Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma mahelanA 21 pagathiyA vikAsanA kAmo saMpAdakaH sAhityopAsaka pravartaka pUjya munirAja zrI harIzabhadra vijayajI ma. =
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ II zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH || 'tattvabodha parIkSA-17 mATe svIkRta pAThyapustaka'' dharma mahelanA 1 pagathiyA (vijaya zAMtisUrijI kRta dharmaratna prakaraNanA AdhAre) * lekhaka tathA saMpAdaka * sAhityopAsaka, pravartaka pUjya munirAja zrI harIzabhadra vijayajI mahArAja * sAthI * paM. harezabhAI eca. jhoTA . paM. ramezabhAI DI. DuMgANI * * prakAzaka zrI navajIvana graMthamALA (gArIAdhAra) TrasTa, muMbaI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prAptisthAna * zrInavajIvana graMthamALA (gArIAdhAra) TrasTa DI/102, kukarejA komplekSa, ela. bI. zAstrI mArga, bhAMDupa (ve), muMbaI - 400 078. zrI jaina tattvajJAna vidyApITha tattvajJAna bhavana, 265, ravivAra peTha, goDIjI derAsara sAme, pUnA-411 002. zrI jaina tattvajJAna vidyApITha - pUnA Ayojita tattvabogha parIkSA-17 mATe A pustaka pAThyapustaka rUpe svIkArAyuM che. teno pUrNa upayoga abhyAsIo vyavasthita karI jIvana saphaLa kare. parAkSArthIone pustaka bheTa ApavAmAM Avaze. zrutasevA karavA taka maLI te mATe AbhAra prakAzaka prata : 2,500 saMvata 2061 I.sa. 2005 * mudraka * ABC Publication bharata je. citroDA baMsI pArka, grAunDa phalora, narsIMga lena, malADa (vesTa), muMbaI-64. phona : 9223319655 (ghara) 2805 1979 2
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'hIrAnI khANa.. koIe kahyuM, hIrA AphrikAnI khANomAM prApta thAya che. amuka jAtanA hIrA bhAratamAM paNa maLe che. game te hoya paNa e khANamAMthI nIkaLelA hIrA eTale kAcA hIrA". kAcA hIrA khANamAMthI khANIyAo (majuro) bahAra kADhe. nakAmo bhAga jyAre toDI nAkhe tyAre "rapha hIrA'nA nAme mArkeTamAM Ave. tene harAghasu kArIgaro sauthI pahelA pela pADe, ghaMTI upara ghasI temane sarasa AkAra Ape. pachI vepArIo kArIgara dvArA temane naMbara pramANe chUTA pADI vajana karI paDIkA banAvI kereTanA vajana mujaba bajAramAM lAkho rUpiyAmAM vece. kohinUrano hIro Aje paNa alabhya kahevAya che. hIrA-jhaverAtanA bhAvatAla paNa saMketa mujaba rUmAla DhAMkI karavAmAM Ave che. kAraNa.. "hIrA nA kahe lAkha hamerA mola" chatAM paisAnI letI-detI thAya ne paDIkAnI Apa-le thAya. prAya: khANathI laI mArkeTa sudhInI A prakriyA 1-15 varSe pUrNa thAya. basa... AvI ja "zrAvaka'nI kathA che. te thoDI vAgoLIe. zAstramAM eka sthaLe zrAvakanA cAra prakAra batADyA che. (1) mAtra saMsArUpe koI mAnavI ke ghara vigerenuM nAma zrAvaka pADyuM te nAma zrAvaka. (2) mUrti-phoTo ke citra vigerenuM nAma zrAvaka pADyuM hoya te sthApanA zrAvaka. (3) kula-paraMparAgata je gharamAM janma thayo hoya (vratAdi kAMI svIkAryA na hoya) te dravya zrAvaka. hakIkatamAM A traNe prakAre na to zrAvakane zrAvaka kahevAya ke tethI kAMI tenA dvArA viziSTa puNya baMdhAya. mAtra (4) bhAva zrAvakane ja zrAvaka kahevAya ane te kAraNe e puNya bAMdhI kamarahita thaI svajIvana dhanya kare. bhAva zrAvaka haLukarmI hoya, pApabhIru hoya, samakitavaMta hoya, vratadhArI hoya, zarIra, saMsAra, lakSmI Adine anitya mAnanAra-samajanAra hoya, akaSAyI, amAnI, amAyAvI, alobhI hoya, nitya sarvaviratino anurAgI, mokSa prAptinI jhaMkhanA rAkhanAra hoya, kahevuM paDaze samyagu darzana-jJAnacAritrarUpa mokSamArgano pathika hoya, vItarAganI vANIne zravaNa karI, jIvanamAM utArI dhanya bananAra hoya to pachI je zrAvaka nathI tene zrAvaka kahevo ? nizcaya ane vyavahAra ema be nayamAMthI zrAvaka kuLamAM janmelI vyaktine vyavahArathI zrAvaka kahIe to khoTuM nathI. uparAMta jIvanI vezyA-pariNAma haMmeza mATe ayogya raheze tevuM paNa kahevAya nahi. jIvano upayoga game tyAre sudharIbagaDI zake che. tethI e zrAvaka zrAvakapaNAno anurAgI thAya tevI amara AzAe
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa zrAvaka kahevuM ayogya nathI. ratnatrayInA ArAdhaka mATe zrAvaka darzana ArAdhaka rUpa che. jJAna upadezarUpa che ane cAritra AlaMbanarUpa che. A graMthamAM saMkaLAyelA ekavIza guNone prAsAda-mahela-maMjIlanA pagathiyAM svarUpa kahyAM che. saMsAramAM bAhya rIte suzobhanIya AkarSaka mahela joI ghaNA lalacAI jAya te svAbhAvika che. paNa A mahelanI nIce pAyAmAM je guNonuM AropaNa thayuM. che te ja mahatvanuM che. tenA ja kAraNe A mahela suzobhita AvakAradAI che. dIrghakALa sudhI TakI zrAvakane mokSa-phaLa ApI zake che. mANasa banavA mATe mArgAnusArInA 35 guNo joIe ane zrAvaka banavA mATe A 21 guNo joIe. TUMkamAM A graMtha avanavI vAto laIne tamArI sAme Ave che ema kahIzuM to khoTuM nathI. eka pakSa dravyadharmI AtmA che jyAre bIjI tarapha bhAvagharmI AtmA che. benI vacce 21 vicAronI sAMkaLa che. e nizcita che ke, dravyadharmIe gharmIpaNAne suzobhita karavA bhAvadharmI thavuM ja paDaze ane A mATe A graMthanA vicAro vAgoLavA vicAravAne ciMtanathI samajavA paDaze. apekSAe A mokSanagarInI gADI ja che. vadhu zuM kahIe ? darzanathI vicAramAM, jJAnathI uccAramAM ane cAritrathI AcAramAM mAdhurya pragaTe che. eka vAta nizcita che ke - AtmA anaMta guNono bhaMDAra che. ArAdhaka AtmAo e guNo prApta kare eja abhyarthanA... zrAvaka = zrA - zabdathI sAMbhaLavAnI IcchA rAkhanAra (samyagudarzana), va - zabdathI vivekamAM anurAga rAkhanAra (samyagRjJAna) ane ka - kriyAmAM ruci rAkhanAra vyaktine (samyagracAritra) paNa zrAvaka kahI zakAya. "surataru kalpavRkSa'nI upamA paNa vratadhArI zrAvakane zAstramAM kahI che. ratanatrayI mATe zrI siddhacakra mahApUjananI aMdara maMtroccAra A mujaba che. - OM hrIM zrIM tattvaruci rUpAya samya darzanAya namaH svAhA OM hrIM zrIM tattvAvabodha rUpAya samyagu jJAnAya nama: svAhA OM hrIM zrIM tattvapariNatI rUpAya samyagu cAritrAya namaH svAhA caudaha cUkA bAraha bhUlA, cha kAyakA na jAnA nAma, sAre gAMvameM DhaMDhero pITA, zrAvaka hamArA nAma." siddhacakramAM deva-guru-dharma : deva - arihaMta, siddha guru - AcArya, upAdhyAya, sAdhu dharma - darzana, jJAna, cAritra, tapa deva karatAM guru najIka - guru karatAM dharma najIka. mATe ja devanA be, gurunA traNa, dharmanA cAra pado che. deva darzana Ape, guru jJAna Ape, gharma cAritra Ape..
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMte A pustakanuM saMpAdana pU. A. zrImad vijaya zAMticaMdrasUri ma. kRta 'dharmaratna prakaraNa'nA AdhAre karela che. ajJAnatAthI ke zarata cUkathI arthanirNaya, vicAro vyakta karatAM kAMI zAstra viruddha lakhAyuM hoya to te mATe micchAmi dukkaDaM. pustaka prakAzanamAM pragaTa-apragaTa sAtha sahakAra ApanAra sarve nAmI-anAmI guNavAnone abhinaMdana. poSa dazamI - navI muMbaI 2001 4 2005 * dharma dharmI * karmI -- - prava. muni harIzabhadra vijayajI pharaja. durgatimAM jatA AtmAne aTakAvI sadgatimAM mokale te. gharethI derAsara, upAzraye jAya paNa ghara-saMsArane sAthe laIne na jAya. gharethI derAsara, upAzraye jAya paNa saMsAranA vicArone sAthe laIne jAya. samyajJAnanA vividha kArya mATe bhakti karanArA bhAgyazALI 5 11,000/- zrI luhAracAla prinsesa sTrITa jaina saMgha - muMbaI 7,555/- zrI kolaDuMgarI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha - aMdherI 5,000/- zrI milana pArka jaina saMgha navaraMpurA - amadAvAda pU. sAdhvIjI zrI madhukAMtAzrIjI ma.nA smaraNArthe pU. sAdhvIjI zrI rAjaratnAzrIjI ma.nA upadezathI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvabodha parIkSA-17nA AyojanamAM zrutajJAnanI bhakti karanArA bhAgyazALI 5,000/- 4 zrImatI pI. bI. zAha muMbaI * zrI vijayabhAI epha. dozI - zArloTa USA borIvalI * zrI hIrAcaMda kesarIcaMda zAha. ha. zrI sapanAbena ghATakopara * zrI ramezacaMdra vallabhadAsa zAha mulunDa * eka sadguhastha, pU.sA.zrI padmarekhAzrIjI ma.nA upadezathI 2,500/- + zrI sapanAbena caMdrakAMtabhAI ghATakopara * zrI vaizAlI, bhAvika, parama, ajIta nAgaDA haste : zrI bhAnubena mATuMgA (se.re.) * zrI kasturabena zAMtilAla mATuMgA (se.re.) * zrI eka sagRhastha taraphathI mATuMgA (se.re.) * zrI ArAdhanAdhAma jaina TrasTa godharA (pU. mu. zrI bhuvanaharSavijayajI ma.nI zubha preraNAthI) * zrI suzilAbena mahAsukhalAla bagaDiyA bhAMDupa * zrI pannAbena caMdrakAMta kApaDiyA - mulunDa * zrI kalAvatIbena gajAnana maMgelA . bhivaMDI * zrI kumudabena - hastikAbena - praviNAbena dAdara * zrI dhIrajabena rasikalAla zAha pAralA 1,000/- * zrI jayelatAbena praviNacaMda maNiyAra pAralA * zrI kusumabena jayendrabhAI malADa * zrI padmAbena praviNacaMdra pATaNavAlA pAralA * zrI umAbena sunilabhAI goregAma * zrI rekhAbena araviMdabhAI turakhIyA kolhApura * zrI sumIra-sAhIla sudhIrabhAI jhaverI muMbaI * zrI eka sadgahastha (jhaverI). borIvalI * zrI urmilAbena praphulacaMdra jhaverI pAralA * eka sagRhastha bena, haste : DI. je. zAha cunAbhaDhI * zrI kAMtAbena puruSottamadAsa aMdherI * zrI meghadUta jaina pAThazALA borIvalI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnathI vAMco * : viSaya : dharma mahelanA 1 pagathiyA || zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH / zrI jaina tattvajJAna vidhApITha-pUnA dvArA Ayojita tattvabodha parIkSA-17 bahumAnane pAtra parIkSA mATe vizeSa jANakArI (1) pU. sAdhu-sAdhvIjI (3) prauDha varga (5) AkarSaka InAmo * prathama * tRtIya * pAMcamuM - zrAvikA varga - rU|. 1001/ - rUA. 801/ - rUA. 601/ - rUA. 401/ * sAtamuM * navamuM * rUA. 251/* agyAramuM - rUA. 151/ TUMkamAM lakho (2) zikSaka-zikSikA (4) zrAvaka varga + dvitIya * cothuM * chaThThuM * AThamuM * dazamuM * rUA. 901/ - rUA. 701/ - rU|. 501/ - rUA. 301/ - rUA. 201/ protsAhana InAma bIjA peparamAM 50 % upara mArka meLavAnAra badhAne apAze. 1 pepara ghare beThA - 1 pepara kendra upara - pAsiMga mArka 50 % praveza phI - rUA. 50/- : pAThyapustaka bheTa. parIkSA javAba - uttarapatramAM ja lakhavA. alaga pepara paranuM lakhANa svIkArAze nahiM. ghara beThA parIkSAnuM pepara tA. 28-8-2005 sudhImAM ja pracArakane pahoMcADavuM. tArIkha pasAra thaI gayA pachI svIkAravAmAM Avaze nahiM. phAInala parIkSA tA.02-10-05 nA roja kendra para levAze. parIkSArthIoe potAnA svahaste ja uttaro lakhavA, bIjA pAse na lakhAvavA. parIkSA Ayojana, pAThyapustaka, InAma yojanAnA rUA.2,500/- bharI membara bano. samyajJAnanI - jJAnanA pracAranI anumodanA karo. * patra vyavahAranuM saranAmuM : jaina tattvajJAna vidyApITha, phona : 2561 9064 D/102, kukarejA komplekSa, ela.bI.zAstrI mArga, bhAMDupa (vesTa), muMbaI-78.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ parIkSArthIone khAsa sUcanA : * tA.ka. : nIcenA sUcano dhyAnathI vAMcI ane phorma bharo. * pustakamAM Apela phorma ja mAnya raheze. jherokSa phorma svIkArAze nahiM. * je nAmathI phorma bharela haze te ja vyakti parIkSA ApI zakaze. bIjA nAme lakhela pepara svIkAravAmAM Avaze nahi. nAmamAM pheraphAra na karavo. 15 varSathI uparanI uMmaranA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA koIpaNa vyakti parIkSA ApI zakaze. banne parIkSA ApI bannemAM 50% mArka meLavanAra dareka parIkSArthIne protsAhana InAma tathA abhinaMdana kArDa apAze. eka pepara lakhanAra parIkSArthIne InAma ApavAmAM Avaze nahi. prathama parIkSAnA pepara tA. 28-8-2005 zrAvaNa vada-9 sudhImAM je pracAraka dvArA tame phorma bharyuM hoya tene ja pahoMcADazo. tArIkha vityA pachI pepara svIkAravAmAM Avaze nahi. phAInala parIkSA kendra upara tA. 02-10-2005, bhAdaravA vada-14, ravivAranA bapore 1.00 thI 4.00 kalAke levAmAM Avaze. vesTarna lAInamAM prAyaH primiyara hAIskUla, jJAnamaMdira roDa, dAdara, pAralA, malADa, borIvalI, bhAyaMdara tathA senTrala lAInamAM ghATakopara, bhAMDupa, kalyANa kendromAM levAze. nizcita vigato bIjA peparamAM apAze. saMjogovasAta bAkI rahelA parIkSArthIonI parIkSA tA. 09-10-05, Aso suda-6, ravivAranA roja bapore 1-30 thI 4-30 phakta dAdara jJAnamaMdiramAM ja raheze. * protsAhaka InAma tathA abhinaMdana patra pariNAma jAhera thayAnA 8 divasa pachI pracAraka pAsethI InAmI kArDa ApI meLavI levA. kArDa haze ane bIjA peparamAM 50% mArka meLavela haze to ja InAma ApavAmAM Avaze. InAmanA kArDa bIjA peparamAM parIkSArthIne kendra upara ApavAmAM Avaze. parIkSArthI jo zikSaka-zikSikA hoya to javAba peparamAM khAsa ullekha karavo. parIkSArthIe potAnuM nAma-gAma vigere pUrNa lakhavuM. parIkSA saMbaMdhInA aMtima nirNayo Ayojakone svAdhina raheze. * parIkSA tame Apo. bIjAne ApavA mATe khAsa preraNA karo. parIkSArthI mATe praveza phI rUA. 50/-: pustaka bheTa 2
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ yugadivAkara zAsana prabhAvaka tIrthasvarUpa jinamaMdiranA preraNAdAtA pUjyapAda AcAryadeva zrImada vijaya dharmasUrIzvarajI ma.sA.ne janma zatAbdi prasaMge 388888888888YDYBUR888883YBYB3B8B8888888888888883850 koTI koTI bhAvabharI vaMdanA @ pU. sAdhvIjI zrI jyotirdharAzrIjI ma.nI zubha preraNAthI che zrI jIvadayA lena jaina che. mU. saMdA, ghATakopara che g55 255 595655 55 chchngk
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghora tapasvI, tyAgI pa.pU.A.bha. zrImad vijaya arihaMtasiddhasUrIzvarajI ma.nA AjJAvartInI - pU. viduSI sAdhvIjI zrI lAvaNyazrIjI ma.nA ziSyA saraLa svabhAvI pU. sAdhvIjI zrI jayaprabhAzrIjI ma.nA ziSyA vAgAma (pUnA) nivAsI %888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 %ccha8888888888888888888888888888888888888888888888888888@80. pU. sAdhvIjI zrI caMdrayazAzrIjI mahArAja | (sAhityopAsaka, pravartaka pUjya munirAja zrI harIzabhadra vijayajI mahArAjanA saMsArI mAtuzrI) pArzva-prAlaya, taLegAma (pUnA)mAM navakAra mahAmaMtranI vividha prakAre thayelI agyAra divasIya ArAdhanAnI anumodanA nimitte ga(r)%8%ccha%ccha%ccha%%cchajhi7%9%ccha%(r)%ccha% .
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI labdhi-praviNa-mahimA zizu sAhityabhUSaNa, saMyama sthavIra pa. pU. munirAja zrI jitendra vijayajI ma.sA.ne TO 988888888888888888888888888888888888889 %i888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 bhAvabharI koTIzaH vaMdanA zrI sumatilAla bhAgacaMda zahA sva. kamalabena anilabhAI zahA zrImatI pramilAbena ravikAMta zahA zrImatI suvarNAbena prakAzacaMdra zahI zrImatI suSamAbena zatiSabhAI zahA zahA parivAra - ghoDanadI (pUnA) sAhityopAsaka, pravartaka pUjya munirAja zrI harIzabhadra vijayajI ma.sA. 69 mo janma - 17mI dIkSA tithi nimitte ch56575%%%%%%%%%bh
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ janAruM jAya che jIvana, jarA jinavarane japato jA. pATaNa nivAsI 1946 38888888888888888888888888888888888888888888888882 sva. zrI surezaHII kAMtilAla peTalA vighA viLaye zo lAd. vidvAnuM. sarvazra pUco. sA. viMdhA, yA vimuiLLyuM. DA.oNLa hInA, pazu deH.: samA 6].: rAma raghaidNamAM zI ||| dIvA pragaTe roja guMDA|0|| .. zrI cetanAbena surezabhAI paTavA zrI zAlinI AziSabhAI paTavA zrI aMju gotamabhAI paTavA jaza, tanaya, parIdhi, gaNeza, madhusudana paTavA parivAra - dAdara, muMbaI. suputrI - zrImatI sonala maniSa mAlAnI agch ch cha 55 55%.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAdhanapura nivAsI 88 EBBYBRYDEBBBBBBBRSBORGERSBOBY8Y38388XBORO j, rA. caMDrAbena naTavaralAla zAha - muMbaI cetra vada-13, vI.saM. 1983 suputrI vijayabhAI putravadhUo - nisAkSIbena ajayabhAI pannAbena e suputrIo che nayanAbena dinezabhAI zAI rotanAbena surezasmiAI paTavA jayazrIbena gautamabhAI desAI aMjubena mukezabhAI zAha naTavaralAla nemacaMdabhAI zAha parivAra | Obara [d 5 phalarsa - meM pUI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ % pATaNa nivAsI mAtuzrI 629088888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888880239 pitAzrI zrI kIrtilAla bAbulAla zAha suzilAbena kIrtibhAI zAha jJAnI zvAsozvAsamAM kare karmano eha. paDhamaM nATai nkho dayA. jJAna kriyAjyiAM mokSa: pUjya mAta-pitAnA pavitra caraNe bhAvabharI vaMdanA. . u88888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888 zrI himAMzu kIrtilAla zAha zrImatI uSAbena himAMzubhAI zAha suputra suputrI zrI ciMtanakumAra himAMzubhAI zAha | zrImatI bhUmikA zetalabhAI zAha ) kAMdivalI - muMbaI.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ WOS88888888888888888888502 surata nivAsI vIzA ozavAla jJAtinA dharmapremIne smaraNAMjali EBBBBBBBBBBBBBBBBBBY8888BBBBBBBBBBBBB888888888502 S88888888888888888888888888888888888888888888888888 zrI mAnacaMda maganabhAI jhaverI zrI sarasvatIbena mAnacaMda jhaverI surata surata deva - gurU - dharmanI uttarottara che , che. bhakita karyA karIe - tevI zubha bhAvanA... pUjya mAtA-pitAnA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA. suputro - nitInabhAI jhaverI putravadhUo - mahezabhAI jhaverI zrImatI urvazIbena paMkajabhAI jhaverI zrImatI mInAkSIbena suputrIo - bhadrAbena jhaverI zu aMjanAbena jhaverI zrI kokIlAbena praviNacaMda jhaverI zrI pannAbena jItendrabhAI jhaverI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakta chata G D chachachaddhIjIvIsvaccha tacha AvRtIo ArAdhako karajo rUDI ArAdhanA... pUnA nivAsI zrI lIlAvatIbena harakhacaMda maNiyAra pUjaya mAta-pitAnA pavitra paNe bhAvabharI vaMdanA. kRpAkAMkSI zrImatI AzAbena kacubhAI maNiyAra zrImatI uSAbena zazikAMta maNiyAra zrImatI puSpAbena azokabhAI maNiyAra zrImatI rekhAbena ramezabhAI maNiyAra sureza maNiyAra tathA maNiyAra parivAra pUnA pU. sAdhvIjI caMdrayazAzrIjI ma. saMsArI mAsInI preraNAthI je kAMI zubha kArya thayA che tenI bhUrI bhUrI anumodanA... D G D G D G D G HERERERE DE RE RE
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ * javabodha parIkSA-17nA mAnavaMtA pracArako * opana buka parIkSAnA umedavArI phorma, jeonI pAse meLavyA (bhayA) hoya te pracArakane ja "ghara beThA parIkSAnA gharethI lakhelA uttarapatro pahoMcADavA. gAma nAma, phona bhAyaMdara paM. ramezabhAI DI. DuMgANI ......... 98ra1109996 paM. narezabhAI esa. zAha 2814 635 zrI zakarIbena pI. zAha 2819 5454 borIvalI paM. rajanIbhAI ke. dozI 2882 4363 zrI jeminIbena Ara. zAha 2862 158 zrI jyotsanAbena ema. zAha... 2801 2614 zrI cetanAbena ena. parIkha ............. 286 9034 zrI dilIpabhAI sI. zAha .............. 2891 8648 kAMdivalI zrI mitalAla e. zAha 280 0660 paM. sunilabhAI bI. zAha. ........... 2864 9656 zrI jyotsanAbena ke. salota .......... 2880 50ra8 malaDa 1bhAI koraDiyA ********** 2849 0331 paM. virendrabhAI Ara. zAha 2883 8830. goregAma paM. caMpakalAla pI. mahetA ..................... 283 60pa0 zrI umAbena esa. zAha 2686 2018 aMdherI (IsTa) zrI maMjulAbena DI. gAMdhI ********** 2683 2168 pAla zrI muktAbena Ara. vorA ...................... 2820 6413 zrI lalitAbena je. zeTha ............................................................. . 834 sAMtAkrujha zrI anilabhAI zeTha ra648 0839 ghara paM. harezabhAI eca. jhoya 2416 1515 zrI goviMdabhAI gaDhavI ************** rarara rara3 zrI urmilAbena DI. zAha ************** 2436 1004 muMbaI zrI suzIlAbena vakhArIA 242 3848 masjida baMdara zrI lIlatAbena - rekhAbena ************* ********** 2300 6210 sAyana zrI haMsAbena Ara. zAha 2401 034 ghATakopara zrI madhubena ke. zAha 2500 4051 zrI caMdanabena ke. zAha ****** ... C/o. 25106229 zrI saMjayabhAI je. zAha . C/o. ra568 0082 bhAMDupa zrI nirmaLabhAI vI. zAha ************* ................ papa0 9840. muluMDa paM. jitubhAI je. zAha ****** 2569 -169 kalyANa zrI ravibhAI zAha .................................................... 0251-2319119 zrI jaina tatvajJAna vidhApITha .................. (5-20) 24 pa681 surata. zrI bhadrAbena ema. jhaverI ...................... (0261) 243 0454 jAmanagara zrI mohana vijayajI jaina pAThazALA ...... (0ra88) ra60 0805 noMdha: parIkSArthIoe jarUra hoya to ja vivekapUrvaka pracArakane phona karavo. ****** pUnA 9
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANI pahelA pALa bAMdhIe... vaizAkhano mahino hato. garama Aga jharatI lU vahetI hatI. mAnava, pazupakSInA gaLA sUkAI rahyA hatA. parasevAthI zarIra bhIMjAI gayuM hatuM. pANI ne chAyAnI zodhamAM sau Ama-tema pharI rahyA hatA. mRgalAo paNa mRgajaLane joI haraNaphALe eka zvAse doDI rahyA hatA. paNa... na maLyuM pANI na maLyo chAMyaDo. zuM karavuM? e vicAre eka mAnava ugamatI prabhAte pattharanI zilA upara vicAramagna beTho hato. anekAneka mAnavone, Avone pANI ane chAyA ApavAnI tenI tamannA hatI. meghakamAre pUrvanA viMdhyAcala parvata UparanA lAla varNavALA hAthInA bhavamAM jema eka vizALa kuMDALuM medAna) banAvI agni-dAvAnalathI pazu-pakSIone bacAvyA, bacAvavA prayatna karyo tema e mAnava upAyanI zodhamAM ciMtAnA sAgaramAM DUbI gayo hato. vicAra karatAM karatAM mAnavane tarasa kema lAgI ? AvA saMyogomAM tarasyA evA ame badhA kema AvI bharAyA? jyAM amaryAdIta pANI ne chAyA che. tyAM (nadI kinAre) amAro janma kema na thayo? jyAM pANInI koI uNapa nathI, kamI nathI, bharatI-oTanA sahAre saune AnaMda kallola karAvato, AnaMda ne viyogane samajAvato samudra che nRtyAMnuM eka pANInuM TIpuM paNa AsvAdana karavuM gamatuM nathI. anicchAe jaLapAna karIe to pariNAma sAruM AvatuM nathI. evI vicAronI paraMparAthI mAnavI muMjhAI gayo. vinA kAraNe A upAdhi meM kyAM karI evuM manamAM thayuM. tyAMja AMdhI ne tophAnamAMthI, sukha-duHkha ke puNya-pApamAMthI bacavAno maMtra mAnavIne jaDyo. aDhI akSaranA e maMtranI je je puNya-puruSoe sAdhanA, ArAdhanA, upAsanA karI che, mIThA madhurAM phaLa cAkhyA che te vAta yAda AvI. sAdhanAnA satramAM te bhAgyazALIoe zuM karyuM? kevI rIte sAdhanA karI ? tana-mana kevA hatA? hRdaya maMdiramAM kono vAsa hato ? e zodhavA have mAnavInuM mana adhIruM thaI gayuM. je zilA upara meM sAdhanA zarU karI eja zilA upara aneka AtmAoe paNa sAdhanA karI che. pharaka eTalo ja che ke - e loko mArga upara AruDha thayA ane huM hajI tyAMnI tyAMja chuM. eTale kAMIka mArAmAM khAmI hovI joIe. e khAmI zodhavA mATe bIjA sAdhakane maLavuM paDaze. e draSTi-bhAvanAthI mAnavI tyAMthI jyAM Ubho thayo tyAMja eka sAdhakanA darzana thayA. sAdhakane jovAthI mAnavanuM mana nAcI UThayuM. taLAve aMgAramadaka tarasa chIpAvavA saMsAranA sArA kharAba badhA ja jaLa pI gayo. paNa jIvane zAtA na maLI. have mane pIvuM nathI e bhAvanA jAgatAM hAthamAM raheluM khAruM pANI paNa mIThuM thaI gayuM. tRpti paNa pUrNa thaI gaI. O,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaI have tarasyA kema pAchA pharAya? e bhAvathI mAnavIe. sAdhakane potAnI muMjhavaNa kahI upAya batADavA jAta anubhava varNavavA vinaMtI karI. upakArI sAdhake TUMkA ne jarUrI zabdamAM nIce mujaba sAdhanAnI pUrva bhUmikA kahI - bhAgyazALI ! sAdhanA e bahAranI vastu nathI. jAta anubhavano eka sAkSAtkAra che. te mATe mana-vacana-kAyAnI sarvaprathama ekAgratA jarUrI che. manane prasanna rAkhavuM, vacanane nirmaLa rAkhavA ane kAyAne pavitra rAkhavAnI jarUra che. to ja sAdhakane sAdhanAmAM meLa jAme. udA. - saMgIta e sAta akSaronI sAdhanAnuM phaLa che. e akSaro madhura svaramAM, SaDarasamAM, jarUra paDatI samAna mAtrAmAM jo bolavA-gAvAmAM Ave to gAnAra suSTi bhUlI jAya. sAMbhaLanAra AnaMdanI udadhimAM nAcI uThe tema AtmasAdhanA sAdhakane lakSa siddha karI ApavA samartha che. mAtra "mane sAdhanA dvArA sAdhya prApta karavuM che' evI utkRSTa tamannA-lAgaNI joIe. bIjI vAta - saMgIta vItarAgIne rIjhavavA jo gAvAmAM Ave to rAgInA rAgaTreSanA saMbaMdho teTalo samaya vismRta thaI jAya. ane jo saMsArIne khuza karavA mATe pIrasavAmAM Ave to tethI nazvara evA zarIrane poSavA-nibhAvavAnuM kArya karI jarUra dhana meLavI tRpta thavAya. hakIkatamAM vItarAga pAse raju thatuM saMgIta vikAsa pAme. sAdhanA cIkaNA karma khapAvavA mATe ja jo karAya to tethI AtmAnI ghaNI pragati thAya, zuddhi thAya. AtmA nirmaLa banI satvare paramapadano bhoktA bane. eTaluM ja nahiM paNa jyAM sudhI e paramapadano adhikArI thayo nathI tyAM sudhI tenI dareka kSaNa pragatinA pathika jevI karma khapAvanArI Adarza thAya.* paraMtu jo saMgIta zuSka hoya, rAgadazA vadhAranAruM hoya, samayane pasAra karavA mATe ke ahaMne poSavA mATe bhagavAnanA badale bhaktane zravaNa karanArane prasanna karanAruM hoya to te saMgIta karma-saMsAravRddhikAraka che. enA gItamAM prabhu sAthenI prIta nathI. - trIjI vAta - sAdhaka pavitra joIe. tenA vicAra. pariNAma savizaddha joIe. karmakSayanA lakSathI pote vimukha na thaI jAya tevI kALajI rAkhavI joIe. maMtroccAra zuddha, saMpurNa, zAMtImaya, bhAvanAtmaka hovA joIe. jema jema sAdhanAnI vRddhi thatI jAya tema tema uttama anubhUti maMtra smaraNanI thatI jAya. pragatinI sAthe sAthe sAdhake gaMbhIra zAMta lAgaNIvAna paNa banavuM joIe. - eka vAta nizcita samajavI ke, sAdhanA - bajAruM bIjAne AkarSavA ke bIjAnuM bhaluM karavA mATe karavAnI nathI. AvA azubha udezyothI je kare teNe 50% paNa 6 rAvaNe saMgIta dvArA tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM jyAre zaiyApAlakanA jIve saMgItamAM bhAna bhUlI tripuSTa vAsudevano kopa (krodha) vadhAryo.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ saphaLatA na maLe. bIjAno saMsAra vaghAravA-poSavA sAghanAne vaheMcavAnI ke niyANuM karavA-bAMdhavA mATenI nathI. pUrvakALanA sAdhaka AtmAoe A vAtane barAbara apanAvI hatI tethI alpakALamAM pragatinA zikharo sara karatA hatA. prAcIna kALamAM (1) pU. mAnatuMgasUri mahArAje bhaktAmara stotranI, (2) pU. mAnadevasUri mahArAje laghuzAMtinI, (3) pU. bhadrabAhusvAmI mahArAje uvasaggahara stotranI, (4) vajasvAmIjI, hemacaMdrAcArya, vijaya hIrasUrijI athavA upAdhyAya yazovijayajI, upAdhyAya zAMticaMdrajI Adi upakArI mahArAje je kAMI karyuM che te badhuM jinazAsananI prabhAvanA ane jinazAsanamAM AvA mahAna labdhinA jJAtA-upAsaka che te darzAvavA mATe ja niSkAma buddhithI karela. cothI vAta, sAdhanA - huM ane mAro AtmA, huM ane mArA upakArI vItarAgI bhagavAna sAtheno abhedya saMbaMdha bAMdhavA-vadhAravA-keLavavA mATenI hoya che. je divase Avo saMbaMdha sthIratApUrvaka baMdhAI jAya te divase sAdhakanuM AdhyAtmIka AtmonnatinuM kArya siddha thaI gayuM tema samajavuM. A saMbaMdha akhaMDita vRddhi pAme to AtmA AtmAnI sAthe vAto karato thAya. anaMta jJAnamAMthI AtmAne pragatinA paMthanA mArgo prApta thatA jAya. ane A rIte "samyaga darzana-zAna cAritrANi mokA mArganA mArge pravAsa karI mokSa najIka pahoMcI javAya.* mAnavI ! eka vAta spaSTa karI dauM ke, sAdhaka banavAnI IcchA ghaNA kare che. huM sAghaka thayo chuM vagere mAnyatA jIvanamAM jaladI pravezI paNa jAya che. paraMtu sAdhaka sarva kAmanAthI para hovo joIe. saMsArane bhUlyA vagara sAdhanA thavAnI nathI. eTale sAdhanA samaye pote potAnA zarIrathI paNa para hovo joIe. te lakSa hotuM nathI. Atma guNanI vRddhi je sthaLethI prApta karavI joIe, thavI joIe te sthaLe janaraMjanalokaraMjananI pravRttine vega maLe che. AvakAravAmAM Ave che ane tethI AtmA AtmAnaMdI na banatAM pudgalAbhInaMdI bane che. ATaluM varNana karyA pachI chelle eka vAta samajavA mATe thoDAM anubhavIonA vacano saMbhaLAvI dauM. gharmasAdhanA karatAM dhIre dhIre sAdhake A muddAone AtmasAta karavA paDaze. khetAnA jIvanamAM teNe sthAna ApavuM paDaze. (1) sAdhake 22 pariSado sahI levA AtmAne keLavI levo. (2) sAghanA pUrve maitrI Adi bhAvanA dvArA kaluSita manane vazamAM rAkhavuM paDado. (3) pAMca yA bAra vratone jIvananA draSTi pathamAMthI dUra rAkhavA nahiM. (4) mArthAnusArIno pAyo majabuta AcAra, vicAra, vartanamAM nAkhavo. * mayaNAsuMdarIne amRta yiA karatAM potAne anupama anubhava thayo hato. (zrIpALa rAsa). adhama mANasa potAnI prazaMsA kare, madhyama mANasanI prazaMsA mitro kare jyAre uttama mANasonI prazaMsA to zatru paNa kare.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) aDhAra pApasthAnako je darzana-jJAna-cAritrane malina karanArA che tethI dUra-sudUra rahevA prayatnazIla rahevuM. jIvanamAM karavA-AcAravA-svIkAravA yogya kAryo, ArAdhanAo karavA pAchI pAnI karavI nahi. (7) ATha karmamAM mukhyatve 4 ghAtakarmonA baMdhanathI dareka kSaNe jAgrata rahevuM. IcchAe ke anicchAe baMdhAI na jAya tenI kALajI rAkhavI. (8) bAMdhelA karmo samabhAve bhogavavA puruSArtha karavo. (9) puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya tevI ochI paNa mana-vacana-kAyAthI uttama koTInI sAdhanA karavI joIe. puNya paNa tyAjya samajavuM. baMdha samaye jIva cetie, udaye zo saMtApa." mAnavI! upara darzAvelA vicAronuM kSetra ghaNuM vyApaka che. te kSetramAM rahI maryAdA oLaMgyA vagara sAdhanAmaya jIvana jIvavA A vicArone sAthe pratispardhI nahi paNa lAla lAITa jevA bIjA vicAro paNa jANI levA jarUra che. mATe kahuM chuM - (1) je divase je kSaNe sAdhanA karavA besIe te avasare sAta prakAranI zuddhi jALavavI... (2) asamatA-asthira karanArA rAga-dveSa, viSaya kaSAyathI alipta rahevuM. (3) jaina zAstromAM ArAdhanA, sAdhanA, pUjA vi. je saMyogonA kAraNe na karavA sUcanA apAI che. te badhAne tasvarUpe svIkAravA, mAnavA jevA ke - (a) aMtarAyanA samaye AbhaDacheTa na thAya tevI rIte, pAlana karavuM. (A) janmamRtyunA sutakane yogya rIte svIkAravA-mAnavA-pALavA. (I) devanI-84, gurunI 33 AzAtanAo na lAge te rIte pUrNa sAvadhAnI rAkhavI. (u) AyaMbila ekAsaNAdi tapa prasaMge uNodarI Adi karavA, vAparavAnA dravya, samaya ane jIbha upara kAbu rAkhavo. (e) sAmAyika, pauSadha, jApa, pUjA Adi anuSThAno pramAdarahita, doSarahita kALajIpUrvaka karavA. (ai) vratonuM pAlana, dharma pravRtti, kriyA-anuSThAna bIjAne dekhADavA mATe caMcaLatAthI ke veTha utAravA rUpe na karavI. (o) ArAdhanA zarU karatAM AnaMda ane pUrI karatAM pharI kyAre karIza tevI bhAvanA bhAvavI. (a) eThA moDhe, azucinA sthAne, azuddha kapaDAmAM karelI sAdhanA siddhinA zikhare jaladI pahoMcADatI nathI. (a) sAdhanA Arta-raudra dhyAnarahita zuddha adhyavasAya, kALAdi samayane choDI, pUjyabhAve, vinaya-vivekapUrvaka, kalyANanI kAmanAthI karavI. aMte kvoliTI (sArApaNAM)no Agraha rAkhavo, saMkhyAnA lobhamAM doDavuM nahi. . aMgavasane mane bhUmikA, pUjApakaraNa sAra, nyAyadravya vidhi zuddhatA, zuddhi sAta prakAra. - 13
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavI ! tame je kAMI jANavAnI IcchAthI pUchyuM te alpa rIte kahyuM che, bAkI "kAma kAmane zIkhavADe che' e nyAye sAdhanA karatAM sAdhakane AtmA ja preraNA Apato jAya che ane e preraNA ja mahatvanI pragati mATenI pagadaMDI che. sAdhake, mane kalpanAtIta vicAro TUMkamAM ghaNAM kahyAM ane eja vAtane ApaNe saune samajavAnI vartamAna samaye ghaNI AvazyakatA che. tethI ahIM kramazaH prAcIna mahApuruSoe upakAranI draSTithI prarUpelA ekavIsa vicAro batADavAmAM Avaze. mukhyatve jIvanI pragatino paMtha avyavahAra rAzImAMthI vyavahAra rAzImAM praveza karyA pachI zarU thAya che. temAM 1 thI 6 guNasthAnaka sudhI mithyAtvadazA-mArgAnusArIpaNuM, samakti, dezaviratipaNuM ane sarvaviratipaNA sudhI dravya pravRtti tyajI bhAvapravRtti kramazaH karavAnI che athavA ajJAna choDI samyagRjJAnanA sahAre tyAga bhAvanAno samajadArIno vikAsa karI AtmahitanI pravRttine apanAvavAnI che. A jIve dareka sthaLe dravyamArga apanAvyo che. tyAMja potAnI pUrNatA samajI che. paNa pUrNatA mATe bhAvamArga atyaMta jarUrI che. drakriyA kAyAthI karAya che, jyAre bhAvakriyA kAyA uparAMta mana, vacanathI thAya che. dravyakriyA kadAca pApa kSaya mATe pUrNa rUpe madadarUpa na bane paNa bhAvakriyA alpa samayamAM aneka bhavanA pApono kSaya karavA mATe jIvane madadarUpa thaI zake che. AvA prasaMge mAtra "nikAcIta karma baMdhAyela hovuM na joIe.* athavA samabhAve e bhogavI levAnI taiyArI joIe. eka vAta nizcita che ke, gharma AtmAne gharmadhyAnamAM sthira kare che. mAtra sAdhakanI gharmakriyA guNonI vRddhi karanArI hovI joIe. dazavaikAlikAdi graMthamAM cAra vastu durlabha varNavI che. 1. manuSya janma, 2. zrata (sAMbhaLavAnI IcchA), 3. zravaNa karelA dharmopadeza upara atUTa zraddhA ane 4. saMyamAdimAM puruSArtha. A cAreno sAra eja ke, jIvana guNavAna banAvavA mATe athavA guNavAna thaI dharmamAM pragati-vRddhi karavA mATe che. je AtmA alpaguNI hoya te kramazaH pUrNa guNI thavA udyama kare arthAtu potAnA jIvanamAM AcAra, vicAra, vartanamAM je durguNo-uNapo che teno tyAga kare. avaguNathI bharelA karma pudgalothI malina thayelA AtmAne siddhinA zikharo jo sara karavA hoya to eka ja upAya "guNavAna banatA jAo, gharmamAM AgaLa vadhaMtA jAo.' basa, have pachInA prakaraNo dvArA A gurumaMtra-sAghanA maMtrane siddha karIe... * zrIkRSNa mahArAjAno narakagatino baMdha kAyama rahyo paNa sAtamI narakanA sthAne trIjI narake javuM paDyuM. prasannacaMdra RSino AyuSyano baMdha thayo nahoto tethI teo narakanA badale mokSe gayA. 14
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: anukramaNikA : * prAthamika * hIrAnI khANa... * sahAyako... * pANI pahelAM pALa bAMdhIe... * * pAnA na. o 6. 30 pa1 che ke huM 4 4 4 4 pacha viSaya akhudo (bhAvi traNa vidhArthIonuM) prazasta rUpa (svarUpa ke sva-rUpa ?) saumya-zAMta prakRti (AjJApAlaka ziSya) lokapriya (lokapriyatA attaranI) akura (mana.... nirmaLa-malina) pApabhIru (pApanA bhAgIdAra) azaTha (zaTha-aza6) dAkSiNya (paropakArI) lajjALu (pApa ghaTADo, puNya vadhAro) dayALu (vyasana-aMjana) madhyastha (vacceno mArga guNano rAgI (bAdabAkI) sakathI (kathAkAra) supakSa (eka vAkyatA) dIrghadazI (camA) vizeSajJa (jJAnI) vRddhAnuga (pIpaLAnuM pAna) vinaya (jIvanavRkSa) kRtajJa (pasaMdagI karo) parahitAryakArI (taphAvata) labdhalakSya (TIpe TIpe sarovara bharAya) upasaMhAra : (pataMga ane doro) pariziSTa... 2 68 76 81 92 103 108 & & * 114 122 1ra0 E 2 II
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArothI udAra caraNa-paheluM akhudo... [zloka :] khudotti agaMbhIro, uttANamaI na sAhae dharma ( saparovavAraso, akhudo teNa Iha jogyo. In | bhAvArtha : jenuM jIvana gaMbhIratA vagaranuM eTale buddhinI nipUNatA vagaranuM hoya te samyagu gharma sAdhI (ArAdhI) zakato nathI. arthAtu je akhuddo-vicAromAM udAra che ane sva-parano upakAra karavAmAM zaktizALI che. te jIva sadudharma mATe yogya che. dhirma AvakAradAyaka ane prazaMsA pAtra karaze.] (8) | vivecana | zabdakozamAM zudra zabdanA tuccha, kura, daridra, aspRzya vigere artho darzAvyA che. ApaNe to zudrano "tuccha' evA arthanA AdhAre ahi vicAraNA karIzuM. gharmano udgama yA vikAsa "samyagu" nipuNa buddhivALI vyaktimAM jovA maLe che. jyAre bALabuddhi-kAcI buddhivALA jIvo sArA-sArano vicAra karI na zake. eTale tevA jIvo tevI vyakti sata svarUpe dharma karI ke ArAdhI-pALI zakatI nathI. A kAraNe sukha-duHkhano vibhAga pADI na zakavAthI te dharmanA saMpUrNa phaLane pAmavA yogya nathI. darzanazAstrInI apekSAe dharma sUkSma, sUkSmAtisUkSma che. "dhArayati iti gharmano artha tethI vyApaka thAya che. upalaka draSTie dravyathI dharmano svIkAra karyA pachI jo jIvanamAM maMdatA, jaDatA ke upekSA AvI to te vyakti bhAvadharma sudhI pahoMcI na zake. tethI ArAdhake niraMtara sUkSma buddhithI gharma samajavo, jANavo, Acaravo ke vicAravo joIe. kahevAnuM tAtparya eja ke - "mAMdA sAdhunI huM vaiyAvacca karIza-davA ApIza" evo koI sevAdharmano svIkAra kare (Agraha rAkhe) paNa ubhayanA bhAgya yoge koI sAdhu bimAra ja jo na maLe to, e sevAvratIne AnaMda thAya ke duHkha ? - temAM sAdhunI azAtA IcchanAra avivekI che. jo zAtA jANI AnaMda pAme, to ciMtavaze ke - zAtApUrvaka gharmadhyAna karI karma khapAvaze. A rIte anumodanA kare to samajavuM ke potAnA ane paranA hitanA vicAro karavA e jIva samartha che. azudra che. svArthamaya vicAra karanAro svArthI nathI. hakIkatamAM kSudratA jIvanamAM ghaNA doSone nimaMtre che. jyAre azudra (akho) satyano pakSapAtI che. paraMparAe paramapada mokSa prApta karavAnI yogyatAvALo che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmano prAraMbha zraddhAthI eTale darzanathI, vikAsa sammajJAnathI, pariNAma cAritrathI ane uttama phaLa tapathI maLe che. duniyAmAM badhA ja dharma kare che paNa svArthamaya. hakIkatamAM dharma saMsAra taravA mATe pApa khapAvavA mATe karavAno che. :34: dharmasthAnomAM je kama khAya, gama khAya ane nama jAya te badhuM ja pAmI jAya) suvAkyo : kSudratAnuM mULa svArtha che. kSudratA ubhayane du:khI kare che. kSudra bhale dhanathI amIra hoya paNa manathI to garIba ja hoya. pada : ciMtana : akSudra gaMbhIra ne udAra hoya. uttama bhAvanA bhAve. akSudra aneka guNa lAve che. akSudra dharmI jIvana mATe yogya che. dAma vinA nirdhana duHkhI, tRSNAvaza dhanavAna, kucha na sukha saMsArameM, saba jaga dekhyo chAna. svArthanI A duniyA kevI, sukhamAM bhAga paDAve, koIka duHkhamAM dUra thAya to koIka vadhu rIbAve. bhAvi traNa vidyArthIonuM... gaMgA ne siMdhu jevI pavitra nadI zaktimati nagarInI kinAre vahetI hatI. nAnA-moTA mahelo ne makAnothI nagarI zobhatI hatI. aDhAre koma (jAti) potapotAne yogya AvAsomAM rahetI ane udarapUrtinA kAryo karatI. eka divasa mukhya mArga uparathI IryAsamitinuM pAlana karatAM be jJAnI, dhyAnI, tyAgI, vairAgI muni zuddha gocarInI gaveSaNA karavA nagarImAM pravezI rahyA hatA. muninA AcAra ucca vicAranI sAkSI pUratA hatA. aMta-paMta bhIkSA gocarI prApta karI nagarInI bahAra udyAnamAM zarIrane bhADuM ApavA javAnA hatA. munine AhAra maLe to saMyamavRddhi ane na maLe to tapovRddhi. tapa karavo Atmadharma. ema e samajatA. munie eka gharamAM dharmalAbha Apyo. acAnaka teonI najara gharamAM gocarI vahoratAM vahoratAM vidyAbhyAsa karatAM 3 vidyArthIo upara paDI. e abhyAsIo kSIrakadaMbaka brAhmaNanI adhyayana zALAmAM adhyayana karatA hatA. atizaya jJAnavaMta munie bIjA sAthI munine svAbhAvikapaNe kahyuM, gurubhAI ! A traNa vidyArthIo ra
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMthI be narakagAmI jIva che ane eka svargagAmI AtmA che, zuM Apane ema nathI lAgatuM? be muni vacce thayelo A vArtAlApa bhIMtane aDIne UbhelA paMDita kSIrakadaMbake sAMbhaLI lIdho. e pote pApathI DaranArA, nirmaLa svabhAvavALA, sajjana ane prANa hatA. veda vedAMtanA jJAtA hatA. upakAra bhAve vidyAdAna ApatA hatA. muninI apragaTa bhaviSyavANI sAMbhaLI eka kSaNa mATe paMDitajI vicAramAM paDI gayA. A traNa vidyArthI eTale eka potAno putra pravartaka, bIjo vidyAbhyAsa mATe Avela dharmaputra nArada ane trIjo rAjAno putra vasu. traNe sUkSma buddhizALI ne jJAna pipAsa che. "pahelA paisA pachI bhagavAna'nA sthAne "prathama jJAna pachI bhojanamAM mAnanArA che. zuM temAM narakagAmI jIva saMbhave ? 1*narakagatimAM janAra raudradhyAnI, krura pariNAmI, hiMsaka, kalezI, rogI, ati AraMbha samAraMbhI ne kaSAyI hoya. AvAM lakSaNa to traNemAM kyAMya jovA jaDe tema nathI. to zuM munie svAbhAvika rIte uccArelI bhaviSyavANI khoTI ? muni to rAga-dveSa vinAnA samatAnA sAgaramAM jhulatAM ne jIvamAtranuM kalyANa karavAnI manokAmanA rAkhanArA che. khoTuM na bolavAnI pratijJAvALA che. paMDitajIne cena paDatuM nathI. mArA ziSya mArA samAgama-sahavAsathI jo bhaviSyamAM narakagatine pAmatA hoya to mAruM nAma-jJAna abhaDAI jAya. jJAna tAraka, uddhAraka hoya DubADe nahi. to pachI zuM kare? koI paNa hisAbe muninI bhaviSyavANI je ziSyone AzrayI uccArI che te narakagAmI banne ziSyane zodhavA, durgatimAMthI bacAvavA joIe. mArI e pharaja che. smRti Adi graMthomAM kahyuM che - "1. bhAryA (patnI) jo pApa kare to te tenA patine lAge, 2. ziSya jo ayogya AcaraNa-pApa kare to tenuM kAraNa guru ema samajI tene lAge. 3. prajA jo pApa buddhivALI thaI hoya to teno bhAra rAjAnA zire Ave"* eTale mAre kAMIka karavuM jarUrI che. hajI rAtrIno eka prahara pUro thayo nathI. vicAromAM aTavAyelA kSIrakadaMbaka paMDita narakagAmI vidyArthInI zodhano rasto zodhatA hatA. traNenI uMmara sarakhI che paNa svabhAvamAM ane sukha-duHkha bhogavavAmAM pharaka che. zuM karuM? kevI rIte narakagAmIne zodhuM e ciMtA teone satAvatI hatI. acAnaka zAstronI vAta yAda AvI ke, kriyAe karma pariNAme baMdha - "jenA pariNAma kharAba e pApI." e sUtra uparathI teoe lAkhanA traNa kRtrima bakarA banAvyA. ane tene azubha bhAve mArI nAkhavA koNa taiyAra thAya che te zodhavAnuM nakkI karyuM." * yathA rAjA tathA prajA. 6 bakarAnA sthAne kukaDAno paNa ullekha Ave che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ A karmabaMdhanI paddhatimAM lakhelA akSaravALA kapaDAne pIlavAthI akSara pIsAI jAya che. tethI jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che. citravAlA vastro dhotI vakhate tenA upara jo dhokA marAya, vastrane patthara para ghasAya, pachADAya to citra je jIvanuM hoya te jIvane mAryo, kilAmaNA ApI tema mAnavuM paDe. tethI A bakarA dvArA dubuddhivALo vidyArthI jUdo tarI jaze. - savAra thaI, paMDitajIe dharmaputra nAradane pAse bolAvyo. sAmAnya vAta karI chelle lAkhanA banAvelA bakarAne ApI kahyuM.. "gAma bahAra jaI jyAM koI na jUe tyAM A bakarAno vadha karI mArI nAkhI) pAcho Azrame Avaje.' nArada paMDitajInI vAta sAMbhaLI vicAramAM paDyo. pharI pUchAya nahiM, kAraNa samajAya nahiM, AjJA utthApAya nahi. evI paristhitimAM gurune caraNe praNAma karI e nagarInI bahAra gayo. mArgamAM eka eka Dagale nArada gurunI AjJA upara manana ciMtana karavA lAgyo. "mAravAnuM kahyuM paNa jyAM koI na jue tyAM eno artha zuM? jijJAsu nArade abhyAsa kALamAM carcAyelA anekAneka prasaMgone svAdhyAya rUpe yAda karyA. "mAravuM e pApa che temAMthI e tAravI zakyo. ane na jue tyAM mAravAnI pravRtti mAyAsahita mithyAtva che. Ama AjJA pALuM to hiMsA ane mAyA vi. pApanuM sevana thAya ane AjJA pALyA vagara pAcho jAuM to mArI viveka draSTinI parIkSA thAya. mAre zuM karavuM? zudra vyakti tevo lAMbo vicAra ja na kare. - chevaTe nArade nizcaya karI e bakarAne mAryA vagara pAcho Azrama jaI gurujIne Apyo. tarata gurujIe pUchyuM, AjJAnuM pAlana na karyuM? nAradane khabara ja hatI ke Avo prazna Avaze. vinayapUrvaka gurujIne javAba ApatAM kahyuM, gurudeva ! caitanya rahita bakarAne mAravo eTale jIvaMta bakarAno vadha karavA jeTaluM pApa thAya tema mane lAgyuM. temaja koI na jUe tyAM A kukarma karavAnuM hatuM paNa saMsAramAM evI jagyA ja na maLI. dareka sthaLe huM to jonAro hAjarA hajura hato ja eTale ApanI AjJA na pALI kSamA karo. - kSIrakadaMbaka paMDite nAradanI jema rAjaputra vasu ane potAnA putra pravartakane paNa bakaro Apelo. temAM vasu to kSatriya hato, rAjaputra hato. koIpaNa vicAra karyA vagara hiMsA karavI, laDAI jhaghaDA karavA enA lohImAM vaNAyuM hatuM eTale gAma bahAra jaI A kukarma karI gurudevanI AjJA pALI gurudevane samAcAra ApyA. - have rahyo pravartaka. thoDo maMdabuddhivALo hato. buddhino upayoga karyA vagara pitAe kahyuM che eTale kArya karavuM ema mAnI jaMgalamAM eka guphAmAM jyAM koI nA dekhAya tyAM kukarma karI pAcho pharyo. na vicAra karyo jIvahiMsAno ke na vicAra karyo brAhmaNa jAtino !
