvAya che.' DerI utpAdanonA upayogane kAraNe ApaNe sIdhI rIte prANIo sAthe thatI hiMsAne Teko ApIe chIe. vyaktie prANIo pratye lAgaNI nahi paNa e vicArathI dRSTi keLavavI joIe ke mANasa ane prANIo bannene potAnA jIvanano mArga kaMDAravAnI svataMtratA hoya che ane teo e rIte ja Atmaracita vidhinA lekhane pUrNa kare che.' AkhI duniyAmAM ane vividha saMskRtiomAM dUdha rojiMdA jIvanano eTalo agatyano bhAga che ke lokone dUdhano upayoga karatAM aTakAvavA e siMha-kArya che. paraMtu pramodAjI ane gurudeve nizcaya karyo che ke teo dUdha pratyenA lokonA pAraMpArika abhigamane samajIne, te saMpUrNa AhAra che tevI mAnyatA paNa bhAMgaze, khAsa karIne zAkAhArIo mATe. 'ApaNane nAnapaNathI ja zIkhavyuM che ke dUdha poSaka che ane te hADakAM mATe jarUrI che.' pramodAjI noMdhe che. 'hA mAtAnuM dUdha cokkasa phAyadAkAraka che. paNa koNa kahe che ke ApaNane AkhI jiMdagI sudhI koI bIjAM prANInAM dUdhanI jarUra paDe che. zA mATe mANaso AkhI jiMdagI dUdha pIvAnuM cAlu rAkhe che? zuM e jarUrI che, ke pachI ApaNe varSothI cAlatI AvatI prathA ke Adatane pagale ja te karIe chIe ?' - 189 - citrabhAnujI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahu ochA lokone samajAya che ke temanA Tebala para paDelo dUdhano glAsa kharekhara to koI vAcha2DA mATenA dUdhano hisso che. 'jo tamArA bALakane mAtAnuM dUdha ApavAnI manAI pharamAvAya to tamane kevuM lAgaze?' pramodAjI pUche che. 'ApaNe AvI samasyAone prANIvizva sAthe nathI sAMkaLatA. jANe ke prANIo mANasa dvArA zoSaNa thAya e mATe ja pedA thayA hoya ane mATe ApaNe temanI para trAsa gujAratA rahIe chIe. ApaNe je dUdha pIe chIe te atyAcArano bhoga banelI gAya ane bheMsomAMthI Ave che. ApaNAM jIvanamAM jyAre hiMsA hoya tyAre ApaNe ahiMsAnI vAta kevI rIte karI zakIe ? nobala prAIjha vijetA lekhaka AIseka siMgare lakhyuM hatuM, 'ApaNe bIjA para dayA na karI zakIe to Izvara pAsethI dayA kevI rIte mAgI zakIe ? ApaNe bIjAne AnaMda ApIzuM to ApaNane paNa AnaMda maLaze, paNa pIDAnA badalAmAM to pIDA ja maLaze.' jo sAmAnya mANasane DerI udyoga pratyenA tenA khoTA khyAlo dUra karavA mATe samajavA paDe, DhoLa caDhAvavo paDe ema hoya to DerI udyogamAM dUdha meLavavA mATe dUdhALAM pazuo-gAyane keTalI vikaTa paristhitimAM dohavAmAM Ave che tenI para prakAza pADavo jarUrI che. ahIM AgaLa menakA gAMdhInA pustaka 'heDjha enDa Telsa'nA aMzo rajU karyA che. menakA gAMdhI prakhyAta enimala ekTivisTa, rAjakAraNI ane iMdirA gAMdhInAM putravadhU che. temaNe A pustakamAM gAyonI kaparI paristhiti varNavI che. gAyonuM mAtra bhAratamAM ja nahIM paNa vizvanA bIjA hissAomAM paNa bahu krUra rIte zoSaNa karAya che. tenA aMzo A mujaba cheH DerInI gAya pAsethI satata dUdha meLavavA mATe tene dara varSe sagarbhA banAvAya che je be varSanI thAya tyArathI karAya che ane tenI garbhAvasthA nava mahinA sudhI cAle che. gAya vAcharaDAne janma Ape pachI dasa mahinA sudhI tene dohavAmAM Ave che- paNa tenA trIjA mahine ja tene kRtrima rIte vIryathI pharI sagarbhA banAvAya che ane bAkInA sAta mahinA tenA peTamAM vacheruM hoya to paNa tene dohavAmAM Ave che. be vAranI sagarbhAvasthA vacce tene mAtra chathI ATha saptAhano samaya apAya che. tene divasamAM be ke tethI vadhu vAra dohavAmAM Avaze ane bhAratIya DerI udyogamAM vaparAtI gAya Aje pahelAM karatAM pAMca gaNuM vadhAre dUdha Ape che kAraNa ke temano jeneTikalI uchera karAyo hovAthI temanAM AMcaLa vadhu moTA ane nAjuka hoya che. vadhAre Upaja ApI zake te mATe gAyane soyAbIna ane siriyalsanI goLIo apAya che. paNa te pachI paNa dUdhanI satata mAga tenI kSamatA pAra karI jAya che te vadhAre dUdha utpanna karavA potAnA koSano ja nAza kare che jene pagale tene keTosisa nAmanI bImArI lAgu paDe che. yugapuruSa 190
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara varSe vIsa TakA jeTalI A DerInI gAyone aphaLadrupa hovAne kAraNe athavA to anya koI rogane kAraNe bahAra kaDhAya che. A gAyone khaTArAmAM bharIne katalakhAne mokalI devAya che ane Ama gaumAMsa meLavAya che. dUdha utpAdana mAMsanA vyApAra sAthe samAMtara cAle che. koI paNa gAya potAnI sAmAnya AvaradA pUrI nathI karatI. tene dohavAmAM Ave che ane pachI katalakhAne dhakelI devAya che. vacherA sAthe zuM thAya che? dareka vAcharaDAne janmanA traNa ja divasa pachI potAnI mAthI alaga karI devAya che. jo vAcharaDuM svastha mAdA hoya to tene dUdhanA vikalpo para jivADAya che ane AgAmI varSomAM te dUdhALI gAya ane tenI rAha jovAya che. nara vAcharaDAne cha mahinAmAM ja vIla meLavavA mATe katalakhAne mokalI devAya che. keTalAkane cIjha udyogamAM vecAya che kAraNa ke temanA peTane te jIvatA hoya tyAre ja cIrIne reneTa esiDa meLavAya che, jeno upayoga cIjha banAvavAmAM thAya che. keTalAka vacherAone AkhalA tarIke pasaMda karAya che ane temane bAkInI jiMdagI ekAMtamAM rakhAya che tathA jarUra paDe kRtrima rIte vIrya secana mATe temano upayoga karAya che. gAyano mULa svabhAva zuM che? potAnAM nAnakaDAMonI kALajI rAkhavI, zAMtithI caravuM ane vAgoLavuM tathA dhIrajathI tenAM vIsa varSane kudaratanA sAMnidhyamAM pasAra karavAM. te koI cAra paganuM dUdhALuM mazIna nathI jene anAtha banAvI, ucherI, khavaDAvI, davAo ApI, vIryasecana karIne ochAmAM ochA kharce vadhAremAM vadhAre dUdha meLavavA eka mAtra svArthI hetu mATe zoSaNa karAya. tame kyAreya varSothI cAlI AvatI DerI udyoganI prathA phukaNa joI che?kAyadAkIya rIte te geramAnya che paNa hajI paNa hajAro gAyo para teno prayoga karAya che. gAyanuM dUdha jema ochuM thavA mAMDe tyAre eka lAkaDI tenAM garbhAzayamAM nAkhIne e rIte pheravAya che ke tene khUba ja pIDA thAya - Ama karavA pAchaLa ema manAya che ke AvuM karavAthI gAyane thatI tANane kAraNe tenA AMcaLamAMthI vadhAre dUdha bahAra Avaze. A paddhatine kAraNe gAyane AMtaraDAmAM cAMdA paDe che. eka glAsa dUdha pIvAthI jo zarIramAM Ayarna bhaLatA aTakavAnuM hoya to lIlAM zAkabhAjI khAvAno zo artha che? tamArA zarIranI vAta sAMbhaLo. tame kyAreya noMdhyuM che ke tame jarAka paNa mAMdA paDo to dUdhanA vicAra mAtrathI paNa ubakA Ave che ane DaoNkTaro paNa ema kahe che sAjA na thAya tyAM sudhI dUdha na pIvuM. A eTalA mATe kAraNa ke cAra varSanI uMmara pachI moTA bhAganA loko lekTojha pacAvavAnI zakti gumAvI bese che, lekTojha e dUdhamAMthI maLatuM kArbohAIDreTa che. A kAraNe moTe bhAge jhADA, - 191 - citrabhAnujI
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ gesa ane peTanA dukhAvAnI takalIpha thAya che. (jyAM sudhI proTInano savAla che dUdha paNa zAkabhAjI jeTaluM ja proTIna Ape che ane amuka zAkabhAjImAMthI to dUdhamAMthI maLe tenA karatAM vadhu proTIna maLe che.) mANasane rojanI kaeNlerImAMthI cAra ke pAMca TakA proTInanI jarUra hoya che. kudarate AhAranI evI vyavasthA karI che ke tame roTalI ane baTeTAnuM DAyeTa khAzo to paNa tamane te pramANa karatAM vadhAre proTIna maLaze. DerI uptAdanonA vikalpa tarIke soyAno upayoga thAya che jemAM viTAmina hoya che ane svAdamAM te dUdha jeTaluM ja sAruM (ke kharAba) hoya che. temAMthI bahu sarasa dahIM, panIra, AIsakrIma, baTara ane milka cokaleTa bane che. A badhA vikalpo dUdha karatAM sastA hoya che. A badhI vastuo gaNatarImAM laIe to e na gaNakArI zakAya ke dUdha pIvuM e binajarUrI ane anaitika corI jevuM che. tamane ema lAge che ke vAcharaDAne koI strInA dUdhathI phAyado thaze? nA nahIM thAya. to kaI rIte mANasanAM zizune gAyanA dUdhathI phAyado thAya? moTA bhAganA sAutha IsTa eziyA tathA miDala IsTanA loko tene hAtha paNa nathI lagADatA ane te yogya che. badhA abhyAsoe darzAvyuM che ke eziyana lokomAM lekTojhanuM sauthI vadhu InTaoNlaransa hoya che. bhAratamAM ApaNane bahu AkarA mArkeTiMga ane pazcimI jAherAtonI madadathI dUdhanA phAyadAono vicAra vecavAmAM Ave che. kharekhara to kudaratano saMpUrNa AhAra' tenAthI sAva ja viparIta che - te koI plisabo eTale ke evI davA je mAnasika lAbhArthe apAya che paNa tenI koI zArIrika asara hotI ja nathI ane jokhamI paNa che. uparAMta dUdhano dareka glAsa, dareka AIsakrIma, baTarano lacako badhuM ja eka nAjuka prANI tathA tenAM baccA para thayelI krUratAne kAyamI karanAra sAbita thAya che. dUdha tathA DerI uptAdanonI avagaNanA viganIjhamano cheDo nathI tenAM bIjAM paNa ghaNAM pAsAM che. joke jaina derAsaromAM dUdhano upayoga Aje paNa pramodAjI ane gurudeva mATe ciMtAno viSaya che. yugapuruSa - 192 -