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSIrakadaMbaka paMDita traNe vidyArthIoe karelI pravRtti jANI-sAMbhaLI nakkI karI cUkyA ke, gharmaputra svargagAmi che ane rAjaputra tathA potAno putra narakagAmi che. have temAMthI bacavA-bacAvavAno upAya zo ? mAro putra ke rAjaputra narake javAnA ja kAryo bhaviSyamAM karaze to tethI mArI AbarUnuM zuM? e putrone durgatimAMthI vAravA mATe avazya kAMIka karavuM joIe. acAnaka paMDitajIne yAda AvyuM ke, pApa karanAra to pApI ja che. paNa temAM sAtha ApanAra ke AvA kAryathI pAchA na vALanAra paNa pApI che. A rIte sarvaprathama mAre putrone zubha (sthUla) vicAramAMthI AgaLa vadhI sUkSma vicAro karavAmAM praviNa karavA joIe. kadAca emAM saphaLa na thAya to ? basa, te divasathI putrone vivekabuddhinuM jJAna ApyuM. sArAsAranI samajaNa ApI. puNya-pApanI ane tenA 10-20-100 gaNA pariNAmo bhogavavA paDaze te vAta zAstranI rIte samajAvI. paNa pariNAma zUnya. jAti svabhAva sudhare nahi tema e banne putro azubha pravRtti karavAmAM magna hatA. upAya zodhavA kSIrakadaMbaka paMDita je munie putranI bhaviSyavANI uccArI hatI, tyAM gayA. karuNAsAgara evA upakArI mahArAjane jUnI vAta yAda karAvI putranI pAchaLa mArI paNa durgati thatI hoya, thavAnI hoya to mAre e kAryathI mukta thavA, bacavA zuM karavuM? e pUchI lIdhuM. munirAja to jJAnI hatA. svAbhAvika rIte zuddhabhAve putronuM bhaviSya bhAkhyuM hatuM. have "karaNa, karAvaNa ane anumodana sarIkhA phaLa pAve' e nyAye paMDitajIne mananuM samAdhAna karavA vicArIne kahyuM, paMDitajI ! A nazvara saMsAramAM pitA-putra Adi saMbaMdha A jIve ghaNA anubhavyA. koIpaNa sthaLe sAkSI bhAve jIvana jIvyA nathI. tethI karma bAMdhI bIjA bhave paNa RNAnuMbaMdhanA kAraNe evI ja dayAjanaka paristhitimAM sau phasAya che. putra verI paNa thAya ne sukha apAvanAro paNa thAya ne durgatimAM paNa jAya." (zreNika-koNika vairI, zreNika-abhaya sukhadAtA) jo A paristhitimAMthI bacavuM hoya, mukta thavuM hoya, AtmAne ahitakArI pravRttithI chUTo karavo hoya to dravya ne bhAvathI A saMbaMdho choDavA-tyajavA ghaNA jarUrI che. ethI khoTI anumodanA, anumati, anujJAdinA kAryo baMdha thaze. jyAM saMbaMdha ghaTyo tyAM e vyakti dvArA thatI-thanArI pApamaya pravRttinI anumodanA paNa ghaTaze. ekaMdare he bhAgyazALI ! saMsArathI virakta thaI dikSAne svIkAravI e sarvottama mArga che. chevaTe jyAM sudhI A kalyANakArI mArge na javAya tyAM sudhI saMsAramAM paNa vairAgyabhAve viSaya, kaSAyanI pravRtti ochI karI bacI zakAya che. vrata, niyamo svIkArI saMsAramAM jaLa kamaLavata jIvI zakAya che. * "rAjezvarI te nakezvarI". dIvA pAchaLa aMdhAruM, chate dIve aMdhAruM, dIvAnI nIce aMdhAruM.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ e ema mI,, upakArI gurudevanI vAto sAMbhaLI phIrakadaMbaka paMDita jAgI gayA. vairAgyavAna thaI pApabhIru AtmA jema pApathI chUTo thAya tema AtmakalyANa-saMyamanA mArge prayANa karyuM. putra parivAra, saMsArIo, paDosIo paMDitajInA na kalpelA vicAra jANI-sAMbhaLI Azcarya pAmyA. manomana paMDitajInA tyAganI anumodanA karavA lAgyA. paMDitajIe "jJAnasya phala virati' e sUtrane yathArtha karyuM. phIrakadaMbakano sthAne paMDitaputra pravartaka have potAnA ziSya-vidyArthIone saMskRta vidyA bhaNAvatA hatA. eka prasaMge potAnA vidyArthIone teNe "ajairyaSTam' A veda vAkyano artha bakarAvaDe (bakarAnuM balidAna karI) yajJanI kriyA karavI' evo managamato artha karyo. yogAnuMyoga te divase gharmaputra nArada paNa pAThazALAmAM UbhA UbhA A carcA sAMbhaLatA hatA. pravartaka paMDitaputra dvArA je rIte zabdano artha karAyo che, te khoTo hovAthI nArade mitrabhAve pravartakane "ajairyaSTa zabdano sAco artha batADyo ke - jUnI (sAta varSa pUrvenI)* vrIhI dvArA yajJanI kriyA karavI.' nAradano artha vAstavika rIte sAco hato. paNa potAnA mukhe bolAI gayA pachI pAchA pharI javuM e pravartakane na gamyuM. tethI baMne mitro vacce rika thayo. aMte sahaabhyAsI je atyAre vasa rAjA tarIke che te rAjaputrane lavAdarUpe arthanA sAcA-khoTApaNA mATe nakkI karyo. sAthe sAthe jeno artha khoTo tenI jIbha kheMcI kADhavI tevI zikSA paNa nakkI karI. A vAta pravartakanI mAtAne khabara paDI. banne pAsethI gaMbhIratApUrvaka arthane paNa jANI lIdhA. mAtAe svIkArI paNa lIdhuM ke, putrano artha khoTo che, nArada sAco che. paraMtu jo rAjaputra vasu putranA viruddha arthane khoTo kahe to ? mAtRdadaya khaLabhaLI UThavuM. putranA rAge-mohe jora karyuM. game te prakAre vasurAjA nAradanA arthane khoTo ane pravartakanA arthane sAco kahe to putra uparanuM saMkaTa TaLe. tene jIvatadAna maLe. anyathA ? mAtAne vicAra spharyo. e vasurAjA pAse pahoMcI gaI. paMDitajInA patnIne ghaNA samaye jovAthI vasurAjA paNa AnaMdIta thayA. gharanA kSemakuzaLa pUchI rAjAe kAMI kAma hoya to jaNAvavA kahyuM. mAtAe kahyuM, pravartaka putra ane nArada vacce thoDo vAdavivAda eka zabdanA artha bAbata thayo che. teo zabdano sAco artha kyo teno nyAya karavA ApanI pAse AvavAnA che. pUrvakALamAM Ape eka vacana mane ApeluM te Aje huM pUrNa karavA - vinayana vidyAgrAhyA, puSkalena ghane navA athavA vidhayA vidyA caturtha nava kAraNabhU I * eka jAtanuM jUnuM anAja. te acitta jevuM hovAthI pharIthI ugavAnuM nathI mATe "aja' kahevAya che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI chuM. mArA putrano artha khoTo che, chatAM Apa jo sAco kahezo to mArA putranI jIbha surakSIta raheze, anyathA e marI jaze. rAjA paMDitajInA patnInI vAta sAMbhaLI muMjhAI gayA. potAnI satyavAdI harizcaMdra jevI chApa che. tethI saune mAruM siMhAsana addhara AkAzamAM che tevo anubhava thAya che. have jo khoTA arthane sAco kahuM to ? rAjAe yogya thaze tevo TUMko javAba ApIne paMDitajInA dharmapatnIne ciMtAthI mukta karyA. paraMtu javAba ApavAmAM rAjadroha, nyAyadroha, paMDitadroha, satyavacana droha najara sAme AMTA mAravA lAgyA. lAkaDI tUTe nahi ne bheMsa (sApa) mare nahi" evo javAba zodhavA lAgyA. be divasa bAda pravartaka ane nArada bane adhyayana kALanA graMtho laI rAjasabhAmAM hAjara thayA. vasurAjAne prathama sarvavRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. je zabdano artha karavo che te paNa lakhI Apyo. khoTo artha kahenAranI jIbha kADhI naMkhAze e zikSA paNa kahI. basa, have rAjA javAba Ape teTalI ja vAra hatI. vasurAjA Aje ghaNo ciMtAmAM hato( khoTuM bole to Abaru jAya. sAcuM bole to pravartakanA prANa jAya. eka kSaNa sAcuM bolI pravartakanA prANane jokhamamAM mUkI pachI rAjAjJA dvArA zikSAtre kensala paNa karavAno vicAra karyo. paNa je rIte rAjAjJA amalI thavI joIe te rIte amalI na thAya to ? mRSAvAdanuM pApa paNa najara sAme AvyuM. have zuM karavuM? te prazna hato. chevaTe AMkha baMda karI ISTadevanuM smaraNa karI rAjA juThuM bolyA. pravartakano artha sAco che. rAjAnA javAba sAme nAradane kAMI dalila karavA jevuM na rahyuM. zikSA asatyanA nyAye bhogavavA e taiyAra thayo. paNa... je kSaNe rAjAe jUThuM bolI satyAsatyano cukAdo Apyo teja kSaNe rAjyanI adhiSThAyaka devIe rAjAnA siMhAsanano nAza karyo. je siMhAsana Aja sudhI addhara dekhAtuM hatuM te maTI gayuM. sAthosAtha ayogya kArya, svArtha ane prApta karelA jJAnanI vikRtInA kAraNe rAjAnuM kamote maraNa thayuM ! raudradhyAnathI mArI narake gayA. - pravartakano AnaMda alopa thaI gayo. nArada paNa eka kSaNa nyAya-anyAya, sAcuM-khoTuM, yogya-ayogyanA vicAramAM bIjAnA duHkhe duHkhI thayo.* prajAne jyAre A ghaTanA satya svarUpe samajAI tyAre te paNa svIkArI beThI ke, zudra saMkucita vicAra duHkhadAI che. mAnavIe jIvana saphaLa karavA azudra (vizALa vicAra) vicAravALA banavuM joIe. * prasannacaMdrane mastaka uparanA muguTane zodhavA jatAM potAnI bhUla samajAI. bAhyarIte karelA bAnane dharmanA UMDANamAM laI javA taka maLI. yAvatu kevaLI thaI mole paNa gayA.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'svarUpavAna' zloka : caraNa-bIjuM prazasta rUpa... saMputraMgovaMgo paMciMdiyasuMdaro susaMghacaNo / hoI prabhAvaNadeu khamo ya taha ruvarva dharmo mA bhAvArtha : jenA aMgopAMga saMpUrNa hoya, indriyo sapramANa ne suMdara hoya, saMghayaNa uttama hoya tene rUpavAna--svarUpavAna kahevAya. ane tevo ja (bhAgyavAna) puruSa dharmane dIpAvI zake che. dharma pALavAmAM zaktimAna thaI zake che. (9) vivecana : dharmanA dvAre praveza mATenI yogyatAnA vicAro ahIM rajU karIe chIe. zarIra vijJAnanI draSTie je jIvane mastaka, chAtI, udara (peTa), pITha, be sAthaLa ane be hAtha ema ATha aMgo sapramANa hoya, AMgaLI vi. upAMgo pramANopeta hoya arthAt 32 lakSaNavaMta mAnavI hoya te yogya sva-rUpI kahevAya.* jenA zarIramAM khoDakhAMpaNa (uNapa) hoya, vikalAMga hoya, nAmakarmanA prabhedamAM (zarIra nAmakarma) kSati hoya, saMghayaNa saMsthAnamAM khAmI hoya, janmAMdha ke ratAMdha hoya tevA jIvone choDI bAkInA paMcendriya suMdara suzobhita (bAhya-atyaMtara) zarIravALA jIvone puNyavAna kahevAya che. 8 karmanA kAraNe yA uMmaranA kAraNe manuSya janma pAmyA pachI azAtAvedanIya karmanA udaye rogI hoya, bobaDo, prajJAcakSu, mUMgo ke bahero vigere doSavALo hoya to tevA jIve ArtadhyAna na karatAM zAMtithI dharmArAdhanA karavI hitAvaha che. sukRtyanI anumodanA paNa puNya baMdhAve, karma khapAve che, jyAre duSkRtya navA pApa baMdhAve e vAta bhUlavI nahiM. na svarUpavAnamAM rUpa--be prakAranA jo kalpavAmAM Ave to sahelAIthI guNa+rUpa evo eka vibhAga dharmI tarIke prasiddhi pAme. kadAca jIvanamAM guNa hoya ane prazaMsApAtra rUpa na hoya to paNa evA AtmAne dharmanI zreNImAM mUkI-gaNI zakAya. paNa je nirguNI hoya tevo rUpavAna ke kadarUpo AtmA saddharmano adhikArI thavA yogya samajAya nahiM. eTalA ja mATe rUpavAnanA samakitI ane mithyAtvI evA bheda darzAvyA che. TUMkamAM svarUpavAna sadguNanA kAraNe dharmI banI prazaMsApAtra bane che. * saMpUrNa zuddha zarIradhArIne aMjanazalAkA Adi viziSTa vidhi-vidhAna karavA mATe yogya kahela che. bali mATe paNa 32 lakSaNavaMtA bALakanI (amarakumAranI jema) zodha thAya che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevAnuM tAtparya eja ke, dharma mATe zarIra svarUpavAna joIe tevo vicAra karavAne badale vidhi-vidhAna vakhate aMga suvizuddha hovuM joIe e vAta samajavA jevI che. vikRta ke azuddha zarIra zuddha-pavitra kriyA mATe bAdhaka che. mana, vacana, kAyA upara jo kAbU haze to dareka kriyAmAM saphaLa thazo.* jIvanamAM karmarahita thavA mATe zIla-tapa ane bhAva avazya joIe. zIlathI zarIra baLavAna thAya, tapathI kaMcanavarNa kAyA thAya ane bhAvathI zarIra dvArA siddhinA zikhare pahoMcAya. TUMkamAM dharma ja zivamaMdire pahoMcADe che. hiMsaka, krUra, cAMDAla jevA jIvonA rUpa joIzuM to tarata ayogya che tema khyAla Avaze. mATe dareka guNavAna, svarUpavAna jIva dharmanA AlaMbanathI karmarahita, rUparahita banI kramazaH zAzvata sukhano bhoktA bane eja bhAvanA... | suvAkyo | * bAhyarUpa chetare che, atyaMtara rUpa sanmAne che. * rUpano karma tathA zarIra sAthe saMbaMdha che paNa zarIra kSaNika-nAzavaMta che. * rUpa sAruM meLavavAnI nahi sArA thavAnI IcchA rAkho. * jIbha-nAka-AMkha-kAnano upayoga sArA sthaLe karo. ' * manathI rUpanuM nahi guNanuM citna karo. * * rUpa-guNa=0, guNa+rU5=100 gaNitane samajo. paE : vagara dhoI tuja nirmaLI, kAyA kaMcanavAna, nahiM prasveda lagAra, tAre tuM temane je ghare tAruM dhyAna... [ciMtana :] svarUpa ke sva-rUpa ? jara, jamIna ne jo e traNe kajIyAnA chorU' tema "rUpa ane rUpaiyA' pAchaLa Aje duniyA gAMDI thaI che. e vAtane thoDI taTastha buddhithI tapAsIe. e bALakanuM nAma vaja. mAtAnuM nAma sunaMdA ane pitAzrInuM nAma dhanagiri. jyAre vajano janma thayo tenA 1-2 mahinA pUrve pitA dhanagirie dIkSA lIdhI hatI. have putrotsava karavA gharamAM bIjuM koI na hovAthI badho ja bhAra mAtA sunaMdA upara AvI paDyo hato. dayALu evA aDozI-paDosIoe putra vajanA janmanI khuzAlI to jarUra manAvI paNa sAthe sAthe carcA paNa UbhI karI ke, Aje jo putranA pitA hota to * sAmAyikanA 32 doSamAM 10 mananA, 10 vacananA ane 12 kAyAnA doSa che. zrIpALa rAjAe tethI ja sarvaprathama bhAvapUjA karI siddhacakranI ArAdhanA karela.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ anero AnaMda Avata. paNa zuM thAya ? pitAe to dIkSA lIdhI. sAdhu thaI AtmakalyANa kare che. bALa vaja jyAre janmyo tyAre tenI janma kuMDalImAM uttama graha-nakSatro bhAvinI cADI khAtA camakatA hatA. pitA ane dIkSA e be zabda vAraMvAra tenA kAne paDatAM e svarUpavAna-puNyavAna bALakane e zabdonA kAraNe, vicAronA sahAre jAtismaraNa jJAna thayuM. have vaja paNa A jJAnanA pratApe dIkSA zabdano artha samajI gayo. * "hA. jo mArA pitAe mane choDI dIkSA lIdhI che, to pachI mAre A gharamAM rahI phAyado zo ?" evA vicAronA kAraNe teNe paNa dIkSA levAnuM nakkI karyuM. mAtAnI rajA meLavavA apragaTa rIte mAtAno potAnA pratyeno moha ghaTADavA jyAre mAtA ghare hoya tyAre Akho divasa raDavAnuM zarU karyuM. bALaka hoya ke moTA hoya, saune raDavAthI prAyaH managamatuM maLe che. jo ke raDavAnA ghaNA prakAro suprasiddha che. mAtA sunaMdAe raDI rahelA putrane chAno karavA ghaNAM ramakaDAM bhegA karyA. aneka vaidyone, jyotiSIone paNa pUchI AvI. paNa kAMI ja phAyado na thayo. hakIkatamAM zarIramAM roga hoya to te davAthI maTe. saMsAramAM rahevuM hoya to tevA ramakaDAmAM mana parovAya paNa A to juduM ja hatuM. bIjI rIte manamAM roga hato. eka divasanI vAta. dhanagiri muni vicaratA vicaratA gAmamAM padhAryA. gurunI AjJAthI gocarI levA mATe muni potAnA ghare paNa AvyA. gocarI jatAM ziSyane gurue gaMbhIra bhASAmAM kahyuM ke, "muni ! jo Aje tamane "sacitta gocarI maLe to te paNa jarUra letA Avajo." dhanagiri muni gurunI vAta tarata samajI na zakyA paNa samayavarte sAvadhAna ema nirdoSa gocarInI gaveSaNA karatAM karatAM potAnA ghare pahoMcI gharmalAbha Apyo. sunaMdAe patidevane AvakAra ApI yogya gocarI vahorAvI lAbha lIdho. sAthe sAthe bALaka covIse kalAka raDyA ja kare che, huM to kaMTALI gaI chuM. mATe gocarImAM tene paNa laI jAo tevI vinaMtI karI. muni eka kSaNa vicAramAM aTavAI gayA. tyAMja yAda AvyuM gurunuM vacana ! teo paNa samajI gayA ke, sacitta gocarI maLe to lAvajo eno artha A ja che. munie bIjI aDoza-paDozanI pAMca vyaktione bolAvI badhAnI sAkSImAM bALakane svIkArI lIdho. raDatuM bALaka zAMta thayuM. sunaMdA paNa javAbadArIthI mukta thaI. muni paNa eka AtmAno uddhAra thaze ema samajI AnaMdIta thayA. muni gocarI laI upAzraye gurunA caraNe pahoMcI gayA. bhAta-pANI AlovIne gurudevane sacita gocarInA darzana karAvyA. bALakanuM vajana sAruM hovAthI tarata gurunA zrImukhe bALakanuM nAma paNa "vaja' paDI gayuM. 10
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALaka nAnuM hatuM tethI tenuM lAlana-pAlana sAdhvIjInA upAzrayamAM zrAvikAo suvyavasthita karatI hatI. sAdhvIjI prasaMge prasaMge zrutajJAna bhaNatAM ane rAtre madhura avAje svAdhyAya karatAM. A rIte sAdhvIjInA zrImukhe agyAra aMgano svAdhyAya vajasvAmI mATe pUrvakALanA jJAnane jAgrata karanAro thayo. traNa varSanI nAnI uMmaramAM agyAra aMga kaMThastha karavAnI taka jhaDapI lIdhI. A 3nI 51 - zrImatine have potAnA buddhimAna, samajadAra putrane pAcho prApta karavAno moha jAgyo. rAjasabhAmAM prayatna karyo. rAjAe putranI jyAM IcchA hoya tyAM javA chUTa ApI. paraMtu temAM zrImatine saphaLatA na maLI. have badhAnI saMmatithI vyavasthita dIkSA zrImatie ane bALake laI jIvananuM prabhAta kholyuM. vaja mAMthI bALamuni vajasvAmI thayA. have teo jyAM vicare tyAM teonA sukumALa vadanane, tejasvI lalATane, rUpa ane lAvaNyane nirakhavA ToLeToLA AvatA thayA. ane mukta mane kAmadevane bhUlAve tevA rUpanA ane guNavaMtonI barAbarI karAve tevA guNanA guNagAna gAtA. eka to tIkSNa-sUkSma buddhi, bIjuM bALa nirdoSa uMmara pachI joIe zuM? saunA e vahAlA thayA. eka divasa upAzrayamAM vanAvAda zeTha AvyA. teoe vajasvAmInA rUpaguNanI ghaNI prazaMsA sAMbhaLI hatI. teonI ekanI eka koDabharI kanyA rUkSmaNIe paNa manomana nakkI karyuM hatuM ke, A bhavamAM paraNIza to vajasvAmIne. tethI zeTha vajanavAmInuM mAruM karavA AvelA. lAkho sonaiyA caraNe gharIza koDabharI kanyA svIkAro. khAlI hAthe pAcho nahiM jAuM. mArA upara upakAra karo, mArI vAta svIkAro. A paNa. A to tyAgI, vairAgI, zAnI, bAnI, brahmacArI bALamuni hatA) zeThanI mAgaNI kema pUrNa karAya? kanyAne samajAvavA bIjo mArga apanAvavA sAmAnya rUpanI pAchaLa pAgala na thavA vajasvAmIe prayatna zarU karyo. teoe kahyuM.. - bha. vAsupujya svAmInA putranI putrI rohiNIe jIvanabhara duHkhane joyuM nahotuM. kAraNa.. pUrvanA dugaMdhinA bhavamAM e jIve guNasAgara muninA upadezathI kAyAthI, sparzathI, gaMdhathI, rUpathI asahya evA upasargone samabhAve sahana karyA hatA. rohiNI tapanI uttama prakAre ArAdhanA karI hatI. bIjA mane duHkha Ape, apazabda bole ke tIraskAra kare to paNa mAre pratikAra karavo nahi. samabhAva rAkhavo. evA nirNayathI je zAtAdanIya karma bAMdhyuM tenA kAraNe A bhave suMdara svarUpavAna thaI. jIvanamAM duHkhI na thaI. duHkha zuM che te svapnamAM paNa na joyuM. - jyAre mRgAloDhIyA rAjaputra hato, chatAM A bhavamAM azAtA bhogavato hato. harikeSI ane metAraja muni nIca kuLamAM janmyA paNa ucca kuLane zobhe tevA 11
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ teomAM vicAra pragaTyA. sagaracakravarti puNyathI cha khaMDanA svAmI thayA. Indra aizvarya ane rUpanI prazaMsA karI tenA kAraNe devatA jovA AvyA. tyAre acAnaka bhAna bhUlI rUpanuM mada-abhimAna karatAM 18 rogonA zikAra banyA. tIrthaMkara paramAtmA gaNadharAdinA rUpanI tulanAe A jagatamAM badhA rUpa kSaNika che. bharatacakrInA hAthanI AMgaLImAMthI vIMTI paDI javAthI e anityAdi bhAvanA bhAvatA kevaLI thayA. mATe bhAgyazALI rUpa kSaNika che, kSaNabhaMgura che. e vAta bhUlatA nahi. eka vAta yAda rAkhajo ke, guNavAnanA jIvanamAM alpa paNa guNa hoya to tenuM rUpa tene gharmamAM sthira kare che, te prazaMsA pAme che. prAya: je guNavAna hoya te puNyavAna hoya ane je puNyavAna hoya te svarUpavAna paNa hoya.* rUpane puNya sAthe ghaNo najIkano saMbaMdha che. jyAre puNyane dharmadhyAna, dharmalezyA ke zuddha pariNati sAthe gADha maitrI che. jo puNyavAna AtmA dharmadhyAna kare to prAyaH alpa ke mahad aMze bAhya ke atyaMtara rIte rUpavAna thAya. hakIkatamAM vivekI AtmA rUpane nahi guNane jue che. rUpavAna hoya ane jIvanamAM gharma na hoya to te sarvatra anAdara, apamAna pAme che. azAtA bhogave che. jyAre eja zarIra upara jo koInI dayAno varasAda varase, rogI-nirogI thAya to badhA tenA IcchIta kAma zarU karI dhanyatA anubhave. jenAmAM nItimattA hoya, paramArtha karavA mATe taiyArI hoya tenA mukha upara aneruM teja dekhAya che. svarUpanI sAthe seNAnubaMdhanI paNa kyAreka sIdhI ke ADI asara hoya che. mayaNAsuMdarI rAjaputrI, rUpa rUpano aMbAra chatAM karma siddhAMte koDhIyA uMmararANA kuMvarane paraNI. sadbhAgye kuMvara rAjaputra nIkaLyo. je rogI hato te kaMcanavarNa thayo. temAM paNa UMDe joIzuM to pUrvabhavanuM, vartamAna bhavanuM dharmanuM zaraNuM ja kAma kare che, asara thAya che. jyAre tenI bena surasuMdarI duHkhI duHkhI thaI. bhAgyane sudhAravA jema dharma jarUrI che tema rUpane vyakta karavA mATe pAvaDaranI nahi paNa madhura hAsya ke saguNanI jarUra che. vartamAna kALamAM ghaNA kadarUpA potAnA kurUpane chUpAvavA, svarUpavAna dekhAvA vividha prayatna kare che. cAre bAju valakhA mAre che. paNa karmanA saMyoge je rUpa maLyuM che temAM kAMI sudhAro thavAno nathI. pUrvabhavamAM jIvadayAnuM uttama pAlana karanAra A bhave zAtAvedanIya karma bhogave che. svarUpavAna thAya che. jIvanamAM sukha-duHkha, taDakAchAMyaDA AvyA ja karavAnA che. mATe sukhamAM ghelA ne duHkhamAM DhIlAM thavAnI jarUra nathI. banne avasthAmAM prasanna raho. hasatA raho. zAstramAM eka mahiyAraNanI vAta Ave che. maTakI bharI te gAmamAM dahIM vecavA * kokIlakaMThI baheno prAyaH svarUpavAna na hoya. kAmadhenu gAya kALI hoya chatAM AMkhone game tevI hoya. 12
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jatI hatI. evAmAM cAlatAM Thokara vAgavAthI te maTakI phUTI gaI ane dahIM DhoLAI gayuM. duHkhI duHkhI thaI paNa te hasatI hatI. vaTemArguoe nukasAna thayuM chatAM kema hase che? ema pUchyuM. mahiyAraNe kahyuM, zuM karuM? rAjAnI rANI hatI. rAjA gayo to zeThane nokarANI thaI. A rUpe tyAM paNa sukha na ApyuM eTale have mahiyAraNa thaI. mAro roTalo A dahIMmAM chUpAyo hato te paNa Aje DhoLAI gayuM. have tame ja kaho, A karme zarama nathI rAkhI tethI duHkhanI sAme raDuM ke hasuM ? game te hoya paNa rUpane pacAvanAra, sukhanI vRddhi karanAra, prIti-maitrInA mArge caDhAvanAra jo koI hoya to te dharma che. gharmanuM bIjuM pagathiyuM sva(AtmA)rUpa (oLakhANa)ne prApta karI sau jIvanane suzobhita kare eja bhAvanA... jIvananA utthAna mATe cAra cIjo - (1) samajadArI - jJAna (2) ImAnadArI - darzana (3) javAbadArI - cAritra (4) bahAdUrI - tapa. 13
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'TharelapaNuM' zloka : caraNa-trIjuM saumya-zAMta prakRti (payausomasahAvo, na pAvakarmo pavattaI pAye havaI suhasevaNijjo, pasamanimitte paresiMpi. ll107 bhAvArtha : je svabhAvathI zAMta prakRtivALo hoya, te prAyaH pApapravRttimAM pravartato, ramato AnaMdane pAmato nathI. tethI te jIva sukha bhogavavAlAyaka puravAra thAya che. uparAMta bIjA jIvonA karmane paNa upazamana (zAMtithI bhogavI levAnI draSTi) karavA nimittarUpa (preraNArUpa) bane che. (10) vivecana : A jIvane zAtAvedanIya karmanA udaye kSamA-samabhAvAdi kAraNe saumya-zAMta svabhAva prApta thAya ema kahIzuM to te kAMI khoTuM nathI. teja rIte je bIjAne du:kha Ape, vicAro kharAba karAve, Arta-raudradhyAnI thavA nimittarUpa bane e azAtAvedanIya karma navA bAMdhe che ema kahI zakAya. sukha Ape sukha, du:kha Ape du:kha maLe. mukhyatve sukha bhogavavAnI lAyakAta-yogyatA jeNe bIjAne A bhavamAM ke parabhavamAM sukha-zAMti sadbhAvanA ApI che tevI vyaktimAM chUpAI che. jenA manavacana-kAyA zAMta che, gaMbhIra che teja dharma AcaravA mATe sAco adhikArI che. pApano baMdha caMcaLa mana, vacana, kAyA, viSaya, kaSAya vigerethI thAya che. jIva A rIte azAMta manAdinA kAraNe IcchAe ke anicchAe kAraNasara ke vinAkAraNa pApathI daMDAya che. nikAcita karma paNa bAMdhI le che. sujJa puruSoe tethI ja kahyuM che ke, jIvanamAM zAMta-saumya prakRti (svabhAva)ne sthAna Apo. je zAMta che te bIjAne zAMta kare. je tAmasa che te bIjAne tAmasa kare. jevuM vAvazo tevuM laNazo--meLavazo. jagatamAM prasiddha che ke, dharma-maMgaLa karanAra che, kalyANa karanAra che. temaja sarvatra sarvottama svarUpe prasiddha che.* Avo dharma jIvanamAM kyAre Ave ? jIvanamAM kyAre pariName ? jyAre jIvanamAM dharmane zobhe tevA AcAra vicAra hoya. dharmasthAnakomAM jaIe paNa jinamaMdiranI AzAtanAthI na bacIe to jyAMthI meLavavAnuM che tyAM khoI besIzuM. kSamAnA pAMca prakAra che. (1) upakAra kSamA, (2) apakAra kSamA, (3) vipAka kSamA, (4) vicAra kSamA, (5) svabhAva kSamA. * 'kaivalI patnatto dhammo maMgalaM' Adi. 14
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAda rAkho khoI beThAM pachI meLavavA aneka janma ochA paDaze. Aja kAraNe azAMta prakRtino nirmANadAtA yA pApanA dvArA mana, vacana, vartana, jIvana Adine oLakhI lo. caMcaLa vRtti je nukasAnakAraka che, tene tyajI do. teja rIte jo gharmavAsita thavuM hoya to guNavAsita thAo. saumya-zAMta, saraLa svabhAvI jIvanA jIvanamAM ja gharmano vAsa che e vAtane svIkAro. | suvAkyo | zatru ke mitra para kSamA rAkhavI te sAdhunuM bhUSaNa che. paNa aparAdhI para kSamA rAkhavI te rAjAnuM dUSaNa che. * gharma-AtmAne pavitra thavA madadarUpa thAya che. * saumya svabhAva, kaTuvANI, viSaya kaSAyone ThAraze. * jaDa padArthonI ajJAnatA jIvanamAM saumyatAne AvavA na de. * AtmAne malina thavA mATenuM kAraNa Arta-rauddha dhyAna che. * jIvanamAM jo kakaLATa ke ukaLATa hoya to zAMti na hoya. * bhUmi ne prakRti ane sArAM-narasAM anubhava karAve che. * * pada : manuSyanuM AbhUSaNa rUpa che, rUpanuM AbhUSaNa guNa che, guNanuM AbhUSaNa jJAna che, jJAnanuM AbhUSaNa kSamA che. mAro nizcaya basa eka ja svAmI banuM tamAro dAsa, tArA nAme cAle mArA zvAsozvAsa.... ciMtana | AjJApAlaka - ziSya... vidvataM ca nRparva ca, naiva tulya kadAcana / svadeze pUjyate rAjA, vidvAna sarvatra pUjyate | A jagatamAM svabhAvanI davA nathI. je nagarImAM bAramA tIrthapati zrI vAsupUjya bha.nA kSetrasparzanAnA kAraNe pAMce kalyANako thayA hatA te caMpApurI nagarInA udyAnanA zAMta vAtAvaraNamAM kauzikArya upAdhyAya potAnA aMgarSi ane rUdraka nAmanA ziSyo sAthe rahetA hatA. kavidyAbhyAsano vyasanI aMgarSi svabhAve zAMta, milanasAra, nyAyapriya, * vidyAbhyAsInA ATha guNo. (1) hAsya nahIM karanAra, (2) Indriya damana karanAra, (3) zreSTha AcAra pALanAra, (4) marma na batAvanAra, (5) akhaMDita AcAra dharanAra, () rasamAM Asakta na thanAra, (7) krodha na karanAra, (8) satyamAM rakta rahenAra. - 15
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jijJAsu ane vivekI hato. vidyAgurunA vacananuM koIpaNa divasa utthApana karato na hato. kaSTa paDe to paNa saMpUrNa pAlana karavAnA svabhAvavALA hovAthI vidyAguruno prItipAtra banyo. ' - rUdraka - jaDabuddhivALo ane aMgarSithI viruddha svabhAvavALo hato. bIjA zabdamAM eka pANI jevo nirmaLa to bIjo agni jevo jvalana ! AvI viruddha paristhitinA kAraNe dareka vakhate rUdraka nabaLo paDato. IrSA-adekhAIthI harahaMmeza aMgarSinA chIdro-doSo zodhyA karato. phaLa svarUpa enuM mana adhyayanamAM coTatuM nahi. karavA yogya pravRtti e karI zakato nahi. bhUlI jato. eka divasa upAdhyAye bannene vahelI savAre jaMgalamAM IdhaNa levA mokalyA. aMgarSi to prAtaHkarma karI utAvaLe jaMgalanI vATe pahoMcI gayo, paNa rUdraka ALasu hovAthI javAmAM vilaMba karyo. A saMsAramAM pramAdi jIvo pravRtti kare kharI, paNa * pramAda-ALasanA kAraNe samaya ane zaktine veDaphIne. Akho divasa khAvAmAM, jovAmAM, bhogavavAmAM ane uMdhavAmAM samaya bagADe. rUdrake paNa gurunI AjJA bhUlI jaI IdhaNa levAne badale rastAmAM dUtAvAsa ane nATaka jovAmAM madhyAhna sudhIno samaya pUro karyo. acAnaka gurunI AjJA yAda AvI eTale UbhA page doDato doDato jaMgalamAM pahoMcyo. kudaratI rIte aMgaSine mArgamAM lAkaDAMno moTo bhAro upADI Avato joI rUdrakane zarama AvI. have zuM karuM? e vicAratA nadInA kinAre nAnA choDavAnI ADamAM chUpAI gayo. jyAre aMgarSi AgaLa vadhI gayo tyAre nadInA kinAre lAkaDAM viNavA rUdraka AgaLa vadhyo. nadI kinAre eka vRddhA potAnA paMthakanAmanA putrane bhojana ApI, lAkaDAM levA AvelI. bhegA karelA lAkaDAMno bhAra upADI nagarI tarapha jatI hatI. lAkaDAMnA bhAranA kAraNe, uMmaranA kAraNe vRddhA kamarathI vaLI gaI hatI. cAlavAmAM paNa takalIpha thatI hatI. paNa zuM kare ? mAMDa mAMDa jIvanano paMtha pUrNa karatI hatI. tevI dayAnaka jyotiryazA vRddhAne rUdrake joI manamAM karUNA-dayA lAvavAne badale te vRddhAnI sAthe * gharma zravaNAdimAM aMtarAyabhUta 13 kAThiyAH (1) ALasa - saMsAramAM apramata, dharmamAM pramAda lAparavAhI sevanAra. (2) moha - saMsAranA AkarSaNathI gharmamAM upekSA karanAra. (3) avajJA - avarNavAdI, niMdaka, jinAjJAnI upekSA karanAra, (4) staMbha - guNIno Adara-bahumAna na karanAra. (5) koi - kaDavA phaLa krodhanA che, jANe chatAM na tyanAra. (Da) pramAda - cAra vikathAono anurAgI. (7) kupaNatA - sAMsArIka kAryamAM udAra, dharmamAM kupAtA rAkhanAra, (8) bhaya - lajjA, niMdA, zatru AdithI bahAra na janAra. (9) zoka - priyajanonA mota AdithI viyoga. (10) ajJAna - mUDhatA, azraddhAvAna. (11) vyAkSepa - vicAromAM caMcaLa, asthira. (12) kutuhala - kone zuM thayuM? koNe zuM kahyuM? (12) ramaNa - ramato jovAmAM, khelavA-kUdavAnA vyAyAmamAM samaya pUro kare. 16