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramArthanuM pramANa je potAnA para thayelA upakAranI prazaMsA kare te umadA mANasa che. je ajANI vyakti para upakAra kare che te ghaNo badho umadA mANasa che. paNa je potAnI sAthe bUruM karanArA 52 upakAra kare che, e sarvottama umadA vyaktitva che. - citrabhAnujI prakaraNa 22: vigana taraphanI yAtrA rudevane maMdiromAM dUdhano upayoga khUba ja vyAkuLa kare che. prAcIna prathA mujaba hiMdu ane jaino maMdiranI vidhi mATe ghI tathA dahIMno upayoga karatA AvyA che. A paraMparAne virodhAbhAsI ane vikRta mAnIe to te svAbhAvika che, kAraNa ke gAyane bhAratIya saMskRtimAM mAtA kahevAya che. pAraMpArika rIte bhAratIyo gAyane potAnA kuTuMbano hisso gaNe che. mANaso pahelAM gAyanuM dUdha tyAre ja pitA jyAre eka vAra tenA vacherAe dUdha pI lIdhuM hoya. A kAraNosara ja dUdha tathA dUdhanI pedAzone jaina pratomAM varjya ke hiMsaka nahotA gaNatA. gu jaina prato anusAra mANasane jIvavA mATe ekendriya AtmAo jema ke zAkabhAjI-vanaspati, pANI, agni, dharatI ane havA vagere 52 zrAvako ane zrAvikAo taraphathI maryAdita hiMsAnI maMjUrI maLI che', gurudeva samajAvatAM kahe che. 'chatAM paNa koI paNa saMjogomAM be ke pAMca indriyovALA jIvo jema ke pazu, paMkhI, jIva, jaMtu ane mANaso paranI hiMsAnI maMjUrI koIne paNa nathI. vairAgIoe pUrepUrA ane tamAma jIvo pratye ahiMsaka hovuM joIe, jemAM vanaspati, pANI, agni, havA ane dharatIno paNa samAveza thAya che.' audyogika krAMti pachInA samAjamAM jIvanazailI badalAI hovAne kAraNe dUdha tathA tenI banAvaTono maMdiranA vidhi-vidhAnamAM upayoga thAya che, tenI para vicAra karavAno vakhata pAkyo che. gurudeva AgaLa kahe che ke 'ApaNe paraMparAonuM AMdhaLuM anusaraNa na karavuM joIe. gAya e paMcendriya prANI che jene mana paNa che. paMcendriya prANI pratyenI citrabhAnujI - 193 -
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMsA jaina pratomAM sauthI moTuM pApa gaNAya che. ahiMsAnA sauthI pavitra evA jaina siddhAMta sAthe koI paNa saMjogomAM samAdhAna na thavuM joIe." spaSTa che ke vidhi-vidhAna aMte to ApaNe AdhyAtmika vahevAra ane karma khapAvavA mATe ja karAtA hoya che. Adhunika vizvamAM A hetu sAva eLe jAya che jayAre mazIno ane naphAnA samayamAM dUdha ane dUdhanI banAvaTo krUra rIte meLavAya che tathA teno upayoga dharmane nAme karAya che. ApaNe dUdhane badale sAdA pANI ke soyA dUdhanA vikalpa ajamAvavA joIe, dIvo karavA mATe ghIne badale vanaspatinA ghIno upayoga karavo joIe, mIThAIo sUkA mevAmAMthI banelI hovI joIe ane dhArmika samArohamAM mAtra vigana khorAka ja pIrasavo joIe." tema gurudeva sUcave che, "ApaNuM yuvAdhana AvA vidhi-vidhAnamAM AvatAM parivartanonI cokkasa prasaMzA karaze.' viganijhama aMge je paNa pracAra-prasAra karI zake tevA tamAmane gurudeve protsAhana ApyuM. gurudevathI prerAIne naoNrtha kerolinAnA pravINa zAha je jainA eNjyukezana kamiTInA adhyakSa che temaNe 199pamAM baliMgaTana, varmonTamAM AvelA DerI phArmanI mulAkAta lIdhI. A DerImAM aMdAje doDhaso gAyo hatI. pravINa zAhe te phArmamAM je joyuM te joIne te kaMpI UThyA. tyAra bAda eka lAMbA nibaMdha "mAya vijhiTa TuDerIphArmamAM temaNe potAnAM avalokano TAMkyAM, jenA aMzo ahIM prastuta che. A kAryomAM sauthI vadhu krUratA rahelI che je bhArata, yu.esa.e. ane vizvanA bAkI hissAomAM paNa cAle cheH gAyone satata sagarbhA rAkhavI, 80thI 90% nara vAcharaDAne pahelA cha mahinAmAM ja vila udyoga mATe katala karavA athavA pAMca varSa pachI bIpha udyoga mATe katala karavA ane gaumAtAne temanI phaLadrupa jiMdagInAM pAMca varSa pachI katala karavI jayAre temanI AvaradA 15 varSa jeTalI hoya che. DerI udyogamAM thaI rahelI krUratAne aMge jANIne meM jyAre te joI tyAre tenI para vizvAsa karavo mAre mATe azakya hato. aMgata rIte mane e vAtano Dara hato ke mAre mATe DerI utpAdanono upayoga baMdha karIne vigana thaI javuM azakya haze. huM kaI rIte mArA bhojanamAMthI dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI ane cIjha baMdha karIza? vigana banavuM eTale huM dUdhavALI cA na pI zakuM, bhAratIya mIThAIo na khAI zakuM, pitrA, milka cokaleTa, AIsakrIma ane iMDAM vagaranI paNa dUdhanAM utpAdanothI banelI keka na khAI zakuM ane bIjI ghaNI vastuono mAre tyAga karavo paDe. yugapuruSa - 194 -
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatAMya DerI phArmanI A mulAkAtane pagale huM tAtkAlika ja vigana thaI gayo. pravINa zAhe bhAratamAM muMbaI najIka AvelA eka DerI phArmanI mulAkAta paNa lIdhI. temaNe ahIM paNa lagabhaga evI ja krUratA nihALI. vaLI, Ama jotAM to ahIM koI prakAranA niyamo paNa nathI anusaratA. bhAratamAM gaumAMsa para amuka rAjyomAM pratibaMdha hovA chatAM ane dhArmika lAgaNI dubhAtI hovA chatAM te sastuM hovAne kAraNe garIbo te khAya che ane bhAratamAMthI moTA bhAganAM gaumAMsanI nikAsa thAya che. bhArata vizvamAM sauthI vadhu gaumAMsanI nikAsa karato deza che. viganijhamanA siddhAMtone samajavAnI temanI sapharamAM gurudeva peTA - pIpala phaoNra dhI eNthikala TrITamenTa oNpha enimalsanA pramukha ane sahasthApaka Ina grIDa nyukarka tathA phijhiziyana kamiTI phora risponsibala meDisIna(pI.sI.Ara.ema.)nA sthApaka, saMzodhaka, lekhaka tathA svAthya praNetA DaoN. nIla barnArDathI bahu ja prabhAvita thayA hatA. pITA'nA kAryakaroe DerI phArma aMge ghaNAM saMzodhano karyA hatAM. temanAM varNano tathA pramodAjI ane pravINa zAhe karelI rajUAtomAM TALI na zakAya tevI samAnatAo che. pI.sI.Ara.ema.nAM saMzodhanomAM to vadhu AkarI TIkA che. temAM dUdha utpAdano khAvAthI thatA phAyadAone paDakAryA che ane sAthe tenAthI khaDAM thatAM svAthya paranAM jokhamonI paNa vAta karAI che. pI.sI.Ara.ema.nI vebasAITa parathI keTalIka bAbato ahIM rajU karI cheH amuka khorAkamAM kudaratI rIte ja viTAmina DI raheluM hoya che ane koI paNa DerI pedAzamAM A viTAmina kudaratI rIte nathI hotuM. A mATe phorTIphAIDa siriyalsa, dhAna, breDa, orenja jyusa, soyA athavA rAIsa milka upalabdha che je viTAmina DI Ape che. uparAMta viTAmina DInA saplImenTa paNa maLe che. carabInuM pramANa ane hRdayanAM dardo - cIjha, AIsakrIma, dUdha, mAkhaNa ane dahIM jevI DerI pedAzomAM noMdhapAtra pramANamAM kolesTrola ane semyureTeDa pheTsa hoya che. carabI vadhAre hoya tevA DAyeTa ane khAsa karIne semyureTeDa pheTane kAraNe hRdayaroganuM jokhama vadhe che ane tenA kAraNe anya svAthyalakSI samasyA paNa khaDI thAya che. kaeNnsara - DerI pedAzo khAvAno saMbaMdha kaeNnsaranI zakyatAo sAthe paNa joDavAmAM Ave che. khAsa karIne prajanana taMtra, prosTeTa ane stana kensaranAM jokhama DerI pedAzo sAthe saMkaLAyelAM hovAnuM kahevAya che. - 195 - citrabhAnujI