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaghaDI paDyo. eTaluM ja nahiM paNa vinA kAraNe vRddhAne mAra mArI teno bhAra upADI utAvaLe pagale TUMkA raste AzramanI vATe cAlI nIkaLyo. rUdrakane Dara hato ke jo aMgarSi mArI pahelA AzramamAM pahoMcI jaze to mArI bAjI bagaDI jaze eTale eka zvAse jaladI paMtha kApato e Azrame pahoMcyo. tyAM jaI thAka utAre te pahelAM ja upAdhyAyajIne ghabarAtA nATakIyA svare kahyuM... ''upAdhyAyajI, upAdhyAyajI, bhAre thaI che. tamArA mAnItA, lADIlA aMgarSi ziSye lAkaDAM kApavAnA badale eka jyotiryazA vRddhAnuM jIvana jaMgalamAM TUMku karI nAkhyuM che. tene mAra mArI teno lAkaDAMno bhAro jhUMTavI-upADI thoDIja vAramAM ApanI pAse Avaze. AvuM kALuM kRtya karatAM ene saheja paNa zarama na AvI. tethI huM tamone samAcAra ApavA utAvaLe Avyo chuM. hAthInA dAMta bahAranA jUdA aMdaranA jUdA, je bahArathI sArA hoya te aMdarathI kevA kALA hoya tenuM A udAharaNa che.'' upAdhyAyajI rUdrakanI vAta sAMbhaLI eka kSaNa avAka thaI gayA. zuM aMgarSie sAce ja AvuM karyuM haze ? jo ema ja hoya to tevA ayogya ziSyane AzramamAM rakhAya ja kema ? teTalAmAM ja aMgarSi lAkaDAMno bhAro upADI AzramamAM Avyo. tenuM mukha taDakAnA kAraNe lAlacoLa thaI gayuM hatuM. AkhuM zarIra parasevAthI rebajheba thaI gayuM hatuM. zAMtino zvAsa levA bhArAne jamIna upara mUkI eka kSaNa Ubho rahyo tyAMja upAdhyAye krodhAvezamAM AvI kahyuM. 19. (pApI, ahiMthI nIkaLI jA. mArI najara na paDe tyAM sudhI dUra dUra cAlyo jA. tuM pApI che. tArA kAraNe mAruM ane AzramanuM nAma kalaMkita thaze. kukarma karanAranuM moDhuM jovAmAM paNa pApa lAge. Avo manano melo hoIza tevI kalpanA paNa mane nahotI. 2523 upAdhyAye kaThora vacana kahI kAMIpaNa pUchyA-sAMbhaLyA vagara aMgarSino hAtha pakaDI AzramanI bahAra kADhI daravAjo baMdha karyo. have upAdhyAyajIne manamAM zAMti thaI. asatya vacana bolanAra rUdraka paNa veranI vasulAta barAbara thaI tethI manamAM ne manamAM AnaMdIta thayo. vagara vAMke zikSA pAmela aMgarSi samatAbhAve potAnA karmane doSa Apato nagarInI bahAra dhIre dhIre pahoMcI gayo. kaDakaDatI bhUkha lAgI hatI, gaLuM sukAI gayuM hatuM. kyAM javuM ? konI pAse khAvAnuM mAguM ? e vicAre eka jhADanI nIce patthara para beTho. eka kSaNa AMkho baMda karI vicAryuM ke, je caMdra haMmezAM zitaLatA ja Ape temAMthI aMgArAnI vRSTi kema thAya ? tema Aje priyavAdI, hitakArI, mIThAM madhura zabda uccAranArA gurudevanA zrImukhethI Avo agnino varasAda mArA upara kema thayo ? zuM temAM gurudevanI samajaphera che ? nA... nA. e to badhuM mArAja pApakarmono udaya che. upAdhyAyajI to nimittarUpa che. 17
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgarSi zAMta citte potAnAthI thayelA jANyA ajANyA aparAdhane zodhavA lAgyo. manamaMdiranA bAraNAM khakhaDAvI milanatAnA DAghane prAyazcittathI zuddha karavA pApanI AlocanA mana-vacana-kAyAthI karavA lAgyo. Aja sudhI prApta karelA jJAnane anupekSAnI sahAyathI khUba uMDe ciMtana-manana karI pApanI baMdhAyelI gAMThone kholavA lAgyo. A prasaMge jo ArtadhyAna karyuM hota to raudradhyAna sudhI AtmAnA pariNAma paDI jAta. paNa dharmadhyAnanuM zaraNuM lIdhuM to AtmA avazya zukaladhyAna sudhI pahoMcI jaze tevo aMgarSine anubhava thavA lAgyo. jyAM pApanI kAlimA ja nathI tyAM zuddhikaraNane avakAza kyAM ? arihaMta paramAtmAnI sAkSIe, siddha paramAtmAnI sAkSIe, tyAgI-tapasvI-jJAnI guruonI sAkSIe mana-vacana-kAyAthI jANatA ajANatAM karelI-karAvelI-anumodelI virAdhanA mATe aMgarSie be hAtha joDI kSamA mAMgI, pApanuM sAcuM pratikramaNa karyuM. bhojana karavAthI bhUkha bhAMge, pANI pIvAthI tarasa chIpAya ane snAna karavAthI zarIra uparano mela dUra thAya tema anaMta zaktizALI AtmAnI sAkSIe prAyazcittanA mAdhyamathI aMgarSi pavitra ja nahiM paNa kevaLajJAnI thaI gayA. ghAtIkarma sarvathA dUra thayA. je kahyuM na hatuM e jIvanamAM prAyazcittathI prApta thayuM. najIkanA kSetradevatAdidevo kevaLajJAnIno utsava karavA doDI AvI kevaLIno mahimA vadhAryo. uccasvare stuti-stavanAdi karI. zaMkAnA samAdhAna rUpe kevaLIne kevaLajJAna kevI rIte prApta thayuM ane teonI upara mRSAvAdathI rUdraka dvArA karAyelA AkSepa-Aropa ayogya, asatya, anucita che tevI udghoSaNA paNa kSetra devatAe karI. kauzikArya upAdhyAye jyAM AkAzavANInA vacano sAMbhaLyA, tyAM satya-asatya samajavA prayatna karyo. krodhAvezamAM A jIve vinAkAraNe tapAsa karyA vagara aMgarSine Thapako ApI AzramanI bahAra kADhI tenI viDaMbaNA karI te mATe ghaNAM du:khI thayA. je sthaLe aMgarSine kevaLajJAna thayuM hatuM tyAM utAvaLe pagale lokonI sAthe jaI kevaLajJAnInI karelI AzAtanA mATe kharA aMtaHkaraNathI kSamA mAMgI dhanya banyA. bicArA rUdrakanI sthiti ghaNI dayAjanaka thaI. cotaraphathI apamAna, phITakArane muMgA moDhe sahana karato, zaramAto aMgarSiRSi pAse AvI potAnA ayogya svabhAvanA kAraNe thayelI avahelanA AzAtanA mATe mAphI mAgavA lAgyo. loko dvArA thatI niMdAno pratikAra karyA vagara AMkhamAM pazcAtApanA AMsu lAvI pavitra thavA AtmaniMdA karavA lAgyo. ane... svabhAva badalAtA pariNAma badalAyA. kramazaH samatAno sAgara thayo. dharmanA dvAre gayA pachI durguNane nimitta maLavAthI tyajI dIdhA. kALakrame kevaLI paNa thaI gayA. dhanya che ayogya svabhAvane jAkAro ApI vijayanI varamALA paheranAra AtmAne ! 18
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ logaviruddhaccAo' caraNa-cothuM lokapriya... zloka :] Ihaparalocaviruddha na sevae dAnaviNasIlaThTho ! loauio jaNANe jaNeI dharmAmi bahumANa 11pa | bhAvArtha : je Aloka ane paralokamAM loka viruddha kArya hoya tevuM karato-sevato na hoya tathA dAna, vinaya, ziyaLAdi gharmathI-guNathI yukta hoya, tene lokapriya' kahevAya che. tethI tenA uttama AcaraNathI) bIjA mANasone paNa te dharma pratye AkarSe-bahumAna utpanna karAve che. (11) [vivecana : | sadguNa e darpaNa che, sugaMdha che, pragatino paMtha ane dIvAdAMDI che. mAnava (jIva) mAtra pravRtti-kArya karavAnI TevavALo che.* jo e pravRtti prasaMzApAtra kare to lokapriya bane ane niMdanIya pravRtti kare to TIkA-niMdAne pAtra thAya. -kharI rIte bIjAnI TIkA-niMdA-AlocanA karavAno ApaNane adhikAra nathI. dareka jIva karmavaza che, ema samajI gharmanA dvAre jyAM AtmakalyANa, sAdhanA karavAnI che tyAM kalyANavAMchu jIve svArtha ke IrSAdikAraNe niMdanIya kAryathI alipta rahevuM joIe. ' saMsArI AtmA (1) saMsAra calAvavAnI, (2) nibhAvavAnI, (3) paropakAra karavAnI, (4) AdhyAtmika jIvana jIvavAnI ane (5) dezavirati-sarvaviratidharma svIkAravAnI vagere pravRtti kare che, temAM gharmanI anumodanA karanAra anumodanIya che. jyAre niMdanIya pravRttimAM racyA-pacyA rahenAra dayApAtra thAya che. bIjA zabdamAM te loko saMsAramAM taravAnA badale DUbavAnI pravRtti kare che, ema kahI zakAya. gharma zvAse zvAse jo vaNAyo hoya, to tene dharmAcaraNanuM uttama phaLa prApta thAya. dAna, vinaya, ziyaLAdi guNadharmane oLakhavAno nahi paNa jIvanamAM pALavAnosvIkAravAno prayatna karavo joIe. AvuM jIvana jIvanAra lokapriya bane e nizcita che. mAtra dekhAva mATe AvI pravRtti karavI ayogya che. lokapriya thayelo AtmA bIjA ArAdhakanI mukta mane anumodanA paNa kare. Ama pote tare ane bIjAne tAravA-taravA mATe nimittarUpa bane. gharmamaMdiranuM dvAra pApa-puNyanI bArI jevuM lAkaDuM nathI. paNa jenuM mana ja sAMkaDuM che tenA mATe bAraNuM nAnuM ja lAge. maMdiranA dvAre pravezanAra AtmA lokeSaNAthI * navarA beThAM nakhoda vALe. * siddhagiri upara AvI bArI che. puNyavAna temAMthI jaladI pasAra thAya. 19
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ alipta thaI sadguNano rAgI bane te mATe jayavIyarAya sUtra dvArA vItarAga paramAtmAnI pAse uttama AtmA 'logaviruddhaccAo' lokamAM je viruddha ayogya hoya tevI pravRttinA tyAgI thavAnI bhAvanA bhAve che. suvAkyo : * prasaMzA lapasaNI bhUmi che, pote paDe bIjAne pADe. dAna, vinayAdi guNa sadbhAva vinAnA hoya to gaMdha vinAnA phUla che. jo dharma karatAM pApa ghaTe to du:khIne jotAM pApa aTake. ramaNabhA zastra * upakaraNa urdhvagati laI jAya, adhikaraNa adhogati. hRdaya tuccha to vacana ne jIvana tuccha thaze. * dharmanA dvAre gayA pachI vizvAsabhaMganA kArya na karo. pada : ciMtana : he karUNAnA ghara, he samatA sAgara, vIra mArA koTI koTI ho vaMdana hamArA. lokapriyatA attaranI... koIke attaranI prasaMzA karatAM kahyuM... he attara ! tAruM jIvana dhanya che. tuM keTalAyane prasanna kare che. du:khIne duHkhanA dvArethI pAcho vALe che. maMgaLakArI prasaMge sau tane aneka sthaLe chAMTI yAda kare che. prabhunA abhiSekamAM paNa te sthAna prApta karyuM che. bicAro attara niruttara rahyo. prasaMzake pharI pUchyuM... he attara ! mArI vAta tane na gamI ? kharekhara huM ja nahiM jagatanA aneka jIvo tArA upara phIdA thaI gayA che. tuM ja batAva meM zuM khoTuM kahyuM ? attare prasaMzakane kahyuM, bhAI ! tArI vAta khoTI nathI. paNa ATalI prasaMzAne pAtra thavA meM keTalA kaSTa bhogavyA ? keTalAya sukomaLa puSpono saMhAra thayo. te vAta mane jyAre jyAre yAda Ave che tyAre eka kSaNa mAruM mana nirAza thaI jAya che, du:khI du:khI thaI jAya che. enA karatAM mAruM attara rUpe nirmANa na thayuM hota to kevuM sAruM ? attaranI vAta sAMbhaLI eka kSaNa huM paNa jarUra muMjhAI gayo. paNa, attara nirmANa karavuM paDe che. jyAre paropakAranA, AtmakalyANanA kAryo dvArA lokapriyatA jIvanamAM vRddhi pAme che. tethI attaranI carcA choDI lokapriya thayelA sujAtanI mulAkAta mane kAMIka vizeSa jJAna Apaze e hetuthI huM tene maLavA gayo. 20
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sujAta caMpAnagarInA mitraprabha rAjAnA mAnItA dhanamitra zreSThino putra hato. tenI mAtA dhanazrI nAma jevA guNavALI saubhAgyavaMti hatI. jenA mAta-pitA saMskArI, dharmI hoya tenA saMtAna paNa saMskAranI mUDIthI vibhUSita hoya, samRddha hoya. sujAtanA jIvanamAM paNa tevuM ja thayuM. sujAte bAlyAvasthAmAMthI jyAre yuvAvasthAmAM praveza karyo tyAre teNe kalyANamitronI sobata karI. 'pADozI' mATe jema kahevAya che ke, pA-DozI ('/, DozI) hoya. sukha-du:khamAM kAma AvanArA ane sanmArgamAM vadhAre preraNA ApanArA pADosI hoya. tevI ja rIte kalyANamitra (kalyANa + mitra = kalyANa karAvanAra mitra)nI vAta che. sujAta jinamaMdira, tIrthabhUmi, upAzraya, jinavANI zravaNa Adi kAryo karavA potAnA kalyANa mitranI sAthe javA lAgyo. jANe banne sagA bhAI ja joI lo. sujAta jema jema vinaya-vivekAdi--atyaMtara guNothI samRddha thavA lAgyo tema tema tenuM rUpa soLe kaLAe khIlavA lAgyuM. eka divasa dharmaghoSa maMtrInI bhAryA priyaMgunI be dAsIonI najare sujAta caDI gayo. tenA AcAranuM, rUpanuM pAna karatAM dAsIo samaya bhUlI gaI. jyAre teo ghare gaI tyAre priyaMgue moDA kema AvyA ? tethI Thapako ApIne kAraNa pUchyuM.. dAsIoe potAnI bhUla svIkArI kahyuM, svAminI ! ame moDA paDyA te mATe kSamA mAMgIe chIe. paNa, moDA thavAnuM kAraNa Apa jANazo to Apa paNa e vAtane svIkArI amone kSamA Apazo. dAsIo ! evuM te kyuM viziSTa kAraNa thayuM ke temAM tamo bhAna bhUlI gayA ? svAminI ! bha. pArzvanAthanuM jema Adeya nAmakarma manamohaka che. saMkaTa nivAraka mananuM haraNa karanAra che. tema Aje ame eka evA yuvAnane joyo ke jenA rUpalAvaNyane joyA pachI ame bhUlavA IcchIe to paNa enA rUpa, guNa ane lAvaNyane bhUlI zakatA nathI. e yuvAna jevo rUpavAna che tevo ja guNavAna che. bIjI rIte samajI lo, batrIza lakSaNavaMta puNyavAna paNa che. dAsInI vAto sAMbhaLI maMtrIpatnI priyaMgu paNa yuvAnanA darzana karavA utsAhIta thaI. bhAgyayorge sujAta rathamAM besI jyAre ghare jato hato tyAre sakhIoe tenA darzana priyaMgune paNa karAvyA. basa, priyaMgu to sujAtanA darzana karyA pachI tenI sAthe vArtAlApa karavA, maLavA Atura thaI gaI. kuMvArI kanyAnA aramAnanI jema tenuM mana adhIru thaI gayuM. kyAre huM yuvakane maLuM eja manamAM vasI gayuM. acAnaka maMtrI dharmaghoSane potAnA aMtaHpuramAM thaI rahela anicchanIya pravRttinI gaMdha AvI. Ama to maMtrI sujAtanI nikhAlasatA, dharmabhAvanA ane rUpanA AkarSaNanI vAto sArI rIte jANatA hatA paNa dharmapatnI, dAsI AvI AkarSita thaze tevuM kahyuM 21
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahotuM. vAta AgaLa vadhatI aTakAvavA maMtrIe rAjAnuM dhyAna kheMcavA eka kAlpanIka patra ajANI vyakti dvArA rAjakAre pahoMcADyo. *pa ! bIje divase patra vAMcI rAjA krodhAvezamAM AvI gayA. maMtrI dharmaghoSane tAtkAlIka bolAvI sujAtane rAjyanI bahAra araphurI nagarImAM caMdradhvaja sAmaMta pAse mokalavAno nirNaya lIdho. sAthe AjJApatra paNa lakhAvyo ke, AvanAra yuvakano ziraccheda karavo.* caMdradhvaja sAmaMtanA darabAramAM acAnaka sujAtanA Agamana ane rAjA mitraprabhanA AjJApatrane sAMbhaLI caMdradhvaja AzcaryamAM paDI gayo. uparAMta, AjJApatramAM sujAtanA aMgonA ziracchedanI vigata vAMcI vadhu acaMbo thayo. zuM karavuM ? AjJA pALavI ke thoDA divasa gaMbhIratAthI vAtanA satyane zodhavuM e sAmaMtane mana vaNa ukelAyelo koyaDo hato. ekaMdare sAmaMta pIDha ane buddhizALI hato, tethI utAvaLa na karavA manomana nakkI karI beTho. duniyAmAM eka subhASita prasiddha che. te paNa sAmaMtane yAda AvyuM ke - jo jyAdA mIThA hotA hai, vo apanA nAza karatA hai . mIThe gane ko dekho to, oLumeM pIlA jAtA hai II che caMdradhvaja sAmaMta sujAtanA rUpa, svabhAvane anubhavI ghaNo Azcarya pAmyo. Avo rUpavAna, guNavAna ane saumya prakRtivALo divya puruSa koIpaNa aghaTIta kArya kare ja nahi. rAjAe utAvaLe koI dveSI vyaktinI vAta sAMbhaLI ayogya AjJApatraka lakhI mokalyo che. mAre vivekabuddhithI sujAtane bacAvavo ja joIe. temAM paNa rAjadharma che. karmazAstramAM AyuSyakarmanA bhedamAM eka apavartanIya AyuSa batADyuM che. je adhavacce game te nimitte tUTI zake che. anyathA e jIva potAnuM AyuSya pUrNa bhogave. e draSTie mAre paNa sujAtane vagara vAMke mAravo nahi eja hitakArI che. ema vicArI sAmaMta sujAtane vizvAsamAM laIne chUpA garbhagRha (bhoMyarA)mAM rahevA sthAna ApyuM. AjJApatra batADI koIpaNa jAtanI ciMtA na karavA AzvAsana ApyuM. sujAta, A prasaMgathI have vadhu AdhyAtmika vicAravALo thayo. AtmA ane zarIrane kAyamI chUTA pADavA anaMtajJAnanA svAmI evA AtmAne zuddha karavA sAdhanAmAM khovAI gayo. eTaluM ja nahi paNa sAmaMtanI bena caMdrayazA, je carmarogathI pIDAtI hatI tenI upara zarIra zuddhinI cikItsA zarU karI. pariNAme tenI kAyA suMdara thaI gaI. zAstronA vAMcana-zravaNathI sujAtakumArane samajAI gayuM ke, A badhA duHkhanuM kAraNa rUpa che. mATe mAre gharma karatAM kAyAnI suzruSA tyajavI joIe. dIna-duHkhInA ka jUnA mahArASTranA itihAsa - "dha cA mA" e nAme AvI ja eka kathA suprasiddha che. * uMbararANAno koDharoga paNa jinabhakti sahita siddhacakrajInI ArAdhanAnA prabhAve dUra thayo hato.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhone dUra karavA prayatna karavo jarUrI che. kIDI hoya ke kuMjara hoya, sthAvara hoya ke trasa hoya, jo koIpaNa jIvane ja duHkha priya nathI to mAre zA mATe bIjAne duHkhI karavA ? jagatamAM jema so davAnI eka davA 'havA' (zuddha, prAkRtika) kahevAya che. tema bimAra ke rogIne rogathI mukta karavA mATenuM sarvottama sAdhana cittanI prasannatA che. jo rogI ciMtAmAM DUbI jAya athavA 'huM rogI chuM, mane roga thayo che' tevA vicAro Akho divasa karyA kare to te vyakti jaladI nirogI nahiM thaI zake. nirogI thavA mATe potAnA rogIpaNA karatAM bIjA je vadhAre duHkhI hoya teonuM udAharaNa najara sAme rAkhI te loko karatAM huM ghaNo sukhI chuM, bhAgyazALI chuM, tevA vicArone vAgoLavA jarUrI che. je divase manamAMthI roga dUra thaze te divase tanamAMthI paNa roga dUra thaze ja. caMdradhvaja sAmaMte potAnI benane nirogI thayelI joI tenA lagna sujAtakumAra sAthe karI pote javAbadArIthI mukta thayo. jyAre bIjI tarapha sujAtanI AdhyAtmika zaktino aneka sthaLe vizeSa anubhava karI 'bahuratnA vasuMdharA'nI kahevata upara tene pUrNa zraddhA thaI. tene abhayadAna ApI pote je upakAra karyo teno saMtoSa thayo. acAnaka eka divasa caMdrayazAnuM samAdhipUrvaka AyuSya pUrNa thayuM. sujAtakumAranA ATalA divasanA sahavAsa uparathI e karmasattAne pUrepUrI samajI cUkI hatI. bIjo bhava sudhAravA aMtasamaye cAre zaraNA svIkArI, jIva mAtranI sAthe kSamApanA karI samAdhi maraNa pAmI. bIjA bhave deva thayelI caMdrayazA potAnA parama upakArI ane svAmI evA sujAtanA darzana karavA manuSyalokamAM AvI. sujAtane potAno paricaya ApI kAMI kAma hoya to te darzAvavA vinaMtI karI. ghaNA mANaso IrSA-adekhAI ke dveSanA kAraNe jhaghaDo karavA nimitta zodhe che. jIbhane paNa kaTu veNa ke gALo ApavAnI caLa upaDe che. jyAM sudhI sAmI vyaktine apamAnIta na kare tyAM sudhI zAMti thatI nathI. paNa jyAre kaTu veNa kIdhA pachI abhimAnano pAro utarI jAya tyAre pazcAtApa karyA vagara bIjo koI upAya nathI. sujAta Ama to paropakArI hato. samajadAra ane vivekI hato. dharmane tasvarUpe pAmyo hato. jinadharmanI prabhAvanA mATe rAjA mitraprabha dvArA potAnI upara je kalaMka mUkavAmAM Avela che te dUra thAya, rAjyamAM mAnapUrvaka praveza thAya ne vaMdanIya mAtApitAnuM milana thAya tevI IcchA deva pAse vyakta karI. deva tathAstu kahI tyAMthI adrazya thaI gayA. Aje caMpAnagarInA AkAzamAM vAdaLono samUha nahiM paNa vizALakAya zilAe prajA-rAjAne ghaNAM ciMtIta ryA hatA.* zilA paDu paDu thatI hatI ane zilA jo paDe to nagarImAM alpanIya nukasAna thavAno saunai bhaya satAvato hato. badhA * nAgaketunA caritramAM paNa Avo ja prasaMga Ave che. 23
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekaja ciMtAsAgaramAM DULyA hatA ke A upadravane dUra karavA zuM karavuM? kyA bhagavaMta, deva-devIne yAda karavA ? haMmezAM mAnavIne chelle bhagavAnanuM ja zaraNuM levuM paDe che. acAnaka rAjA-prajAnA kaNe AkAzavANInA zabdo athaDAyA ke, "he rAjA ! duSTa buddhivALA gharmaghoSa maMtrInI vAta sAMbhaLI svarUpavAna, guNavAna, puNyavAna sujAtakumArane tame vinA kAraNe mAravAnI AjJA karI arazura nagaranA sAmaMta caMdradhvaja pAse mokalyo. paNa te kumAra puNyodayanA kAraNe atyAre nagarInI bahAra jIvItarUpe bagIcAmAM beTho che. satvare nagarI bahAra jaI kSamA mAgI mAnapUrvaka kumArano nagaaveza karo anyathA rAjA-prajA badhA mRtyunA dvAre pahoMcavA taiyAra raho." AkAzavANInA AkrozabharyA zabdo sAMbhaLI rAjA, maMtrI, zreSThi, prajA sau vismaya pAmyA. maMtrIne potAnI baddAnata khullI paDaze teno bhaya thayo. rAjA avicAryuM kArya karyuM teno pazcAtApa karavA lAgyo. aMte rAjA-prajA badhAe bhegA maLI, nagarInI bahAra jaI sujAtakumAra pAse kSamA mAMgI ane nagarImAM padhAravA vinaMtI karI. jinadharmanI prabhAvanA karavA mATe badhA doSone bhUlI jaI udAradila sujAtakumAra rAjA-maMtrI, pitA-mAtA, caMdradhvaja sAmaMta ane nagarajano sahita ADaMbarapUrvaka nagarImAM vItarAga paramAtmAnA darzana-vaMdana karI rAjabhavanamAM padhAryA. Aje rAjAne sujAtakumAra dvArA abhayadAna maLyuM teno apUrva AnaMda thato hato. prajA samakSa rAjAe sujAtakumArane thayelA anyAyane pharIthI vAgoLI aphasosa vyakta karI teonuM rAjya taraphathI viziSTa bahumAna karI potAnuM kartavya pUrNa karyuM. AvA naravIrothI gharma ane rAjya zobhe che, e vAta bhArapUrvaka kahI. jyAre sujAtakumAre jIvanamAM kaDavAM-mIThAM prasaMga karmanA kAraNe nirmANa thAya che tene zAMtithI samabhAve bhogavI levA eja gharmI, vivekI jIvonuM kartavya che. ema kahI dUdhamAM sAkara bhaLe tema rAjya parivAra ane nagarajanomAM bhaLI gayo. AjanA puNya prasaMge eka viziSTa jAherAta rUpe rAjA-prajA, parivArane sujAtakumAre vinaMtI karI ke, najIkanA ja divasomAM asAra evA saMsArane tyajI AtmakalyANanA mArge, saMyamanA mArge huM javAno chuM, temAM sau zubha AziSa ApI mArA manoratha pUrNa karavA sahAyabhUta thazo eja abhyarthanA.. sAra: A saMsAramAM je AtmA lokapriya hoya te puNyavAna hoya, puNyAnubaMdhI puNyanA kArya karavAvALo hoya. tethI dharmakSetramAM pote sanmAna pAme ane bIjAne paNa dharma pratye bahumAna karAvI bodhibIjanuM kAraNa bane temAM kAMI navAI nathI. je jIvo jIvanamAM kharakarma' arthAtu kharAba AcAra, vicAra, vartana kare-karAve che te jagatamAM apriya thaI gharma AcaraNathI dUra thAya che, teo durgatine pAme che. * lokamAM viruddha hoya, niMdanIya hoya tevA sAta vyasanAdine sevanArA, khetara-jakAtAdi karya karanArA, paMdara karmAdAnamAM rasa dharAvanArA. 24
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSTa nathI te caraNa-pAMcamuM zloka :] kuro kilikabhAvo sanma dhamma na sAhiuM taraI ! Ica so na entha jogo jogo puNa hoI akaro II1raNA | bhAvArtha : kura mANasa kliSTa (kharAba) pariNAmavALo hoya che. tethI te samyaka (suyogya) prakAre dharmanuM ArAdhana karI zakato nathI. arthAta e jIva vItarAga kathIta gharma AcaravA, pALavA, svIkAravA mATe yogya nathI. jenuM jIvana akura (zubha pariNAmI) che, teja sarva rIte dharma mATe pAtra yogya che. (12) vivecana :]. pAtratA-yogyatAno jIvana sAthe gADha saMbaMdha che. tethI kura eTale kaSAyI jIva ane akura eTale alapa kaSAyI yA haLukarmI jIva evo TUMko artha karIzuM. kura kaSAyI AtmA mithyAtvanA kAraNe aDhAra pApasthAnakamAMthI prAyaH krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, para-parivAda, chelle mAyAmRSAvAda sevanAro, tenAmAM ja magna banelo hoya che. bIjAnA doSo jovA. kahevA, batADavA enA mATe sAmAnya vAta hoya che. Atma nirIkSaNanI draSTi tenAthI koso dUra rahe che. gharma ke dharmanuM anuSThAna jema zubha bhAve karavuM joIe tema gharma karatAM sAta prakAranI zuddhi paNa sAcavavI joIe. kyAreka sAta prakAranI zuddhi apavAdarUpe sAcavI na hoya ane gharma karyo to paNa jIvanI pavitratA pariNAmanI zuddhinA kAraNe ghaNuM phaLa Ape che. tethI kahyuM che ke - "sUtAM besatAM uThatAM, je samare arihaMta, dukhIyAnA duHkha kApaze, laheze sukha anaMta." karmazAstramAM cauThArIyA rasanI vicAraNA Ave che. sRSTa, baddha, nidhatta ane nikAcita karmano baMgha kyAre thAya ? jyAre kliSTa pariNAmo vidyamAna hoya tyAre. AthI eka tarapha AtmazuddhinI pravRtti thatI hoya ne bIjI tarapha kliSTa pariNAmo jIvanamAM vidyamAna hoya to AtmazuddhinA sthAne azuddhi, cikaNA karmabaMdha ke bhavabhramaNAnI vRddhi thAya e saMbhavita che. tethI gharmIpaNuM akura javA mATe vadhu yogya kahyuM che. * jUo zarUAtanuM pAnuM 11. (pANI pahelA pALa bAMdhIe..) 25
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanA manobaLa, vacanabaLa ke kAyabaLathI athavA saMkalpabaLathI thAya che. ucca Adarza ke saMkalpa karavA mATe svabhAva anukULa joIe. kura pariNAme aneka vakhata kriyA karI to te IcchIta phaLa na apAve. jyAre akura (zuddha) pariNAme alpa paNa kriyA karavAmAM Ave to te amarakumAranI jema mahAna phaLa ApanAra bane che. TUMkamAM gharma karatAM karatAM jo samajaNanA gharamAM vAsa karI svabhAva badalo to ja kuramAMthI adbhara thavAze, e nizcita che. | suvAkyo : * pApa karatAM pahelA AtmAne pUcho, pachI AgaLa vadho. (dharmarUpI) nAva tamane tAraze paNa aDapalAM karo to DUbADaze. jJAnano upayoga viSayo tarapha nahi vairAgya tarapha karo. * gharma pALanArA aneka chatAM lakSa eka : saMsArI - ahiMsA paramo dharma sAdhu - ANAe ghammo zrAvaka - jayaNAe dhammo apramatta - upayoge ghammo kevalI - vastu sahAvo ghamo. * gharma pAmelAe bhUtakALane bhUlI vartamAna sudhAravo. * * paE * citta prasanna re pUjana phaLa kahyuM, pUjA akhaMDita eha. tuja svabhAvathI aLagA mArA, caritra sakaLa jage jANyA, ehavA avaguNa muja ati bhArI, na ghaTe tuja mukha AyA. prabhujI ! muja avaguNa mata dekho. ciMtana | mana... nirmaLa-malInA akura-dayALunuM hRdaya karuNAthI bhareluM hoya che. AMkhamAM amI, vicAramAM nirmaLatA, AcAramAM pavitratA badhe karuNAnI ja jhAMkhI thAya. hRdaya komaLa hoya. kura mAnavI tenAthI viparIta hoya. bhASA kaTu hoya, vicAra kaSAyI hoya, kAyA pApa karavA thanaganatI hoya, ayogya AcaraNa karavA TevAyelI hoya. hRdaya malIna hoya. sAmAnya rIte jIva janme tyAre nirvikArI, nirdoSI ane nikhAlasa hoya che. jema jema samaya vyatIta thato jAya tema tema tenA mana, vacana, kAyAmAM pUrvajanmakRta karmanA saMskAro saMsArI parivAranA mAdhyamathI pravezatA jAya. 26
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ . eno artha e ja ke, dayALu, puNyavAna AtmAno uchera jayaNApUrvaka jIvadayA, anukaMpAnA zubha bhAvothI thayo che, thAya che. jyAre kura mAnavIno uchera dayAne pAtra hoya che. aneka jAtanI Adhi-vyAdhi-upAdhi tenA jIvanamAM Ave to te dareka kSaNe sAmano karavA TevAI gayela hoya che. pApanI arerATI tenA jIvanamAMthI lupta thayelI hoya che. hadaya badhAne che. Indriyo badhAne che chatAM jema caMdana ghaso to sugaMdha Ape, dhUpa baLIne suvAsa Ape tema akura jAta ghasIne vinA kAraNe baMdhAtA anarthadaMDanA pApathI dUra rahevA prayatna kare. bIjAne duHkha na ApavAnI bhAvanA bhAve. eka apekSAe kahI zakAya ke, dayALu e samaktidhArI che. jyAre kura e mithyAmati che. tethI ja aDhAra pApasthAnakanuM sevana karatA acakAya nahi. saMbhava che ke, karmanA kAraNe sArA nimitta maLatAM kura-ara thaI zake che ane kharAba nimittanA kAraNe akura-kura paNa thaI zake che. (1) udAyana mahAmaMtrIne jaMgalamAM aMta samaye samAdhi ApanArA, muninA darzana karavAnI bhAvanA thaI. aMgarakSakoe buddhi vAparI dravya vezadhArI bhATacAraNa dvArA prayatna karyo. maMtrIe muninA darzana khUba bhAvathI karyA, samAdhimaya jIvana pUrNa karyuM. maMtrInuM gharma AcaraNa joI, sAdhu darzananI utkRSTa bhAvanA joI, bhATacAraNa dravyavezadhArI hato te bhAvanezadhArI ArAdhaka muni thaI gayo. (2) caMDakauzikano jIva pUrve sAdhu hato. krodhAgnie tapasvI munine paNa krodhI banAvyA. phaLa svarUpa bIjA bhave e AtmA caMDakauzika thayo. jIva mAtrane draSTi viSathI bALIne bhasma karavAnI kuratA jIvanamAM pravezI. kALAMtare jyAre prabhuvIra kanakakhala AzramanI tarapha vihAra karatAM caMDakauzikanA bIDa pAse ja kAussagya dhyAne UbhA rahyA tyAre paNa caMDakauzike potAnA svabhAva pramANe prabhunA caraNe DaMkha mAryo. paNa... uttama puruSanA samAgamathI, pavitra chAyAthI jIva sudharI gayo. krodhIakrodhI thaI gayo. prabhunA be zabda enA jIvana rathane pAcho vALavA nimitta thayA. aNasaNa karI e krodhI samatAno upAsaka banyo. tiryaMcagatimAMthI kALa karI devagati pAmyo. (3) bha. mahAvIre vihAra karatAM vinayavAna gautamasvAmIne kahyuM, he gautama! e kRSikAra hAlIka kheDUtane tuM pratibodhI Ava. prabhunI AjJA zirodhArya karI gautamasvAmI kRSikAra-kheDUtane pratibodha karavA gayA. kheDUta pratibodha pAmyA, bhAvanA badalAI. muniSa paNa svIkAryo. paraMtu jyAM gautamasvAmI munine bhagavAnanI pAse lAvyA tyAM pUrva bhavanA karme jora karyuM. * mRgAloDhIyAnuM pAlana rANI mRgAvatIe zubhabhAve karyuM hatuM.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAnanA darzana mAtrathI ogho,. muhapattI gautamasvAmIne ApI e jIva pAcho cAlyo gayo. (4) jyAM dhana ane dharma vase che tevI rAjagRhi nagarInuM saMtAna. meghakumAra, dhArINImAtA ane zreNikarAjAnA vinayavAna putra hatA. prabhuvIra pAse anekAneka vakhata tyAgI, tapasvI muninI caraNaraja mastake caDhAvI pavitra thanAro AtmA. paNa, saMyamI thayA pachI pahelI ja rAtre saMthArA upara paDelI sAdhuonI rajakaNe e AtmAne caLa-vicaLa karI nAkhyo. mahAmuzkelIe ArtadhyAnamAM rAtri pasAra karI. prAtaHkAle ogho, muhapattI prabhunA caraNe arpaNa karavA pahoMcI gayA. trikALajJAnI prabhue meghakumAranA aMtaranI vAto jJAnathI ja jANI hatI. jyAre meghakumAra ogho, muhapattIne ApavA prabhu pAse AvyA tyAre prabhu eTaluM ja bolyA, he meghakumAra !(tuM tArA pUrva bhavane jo, yAda kara.'' (5) prabhuvIranI koLApAkanA dvArA akhaMDa zraddhAthI bhakti karanAra zrAvikA revatInuM paNa amara udAharaNa itihAsanA pAne camake che. revatI zrAvikA supAtre dAna kevI zraddhAthI Ape che enI parIkSA karavA devatAo tenA ghare AvyA. koLApAkanA eka ke be nahiM, traNa traNa bATalA Thokara vagADI deve phoDAvI nAkhyA. chatAM, supAtrano lAbha levAmAM tanmaya banelI revatIe na to ArtadhyAna karyuM ke na aphasosa karyo. cotho bATalo lAvI lAbha laI tIrthaMkara nAmakarma bAMdhI dhanya banI gaI. (6) baddAnatathI moTA bhAInuM khUna karanAra nAnA bhAI maNirathanuM hita IcchavA, tene kSamA ApavA, vaimanasya bhUlI javA dharmapatnI mayaNarehAe patine preraNA ApI. samAdhi maraNa karAvI durgatimAMthI patine bacAvyo. aMta samaye jo kruratA jIvanamAM hota, vaira levAnI bhAvanA hota to patino bhava bagaData ane potAnuM jIvana bagaData. chellI kSaNe e sannArIe zIyaLavrata pALavA ane dharmapatnInuM kartavya pUrNa karavA patine vera bhUlI javA vinaMtI karI. kSamA karAvI samAdhi maraNa apAvyuM. A uparAMta jaina zAsanamAM A kALamAM guNano dveSI, sAdhvAcAno abhyAsa karAvanAra kulavAhaka muni temaja sAdhuno parama vinaya karanArI kuMtaladevI jevA aneka udAharaNo maLe che. cAno kapa ke dALanI tapelI hAthamAMthI chaTakI jamIna upara paDe to nukasAna 5-25 rUpiyAnuM thAya, te sahana thAya che. paNa dharmasthAnamAM gayA pachI mAnavInuM magaja chaTakI jAya, kaSAyo karI bese to aparaMpAra nukasAna thAya, bhavabhramaNa bhogavavuM paDe che. mATe ja jenA jIvanamAM samatA, zAMti, samAdhi nathI, tevA jIvoe dharmasthAnakomAM jatA pahelA ke pachI sarvaprathama krura pariNAmo pavitra sthaLomAM na karavAnI bhAvanA bhAvavI joIe. vyavahAramAM kAma pUratuM kAma kare tevA nokara, 'nokarI' karanAro kahevAya. potAnuM 28
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnI samajI pravRtti kare to tevI vyaktinI pravRtti 'cAkarI'rUpe samajAya. paNa je AtmakalyANanI utkRSTa bhAvanAthI kArya kare to te 'sevA' kahevAya. AvI sevAnA mevA ghaNA amUlya hoya che. mATe ja dharmasthaLomAM vinaya, vivekapUrvaka viSaya-kaSAyone tyajI sAdhanA-ArAdhanA karavA javuM joIe. tethI ja dharmasthAnakomAM pravezatA *'nisihi' ane bahAra nikaLatA Avasahi' kahevAnI praNAlikA che. jenuM jIvana kaluSita hoya, kalezavALuM hoya, jyAM jAya tyAM pote duHkhI thAya ne bIjAne duHkhI karato hoya tevI vyaktinI mahApuruSo ciMtA kare che eTaluM ja nahiM paNa dharmasthAnakomAM jatA pUrve jIvanane sudhArI athavA jIvanane sudhAravAnI bhAvanA keLavavA jaNAve che. zakya che ke, prasannacaMdra RSi jevA virala AtmAo ArtadhyAna karavA besI jAya. paNa jyAre mArga bhUlyA chIe e samajAI jAya ke, tarata ja sanmArge AvI potAnA vicAro sudhArI bAMdhelA pAponI AlocanA karI AtmAnuM sarvasva sAdhI le. TUMkamAM rita (AnaMda) mAnavAnI rIta badalAya to gatino baMdha paNa badalAya. Ni * nisIhi saMsArasaMbaMdhI pravRttiono tyAga Avasahi - Avazyaka kArya mATe dhArmika kSetramAMthI bahAra nIkaLavAnI jayaNA. nisIhi eTale dharma sthAnakomAM praveza karuM te pahelA pApane jAkAro ApuM chuM. (teTalo samaya pApu na karavAnI bhAvanA bhAvuM chuM.) ane Avasahi eTale dharmasthAnakamAMthI bahAra nIkaLyA pachI paNa vinA kAraNe thavAnI pApa pravRttimAMthI magna na thavA (pApa na karavA)nI bhAvanA rAkhuM chuM. 29
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApathI DaranAra caraNa-chaThuM pApabhIra [zloka :] Ipara logAvAe saMbhAveMto na laI pAve ! vIeI ayasatalaMkA to khalu dhammAriho bhIru II13mA [bhAvArtha :]. A loka ane paralokanA kaSTono vicAra karanAra, haMmezAM apayazanA kalaMkathI DaranAra bhIrU mANasa pApamaya pravRtti karato nathI. pApathI Dare che. ane teja kAraNe pApabhIru mANasa gharma karavA mATe suyogya (bane) che. (13) | vivecana : vAghathI Daro cho. kAraNa, vAgha mArI nAkhaze. adhikaraNathI Daro cho. kAraNa, aMgopAMganuM chedana karaze. paraMtu pApathI ApaNe DaratA nathI. AtmAnuM nukasAna thaze evuM mAnatA nathI. AMkha mIMcIne pApa karyA karIe chIe. "pApa asmAkaM bApa." kAtara, cAka ke talavAra (nI ghAra) jo vAgI jAya to AMgaLI kapAI javAno. lohI nIkaLavAno Dara che. tethI tenAthI sAvadhAna raho cho. tenA karatAM vadhu nukasAnakAraka khataranAka jIbhanI dhAra che. e koI divasa kaTAvAnI nathI, buddhI thavAnI nathI. te ekanA be ghA TukaDA) karavA jevuM kArya astulita karyA ja kare che. jeo A lulIbAIne vaza thayA che te A lokamAM kalaMkIta niMdanIya banyA che. Aja kAraNe jeone Aloka-paralokano bhaya che. kalaMkIta ke apayazanA bhAgI thavA taiyAra nathI. te jIvanamAM pApamaya pravRtti karavA taiyAra thatA nathI. pApanA DaranA kAraNe dharmasthaLomAM gharmakAryomAM upayogavAna rahe che. pApano vyApAra karyA vagara mauna dhAraNa karI niSkalaMka bahAra paDe che.* yAda rAkho jIvanamAM AzAtanA DUbADe che. jyAre ArAdhanA saMsAra sAgarathI tAre che. banne pravRttimAM madhyabiMdue "dharma che. gharmArthI TUMkA gALAmAM uttama ArAdhanAnA baLe vadhu saphaLatA meLave che. karmanirbhara kare che. jyAre adharmi lAMbe gALe paNa pote suvizuddha ArAdhanA kare nahi ne bIjAne karavA de nahi, navakAra mahAmaMtramAM "sava pAvappaNAsaNo" pada A ja vAtanI puSTI kare che. pANImAM DUbI rahelA mAnavIne pANI bacavA mATe 23 vakhata cAnsa Ape che tema gharmazAstro paNa je pApabhIrU nathI tevA AtmAne 2-3 vakhata sthira thavA * sthalIbhadrajI zIlavratanA sarvottama upAsaka tethI teonuM nAma 84 covIzI ItihAsamAM gavAze. * gharmadraSTie sAraNA, vAraNA, coyaNA, paDicoyaNA dvArA guruo ziSyane sthira karavA prayatna kare che. 30
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajAve che. paraMtu saMsAra samudrathI pAra utaravA te puruSArtha ja jo na kare to janma saphaLa kema thAya ? TUMkamAM gharmarUpI nAvamAM besI pApabhIrU tare che. jyAre pApI vadhumAM vadhu DUbe che. tethI gharmanA dvAre jatAM jIvanamAM pApano Dara rAkho. | suvAkyo :] * DAyAbITIzavALA sAkarathI, tema gharmI pApathI Dare che. * pApa nukasAnakAraka samajazo to vyasanathI mukta thazo. * pApa karatAM pApamaya pravRttithI dUra thAo. * samakitI AtmA pApabhIrunA kAraNe alpa kaSAyI hoya che. * je rAgAMdha, lobhAMdhAdi hoya te dIvo laI kUvAmAM paDe che. * dayALu, karuNALu, lAgaNIvaMta AtmA pApabhIru che. paDe ? ame karIe evA kAma, lAja Ave letAM tAruM nAma. * ArAdhako karajo rUDI ArAdhanA, kadIye na karazo virAdhanA. ciMtana | pApanA bhAgIdAra... - "are kAkA, o mAtAjI, he vahAlI patnI, putrI, putra doDo doDo have mArAthI A vedanA sahana thatI nathI. mATe jaladImAM jaladI AvI vedanAmAMthI bhAga laI mane zAMti apAvo. sukha Apo, duHkhathI mukta karo." sulasa nAmano kasAI putra pagamAM thaI rahelI vedanA dUra karavA parivArane vinaMtI karato hato. hakIkatamAM parivAre ja sulasane tenA pitA kAlasaurikanA avasAna pachI roja 500 pADA mAravAno dhaMdho saMbhALavA-vikasAvavA kahetA hatA. sulasa sadbhAgye abhayakumArano mitra banyo hato. mitrane abhayakumAre hiMsAnA mArgathI dUra rahevA preraNA ApI hatI. je hiMsA nidaryapUrvaka kare che tene eja bhavamAM ane pachInA bhavamAM duHkhI duHkhI thavuM paDe che. A vAta sulasanA manamAM barAbara besADI hatI. bIjI tarapha sulasane paNa jAta anubhava thayelo ke, potAnA kasAI pitAe AkhI jiMdagI nirdayapaNe hiMsA ja karyA karI hatI. tenA duSpariNAmanA kAraNe jatI jiMdagIe te mahAvyAdhi (mahAroga)nA rogathI pIDAtA hatA. zarIramAM sAta dhAtu hoya che. te jo doSita thAya to pAMce IndriyonA viSayono viparIta anubhava mAnavIne thAya. jema ke, caMdanAdi sugaMdhimaya zItaLatA ApanArA * lohI, parU, asthi, majA, meda, vIrya, mAMsa. 31.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArtho tene azucimaya ane zarIramAM aMgArA-dAha ApanArA lAge.* uttama SaDarasamaya bhojana nirasa ane kaTu svAdavALA lAge. suvAnA suvALA sAdhano zarIrane kaMTaka jevA khUMce. AvI viSama paristhitimAM zuM karavuM? e vicAre sulasa muMjhAI gayo hato. kaMTALIne kalyANamitra abhayakumArane pUchavAnuM mana thayuM. abhayakumAre kahyuM, narakanA jIvo bhArekarmI hoya che. paMdara prakAranA paramAdhAmI teone vividha rIte IcchApUrvaka duHkha Ape. 10 prakAranI badhI vedanA te jIvone IcchAe ke anicchAe bhogavavI ja paDe che. jyAre AyuSya pUrNa thAya ne pApa khape tyAre 10% tiryaMca ane manuSyagatimAM jAya. bAkInA ekendriyamAM jAya tema tamArA pitAzrIne kudaratanA viruddha svabhAvavALA upacAra karo. jyAM bhUMDa zAtA mAne tevA sthaLa-jaLa pasaMda karo. ethI e AtmA zAMti anubhavaze.* mitranI salAha mujaba sulase anicchAe tenA pitAnI sevA karI. duHkhamAM zAtA upArjana thaI paNa narakagatie javAnuM e abhAva jIvanuM dUra na thayuM. jatAM jatAM pitAe dhaMdho saMbhALavA sulasane kahyuM. parivAre paNa samajAvyuM. paraMtu jemAM duHkhanuM dAvAnaLa chUpAyuM che te kArya karavA sulasa taiyAra na hato. saMsArI svArthI hoya. putrane dhaMdho baMdha na karavA mATe aneka rIte samajAvyuM. sukha-duHkhamAM, pApa-puNyamAM ame paNa bhAgIdAra thaIzuM evuM vacana paNa ApyuM. eka divasa karaNa-karAvaNa-anumodana sarIkhA phaLa pAve e vAta samajavA sulase paga upara ghA jANIbujhIne karI sagAonA vacananI parIkSA uparanA vacana uccArI karI paNa sagAoe je laI zakAya tevuM levA taiyArI batADI. duHkha ApI zakAya paNa laI na zakAya, pApa karI zakAya paNa ApI na zakAya tema samajAvyuM. eka zarIramAMthI bIjA zarIramAM puNya ke pApa saMkramI-khaseDI zakAya nahi. potAne ja bhogavavuM paDe. karaNa-karAvaNa-anumodanamAM sarvaprathama pote mana, vacana, kAyAthI puNya-pApa kare. jyAre karavA mATe asamartha hoya to karAvaNa' dvArA e kArya bIjA pAse karAve. te ja rIte je AtmAo zuddha adhyavasAyathI dharmakriyA karatAM hoya tenI "anumodanA karI AnaMda vyakta kare to te sarIkhA phaLanI kakSAe pahoMce. mukhyatve sukRtanI anumodanA ja tyAM kAma kare che. - have sulasa potAnA vicAromAM draDha thayo. vadhu sthira thavA kalyANamitra abhayakumAranI pAse jaI bhaviSyanI vicAraNA karavA lAgyo. abhayakumAre pApabhIra AtmAnI kalyANa kAmanA pUrNa karavA (Agama) uttarAdhyayana sUtranA vicAro batADatAM kahyuM - bha. mahAvIra ane gautamasvAmI vacce jema aneka praznottarI bhagavatIjI Adi * anAthI munine zAtA ApanArA dravya azAtA, azAMti ApatA hatA. * bheMsanA tabelAmAM ke maLa upADanAra mAnavInI A ja dazA hoya. 32
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthomAM vAMcavA maLe che tema jijJAsu ziSya prabhune pUchyuM, he prabhu! A jIvane cAlatAM, besatAM, uThatAM ke kriyA karatAM pApa lAge che. pApa bAMdhe che to pachI jIve zuM kAMI ja kriyA na karavI? athavA karavI hoya to kevI rIte karavI ? prazna bahu ja samajavA, vicAravA jevo che. haLukarmI AtmA AvA ja vicAra karI mArga kADhe. samakitI AtmA paNa pApa kare to tenI pApabaMdhananI kriyA anivArya hoya, pApa karavuM nathI tevI bhAvanAvALI hoya ane upayoga sahitanI duHkhIta hRdayanI hoya. prabhuvIre jijJAsu AtmAne javAba Apyo ke - he bhAgyazALI ! koI paNa kriyA-pravRtti karatAM khAsa karI "jayaNA"ne najara sAme rAkho to pApakarmano baMdha nikAcIta sudhI na thavA pAme.* jayaNA eTale vinaya, viveka sahitanI kriyA tamane alpAti alpa baMdha (spRSTha, baddha) karAve. kriyA dvArA mukhyatve karma baMdhAya ja che. paNa pApakarma baMdhAtI vakhate jo AtmA pApabhIru hoya to ochA baMdhAya ane AtmA haLukarmI hoya to puNyAnubaMdhI puNya paNa bAMdhe. A uparAMta bIjI eka vAta samajavA jevI che ke, jIve gharma karatAM jJAnAcArAdi pAMce AcArone pALavA joIe. kAraNa ke je AcArane pALIne athavA pALavApUrvaka gharmanuM sevana karIe to gharmabhAvanA vRddhi pAme. vyavasthita rIte AcAro jANatA, samajatA ho to vinA kAraNe ajJAnatA AdithI je pApa baMdhAya che te na baMdhAya. TUMkamAM jyAre AtmA jJAnAcArAdi pAMca AcArone samajyA vagara, lakSa vagara kriyA-ArAdhanA karaze tyAre te pUrve bAMdhelA cikaNAkarma khapAvavA zaktizALI nahi thAya. mATe ja gharma karI rahela pApabhIru AtmAe AcArane najara sAme rAkhavA joIe. zAstramAM (1) jJAnAcAranA ATha AcAra paripUrNa na pALavAthI jJAnAvaraNIya karma bAMdhanAra varadatta, guNamaMjarI AdinA nAmano ullekha Ave che. jyAre pUrvabhavamAM jJAna-jJAnInI uttama ArAdhanA karavAthI vartamAna bhave vajasvAmI, hemacaMdrAcArya ke yazovijayajI vigerenA nAmo jJAnano tIvra kSayopazamavALA mahApuruSa tarIke vaMdanIya bhAve darzAvyA che. kAle viNae bahumANe, uvahANe taha aninyavaNe; vaMjaNa attha tadubhae, aviho nANamAyaro. (2) darzanAcAranA ATha AcAro pALavA dvArA AtmAnuM samyagadarzana zuddha thAya che. samyagudarzananI zuddhithI Atma pariNati-pariNAma zuddha bane che. pApabhIrutA ka kahe are ! kahaM cike? kahamAse? kaI sae? kaI bhUjato bhAsaMto, pAvakarma na baMdhAI. . * sammadiddhi jIvo jaI vI huM pAvaM samAyare kiMci akhosi hoI baMdho jeNe na nighadhanuM kurAI kaditu. ( jaya care ! jaya ciThe? jayapAse ? jayaMsae? jayaM bhUto bhAsaMto, pAvakarma na baMdhAI..
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikase che ane paraMparAe samyagRjJAnanA sahAre kevaLajJAna-kevaLadarzanano AtmA svAmI bane che. haribhadra paMDita jJAte brAhmaNa hatA. satyanA zodhaka banyA. samyagudarzananA abhAve ghaNo samaya vItarAga prabhunA tatsvarUpane jANI-samajI na zakyA. aMte zakastava (namutthaNa)*nA artha ciMtvananA sahAre samyagudarzanamAM sthira thaI dhanya banI gayA. 1444 graMtho banAvI jaina zAsanane potAnI jJAnabhakti arpaNa karI. jyAre aMgAramadakAcArya abhavi AcAryazrI samyagadarzanAdinA abhAve anekAneka AtmAne uttama dezanA ApI mokSa sudhI pahoMcADI zakyA paNa pote na karyA. temanA janmamaraNa na ghaTyA. nisaMkia nirdhAMia, nivitigicchA amUDhadiddhi a; uvavuDa thirIkaraNe, vacchallaprabhAvaNe aDha. (3) cAritrAcAra = pAMca samiti, traNa guptiyukta ATha prakAranA cAritranA AcAra che. cAritranA zuddha pAlanamAM A AcAra mukhya bhAga bhajave che. temAM paNa mana uparAMta sparza (kAyA), rasanA (vacana), cakSu (AMkha) e traNa IndriyonA viSayono avAMtara rIte sadupayoga karavAnuM temAM mArmika sUcana che. je AtmA pApathI mukta thavA Icchato hoya tenA mATe A 8 AcAra (phaTakaDI pANIne zuddha kare tema) Atmazuddhi mATe ghaNA ja upayogI che. cAritranuM uttama prakAre nIcenA mahApuruSoe ArAdhana karyuM. * manathI - prasannacaMdra ArtadhyAnamAMthI dharmadhyAna karI kevaLI thayA. * kAyAthI - aImuttA munie virAdhanAnuM IriyAvahi vidhi dvArA prAyazcitta karI kaivalyajJAna prApta karyuM. * vacana - (zravaNa karI) caMDakauzika, caMdanabALA, caMDarUdrAcArya vacana sAMbhaLI ciMtana karI tarI gayA. * AMkhathI- IlAcIkumAre drazya joI potAnI niMdA karI kevaLI banyA. paNihANa jogajItto, paMcahiM samiIhiM tahIM guhiM; esa cArittAyAro, aviho hoI nAyavo. (4) tapAcAra - bhavabhIrU AtmA kAyAnI mAyA tyajI cikaNA karma khapAvavA mATe zaktine gopavyA vinA tapa karI AtmAnuM kalyANa kare che. jyAre bhArekarmI AtmA tapanA sthAne lAMghana anicchAe karI karma bAMdhe che. dharma ke tapa niyANuM karIne athavA mAyA karIne karanAranI pravRtti ekaDA vinAnA mIMDA jevI samajavI. bAhya-atyaMtara tapanuM ArAdhana nIcenA bhAgyazALIoe uttama prakAre karI bhavasAgara tarI gayA. * lalitavistarA graMtha. * vizvabhUtinI jema. . lakSmaNA sAdhvInI jema. 34
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bArasavilaMpi vi tave, sarbhitara-bAhire kusala di; agilAI aNAjIvI, nAyabro so tavAyAro. bAhyata5 vyAkhyA udAharaNa 1 aNasana 4 cAra AhArano tyAga caMDakauzika 2 uNodarI - bhUkhathI alpamAtrAmAM bhojana damadaMtamuni 3 vRttisaMkSepa - AhArAdinI IcchA dabAvavI munisuMdarasUri 4 rasatyAga vigaI-mahAvigaIno tyAga suMdarI 5 kAyakaleza zarIrane kaSTa samajIne ApavuM meghakumAra 6 saMlInatA - Indriyone kAbumAM rAkhavI syulibhadra abhyataratapa vyAkhyA udAharaNa 1 prAyacchitta 10 pApano prazcAtApa (prAyacchitta levuM) aImuttAmuni 2 vinaya 7 guruvAdinuM bahumAna-vinaya gautamasvAmI 3 vaiyAvacca 10 glAnAdinI sevA-suzruSA karavI subAhamuni 4 svAdhyAya 5 adhyayana-punarAvartana karavuM manakamuni 5 dhyAna 4 manana, ciMtana karavuM prasannacaMdra 6 utsarga (kAussagga) kaSTa, upasargo sahevA anAthImuni. (5) vIryAcAra - jJAnAcArAdi pUrvanA cAre AcAro tenA kula 36 (8+8+8+12) prakAromAM potAnI zakti gopavyA vinA pravRtti karanAra potAnA bhavabhramaNa ghaTADI zake che. paNa jo potAnI zakti anya sthaLe vApare to manuSya janma saphaLa karavAnA badale niSphaLa gumAve che. aNiguhi abala virio, parakkamaI ja jahu mAutta, jaI A jahAthAma, nAyavo vIriyADaDayAro. sulasa, kahevAnuM tAtparya eja ke, A jIve pUrve paNa manuSyagatimAM janma lIdho hato. paNa ajJAnatAnA kAraNe sAdhavA jevuM sAdhI na zakyo. puNyayoge mahAmulA manuSya janmanI kiMmata AMkavAnuM saubhAgya tane prApta thayuM che to tenuM mUlyAMkana karI dhanya thA. saMsArane nibhAvavA mATe hiMsaka mArga Avazyaka nathI. ochA pApavALI pravRttithI paNa jIvana nirvAha thaI zake che. abhayakumAranA vacano, vicAro sAMbhaLI tulasa jema potAnA ayogya vyApAra tyajI AcaravA lAyaka dharma samajI sAco zrAvaka banI AtmakalyANanA mArge caDyo tema dareka AtmA kalyANanA mArge caDe eja maMgala kAmanA.. . ka puruSone 3ra valathI ane strIone 28 kavalathI.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikhAlasa' zloka : caraNa-sAtamuM azaha... asaDho paraM na vaMcaI, vIsasaNijjo pasaMsaNijjo ya| ujjamaI bhAvasAra, ucio ghammasa teNeso // 14 // bhAvArtha : azaTha (saraLa) je bIjAone chetarato-Thagato nathI tethI te (samAjamAM) vizvAsane pAtra ane prazaMsA karavA lAyaka thAya che. AvA suMdara svabhAvanA kAraNe te dharmanA anuSThAna karavA mATe rasika-anurAgI bane che. tethI ja tevA AtmAne hakIkatamAM dharma pariName che. A kAraNe tenAmAM dharma karavAnI pAtratA svIkArAI che. (14) vivecana : zaTha ane azaTha zabdamAM mAtra upalaka draSTie 'a'no vadhAro dekhAya che. jyAre arthanI draSTie jamIna AsamAna jeTalo pharaka che. zaThano artha AThamuM pApasthAnaka 'mAyA' sevanAra thaze jyAre azaThano artha mAyArahita nikhAlasa guNanI jIvanamAM vRddhi karanAra thaze. mATe ja e sarvatra yaza meLave. svabhAva eTale darpaNa. tame jevA ho tevA ja darpaNamAM dekhAzo. svabhAvanuM pratibiMba mana drArA mukhAkRti upara paDe che. ane e pratibiMbanA kAraNe ja jagatanA jIvo tamArAthI najIka athavA dUra thAya che. azaTha - je sarva sthaLe vizvAsapAtra bane che. tenuM mukhya kAraNa potAnA jIvanamAM je draDha zraddhA, saraLatA che tene yogya rIte vAparavAnI bhAvanA. anukULatA hoya to bIjAne paNa teo preraNAne pAtra bane. jyAre zaTha dareka kriyAmAM pote vinA kAraNanI pAyA vinAnI zaMkA-kuzaMkA karyA kare. tethI AgaLa vadhI bIjAone paNa vacanAdi dvArA potAnA matanA banAve. pote DUbe ne bIjAne DUbADe. - jIvanamAM dharmakriyA karatAM mana, vacana, kAyAno saMgama hovo joIe. jo temAM zraddhAnuM milana thAya to bIjI vyakti uttama kriyA karatI joI prazaMsA kare eTaluM ja nahiM paNa AvI phaLadAyI kriyA karavAnI mahatvakAMkSA seve. dharmasthAnomAM tethI ja azaTha jIvonuM gamaNAgamaNa ubhayane lAbhakartA bane che. AcAra sAmAnA vicAra sudhAre che. have vAta rahI zaThanI. AhAra tevo oDakAra, jevI gati tevI mati, jevuM mana tevuM vacana. AvI lokokti eja vAtane avAMtara rIte kahevA mAge che ke, dharmasthAnake jemanA javAthI jIvanamAM pravezatA jo dUrguNo ghaTatA na hoya, dUrguNano 3
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyApAra tyAM cAlu rAkhatA hoya to tevA AtmA zuM gharmasthAnake javA yogya che? tamAro paheraveza, tamArI AcAra-vicAranI paddhati tamArI cADI khAya che. AthI tamAruM puNya AgaLanA badale be DagalA pAchaLa rahe to temAM navAI nathI. TUMkamAM jAtane sudhAro. jAta sudharaze to jIvana sudharaze. dharmasthAnakomAM sudharavA mATe to jaIe chIe ke javAnuM hoya che. | suvAkyo * gharmamAM praveza manathI sthiratA, kAyAthI prasannatA ane jJAnathI maLe. * pUrNa thayuM che? kriyA bhAvathI karo. * sukhamAM sukhanuM ane duHkhamAM duHkhanuM kAraNa zodho. * zaThapaNe karmathI ane azaThapaNuM saguNathI Ave, vikase. * gharmazaTha azaTha banne kare che. eka pragati bIjo pIchehaTha. * AnaMda zaThanA mukha upara, azaThanA hRdayamAM hoya. paDe ! * vacana nirapekSa vyavahAra jUTho kaho, vacana sApekSa vyavahAra sAco. * "chAra para lIMpaNuM eha jANo." ciMtana : zaTha-aza6... kamaThe gharaNeya svocita karma kuvati, prabhu tulya manovRtti pArzvanAtha zrIyaDasuvA bha. pArzvanAthanA jIvanano eka prasaMga. prabhunI upara kamaThe upasarga karyA. jyAre gharaNendra bhAvathI bhakti karI. Ama banne e svaucita kArya karyuM chatAM prabhue kamaThane na to zrApa Apyo ane dharaNendrane na AziSa ! samadraSTi rAkhI. samadraSTinA kAraNe samajadAra AtmA AtmaciMtana karavA prerAyo. kALAMtare prAyazcittanA jharaNAmAM snAna karI kamaTha paNa tarI gayo. mAnava jIvanamAM kUlanI zaiyAmAM suvAnA ke zItala niSphaTaka mArge viharavAnA ghaNAne svapnA Ave che. svapnA seve che. paNa AvA svapna jAgrata avasthAmAM AvatA hovAthI kalpanAnA ghoDA doDAvIne ke puNyahIna AtmA sevatA hovAthI phaLatA nathI. hakIkatamAM AvuM svapna darzanAvaraNIya karma bAMdhIne AvelA jIvane kadAca bhogavavA maLe. paraMtu jo bhogavaMtarAyano udaya hoya to sukha-saMpatti ke saMsAra zAMtithI bhogavavA paNa na maLe. AnuM nAma "chate sAghane ke zaktie tarasyA rahevuM."
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaTha ne azaThamAM pheravanAra jema karma che. tema azaThane zaTha karanAra paNa karma che.*mAtra gharmabhAvanA ja parIvartananA kALe mAnavane pAchaLathI pITha thAbaDe che, jagADe che. jo mArga bhUlI javAto hoya to sanmArge vALe che. AvI uttama bhAvanA eka nahi paNa aneka (12+4=1) che. jIvAtmAne paramAtmapada prApta karavuM che. alpajJAnIne pUrNa-kevaLajJAnI thavuM che. rakhaDapatine karoDapati-abajapati thavuM che. paNa te sTeja sudhI pahoMcavA mATe jIvanamAM prAthamika taiyArI je kAMI karavI joIe te karavI nathI. svIkAravI paNa nathI. to samajI lo, manuSya janmano phero niSphaLa jaze-nirarthaka jaze. Ayaza, uttamakuLa ane manuSya janma pAmyA pachI sarvaprathama sarvaviratipaNAne prApta karavAnI bhAvanA bhAvavI joIe. te jIvanamAM azakya hoya to dezavirati gharma svIkAryA pachI zrAvakanI agyAra paDimA vahana-svIkAra karavI jarUrI che. jIvananI cAra avasthAmAM vRddhAvasthA vakhate je jIvo bALapaNa jevuM ghaDapaNa pratikAraka jIvavA IcchatA hoya to teoe saMsArathI alipta rahevAnuM azaTha (saraLa) jIvana jIvavAnuM zarU karavuM paDaze. gharamAM mAthuM mAravA karatAM sAkSIbhAve jIvana jIvanArane ja sukha maLe che. jIvanamAM kALA-dhoLA ghaNAM karyA. ghaNAnA verI paNa thayA. have e badho hisAba * eka sarakhA divaso koInA hotA-jatA nathI. * bAlyAvasthA, yuvAvasthA, moDhAvasthA, vRddhAvasthA. (1) brahmacaryAzrama - jIvananA saravALA rUpe. jyAM vidyA, klA, virya Adino saMgraha (saravALo) karavAno che. (2) gRhasthAzrama - bAdabAkI rUpe. jyAM prApta thayelI zaktino kharca karavAno che. (3) vAnaprasthAzrama - jIvananA guNAkAra rUpa samajavuM. jyAM dareka prakAranA guNonI khUba vRddhi karavAnI che. (4) saMnyAsAzrama - jIvanano bhAgAkAra che. jyAM prApta karelA tapa, japa Adi guNone vaheMcavAmAM Ave che. arthAt lokomAM pracAra karavAmAM Ave che. daza avasthAo : (1) bAlA: 1 thI 10 varSa - sukha-duHkhanI vizeSa samajaNa na hovAthI bAla. (2) kriDAH 11 thI 20 varSa- ramatagamata vadhu priya hoya che. (3) maMdAH 21 thI 30 varSa - navA bhogonuM arjana karavAmAM maMda hovAthI. (4) balA: 31 thI 40 varSa - vadhumAM vadhu zakti mANasa A uMmaramAM batAvI zake che. (5) prazAH 41 thI 50 varSa - A umaramAM buddhi tenI carama sImAe hoya che. () hAyanI 51 thI 60 varSa - have jIvananI zakti kSINatAne mArge gati kare che. () prapaMcaH 1 thI 70 varSa - rogono vistAra vadhato jAya che. (8) prAgabhArA H 71 thI 80 varSa - zarIra vAMku vaLI jAya che, saMsAramAM apriya bane che. (9) mumuhIH 81 thI 8 varSa - jIvana tarapha udAsInatA Ave che, mRtyunI pratikSA kare che. (1)zAyanI : 1 thI 100 varSa - pathArImAM paDyo rahe che ne dIna hIna kaMgALa banI jAya che. (ThANAMga - 10772) 38
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ cukate karavAno zubha avasara Avela che. ema aMtaHkaraNathI mAnavuM joIe. ! jainadarzanamAM bhAvanAne duHkha nivAraNI davA kahI che. tenA be vibhAgo paNa pADyA che. eka roja kSaNe kSaNe tamArA samyagu darzana-jJAnanI zuddhi mATe vAparavAnI che. jyAre bIjI ApattikALe avazya kaTu rasAyaNarUpe vAparavAnI che. huM bhavano rogI chuM. e vAta jyAre samajAze-dekhAze tyAre ja A vItarAga prarUpIta davA laI zaThapaNe tyajI azaThapaNuM svIkAraze. bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje dAna, bhAve jinavara pUjIe, bhAve kevaLajJAna. soLa (10+4) bhAvanAno sAra nIce mujaba che. nAma. bhAvanA udAharaNa 1 anitya dhana-dhAnya, zarIrAdi sarva vastu kSaNabhaMgura che. bharata cakravarti 2 azaraNa tIvra karmodayathI koI bacanAra nathI. anAthI muni 3 saMsAra cAra gatirUpa saMsAra duHkhano bhaMDAra che. mallikumArI-mitra 4 ekatva jIva ekalo Avyo che ne ekalo javAno che. namirAjarSi 5 anyatva A jIva(AtmA)thI zarIrAdi sarva kAMI para che. mRgAputra ka azuci A zarIra azuci-apavitra che. sanatakumAracakrI 7 Azrava pUrva bhavomAM bAMdhelA karmo ja udayamAM Ave che. samudrapAlamuni 8 saMvara pUrva bhavomAM bAMdhelA karmo rokAya che. harikezImuni 9 nirjarA tapa AdithI bAMdhelA karmo khapI jAya che. arjuna mALI 10 loka jagata anAdi anaMta che, cha dravyono samUha che. zivarAjarSi 11 bodhidurlabha ratnatrayInI prApti ati durlabha che. RSabhadeva-98 putra 12 dharma dharma e utkRSTa maMgaLa che, parama hitakArI che. dharmaruci aNagAra A uparAMta jIvana vyavahAramAM : (1) maitrI - jIvamAtranI sAthe mAre maitrI che. karma sivAya mAro koI zatru nathI. (2) pramoda - koIpaNa AtmA sukRta kare-karato hoya to tenI anumodanA karavI. (3) kArUNya - jIvadayA jainonI devI-mAtA svarUpa che. hRdayamAM karuNatA, dayA haze to kAMIka karI chUTavAnI, bIjAne upayogI thavAnI bhAvanA jAgatI raheze. (4) mAdhyastha - jIva karmavaza che. sAruM-kharAba e karma anusAra thAya che. tethI madhyastha bhAve rahevuM e ja ucita samajavuM. pUchavA jAo to pUchAmaNI ApavI ja paDe. TUMkamAM azaTha (saraLa) mAnavI uparanI bhAvanAnA kAraNe potAnA adhikAra vinAnA vicAro karato nathI. tethI gharmasthAnakomAM huM ane mArI AtmakalyANanI . 39
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRttimAM ja vyasta rahI zake che. je koI AtmA khoTI rIte kalpanAo ke khoTA vicAro zubha sthaLe karavA prerAya che. te zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika rIte nukasAna notare-nimaMtre che. rAga-dveSAdinA kAraNe anekAneka vinA kAraNanI samasyAo UbhI kare che ane tethI ja zaTha (mAyAvI) prakRtivALA jIve dharmasthAnakomAM ayogya AcaraNa tyajavAnI ke na karavAnI bhAvanAthI javuM hitAvaha che.). (dharmasthAnakomAM nokara, cAkara, kAryakara ke AyojananI bAbatamAM zaTha haMmezAM bhUlo kADhavAoM ke adhikArIone vagovavAmAM masta hoya chejaMgalamAM drAkSa khAvA gayelA ziyALane drAkSa khAvA na maLI te mATe te khATI che te khoTo AkSepa ApI saMtoSa mAnavo paDe che. tema ahiM bane che. tethI puNyanA sthAne e jIva vadhu pApa bAMdhe che. jAdugara jyAre jAdu karavAno zarU kare che tyAre badhA ja jANe che ke, A badhuM khoTuM che. kyAreka jAdugara paNa pote prekSakone kahe che ke, A badhuM ja khoTuM che. janaraMjana, manaraMjana, vAkyaturAI, sAdhanonI bolabAlA ane hAthasaphAInA kAraNe tame AzcaryamAM paDI jAo te svAbhAvika che. paraMtu badhIja mAyAjALa che. TIvI ke sinemAnA paDadA upara paNa akalpanIya drazyo ApaNe badhA joI SaDarasamAMthI game te rasanuM AsvAdana karatAM hoIe chIe. paNa jyAre samaya pUro thAya tyAre badhuM ja vilIna thAya che. tema vinA kAraNe A jIva zaThapaNA dvArA karma bAMdhI bese che. eka vAta spaSTa che ke, A AtmA ayogya AcAramAMthI jema yogya AcAra karavA prerAya che. ajJAnatAthI thayelI bhUlo sudhArI jIvananuM navanIta prApta karavA prayatna kare che, tema zaTha mAnavI kAyamI zaTha rahevAno nathI. rAMDyA pachI DahApaNa Ave athavA puNyano udaya jAge to TIkA-TIppaNa karAnara kramazaH jIvananA Adarza sudhArI levA prayatna kare che. mAtra draSTi badalavAnI jarUra che. - itihAsamAM devAnaMdA ane trizalAmAtA vacce pUrvabhave Avo ja mAyAno prasaMga Ubho thayo hato. mallikumArI ke brAhmIsuMdarIe pUrva bhave mAyA karI sAcI vastu chapAvI hatI. pariNAme strI vaida (avatAra) prApta karyuM hatuM. mammaNazeThe khAvAnI lAlace muni pAse modaka pAcho mAgavA jaI bAMdhelA puNyane duSita karyuM hatuM. rAjA siddharAjane karNa upakarSe khabara paDI ke, daMDanAyaka sAjanadee giranAra tIrthano 12 karoDa suvarNa mudrA kharce jirNoddhAra karyo. rAjAnA kAna bhaMbheranArane khabara nahi ke sAjanadee tIrthabhaktimAM e dravya vAparyuM che. chatAM rAjA dvArA dhana mokalavA kaheNa mokalyuM. sAjanadee javAba Apyo ke amArI pAvana bhUmine ApanA caraNathI pavitra karo eTale dhana ApanA caraNe dharI daIza. rAjA zubha divase giranAra pahoMcI gayA. sAjanadene paNa samAcAra apAI gayA ke dhana taiyAra rAkho huM AvuM chuM. samajadAra sAjanadee rAjAnA Agamanane *madhura, khATo, khAro, tilaNa, kaSAya, kaTu. 40 .