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ azuddhio - dUdhamAM evI azuddhio hoya che je hormonsathI mAMDIne jaMtunAzaka hoI zake che. dUdhamAM kudaratI rIte ja gAyanA zarIramAM pedA thatA hormonsa ane vikAsa mATe jarUrI tattvo to hoya che. A uparAMta gAya vadhu dUdha Ape te mATe rikombinanTa bovAIna hormona jevA sinTeTika hormonano upayoga thato hovAthI te paNa dUdhamAM hoya che. mANasanA zarIramAM bhaLIne A hormona mAnavI hormonanI kAmagIrI para asara karI zake che. jyAre paNa gAyane mAsTITIsa ke AMcaLamAM baLatarA jevI samasyA mATe davA ApavAmAM Ave che tyAre eNnTibAyoTiksano upayoga thAya che. A eNnTibAyaTiksanAM aMza dUdha tathA DerI utpAdanomAM amuka prasaMge jovA maLyA che. dUdha utpAdanonI banAvaTa samaye temAM amuka azuddhio umeravAmAM Ave che. jema ke melemAIna je ghaNI vAra plAsTiksamAM jovA maLe che ane je kIDanI ane mUtramArga para mAThI asara kare che kAraNa ke temAM khUba ja nAITrojana hoya che tathA ephleToksInsa sahitanAM kArsinojanika Toksinsa paNa A pedAzomAM jovA maLe che. niSkarSa: dUdha tathA DerInI pedAzo DAyaTa mATe jarUrI nathI ane te kharekhara to svAthya mATe hAnikAraka hoI zake che. anAja, phaLa, zAkabhAjI, kaThoLa, dALa anya siriyalsa ane jyusa jevA phorTiphAIDa AhAra dharAvatuM svastha DAyeTa levuM ja uttama che. A poSaka tattvothI bharapUra AhArane kAraNe tamane kelziyama, poTeziyama, ribophlAvina ane viTAmina DI jevI zarIranI tamAma jarUriyAto saraLatAthI maLI raheze tathA dUdhanAM utpAdano sAthe saMkaLAyelA koI paNa jokhama paNa lAgu nahi paDe. vaLI, gAyanuM dUdha pIvAthI khorAkane kAraNe thatI elarjI paNa vadhu jovA maLe che, khAsa karIne bALakomAM. gAyanAM dUdhanAM sevanane kAraNe bALakomAM satata kabajiyAtanI phariyAda paNa jovA maLI che. vItatAM varSo sAthe gurudeve 'pITA'nAM InagrIDa nyukarka tathA pI.sI.Ara.ema.nA DaoN. nila barnArDanI sAthe gADha kAryalakSI saMbaMdha vikasAvyA. InagrIDa nyukarka tathA DaoN. nila barnArDane kAraNe teo viganijhamanA siddhAMtane ghaDanArAM ghaNAM nAjuka ane agatyanAM pAsAM ane muddAne jANI zakyA. gurudeva sAthenA sArA saMbaMdhane kAraNe A banne vyaktio paNa amerikAnAM jaina vartuLomAM khUba pracalita thaI. gurudeve enI takedArI rAkhI ke jainAnAM kanvenzansamAM A banne vyaktio cAvIrUpa vaktavya Ape. Ina grIDa ane nIlanA kAmane AdhAre maLelI mAhitIono upayoga gurudeva viganijhama aMgenA vaktavyomAM karatA. yugapuruSa - 196 -
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ DaoN. vIla TaTala jemaNe "varlDa pIsa DAyaTa' pustaka lakhyuM hatuM tathA varlDa vAIDa preyara phora enimalsanA sahasaMsthApaka hatA, temanI sAthe paNa gurudevano saMvAda avAranavAra thato. 2009mAM DaoN. TaTale laoNsa eNnjalisamAM jainAnAM kanvenzanamAM vaktavya paNa ApyuM hatuM. teo gurudevathI tathA tika neTa hana nAmanAM bauddha sAdhu jemanuM nAma nobala pIsa prAIjha mATe sUcavAyuM hatuM temanAthI khUba ja prabhAvita hatA. 20OOnA dAyakAmAM gurudevanI oLakhANa DaoN. gaeNrI phrAnsiona sAthe thaI je amaeNrikAnA eka kAyadAkIya vidvAna che tathA prANIhaka mATe karelA temanA kAma mATe pratiSThita che. A viSayane amerikana laoN skUlamAM zIkhavanArA te pahelA zikSaNavida hatA. temanuM kAma traNa muddAo para kendrita hatuM. prANIone milakata gaNavAnI vAta, prANIonA adhikAra ane kalyANa vacceno taphAvata ane indriyonI saMvedanazIlatA eTale ke indriyo dvArA jJAna prApta karavAnI zakti para AdhArita prANIonAM adhikAranI thiyarI. trIjo muddo evA koI paNa sajIvane lAgu paDe che je potAnA astitva vize jANI zakatuM hoya. temaNe potAnA pustaka "ITa lAIka yu kaeNraH eNna eNkjhAminezana opha dha morAliTI opha ITiMga enimalsa'mAM lakhyuM che, "prANIo potAnI jAtanA astitva pratye sabhAna nathI hotAM te khoTo vicAra e dhAraNA para AdhArita che ke jAta pratye sabhAna hovAno eka mAtra rasto che ke tame eka vayaska manuSya ho. paNa A eka mAtra rasto nathI. indriyothI jJAna meLavavuM e sAtatyavALA astitvano aMta che. bhAvAveza dharAvatAM ke manobhAva dharAvatAM prANIo temanI A lAkSaNikatAne kAraNe jIvavAmAM rasa dharAve che. eTale ke teo jIvavA mAge che, jIvana jIvavuM temanI icchA che." gerInI dalIla che ke prANIone eka ja adhikAranI jarUra che ane te adhikAra che ke temane milakata ke jaNasa tarIke na jovA ane naitika viganijhama e prANI adhikAra caLavaLano naitika pAyo che. vicAronI sAmyatAne kAraNe gurudeva ane gerInA rastA eka thavAnA hatA te svAbhAvika hatuM. temaNe potAnA pustakamAM paNa lakhyuM: saMvedanazIla jIvane mRtyuthI hAni nathI thatI e vAta e vicArane radiyo Ape che ke te jIvana jIvavAmAM rasa che, je saMvedanazIla indriyo dvArA maLelA jJAnane kAraNe kAyamI rahetI lAgaNI ke bAbata che. A to ene maLatI vAta che ke AMkha dharAvatA jIvane jovAmAM ke AMkhane thatA nukasAnamAM ke tene aMdha banAvI devAya to - 197 - citrabhAnujI
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI pharaka nathI paDato. jainoe A vAta bahu pahelAM ja kahI hatI, "dareka jIvane jIvavAnuM game che. darekamAM AnaMda, dhikkAra, pIDA dareka lAgaNI hoya che. darekane jIvana vahAluM hoya che." 2009mAM gerIne sadharna keliphorniyAnA jaina kendramAM thayelA jainAnA kanvenzanamAM mukhya vaktA tarIke AmaMtraNa apAyuM. kanvenzanano viSaya hato "IkolojI - dhI jaina ve'. gerIe tenA vaktavyamAM 'viganijhama enDa jaina ImpareTiva' viSayane AvarI lIdho ane vaktavyane aMte temane pratisAda rUpe holamAM UbhelA lokono tALIono gaDagaDATa maLyo. yu.esa. ane keneDAnA yuvA peDhInA jaino vigana abhiyAnamAM AgaLa paDato bhAga bhajave che ane te badhA ja citrabhAnujInA anuyAyIo hatA. merIlenDanA saurabha dalAla vigana caLavaLanA sauthI varISTha bhAratIya che ema kahI zakAya. sAnaphrAnsiskonA DaoN. jinA zAha je phijhiziyana tathA pablika heltha risarcara che te paNa vigana che, je amaeNrikA ane yuropamAM viganijhamanA vicArano pracAra-prasAra karatA rahe che. temaNe vigana DAyeTa khAvAthI amuka poSaka tattvo ochAM maLe chenA praznano uttara ApatAM aneka vaktavyo ApyAM ane kaI rIte viganijhama anusarIne, vizeSa khorAka para vadhu paDato kharco karyA sivAya svastha-taMdurasta rahI zakAya che te paNa jaNAvatA. teo viganarjansa.koma nAmano bloga paNa calAve che. baoNsTananA saMjaya jaina paNa eka agatyanA vigana kAryakara che ane vigate jainsa sAthe kAma kare che. ToranTonA DaoN. tuSAra mahetA paNa viganijhama vize lakhatA rahe che, vaktavyo Ape che ane blogiMga paNa kare che. Aje vizvabharamAM viganijhama eka jarUrI philasUphI banI cUkyuM che. jaina dharmano pAyAno siddhAMta ahiMsA hovAthI e svAbhAvika che ane tevI apekSA paNa rakhAya che ke vizvabharanA vadhu ne vadhu jaino anya samudAyo ke jJAtio karatAM vadhu utsAhathI viganijhamane apanAvaze. gerI phrAnsione potAnA eka lekhamAM lakhyuM che, "jaina dharma ahiMsAnA vicArane jeTalI gaMbhIratAthI le che eTalI gaMbhIratAthI anya koI dharma nathI leto. jaina dharma eTale ja ahiMsA. zvetAMbara ane digaMbara banne spaSTa che ane e bAbate saMmata thAya che ke koI paNa jIva para krUratA ane baLajabarIthI motane ghATa utAravA e koI paNa rIte svIkArya nathI. mane AzA che ke vadhu ne vadhu jaino e joze ane jANaze ke ahiMsA ane viganijhama alaga karavAM zakya nathI ane te eka bIjAne Teko ApanArAM che." yugapuruSa - 198 -