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ umaLakAbhera vadhAvI giranAra tIrthanI yAtrA karavA tIrthanA thayelA jirNoddhAranA kAmane batADavA upara laI gayA. sthaLe sthaLe karelA anumodanIya kAryanI rUparekhA ApI, rAjA jAtrA karI bAvIsamAM tIrthapatinA darzana karAvI pAchA nagarImAM AvyA. rAjasabhA bharAI hatI. nagarInA pramukha zrImaMto rAjAne bheTaNA ApI beThA hatA. sAjanadee prazna karyo, mahArAjAdhirAja ! giranAra tIrthano jirNoddhAra thayo, tIrthanuM AyuSya vadhAryuM te kArya Apane kevuM lAgyuM ? rAjAthI bolAI gayuM, kArya anumodanIya thayuM. dhana sukRtanuM hoya toja AvuM kAma karavuM sujhe. dhanya che e dhana ane eno sadupayoga karanArane ! basa, sAjanadee vinaMtI karI ke, ApanI hukUmatamAM rahelA A tIrthano ApanA vatI jirNoddhAra thayo che. have Apa nAmadArane dhana joIe che ke tIrthanA jirNoddhAra dvArA tIrtharakSAnuM tIrthabhaktinuM puNya ? rAjA siddharAje puNya mAgyuM. prajAe rAjAnI udAra bhAvanAnI mukta mane prazaMsA karI. AnuM ja nAma zaTha kAmane bagADe ane azaTha kAmane sudhAre. aMte eka vAta jIvanamAM hRdayamaMdire lakhI rAkhavI ke, jyAM sudhI bhAgyano sitAro camake che tyAM sudhI pApI ke mAyAvInA karelA prayatno badhA nirarthaka javAnA che. agni ne pANI paraspara virodhI paNa che ane upakAraka paNa che. agni-pANIne garama kare che, jyAre pANI agnine ThAre che. evI ja paristhiti zaTha-azaThanI che. zaTha-azaThanI game teTalI kasoTI kare, mazkarI kare to paNa udAra vRttivALA azaTha zaThanI dayA ciMtavaze, bhaluM Icchaze, sanmArge vALavA prayatna karaze. Ni 41
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ paropakArI' caraNa-AThamuM dAkSiNya... [zloka :] uvacaraI sudakhinno paresimujhiva samajavAvAro to hoI gabhavakko yuvattaNIo ca savasa /15 | bhAvArtha :. dAkSiNyatA guNavALo AtmA svecchAthI yA anyanI preraNAthI potAnA kArya choDIne paNa paropakAranA satkAryamAM pravRttizIla thAya che. tethI tenuM vacana sarvatra grAhya bane che ane sarva jIvo tene anusare paNa che. (15) vivecana | dAkSiNya eTale paragajupaNuM. para + upakAra = paropakAra ane apakAra teno pratispardhI zabda che. prathama sadu-viSayaka, guNakArI, vivekI yA dharmabuddhithI karAtuM kArya. jyAre bIjuM svArtha, lobha. arthalAbha yA mohanA nimitte prAthamika draSTie karAtuM kArya. jo bIjA kAryamAM rahelI svArthavRtti yA saMkucitatAnA vicAra cAlyA jAya to tenI draSTi paNa apakArakanA badale upakArakamaya banI jAya. upakAra-dAkSiNyatA eTale niSkAma buddhithI karavAmAM AvatI pravRtti. bIjI rIte paragajupaNAthI ke lAgaNIthI thayelI pravRtti. jyAre je upakAramAM apakAra svArtha chUpAyo che te upakAra nahi paNa upara uparathI pharajarUpe vyavahArathI karmane karavAmAM AvatuM kArya che. gharmanA cAra bhedamAM dAnadharmane sarvaprathama sthAna apAyuM che ane temAM paNa prakAromAM abhayadAna, anukaMpAne svIkArAI che. A abhayadAna tathA anukaMpAdAna ApavAnuM mana jIvane tyAre ja thAya jyAre tenA manamAM bIjAnA bhalAInA vicAra ramatA hoya. A rIte dAnadharmanA pAlanamAM dAkSiNyatA khUba bhAga bhajave che. jyAre apakArI mane zuM phAyado maLaze ? evA vicAre zubha kArya kare ja nahi. vRkSa pAse UbhelA vaTemArgue ciMtakane pUchyuM, A vRkSanI kAMI jarUriyAta che? pravAsIne naDe che. tenI kAMI ja kiMmata nathI. ciMtaka vaTemArgunI pUchavA pAchaLanI durbuddhine samajI gayo. teNe kahyuM, bhAI, jo emaja hoya to tamAruM zarIra paNa nakAmuM che. tenI apekSAe A vRkSa to ghaNuM upayogI che. (1) ra4 bIja jamInamAM vAvo, * dayAnA prakAro - dravyadayA, bhAvadayA, svadayA, paradayA, svarUpadayA, anubaMdhadayA, nizcayadayA, Cii vyavahAradayA, jIvadayA, anukaMpA vigere. 42
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 varSa pachI anekAneka phaLo Apaze. (2) garamImAM pathikane, pazu-pakSIne zItaLa chAyA Apaze. (3) traNe Rtuo samabhAve sahana karaze. (4) patthara mAranArA bALakone paNa phaLa ApI AnaMda pamADaze. (5) koIpaNa apekSA vinA 25/50 varSa sudhI paga upara ja UbhA rahI kudaratane madadarUpa thaze. (6) kahevAya che ke, vRkSo varasAdane kheMcI paNa lAve che. (7) pakSIone rahevAno visAmo che. (8) pRthvI Adi chae kAyo sAthe tenI najIkano saMbaMdha che. TUMkamAM dareka kSaNe bIjAnI upara A vRkSa upakAraka che. mATe he mAnavI ! tuM paNa tArA jIvanamAM saMkucita vicAra choDI dAkSiNya guNavALo thA. A jagatamAM sAruM ne kharAba, upakAra ne apakAra tattvo che. te tamArA kahevAthI kAMI bhAgI javAnA nathI. mATe vicArone sudhAra to ja tAruM dharmanA dvAre svAgata thaze. suvAkyo | dAkSiNyatAthI AtmaguNonI yogyatA pragaTe-vikase. * svArthavRtti bhava bagADe, paramArtha vRtti bhava sudhAre. * baTanane dabAvo prakAza maLaze, svArthano tyAga karo guNa maLaze. * dAphiyatA upara arUci eTale dharmanA dvAra baMdha. * gharma sadgaNano ane adharma durguNono bhaMDAra. * tamane satkAra game che ke dhikkAra ? pasaMda karo. pada che Aja mArA prabhujI ! sAmuM juo ne sevaka kahIne bolAvo re... * traNa ratana muja Apo tAtajI, jIma nAve re saMtApa... ciMtana : | AmIra-garIba.. eka gAmamAM ghanathI amIra ane manathI garIba evA be ghanavAna rahetA hatA. mAtra pharaka eTalo ja ke amIra dhanathI abhimAnapUrvaka paramArtha karato. garIba karUNA karI duHkhInA duHkha mIThAM vacanothI ThaMDu pANI pIvaDAvI dUra karato. eka divasanI vAta. garIbane jaMgalamAM amaraphaLa jevuM uttama phaLa prApta thayuM. potAne janma-maraNa ochA karavA hatA eTale e uttamaphaLa pote na khAtA paropakArI vyaktine ApavAnI bhAvanAthI amIrane premapUrvaka arpaNa karyuM. amIre vicAryuM ke, kAMIka dakSiNAnI lAlaca haze tethI uttamaphaLa metAjIne ApI dakSiNA ApavA AjJA karI. metAjI tamane rAjI karaze ema paNa kahyuM. * rAjA bhartuharine brAhmaNe amaraphaLa bheTa Apela te phaLa paNa kramazaH piMgalA, mahAvata ane vezyAne tyAM pharI pAchuM rAjAne maLyuM. tethI te vairAgyavAna thaI rAjya choDI sanyAsI thayA. 43
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ garIbane A vyavahAra na gamyo. uttamaphaLa khAvAno adhikAra supAtrano hoya. metAjIne khAvAthI zuM phAyado ? pAtratA vinA phaLaze nahiM. uparAMta dakSiNAnI lAlace meM kAMI phaLa ApyuM nathI. eTale garIba metAjI pAse gayo kharo paNa dakSiNA lIdhA vinA cAlyo gayo. A krama eka nahiM aneka divasa cAlyo. roja garIba Ave, uttamaphaLa Ape ne cAlyo jAya. emane AzA hatI ke, uttamaphaLanI oLakha jyAre thaze tyAre amIra phaLa metAjIne na ApatAM pote ja ArogI dhanya banaze. metAjI to A uttama phaLane Aja sudhI pheMkI deto hato. amIranA manamAM kAMI sudhAro na thayo. uttamaphaLanI kAMIja asara na thaI. amIra, garIbane dakSiNA metAjI roja Ape che ema ja mAnato hato. dakSiNAnI lAlace. garIba phaLa lAvI Ape che ema samajato hato. garIba upara dakSiNA apAvI pote upakAra kare che tevuM tenA manamAM ThasI gayuM hatuM. eka bAju garIba amIrane bodha ApavA mATe dAkSiNyatAthI phaLa Apato hato jyAre amIra dakSiNAnA lobhamAM garIba phaLa roje roja lAve che ema vicArato hato. aMte eka divasa amIrano bhrama khullo thayo. Aje garIba phaLanI sAthe eka vAMdaro paNa lAvyo hato. jyAM amIrane phaLa ApavA lAgyo tyAM vAMdarAe phaLa jhaDapIne khAvAnuM zarU karyuM. amIra A nATaka joI eka kSaNa muMjhAI gayo. metAjI paNa AvuM aghaTIta thavAthI zuM karavuM te vicAravA lAgyA. tyAMja khAtAM khAtAM vAMdarAnA hAthamAMthI phaLa nIce paDyuM ne temAMthI eka alabhya ratna chUTuM paDyuM. ratnanA caLakATathI AkhuM vAtAvaraNa badalAI gayuM. amIre garIbane pUchyuM ke, A badhuM zuM che ? zuM AvA ratno roja tame ApelA phaLomAM hatA ? A vAMdarAne zuM kAma tame lAvyA ? phaLanA badalAmAM tamane apAtI dakSiNAthI tamane saMtoSa hato ? amIra ane garIba vaccenA vArtAlApathI metAjI paNa muMjhAI gayA. meM to A badhA phaLa nakAmA tucchuM samajI gaTaramAM padharAvI dIdhA. have zuM thaze ? amIra jo phaLa mAgaze to ? garIbe amIrane kahyuM, puNyayoge prApta thayelA amIrapaNAne saphaLa karavA A badhA phaLa tamane Apato hato. paNa, phaLamAM rahelI uttamatAne Apa oLakhI na zakyA to metAjI kyAMthI oLakhe ? A caMcaLa vRttivALA vAMdarAe phaLanI pAchaLa rahelI yogyatAne khullI karI. ApanI dakSiNA to haju sudhI meM lIdhI nathI. mAtra dAkSiNyatAnA dvArA maLelA jIvanane maLelI amUlya kSaNone saphaLa karavAno saMdeza ja mane Apane A uttamaphaLa dvArA Apavo che. vItarAga paramAtmAnI pAse bhAvapUjAmAM dAkSiNya eTale paropakArIpaNAno rAjA bhartRharie amaraphaLanA kAraNe rAjya choDI saMnyAsa lIdho. 44
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttama guNa jIvanamAM prApta karavA jaya vIyarAya sUtra dvArA 'paratthakaraNaMca' zabdathI ApaNe sau vAraMvAra mAgIe chIe. A sadguNamAM jIvana saphaLa karavAnI cAvI che. A bhave athavA parabhave A guNa ApaNane nizcita maLaze evI AzA rAkhI AtmaguNanI mUDImAM vadhAro karavAnI bhAvanAthI vAraMvAra prabhu pAse kahIe chIe. paNa svArthathI bharelA A saMsArI jIvane AvuM kyAMthI sUjhe ? game ? potAnI kIrti vadhAravA, lagnAdi prasaMge AMkha mIMcIne vyaya karanArane pUchavAmAM Ave ke zuM A badhuM yogya che ? tenAthI tamane puNya baMdhAze ? zuM A kanyAdAna tamArI javAbadArIthI tamane mukta karaze ? lADI-vADI ane gADI pAchaLa sAcuM kartavya bhUlAI javAya che. dAkSiNyatA guNanA pAlanamAM eka ati mahatvano phAyado e che ke, uttama puruSono sahavAsa thAya. teonA hradaya maMdiramAM nivAsa thAya eTale ghaNuM maLyuM. dharmIonA, vaDIlonA, kalyANa mitronA nikaTa rahevAthI jIvananA durguNo dUra thAya ne sadguNonI vRddhi thAya. bhaviSyamAM A eka guNa kalpanAtIta aneka guNo kheMcI lAvavA samartha che. jeTalI vaDIla-pUjyonI najIka teTalA vaDIlo ApaNA hitanI ciMtA kare. aMtarathI AzIrvAda Ape, anubhavanuM osaDa (auSadha) pIvaDAvI dhanya kare jyAre je dAkSiNya nathI. jenAmAM vaDIlonI, dharmakAryanI ke AMkhanI zarama nathI tevA jIva satkarmathI ke satkAryathI dUra dUra thaI jAya che. zrIpALakumAranI sAme dhavalazeThanuM jIvana vicAro. ATa ATalo zrIpALakumAre upakAra karyo tenA badalAmAM dhavalazeThe zrIpALane mAravA mATe prayatna karyo. pariNAme potAne ja maravuM paDyuM. tIrthaMkara paramAtmA tIrthaMkara nAmakarmanI nikAcanA (upArjana) jyAre kare che tyAre pUrvanA trIjA bhavamAM 'vi jIva karuM zAsana rasi, aisi bhAvadayA dIlamAM visa' AvI viziSTa bhAvadayA, karUNA rAkhe che. jo tIrthaMkara nAmakarmanI najIka laI janAra karUNA che. to dAkSiNyatAthI jIvane zuM prApta na thAya ? dAkSiNyatA apekSA karatAM paNa vadhu ApavA mATe samartha che. dAnadharmamAM jo uMDI vicAraNA karavAmAM Ave to mAtra anukaMpAnA kAryamAM jIvadayAnI pravRtti thaI, sAthosAtha zIyaLa dharmanI ArAdhanA thaI. vaiyAvacca koI tapasvI jIvanI karI to tyAM tapadharmanI upAsanA kahevAI. jyAre zubhabhAve pravRtti AcarI to bhAvadharmanuM paNa pAlana thayuM. A rIte jyAMthI vadhumAM vadhu satkarma thAya che te dAkSiNyatAnI ja jo upekSA karI to samajavuM ke ApaNe goLa ne khoLane oLakhI ke samajI zakyA nathI. kahevAnuM tAtparya eja ke, je AtmA dharmakAryamAM potAnA dAkSiNyatA guNane pragaTa kare che. te bhojana karyA pachI kSudhAtRptI thAya, pANI pIdhA pachI tRSA zAMta thAya tema potAnA AtmaguNane vikasAvI dhanya bane che. 45
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaramALa caraNa-navamuM lajjALu.. | zloka :] lAluo akajaje vaI Na jeNa taNacaMpi I AcaraI sayAcAra na mujaI aMgIkAM kavi II1drA | bhAvArtha : lajjALu AtmA alpa paNa akAryano dUrathI ja (acUka) tyAga kare che. temaja jene sadAcAra kahevAya tevA vyavahArane svIkAre-Acare che ane aMgikAra karelA vratane kyAreya choDatA nathI. tethI te dharmano adhikArI che. (16) | vivecana : lajjALuM" ane "nirlajja ekane sadguNI kahIzuM to bIjAne durguNI kahevo paDaze. kadAca ekane dharmanA sahavAsI mAnIzuM to bIjAne gharmathI alipta-vimukha kahevo paDaze. jo ke apekSAe anekAMtavAdanI draSTie eka dharmano upAsaka to bIjo bAhya rIte saMvatsarIno gharma karavA khAtara karavA janAro ema paNa samajIzuM. lajjALu - pApa hozathI na kare, ayogya kAma IcchAthI na Acare, potAnI uMmara, kuLa, maryAdA, loka vyavahArAdine najara sAme rAkhI Akasmita rIte ayogya AcaraNa thaI gayuM hoya to kSamA mAge. prAyazcitta le, pharI na karavAnI khAtrI Ape. TUMkamAM e ayogya kArya na kare ane thaI jAya to aTakI javA prayatna kare. tethI lajjALune zaramALa, zaramIMdo vigere paNa kahevAya che. nirlajja - jeNe mUkI lAja, tenuM nAnuM zuM rAja" A kahevata mujaba nirlajjanA AcAra, vicAra, vartana, jIvana sarva rIte hAsyAspada hoya che. bIjA zabdamAM pAgalagAMDo mAnavI jema jIvana jIve tenAthI paNa apekSAe jonAra, sAMbhaLanArane zarama lAge tevuM e jIvana jIvato hoya che. "pApa asmAkaM bApanI jema ayogya kArya karavuM e vaMza paraMparAgata amAro hakka che. tema jagatane bagADe. - zAstramAM kahyuM che ke, cakravartinA ghoDAne baLajabarIthI zIyaLa paLAvavAmAM Ave che. kAraNa, 14 ratnamAno eka che. kuLavAna, baLavAna, jAtivAna uttama lakSaNavAna hovAthI tenI yogyatA jALavavAnI hoya che. teja rIte uttamakuLanA saMskArathI, lohInI khAnadAnIthI athavA zAstronI upadezAtmaka vANIthI lajjALu lAja-zaramathI paNa dharmI jIvana jIve. TuMkamAM zetAnane sajjana banAvanAra, patitane pAvana karanAra, viSayakaSAyone vaza karanAra lajjALu hoya che. bhUle cUke paNa e nirlajjanI ke halakA vicAro rAkhanAranI sobata na kare. 46
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre nirlajjane jIvanamAM eke paLa paNa sadvicAra karato na hovAthI zAMti hotI nathI. zAMtinA dhAma samA dharmakSetramAM paNa tene caina paDatuM nathI. sAtvika vicAra ke jIvana tenI jIvana pothImAM kyAMya jovA maLatuM nathI. TUMkamAM vinA kAraNa saMkalezamaya tenuM jIvana hovAthI dharmanA dvAre caDhavuM tene durlabha thAya che. caDI jAya to paNa zubha bhAvo bhAvi zakato nathI. darzananA AnaMdano ghaMTanAda karI zakato nathI. suvAkyo : * AtmA anaMta guNano bhaMDAra che, kALajIpUrvaka pravRtti karo. nirlajjane baMdhana nathI, lajjALune svataMtratA nathI. pApa badhe che, lajjALune dekhAya, nirlajjane na dekhAya. pada : ciMtana : * kAmAMdha, rAgAMdha, lobhAMdha nirlajjatAnA kAraNe thAya. rAjakAraNI polITIksa hoya to dharmI lajjALu hoya. dharmI nirlajja hoya to zAsananI niMdA thAya. meM pApa karyA che evA, huM bhUlyo tArI sevA, mArI bhUlone bhUlanArA, tArI karUNAno koI pAra nathI. pApa ghaTADo-puNya vadhAro... ujjainI nagarInA prajApAla rAjAe rAjasabhAmAM putrIone prazna pUchyo A jagatamAM sukha ApanAra koNa ? - bApakarmI surasuMdarIe kahyuM - pitAjI. ApakarmI mayaNAsuMdarIe kahyuM - karma. vAta samajavA jevI che. mukha darpaNamAM juo ke pANImAM. eka sarakhuM dekhAze. mAtra darpaNamAM pratibiMba sthira hoya ne pANImAM asthira. saMsAranA rAgI jIvane sukhanuM kAraNa pitA dekhAyA. hakIkatamAM te kSaNika che. jyAre dharmanA rAgI jIvane sukhanuM kAraNa karma samajAyuM. jyAM sudhI puNya karma jAgrata che tyAM sudhI nizcita jIvane sukha maLe. je kSaNe pApano udaya cAlu thaze. tyAre badhethI du:kha AvI paDaze. rAjA zreNike potAnA rAjyamAM vizALa citrazALA baMdhAvI. deza-videzathI jovAlAyaka ghaNI vastu bhegI karI. temAM 10x30 phUTa sAIjhanI bhIMta upara anupama citrakAma karavA mATe teNe be citrakArone AmaMtryA. citrakArane citranI rUparekhA ApI. citra joI prajAjana, paradezIo vAha vAha pokAre tevuM kAma karavA bhalAmaNa karI, A kArya mATe 6 mahinAno pUrato samaya paNa Apyo. moM mAgyA dAma paNa ApyA. zubha divase citrakAroe kAma zarU karyuM. 47
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka citrakAra kalpanA gaganamAM viharanAro kalAbAja hato jyAre bIjo kudaratane vAcA ApanAra hato. bannene sAmasAmI bhIMta upara citra karavA AjJA maLI hatI. pahelA citrakAre bhIMtane khUba saMskArIta karI. "lAla, pILo ne vAdaLI mULa traNa raMga kahevAya"nI jema ekanA aneka raMga karyA. AMkhane gamI jAyazAMti ApI jAya tevA jhAMkhA lAITa raMga vAparyA. cha mahinAmAM samaya ne zakti joyA vinA prANa pUrI citra taiyAra karyuM. zubha divase rAjAne citra jovA padhAravA vinaMtI karI. bIjo citrakAra kudaratane vAcA ApavAmAM magna hato. bhIMtane saMskArIta karyA pachI aneka rIte pAlIza karI tene pAradarzaka banAvI. pahelI najare jonArane bhIMta na dekhAya paNa sphaTIka ja lAge.* sphaTIkanI sAme je raMga-drazya vigere rAkho te potAnAmAM pratibiMbIta kare. darpaNanI sAme ubhA raho, tamAruM pratibiMba paDe. e rIte A kalAkAre cha mahinA sudhI buddhi vAparI, bhIMtane potAnI kalA-kArIgarIthI pAradarzaka banAvI hatI. tene paNa potAnuM kAma pUrNa karI rAjAne pAvana pagalAM karavA vinaMtI karI. rAjA parivAra sAthe pahelA citrakAranuM citra jovA mATe gayA. citrakAre svAgata karyuM. citra joI saunA mukhethI sarasa, sarasa kAma karyuM che tevA zabdo sarI paDyA. have vAro Avyo bIjA citrakArano. sau hoMze hoMze bIjuM citra jovA AvyA hatA. badhAne kAMIka navuM jovA maLaze tevI AzA hatI. paNa ahIM bhIMta ja korI dekhAI. sau vicAramAM paDI gayA. nIrasa-nArAja thaI gayA. jijJAsAbhAve rAjAe citrakArane pUchyuM, bhAI ! cha mahinA sudhI tame zuM bhIMtane lAla, pILA raMgathI raMgI ja nahiM. Ama kema ? zuM hajI kAma bAkI tabiyata to sArI che ne ? citrakAra vRddha hato. anubhavI hatI. rAjA-prajAne vinaMtI karI, kRpA karI Apa nIce besI jAo. jyAre badhA besI gayA tyAre citrakAre bhIMtanI sAmenuM kapaDAnuM AvaraNa dUra karyuM. jema jema bhIMtanuM AvaraNa dUra thatuM gayuM tema tema pahelA | citrakAre je raMga vAparIne citra banAveluM hatuM te pAradarzaka bhIMtamAM raMga vAparyA vagara AcchAdita thavA lAgyuM. te joI rAjA-prajA badhA harSavibhora thaI gayA. kalAkAranI kalAnI mukta kaMThe prasaMzA karavA lAgyA. pIMchIne vAparyA vagaranA citra mATe AvuM to kahyuM paNa nahotuM. bhIMtamAM nirmaLa citra pratibiMbita thAya tema hRdaya nirmaLa to jIvana saphaLa thAya. rAjAe bannene ucita bahumAna karI dhanya karyA. * jamInane pANI samajI cAlatA duryodhanane joI draupadIe "AMdhaLAnA chokarA AMdhaLA' e kaTu veNa meNAMrUpe mAryuM. tema A bhIMtane darpaNa jevI karI hatI. 48
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kathA uparathI lajjALu mAnavInuM hRdaya kevuM nirmaLa, nirdoSa, pavitra dharmanA raMgathI raMgAyeluM hoya che te jANavA-samajavA maLaze. dharmanA dvAre pravezI rahelA mAnavInuM jo hRdaya pavitra hoya to e AtmA eka bhavamAM aneka janmanA pApa dhoI nAkhe che. mATe ja dharmanA dvAre jatAM jIve yogyatA keLavavI joIe. vItarAga paramAtmAnI sanmukha bhAvapUjA karatAM jaya vIyarAya sUtra dvArA 13 mAgaNI (aMtaranI IcchAo) rajU karAya che. 'lokaviruddhaccAo' zabda dvArA A lokamAM-jagatamAM je kAMI vyavahArathI anucita-viruddha gaNAtuM-samajAtuM-mAnavAmAM AvatuM hoya teno huM tyAgI banuM. e durguNathI mukta thAuM evI bhAvanA A zabdanI pAchaLa bhAvavAmAM Ave che. lokamAM viruddha pravRtti eTale nirlajja bezarama mAnavI dvArA je je pravRtti khAvA-pIvA-bhogavavA ke vAtacita karavAmAM thatI hoya te sarvanA tyAgI banavAnI bhAvanA. lajjALu mAnavI pApAraMbha ochA kare, kAraNa zarama naDe. bhAratIya saMskRtinA prANa samAna 'maryAdA'ne oLaMge nahiM. maryAdA--dharamAM, saMsAramAM, vyavahAramAM ke dharmamAM pALavAnI hoya che. je maryAdAne oLaMge te badhethI pAcho paDe. kAma kare to temAM paNa apayaza maLe. maryAdAne vinaya, viveka sAthe najIkano saMbaMdha che. hakIkatamAM jIvananI cAra - bALa, yuvA, prauDha ane vRddha avasthAmAM uMmara anusAra potAne maLela padavInI maryAdA jALavI AcaraNa pravRtti karavAnI hoya che. lajjALu mAnavI dareka kSaNe pote koNa che ? potAnuM kartavya zuM che ? zuM karavAthI potAnI zobhA vadhaze ? eno vicAra karI jIvana jIve. to ja dharmanA dvAre e adharmakArI kArya karavA nahiM prerAya. eTaluM ja nahiM dareka sthaLe potAnA AcAravicArathI anyane preraNArUpa thAya. tenA dvArA uccArelA vacana paNa AdaraNIya, sanmAnanIya thAya. lajjA--zarama prAyaH karIne pApane AcaratA aTakAvI de che. eka zrAvake covihAranA paccakkhANa lIdhA hatA. rAtanA bAra vAge garamInA kAraNe gaLuM sukAI gayuM. manane samajAvavA samayane vyatIta karavA ghaNo prayatna karyo paNa mana zAMta na thayuM. becaina thaI pANI pI levA Ubho thayo. (kAle guru pAse prAyazcitta laIza tevI bhAvanAthI) mATalA pAse jaI glAsamAM pANI paNa lIdhuM, sAthosAtha manaDAne samajAvyuM ke, pANI nahiM pIe to tuM marI nahiM jAya. mAnI jA, pANI nathI pIvuM. mATalAmAM pAchuM nAkhI de. paNa jIde caDeluM manaDuM mAnatuM nathI. vaLI pAchuM pANI pAvAnA badale bhInuM kapaDuM karIne zarIrane paMca karI zAMtino anubhava karI pANI pIvAnuM TALavA manaDAne kahyuM, pApathI bacavA lokalAja zarama ne mAna ApavA preraNA ApI. 49
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ basa, manaDAe chelle mAnI lIdhuM, pANI maTakAmAM padharAvI nidrAdevInuM zrAvake zaraNa lIdhuM. AnuM ja bIjuM nAma atikrama, vyatikrama, aticAra ne anAcAra. jIvane pANI pItA vALyo eTale anAcAranA pApathI bacAvyo. e bacAvavAnuM kAma lajjALu svabhAve karyuM. pApanA Dare karyuM.* keTalAka lajjAnA kAraNe jIvana sudhAranArAonA udAharaNa : bharata mahArAjA upara ugAmelI muddIne mastakanA locamAM pheravanAra bAhubalijIne pitA tulya bhAInI lajjA kAma AvI. taratamAM paraNelI nAgilAne choDI saMyama svIkAranAra bhavadevane potAnA saMyamI bhAInI ja lajjA naDI hatI. bauddha bhikSuone kaDakaDatAM telanI kaDAImAM nAkhI devA sudhInA kura pariNAmothI haribhadrasUrijIne upazama bhAvamAM lAvavAnuM kAma gurudevanA saMdezAnI zarame rUpavaMti strIne tyAM nivAsa karatA araNika munivarane pharI saMyamI jIvanamAM sthira karanAra sAdhvImAtAnI lajjAe ja kAma karyuM. * meghakumAra bha. mahAvIrane ogho-muhapattI ApavA gayA paNa ucca kuLamAM janmelA AtmAne prabhunA pUrvabhava saMbaMdhinA vacanoe teone saMyamamAM sthira karyA. AvA anekAneka udAharaNo dvArA patananI khAImAMthI AtmotthAnanA zikhara sudhI laI janAra pApathI nivRtti ane dharmamAM pravRtti karavAnuM satva pedA karanAra lajjAnuNadhArI AtmAone koTIzaH vaMdana... lajjALu vyakti pAMca mahAvratonuM pAlana kare che tene - ahiMsAnA pAlana dvArA suMdara tana maLe, satyanA pAlana dvArA suMdara vacana maLe, acoryanA pAlana dvArA suMdara ghana maLe, brahmacaryanA pAlana dvArA suMdara Indriya maLe, aparigrahatAnA pAlana dvArA suMdara mana maLe. bhASAnA prakAra : AlApa - thoDuM bolavuM. anAlApa - kharAba bolavuM. ullApa - maryAdA oLaMgIne bolavuM. anullApa - mauna rahevuM. saMlApa - paraspara bolavuM. pralApa - vyartha babaDATa karavo. vipralApa - viruddha vANI bolavI. * saMsAra ghasAya tenuM nAma dharma, paisAnI mUccha ghasAya te dAna, vAsanA manathI ghasAya te zIla, - khAvA-pIvAnI IcchA ghasAya te tapa ane mananI pravRttio ghasAya te bhAva. 50.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdaya' caraNa-dazamuM dayALu... zloka : mUla dhammasa dayA, tayaNaNaya savamevaNukANuM ! (o)(siddhajiMNadasamae, magijajaI teNita dayAluII1AI | bhAvArtha : | gharmanuM mULa dayA che. jinAgamamAM saghaLAya anuSThAno (kriyAo) dayApUrvakanA ja kahyA che. e kAraNe ahiM dayALune mAna apAya che. arthAtu gharmaprApti, sadabuddhi mATe e (jIva) yogya kahyo che. (17) | vivecana : | bIjAnA duHkhane mAtra AMkhethI jovAthI, svajanAdinA saMbaMdha kAMI na hoya chatAM duHkhanI kathA kAnathI sAMbhaLavAthI athavA jenAmAM pote nimittarUpa banyA na hoya chatAM kAyAthI madadarUpa thavA doDI javAnI jenA hRdayamAM kuNI lAgaNInuM jharaNuM vahe tenuM nAma dayA. tIrthaMkarapaNAnI mAtA maitrIbhAvanA che. sAdhupaNAnI mAtA samiti-guti che. zrAvakapaNAnI mAtA yatanA (jayaNA) che. maitrI, samiti, gupti ke yatanA e sarvenA mULamAM jo koI tattva chUpAyuM hoya to tenuM nAma komaLatA-ahiMsA yA dayA che. enA vinA e AtmAo vaMdanIyapUjanIya na bane. je bIjAne sukha Ape te bhavAMtaramAM pote sukhI thAya. kadAca sAmI vyaktine duHkha ApavAmAM nimittarUpa thavAyuM hoya, e jIvane AghAta potAnA kAraNe lAgyo hoya, saMbaMdhomAM tIrADa paDI hoya to tene sudhAravAnuM jo koI kAma karatuM hoya to tenuM nAma pazcAtApa, prAyacchitta ke kUNI lAgaNIrUpa dayA che. tethI ja nitya ubhaya/ke ArAdhako pratikramaNamAM kSamA mAge che. - sAdhuo jIvanamAM dareka kSaNe AcAramAM ke vicAramAM zrAvako gharmamAM ke karmamAM (saMsAramAM) dareka sthaLe dayA, jIvadayA, jayaNAne AvakAratA, AcaraNa karatA hoya che. bIjA zabdamAM jyAM chae AvakAyonI virAdhanA thatI hoya tyAM AtmA samyagudarzanI hoya, samyagujJAna pAmelo hoya to tyAM dayAdharmane vadhumAM vadhu pALavA Agraha rAkhe. Ama dayAdharma ene pApa karatA aTakAve. jyAre hRdayamAM komaLatA, sahRdayatA ke jIvo pratye vAtsalya pedA thAya che tyAre samajavuM ke e AtmA dInaduHkhIno belI che. 84 lAkha yonimAM janma letAM 51
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dareka jIvanuM bhaluM karavAnI tenAmAM draSTi che. je vyakti bIjAne sukha, sAMtvana, sadUbhAvAdi Ape che tevI vyaktine tarata athavA kALAMtare e guNa maLe ja che. eno TUMko artha e ja ke, gharmanA zaraNe-vAre je jAya tenuM ahita koI karI zakatuM nathI. mATe ja nirdaya ke hiMsaka mAnavIne Dagale ne pagale vino Ave che. azAMta, rIte e jIvana jIve che. covize kalAka bhaya-trAsa-asaMtoSamAM aTavAyA kare che. A ApattithI jo bacavuM hoya to mAtra jIvanamAM dayAne sthAna Apo. dayALu bano. suvAkyo | * jenA jIvanamA dayA tenuM jIvana udAra. * jIva karmavaza che mATe manathI paNa ahita na Iccho. * bIjAne mAravuM Apatti che, bacAvavuM saMpatti che. * dIna duHkhIyA jIvonI yAda apAve te dayA. * sukha joIe to dayAne jIvanamAM sthAna Apo. * nirdayIne jaladI Adara, mAna-pAna na maLe. * dayAne kAraNe jIvanamAM sahanazIlatA pragaTe che. * ahiMsA e zreSTha (uttama) dharma che. * * * paE : * dIna dukhIyAno tuM che belI tuM che tAraNahAra, tArA mahimAno nahiM pAra... ciMtana : | vyasana-aMjana... vyasana - parAdhIna banAve che. aMjana - yogyatA pragaTAve che. mAnavI karmanA kAraNe, sobatanA kAraNe athavA kharAba nimittathI cA, tamAku, bIDI, sigAreTa ane dArU jevA aneka vyasanono gulAma bane che. mukhyatve vyasana mitranA kahevAthI, samAjamAM phezanebala thavA mATe athavA zokhanI khAtara svIkAre che. prAraMbhamAM mAtrA (saMkhyA) ghaNI alpa hoya che. kyAreka vApare che paNa samaya jatAM eja vyasananI mAtrA vadhe, Teva paDe, tenA vinA na cAle evI paristhitimAM mAnavI parAdhIna thAya che. patana thAya che ne eka divasa ghara, samAja, dharmasthAnakomAMthI chevaTe Arthika ane zArIrika kAraNe jAkAro maLe che. 52
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnya vyasananI sAmAnya zikSA-parAdhinatA ane moTA anucita-ayogya vyasananI zArIrika, Arthika, mAnasika moTI zikSA ApameLe mAnavIne bhogavavI paDe che. sAmAnya rIte mAnavI vyasanane pADe-svIkAre che. jyAre kALAMtare vyasana mAnavIne gulAma banAve che. jIvana barabAda karI nAkhe che. patananI khINamAM laI jAya che. TUMkamAM prathama mAnavI vyasana pADe che pachI vyasana mAnavIne pADe che. aMjana - eTale bIjA zabdamAM jaDamAM caitanya pragaTAvavAnI zakti sthApana karavAnI AdhyAtmika uttamottama kriyA. taratanA janmelA bALakane paNa jarUrIyAta pramANe AMkhamAM aMjana (esa) karAya che. tethI AMkha tejasvI, zaktizALI ne dIrghakArya karanArI bane che. vidyAguruo paNa ziSyane AMkhamAM jJAnanuM aMjana kare che.* tethI ajJAnI bALaka jJAnI thavA lAge che. sAmAnya jJAnamAMthI viSeza jJAnavAna thAya che. saMsArIka jJAnamAMthI AdhyAtmika jJAnanI prApti thAya che. kahevAno bhAvArtha eja ke samyagu draSTithI nirguNI mAnavI guNavAna thAya che. jIvanamAM dayA nAmano guNa , janma pachI pUrvabhavanA saMskAranA kAraNe vartamAnanA nimitte vikase. guNa guNI banAve, dayA mAnavIne dayALu banAve. dayA guNa evo vizALa che ke, game te kSetramAM e kAma kare che. vizeSa karIne dhArmika kSetramAM khAsa jenA jIvanamAM dayA che. je mAnavI dayALu che te pApano kSaya karavA mATe potAnA A guNane vikasAvato ja jAya che. pApa ghaTe to puNya vadhe. puNya vadhe to gharma vadhe ane dharma vadhe eTale AtmAne zAzvata sukha prApta thAya. AjanA vijJAna yugamAM DaoNkTaranuM jJAna (meDikala viSaya) lenAra abhyAsI kolejanA prathama varSe thoDA mahinAo bAda jyAre prekTIkla abhyAsa zarU kare che tyAre tenA saMskArIta vicAronI parIkSA thAya che. pote dayAvAna hoya to vinA kAraNe karavI paDatI hiMsA enA jIvanamAM arerATI pedA kare che. AvuM hiMsaka kAma karatAM e abhyAsI muMjhAya che, duHkhI thAya che ane dayAdharmanI khAtara samajadAra AtmA meDikala lAIna paNa choDe che. badale che. jyAre bIjI tarapha gharmanA dayAnA vicAro tyajI abhyAsanA nAme je lAgaNIpradhAna hato te kramazaH lAgaNIthI vimukha bane che. eno artha e ja ke, je kSaNe manamAM dayA pratyenI zraddhA calIta thAya che te kSaNathI te mAnavInI mAnavatA marI paravAre che. potAnA vyApAramAM dayA-karUNatA Adine tyajI de che. blaDa prezaranI pAchaLa ciMtAne kAraNabhUta mAnavAmAM Ave che. A ciMtA Adhi, vyAdhi, upAdhinI janetA che. AvI ciMtA bIjI rIte parigraha AraMbhasamAraMbhAdi pravRttinA kAraNe nirmANa thAya che. jo temAMthI mukta thavuM hoya to vItarAga prabhunI vairAgyamaya vANI ane dayALu, karUNALu jIvana ekamAtra upAya * ajJAna timirAMdhANAM zAnAMjana zalAkyA.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ te che. je tamAruM che, jemAM tamArA bhogAvalI karmane bhogavavAno adhikAra che, koI lUMTI-upADI ke naSTa karI zakatuM nathI. te ja rIte jenA upara tamAro adhikAra nathI, tamArA bhAgyamAM lakhAyuM nathI te game te rIte sAcavo, meLavavA prayatna karo paNa tamane maLavAnuM ke sacavAvAnuM nathI. mATe ja dayALu jIvana dharmIjIvana sAthe saMkaLAyeluM che. dharma karatAM tethI ja dayA pALavAnI hoya che. paiso e dhana che. jJAna e dhana che tema zarIranI indriyo paNa mUlyavAna dhana jevI che." e tamane zrImaMtanI padavI paNa ApI zake che ne garIba ke nirdhana paNa banAvI zake che. zarIrano varNa paNa tamArI kIrti-buddhino bIjA upara prabhAva pADI zake che ane ajJAnI ke ayogyatA jAhera karI zake che. Ama thavAnuM kAraNa paNa dayAbhAvanA che. tame bIjAne dayAguNathI abhayadAna Apo cho to tenA kAraNe bIjA bhave nirogIpaNuM yA svarUpavAnapaNuM prApta thAya che. sadguNathI AzIrvAda ane durguNathI zrApano anubhava thAya che. je divase bIjA pratye krUra-ayogya vicAra janma le che. te vakhate tamArA roma rAjImAM hiMsAnA vairanA pariNAma janme che. te saphaLa thAya to tame prasanna thAo cho anyathA vaira levAnI bhAvanA vaira lIdhA vinA zAMta thatI nathI. vRddhi pAme che. dayALu mAnavI to bIjAnA du:khamAM DhAlarUpa banI tene bacAvavAno prayatna kare. jyAre nirdayI potAnA ane bIjAnA jIvanamAM Aga lagADavAno prayatna kare. sAthosAtha ArtadhyAna-raudradhyAna karavA mATe prerAya che. ciMtA e citA samAna che. jIvanamAM ajJAnatAnA kAraNe bIjAnA jIvanamAM pANInA badale ghAsaleTa ke peTrola nAkhavAno prayatna karavA ghaNA prerAya che. dharmasthAnakomAM ke dharmanI ArAdhanAmA anumati ApavAnA badale aMtarAya karavAnuM, nA pADavAnuM zastra ghaNA ugAme che. paNa Ama thavAnuM mukhya kAraNa hRdayamAM dayAno-karUNAno abhAva che. bIjAnuM hita ke bIjAnI pragati gamatI nathI. jyAM sudhI sarvottama rIte hRdayamaMdiramAM mana-vacana-kAyAthI dayA-karUNAno vAsa nathI tyAM sudhI sAmAnya rIte dayAne apanAvavA puruSArtha karavo jarUrI che. e puruSArthanA keTalAka pagathiyA A prakAranA che. 1. roja dharmadhyAna zivamastunI bhAvanAthI karo. viSaya-kaSAyo pratye upekSA vairAgya keLavo. 2. 3. bIjAne sukhI karavAnI-jovAnI udAravRtti rAkho. 4. (haMmezAM potAne-bIjAne svastha-prasanna rAkhavA puruSArtha karo. 5. tana, mana, dhanane kharco bIjAnA duHkha dUra karo. sparza--hAthathI duHkhInI pITha thAbaDo. jIbhathI bIjAne mIThAvacana saMbhaLAvo. AMkhathI jIvadayA pALo. kAnathI dInaduHkhIyAnA vacana sAMbhaLo. manathI bIjAnA hitanI ciMtA karo. 54
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevAnuM tAtparya eja ke, jIvananuM vyavasthita taMtra calAvavA 10 prANa ke pAMca Indriya vigere maLI che. temAM jIbha dvArA madhura bolI, AMkha dvArA jIvadayAnuM pAlana karI, kAna dvArA niMdA-kuthalI sAMbhaLavAnI pravRtti baMda karI, manathI haMmezAM bIjAnI bhalAInuM ciMtana karavuM joIe. je pote sudhare che tenuM badhuM ja sudhare che. cauda guNasthAnakanA ArohanamAM paNa Aja vAtane AvakArAyelI jovA maLe che. jema ke, pahelI sarva sAmAnya avasthA je che tene mithyAtva guNasthAnaka kahevAya che. tyAra pachI AtmAnI pariNati anusAra dezavirati, sarvavirati Adi sthAne AtmA caDhe che e caDhANa paNa dayAnA aMkurA dvArA ja zakya che. garama khAvAthI ke ThaMDu pIvAthI yA davAnuM sevana karavAthI jema zarIranA romeromamAM jAgRti-caitanya prasare che tema dayAnA kAraNe mAnavInA sarva pradezomAM sata pravRtti karavAnuM vIrya (baLa) pragaTe che. vicAromAM ne vacanamAM madhuratA-mUdatA uddabhave che. chaThThAthI caudamAM guNasthAnaka sudhI anapekSAnI jema vicAronI zuddhi upara ja pragati thAya che. vastra ke uMmarano tyAM vicAra asthAne bane che. ItihAsanA pAnA uparathI.... (1) dharmarUci aNagArane Aje mAsakSamaNanuM pAraNuM hatuM. brAhmaNIe Agraha karI tuMbaDInuM zAka vahorAvyuM. munie svasthAne jaI AhAra AlovI gurune gocarIbatADI. upakArI gurue lAvela(AhArane ayogya hovAthI niravadya sthAne paraDavA, bIjo AhAra lAvavA AjJA karI. AvI dayAjanaka paristhitimAM muni brAhmaNI pratye Sa paNa karyo nahi. kevI karuNA ! " (2) rAjagRhi nagarImAM metAraja muni sonInA gharethI AhAra laI jaMgalanA mArge samiti pALatA jAya che. pAchaLa ja pelo sonI potAnA javalA corI lIdhA che, tevo muni para AkSepa karI pAchA mAge che. sonI maraNAta upasarga kare che. javalA na maLavAthI nIrAza thaI sonI jyAre ghare pAcho phare che tyAre kacapakSInI viSTAmAM javalA joI sonI pazcAtApa kare che. muninI samatA-dayAnI khUba anumodanA kare che. saMyama laI ghanya bane che. (3) bha. zAMtinAthe pUrvanA megharatha rAjAnA bhAvamAM pArevAne bacAvavA potAnI kAyA bAjapakSIne arpaNa karI jIvadayA-karUNAnI bhAvanAne akhaMDa rAkhI. deve dayAbhAvanAnI parIkSA karI rAjAnI anumodanA karI. (4) kumArapALa rAjAe potAnA rAjyamAM "mAra' zabda na bolavAnI AjJA karI hatI. potAnA banevI arNorAjane e kAraNe ja zikSA karI temaja "jhAnI hiMsA karanArane daMDa karI jIvadayAno mahimA vadhAryo hato. tiya jIvone paNa gALeluM pANI pIvA mATe ApI dayA-ahiMsA dharma pALyo hato. 55.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) eka zeTha potAnA traNa saMtAnonA bhaviSyane jANavA saMta mahAtmA pAse gayo. saMta vyavahAra ne buddhizALI hatA. traNe chokarAone pAse paDelA keLAM khAvA kahyuM. pahelA chokarAe keLuM khAI chAla pheMkI dIdhI. bIjA chokarAe keLuM khAI chAla kacarAnA DabbAmAM mUkI. trIjA chokarAe bahAra jaI keLuM khAI chAla gAyane khAvA mATe ApI. zeTha ane saMta A badhuM jotA hatA. thoDIvAra pachI chokarAone ghare mokalI saMte zeThane kahyuM - zeTha, pahelo chokaro ayogya che. keLuM khAI koIne pADavA, duHkhI karavA mATe chAla roDa upara phekI. bIjo jJAnI che. keLuM khAI bIjA paDI na jAya tenI ciMtA karI chAla DabbAmAM nAkhI. jyAre trIjo jJAnI ne vivekI che. keLuM khAIne chAla gAyane khavaDAvI. badhAne sukha ApavA prayatna karyo. dareka vastuno saduupayoga karavAnI tenI bhAvanA che. duHkha koIne gamatuM nathI, ema e mAne che. kadAca koI mAne che, kSamA mAgavI e jema kAyaranuM kAma che tema dayALu thavuM e paNa nabaLAnuM kArya che. paNa A mAnyatA bhUla bharelI che. kSamA ApavI ke dayALu banavuM e vIranuM AbhUSaNa che. je kSamA Ape che te pote kaSAyone jIte che ane bIjAne kaSAyo para vijaya meLavavA zikSA Ape che. teja rIte dayALu pote dayA pALe che ne bIjAne dareka jIvanA prANanuM mUlyAMkana karavA Agraha kare che. je vastu bIjAne ApI zako te tame lo. prANa laI zako cho, ApI zakatA nathI. mATe e levA yogya lAgatuM nathI. jyAre dayA pALI bIjAne abhayadAna mana, vacana, kAyAthI ApanAra vaMdanIya bane che. dharmanA dvAre tethI ja AvA sAtvika puruSono satkAra thAya che.] jIva mAtramAM dayAdharmano vAsa thAya eja maMgaLa kAmanA...
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'taTastha' zloka : caraNa-agyAramuM madhyastha.. majhattha somadiThThI dhammavicAre jahaDDiaM muNaI / kuNaI guNasaMpaogaM dose dUruM pariccaIya // 18 // bhAvArtha : madhyastha eTale saumya draSTivALo puruSa dharmanA vicArane (upadeza-Adeza) yathArtha rIte jANanAra (mANe, jIvanamAM utAre) ane te kAraNe te guNano saMgraha jIvanamAM kare che. A rIte guNavAna thavAnA kAraNe durguNa-doSone dUrathI ja taje che. (18) vivecana : madhyastha eTale taTastha. rAga-dveSa karyA vagaranI hitakArI draSTi. madhyastha bhAvanA eTale hA-nA vaccenA vicAro. anyanA doSa vinA kAraNe jIvanamAM na praveze tevA doSathI aLagA rahevAnI jJAnadraSTi. apekSAvAda - banne pakSane tenA karmanA hisAbe saMjogonA AdhAre, e paNa hoI zake che tevA vicAro. dA.ta. taMdurasta hraSTa puSTa bhikhArI je bhikSA mAge che tene joI ApaNI draSTie te kArya khoTuM che ema kahIzuM. e jema satya che tema 8/8 kalAka bhikSA mAgavA chatAM paNa tene lAbhAMtarAyanA udaye peTa pUratuM maLatuM nathI eTalo e hInabhAgI che. puNya paravArI gayuM che. puNya vagarano dayAne pAtra che. A vAta paNa sAcI che. koIpaNa jAtanA vicAra karyA vagara madhyastha bhAve IcchA hoya to dAna ApavuM anyathA dayA ciMtavI pravAsamAM AgaLa vadhavuM eja hitakArI mArga che. bIjI eka vAta... dharmI AtmA dharma karavA mATe dharmasthAne jAya che. gayo che. paNa tyAM jaI AzAtanA kare, rAga-dveSa kare, jhaghaDA kare, ghATA pADe, vinA kAraNe dharma karanArane aMtarAyarUpa thAya to zuM evo dharmI dharmasthAnake javA lAyaka che ? zAstromAM jJAnIoe dravya ane bhAva ema be mArga darzAvyA che. saMsAramAM ke dharmamAM annAnI jIve zubha pravRttimAM dravya kriyArUpe praveza karavo pachI zAnathI vidhi vigerenI samaja meLavI dhIre dhIre dravyakriyAmAM bhAvakriyA vadhAravI-apanAvavI. du:kha eja che ke, dharmasthAnakomAM janAro AtmA rAga-dveSa, viSaya-kaSAyo karIne puNyanA badale pApa bAMdhe che. to zuM karavuM ? upekSA nahiM, aMtarAya nahiM paNa madhyastha bhAvanAthI bhaviSyamAM sudhAro thaze evA AzAvAdI thavuM. bALaka bALaceSTA kare paNa kALakrame sudharI jAya. rogI jIve tyAM sudhI rogI hoto nathI. sudharavAnI taka ApavI joIe. 57
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ hakIkatamAM nA kahI pApa-aMtarAya bAMdhavA nathI ane hA kahI khoTI AzAtanAnI anumodanA karavI nathI. jaja vAdI-prativAdI ane sAkSInA vicAro jANe-sAMbhaLe ne pachI jema taTastha nirNaya karI le tema AtmalakSI jIve saddaguNono saMgraha karavA, durguNone varjavA prayatna, puruSArtha karavo zreyaskara che. | suvAkyo | * ekalavya thavuM hoya to nizAna ajJAnatAmAM ke aMdhArAmAM na tAko. * zarIra bhADA upara lIdhuM che, mAlikInuM thavAnuM nathI. madhyastha bhAve jIvo. * hRdayanA aMdhArAne ajavALAmAM palaTAvavA pavitratAnA paMthe jAo. * rogI pazu khAvAnuM choDe, manuSya khAvA doDe. draSTi badalo. * sApanI sAthe bALaka rame, mA-bApa Dare. kAraNa mana. * bhUlono bacAva na karo, ekarAra karo. pada : hajAra hAthe tame dIdhuM, paNa jhoLI amArI khAlI, jJAna khajAno tame vahAvyo, to paNa ame ajJAnI. ciMtana | vacceno mArga.. koIe pUchyuM, gharma zA mATe karo cho ? bIjAe pUchyuM, jhaghaDA kaSAyo kyAM thAya che? prazna samajadArInA che. javAbo ghaNA ja suprasiddha che. chatAM eTalA ja vicAraNIya, ciMtanIya che. dharma karavA pAchaLanI bhUmikA jANyA-samajyA vagara jo koI gharma karavA besI jAya to pariNAma e Ave ke, udeza azuddha, ajJAnamaya hovAthI phaLa paNa apUrNaalpa maLe. eka vAta cokkasa che ke, dharma karavA pAchaLanA uddezane 5-15 divasa pachI paNa avazya jANavo-samajavo anivArya jarUrI che. zAstrIya rIte bhAvakriyAne jANyA, vicAryA pachI karmanA udaye, vartamAna AlaMbananA kAraNe dharmanA udezane tatva svarUpe AcarI-pALI na zakIe te vAta eka bAjue rAkhIe." paNa drakriyAmAMthI bhAvadiyAvAna thavuM jarUrI che. dharma saMsAra ghaTADavA pApathI bacavA jIvana sudhAravA karavAno hoya che. dhArayati iti gharmaH' e vyAkhyA anusAra DUbatAne (mana, vacana, kAyAthI) ka varadatta guNamaMjarIe jJAnAvaraNIya karma khapAvavA jJAnanI, zrIpALarAjAe darzana zuddhi mATe navapadanI ArAdhanA karI hatI. 58
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAraNa kare, bacAve, ugAre tenuM nAma dharma, duHkhIne duHkhamAMthI ugAre, duHkhIne duHkha sahana karavA mATe samaja Ape, duHkhInA duHkhanI sAme ethI paNa vadhu duHkhIne jovA, vedanAne samajavA, preraNA Ape. bIjA karatAM tane ghaNuM ochuM duHkha che. zA mATe ghabarAya che ? ema samajAve, pIThabaLa Ape tenuM nAma dharma. duHkhInI jema sukhInA mATe paNa evA ja vicArone karavA, sAMtvana ApavuM, puNya-pApane samajAvavuM, ahaM ke abhimAnathI chakI na javA sUcanA Ape. puNyodayane pacAvavA gaMbhIra thavAnI preraNA Ape te dharma. puNyathI maLyuM che, puNyakAryamAM vAparavAnA bhAva thavA joIe. na thAya to tevA bhAva pragaTAvavA kahevuM. TUMkamAM gharma zA mATe karavo? je kAraNe sukha maLela che. te sukhathI vadhu zAzvatA sukhanI abhilASA pUrNa karavA ane AvI paDeluM duHkha pAchuM bhogavavuM na paDe tevuM kArya karavA dharma karAya che. dharma - dravyathI ne bhAvathI, kriyAmArgathI ne bhaktimArgathI, vyavahArathI ane nizcayathI ema ra/ra prakAre. darzana, jJAna, cAritranI athavA ahiMsA, saMyama, tapanI ArAdhanA rUpe traNa prakAre. dAna, zIla, tapa, bhAva ema cAra prakAre evA aneka prakAre aneka rIte jIvanA pariNAma mujaba karavAmAM Ave che. je kAryathI paraMparAe pApa na baMdhAya, kaSAyo na thAya, sukha-zAMti maLe tenuM nAma gharma. yAda rAkho, je kriyA, pravRtti, tapa, japa, sAdhanAthI niyamA AtmAnuM kalyANa thatuM hoya. gADha bAMdhelA cikaNA karma khapI jatA hoya, AtmA suvizuddha thato hoya tevo dharma tapasvIoe samatA bhAve tapArAdhana dvArA karavAno, samyagudarzananI zuddhi karavAnI bhAvanAvALA vividha prakAre svadravyathI jinapUjA-bhakti Adi karavI, samyagRjJAnanI sAdhanA karanArA jJAnAvaraNIya karma khapAvavA jJAna bhaNe-bhaNAve, anumodana rUpa jJAnasAdhanA karavI. paraMtu pote je kare che tenAthI bIjA kSetramAM thatI ArAdhanA karmakSayakArI nathI ema kahI dharma helanA na karavI. enuM ja nAma madhyastha bhAvanA. pUrva bhavomAM je jIve jevA karma bAMdhyA hoya tevA ja karma khapAvavA mATe AtmAe puruSArtha karavAno hoya che. ane teja pramANe e jIvane saMghayaNa, saMsthAna, nAmakarmAdi prApta thAya che. cAre gatimAM janma lenAranA svabhAva vigere TUMkANamAM nIce mujaba hoya. 1 manuSyagati subhAgI priyavacanI saraLa dAtAra-dayALu 2 devagati rUpavAna satyavAdI bhakta dhanavAna-puNyavAna 3 tiryaMcagati bhUkhyA jUTho kapaTI lobhI-dveSI 4 narakagati rogI atibhayazIla kalezI AraMbha-samAraMbhI A uparathI madhyasthavRtti jIvanamAM keTalI jarUra che te samajAI jaze. gharmanA cAra prakAramAM vivekI AtmA cAre gharmane mana, vacana, kAyAthI pALavA udyama nizcita 59
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare ja. chatAM eka gharma (dAna, zIla, tapa, bhAvamAMthI)nuM pAlana paNa jo vyavasthita viveka buddhithI kare to tenA karmalaya mATe nimittarUpa thaI zake che. gharma - puNya kamAvAnuM kSetra che. kadAca koI ajJAnI ema paNa mAnI le ke, puNyanA pralobhanathI bhoLI prajAne dharmamAM kheMcAya che. hakIkatamAM evuM kAMI nathI. puNya-pApanI vacce ke dharma-adharmanI vacce madhyastha bhAvanAthI mAnavImAM viveka pragaTe che. sAmAnya rIte dareka kriyAnuM phaLa manuSya bIjI kSaNe nizcita anubhave che.* kaSAyo-jhaghaDA karavAnA kSetrane koI zodhavA jAya to tene hRdayamaMdire tapAsa karavI paDe. zuddha vicAro dharma karAve tema azuddha vicAro jhaghaDA karavA prere che. jyAM jhaghaDA che tyAM rAga-dveSa yA svArthavRttinA darzana thayA vinA nahi rahe. managamatuM na maLe athavA dhAreluM na thAya to samajavuM ke hRdaya maMdiramAM Aga pragaTI. tAva zarIranA vyavasthAtaMtranI khAmInA kAraNe Ave tema krodha-kaSAya ke jhaghaDAnuM nimitta UbhuM karanAra jIbha, AMkha, kAna che. saMsAramAM uMdara-bilADI, sApa-noLIyAnI jema bhAI-bhAImAM, pati-patnImAM, zeTha-nokaramAM, pitA-putramAM athavA be bhAgIdAromAM chevaTe guru-ziSyamAM jhaghaDA thAya che. jyAM sudhI RNAnubaMdha hoya tyAM sudhI A saMbaMdhamAM kAMI vina na Ave paNa leNAdeNI pUrI thaI ke tarata kAcanA vAsaNanI jema ekanA be thAya. . janmanI sAme mRtyu chUpAyela che. tema saMyoganI sAme viyoga chUpAyo che. ane tenuM mukhya kAraNa karma che. jyAre karmano udaya thAya tyAre jo haLukarmI AtmA madhyasthabhAvamAM vihare to tethI cauThANIyA sudhInA karma na bAMdhe. anyathA e bAMdhyA vagara na rahe. Aje gharmasthAnakomAM AtmazuddhinA zubha udezathI ApaNe sau AtmakalyANa karavA mATe jaIe chIe. javuM joIe. tyAM jaI "prabhu ne huM athavA "gharmapravRtti ne huM evo saMbaMdha bAMdhavAno-vadhAravAno che. paraMtu duHkhI vAta e che ke, kaTu anubhava paNa evA thAya che ke, mamatvanA kAraNe, draSTidoSanA kAraNe ke jAti svabhAvanA kAraNe ahaMnA kAraNe AvA uttamottama sthaLe gayA pachI madhyastha bhAvanAnA badale bhArekarmI AtmA kaSAyone vaza thAya che. jhaghaDo kare che. koI vyakti sAthe matamatAMtara thAya tyAre vyakti sAthe nahi paNa pragaTa rUpe 25mA tIrthaMkara svarUpa saMgha (maMdira ke upAzrayanA) sAthe jhaghaDo karavA prerAya che. A ja kAraNathI madhyastha bhAvanAvALA gharmasthAne javA yogya-pAtra che ema kahevuM paDyuM. bIjI rIte jenAmAM AvI yogyatA na hoya teoe yogyatA keLavavA khAsa prayatna karavA sUcavavAmAM AvyuM. * azubha samAcAra sAMbhaLI rUdana thAya ne zubha samAcAra AnaMdamAM pariName che. ka 1. bharata-bAhubalI bhAI-bhAI hatA. (2) caMDakauzika pUrva bhave guru-ziSya hatA. (3) zreNIka kozika pitA-putra hatA. (4) sAgaradara-gajasukumAra sasarA-jamAI hatA. 60
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaghaDo eTale karmabaMdha mithyAtvAdi pAMca kAraNe (hetu) karmano baMdha thAya che. vyakti adrazya hoya, pragaTarUpe rAga-dveSa, viSaya-kaSAya hoya eTale jhaghaDAnA A badhA janmadAtA che. te vakhate karmabaMdhathI bacAvanArA, pAchA vALanArA samakitAdi jo pAMca kAraNo madhyastha bhAve jIvanamAM vidyamAna hoya to AtmA duSpariNAmothI bacI jAya che. eno artha e ja ke mananuM samAdhAna, suleha madhyasthavRtti dvArA kare che. cauda rAjalokane najara sAme rAkho. uparanA 7 rAja-sukhI jIvo mATe rIjhavara che. jyAre nIcenA 7 rAja duHkhI dayApAtra jIvo mATe che. temAM paNa eka evI khUbI che ke, nIcenA 7 rAjamAMthI je mukta thAya e anubhavelA duHkho karatAM thoDI mAtrAmAM kramazaH sukha tarapha AgaLa vadhe jyAre uparanA 7 rAjamAM rahelA jIvo puNya bhogavI potAnA sthaLethI mukta thAya cyavI jAya) to 70/80% duHkhano ja anubhava karavA anya gatimAM jAya. Ama sukha pachI duHkha ane duHkha pachI sukhanI ghaTamALa zarU thAya. mAtra madhyamAM manuSya-tiyaca jIvo potAnI karaNI anusAra sukha-duHkha sudhArI karmarahita thaI zAzvata sukhane pAme. mATe ja madhyastha guNa je jIvo pasaMda kare che te saMsAra tarI jAya temAM navAI nathI. AvuM sarvottama draSTinuM madhyastha jIvana jIvIne pApa ochuM puNya vadhAre karatAM kramazaH gharmanA sahAre mokSagAmI banIe eja maMgaLa kAmanA... * * ahiMsAnA pAlanamAM madadarUpa prANImAtramAM maitrI bhAva. akaSAyI thavA mATe madadarUpa guNIjana dekhI pramoda bhAva. dayAbhAvanA vikAsamAM madadarUpa dIna-duHkhIyA joI karUNA bhAva karmanA udayakALane samajavA madadarUpa dareka kSaNe mAdhyastha bhAva. * * . mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga. * samakti, virati, apramatta, kSamA (samatA), zubhayoga. * draSTi cAra prakAre anubhavAya che. 1. mitrA (taNa-dhArAvata prakAza), 2. tArA (chANanI agnino prakAza), 3. balA (lADakAMnI agnino prakAza), 4. dIprA (dIpakanI agnino prakAza). 61
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'puSpanI suvAsa' zloka : caraNa-bAramuM guNano rAgI... guNarAgI guNavaMte bahu mannaI ninguNe uveaI / guNasaMgahe pavattaI saMpattaguNa na maya leI 19 bhAvArtha : guNAnurAgI manuSya guNavAnone bahumAna Ape che. guNarahita je jIvo hoya tenI upekSA kare che. jIvanamAM guNano saMgraha (vRddhi) karavA prayatna kare che ane prApta thayelA guNone malina karato (thavA deto) nathI. (19) vivecana : eka suprasiddha gaNita che ke dharma kare, pALe, svIkAre te dharmI-dhArmika. dharma karavAnI utkaMThA, bhAvanA, IcchA kare te guNa (dharmAnurAga). caturvidha saMghanI vyaktionuM bahumAna kare te guNAnurAgI. bIjI tarapha guNAnurAgI (1) guNavAnonuM bahumAna kare-Ape. (2) guNarahita jIvonI upekSA (dayA) kare. (3) jIvanamAM haMmezAM guNano vadhAro kare ane (4) prApta karelA guNane zraddhAthI bhaktithI sAcave eTale malina na kare A cAra guNAnurAgI AtmAnuM viziSTa lakSaNa che. - banne vAtonI tAravaNI eja che ke, AtmArthI jIva bIjA AtmAnI niMdA na kare. niMdA e pApa che. je pApa kare te dharmI na kahevAya. dharmanA dvAre javAmAM pote ayogya che. je dharmanA kAraNe AtmAnuM zuddhikaraNa thavAnuM che, je dharmanA kAraNe janma-maraNa ghaTavAnA che, bhavabhramaNa ochuM thavAnuM che te dharmano nirmaLa vAsa jIvanamAM atyaMta Avazyaka che. te vAta jyAM sudhI AtmAmAM vase nahiM tyAM sudhI e nirguNI guNavAna thAya nahiM. ; 8 a saMsAramAM maracAno svabhAva traNe kALa eka sarakho tIkho ja hoya che. kArelAnI kaDavAza game tyAre khAo kaTu ja lAgaze. goLanI mIThAzamAM kAMI parivartana thavAnuM nathI. tema je AtmA guNAnurAgI thayo hoya te haMmezAM guNAnurAgI ja jIvana jIve e ati mahatvanuM che. ethI e pote dhanya bane ne bIjAne paNa dhanya banavA nimittarUpa thAya che. guNanI paraMparA vadhAravI e ja tenuM mukhya kAma. jIvanI prAthamika avasthA ghaNI dayAjanaka ane karuNALuM hoya che. puNyanA yoge zubha nimitta maLatA AtmA sarovaramAM jema kamaLa kAdavane pANIno sAtha choDI nirmaLa jaLathI alipta banI AMkhone AnaMda ApanAruM bane che. tema jIva anekAneka ra
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasthAomAMthI uttama guNanA kAraNe kramazaH pragati karI saMpUrNa guNI banI anaMta sukhano svAmI thAya che. jyAre nirguNIne mAtra prAraMbhamAM guNavAna thavAnI taka maLe che. 14 guNasthAnakamAM jIva 1-2-3 guNasthAnaka sudhI sAmAnya guNanA AdhAre pragati kare. pachI 12 vrata ke 5 mahAvratano anurAga pedA karI guNasthAnakamAM viratidharmanA sahAre pragati karI mokSa sudhI pahoMce. AvA vividha kAraNe dveSa-buddhi ghaTe ne guNanI vRddhi thAya eja manuSya jIvanano sAra che. | suvAkyo | * mithyAtva durguNa che, jyAre samakti saguNa che. * sukha be prakAranA che, eka kSaNika bIjuM zAzvata. * guNanI mUDI AlokamAM ane paralokamAM kAma Ave che. * tamAro bhUtakALa jo kharAba che to bIjAnA doSa zodhI phAyado zuM? * kudraSTi patanano mArga che, sudraSTi utthAnano. * jo tiraskAra dveSa che to upekSA guNa banI zake che. pada :] * uDe uDe utaraje, nayana ne baMdha karaje, vANI zravaNa virAmI, nIja rUpane nirakhaje. | ciMtana : | bAdabAkI... AMkha ne jIbha be kAma kare che.' AMkhathI vItarAganA darzana karo vairAgyanuM jharaNuM vaheze. jyAre rAgI, kAmI strInuM citra jozo to tamArAmAM rahelI viSaya vAsanA jAgrata thaze. jIbha guNavAnanI stuti karazo to jIbha pAvana thaI jaze ane eja jIbha dvArA niMdA-kuthalI-paparivAdAdi karavA besazo to tamone duHkhI duHkhI thavuM paDaze. mATe ja sadgaNanI jIvanamAM ghaNI jarUra che. sadguNanI paraMparA guNAnurAgI banAvaze. sadgaNanA cAra vibhAgone sarvaprathama samajI laIe. (1) gaNInuM bahumAna karo. tamArI vivekadraSTimAM bIjI vyaktinA sadaguNa jovAnI jo yogyatA UbhI thaze to tamo tevI vyaktinuM bahumAna karavA AgaLa vadhazo. tamArAmAM rahela guNI pratyeno pUjyabhAva vikAsa pAmaze. je guNa tamArI pAse nathI te guNanuM jIvanamAM Agamana thaze. A rIte kramazaH pUjaka-pUjya banavA qy
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ samartha thAzo. guNI tamArA mATe megneTa che. manuSya carmacakSuthI guNa nihALe che. ane pachI viveka-jJAna caluthI guNAnurAgI bane che. udA. dhanasArthavAha nAme zeTha hatA. sArthavAhanI pravRtti karatA. eka divasa eka aTavImAMthI bIjI aTavImAM zeThe prayANa karyuM. sAthe anekAneka pravAsI hatA. sAthosAtha tyAgI, tapasvI, jJAnI, dhyAnI munio paNa hatA. madhya aTavImAM acAnaka zeThanI najara munio para paDI. je niSkAma buddhithI samiti-guptinuM pAlana karatAM vicare che tevA muninI sevA, suzruSA, bhakti karavI e mArI pharaja che. huM pharajamAMthI cUkyo A vAta jyAre ghanAzeThanA manamAM beThI tyAre e guNAnurAgI banyA. gurunA caraNe paDI kSamA mAgI. tana, mana, dhanathI gurunI bhakti karavA lAgyA. munine nirdoSa AhAra-pANI vahorAvI lAbha levA lAgyo. anukrame e ghanAsArthavAha zeTha guNAnurAgInA guNanA kAraNe samaktinI prApti karI kramaza mokSa-zAzvata sukhanA adhikArI thayA. (bha. RSabhadevano prathama bhava) kuragaDa muni nitya bhojI hatA. AhArasaMzA ghaNI tIvra hatI. parvanA divase paNa lukho sukho AhAra karatA hatA. paNa dareka kavale tyAgI-tapasvI muninA tapadharmanI anumodanA karatA. devatAo dravyathI AhAra karanArA ane bhAvathI tapanI anumodanA karanArA munine vaMdana karavA lAgyA. tyAre muni Atma niMdA karavA lAgyA. phaLa svarUpa kevaLI thaI mokSa pAmyA. . (2) nirguNInI upekSA karo. guNano anurAga eTale AkarSaNa. ApaNe badhAne lagabhaga managamatI vastuonuM AkarSaNa hoya che. e prApta karavA mana ghaNuM lalacAya che. kyAreka prApta thayA pachI mamatva jAge yA aNagamo paNa pedA thAya. paraMtu A badhI kSaNika AnaMdanI anubhUti ke vicAraNA kahevAze. hakIkatamAM to zAMta citte uMDANathI vicAravAmAM Ave to jenI prAptithI AtmabaLa vadhe, muzkelIomAM enA kAraNe apragaTa AzvAsana prApta thAya yA ApaNane abhaya apAve, salAmata banIe tenuM nAma saguNa. - jyAM guNa nathI tyAM koI sAmuM joto nathI. gulAbanA phUlane sau koI sadbhAve hAthamAM le. AnaMda pAme AnaMda pamADe. jyAre jaMgalanA phUlanI sAme koI jotuM. nathI, hAthamAM letuM nathI, upekSA kare che. kAraNa guNano abhAva. guNa e megneTa che. lohacuMbaka che. lohacuMbaka lokhaMDane ja kheMce, coTe. lAkaDAne nahi. tethI nirguNInI upekSA karavAnuM kahyuM che. jo nirguNInI niMdA karI, TIkA karI to guNavAna ane nirguNImAM pharaka zuM? eka apekSAe mAnavI jo nirguNI haze to koI divase teno AtmA jAgaze. guNavAna thavA cAnsa maLe to takane saMbhALI leze. mATe tene takano lAbha levA do. lakSmIvAna ne nirdhana, puNyavAna ne pApI, buddhimAna ne ajJAnI, yazanAmakarmI c4.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne apayazanAmakarmI Adi duniyAmAM aneka pratispardhI jovA maLe che. tyAre AMdhaLAne AMdhaLo ke dUSita vANI bolanArane bobaDo kahevo ayogya che. karmasattAnA kAraNe Ajano nirdhana, cora, lUMTAro ke khUnI AvatIkAle zakya che dhanavAna, sAhukAra ke sajjana thaze. paNa evI vyaktine adhikAra vinA ApaNe je Aropa karI pApa bAMdhIe chIe te bhaviSyamAM bhogavavuM ja paDe che. tethI nirguNI ke ayogya vyaktinI upekSA karavAmAM alipta thavAmAM hita samajo. udA. gau, nArI, bALaka, muninI hatyA karavA chatAM jeno krodhAgni zAMta na thayo. mananuM samAdhAna na thayuM tevo kura hatyAro mAtra zAzvata girirAja zrI zatruMjaya tIrthanI kArtika suda punamanI yAtrA, sparzanA, vaMdanA karatAM tarI gayo. pApanA paDala vikharAI gayA. aSTApada tIrtha upara javA mATeno bhagiratha prayatna karanArA 1500 tApaso tapa karI vanaspati ArogI mAMDa bIjA pade pagathIye pahoMcyA. ATa ATalA prayatna pachI paNa potAno prayAsa asaphaLa thato anubhavyo. bIjI tarapha anaMta lablinidhAna gaNadhara gautamasvAmIe pUrNa zraddhAthI karelA prayatnane saphaLa thato joyo tyAre te badhA tApasoe kAMIpaNa vicAra karyA vagara vinayavaMta gurunA caraNanuM zaraNuM lIdhuM. phaLasvarUpa pUrva bhavanI ArAdhanAnA kAraNe aSTApadagirinuM ArohaNa to na thayuM paNa kevaLalakSmI ane zAzvata sukhanA svAmI thayA. ' (3) guNano saMgraha karo. bagIcAno mALI sarvaprathama jamInane phaLadrupa kare che. pachI uttama prakAranA phUlonA bIjanuM vAvetara kare che. bIjane kALakrame aMkuro phUTe che, choDa thAya che tyAre paNa enuM jatana kare che. chelle eka divasa bIjamAM rUpAMtara phaLa jyAre suvAsita phUla rUpe thAya che tyAre e vivekapUrvaka cUMTI TopalAmAM bhegA kare che. dareka kSaNe, dareka kriyAmAM jema mALI kALajI rAkhe tema AtmArthI jIve guNano nidhi-khajAno bhego karavA, saMgraha karavA prayatna karavo joIe. AtmA aneka guNono svAmI che. anaMtAnaMta guNa pragaTa karavA karma vargaNAone AtmAthI alipta karavAmAM Ave to te potAnA svarUpano zAzvata sukhano bhoktA banI zake che. AtmAnA mULa svarUpane DhAMkavAnuM kAma ATha karma karyuM che. enAthI sAMsArIka ke AdhyAtmika sukha kSaNika paNa bhogavI zakAtuM nathI. mATe sarvaprathama guNano nidhi-khajAno bhego karavA durguNa kADhavA, (sadguNa bhegA karavA) puruSArtha karavo joIe. kAMkare kAMkare pALa baMdhAya, TIpe TIpe sarovara bharAya tema jo guNano saMgraha karAya to siddhagati dUra nathI. A jIve somavAre janma lIdho, maMgaLavAre yuvAna thayo, budhavAre saMsAra mAMDyo, guruvAre pitA thayo, zukravAre prauDha thayo, zanivAre vRddha thayo ane ravivAranA saMsAramAMthI rAjInAmuM ApI paraloka gayo to saMsAramAM AvI zuM meLavyuM zuM na meLavyuM te vicAravAnI jarUra che. * prabhava cora, rohaNIya cora, draDhaprahArI, arjuna mALI tarI gayA. 65
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ udA. aImuttAmuni bALamuni hatA. bALaceSTA rUpe nirdoSa bhAve eka divasa gAmanI bahAra pANInA khAbociyAmAM potAnuM pAtra taratuM mUkI tenA caMcaLapaNAne joI AnaMda pAmatA hatA. A kutuhala rUpe karela pravRtti jyAre teonA vaDIla munie joI tyAre bALamunine mIThA zabdomAM ThapakArUpe kahyuM, "aImuttA ! Ama na karAya. (sacitta pANIno sparza paNa na karAya. tamane pApa lAgyuM. have prAyazcitta karo." basa vaDIlanA zabdothI bALamuni jAgI gayA. pApathI mukta thavA prAthamika prAyacchiA. rUpe iriyAvahinI kriyA zarU karI. sUtra bolatA gayA ne pApane dhotA gayA. A rIte hajI kriyA pUrI thaI nathI tyAM muni to kevaLI thaI gayA. pApathI mukta thavAnI bhAvanArUpa sadgaNe akalpanIya pariNAma lAvyuM. AnuM ja nAma guNanA sAgara thavuM. (4) guNane malina na karatA. A AtmA kSaNe kSaNe 7 karmano baMdha ane 8 karmano bhogavaTo kare che. mAtra AyuSya karmano baMdha jIvanamAM eka ja vakhata thAya che. e thayA pachI ja mAnavInI tevA prakAranI* buddhi vicAronI dhArA mRtyu sudhI prAyaH hoya che. mRtyu Akasmita thAya, dharmadhyAnamaya thAya, dveSabuddhithI thAya, saMsAranI Adhi-vyAdhi-upAdhinI ciMtAthI thAya, bALamaraNa rUpe thAya, paMDita maraNarUpe thAya ne chelle samAdhirUpe paNa thAya. jevuM mRtyu tevI gati. (javI gati tevI mati) roja roja snAna karI pavitra thavAnI IcchA thAya che. bhojana karI bhUkha dUra karavAnI jarUriyAta lAge che. nidrA laI taMdurasta-svastha thavAnI bhAvanA jAge che. tema prApta karelA guNa malina na thAya tenI kALajI rAkhavI jarUrI che. guNane prApta karavA jeTalA agharA che tethI vadhu meLavelA guNa dUSita na thAya, malina na thAya, cAlyA na jAya, sacavAI rahe te jALavavA agharA che. vyavahAramAM nirdhana mAnavI sarvaprathama dhana meLavavAnI, prApta karavAnI ciMtA kare che. tyAra pachI meLaveluM ghana sAcavavAnI ciMtAmAM aTavAI jAya che. eTaluM ja nahiM paNa e ghana koI corI na jAya, lUMTI na jAya, joIne IrSA-adekhAI ItyAdi na kare tenI paNa muMjhavaNa mAnavIne vadhatI jAya che. acAnaka cAlI paNa jAya che. TUMkamAM ghana jo puNyAnubaMdhI na hoya to anekAneka prakAranA duHkho UbhA kare che. tethI ja guNa malina na thAya tevuM kahevAmAM ghaNuM ja rahasya chupAyeluM che. udA. bha. mahAvIra svAmInA ananya bhaktonI yAdImAM eka naMda maNiyAranuM nAma suprasiddha che. e prabhuvIrano parama zrAvaka hato. zraddhALu ne dharmI hato. prasaMge prasaMge upavAsAdi tapa, pauSadhAdi vrata karI jIvanane dhanya karato hato. eka divasanI vAta. upavAsamAM rAtre uMgha AvatI nathI. tRSAthI mana becena thayuM che. pANI pIne mAtra vrata toDavAnI nahi paNa AkhI jiMdagI pANImAM rahetI mAchalIonA jIvananI prazaMsA karI. koI divasa teone tRSA satAve ja nahi mATe e tiryaMca jIvanI prazaMsA karI. * pariNAme baMdha. baMdha samaye citta (jIva) cetIe re, udaye zo saMtApa. dada
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAro ahIM aTakatA nathI. paNa tRSAthI pIDAtA jIvo mATe taLAvo, kUvAo bAMdhavAnuM manomana nakkI karyuM. kahevAnuM tAtparya eja ke, e jIve vItarAga paramAtmAnA upadezamAM potAnI mati mAnyatAthI sudhAro karyo. Ama gharmAnurAgI guNa doSita thayo. taravAnuM sAdhana DUbavAmAM palaTAI gayuM. svanI-potAnA AtmAnI ciMtAmAMthI AtmA svArthanI khAtara paranI ciMtAmAM AraMbha samAraMbhamAM aTavAI gayo. je guNanA kAraNe kramazaH sadgati thavAnI zakyatA hatI te guNa malina thavAthI bIjA bhave deDakArUpe janma levo paDyo. AnuM ja nAma jIvanamAM guNAkAra karo. guNanI vRddhi karo. paNa bhUle cUke guNanI bAdabAkI karI dharmanA dvAre, ArAdhanA dvAre, sadgatinA dvAre jaI khAlI hAthe pAchA na pharatAM. je guNavAna hoya te zraddhAvAna hoya. zraddhA enA sarva kAryamAM saphaLatA apAve che. zraddhA e janma-maraNanA hisAbane sAnukuLa karI Ape che. zraddhA e pragatino pAyo che. saMskRtanI eka vicAravA jevI vAta suprasiddha che. "duSa" eka dhAtu che. temAM du-nA ukArano jo guNa karavAmAM Ave to uno "o' thAya. eTale duSa no doSa thAya. tema guNa jo jIvanamAM doSita, malina thAya to e mAnava jIvanane doSitaniMdIta karyA vinA na rahe. pachI AtmakalyANanI bAjI bagaDe temAM navAI zI? taLAve jaI tarasyA ja rahevuM-AvavuM paDe. kAvyazAstramAM piMgalamAM chaMda ane mAtrAno sumeLa rAkhavAnuM kahyuM che. kavio jo A bannenA niyamone sAcave to enI racanA lokapriya bane, lokajIbhe bolAtI jAya. paNa bhAva, vicAra, rajuAta sArI hoya paNa chaMda-mAtrAno meLa na jAme to ? eja ke e racanA zravaNendriyane sAMbhaLavI na game. Aja rIte jyotiSane najara sAme lo. koInI janma nakSatranI kuMDalImAM 12 AMkaDAne je rIte lakhavAnA hoya tevA lakhAyA. te uparathI kuMDalI ghaNI sArI che ema phaLAdeza jAhera thayuM paNa AyuSya alpa che. athavA lagna kuMDalImAM banne pakSanI svataMtra kuMDalI sArI paNa banne vacce meLa maLato nathI to ? nAnakaDo doSa paNa IcchelA pariNAmane ApavA samartha nathI. jyAM guNadraSTino vikAsa che tyAM sarva rIte bolabolA mATImAM hAtha nAkhe to paNa sonuM thAya ane draSTidoSa hoya to sarva rIte avinAza ! ApaNe sau ApanI guNadraSTino vikAsa karI jIvana saphaLa karIe eja zubhakAmanA... * asvastha mAnavIne 'najara lAgI che', "najara utAravI che ema pravRtta karI najara mukta karAya che. 67
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAkAra' caraNa-teramuM salkathI... [ zloka : | (nAsaI vivegarayAM asuha kahAsaMgakalasiramaNarasa | ja dharmo vivegasAro isakkaho hoja dhammathI paravA bhAvArtha : azubha kathAonA saMgathI kaluSita thayelA cittavALA jIva vivekaratnane gumAve che. jyAre satyathI vivekarane prApta kare che. hakIkatamAM dharma e vivekanI pradhAnatAvALo mArga che. tethI gharmanA arthIe satkathI-zubha kathAvALA (bolavAmAM-sAMbhaLavAmAM) thavuM joIe. gharma mATe satkathI ja yogya samajavo. (20) vivecana :] kathA dharmIne protsAhita-utsAhita kare. puNya baMdhAve. jyAre vyathA pote bhUle ne bIjAne paNa bhUlAve. pApa baMdhAve. gharma eka evI anukaraNIya, anumodanIya pravRtti che ke, e tamAro jo bhUtakALa sAro hoya to tamArA vartamAnane bhaviSyakALane sudhAravA samartha che. eTale vartamAnamAM tame dharmAnurAgI ho to tamAruM bhAvi sudhare. AvI prarUpaNA tIrthaMkara paramAtmAoe jIva mAtranA kalyANa mATe karI che. sAthosAtha AdarzarUpe je je puNyazALI AtmAoe A ArAdhanA karI che te dareka AtmAnI vAto anubhavo kathA svarUpe kathAnuyogamAM batADI paNa che. mATe ja gharmanI vAto jANavI, samajavI, sAMbhaLavI jarUrI che. eka AtmA AtmakalyANanI baddhithI zaddha adhyavasAye dharma kare che. te joI bIjA kathAdi dvArA te rIte karavA mATenI preraNA meLave che. eTaluM ja nahi paNa jeoe bhaviSyamAM athavA vartamAnamAM gharma karavAnA plAna karyA hoya te sarvanI anumodanA karI dhanya paNa thAya che. A rIte satkathI ajJAnatAne dUra kare, jIvanamAM ajavALuM pAthare paNa niMdaka, mAyA mRSAvAdI yA para parivAdano saMgI hoya to te AtmA potAnI ajJAnatAmAM vadhAro kare. gADha aMdhakAramAM jIvanano kalyANamArga bhUlI jAya. vinaya, viveka ratna khovAI nAza pAmI jAya. potAnA hAthe ja potAnuM ahita karI bese. jainadarzanamAM anuyoga cAra darzAvyA che. (1) dravyAnuyoga, (2) gaNitAnuyoga, (3) caraNakaraNAnu yoga ane (4) kathAnuyoga. A cAre anuyoga dvArA jijJAsu bAhya-atyaMtara rIte Atmadharma jANI-samajI sarvasva sAdhavA nimittarUpa puruSArthI bane. (upAsaka dazA AgamamAM 10 Adarza zrAvakonA caritra che.) 68
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vAta nizcita che ke, saMsArInI kathA-vyathA koI divasa khUTavAnI ke pUrI thavAnI nathI. kAraNa e kathAmAM janma-maraNano aMta karavAnI zakti, vicAra ke mArgadarzana nathI. bIjA zabdamAM photarAM khAMDavA jevI ke retIne pisavA jevI nirarthaka che. jyAre dharmakathAmAM saMsArathI mukta thavAnI, janma maraNa ghaTADavAnI kSaNika sukhamAMthI zAzvata sukhanA bhoktA thavAnI preraNA-mArgadarzana che sAthosAtha tenI pAse vinaya, viveka ratna hovAthI e koIpaNa divasa chetarAze nahi. gharmano zAzvata mArga bhUlaze nahiM. satkathI eTale sat - uttamottama puruSone Adarza uttama jIvana caritro. kathAhitakArI pathyakArI madhura satya banelI jIvana prasaMgone vacananA vyApAra dvArA je kahevAmAM Ave che te. eTale jIbha bolavAmAM kAma Ave jyAre vivekabuddhi tamAruM bolavAnuM saphaLa kare. kalpasUtra, triSaSThIzalAkA puruSa caritra, upadezaprasAdAdi graMtho-zAstromAM je caritro kaMDAravAmAM AvyA che. te dvArA jaina ItihAsa, jaina bhUgoLa, jaina darzana, jIvavicAra, karma vijJAna, AtmajJAna, dhyAna-yoga Adi viSayonuM paNa mArgadarzana prApta thAya che. eka patha be kAjanI jema darzana-zAnanI jANakArI AtmA sahelAIthI pAmI zake che. satyathI eTale kathA-caritra eTalo ja maryAdita artha na karatAM vairAgyanA raMge raMgAnAruM samyagujJAna paNa kahI zakAya. AvuM A bhava-parabhava sudhAranAruM satyathI dvArA raju thatuM jJAna jIvamAtranuM kalyANa kare. suvAkyo H * navalakathA, DiTekTIva kathA AtmArthIne mArga bhUlAve che. * koInuM duHkha dUra na karo to cAlaze paNa jAherAta na karo. caMcaLa lakSmIne saMskAra lakSmI banAvavA caritro sAMbhaLo. * kathA kAnathI sAMbhaLo, vacana-kAyAnA pApa ghaTI jaze. * anumodanA karo duHkhI-pApI ho to paNa tarI jazo. * kadarUpA jo svarUpavAna thAya to pApI paramAtmA kema na bane ? pada : * A che kaThaputalIno khela, bhAI A (2) dAma na dejo, nirakhI lejo, artha ghaNo muzkela. eka ghaDI, AdhI ghaDI, AdhI se bhI Adha, tulasI kahe satsaMgase, kaTe koTI aparAdha. *
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciMtana :] kAnane pavitra karo... kathAne jema "sat' vizeSaNa lagADavAthI satkathA thAya tema vikathAne mATe paNa vi' vizeSaNa lAge to vikathA thAya che. anaMtakALathI jIvanI vikathA karavAnI Teva che tene dUra karavA zAstrakAroe satkathA darzAvI che. satkathA eTale? (1) Atmika lAbha karanArI vAta. (2) AdhyAtmika bhAvane nukasAna na karanArI zubha vicAraNA. (3) kAma-krodhAdi dUSaNono tyAga karAve, protsAhana na Ape te. (4) AvezamAM ke avivekamAM laI na jAya te. (5) nirarthaka samayano durvyaya na kare che. TUMkamAM AtmalakSI vicAra. e satyathA ane jenuM pariNAma kharAba che te vikathA. banne kAnathI ja saMbhaLAya. ekane sAMbhaLyA pachI jIvana sudhare, bIjAne sAMbhaLyA pachI jIvana bagaDe. teramA caraNane zukanavaMta ke apazukanavaMta na kahetA satkathA-vikathAnI kathA karavAnuM caraNa ema kahevuM yogya lAge che. koI gujarAtI kavie lakhyuM che ke, "kathA suNI suNI phUTyA kAna, toya na AvyuM AtamajJAna" kadAca A kaDI vikathAo mATenI ja haze tethI vikathAnA kaTu rasanuM AsvAdana karI laIe. vikathAnA prakAro : (1) strI kathA (2) bhakta kathA (bhojana kathA), (3) rAja kathA, (4) deza kathA. A badhI kathAone vikathA kahevA pAchaLanuM jo koI mukhya kAraNa hoya to sAmAnya rIte svArtha temAM dekhAya che. jyAM svArtha pUro thayo tyAM A kathAo navuM vitarUpa dhAraNa karI le ane chelle kathAnAyakane hAtha ghasatA rahevuM paDe yA khAlI hAthe samaya veDaphavAno phAyado meLavI jyAM hatA tyAM pahoMcavuM paDe. bIjA zabdamAM pANI valovI mAkhaNa meLavavAnI ceSTa. eka rAjA jaMgalamAMthI nagarImAM ratnajaDita rathamAM besI jatA hatA. acAnaka mArgamAM eka jenuM zarIra kRza thayuM che. have lAkaDAno bhAra paNa vahana thaI zakato nathI. cAlavAmAM kAMI saMyama nathI evA lakaDahArane joyo. rAjA dayALuM ne prajA vatsalya hato. ratha Ubho rAkhI lakaDahArane rathamAM besI jaI gAmanA pAdare utarI javA kahyuM. lakaDahAra zaramAyo. muMjhAyo, zuM svapna che ke satya ? vicAramAM paDyo. pharI rAjAe AjJA karI ke.(kAMI vicAryA vagara rathamAM besI jA. hakIkatamAM jenI sevA karavI joIe tenI sevA levAmAM lakaDahArane muMjhavaNa thatI hatI. na chUTake rAjAzA pALI e rathamAM besI gayo. thoDIvAre rAjAne khyAla Avyo ke lakaDahAra rathamAM to jarUra besI gayo paNa mAthAnI upara rAkhelo bhAra to mAthA upara ja rAkhIne beTho che. rAjAe lakaDahArane 70