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizva dvArA thatuM mUlyAMkana ghaNI vAra duniyA be movALI devI jenasa jevI hoya che je tamane eka kSaNe kRpALu lAge ane bIjI ja kSaNe duSTa lAge. jyAre paNa vizva tamane sArA ke kharAba kahe tyAre tamArI jiMdagIne savAla karo. Akhare jAgrata Atma-cetanA gaNyA-gAMThyA lokonI dhUnakI karatAM vadhAre agatyanI che. - citrabhAnujI prakaraNa 23: navI jhuMbeza rI icchA che ke viganijhamanuM abhiyAna AdhyAtmika paNa bane jethI ApaNane nakkara pAyo maLaze. mAre mATe viganijhama prANIja pedAzono upayoga aTakAvavAthI kaMI gaNuM vadhAre che." gurudevanA viganijhamanA vicAramAM sarvAgIpaNuM hatuM. ApaNo AhAra paryAvaraNa para paNa asara kare che. gAyono uchera karavA mATeno ApaNo paryAvaraNika kharca jANe lathaDiyA khAI rahyo che. eka aMdAja pramANe vizvanI 130 karoDa gAyo varSe 10 karoDa Tana jeTalo mithena pedA kare che - eka zaktizALI grIna hAusa gesa jenA aNue aNumAM kArbana DAyoksAIDa karatAM 25 gaNI vadhAre saura UrjA hoya che. pazudhana (Dhora, vAcharaDAM, Dukkara vagere)nAM pAlana ane utpAdana pAchaLa yu.esa.e.mAM upayogamAM levAtAM tamAma pANInAM aDadhAM karatAM paNa vadhAre pANIno upayoga thAya che. uttara amerikAno trIjo bhAga carAInAM khetarone apAyelo che. amerikAnI aDoaDadha khetInI jamIna para mAMsa ane DerI udyoga mATe jarUrI evA Dhorone khavaDAvavuM paDe e dhAna ugADAya che. yu.esa.e.nI 22 karoDa ekara jamIna parathI pazu utpAdana ane ucheranA kAraNe jaMgalo sApha karI devAyAM che. brAjhilamAM aDhI karoDa ekara jamIna (A kada oNsTriyA deza jeTaluM che), madhya amaeNrikAmAM aDadhoaDadha jaMgala paNa bIpha praoNDakzana mATe sApha karI devAyA che. pazusaMvardhana karIne temAM je khAvAlAyaka mAMsa meLavAya che tenA lIdhe pedA thatA kAcA mAlanuM mUlya amaeNrikAmAM vaparAtA krUDa oIla, gesa ane kolasA karatAM kaMIka gaNuM vadhAre che. dhAna, zAkabhAjI ane phaLo ucheravA mATe jarUrI kAco - 199 - citrabhAnujI
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAla e mAMsa ane DerI udyoga mATe jarUra paDatA kAcA mAlanA pAMca TakA karatAM paNa ocho che. have kaMI sArA samAcAra paNa jANIe. 2000nI sAlathI lokone viganijhamamAM vadhu ne vadhu rasa paDato gayo che. vigana phUDa ghaNA dezonAM supara mArkeTa ane resTorenTsamAM maLavA mAMDyo. amerikAmAM vigansanI saMkhyA 5 miliyana para pahoMcI che. jarmana vaeNjiTeriyana sosAyaTIne mate 2013mAM jarmanImAM (aMdAje 8.2 karoDanI vasatimAMthI) 800,000 vigansa hatA. amerikAnA pUrva presiDanTa bila klinTana jevI hastIoe jyAre vigana DAyaTa mATeno utsAha darzAvyo, jyAre jasTina TIMbaraleka jevI selibriTIjha 'spriMga ITa ona Tu vigana vila' gIta gAya tyAre lAge che ke viganijhama have mukhya pravAhamAM pravezI rahyuM che. IjharAyalamAM DomInojhe potAno sauthI pahelo vigana pitjhA laoNnca karyo. jemsa kemeruna jevA holIvuDanA ati pratiSThita DirekTara jemaNe eveTAra ane TAITenika jevI philmo banAvI che te paNa vigana che. InTaranezanala olimpiksa kamiTI dvArA jemane sporTsamena oNpha dhI sencyurIno khitAba maLyo che tevA amerikana Treka ane philDa ethleTa kArla luIsa paNa vigana che. temanA prakhyAta zabdo che, 'Treka spardhAnuM mAruM uttama varSa e hatuM jyAre meM vigana DAyaTa zarU karyuM hatuM. vaLI, vigana DAyaTane kAraNe mAruM vajana paNa kAbUmAM rahe che. huM jevo dekhAuM chuM te mane game che. mane khAvAnI vadhAre majA Ave che ane mane bahu sAruM paNa lAge che.' evA ghaNA vaizvika pratiSThita loko ane selibriTIjha che je have vigana DAyaTa ja anusare che. vaLI, kAlpanika kathAonI zAMta ane naisargika samAjavyavasthAmAM paNa loko vigana nahi to zAkAhArI to hoya ja che. Arthara sI klArkanA pustaka '3000: dhI phAInala oNDisI'mAM bhAvi mAnavasamAja saMpUrNa rIte zAkAhArI darzAvAyo che kAraNa ke pazuuchera mATe medAno tathA pANInI achata che. te kathAnA samAjanA lokone pazuno khorAka tarIkeno upayoga paNa jugupsApreraka lAge che. zAkAhArI samAjanA 1000 varSathI bhAga che tevI eka vyakti mAMsane 'maDadAnuM khANuM' eTale ke 'kaoNrpsa phUDa' tarIke oLakhAve che ane kahe che ke te have nathI khavAtuM. klArkanI TUMkI vArtA 'dhI phUDa oNpha dhI gaoNDjha'mAM mAMsanA svAdane maLato Ave e rIte sintheTika khorAka taiyAra karAya che, teno ullekha sujJa samAjamAM nathI karAto. yugapuruSa - 200 -
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2012mAM gurudeva citrabhAnujInI 90mI varSagAMTha AkhA amerikAnAM aneka jaina kendromAM UjavavAmAM AvI. muMbaIthI gAyaka ane saMgItakAra kumAra ceTarjIne gurujInA priya AnaMdaghanajInAM bhajana prastuta karavA mATe khAsa AmaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. dareka kendramAM gurujInuM sanmAna thayuM hatuM ane AgAmI 10 varSa pachI temano 100mo janma divasa UjavavAnuM temane khUba gamaze tevI zubhecchAo vyakta karAI hatI. "huM Aje ahIM tamArI zubhecchA ane AzIrvAda meLavavA hAjara chuM", gurujIe kRtajJatAnI lAgaNI sAthe kahyu hatuM. "mAre so varSa ke tethI vadhu varSo jIvavuM evI mArI koI icchA nathI. nevuM paNa mAtra AMkaDo che ane 100 paNa mAtra AMkaDo che. AMkaDAomAM koI jAdu nathI. tame e varSo kevI rIte pasAra karyAM te jANavAmAM kharo jAdu rahelo che. tame keTalA AzIrvAda meLavyA tenI gaNatarI rAkhavI vadhAre agatyanI che. jIvananuM mApa te ja hovuM joIe, tame keTalAM varSa jIvyA te nahIM. jIvanamAM eka ja bAbata nizcita che mRtyu. eTale dara rAte huM jyAre paNa ozike mAruM mAthuM mUkuM chuM tyAre huM e ja gaNato houM chuM ke mArA naitika khAtAmAM meM zuM jamA karyuM. Aje meM zuM sAruM karyuM. zuM meM Aje koInI lAgaNIo dubhAvI ?'' -- jyAre 2014nI sAlamAM pAlitANA AkhA vizvamAM sauthI paheluM pUrepUruM zAkAhArI zahera banyuM tyAre gurudeve AnaMda vyakta karyo hato. A krAMtikArI parivartana ANavA mATe 200 jaina munioe bhUkha haDatALa karI hatI tathA zaheramAM cAlatAM katalakhAnAMo sAme virodha noMdhAvyo hato. A bhUkhahaDatALa saphaLa rahI ane gujarAta sarakAre prANIonI katala para pratibaMdha mUkIne iMDAM tathA mAMsanuM vecANa paNa gerakAyade TheravyuM hatuM. bhAratanAM 50 lAkha jaino A samAcArathI khUba ja utsAhamAM AvI gayA hatA. viganijhama e zAkAhArano Agalo stara che. gugala TrenDa pramANe AjakAla jAhera janatAmAM viganijhama pratye ruci vadhI che. bhAratamAM ghaNAM zaheromAM vigana klaba ane vigana grupa cAle che je vigana khorAkano pracAra-prasAra kare che. dhIre dhIre paNa makkama pagale 'grIna jainIjhama'no vistAra vadhI rahyo che ane satata navA anuyAyIo paNa A vicArane maLI rahyA che. ghaNA amerikana jaino have vigana paryuSaNa para bhAra mUke che. tenA eka lekhamAM gerI phrAnsione lakhyuM che, 'jemane acAnaka ja viganijhama anusaravuM agharuM lAge che temaNe tabakkAvAra vigana thavuM joIe. jema ke eka ke be aThavADiyA sudhI nAstAmAM koI paNa prakAranA prANIja khorAka na lo. tyAra bAda baporanAM jamavAmAM vigana pasaMdagI karo ane te aThavADiyA mATe anusaro ane Akhare citrabhAnujI 201
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamArA sAMjanA vALumAMthI paNa prANIja khorAka dUra karI do. tame jozo ke vigana banavuM AsAna che. temAM koI balidAna nathI raheluM ane jIvanamAMthI hiMsA dUra karavAthI tamane paNa khUba phAyado thaze.' vizvabharanI ghaNI eralAInsa paNa have potAnA grAhakone vigana phUDano vikalpa Ape che. vizvamAM vigana resTorAMnI saMkhyA paNa divase divase vadhI che. 'have vigana caLavaLa lokoe hAthamAM laI lIdhI che.' gurudeva kahe che, 'A aMgenI sajAgatA divase divase vadhI rahI che. eka vAra temane dUdhanA dhaMdhAnI varavI bAju khabara paDe che pachI temano dRSTikoNa badalAI jAya che. bhaviSyamAM duniyAmAM vigansanI saMkhyA vadhavAnI ja che, temAM koI bemata nathI.' yugapuruSa - 202 -
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsa mATe anivArya satyane zodhanAra e hoya che je jANe che sArI sobata, upadeza ane sajAgatA. e traNeya svAsthya mATe sArAM pAsAM che je manane lalacAvanArA patanathI dUra rAkhe che. - citrabhAnujI prakaraNa 24: icchAvihIna paramAnaMdAvasthA 2 019mAM 96 varSanI uMmare pahoMcelA citrabhAnujInuM svAsthya pramANamAM ghaNuM sAruM che. te potAnA AyuSyano zreya dhyAna, rojiMdA traNa-cAra kalAkanAM mauna vigana tathA sAtvika AhArane Ape che. teo jANe che ke pote vyasta ane bharapUra jiMdagI jIvyA che ane sAthe hajAro lAkho zubhecchA ane AzIrvAda paNa temaNe ekaThA karyA che. teo potAnI jAta, potAnA parivAra ane vizva tamAma stare zAMti ane zAtA anubhave che. temaNe AgaLano vicAra karIne jAhera jIvanamAMthI potAnI jAtane dUra karavAnuM nakkI karyuM. temaNe agaNita lokone je salAha ApI che te teo anusarI rahyA cheH vizvanI nAgarikatAno tyAga karavo ane Ama teo havethI potAnA AtmA mAMhI vadhu vasavATa karI rahyA che. mananI spaSTatA, hiMmata ane AtmavizvAsa thakI je siddha thaI zake teno purAvo eTale temanuM jIvana ! temanA lAMbA ane ghaTanAsabhara jIvanamAM eka paNa vAra teo aMdhazraddhAne tAbe na thayA ke na temaNe koI pracalIta mAgaNIone pagale potAnI kaTibaddhatA ke manobaLane jatAM karyAM. have temane lAge che ke temaNe jIvanano dhyeya pAra pADyo che ane have AgAmI peDhIe ahiMsAno saMdezo AgaLa dhapAvavAno che. temanA ghaNA vidyArthIo AkhA amerikAmAM vividha hissAomAM dhyAna zIkhave che tathA zAkAhAra ane viganijhamano pracAra-prasAra kare che. yuropamAM temanA vidyArthIo, phrAMsamAM AdinAtha ane jarmanImAM tRpti - dhyAna kendro calAve che. citrabhAnujIne e vAtano AnaMda che ke temanA moTA bhAganA vidyArthIo je dhyAna zIkhave che teo A svaicchika rIte kare che ane vyApAra tarIke nathI karatA. citrabhAnujI = - 203 -
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA eka keneDiyana vidyArthI DaoN. brusa kosTeIna - zrI bhadrabAhue "eplAIDa jainIjhama' nAmanuM pustaka prakAzita karyuM che je temanA DijharTezana ane pIecaDInA mAsTara thisisa bhegA karIne taiyAra karAyuM hatuM. pustakanI ghaNI AvRttio prakAzita thaI che je citrabhAnujInA prabhAvano purAvo che. temanA jIvananA vikAsazIla ane AdhyAtmika abhigamanAM keTalAka pAsAM ahIM rajU karyA che: 1966mAM jyAre teo muni caMdraprabhasAgara hatA tyAre temane pUchavAmAM AvyuM hatuM ke ATalA sArA upadezaka hovA chatAM temanA ziSyo kema na hatA? temane ema paNa pUchavAmAM AvyuM hatuM ke temanA vaktavyamAM dharmanAM pAraMpArika pAsAMo jemAM mokSanI prApti icchanAra munino mArga paNa vaNAyelo hoya che tenA karatAM mAnavatAnI vAta para kema vadhAre bhAra mUkavAmAM Ave che? loko jANavA mAgatA hatA ke te sAdhutva ke dIkSAnI tarapheNamAM che ke virodhamAM? haMmezanI mAphaka ja temaNe zAlInatA tathA spaSTatAthI AkhI vAtano javAba Apyo hatoH "mane nathI khabara ke huM zreSTha upadezaka chuM ke nathI; mane to eTaluM khabara che ke huM zikSaka chuM. tame ema pUcho cho ke mAre ziSya kema nathI, paNa tamAre to ema pUchavuM joIe ke huM ziSyo kema banAvato nathI." satya e rItanuM che ke mArA mArgadarzana heThaLa dIkSA levA mATe to ghaNA lokoe mane araja karI. paNa mane lAge che ke guru banavuM e koI paNa gurunA AtmA para bahu moTo boja che. huM akhabAromAM roja koInA ne koInA sAdhu banavAnA, dIkSA levAnA samAcAra vAMcuM chuM, dIkSAvidhinAM vakhANa paNa vAMcuM chuM, te mATe bhegA thayelA bhaMDoLa vize paNa jANuM chuM ane je gurue te vyaktine dIkSA levA preraNA ApI temane vize paNa vAMcuM chuM. AgAmI varSomAM te guru ke ziSyanuM zuM thayuM tenI koIne paravA nathI hotI ke te aMge utsukatA nathI hotI. ghaNI vAra koI sAmarthyahIna guru potAnI lAgaNIonI jarUriyAtane pagale koIne ziSya tarIke svIkAre che. navA ziSyane gurunI sevA-cAkarImAM rahevAnuM hoya che. dhArmika jJAna ApavAne badale athavA to ziSyane dhyAnanA kaDaka niyamo zikhavavAne badale tene lokapriyatA para dhyAna ApavAnuM kahevAya che. thoDAM varSomAM te potAnA gurune korANe mUkIne potAnI saphara zarU kare che ane potAnA ziSyo zodhe che jethI te potAnI jAtane ziSyamAMthI gurumAM pheravI nAkhe ! yugapuruSa - 204 -
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA muktAtmA dharAvatA guruonA potAnA ziSyo para koI kAbU ke sattA nathI hotAM. jaina sAdhuo mATe daza vaikAlika sUtra anusAra AkarA niyamo lekhAyelA che ane guru-ziSya paraMparA para paNa bhAra mukAyo che je 2600 varSa pahelAM mahAvIra svAmInA samayathI niyata che. A paraMparAmAM guru para tenA ziSyanA AcaraNanI bahu moTI javAbadArI hoya che. A javAbadArI pAra pADavA mATe nAnI nAnI bAbato para paNa khUba dhyAna ApavAnuM rahe che. jyAre mane lAgaze ke mArAmAM te prakAranI zakti, vairya ane te mATe jarUrI samaya phALavavAnI savalata che je guru tarIkenA kartavya mATe jarUrI che tyAre huM paNa ziSya svIkArIza. tyAM sudhI huM Aje jevo chuM tevo ja rahIza." ATalI sIdhI vAta karanAra ane sphaTika samI prAmANikatA dharAvanAra sAdhu maLavA azakya che. teo potAnI vAta jaladI ja sApha rIte karI detAH meM pote jyAre sAdhutvano rasto pasaMda karyo hoya tyAre koI bIjuM paNa A mArge AvavA mAgatuM hoya to eno huM virodha kevI rIte karI zakuM? dIkSA jarUrI, pavitra ane evI bAbata che jene haLavAzathI na laI zakAya. paNa dIkSAnI sArthakatA tenI upayogitA mAnavatAnA maMca tarIke thAya temAM che." citrabhAnujI mAnavatA ane sarvAgI aikyanA himAyatI ja hatA tema nathI temaNe tamAma mATe navI keDIo racavAnI hiMmata paNa dAkhavI che. 1970nA dAyakAmAM amerikAnAM jaina derAsaromAM navI prathA zarU thaI. temAMnI eka hatI ke hiMdu ane jaina maMdira eka sAthe hoya, khAsa karIne evA sthaLe jyAM jainonI saMkhyA ochI hoya. gurujIe A vicArane AtmAnI udAratA tarIke AvakAryo. teo A vyavasthAne IzvaronI saMsada' kahetA. ghaNA saMkucita mAnasanAM jaino hiMdu jaina maMdira bhegA hovAnI A vAtane citrabhAnujInA TekAthI nArAja hatA, paNa temaNe AvAM ghaNAM maMdironAM udghATanane mAnyatA ApI hatI. jenA dvArA anya eka navo cIlo cItaravAmAM Avyo. badhA jaino vacce ekatA rahe te mATe jainoe evAM navAM maMdironI racanAnI vAta karI hatI jemAM zvetAMbara ane digaMbara mUrtio sahita madhyamAM navakAra maMtranI taptI hoya. bhAratamAM AvuM javalle ja thAya che. jainone eka karavAnI icchAthI AvAM bhegAM maMdiro banAvavAM te alaga saMpradAyanA AgavA niyamono bhaMga hato. A prastAvane pagale loko je rIte prArthanA karatA temAM nAchUTake parivartana karavuM paDyuM. emAM mAnavAmAM AvyuM ke alaga alaga saMpradAyanA niyamonA ullaMghana vinA koI anya rIte paNa ekatA lAvI zakAze. citrabhAnujIe AvA pUrvanizcita jainAnA - 205 - citrabhAnujI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ mALakhAnA virodhamAM ghaNA lekha lakhyA. temaNe khAsa karIne maMdiranA garbhagRhamAM kendramAM navakAra maMtranI taSThI mUkavA para virodha noMdhAvyo. Akhare jainAnI rUparekhA pAchI kheMcI levAI ane zarUAtanA amuka pratiSThAna jainAnAM mArgadarzana pramANe thayA paNa tyAra bAda koI navAM derAsara te rIte na banyAM. tene badale badhAM navAM maMdiro vividha saMpradAyonI icchA ane dhArmika mAnyatonI kALajIne gaNatarImAM laIne banAvAyAM. aMgata bAbatomAM paNa citrabhAnujIe kyAreya paNa pAraMpArika bAbatone vagara vicAryuM ke AMdhaLukiyA karIne nahotI anusarI. Disembara, 1997mAM citrabhAnujInA moTA putra rAjave rUcikA sAthe muMbaImAM lagna karyA. bhAratamAM moTA bhAganAM lagno hiMdu vidhithI thAya che paNa A lagna judI rIte thavAnAM hatAM. A vidhi jaina paraMparA pramANe thavAnI hatI. be hajAra mahemAno hAjara rahyA hatA. temAM citrabhAnujInA 40 vidyArthIo hatA je amaeNrikAthI