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyuM, tuM rathamAM besI to gayo paNa mAthA parano bhAra kema na utAryo ? e paNa mAre kahevuM paDe ? bicAro lakaDahAra zuM javAba Ape ? AkhuM jagata AvuM ja uMdhu kAma kare che. jagatamAM badhuM ja karmane anusAra thayA kare che. chatAM mAnavI mAthA upara teno, saMsArano, putra parivArano, sukha-duHkhano bhAra laIne pharyA ja kare che. A jagatamAM mAtra tyAgI, tapasvI, dhyAna, vairAgI puruSo ja vairAgyanA rathamAM beThA pachI badhA bhArane mAthA uparathI dUra phekI de che. vikathAne khajavALa sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. khajavALane bhogavanAra khujalI karI AnaMda-zAtA anubhave che. paNa hakIkatamAM buddhino mahino ke bAhya AnaMdano viparyAya che. tethI duHkha vadhe che tema vikathA samajavI. evI ja vAta A vikathAonI che. te darekane TUMkamAM samajI laIe. . (1) strI kathA - kahevata che ke, veda purANanA jJAtA brahmAjI paNa strI caritrano pAra pAmI na zakyA. bhatRharijI mATe celaNA rANI, muMja rAjA mATe (IndramAlA) strI, paradezI rAjA mATe sUryakAMtA rANI pAchaLathI bhArarUpa lAgI. prajApati rAjAe to putrInI sAthe ane caMpradyote dAsInI sAthe lagna karyA. A udAharaNo yAda karIzuM to samajAze ke strIonI game teTalI kathA karo, guNa gAo, rUpanA vakhANa karo paNa eka divasa karmanA bhArathI dabAI javuM paDe che. (2) bhakta kathA (bhatta kathA) - jenI buddhi AtmakalyANanI na hoya, jenAmAM sAco samarpaNa bhAva na hoya evo bhakta paNa kyAreka mArga bhUlI paravaza banI jAya che. jadropadIe pUrvabhavamAM tuMbaDAnuM zAka munine vahorAvI janma vadhAryA jyAre siMhakesarIyA munine kasamaye modaka vahorAvI zrAvake muni pAse porasInuM paccakSmaNa mogI sthira karyA. pUrvabhavamAM dAnadharmathI zAlibhadra puNya bAMdhyuM ane mammaNazeThe modaka pAcho levA jaI pApa bAMdhyuM hatuM. (3-4) deza kathA : rAja kathA - A jagatamAM koInuM dhAryuM kAMI ja koI divasa thayuM nathI ane thaze paNa nahi. potAnA gharamAM, kuTuMba ke parivAramAM jo kAMI cAlatuM na hoya to bIje kevI rIte cAle ? rAjAnA rajavADAo kAvAdAvA ane vaira-virodha mATe ghaNAM prasiddha che. karamane karavuM hoya te thAya. rAjA raMka thaI jAya." A karmanI lIlA AgaLa badhAne pAchA paDavuM paDe che. to pachI dezakathA - rAjakathA karI zuM phAyado ? cakravarti subhUme bIjA cha khaMDa jItavAnI lAlasAe narakagatinuM AyuSya bAMdhyuM * bhakta kathAmAM bhojananA vicAro paNa Ave che. uttama prakAranA bhojananA rasiyA thayA pachI jIvane sAdu bhojana gaLe utaratuM ke khAvuM gamatuM nathI. bhojananI prazaMsA karatAM vinA kAraNe anumodanAnuM anarthadaMDanuM pApa baMdhAya che. bhojana zarIrane TakAvavA mATe anAsakta bhAve karavAnuM hoya che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre sAdhvI padmAvatijIe pati dadhivAhana putra karakuMDane yuddhabhUmithI pAchA vALyA. prasaMnnacaMdra rAjarSie manathI yuddhasaMgrAmamAM laDAInI yojanAo ghaDI narakagati javAnI taiyArI karI. sthUlibhadrajIe maMtrI mudrAno tyAga karI saMyamanA mArge prayANa karyuM. bha. RSabhadevanA putro bharata ane bAhubalI 12-12 varSa sudhI jaghaDyA hatA. chevaTe sajJAnanA pratApe moTAbhAI pitAtulya, e vicAre bAhubalIe saMyamI thaI bharatane rAjya arpaNa karyuM. sAra e ja ke, vikathA AtmAne patananA mArge laI jAya che. tethI ja anarthadaMDa vratanA aticAramAM paNa cArano samAveza karAyo che. have mULa vAta para AvIe. satyathI mATe aneka rIte vicAra karIzuM. cAra anuyogamAM dharmakathAnuyoga paNa Ave che. dharmamAM sthira thavA ke darzanazAstrane tasvarUpe samajavA maMda buddhivALAone A kathAnuyoga ghaNo madadagAra bane che. bIjI bAju ziSya jyAre vinayapUrvaka guru pAse vAcanA levAno prayatna kare che, tyAre paNa vAcanAne jIvanamAM vyavasthita pariNamavA pRcchanA, parAvartanA, anupekSAnA vibhAga pachI pAMcamA vibhAga gharmakathA dvArA jJAnane pacAvavAno prayatna kare che. bhojanamAM miSTAna uttama bhojana kahevAya chatAM chelle apAto mukhavAsa paNa bhojanane suzobhita kare che tema gharmakathAne samajavI. sAhitya jagatamAM SaDarasanI carcA Ave che. bhATacAraNa vIryarasa dvArA yuddhamAM sainikomAM zUrAtana ubhuM karavAno khAsa prayatna karatA hoya che. bIjI tarapha jyAre popaTa rAmanuM nAma bole paNa rAma dvArA thayelA paramArthAdi kAryone jANato nathI. teTaluM tene jJAna paNa hotuM nathI. trIjI tarapha zAMtarasa eka evo rasa che ke, game tevA kaSAyAdine vaza thayelA yA ArtadhyAnAdimAM aTavAyelA jIvo A satkathA dvArA zAMta thAya che. - koyala ne kAgaDo kALA raMgavALA pakSIo che. jyAre haMsa ne bagalA bane sapheda raMgavALA che. raMga bhale bannenA sarakhA paNa guNathI bane pratispardhI che. tethI ja koyala ane haMsane mAna maLe che. tema kathA bhale game te vyakti karatAM hoya paNa jenA jIvanamAM zraddhA hoya, vaiyAgya hoya, parApakAranI bhAvanA hoya to te kathAkAra pote tare ne bIjAne paNa tAre-ugAre che. TUMkamAM kathAkAranuM jIvana paNa pavitra ne vairAgyamaya hovuM atyaMta jarUrI che. eka rAjAne brAhmaNa paMDita kathAnA mAdhyamathI vairAgyavAna banAvavA beThA. be mahinA kathA cAlI. chatAM prayatna jyAre vyartha thayo tyAre rAjAe AnuM kAraNa pUchyuM. chevaTe paMDitanA putre rAjAne-pitAne alaga alaga jhADanA thaDamAM bAMdhI bannene * abhinaMdana svAmInuM stavana. "baMdI jana kaDakhA gAve, suna zUrA ziSa karAve." 72
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraspara mukta karavA kahyuM. kyAMthI thAya ? banne baMdhAyelA hatA. tema kathAkAra paropakArI hoya to ja asara thAya. satkathInI jema kathAnuM zravaNa karanAranA mATe paNa zrotAnA guNanI carcA karavAmAM AvI che temAM mukhyatve suzruSA-sAMbhaLavAnI IcchA zrotAne kevI che te ghaNuM mahatvanuM che.* A uparAMta suzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNa, uha, apoha, arthavijJAna, tattvavijJAna jevA jJAnanA guNa aMgenA vicArone najara sAme rAkhavA jarUrI che. to ja e satkathA jIvane preraNAtmaka bane. tIrthaMkara paramAtmA jyAre dharmadezanA Ape tyAre vANInA 35 guNayukta e dharmadezanA hoya che. tethI zravaNa karAnAra dareka AtmAne sparze. prabhu mArA mATe, mArA hita mATe ja kahe che tevuM mAne, svIkAre. vItarAga paramAtmAnI vANI (1) ghI jevI snigdhatAvALI, (2) dUdha jevI zubha-nirmaLa, (3) sAkara jevI mIThI madhurI, (4) pANI jevI zAtA ApanArI zItaLa hoya che. jyAre AjanA mAnavIonI vANI tochaDAI bharelI, sakhtAI (hukamazAhI)vALI, madhura (namra, mIThAzavAlI) ane karuNALu ema aneka prakAranI jovA maLe che. hakIkatamAM jevI vyakti tevI vANI uccArAya che. tethI e phaLavaMtI thatI nathI. satkathA mATe khAsa traNa paddhati jovA maLe che. (1) mRdukArUNikI - je kathA vAraMvAra sAMbhaLavI game, aMtarane kuNuM banAvI de, lAgaNI utpanna karI manamAM karUNA-dayAnA aMkuro pragaTAve tevI hitakArI mRdukArUNikI kathA che. bha. mahAvIre meghakumArane pUrvabhavamAM pALelI jIvadayA yAda karAvI e jIvane saMyamamAM sthira karyo. jIvana rathanA prabhu sArathI thaI gayA. bha. AdinAthe 98 putrone saMyamanA mArge vALI yuddhanI bhAvanAthI chUTA karyA. (2) darzanabhedI kathA SaDadarzanane najara sAme rAkhI anya darzanonI ane jainadarzananI tulanAtmaka vicAradhArA ApavI. jethI jainadarzana upara anurAga vadhu thAya. anya darzanIonI vAto apUrNa samajAya. samakti nirmaLa thAya. - haribhadrasUrijI jainadarzananA tattvane aneka vakhata samajyA pachI 'zakrastava' lalitavistarA graMthane uMDANathI vAMcyA pachI jainadharmamAM sthira thayA. AnaMdaghanajI, yazovijayajI, devacaMdrajI Adi AdhyAtmika puruSoe paNa kathAnA badale kAvyanA mArge dharma vistAryo. AdhyAtmanA rAgI karyA. (3) cAritrabhedanI kathA cAritra eTale viratimaya jIvana, caritra eTale guNavAna jIvana. (duSparitra choDIne) A be zabdamAM juo to jamIna-AsamAna jeTalo pharaka che. chatAM cAritravAnanuM caritra anumodanIya bane che. tethI mahApuruSono guNAnuMvAda kathArUpe je AtmA sAMbhaLe te dhanya bane che. * tuma bakate raho, hama sunate rahe. 5 jinamukha dIThI vANI mIThI surataru velaDI. (thoya) 73 --
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthulabhadrajInuM nAma 84 covIzI sudhI jo smRtipaTa upara rahevAnuM hoya to tenuM mukhya kAraNa nirmaLa cAritra, nirmaLa brahmacarya. eka vAta samajavA jevI che ke, cAritravAna AtmA darzana, jJAna, cAritra, tapanuM uttama rIte pAlana ArAdhana karanArA hoya che. evA vaMdanIya pUjanIya AtmAonI jeTalI stavanA-anumodanA karIe teTalI ochI che. A rahyA e ratnatrayInA ArAdhako. zAna darzana - puNyAsa rAjA, nAgaketu, devapAla rAjA, harivikrama vigere. mAsatuSamuni naMdISeNamuni, jinadatta nRpa, jayaMta nRpa, ratnacUkamuni cAritra - aImuttAmuni, IlAcIkumAra, puruSottama rAjA, puraMdaramuni, paghota2 rAjA, mAhendrapAla rAjA, vIrabhadra, arUNadeva, caMdravarmAnRpa. vardhamAnasUri, mAnadevasUri, dharmaghoSasUri, DhaDhaNa aNagAra, kanakaketumuni vigere. tapa eka vAta najara sAme e paNa rAkhavAnI che ke, uparanI kathAo saMbaMdhi bhArekarmI AtmA dharmathI vimukha thaI vikathA karavA paNa puruSArtha kare. paraMtu e prayatna anucita che. gehumAMthI jema beno kAMkarA kADhI gehune svaccha kare tema jIva karmavaza thaI koI zraddhAthI DagI jAya to te vAta bhUlI javA jevI nathI ? 'jevI vANI tevuM vartana' e draSTie sajjana puruSonI vANI madhura hoya. puNiyA zrAvakanuM eka divasa mana sAmAyikamAM sthira na thayuM. tapAsa karI to khabara paDI ke, zrAvikAe paDosInA gharethI pUchyA vagara chANuM (baLataNa) lAvI tenA upara rasoI karI. e bhojane mana caMcaLa karyuM. A uparAMta guptarIte mahAjane puNiyA zrAvakane sAtha ApavA ochA bhAve rU ApavAnuM ane vadhu dAma ApI puNI levAnuM zarU karyuM. te paNa khabara paDatAM puNiyA zrAvake ghaNo pazcAtApa karI zreSThIone AvI anIti na karavA vinaMtI karI. jagatamAM vacanasiddha puruSo jovA maLe che. teo potAnI vANI dvArA bIjAnuM akalpanIya bhaluM karatA hoya che. teonA mukhamAMthI nIkaLatA zabdo zAMta vAtAvaraNanuM nirmANa kare che.* rAjA vIradhavalanI pAse eka IrSyALue jaI vastupAla, tejapAla ane anumAdevInI niMdA karI. paisA ApanA ne prazaMsA e lokonI thAya te zuM zobhe ? rAjAne pUrNa vizvAsa hato ke, A sevAbhAvI AtmA svaprazaMsA nahiM kare chatAM guptaveze jaI tapAsa karI to IrSyALunI vAta khoTI TharI. tAtparya eja ke, vANI dvArA vahetI kathA ja nahiM paNa e kathAe jevA prakAranA saMskAra AtmAne ApyA hoya tenA dvArA AtmA mana-vicArone zuddha rAkhavA puruSArtha kare che. cAritrAcAranA aticAramAM avAMtara rIte vacanadaMDathI bacavA vacanaguptinI vAto darzAvI che. dharmI AtmAe dharma karatAM potAnI yogyatA surakSita rAkhavA * bha. mahAvIre caMDakauzikane zAMta karyo hato. 74
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA mRSAvAdanA aticAramAM varNavelA aticArone najara sAme rAkhavA joIe. zAstrakAroe tadana bolavAnI nA pADI nathI, viveka rAkhavA kahyuM che. eTaluM ja nahi paNa samyaktane zuddha rAkhavA mATe samyaktanA pAMca aticAromAMthI jANeajANe koI virAdhanA thaI hoya to tenAthI bacavA prayatna karavA kahyuM che. aMte svajIvananI kathAne ja AtmalakSI banI vAMcIe ane dharmamaMdiranA dvAre gaurava sAthe jaI jIvana pavitra karIe eja abhilASA... * samaktinA ka7 bola : 4 saddharA, 3 liMga, 10 vinaya, 5, dUSaNa, 3 zuddhi, 8 prabhAvaka, 5 bhUSaNa, 5 lAsa, ka jayaNA, 6 AgAra, da bhAvanA, 6 sthAna. samaktinA pAMca bhUSaNa : 1. kuzalapaNuM, 2. tIrthanI sevA, 3. deva, guru, dharmanI bhakti, 4. koInA caDAve na caDe, 5. zAsananI anumodanA. * samaktinA pAMca dUSaNa : 1. zaMkA, 2. AkAMkSA, 3. vicikitsA, 4. parapAvaMDa prazaMsA, 5. parapAvaMDa saMtava. 75
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMdI parivAra caraNa-caudamuM supakSa... [zloka :] aNakUla dhammIsIlo susamAcAro ca paricaNo jasaT. esa supakho dhamma niraMtarAyaM taraI kAu racA [bhAvArtha : jeno (saMsArI) parivAra anukULa, dhArmika ane sadAcAravALo hoya te supakSa kahevAya che. Avo puruSa ja (vyakti) vinarahita gharmakriyA karI zake che. (21) vivecana | pakSa eTale pakhavADiyuM (15 divasa) evo jema artha thAya che. tema dezamAM pakSa eTale pArTI evo pracAra che. te ja rIte supakSano saMskArI parivAra evo paNa artha thaze. ane te draSTie ja gharmaratna prakaraNa graMthano caudamo vicAra karIzuM. saMsArI zrAvakane najara sAme rAkhI A vicAra AgaLa vadhArazuM to zrAvake cothA, pAMcamA, chaThThA, sAtamA vratone pakSa-parivAranI sAthe saMkaLAvavA paDaze. ekathI vadhu vyaktio mATe pakSa-zabda vAparavAnA kAraNe A vratamAM maryAdA ane javAbadArInuM mArgadarzana ApavAmAM Avela che. karmazAstramAM pitA-mAtA, bhAI-bahena Adi parivAra dharmazIla hoya to dhArmika, susamAcArI, sadAcArI vagerenuM saMbodhana thAya. sAthosAtha Avo parivAra RNAnubaMdhanA kAraNe ja bhego thAya.)jo temAM ekAda-be adharmI yA durAcArI AvI gayA to samajavuM ke puNyamAM khAmI che. e jIvo sAthe saMsAramAM zakya che zItayuddha paNa manathI thayA karaze. mATe ja nAnapaNathI parivArane sAthe AtmIyabhAva ane gharmanA saMskAra ApavA jarUrI che. prabhAvacora 500 corono saradAra hato. jaMbusvAmInA ghare lUMTanA hisAbe rAtre gayA. teo pAse tALa udghATaNI ane avasthApiNI vidyA hatI. tenA baLe corI mana mUkIne karatA. paNa A sthaLe na karI zakyA. kAraNa jaMbusvAmInuM puNya. kaMTALI teonA gharamAM pati-patnI vaccenI thatI gharmacarcA sAMbhaLI teo Azcarya pAmyA. ahIM pote dhADa pADavA, corI karavA AvyA che. jyAre A bhAgyazALI Rddhisiddhi tyajI saMyamI thavA mAge che. chevaTe potAnA 500 sAthIo sAthe vicAra vinimaya karI jaMbusvAmI sAthe rUbarU zaMkAnuM samAdhAna karI dIkSA levA kula 527 puNyAtmA jaMbusvAmInI sAthe sudharmAsvAmI pAse pahoMcI gayA. A che supala parivAra. zAstromAM saMsArI parivArane kyAreka svArthI parivAra tarIke paNa kahyo jyAre q 3 bI 1 - 76
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalyANamitra ke sahadharmIne hitecchu ne upakAraka darzAvyo. Avo bIjAnuM bhaluM karanAra parivAra gharmanA dvAre jAya, dharmArAdhanA kare ke dharmanA Ayojana kare to te samaye badhA gharmanA anumodaka ja bane. gharma kAryamAM 'nA' zabda emanA zabdakoSamAM kyAMya jovA na maLe. zakti gopavyA vinA gharma karavo e emano mudrAlekha hoya. pakSanA supakSa ane vipakSa evA be vibhAgo jagaprasiddha che. vAda-vivAdanI jema A banne vibhAgo potAnuM astitva jALavavA bhagiratha prayatno kare che. chelle to tarka ane nyAyanA AdhAre jIvananI pragati, unnati, vikAsa mATe vipakSane pAchA pagalAM bharavA paDe che. bIjI rIte supakSamAM draDha vizvAsa, zraddhA ane sAcA rAhano anubhava thAya che. jyAre vipakSa unmArganA pathika thayelA dekhAya che. durbhavinA badale bhavi thavAnuM saubhAgya jemAM darzAvAyuM che te supakSa hRdaya maMdiramAM vase eja abhyarthanA... | suvAkyo : * vAda-vivAdathI bacavA jJAnIonA vacanamAM zraddhA rAkho. * supakSI pragatinA paMthamAM anumodanA kare. * vipakSI matabalavALuM sAruM, bAkI khoTuM mAne. * alpajJAnInuM mArgadarzana asthira hoya che. * kevaLInA vacana traNe kALe satyano pakSa kare che. * vipakSa hitanA vacana paNa ahitakArI mAne. pada : * e to pApanuM poTaluM bAMdhI cAlyo jIva saMsArI. | ciMtana : eka vAkyatA - apakSas duniyAmAM "pakSa'nI vyAkhyA atyAre "mAnavatAvALo varga evI sAMbhaLavA maLe che. cUMTaNI-matadAnanA avasare A badhA pakSo mata do', "mata ghA" jevI udghoSaNA kare che. sAthosAtha tamAruM bhaluM karIzuM, dezano vikAsa karIzuM evA vacano paNa Ape che. paraMtu... khurzI para beThA pachI badhuM bhUlI jAya che. je gAma, nagara, roDa, galImAM apragaTa AjIjI vinaMtI karavA mATe AvelA e rasto svArthanA kAraNe bhUlI gayA. hakIkatamAM "mata do' e zabdano artha thAya che ke, amane mata ApatA nahi e moDethI samajAyo. paNa have zuM ? A vicAro eTalA mATe AvyA ke, Aje ThekaThekANe jinazAsananI sevA karI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthaMkara nAmakarma bAMdhavA sudhInI je sthaLe tAkAta che, yogyatA che tyAM paNa yAdavAsthaLI jovA maLe che. je kSetramAM samaya ane zakti dharmanA vikAsa mATe, dharmanI vRddhi mATe vAparavAnI hoya che tyAM sAcuM ne sAruMnA badale "mAruM te sAcuM" evo kadAgraha karI prabhunI AjJAne anukULa ke pratikULa artha karI manamAM besADI zAsananI helanA karatA dekhAya che. eTalA ja mATe supakSanA vicAro zAstrakAroe ApaNI samakSa mUkyA nathI ne? pU. AnaMdaghanajI ma.ne kadAca koIe pUchyuM haze yA teonuM karuNALu dadaya bhIMjAI gayuM haze. tethI teoe khAsa anaMtanAtha svAmInA stavana dvArA potAnuM haiyuM khAlI karavA mATe stavananI kaDIomAM lakhyuM... gacchanA bheda sau nayana nihALatAM, tattvanI vAta karatAM na lAje, udara bharaNAdi nija kAja karatAM thakAM, mohanaDIyA kalikAla rAje. dhAra." itihAsakAroe eka sthaLa noMdha karI ke, bha. mahAvIra svAmInA samayamAM 53 pAkhaMDIo hatA. teo paNa evI ja vAta karatAM ke "prabhunI bIjI vAta sAcI paNa A vAta baMdha besatI nathI." kevI e jIvonI ajJAnatA !* Aje paNa zuM ajJAnI jIvo AvA vicAro nathI darzAvatA ? teo to bhagavAnanA jamAnAmAM lAITa, vAhano, phona Adi sAdhano nahotA. tethI prabhue tevo upadeza Apyo. Aje e upadezamAM kAMI sudhAro karavAnI jarUra nathI? vigere. kahevAnuM tAtparya e che ke, supala eTale je bhavyAtmAone prabhunA vacana upara, jJAna upara upadeza upara pUrNa zraddhA hoya. A vacano pALavAthI, mAnavAthI athavA svIkAravAthI AtmAnuM niyamA kalyANa ja thavAnuM che. tevuM manamAM vaseluM hoya tevA AtmAne supakSI kahevA. ane te ja AtmA dharmakriyA, ArAdhanA nirvine karaze tema mAnavuM, svIkAravuM jarUra lAge che. prabhu pAse mukhyatve huM ane mArA bhagavAna e bhAve javuM joIe. tattvArthAdhigama sUtra (graMtha)mAM pU. umAsvAti mahArAje mokSanA pathika AtmAne anulakSI paheluM ja satra "samyagadarzana jJAna cAritrANI mokSamArga lakhyuM che. mokSa e aMtima dhyeya che ane samyagadarzanAdi teno mArga-patha che. patha ne pakSanI sAthe keTalAka kAraNe najIka lAvavAnI jarUra che. je supakSamAM saMkaLAyelo hoya tene patha-mArga jarUra che. jo sanmArga jaDe to teno pravAsa supakSavALo thAya eTale kArya-kAraNa bhAve e AtmA darzana, jJAna, * bha. mahAvIra svAmInA jamAI jamAlI - "kaDe mANe kaDe" e vAtamAM aTavAyelA. 78 d osa...
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritrano anurAgI, upAsaka, ArAdhaka bane. vartamAna bhave ke bIjA bhave avazya bAMdhelA puNya anusAra dharmanA anurAgathI ArAdhaka banI virAdhakatA tyajI bhavabhIrU banI mokSasukhano adhikArI bane. mAtra eno pragatino paMtha supakSathI zarU thavo joIe. caMDakauzikanA pUrvabhavano ItihAsa tapAsIzuM to tyAM kaSAya dekhAze. nAgaketunA pUrvabhave itihAsamAM akrama karavAnI bhAvanA samajAze. varadatta-guNamaMjarInA jIvanamAM pUrvabhave karelI virAdhanAnuM phaLa samajAze. kAMIpaNa vicAro, A supakSanA vicAro jIvanane draDha ghama banavA aneka rIte upayogI che. supakSano pravAsI pUrve vipakSa jIvanane pravAsI hato. te jIvana jyAM sudhI choDavA-tyajavA taiyAra na thAya tyAM sudhI TheranA Thera enI jIvanayAtrA raheze. pragati mATe jenA pAyAmAM mithyAtva che. pApane pApa mAnavAnI taiyArI nathI e 18 pApasthAnakone kramazaH dUra karavA ja paDaze. bhale 18muM mithyAtvazalya hoya paNa te 17 pApasthAnakono nirmAtA saMcAlaka ke DrAIvara che. je divase pravAsInA jIvanamAM krAMti-sudhAro Ave te divasathI mArgAnuMsArInA 21 guNonI sAthe mitrAcArI baMdhAya. A guNo saMsArIne vyavahAra mATe ghaNA upayogI bane che. tyAra pachI samakita ne 12 vratadhArI jIvana. eka apekSAe A vibhAgamAMthI jo puNya jAgrata hoya, AtmA haLukarmI hoya to AgaLa vadhavA eka bhava paNa ghaNo thAya. anyathA anekAneka bhava paNa uMdhA loTAnI upara pANI reDavA rUpe ochA paDe ! ApaNane to supathanA sAthe saMbaMdha che. jo AtmA zarmAnurAgI, supathI hoya to te pote tare ne bIjAne tAre. anya jIvone dharmanA paMthe vALe. anyathA gharma pasaMda karavo-thavo durlabha che. jyAM dharma ja durlabha anubhavAya to gharmakriyA keTalI rUcikAraka bane ? sudharmAsvAmInA cAra ziSyo comAsu karavA mATenI AjJA levA teozrI pAse gayA. pahelAne siMhanI guphAmAM, bIjAne kuvAnA kAMThA (lADaDA) upara, trIjAne thoDe dUra je vezyAnuM ghara che tyAM ane cothAne araNyamAM comAsAnI AjJA ApI. AzA maLatAM ja sau potapotAnA paMthe nIkaLI gayA. nirvine nirdoSa aNizuddha comAsu karIne pAchA svasthAne AvyA. gurujIe traNane "duSkara duSkara' karI cAturmAsanI ArAdhanAne abhinaMdI. jyAre sthUlibhadra kozA vezyA (zrAvikA)ne tyAMthI AvyA tyAre teone vizeSa prakAre abhinaMdaLduSkara duSkara duSkara tame kArya karyuM tema kahyuM. vAta taddana sAcI hatI. paNa siMha guphAvAsIne na ruci-roja paDurasa bhojana karavA AnaMda mAnavo temAM zuM bahAdurI? tethI bIjA varSe potAne tyAM javA mATe anujJA mAgI. gurue tamAruM kAma nahi ema kahyuM. kahevAnuM tAtparya eja ke, vezyAne tyAM comAsu karanAra muni mana, vacana, kAyAthI nirmaLa rahyA hatA. kAjala-kolasAno
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMga karavA chatAM DAgha lAgyA-lagADyA vagara pavitra rIte bahAra nIkaLyA hatA. vezyAne gharma pamADI uttama dharmArAdhanA karanArI zrAvikA banAvI. rAganA gharamAM rahI rAga vijetA thayA. tethI ja 84 covIzI sudhI teonuM nAma nirmaLa brahmacaryanA kAraNe lokajIbhe gavAze. Aja kAraNe supaMtha ghaNo ja kaThIna chatAM AvakAradAyI che. e paMthe caDhyA pachI paMthane jALavI rAkhavo e paNa kaSTadAI che. duHkhane bhogavyA vinA gharmakriyA dvArA paramapada-mokSa sudhI pahoMcAtuM nathI. supaMthI jIvaDA ArtadhyAna, raudradhyAna na kare. dharmanI niMdA-avahelanA na kare, gharmanI upekSA na kare, kusaMskAravAna na hoya. jyAM jyAM gharmI dekhAto hoya tyAM tyAM doDIne jAya. zakti gopavyA vinA bhakti kare. AvuM anukaraNIya, anumodanIya, abhinaMdanIya jenuM jIvana hoya tenA mATe gharmanA dvAra haMmezAM khullA ja hoya. jagatamAM puNyanA udayavALA ane pApanA udayavALA jIvo jovA maLe che. puNyanA udayavALA puNyano bhogavaTo karI levAnA ja draSTivALA hoya to hakIkatamAM e pApanA navA baMdhanuM kArya kare che. dA.ta. ghare jyAM sudhI AvyA na hoIe tyAM sudhI saDaka upara pravAsa karatAM taDako, garmI, parasevAnI paravA na karIe. paNa jyAM gharamAM praveza karyo tyAM bhoganA sAdhano erakaMDIzanDa, paMkhA Adi cAlu karyA vinA na rahIe. A uparAMta pAMca-daza miniTa sudhI paMkhAnA sahavAsathI zarIra zAMta thaI jAya to have jarUra nathI ema samajI paMkho baMdha paNa na karIe. - TUMkamAM puNyanA udayane bhogavavA pApa bAMdhIe. bAMdhyA vagara na rahIe. eja rIte pApanA udayavALA jIvo puNya to na ja bAMdhe. paNa mAre paMkhAnI havA levI evuM e nakkI kare. tethI ja je supalI hoya puNyane bhogavavA mATe taiyAra na thAya ne pApanA udaye samatApUrvaka bhogavI letAM pAcho na paDe. prema pAchaLa tyAga karavo paDe che, e vAta sau jANe che. paNa svArthamaya prema hoya to ? vItarAga paramAtmAnI sAthe prema karavo che. to tyAga zuM karavo paDe ? evuM koI tamane pUche to javAba zuM Apo? sAcI rIte vItarAga paramAtmA sAtheno prema vItarAgI thavA mATe karavAno hoya che. Asakti nahi, anAsakta bhAve karavAno hoya che. hRdaya maMdiramAM rahelA kaSAyo rAga-dveSa tyajIne karavAno hoya che. jo e kakSAe vitarAga sAthe saMbaMdha bAMdhIzuM to koI paNa divasa koI paNa sthaLe draSTi jaze ke Tharaze nahi. AnuM ja nAma supala. evA abhaMga dvAre jaI ApaNuM vividha rIte jIvana saphaLa karI laIe eja maMgaLa kAmanA...
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaviSyanuM jonAra' zloka : caraNa-paMdaramuM dIrghadazI ... *ApaI dIhAMsI sacala pariNAmasuMdara kajja // bahulAbhamapakesa salAhaNijyuM bahujaNANuM // 22 // bhAvArtha : dIrghadarzI jJAnavAna AtmA (1) pariNAme suMdara hoya, (2) alpa kalTa-prayatna ne ghaNo lAbha karAvI ApanAra hoya ane (3) bahujana vargane zlAghanIya-prazaMsanIya hoya tevA sarva kAryane AdaranAro hoya che. (22) 3 vivecana : su 41 pe uttara zAstromAM vRddhanA 4 prakAro darzAvyA che. (1) jJAnavRddha, (2) anubhava vRddha, (3) saMyamavRddha, (4) vaya-jIvana (uMmara) vRddha. vRddhano artha uMmara sAthe jema saMkaLAyela che. tema te te viSayonA anubhavanA saMbaMdha sAthe paNa saMkaLAyo che. tethI A prakaraNamAM dIrghadarzI (bhaviSyanI ciMtA karanAra) mAnavanI yogyatA sAthe carcA karIzuM. kriyA-kArya badhA AraMbhI zake bhojana paNa badhA ja kare che. paraMtu pariNAma badhAne sarakhuM na maLe tenuM kAraNa kAryanI kuzaLatA che. jemaNe aneka vakhata jijJAsApUrvaka khaMtathI kArya karI potAnAthI ajANatAe thaelI bhUlo zodhI nipuNatA meLavI che, tevI vyaktine ahIM dIrghadarzI saMbodhAya che. kAryamAM kuzaLa te kAryakuzaLa. rasoI je sArI mana gamatI anukULa masAlAvALI banAve tene prasiddhi maLe che. tema je puruSa alpa kaSTa karI bhAvasahitanI anumodanIya kriyA-pravRtti kare che, tene puNyabaMdha ke pariNAma suMdara prApta thAya che. bhaviSyamAM vadhumAM vadhu viSayamAM jo praviNatA prApta kare to anekAneka AtmAone potAnI jema lAbha apAvavA nimittarUpa paNa thAya. tethI tenA dvArA vartamAnamAM karAtI kriyAkaSTa prazaMsanIya bane che. jo kArya-kriyA zAnathI ane kuzaLatAthI thAya to bannenuM milana 100 % phaLa apAve. tethI dIrghadraSTi--dIrghadarzI mAnavamAM pArimANikI buddhi hovI jarUrI che. suMdara pariNAma phaLa jemAM chUpAyuM hoya tevuM kArya AlokamAM vivekI kare che. AvA viziSTa guNanA kAraNe te dharmano adhikArI uttama prakAre dharmakriyA karanAra yA karAvanAra bane che. * ArabhaI.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ TUMkamAM upAdhi, ciMtA ke caMcaLatA jenA jIvanamAM ke kAryamAM dekhAtI na hoya, tevA AtmAo zuddha evA sthaLe besI zAMtithI samatAthI ochA samayamAM sarvottama kArya kare. ane jenI nase nasamAM upakAranI bhAvanA vyApI hoya tevAne dIrdhadarzI kahevAya che. Avo AtmA eka bhavamAM aneka bhavonA pApono kSaya karavA svarUpa zuddha anumodanIya kArya kare che, tevA AtmAnI sarvatra prazaMsA thAya che. mokSaprAptinuM paMdaramuM pagathiyuM dIrghadarzI che. tenA dvArA je jIva haMmezAM alpa paNa dharmArAdhanA uttama phaLa Ape evI kare. A rIte karma kSaya karanAruM dIrghadarzIpaNuM saunA jIvanamAM vRddhi pAme. suvAkyo | * sugaMdha manane lalacAvI tenI pAse AvavA AmaMtre che. * dIrghadarza sva-paranA hitane rvicArI kArya kare che. * veTharUpa gharma karI uttama phaLanI AzA rAkho te khoTuM che. * dIrghadarzInI draSTimAM mokSa e eka ja dhyeya hoya che. * gharmakriyA puNyopArjana mATe nahiM karmalaya mATe karo. * TUMkI draSTi tamArA dAnAdi gharmane malina kare che. pada . rAta divasa jhaMkhuM chuM svAmI, tamane maLavAne, Atama anubhava mAguM bhavaduHkha TALavAne. | ciMtana | 1 camA..... nAnuM bALaka hatuM chatAM tene jADA kAcavALA cazmA paheryA hatA. bALakane pUchyuM, Ama kema? ajJAnI bALaka vadhu zuM samajAve? chatAM kahyuM, dekhAtuM nathI mATe cazmA paheruM chuM. basa.. TUMkI draSTivALAnI A ja paristhiti che. dIrghadarza - eTale jJAnanI sahAyatAthI tenI draSTi jovAnI nahiM jANavAnI ghaNI lAMbI amaryAdIta che te. jyAre TUMkI draSTi eTale saMkucita vicAravALo mAnavI. bIjA zabdamAM eka chadmastha AtmA ane bIjo saMpUrNajJAna dharAvanAra kevaLajJAnI AtmA. eka A loka-saMsAranI ja vAto kare jyAre bIjo paralokanI AtmakalyANanI vAto kare. ekanI pAse vivecakSu-jJAnacakSu nathI. jyAre bIjA pAse viveka nayanathI alaMkRta trIjuM netra hoya. eka svalpa matithI svArthavRttithI A jagatane jue. bIjo vItarAga prarUpita samyagRjJAnathI kevaLajJAnathI vitarAgat svarUpanI prApti mATe Atma svarUpane jue. 82
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ dirghadardIpaNAnI pAchaLa nIcenA vicArone jo vAgALIzuM to kAMIka prApta thaze. vicAro - 1. sukhane jonArI-zodhanArI draSTine sukha prAptinA mULa sudhI laI jAo. 2. duHkhano anubhava karanArI vRtti-draSTine duHkhanA mULamAM chUpAyela vAtone zodhI lo. 3. sukha-duHkhanA mULa kAraNane najara sAme rAkho. A uparathI gharmI-dharmanA AlaMbanathI sukha-duHkhanI puNya-pApanI vyAkhyA jUdI karaze. puNyane bhogavavA ke duHkhane bhogavavA e praznano javAba viveka buddhithI zodhaze jyAre svArthathI-TUMkI draSTithI vicAra karanAra puNya-pApanI vyAkhyA jUdI karaze. saMpUrNa puSya bhogavyA pachI pApa-duHkha najara sAme Avaze e vAta bhUlAI jAya che. hakIkatamAM karmanI nirjarA puNyano vadhAro kare che. dUrabInanuM kAma je dUra che tene pAse lAvI batAvavuM. jyAre kemerAno lensa pAsenuM dUra laI jaI kSetra vadhArI batADe. A banne kAryamAM apekSAe TUMkI draSTi e dUrabIna che. jyAre dIrghadarzI e kemerAno lensa che. jIvanamAM tarata phaLa meLavavAnI, cAkhavAnI vRtti dhokA jevI che. jyAre phaLanI apekSA vagara kAryamAM praviNatA meLavavAnI bhAvanA dIrghadarzImAM che. e jIvane zarIrathI carcAmAMthI AgaLa vadhArI AtmAne samajavAnI, AlokathI AgaLa vadhI paralokane nihALavAnI kramazaH zakti jAgrata kare che. je puNyavAna AtmAoe jIvanamAM dIrghadarza guNane sthAna ApyuM che teoe mAtra vartamAnakALane ja na jotAM bhaviSyamAM thanArA lAbhone dIrghadraSTithI joyA che ema mAnavuM paDaze. A rahyA keTalAka ItihAsamAM suvarNAkSare lakhAyelA puNyavAnonA zubha kAryo. (1) caMpA zrAvikAe cha mahinAnA upavAsanI tapasyAno yaza deva-gurunI kRpAne Apyo to hiMsaka akabara bAdazAha ahiMsAno upAsaka banyo. "(2) maMtrIzvara vastupALe samaya pArakhI masjido banAvI to phaLa svarUpa jinamaMdironI surakSA sahajapaNe thaI) (3X yAkInI mahattarA sAdhvIe haribhadra brAhmaNane gAthAno artha jANava) gurudeva pAse mokalyA to tArkIka ziromaNi haribhadrasUri jaina zAsanane maLyA. (4) suvratazeThe rAjAnI pAse najarANuM gharI coro mATe muktinI mAgaNI karI to coro mukta paNa thayA ne hRdayanuM parivartana paNa thayuM. jenI draSTi zorTasAIDa-chIcharI yA TUMkI che tevA jIvone dharmaratnaprakaraNa graMthanA racayitA mahApuruSa dharmakSetramAM pravezavA mATe ayogya kahe che. dharma utkRSTa bhAvanAthI pavitra hRdayathI ane savi jIva karuM zAsana rasInI bhAvanAthI karavAno hoya che. jenAmAM khAmI che tenA phaLanI prAptimAM paNa khAmI ja rahevAnI. dharmakSetramAM pravezatI vakhate tana-mana-dhana mAtra nahi paNa jIvana arpaNa karavAnuM che. 83
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasoI karanAra jo agnine bacAvavA bhojana kAcuM kare, masAlA samajyA vagara nAkhe to khAnArane aDadhA bhUkhyA ubhuM thavuM paDe athavA zarIrane sAnukULa na hoya tevuM bhojana jamanArane pIrase to nizcita jamanAro duHkhI thAya, rogI thAya ke bhUkhyo ja uThI jAya. Ano artha eja ke vivekarUpI agnine bacAvatAM jIvanamAM aviveka ke TUMkI draSTino durguNa pragaTe. TaMko vicAra karanAra vyAvahArika rIte (1) kauTuMbika sukha-huMpha pAmI zakatA nathI. (2) sAcA kalyANaka mitranI sobata karI zakato nathI. (3) mananI prasannatA meLavavA ghaNo badho samaya veDaphe che. (4) upakArI puruSonI lAgaNI-zubhecchA dUra sudUra jAya che. mATe ja vinA kAraNe ubhA thatAM duHkhathI bacavA mATe zubha prayatna karavo jarUrI che. sukhaprApti mATe karAto gharma apekSAe TUMkI draSTi che. kAraNa, sukha pachI zuM? eno javAba teonI pAse vAstavika rIte hoto nathI. jyAre duHkhanA-pApanA nivAraNa mATe karAtI gharmArAdhanA anekAneka puNyane upArjana kare che. yAvat zAzvata sukha AvI ja bese che. devagatinA sukhanI pAchaLa dukha che. evAM kSaNika sukhanI mane jarUra nathI evI sukhanI vyAkhyAmAM sudhAro thaze to cokkasa AtmA paramAtmapada prApta karaze. pharI pharI AvA kSaNika sukhanA kaDavA anubhava karI cUkela AtmA devagatimAM janma Icchaze nahIM. ThaMDA pINA pIvAnA, paMkhA nIce havA levAnA, bAthamAM aDadho kalAka bagADI zarIrane ThaMDu banAvavAno prayatna karavAnA ke erakaMDizanDamAM ArAmano anubhava karanArA vartamAnamAM teonI TUMkI draSTinI apekSAe sukhI che. paNa vAstavika e sukha nathI. akAya, teukAya, vAyukAyAdi jIvonI virAdhanAvALuM e sukha anaMta duHkhone ApIne ja jaze. mATe ja dIrghadraSTi-dIrghadarzIpaNuM AvakAradAI che. gharaDA so gaLaNe pANI pIe" AvI eka kahevata prasiddha che. paNa tenI pAchaLanI satya kathA samajAI ke zodhI nathI. gharaDA eTale anubhavI. evI vyaktie bhUtakALamAM je je utAvaLA nirNayo laI pagalAM bharyA che tethI teo pharI na bhUlAya tevI zikSA pAmyA che. have so gaLaNe pANI gALIne eTale zAMtithI vicAra karIne ja kArya karavAnuM nakkI karI beThAM che. anya jIvone paNa khoTo anubhava na karavo paDe mATe javAba zAMtithI samajIne Ape che. - eka adhIro-utAvaLo mAnavI ka7 miniTamAM bAMdhI navakAravALI gaNe che. 25/30 miniTamAM pratikramaNa kare che. 30/40 miniTamAM zAzvatagiri zatruMjaya tIrtha upara caDI jAya che. vyavahArathI A kriyA AnaMdadAI, skUrtivALI jarUra kahevAze. paNa.... 84