gujarAta ane rAjasthAnamAM jaina tIrthonI yAtrA karavA AvyA hatA. bhAratIya paraMparA anusAra koI paNa zubha prasaMga muhUrta pramANe ja karavAmAM Ave che. sauthI lAbhadAyI rIte goThavAyelA graho ane nakSatrone AdhAre ja tithi tathA tArIkha nakkI karAya che. jyotiSe je divasanuM muhUrta ApyuM te vadhu paDato ja zubha divasa sAbita thayo ane tyAre zaheramAM badhA haoNla, beMkveTsa ane paMDito vyasta hatA. parivAre bahu prayatno karyA paNa lagna mATe sthaLa maLavuM muzkela hatuM. jyAre citrabhAnujIe A vAta sAMbhaLI tyAre temaNe kahyuM ke zubha divasanA bIjA divase lagna rAkhavAM. rAjIve pUchyuM, "paNa zuM te zubha divasa che kharo?" "je divase tAruM hRdaya premamaya hoya te zubha divasa ja hoya." tevo samaju javAba pitA taraphathI maLyo ane Ama e prazna paNa ukelAI gayo. zubha divasanA bIjA divase lagnaprasaMga yojAyo. paNa thayuM ema ke kudaratane te divasanI pavitratA sAthe kaMI levA devA nahotI ane te divase zaheramAM kamosamI varasAda paDyo ane TrAphika vagerene kAraNe arAjakatA thaI. zaheramAM AsapAsa je paNa prasaMgo hatA tyAM mahemAnone varasAda naDyo. nasIbajoge bIjA divase ughADa ane sUryaprakAza hato. rAjIvanAM lagnamAM AvelA mahemAnoe potAnA sitArAono pADa mAnyo ane lagna bahu sAMgopAMga pAra paDyAM. chatAM paNa citrabhAnujI samakSa TIkAnAM bANa varasatA rahetAM. 2000nI sAlathI jyArathI teo viganijhamanI philasUphI tarapha vaLyA tyArathI temaNe mAtra A ja muddA para dhyAna kendrita karavAnuM nakkI karyuM hatuM. daDhatApUrvaka ema manAya che ke tame dUdha tathA yugapuruSa - 206 -
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ dahIM, mAkhaNa jevAM dUdhanAM utpAdanono jyAM sudhI tyAga nathI karatA tyAM sudhI zAkAhAra ke viganijhama ke ahiMsAnI vAta karavI nirarthaka che. amaeNrikAmAM ghaNA jainone lAgyuM ke gurudevano viganijhama parano bhAra mUkavAno abhigama temane thakavI rahyo hato, vadhu paDato lAgI rahyo hato. hakIkata e hatI ke teo dUdhano tyAga karavA nahotA mAgatA ane mATe potAne mATe takalIphadAyaka evA temanA vicArone dUra karavA mAgatA hatA. jyAre temane puchAyu ke zuM teo potAno saMdeza haLavo banAvaze athavA to bIjA viSayanI vAta karaze tyAre citrabhAnujIe hasIne saMpUrNa svasthatAthI javAba Apyo hato, 'mane lokapriyatAnI spardhAmAM koI rasa nathI. jainone ahiMsaka jIvana pratye ujAgara karavA mAro dhyeya che.' Aje paNa bhAratamAM evA jaino che je citrabhAnujIe karelA videzapravAsa ane lagnane kAraNe temane kSamA nathI ApI zakatA. A bAbate savAla karanArAo sAme citrabhAnujI mAtra smita kare che. rasaprada bAbata to e che ke 1970nI sAlamAM muMbaI eNrapaoNrTa para thayelA dekhAvomAM bhAga lenAra eka vyakti 2017mAM amerikAnI mulAkAte AvI hatI. uttara amaeNrikAnA jaino mATe citrabhAnujIe je karyuM che te joIne tenuM hRdaya jANe hacamacI gayuM. citrabhAnujIe jene preraNA ApI hatI tevA siddhAcalama ane jaina kendranI paNa teNe mulAkAta lIdhI ane 100 jaNa sAthe eka gharamAM thayelI dhArmika vidhimAM bhAga lIdho, jaina mitronA ghare jainAnA kaeNlaeNnDarsa joyA - A mulAkAtI khUba lAgaNIvaza thaI gayo ane teNe nakkI karyuM ke te jyAre bhArata pAcho pha2ze tyAre citrabhAnujIne maLaze tathA pacAsa varSa pahelAM karelAM virodha aMge mAphI mAgI temane pUratA sanmAnathI navAjaze. muni tarIke citrabhAnujI mAtra jainone ja upadeza ApatA hatA, paNa guru tarIke temaNe mahAvI2no saMdezo AkhI duniyAmAM e loko sudhI pahoMcADyo jeo jaina dharma vize jANatA paNa nahotA. jyAM sudhI lagnanI vAta che teo mAne che ke te karmane pagale thayelI ghaTanA che. teo lokone e paNa yAda karAve che ke 24 tIrthaMkaromAMthI mAtra neminAtha ane mallInAtha be ja evA che jemaNe lagna nahotAM karyAM. svIkRta abhiprAyanI viruddha jaI te darzAve che ke lagna vyaktinAM jIvanamAM zista ane niyaMtraNa ANe che. A kAraNosara paNa lagnane AdhyAtmika sapharanA avarodha tarIke na jovAM joIe. - 200 - citrabhAnujI
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma pariSada dharmano marma pAmavA, eka sIDI caDho, saMyama ane karuNAnI, sAthe sAthe ahiMsA ane bIjAnA matane sanmAna ApavAnI. A pachI ja dharmanA marmane, AtmavizvAsa ane AnaMdathI anubhavI zakAze. prakaraNa 25: yu.esa.mAM hAusa opha reprijhenTeTivjhamAM prArthanA - citrabhAnujI 2001mAM gurudevane yu.esa.e.mAM hAusa oNpha raeNprijhanTeTivjhamAM prAraMbhika prArthanAnA saMbodhana mATe AmaMtraNa maLyuM hatuM kAraNa ke te varSa mahAvIra svAmInI 2600mI janma jayaMtI varSa hatuM. pahelAM merIlenDa, ohAyo ane varjIniyAnI janarala eNsaeNmbsimAM jaina prArthanAo thaI hatI. paraMtu vaoNziMgTanamAM hAusa oNpha raeNprijhanTeTivamAM koI bhAratIya dharmaguru mATe A sarvaprathama prasaMga hato. amerikana jaino mATe A itihAsanuM sarjana hatuM. AkhA amerikA tathA kaeNneDAnA jainomAMthI 140 pratinidhio, bhAratIya dUtAvAsanA pratinidhio sAthe AvyA hatA ane temaNe yu.esa. hAusa oNpha raeNprijhanTeTivanI gaeNlaeNrImAMthI A adbhuta dazya nihALyuM hatuM. zrI mANeka muni, jainAnA tatkAla pramukha tathA pUrva cha pramukho, amerikAnAM keTalAka jaina kendronAM pramukho tathA jainAnI eNkjhikyuTiva kamiTInA sabhyo hAjara hatA. A prasaMga mahAvIra svAmInI 2600mI janmajayaMtInI ujavaNInA bhAgarUpe yojAyo hato. - 209 - citrabhAnujI
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Let us all join our hands, heads and hearts together and bow to all perfect and liberated souls, and to all spiritual teachers Let us pray that all elected representatives of the people of this Nation be guided in their thoughts, words and actions to achieve the greatest good for all. Let them have a high sense of responsibility and be free from temptations of selfish interests. Let them be filled with knowledge and wisdom so that resolutions adopted and laws enacted may meet the standards for the good of our people. May the blessings be on our country, our government, our elected leaders in this House of Congress, and on all living beings of the world. May the entire universe attain bliss. May all beings be interested in one another's well being. May all faults be eliminated. May people be happy everywhere. Om Shanti ! Shanti ! Shanti ! prArthanA pachI koMgresamaeNna phreMka palone, juniyara oNpha nyu jarsI, je A prasaMganA prastutakartA hatA temaNe jaina philasUphI tathA ahiMsAnI samRddhinI vAta karI. te uparAMta uttara amerikAnA jaina saMpradAyane A prasaMganA Ayojana badala paNa khUba AbhAra mAnyo. temaNe kahyuM, "mane lAge che ke tame eka rIte kahI zako ke mahAvIra svAmI temanA samayathI ghaNA AgaLa hatA, jemaNe tyAre kahyuM hatuM ke badhA mANaso, strI ke puruSa, garIba ke tavaMgara eka samAna che. temaNe hAusa ceplinane te divase jainatvanI ujavaNI karavA mATe hAusanI pasaMdagIne maMjUrI ApI te mATe paNa AbhAra mAnyo hato. yugapuruSa - 210 -
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaoNziMgTanamAM jaina samudAya kaoNMgresamena phreMka polana sAthe prasaMga bAda ceplina phAdhara kaphalina sAthe maLIne kaoNMgresamena phreMka palone potAnI oNphisamAM tamAma jaina pratinidhio mATe nAnakaDuM saMmelana rAkhyuM ane temanAM eka variSTha karmacArIe sarvene kaeNpiTala hilanI saphara paNa karAvI. - 211 - citrabhAnujI
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra jiM dagIne teno Agavo tAla ane gati hoya che. temAM ghaNA utAra-caDhAva, prayAso ane vAvAjhoDAM, AnaMda, paramAnaMda, saphaLatA, niSphaLatA, siddhio ane khinnatAnA tabakkAo AvyA kare che. 2012mAM uttara amerikAmAM jaino aMtargata 65thI vadhu jaina kendronI sthApanAmAM sahAya karyA bAda, AkhA vizvanI vividha yunivarsiTIjhamAM hajAro vaktavyo ane dhyAnanAM sezansa, konpharansIjha, maMdiro, dhArmika sthaLo, simpojhiyA ane saMmelanomAM hAjarI ApI cUkelA gurudevanI 90mI varSagAMTha temanA anuyAyIoe khUba moTA pAye UjavI. 2015mAM phaoNrbsa maeNgejhina mATe DokyumenTarI philmamekara ane prazaMsaka mAIkala tobAyasane ApelA InTaravyumAM gurujIe kahyuM, 'huM atyAre mArA jIvananA 92mA varSamAM chuM, tame kahI zako cho ke mArI jiMdagI aneka rIte badalAI che. Aje mArI pAse suMdara parivAra che je mArA preraNAdAyI jIvanasAthI pramodAjIthI zarU thayo hato. pramodAjI potAnI AgavI rIte jaina dharmanAM agraNI vaktA che ane huM temanI sAthenA paraspara thatA samRddha saMvAdo khUba mANuM chuM. temanI sAthe amAruM kuTuMba, amArAM saMtAno ane temanA saMtAno ema moharyuM che. chatAMya huM nathI badalAyo kAraNa ke huM hajI paNa sAdagI tathA vyaktinI prakRti sAthenA tAdAtmya sAthe ja jIvuM chuM je cALIsa varSa pahelAM huM sAdhu tarIke jIvato hato tyAre paNa ema ja hatuM. Aje bIjuM je pAsuM badalAyuM che te che mAro zrotAgaNa. Aje huM vadhArene vadhAre AMtararASTrIya zrotAo sAthe saMvAda sAcuM chuM je pahelAM mAtra bhAratIya zrotAo sudhI sImita hatuM. 70, 80 ane 90nA dAyakAmAM mArI moTA bhAganI UrjA saMsthAkIya ghaDataramAM kharcAI hatI, evuM saMsthAkIya mALakhuM je bhAratIya sImAonI pAra paNa jaina dharma mATe TakAu ane anaMtanA mArganuM sarjana kare. Aje yu.esa.e. ane kaeNraeNDAmAM amArA 70thI paNa vadhu jaina kendro che ane te khUba sArI rIte kAryarata che. yuropa, AphrikA, siMgApora, hoMgakoMga ane maleziyAmAM evAM jaina derAsaro che jemane meM preraNA pUrI pADI che. A saMsthAno svAvalaMbI che ane badhA ja stare tyAM kAbela netRtva che. sArAMzamAM meM mAruM kAma pUruM karyuM che. A khIlI rahelI ane pAMgarI rahelI jJAti ane samudAyane jovAmAM mane AnaMda maLe che. pariNAme meM have mArA jAhera jIvanane maryAdita karI dIdhuM che ane mArI AMtarika duniyAnA AnaMda ane ullAsane huM mANuM chuM.' citrabhAnujI je paNa hajjAro lokone maLyA che temanI para temaNe amITa chApa choDI che. AvA loko dvArA kahevAyelI vAtothI daLadAra pustakonAM thothAM bharAI zake citrabhAnujI - 213 -
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. paraMtu je temanI khUba ja nikaTa rahyA che - temanAM kuTuMbIjano pAse temane viSe, je jIvana te jIvyA che te aMge kahevA mATe khUba ja rasaprada, haMmezAM manamAM rahI jAya tevI ane madhura vAto che. ahIM keTalAka aMzo rajU karyA che jemAM citrabhAnujI vize temanA vicAro prastuta che: pramodAbahena teo dIrghadraSTA, sAhasika ane nIDara che... temaNe ahiMsA ane jIvana pratyenA Adarano saMdezo prasarAvavA mATe paraMparAo toDI che.. rAjIva: (moTo putra) Ama to pitA zabda evA Izvara mATe vaparAto hoya che je aDhaLaka, sanAtana, zAzvata hoya ane jemAM anaMta zakti hoya ane dAnavIratA paNa evI hoya ke sAmAnya mANasa tene samajI paNa na zake... huM moTo thato hato tyAre evI ghaNI bAbato hatI jenI sAthe huM saMmata nahoto... paNa pachIthI meLavelI samajaNa anusAra te virodha temanA tarkanI zaktine kAraNe nahoto, paraMtu mArI aMdara rahelI nabaLAIne kAraNe hato. te pitA che je guru che ke pachI guru che je pitA che? eka kSaNa pachI vicArIe to zuM A javAba ke vicArathI kaMI phera paDe che kharo ? rucikA : (putravadhU) huM A kuTuMbamAM mAtra 14 varSathI chuM ane meM tamane jAhera jIvana ane aMgata jIvanamAM joyA che. A banne jIvanamAM tame je saMtulana ane aikya lAvo cho te bhAgye ja koI karI zake. tamArI sAdagI, vicAronI spaSTatA ane vicAronI karuNAne kAraNe mArA jIvanamAM paNa ghaNAM parivartana AvyAM che. diyA : (9 varSanI pautrI) mane tamArI keTalI badhI bAbato bahu game che. mane game che ke tamArI pAse tamArI potAnI keTalI ochI vastuo che. ochI vastuo hovAno phAyado e che ke tamAruM pekiMga phaTAphaTa thaI jAya ane tame kaI vastu kyAM mUkI che e yAda paNa rahe. tamArI dRDhanizcayI-makkama manobaLa paNa mane bahu game che. trizalA : (sAta varSanI pautrI) mane tamArI be bAbato bahu priya che, eka to tame bahu premALa cho ane tamane haMmezAM e vAta yAda rahe che ke mane zuM game che. tame svastha vastuo khAva cho eTale tame bahu majabUta paNa cho. mane paNa tamArA jevA thavuM che. tamArI sAthe samaya pasAra karavAnuM mane game che kAraNa ke mane tamArI pAsethI bahu badhuM zIkhavA maLe che. | darzanaH (nAno putra) jyAre paNa meM jIvananA koI prazna aMge temanI sAthe vAta karI che tyAre mane yAda nathI ke temaNe mane koI spaSTa javAba Apyo hoya. mane e yAda che ke te bahu dhIraja ane kALajIthI sAMbhaLatA, mArA caherAnA hAvabhAva noMdhatA yugapuruSa - 214 -
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane mane evA mALakhAmAM javAba ApatA ke mArA potAnA ja vicArone protsAhana maLe. ghaNI vAra mane saMtoSa na thato ane huM lAMbA javAba meLavavA mathAmaNa karato. paNa teo haMmezAM alaga alaga pasaMdagIonI asara zuM hoI zake tenI ja vAta karatA. "jo Ama karIza to Ama thaze ane tema karIza to pariNAma evuM Avaze. have tuM nakkI kara...' eka vAra meM temane pUchayuM ke temane kevI rIte khabara paDatI ke te bIjAne sAcI salAha ApI rahyA che, "tame khoTA paDazo to zuM?' temaNe hasIne mane javAba Apyo hato ke temanuM hRdaya spaSTa hatuM ane teo bIjAnA bhalA sivAya bIjuM kaMI paNa icchatA nahotA mATe temanI salAha kyAreya khoTI na paDatI, haMmezAM sacoTa sAbita thatI. draSTi citrabhAnu : (putravadhU) citrabhAnujI. jayAre huM A nAmano vicAra karuM chuM, tyAre mane manamAM temane mATe ahobhAva ane khUba badhA sanmAna tathA premanI lAgaNI ja janme che. jyAre huM paraNIne A gharamAM AvI te pahelAM huM dilhImAM vasanArI digaMbara jaina hatI. mane khabara nahotI ke te keTalI mahAna vyakti che. paNa have temanI sAthe paMdara varSa rahyA pachI mane khabara che - ane mane koie kahevAnI ya jarUra nathI ke e kharA arthamAM 'mahAtmA' che'. temaNe haMmezA mArI nAnAmAM nAnI jarUriyAtanI kALajI rAkhI che, temaNe mane eTalo prema Apyo che ane mane e rIte svikArI che jANe huM bilakula A gharanI ja dIkarI houM. temaNe mane saraLa ane ramatiyALa vAto thakI khUba badhuM zikhavyuM che. Aje mane thAya che ke huM kharekhara bhAgyazALI chuM ke huM A kuTuMbano hisso banI zakI. te mArA evA pitA che jemaNe mane zikhavyuM che ke A doDatI-bhAgatI duniyAmAM kaI rIte na khovAI javuM. temaNe mane je paNa ApyuM che ane je paNa zikhavyuM che te badala huM temano kyAreya purato AbhAra nahIM mAnI zakuM. mArA nasIbane ane A AzIrvAdane zabdomAM varNavavAM mAre mATe zakya nathI ane temano AbhAra mAnavo hoya AkhuM AyakhuM ochuM paDe. AruSI citrabhAnu (9 varSa) mane lAge che ke dAdu bahu vizeSa vyakti che. temaNe mAtra mAnavajAta nahIM paNa prANIone paNa ghaNIbadhI rIte temanAM AkhA jIvana daramiyAna madada karI che. temaNe pazcimanAM virdhAthIo tathA anyone sAro AtmA hovuM eTale zuM ane jaina dharmano artha paNa samajAvyo che. Aje paNa teo saunI eTalI ja kALajI le che jeTalI te varSo pahelAM saunI kALajI letA. jo ke Aje A uMmare temanuM dhyAna rAkhavAnuM hoya, e hajI ya amAruM dhyAna rAkhavA satata prayatnazIla hoya che. "tamane zuM joIe che?, tame kema cho, zuM cAle che ane tame khuza cho ne?", A savAlo e amane ghaNIvAra puchatA hoya che. A batADe che te keTalA vicArazIla, - 215 - citrabhAnujI
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyALu ane mRdu che. jIvana kevI rIte zAMtimaya ane AnaMdamaya jIvI zakAya e darekane zIkhavIne, darzAvIne temaNe vizvamAM parivartana ApyuM che. sohama citrabhAnu : (7 varSa) mArA dAdA bahu mahAna ane kALajI lenArI vyakti che. temaNe ghaNAM badhAM lokone vigana lAiphasTAilanA phAyadA samajavAmAM madada karI che. teo mAne che ke prANIonAM paNa mANasonI mAphaka badhA ja adhikAra hovA joie. temaNe lokone e samajAvAmAM madada karI che ke bIjAo pratyenI hiMsA pahelAM to jAtane ja ijA pahoMcADe che. 97 varSathI teo ema ja vicAratA rahyA che ke kaI rIte jIvanane badhAM ja jIvo vadhAre nyAyI banAvI zakAya ane temaNe ahiMsA aMge ghaNAM prabhAvI vaktavyo paNa ApyAM che. ughADA page hajAro mAilsanuM aMtara kApIne temaNe te paNa darzAvyuM che ke kaI rIte jyAre koI mANasa kaMipaNa dhAre tyAre te prayAsa kare ane nirAza thaIne kAma paDatuM na mUke. temanA thakI A vizva eka bahetara sthaLa banyuM che. ra6mI julAI, 1922nA divase rAjasthAnanI uttara-pazcimI bAjue AvelA zAMta takhragaDha gAmamAM dhArmika jaina daMpatI chogAlAla ane cunIbAInA ghare eka dUbaLopAtaLo dIkaro janmyo hato. rUpa rAjendra zAha tarIke jIvana zarU karIne AdhyAtmika khoja mATe munizrI caMdraprabhasAgarajImAM parivartana pAmanAra ane aMte mahAvIranA vaizvika dUta gurudeva citrabhAnujI bananArA A mANasanI saphara keTalI asAdhAraNa rahI che. Aje paNa teo jAtane mahAvIranA saMdezavAhaka tarIke ja oLakhAve che. jiMdagImAM haMmezAM utAra-caDhAva Ave che", sthiratA sAthe gurudeva jaNAve che. "jyAre kaMI ThIka na hoya tyAre nirutsAha thavAnI jarUra nathI ane jyAre sAro samaya hoya tyAre e camakadamaka sAthe joDAI javAnI paNa jarUra nathI. tamAre jenI icchA rAkhavAnI che e che daivI saMpUrNatA, AnaMda ane pUrNatAnI lAgaNI - je tamArI aMdara ja che. tene bahAranI duniyAmAM zodhavAnI jarUra nathI. jayAre tamArA AtmAne ucca starIya zuddhatA prApta thAya che tyAre te paramAtmA eTale ke svayaM brahma banI jAya che. ApaNA darekamAM zuddha daivI cetana raheluM che. eka vAra tamane e samajAze pachI darekamAM rahelA daivI cetanane paNa tame pArakhI zakazo. A vizva pAse tamAre mATe ghaNuM cheagaNita anubhavo ane bheTa sogAdo. te badhuM ja mANavuM, paNa kazAya para AdhAra na rAkhavo e ja sukha ane AnaMdanuM rahasya che. mATe duniyAmAM jIvo, mANo, tenI prazaMsA karo paNa tenI sAthe baMdhAI na jAva." yugapuruSa - 216 -
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2019mAM gurudeva 96 varSanI vaye zarIrathI saheja nabaLA paNa AdhyAtmika stare bilakula sajAga, sabhara che ane teo potAno saMdezo prasarAvI rahyA che ane prasarAvatA raheze. te dareka jIvananI garimA tathA AdaranI prazaMsA karavAnI anivAryatA para bhAra mUkato tathA vaizvika zAMtino anaMta saMdeza che. namo arihaMtANaM arihaMta bhagavaMtone namaskAra thAo. namo siddhANaM siddha bhagavaMtone namaskAra thAo. namo AyariyANaM AcArya bhagavaMtone namaskAra thAo. namo uvajhAyANaM upAdhyAya bhagavaMtone namaskAra thAo. namo loe savvasAhUNe rahelA sarva sAdhu bhagavaMtone namaskAra. eso paMcana mukkAro A pAMcane karelo namaskAra. sava pAvappaNAsaNo sarva pApono nAzaka che. maMgalANaM ca savvasiM ane sarva maMgalomAM paDhamaM havaI maMgala. prathama maMgala che. - 217 - citrabhAnujI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa I 26 julAI, 1922, citrabhAnujIno janma thayo te ghara yugapuruSa - 2 18 -
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrI kizorAvasthAmAM - 219 - citrabhAnujI
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrI yuvAvasthAmAM yugapuruSa - 2 20 -
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrI lAkSaNika mudrAmAM - 2 2 1 - citrabhAnujI
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ padayAtrA yugapuruSa - 2 2 2 -
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAlitANAmAM manana AcAryazrI samudravijayajI, pUnyavijayajI ane bIjA munio sAthe 223 - citrabhAnujI
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ iMdirA gAMdhI sAthe (vaDApradhAna thayA te pahelA) nairobImAM Agamana - 1971 yugapuruSa - 2 24 -
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva jIva tarapha maitrI kArsa esosiyezana tana : vardhamAnA nagara, karatA mAne 42 . jANe ratALa (ronaka zikSA karI ? ala dyogI jovAmAM Ave che AvI VARDHMAN NAGARI karatA nI rajA VARDMAN NAGAR TO and is m and a NA MAANA eka relI yojI, Ne NY kaccha-bhUjamAM bhUkaMpapIDIto mATe banAvela 250 AvAsonA lokArpaNa prasaMge - 2 2 2 - citrabhAnujI
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaprAptinA praNetAne vinayabharI vaMdanA jaina sAsAyaTI oNpha meTropoliTana zikAgonI sthApanA 1970nI sAlamAM mAtra thoDAghaNAM kuTuMboe sAthe maLIne karI hatI. gurudeva zrI citrabhAnujI zarUAtathI ja kendranAM AdhyAtmika mArgadarzaka rahyAM che. eMzInAM dAyakAnAM aMtamAM, jaina sosAyaTIe zikAgonAM bArTaleTamAM derAsara mATe cauda ekara jagyA kharIdI. citrabhAnujI tathA anya mahAnubhAvonI hAjarImAM 1993mAM derAsaranuM uddhATana thayuM hatuM. te prasaMge citrabhAnujIe jaina sosAyaTIne 1893nI sAlamAM vizva dharma pariSadamAM bhAga levA zikAgo padhArelA zrI vIracaMda gAMdhInI zikAgo mulAkAta tathA jaina dharmanI patAkA amerikAmAM laherAyAnAM prasaMganI 100mI jayaMtInI ujavaNI rUpe temanI pratimAnuM sthApana karavA preraNA ApI hatI. jUna 2018mAM zikAgonAM 1900 jaina kuTuMbonAM sabhyoe derAsaranI 25mI tIthi ujavI. A prasaMge dasa divasanI bhavya ujavaNInuM Ayojana thayuM hatuM jyAM saMto ane vidvAno A AnaMda mahotsavamAM joDAyA hatA. A samaye jaina sosAyaTIe gurudeva zrI citrabhAnujInI ArasanI pratimA, zrI viracaMda gAMdhInI pratimAnI bAjumAM sthApita karIne jIvaMta smArakanI racanA karavAno nirNaya lIdho. vayane kAraNe gurudeva citrabhAnujI A prasaMge hAjara na rahI zakyA paNa pramodAbahena tathA temanA putra darzana citrabhAnue A bhavya kAryakramamAM hAjarI ApI hatI. yugapuruSa - 2 26 -
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 sapTembara, 1971 sutarAu, dhoLo jhabhbho paherelI eka vyakti nyuyorkanAM je.aepha. kaeNneDI eNraporTanI bahAra Ave che. A vyaktie ahIM AvavA mATe potAnI jamIna, vatana choDyAM che, sAta samudra pAra karyA che. Ama karavAmAM, teNe eka atyaMta pavitra paraMparAno bhaMga karyo che, evI paraMparA je 2500 varSothI paNa vadhAre samayathI cAlI AvatI hatI. paNa atyAre eNraporTanI arAivala lAunjamAM A cahero sAva ekalo che. je loko temane levA AvavAnA hatA teo kyAMya dekhAI nathI rahyA. A vyakti, jenA thakI hajAro lokone potAnA AdhyAtmika pravAsanAM ujAsa tarapha AgaLa dhapAvyAM hatAM te atyAre ajANyAM lokonAM ToLAM ane kyAreya na thobhatA zaheranAM ghoMghATamAM jAtane khovAyelI anubhave che. paNa chatAM ya temanA caherA para na to koI ciMtAnI rekhA che, na tANa, temanI atyaMta zAMtipUrNa svasthatA A ghoMghATIyA eraporTamAM ya temane bhIDathI judA pADe che. mApha karajo mahAzaya, tamane koI madada joIe che?'', eka amerikana mahilA A sthira tejane tathA paradezI caherAne joIne tyAM thobhIne A savAla kare che. hA! mane eraporTa para je loko levA AvavAnA hatA temane mATe phona karavo che paNa mArI pAse kaoNla karavA mATe paisA nathI." mahilA temane temanuM nANuM amerikana nANAmAM pheravI ApavAno prastAva mUke che. "mArI pAse paisA ja nathI. A plenanI TikITa sivAya bIjuM kaMI ja nathI mArI pAse." A sAMbhaLI mahilA coMkI jAya che; tene A vAta mAnyamAM nathI AvatI ane te ekITaze temano cahero joyA kare che. A mANasa je paristhitimAM che emAM e kaI rIte ATalo badho svastha, akaLAmaNa vinAno ane bilakula zAMta-sthira rahI zake che? koNa che A mANasa ? ISBN No.: 978-93-88116-21-3 { 325/ I789388II11621