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATalI doDAdoDImAM mananI ekAgratA keTalI ? bAMdhelA pAponuM jIvanamAM avalokana keTaluM ? jayaNApUrvaka gamaNA-gamaNanI kriyA keTalI ? jo A praznonA javAbamAM kAMIka nyunatA hoya to samajavuM ke dIrghadarzI kriyA-vicAranA abhAvanA kAraNe e AtmA kAMI ja meLavato nathI. dharmasthAnake jaIne paNa sukha zAMtino anubhava karI zakato nathI. dharma zAMtithI samatAthI karavAnuM ADakatarI rIte ArAdhakane sUcana che. zAstromAM mithyAtvI jIva ane samakitI jIvane lakSamAM rAkhI 4-4 kula ATha draSTine varNavI che. e prarUpaNAnI pAchaLa paNa jIvanA jIvadaLa eTale parimANonI nIce mujaba vicAraNA ApI che. je uMDANathI samajI levAya to jIvanamAM dIrghadraSTinuM mahatva ApoApa samajAya. mukhyatve dIrghadarzI eTale kArya karyA pachI pApanA phaLa bhogavavA na paDe. pApano baMdha ochAmAM ocho thAya. jyAM jAya tyAM sau AvakAra Ape tevo samajadAra jIva. AThadraSTi (1 thI 4 mithyAtvIne 4 thI 8 samakitIne) 1 mitrAdraSTi - tRNa(ghAsa)nI agni jevI pragaTenabaMdha thAya) draSTi. 2 tArAdraSTi - chANanA (alpa teja) agni jevI draSTi. 3 balAdraSTi - kASTanA (kSaNika) agnikaNa jevI draSTi. 4 dIpAdraSTi - dIpakanA (asthira) prakAza jevI draSTi. 5 sthirAdraSTi - (svayaM prakAzI) ratnanI prabhA jevI draSTi. ka kAntAdraSTi - tArAnA (caLakATa) prabhA jevI draSTi. 7 prabhAdraSTi - sUryanA (tejasvI) prakAza jevI draSTi. 8 para draSTi - caMdranI (zItaLa) prabhA jevI draSTi. jUnA jamAnAnI vAta. eka rAjAe maMtrInI salAhathI rAjyamAM je karoDapati hoya tenA ghara upara rAjya taraphathI dhvajA pharakAvavAnuM jAhera karyuM. rAjya sukhI hatuM. prajA sukhI hatI. jotajotAmAM 90 karoDapatinA ghara upara dhvajA pharakavA lAgI. cotarapha rAjA-prajAnA sukhanI vAto thavA lAgI. pitA-putra jagadIzabhAI ane jamanAdAsa vacce ghaNA divasathI dhvajA pharakAvavA mATe carcA cAlatI hatI. putra jagadIze bApujIne karoDapatinI dhvajA pharakAvavA vinaMtI karI. hakIkatamAM pitA garbhazrImaMta hatA. dhvajA pharakAvI zake tema hatA. paNa teoe dhvajAnI pAchaLa dIrghadraSTithI bhaviSyamAM AvanArI muzkelIo vicArI hatI tethI putrane nA pADI. . acAnaka pitA bahAragAma gayA ne putre dhvajA havelI upara pharakAvI dIdhI. hajI 12 mahinA thayA nahotA. tyAMja rAjyane paisAnI ghaNI jarUra paDI.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIe rAjAne salAha ApI. karoDapatione AjJA karo, 1/1 lAkha rUpiyA ApattimAM rAjyane Ape. A rIte AjJA sAMbhaLatAM ja putrane pitAnI vicAradhArA yAda AvI. A paNa eka dUradarzI ane utAvaLIyAno dAkhalo che. - gharmanuM kSetra anaMta kalyANakArI che. mAtra e kSetramAM praveza karanArA jIvo chIcharA hRdayavALA ke upalaka kriyA karavAvALA na joIe. dIrdhadarzitA guNavALA AtmAo ja dharmakSetramAM praveza karavA mATe lAyaka che. teonA AgamanathI gharmanI zobhA vadhe. ane AvanAranuM kalyANa thAya. uparAMta jonArane gharma bhAvanAnI vRddhi thAya. AvuM sarva jIvonuM kalyANa karanAra dIrghadardIpaNuM vadhumAM vadhu prasare eja maMgaLa kAmanA.... namoDarDas - saMskRta bhASAmAM raci bAkInA sUtro saMskRtamAM banAvavAnI bhAvanAne upakArI puruSoe dIrghadraSTithI racelA graMthonI AzAtanA na karavAnuM zrI siddhasena divAkarasUrine samajAvI karelA vicAronuM prAyazmitta (14 ajaina rAjAone jaina banAvavAnuM tathA 14 varSa gacchanI bahAra rahevAnuM) ApyuM. bApati iti bAdhate" - e javAba dvArA vRddhavAdisUrijIe potAnA ziSya zrI siddhasena divAkarasUrinI anucita pravRttine aTakAvI, jJAnAvaraNIya karmabaMdhathI aTakAvela. saMsAradAvAnala sUtranA racayitA haribhadrasUrie 1444 bauDhI sAthe vAda karI temane harAvyA. tenA badalAmAM ukaLatI telanI kaDAImAM paDavAnuM kahyuM. A vAtanI gurune khabara paDatAM ziSyanA mananA duSpariNAmane dUra karavA 1444 graMtho racavAnuM prAyazmita ApyuM ane bauddhone abhayadAna ApyuM.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnI' caraNa-soLamuM vizeSajJa... | zloka : | vajUrNa guNadose lakheI apakhavAya bhAveNaT pANa visesannA, uttama dhammAriho teNa ramA bhAvArtha :]. sacetana acetana dravyonA ke dharma-adharmanA hetabhata dravyAdinA guNa-doSone (svabhAva) je pakSapAta vinA jANI le tene vizeSajJa' kahevAya. tethI ja prAyaH AvA guNavAna vizeSajJa uttama gharmane prApta mATe) yogya bane che. (23). [vivecana | vyAkaraNamAM zabda-vAkyanA prayoganI carcA thAya che. ekavacana, dvi-vacana, bahuvacana, bhUta-bhAvi-vartamAna, kartA-karma-kriyApada, prathamA-dvitIyA, tRtIyA, prathama pu. dvitIya pu. anya pu. vigere vibhAgo dvArA zabdane mahimAvaMta banAvAya che. zabdane alaMkArIta, gaMbhIra arthavAna banAvavA mATe A badhI prakriyA thatI ApaNe joIe chIe. bIjI tarapha vastu-padArtha ke paramANuM mATe paNa sAmAnya jJAnathI sAmAnya jIvano vyavahAra cAle che. paNa eja vastu vigerenA mATe vizeSa prakAranuM jJAna jema jema jIvane thAya tema tema enA pratye mAna-sanmAna pragaTe che. upayogItA samajAya che. kSaNikane zAzvatanA vibhAgIkaraNa samajavA saraLatA sAMpaDe che. A badhuM vikasI rahelA jJAnanA jANakArane "vizeSajJa' zabdathI saMbodhAya che. dharmano ArAdhaka AtmA sarvaprathama bAhyarIte bhArekarmImAMthI mukta thavA kriyAArAdhanA kare che. bAda ArAdhanAnA uddezyane tethI maLatA puNya-karmakSayanI bhAvanAne jIvananI pragatine haLukarmI thavAnA samyagu mArgane jANyA, samajyA, vicAryA pachI e AtmA bhAvakriyAno anurAgI thAya che. A rIte e vizeSajJa guNanA kAraNe potAnA lakSane pAmavA mATeno adhikArI bane che. AthI ja vizeSajJa zuddha dharmane pAmavA pAtra bane che. taLAvamAM paDelA eka pattharathI anekAneka valayo nirmANa thAya che. tema A jJAna che. vyavahArIka jagatamAM bALamaMdira, prAthamika, hAIskUla, koleja pachI eka viSayanI mAsTarI (jJAtA) ema 20/22 varSe abhyAsI eka viSayamAM pAraMgata thAya che. chatAM tenuM mULa bALamaMdira che. te sthaLe akSarano AkRti dvArA, uccAra (nAmakaraNa) ane arthabodha dvArA paricaya lIdho to eja jJAna (akSara)no vikAsa sAkSaranI kakSA sudhI kAma Ave che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jainadarzanamAM paNa Aja paddhatie vicArIzuM to samajAze ke, upalaka draSTie paraMparAgata sAmAnyajJAna gharmIne prApta thAya che. pachI uMDANavALuM jJAna meLavavA prayatna thAya che. tyAre e vyakti kramazaH vizeSajJa banI jAya che. jJAnanI carama sImAe jyAre AtmA pahoMce tyAre e kevaLajJAnI bane che. pachI e vyakti kAMI jANato nathI evuM rahetuM nathI. pUrNa jJAna dvArA e bhUta, bhAvi, vartamAnane satya svarUpane jANe-batADe che. AvuM vizeSa uMDANavALuM jJAna jenI pAse che. e AtmA eka kSaNamAM aneka bhavo-kSaNonA pApa dhoI nAkhe che. mATe ja gharmanA dvAre vizeSajJa thaI jIvana sArthaka karavA javAno Agraha rAkho. vartamAna bhavanuM ke bhUtakALanuM gayA bhavanuM jJAna paNa tene upakAraka nivaDe che. | suvAkyo | * vizeSajJa uttamajJAnane uttama kAmamAM ja vApare che. * vahetI nadI ane vizeSajJa haMmezAM prasanna ne nirmaLa hoya. * vizeSa khoTI pasaMdagI karI aTavAI na jAya. * vizeSajJa sukhamAM svasthatA, duHkhamAM samAdhi sAcave. * rAMDyA pachInuM DahApaNa ajJAnIne thAya. * alpajJAnamAM samAdhAna pAmanAra pragati karato nathI. pas : guNa anaMtA zAnanA re, jANe ghanya nara jeha, bIjA jJAna taNI prabhAre, ehamAM sarva samAya ravi prabhAthI adhika navi re, nakSatra gaNa samudAya. | ciMtana :] vAgoLIe to navanIta maLe... vidyA kAlena paccate' A eka saMskRta subhASita che. jyAre kAma kAmane zikhavADe' e gujarAtI anubhavI puruSonI mAnyatA che. vizeSaNa koNa thAya ? kyAre thAya? zA mATe thAya ? e praznonA javAba uparanI kaDIomAM chupAyA che. jo vizeSajJa thavuM hoya to meLavelA jJAnane, jANelIsAMbhaLelI vAtone vAgoLavI paDaze. punarAvRtti karyA vinA e jJAna tamane vadhu AgaLa laI nahiM jAya. pazu khAdheluM vAgoLe to tene pace. tema jJAnane vAgoLanAra kramazaH vizeSajJa thAya. eka vaidyarAja jUdI jUdI 100 davAo eka khalakamAM nAkhI kuTAve che. ghUMTAve che. loTa jevI davA banAve che. A kriyA mATe 2448 ke 64 pahora prayatna karAve che. tethI tenA aNu aNumAM badhI davAonI zaktino praveza thaze tema mAne che. 88
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasAyana ane kADhI nAkhI kaNeka banAve che, rAI jeTalI goLIo banAvI daradIne alpa mAtrAmAM ApI 2/4 divasa zAMti rAkhavA kahe che. koI utAvaLIyo eka ke aDadhI ratIbhAra davAnI zakti sAMbhaLI azraddhA kare, vAtane hasI kADhe, Dabala paDIkuM levAnI ceSTA kare to? nukasAna thAya. jo davAthI nukasAna thatuM hoya to A jJAna che. tene pacAvavuM ghaNuM agharuM che. tethI ja vizeSajJanI mahattA jagatamAM ghaNI che. ophisara kAMI zArIrika zrama karatA nathI. zrama kArIgara ke nokara le che. chatAM ophisarAno pagAra kArIgara karatAM pAMca gaNo vadhAre hoya che. cauda guNasthAnakanI jJAnIoe jyAre prarUpaNA-samajaNa ApI che tyAre pahelA guNasthAnakanA jIvane ajJAnatAnA, mithyAtvanA aMdhakAramAM athaDAto, kuTAto, bhavabhramaNa vadhArato AtmA kahyo. AgaLa eja AtmA guNasthAnakonuM ArohaNa kare, samyaktane prApta kare tyAre sAcA mArgano pathika darzAvyo. dezavirati ne sarvaviratipaNA sudhI pahoMcanArane draDha vicArovALo ne karmanA marmane samajanAro haLukarmI kahyo. A pragati vicAronA kAraNe, vairAgyanA kAraNe, jaDa padArtha pratyenI Asakti ghaTavAnA kAraNe chelle muniza svIkAravA sudhI thaI. hakIkatamAM jIvanI pariNati sudhAravAnI ne saMsAramAM jaLa-kamaLavata rahevAnI A apekSAe prAthamika avasthA samajavI. have pachInA guNasthAnakonuM ArohaNa jeTaluM zakya che teTaluM ja azakya yA agharUM che. te mATe vizeSaNa guNanI jIvanamAM ghaNI ja jarUra paDe che. viratidharma jeTalo niraticAra paLAya teTaluM ochuM che. AMkhanI pAMpaNa upara beThelI mAkhIne paNa duHkha na thAya, dubhAI na jAya teTalI uttamottama kakSAnuM sAtamAthI AgaLanA guNasthAnakomAM caDhatAM pariNAma sudhArI pariNatino vikAsa karI mana, vacana, kAyAthI pavitra jIvana karavAnuM che. pagathiyAM caDhatAM kyAMka bhUla thaI jAya to caDhanAra paDI jAya. hADakAM bhAMgI jAya, 2-4 mahinA khATalo vaLagI jAya tema A viratidharanI pragatimAM agyAramuM guNasthAnaka oLaMgatA jo mohanIya karmanI lIlA jora kare to te AtmAnuM paNa pAchuM patana thAya. kadAca pahelA guNasthAnakanI mulAkAte paNa maryAdita samaya mATe e jIva pahoMcI jAya. tethI ja vizeSajJa AtmAe haMmezAM sAvadhAna rahevuM evuM jJAnIonuM sUcana-mArgadarzana che. jJAnI jo nAnI paNa bhUla kare to tenuM phaLa prAyazcitta akalpanIya bhogavavuM paDe. karoDapati jo utAvaLo dhaMdho kare to roDapati thatAM vAra na lAge. aImuttAjI, IlAcIkumAra, suMdarInaMda jevA mahApuruSonA jIvananA prasaMgone uMDANathI vicArIzuM to samajAze ke, e AtmAoe bALaceSTArUpe yA ajJAnatAnA kAraNe karmanI sAthe ramata karI paNa vizeSajJAna thatAM te ramatamAMthI ja prAyazcittanuM jharaNuM vahAvI pavitra thayA. * bha. mahAvIre maricInA bhavamAM nIca gotrakarmano baMdha ryo hato.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinamaMdiranI 84 AzAtanA, gurunI 33 AzAtanA, sAmAyikanA 3ra doSa, pauSadhavratanA 18 daSa, gocarInA 45 doSa, paccakhkhANa ke kAussagnanA AgAra Adine jAya, samajyA, vicAryA vagara drakriyA rUpe jarUra dharmI AtmA dharma kriyAno prAraMbha kare che. paNa te pachI AzatAo varjavA, AgAro samajavA ane doSone TALavA mATe prayatna kare to te vizeSajJanI koTImAM Ave. tenA kAraNe virAdhanAthI bacavA haMmezAM jAgrata rahe. dharma kriyA kadAca alpa kare paNa virAdhanA vinAnI karavAnI kALajI rAkhe. to ja vadhu phaLadAI bane. eka vaidyarAje nADInI parIkSA karI marIja-bimArane kahyuM, mArI auSadhIo ghaNI lAbhadAI che, tarata asara karanArI che. mAtra parejI pALajo ne samayasara davA lejo. sAthosAtha A auSadhIo bIjI koI vastu sAthe nahiM paNa ghImAM lejo. kAraNa badhuM ja rahasya ghImAM chUpAyuM che. A auSadhIo mATe 70 % kAma ghI karaze. bimAra bimArIthI kaMTALI gayo hato. ghaNA TAImathI ghI khAvA maLyuM nathI tethI badhI auSadhIomAM 308 ane ghImAM 70% jevo guNa hoya to auSadhI levAnI jarUra zI? ema vicArI traNe TAIma ghI levAnuM cAluM karyuM. hajI be divasa thayA nathI tyAM khAlI ghInA sevanathI bimAra vadhu bimAra thayo. vaidyane phariyAda karI. jyAre vaidya jANyuM ke, A alpa buddhivALAe auSadhI tyajI mAtra dhI ArogyA karyuM che, to bimArI vadhe temAM navAI zI? kahevAnuM tAtparya eja ke, koIpaNa pravRtti sUkSma buddhithI vizeSajJa thaI jo karavAmAM Ave to temAM niSphaLatA na maLe. paNa vizeSaNanI sAthe nizcaya draSTino Agraha rAkhe to kadAgrahanA kAraNe niSphaLa jAya. bAra vratomAM parigrahanI vyAkhyA jo barAbara AtmA samajI le to te saMsAra Asakti vagara bhogave. 2-5 vastu na maLe to calAvI le ane maLI jAya to paNa teno tyAga karI aparigrahI thavA alpa dravyano bhogavaTo karI saMtoSa pAme. dezavirati jIvana eTale aNuvratavALuM yA 12 vratavALuM jIvana kahevAya. jyAre sarvavirati jIvana eTale pAMca mahAvratovALuM jIvana kahevAya. hakIkatamAM pAMca mahAvratomAM bAra vratono eka yA bIjI rIte zamAveza thAya ja che. jema ke, cothA vratamAM sarvaviratidhara avAMtara rIte AjIvana sAmAyikAdi 4 zikSA vratano anubhava karatA hoya che. jyAre 1-2-3 ane 5mAM vratamAM 6-7-8 nuM avAMtara mana, vacana, kAyAthI pAlana thAya che. TUMkamAM mahAvratadhArI vizeSajJa hovAthI chUTachATa rAkhatAM ke svIkAratAM nathI. jyAre dezaviratidhArI saMsAramAM hovAthI jarUra paDatI chUTa-AgAra rAkhI vratano svIkAra kare che. game te rIte vizeSajJa AtmA pApane pApa mAne, samaje, vicAre ne tenAthI dUra thavA prayatna kare. jyAre anabhijJa pAse AvI draSTi na hovAthI gharma karatAM karma khapAvavAnA badale karma bAMdhavAnI kriyA pravRtti kare to navAI nahi. koI bolatuM 90.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ na hoya to moDhAmAM AMgaLI nAkhI yA nAkabaMdha karI parANe bolAve. tema ajJAnI karma bAMdhe. eka jijJAsue samajadArane prazna karyo ke patthara jevI zaktizALI vastu jagatamAM che ? samajadAre kahyuM, patthara bIjAne mAre paNa ane pote paNa TukaDAmAM vaheMcAI jAya. mATe te zaktizALI nathI. pharI jijJAsue kahyuM, to pachI patthara karatAM vijaLI sArI ke kharAba ? samajadAre kahyuM, vijaLI vinAzakArI che. temAM agni che e vinAza karyA vinA na rahe. zaktino upayoga vinAzamAM na thAya. jijJAsune zaktizALI padArthanI zodha karavI hatI. pharI pUchyuM, agni karatAM pANI zAMta che. tethI te to zaktizALI kahevAya ne? samajadAre kahyuM, hA. paNa zaktino upayoga sarvanAza sudhI thAya che. ativRSTi yA pUranA kAraNe ghaNuM nukasAna thAya. mATe zakti evI joIe ke bIjAne AziSa, sukha-zAMti Ape. pANIno kAMI bharoso nahiM. jijJAsunI jijJAsA AthI AgaLa vadhI. teNe kahyuM, pavana to nakkI upakAraka che. garamImAM zAtA Ape che. vAdaLAone kheMcI lAve. samajadAre samajAvyuM ke, pANIthI bharelA vAdaLone dUra dUra laI javAnuM, vaMToLa UbhA karavAnuM kAma pavana kare che. mAtra garamImAM havA Ape paNa bAkInA divasomAM ? pavana to 100 varSanA jhADane paNa ukhADI nAkhe che. mATe te prazaMsA karavA lAyaka nathI ja. jijJAsu kaMTALI gayo. dareka vAtane toDavAnuM ja kAma samajadAra karato hovAthI kahyuM, have tame ja batADo, zakti kyAM chUpAI che ? samajadAre kahyuM, kaMTALavAnI jarUra nathI. saMkalpamAM siddhi chUpAI che. jeTaluM baLa tamArA saMkalpamAM teTalI ja zakti tamArI pAse Avaze. ajJAnIne jJAnI thavuM hoya, duHkhIne sukhI thavuM hoya, nirdhanane dhanavAna thavuM hoya ke pApIne puNyavAna thavuM hoya to saMkalpanA baLathI vizeSajJa, samajadAra, vicAraka, tattvaciMtaka thavuM paDaze. je jIvo potAnA manokalpIta vicArothI tRpta thAya che te potAnI pragatine avarodhe che. jJAnano kinAro kevaLajJAna nathI paNa jJAnano vistAra che. AnaMdanI prApti kSaNika sukhamAM nathI paNa zAzvata sthAna mokSamAM che. duHkhano aMta pratikAramAM nathI paNa samabhAve sahana karavAmAM che. saMsArano aMta mRtyu nathI paNa karmakSaya nirvANa che. A vAta je jANe te vizeSajJa. AvI udAtadraSTi jenA jIvanamAM praveze e sukhamAM pAgala na thAya ne duHkhamAM hatAzA-nirAzA na anubhave. dareka jIvamAM sarva sthaLe, sarva kSetramAM upayogI thanArI vizeSajJatAnuM Agamana thAya eja maMgaLa kAmanA... '91
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'anubhavI' zloka : caraNa-sattaramuM vRddhAnuga... buThTho pariNayabuddhi pAvAyAre pavattaI neya / buThThANugoDavi evaM saMsagnikyA guNA jeNa // 24 // bhAvArtha : vRddha mANasa (jo) paripakva buddhivALo hoya che, tethI te pApanA AcaraNamAM pravRttizIla thato nathI. temaja vRddhane anusaranAra (mitra) paNa tevo ja hoya che. kAraNa guNo sArI saMgatithI ja prApta thAya che. (24) vivecana : vRddha + anuga vRddhAnuga. A rIte tenA traNa vibhAga vyAkaraNazAstrIo kare che. vRddha = jJAnathI, cAritra paryAyathI, uMmarathI je moTA hoya te vRddha. anu= pAchaLa pAchaLa, ga = janAra-cAlanAra. bIjI rIte - * vRddhanA kahyA mujaba cAlanAra, vartanAra. * vRddhane pUchIne-salAha laIne kArya, pravRtti, vyavahAra karanAra. * vRddhane dareka kArya jaNAvanAra. bRhat zAMtistavamAM paNa kahyuM che, "mahAjano yena gataH sa paMthAH'' dharmaratna prakaraNa graMthanA graMthakAra dareka prakaraNanI jema A prakaraNamAM avanavI vAta kahevA mAge che ke, aparipakvatAnA kAraNe jIvanarathanA tame sArathI (DrAIvara) na bano. anubhavI sArathI tamArA pravAsane nirvighne IcchIta sthaLe pahoMcADaze. paNa tame ja pravAsI ne tame ja sArathI bano to ? pravAsa kaSTadAI bane. tIrthaMkara paramAtmAne paNa dhamma sArahINaM'' kahI vaMdanA karI che. prazna vicAraNIya che. sArathI pAse pravAsa saMbaMdhI tha saMbaMdhI ne ghoDA saMbaMdhI pUrNa jJAna, anubhava che. rathamAM besanAra mahatvAkAMkSI jarUra che. IcchIta sthaLe javAnI tamannA che paNa mArganuM jJAna nathI. tethI teno pravAsa samayasara pUrNa nahi thAya. mArgano bhomiyo game tevo anADI hoya chatAM jaMgalanA ADA-avaLAM rastAno jANakAra che eTale yogya sthaLe TUMkA mArge e nizcita laI jaze. tethI ja dharmIne dharmaprApti mATe AvA 'vRddhAnuga'no sahavAsa karavAnuM kahyuM che. vRddhano vinaya karavAthI, vRddhano anubhava sAMbhaLavAthI, vRddhanA AziSa levAthI, saMsArI pravAsIno saMsAra pravAsa TUMko thaze. kalyANakArI thaze. zaMkA-kuzaMkA rahita thaze. vRddhanI pAse 100 ke tethI vadhu varSono (pitAno tathA potAno) anubhava hoya. 92
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aje "aha" ane "mama" athavA "huM ane mAruM A joDakAMo vRddhanI pAse javA nA pADe che. paraMtu tyAMja ApaNI pIchehaTha thAya che. "gharaDAM gADAM pAchA vALe" kahevata kAMIka dizAsUcana Ape che. ApattinA samaye zuM karavuM enI sUjha A vRddho pAse hoya che. "sApa mare nahi ne lAThI tUTe nahi tevuM kaLapUrvakanuM kArya A buddhithI baLavAna murabbIo sahelAIthI karI batADe che. vRddhomAM jo zraddhA pragaTe to anukrame jJAnIonA vacana upara draDha zraddhA thAya. eTaluM ja nahi paNa vItarAga paramAtmAnA TaMkazALI vacana satya svarUpe apanAvAya. A che vRddhAnuMja guNano paraMparAe lAbha. Avo lAbha jyAMthI prApta thAya e dharmasthAnomAM yogyatA keLavI praveza karI dhanya banIe... | suvAkyo | * pralobhanamAM taNAI vRddhonI vANIne kore na mUkatA. * tamArI salAmatI vRddhonI vANImAM chUpAI che. * (vRddhonI salAha bhalA mATe, muzkelIothI bacavA mATe che) 1 * vRddho Tharela, gaMbhIra, anubhavI ne bhaluM karanArA hoya. * utAvaLo mAnavI vinA kAraNe Apatti vadhAre. * utAvaLe karelI rasoI paNa kAcI bhUlavALI thAya. 41 4 32 pada che. * jyAM na pahoMce ravi, tyAM pahoMce kavi, jyAM na pahoMce kavi, tyAM pahoMce anubhavI. [ciMtana :] pIpaLAnuM pAna... pIpaLa pAna kharaMtA hasatI kuMpaLIyA, muja vItI tuja vitare, dhIre bApuLIyA. pIpaLAnuM navuM ugeluM pAna kharI-paDI rahelA pAnane joI hasavA lAgyuM. hasI rahelA bIne anubhavI e kumaLA pAnane paDI rahelA pAne mArmika zabdo mAM kahyuM, muja vitI...(huM atyAre paDuM chuM, kAle tAro paNa vAro AvavAno ja che.) janmanI sAme jyAre mRtyu lakhAyeluM ja che A vAta adhUrA mAnavI paNa bhUlI jAya che. to pachI pIpaLAnA pAnane hasavuM Ave temAM navAI nathI. mAtra viyogamAM hatAza na thaIe, akaLAI ke duHkhI na thaIe, akALe cAlyA na jaIe, jatAM jatAM bIjAne raDAvavAnA badale ApaNe raDI na besIe te mATe ja "vRddhAnuga" vicAra jIvanamAM jarUrI che. teo jIvI paNa jANe ne marI paNa jANe. vRddhane pUchavuM eTale ekatarapha AjJAMkita thavAnI ne bIjI tarapha bIna anubhavanuM
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * ajJAna darzAvavAnI vAta che. A banne vAto je pacAvI jIvanamAM utArI jANe tene koIpaNa divasa pastAvuM paDatuM nathI. prazna e che ke, vRddhAnuganI vyAkhyA athavA tevI vyaktinI jANakArI sAmAnya mAnavIne hovI joIe. anyathA "aMdherI nagarI ne gaMDurAjA' jevI dazA paNa thAya. A rahyA e vRddhAnugane oLakhavAnA lakSaNo - * uMmara ane jJAna jenI pAse vyavasthita hoya. * utAvaLA nahi paNa zAMta, gaMbhIra, dIrghadrA ne sAcA-khoTAne lAbha hAnIne samajanArA hoya. * jemane anubhava jJAna 1/ra peDhIthI paraMparAmAM maLela hoya. AcAra, vicAra, vartanano kALa AdaraNIya anubhavelo hoya, jIvanamAM viSaya, kaSAyo, rAga, dveSane tilAMjali ApI hoya. * TUMkA zabdamAM gUDha vicAro ApavA samartha hoya. * (zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika rIte zakti saMpanna hoya) * prasanna rAkhavA nahi paNa ApattimAMthI bacAvavA sAcI salAha hitecchu thaI ApanAra hoya. AvA vRddhapuruSone, teonA vicArane anusaravuM eTale vakIla jema hitakArI salAha ApI ApaNA (klAInanA) hitanuM kAma kare tema teonI salAha mujaba pravRtti karavAmAM alpajJanuM bhaluM che. gaNadhara bha. sudharmAsvAmIjI, jaMbusvAmIjIne upadeza ApatA kahe che, " AyuSyamAna ! bhagavAna pAse meM kAnokAna A kalyANano, hitano mArga sAMbhaLyo che. te ja tamone kahuM chuM. A zabdomAM sudharmAsvAmIjI paramAtmAnI sarvoparItAne svIkAre che. sAMbhaLeluM saMbhaLAvuM chuM. eTale vinA kAraNe zabdonA mahimAne bagADato ke mAruM potAnuM kaMI umerato nathI." tAtparya eja ke, A kathanamAM "vRddhAnuga banavAnI, AjJAne zIrasAvaMdya mAnavAnI bhArobhAra vicAraNA che. 1500 tApaso aSTApadagiri caDhavAnI bhAvanAthI tIrtha upara AvelA paNa gautamasvAmIjI te sarvene prabhuvIranI pAse laI gayA. javuM hatuM kyAM ? jaI caDyA kyAM? chatAM koIe na to virodha karyo ke na to prazna pUchayo. kevo Atma samarpaNano bhAva ! A samarpaNanA kAraNe ja e vRddhAnuga guNathI 500ne mArgamAM 500ne samavasaraNanA darzanathI ane 500ne prabhuvIranA darzanathI kevaLajJAna thayuM. indrabhUti prakAMDa vidvAna brAhmaNa paMDita hatA. aneka vAdIonA vijetA hatA. chatAM koI vAdI maLe to vAda karavA ane jo hArI jAya to zaraNa svIkAravA taiyAra hatA. A vRddhAnuga guNanA kAraNe ja prabhuvIra pAse gayA ne satya tattva samajAtAM prabhuvIranuM zaraNuM svIkArI ziSya banI dhanya banI gayA. eka ja nahiM paNa 500 ziSyoe paraMparAe 11 paMDito ane 4400 brAhmaNoe prabhunuM zaraNuM svIkAryuM. 94
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka divasa koyala ne kAgaDo eka vRkSa para bhegA thayA. banne guNAnurAgI. koyala vasaMtaRtu Ave te avasare vRkSa para savAre besI mIThA TahukA kare. jyAre kAgaDo koInA gharanI bArI upara besI kA... kA... avAja karI mahemAnanA AgamananI khabara Ape. chatAM koyalano mITho avAja sAMbhaLavA ghaNA jaMgalomAM jAya jyAre kAgaDAne bArI parathI uDADavA prayatna kare. raMge banne kALA paNa guNathI nyArA. tethI ja uddhata ane vRddhanujane pratispardhI kahyA che. eka AvakAra lAyaka che jyAre bIjA upekSA karavA lAyaka che. eka DUbatI nAvane tAre che jyAre bIjA taratI nAvane DUbADe che. nagarInA kinAre eka bagIco. savAra-sAMja tyAM AbAla-gopAla AvI manane prasanna kare, tanane taMdurasta kare, samayano sadupayoga kare. eja bagIcAmAM DhaLatI saMdhyA pUrve roja vRddhonuM Agamana thAya. badhA 48nI saMkhyAmAM bhegA thaI gAmagapATA mAre. gAmamAM zuM navAjUnI thaI ? sAruM-kharAba thayuM ? tenI vinA kAraNe carcA kare. kyAreka A carcAmAM maracAM paNa uDe. kahevAnuM eja ke, vRddha-vRddhAnuja thAya tevI jJAnagoSTI-dharmacarcAnI tyAM pravRtti na kare. tethI je bagIco bIjAne AnaMda Ape eja bagIco A puNyavAna puruSone dhyeyahIna hovAthI cAlyA javA mauna rahevA mArga badalavA, vicAro sughAravA preraNA Ape. rastAmAM koI sAmA maLe to teo hAsya paNa na kare. jIvanamAMthI AnaMda uDI gayo. ApaNe to vRddhAnujanI mAnyatAvALAnI vicAraNA karanArA chIe. e loko pote zuM kare, meLave, pAme ane bIjAone zuM Ape te ja jANavAnI jarUra che. luccA, laphaMgA, cora, lUMTArA, niMdakanI jiMdagI ghaNI dayAjanaka hoya. coranI buddhi corI karavAmAM ja praviNa thatI hoya jyAre polisanI buddhi corane pakaDavAmAM ja rokAyelI hoya. je dIrghadarzI hoya, vRddhanA samAgamamAM samaya vAparato hoya te koI divasa nukasAnanA dhaMdhA jevuM karato ja nathI. sAhukAra nItimaya jIvana jIvavAnI bhAvanA je rAkhe che tenuM kAraNa dIrghadarzIno sahavAsa. gharmanA kSetre jyAre vRddhAnuja praveza kare tyAre AvelA ke AvanArA kone kaSTa svarUpe mAnatA nathI. jyAM mAnyatAmAM sudhAro che, sajjanatA che tyAM karmanirjarA jaladI thAya e hakIkata che. tenA pravezathI aneka dharmamAM sthira thAya. AgaLa vadhe. "eka ghaDI AdhI ghaDI, AdhI se bhI Adha, tulasI sata saMgase, kaTe koTI aparAdha." saMta tulasIdAsanI A kaDI ghaNuM kahI jAya che. jIvane satasaMgano rAgI karavA kavi 24 miniTa, 12 miniTa, 6 miniTa, 3 miniTa athavA doDha miniTa jeTalo samaya paNa satasaMga karavA Agraha kare che. je divase satasaMganA lAbha A jIvane samajAze te divase tenA mitro jUdA haze. tenI vAtacIta karavAnI paddhati paNa judI ja haze. vicAro tyAgamaya ane gharmamaya banaze.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAramAM ghaNA jIvo bhogasukha kSetramAM racyA-pacyA paNa rahe che ne teno tyAga karavAmAM AnaMda mAnanArA paNa che. sukha jaDa padArthamAM nathI. jaDathI nivRtti levI eTale parama AnaMdanI anubhUti. AnaMda zarIranA mAdhyamathI ane AtmAnA sahayogathI anubhavAya che. chatAM AtmAno anubhavita AnaMda sarvottama tyAgamAM che. je kAMI sukha chUpAyuM che te bhogavavAmAM nathI. sukhI vyakti saMpUrNa sukha meLavavA zarIrano sAtha mAge che paraMtu je karma janma sukha che te vadhu samaya sukha ApavA samartha nathI. sukha vAparavA mATe nahiM sAcavavA mATe che. vAparazo to duHkha Avaze ne duHkha vAparI-khapAvI dezo to tenI zakti nabaLI karazo to vadhu sukha vadhAraze. dharmakriyA avivekI, utAvaLathI karavA khAtara ja karavAnuM mAnanAra hoya che. jyAre vivekI dareka kSetramAM sukha, zAMti, samatAthI dharma karavA puruSArtha karanArA che. utAvaLe khAnAra, bolanAra, cAlanAra, nirNayo lenArane pAchaLathI pastAvuM paDe che. mATe ja vRddhAnuja banavA Agraha karAyo che. metAraja muni sonInA gharethI nirdoSa gocarI laI jaMgalanI keDIe gayA. pAchaLa sonI paNa doDato doDato jaI munine 'javalA' ApI devA vinaMtI karI. muni mauna che. kAraNa sAcuM kahe to krauMcapakSIno jIva jokhamamAM paDe che. khoTuM bole to pApa lAge che. sonI akaLAyo. muMjhAyo aMte munine maraNAMta upasarga karI ghare gayo. te daramyAna gharamAM krauMcapakSInI viSTAmAM javalA vikharAyelA joyA. have zuM karavuM ? sonI muMjhayo. zubha bhAve muninI kSamA mAgI munino veza laI sAdhu thayo. jo utAvaLe Avo nirNaya lIdho na hota to ? vRddhAnuMja guNa dvArA prAza puruSanI salAha lIdhI hota to ? ayogya na thAta. mATe ja jIvanamAM AvA hitakArI mitra-vRddhAnujanI jarUra che. TUMkamAM vRddho je anubhavI, samajadAra, vicAraka che, teonI saMgati karo. satsaMga karo. teono cahero karamAI gayo che, ema na mAnatA mukha uparanI eka eka lITImAM anubhavonI rekhAo che. kadAca teonA hAtha kAMpatA hoya, jIbha totaDAtI hoya, mAna-kammara DhaLI paDI hoya to temAMthI tame saMdeza lo ke AvI mArI paNa paristhiti Avaze. mATe dharmanA dvAre jaI kAMIka karI lauM. jema mAtA 100 zikSakanI garaja sAre che tema A vRddhone paNa kAMI ochA na samajatAM. vRddho jyAre juvAna hatA tyAre teoe pALelA AcAra, vicAra, vartana teone sthira kare che ane e sthiratA ja navA-bIna anubhavIone upayogI thAya che. jIvanamAM Avo satsaMga karI dharmamAM sthira thaIe. dharmanuM zAMtithI ArAdhana karI jIvana saphaLa karIe eja abhyarthanA... aMte - ekabIjAnI kIrti sAMbhaLI maLavAnuM thAya te guNAnubaMdha ane bIjAnI sArI vAto-guNo sAMbhaLI madadarUpa thavAnI bhAvanA thAya te paNa guNAnubaMdha. tenAthI AgaLa vadhIe tyAre ja vRddhAnuja sudhI pahoMcAya. tyAMja jIvana vikAsanuM astitva che. e
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ namatA" caraNa-aDhAramuM vinaya... zloka : (viNao savvaguNANe mUlaM sannANadaMsaNAINa | mokharasa ca te mUlaM teNa viNIo Iha pasantho ripI. | bhAvArtha | vinaya e samyagujJAna ane samyagudarzana (vigere)nuM mULa che. tema mokSa e badhA ja guNonuM mULa che. tethI ja AvA vinayavAna AtmAne gharmanA adhikAramAM prazasta prazaMsAne pAtra kahyo che. (25) vivecana | dharmaratna prakaraNamAM 21 guNanI vicAraNA karavAmAM AvelI che. bAhya rIte sAmAnya dekhAtA A viziSTa guNomAM "vinaya'ne sthAna ApavAmAM Avela che. vinaya evo sarvottama guNa che ke, jenI jagatamAM joDa nathI. saMsAramAM ke dharmasthAnakomAM jo vinaya jIvanamAM hoya to jIvana naMdanavana thAya. prazamarati graMthamAM bhArapUrvaka kahyuM che ke, saghaLAya guNo vinayane AdhIna che. jyAre Avazyaka niryukti graMthamAM vinaya e jinazAsananuM mULa che ema kahyuM. eja rIte uttarAdhyayana sUtramAM jaNAvyuM che ke, potAnA AtmAnuM jo hita IcchatA ho to AtmAne vinayamAM sthApita karavo joIe. jIvanamAM vinaya sAmI vyakti ke vastu pratye pUjya bhAvathI pragaTe che. jeTalo vinayamAM vikAsa teTalI guNanI jIvanamAM vRddhi. vaDIlonA AzIrvAda prApta karavA hoya athavA jIvanamAM pragatinA paMthe pagalAM mAMDavA hoya to vinaya anivArya che. avinaya eTale sabhyatA, ziSTatAno abhAva. avinaya eTale sAmI vyaktimAM rahelA guNanI upekSA. avinaya eTale abhimAna, ahaMkAranuM poSaNa tethI jAtivAda, samAjavAda, dharmavAda Adi aneka jAtanI vADAbaMdhI UbhI thAya che. jyAM nirmaLa hRdaye sabhAve dharmapravRtti karavAnI hoya tyAM avinaya badhAnuM ahita kare che. mATe ja je vinayavAna hoya e gharmapravRtti karavAne tathA saMpUrNa phaLa prApta karavAne adhikArI bane che. vinaya vagaranI kriyA eTale jIva vagaranI vyakti. A jagatamAM badhuM jovA de, jANavA de paNa temAM phasAvA na de. tenuM nAma viveka athavA samyagRjJAna. deva, guru, dharmanI upAsanA-ArAdhanA jIve bhaktibhAvathI karavAnI hoya che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthosAtha ArAdhanA jo vinayaguNa sahita kare to AvakAradAI thAya che. mATe ja jJAnIoe sarva kALe, sarva sthaLe vinayanuM prAdhAnya ApyuM che. AnuM tAtparya e che ke - jyAM vinaya nathI tyAM bhakti nathI. jyAM bhakti nathI tyAM bhagavAna nathI. jyAM bhagavAna nathI tyAM gharma nathI. eTale ja sukha, zAMti, sadgatinA rasiyA jIve vinayane jIvanamAM sthAna ApI dhanya banavuM joIe. | suvAkyo | vinaya paraspara sneha sadbhAvamAM vRddhi kare. * vinayathI deva-gurunI prApti ane zraddhAmAM vRddhi thaze. * AmanyA, maryAdAnI pravRttimAM sthiratA vadhaze. * vinaya - 6 atyaMtara tapamAMno eka tapa che. * vinayathI AziSa, kRpA, sanmAna, saMpatti maLe. * devano vinaya karma khapAve, guruno vinaya maMtra Ape. pada : re jIva mAna na kIjIe, mAne vinaya na Ave re, vinaya vinA vidyA navi, to kIma samakita pAve re; samakita vinA navi cAritra, cAritra vina navi mukti re, muktinA phaLa che zAzvatA, te kIma lahIe jugati re. | ciMtana : . jIvanavRkSa... saMsAramAM vaMza paraMparAnuM vRkSa jovA maLe che. karma saMbaMdhI vRkSanI kalpanA paNa zAstramAM che. bAra vrata saMbaMdhI suratarU (vRkSa)nuM kathana paNa jJAnIoe karyuM che. vItarAga paramAtmA vRkSa nIce ja dikSA le ane vRkSanI nIce samavasaraNamAM besI dezanA Ape. 10 prakAranA kalpavRkSa dvArA yugaliyAo potAno jIvana vyavahAra calAve che. AvA aneka vRkSonI jema vinayane jIvanavRkSanA phaLa tarIke saMbodhana karyuM che. vinayanA avAMtara kAryomAM bhakti, hRdayaprema, guNastuti, avahelanA tyAga, AzAtanAno tyAga, vaDIlAdinuM bahumAna sAcavavuM vigere ghaNA jovA maLe che. jJAnIoe jIvane jIvatAM "mAna' na karavAnI salAha ApI che. mAnathI vinaya, vidyA, samakti, cAritra ne chelle mokSanI prApti thatI nathI. jIvanamAM pragatinI sAthe jo vinayane sthAna ApavAmAM Ave to tenI sAthe bIjA paNa guNa AvI jAya. 98
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhyatA jIvanano pAyo che. viveka ke DisIplIna jIvananA vikAsa mATe anivArya AcAra che. samakitanA 67 bolamAM samakitanI surakSA mATe athavA ucca Adarza jIvana jIvavA mATe *10no vinaya karavAno-sAcavavAno kahevAmAM Avela che. enAthI jIvana namra bane. pUjyaevA guruvaryonuM sanmAna karatAM, mAna ApatAM pUjaka paNa pUjya banI zake che. gurune thobhavaMdana karatAM je 3 sUtro bolAya che athavA dvAdazAvarta vaMdana karatAM je kriyA-sUtra bolAya che. temAM zabda zabdamAM vinayanA vicAro upakArI puruSoe guMthyA che. anujJA levAnI ane anujJAmAM rahevAnuM temAM bhArapUrvaka jaNAvyuM che. tenuM mukhya kAraNa eja ke jyAM avinaya che tyAM gharma nathI. avinIta jIvanI oLakha mATe uttarAdhyayana sUtramAM upakArI puruSoe lakSaNa darzAvatA kahyuM che ke, 1. ajJAnI hoya, 2. AjJAne na mAnanAro hoya, 3. aMdarathI zatrutA rAkhanAro (svataMtratA IcchanAra) hoya, 4. guruthI dUra vasanAro hoya, 5. mIThA vacanane jhera samajanAro hoya, 6. hitazikSAno krodhathI pratikAra karanAro hoya, 7. lAgaNIbharyA zabdone (sarpane dUdha jhera thAya tema) nakAmA samajanAro hoya vigere. kSamA mAgavAmAM jema kaSAyo kAraNabhUta bane che. tema aprIti, vinayarahita kRtya paNa kAraNabhUta bane che. ajANapaNe avinaya thAya to tethI doSa jarUra ocho lAge paNa jANIbujhIne karavAmAM Avato avinaya ghaNA doSa-pApane nimaMtre che. jinamaMdiramAM karavAmAM AvatI ArAdhanA, vidhimAM paNa vinayanuM prabhutva ghaNuM che. vItarAga paramAtmAnA darzana, pUjana AdimAM je je abhigamAdi pALavAnuM kahevAyuM che temAM paNa vinaya kAraNabhUta che. avinayathI karelA darzana darzanazuddhi karAvI zakatA nathI. tethI ja paMcAcAranI ATha gAthAmAM darzanAcAranA ATha aticAra (AcAro) darzAvAyA che. rAjA zreNika vidyA prAptinA zokhIna hatA. eka divasa eka cAMDAlane vidyA ApavA kahyuM. cAMDAle paNa bahumAnapUrvaka prabhAvika maMtra vidyA ApI. paNa prayatna karavA chatAM rAjA zreNikane siddha na thaI. rAjAe pharI pharI prayatna karyo paNa phaLa na maLyuM tenuM kAraNa abhayakumArane pUchyuM. abhayakumAre buddhithI praznano javAba ApatAM kahyuM, pitAjI ! vidyA vinayathI prApta thAya. Apa siMhAsanathI nIce utaro, cAMDAlane vidyA ApavA ucca sthAne UbhA karo. jarUra mAna ApatAM jJAna-vidyA maLaze. rAjA zreNike abhayakumAranI salAha mujaba karyuM to vidyA prApta thaI. AnuM ja bIjuM nAma vinaya. nAgArjuna siddhapuruSa kahevAya tene pU. pAdaliptasUrijI ma. page lepa karIne * arihaMta, siddha, caitya, jJAna, dharma, sAdhu, AcArya, upAdhyAya, saMgha ane darzana. * nisaMktie nibaMkti, nivitigicchA amUDha draSTie uvavUha sthirIkaraNe, vacchala prabhAva a.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkAzamAM bhramaNa karI pAMca tIrthanI yAtrA kare che. te sAMbhaLI pote paNa uDI zake te mATe lepanI zakti, auSadhI zodhavA IcchA thaI. vinaya vinA vidyA na maLe, e vAta jANato hato chatAM buddhibaLe lepanuM caraNAmRta upara anubhava jJAne saMzodhana karI 107 auSadhI zodhI. prayoga karyo paNa uDIne paDe eTalI khAmI rahI. eka divase AcArya bha.no meLApa thayo. zarama tyajI vinayathI lepanI vAta karI. 107 auSadhIne zodhavA badala AcArya bhagate dhanyavAda ApyA ane 108mI auSadhI bhAtanuM osAmaNa batADyuM. vinayanA kAraNe nAgArjune kramazaH IcchA pramANe siddhi prApta karI. vitarAga paramAtmAne je AtmA vidhisara vaMdana pUjanAdi kare. arthAta vinayane sAcave te AtmA vAMchIta phaLanI prApti karI zake che. TUMkamAM "name te saune game' A vAtane barAbara jIvanamAM vaNI levI joIe. ATha prakArano je bhaktiyoga che temAM paNa vinaya-vaMdanane sthAna apAyuM che. tethI vinaya-vaMdana karavA dvArA jIva sarvottama padano adhikArI thaI zake che. kRpAne pAtra thaI zake che. vaMdana ke vinaya eka sthaLe ja niSkAma buddhithI karavAnA hoya che. jo zakti chUpAvyA vagara karavAmAM Ave to sukhanA cha prakAromAMthI eka avazya prApta thAya. sukha prAptinA prakAro : * ghanathI - sukRtamAM vAparazo to navuM pharI maLaze. * puNyathI - zAlibhadrajIne jema roja 99 peTI maLI tema maLaze. * dharmathI - trikaraNa yoge karo karma kSaya thaze. * saMtoSathI - puNiyo zrAvaka vagara paise sukhI thayo, tema zAMti pAmazo. * sadUguNathI - saunI sAthe namratAthI vartana karavuM, Adara maLaze. * duvA-AziSathI - guru-vaDIlajano pratye bhakti-namratA, AziSa maLaze. Aja rIte jagatamAM je je jIvo duHkhano anubhava kare che te badhA ja manane samajAvavAmAM niSphaLa jAya che. hakIkatamAM manane manAvavAno upAya vinayanI aMdara chUpAyo che. 1. duHkhane AvakAro - AmaMtraNathI AvyuM che mATe. 2. manane khAlI na rAkho - dharmadhyAnathI parovI do. 3. vadhu duHkhI na thavA - duHkhanA mULane zodho. 4. Asakti na rAkho - saMtoSI nara sadA sukhI. vinaya eTale vi = vizeSapUrvanuM, naya = laI jAva. A artha jo manamAM besI jAya to mAnavInI abhilASAo pUrNa karanAra athavA tenI najIka laI janAra vaMdanAt vAMchIta phala. 100
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinaya che e samajAI jAya. paiso ghanika pAse che jyAre jJAna guru pAse che. e prApta karavAmAM ghaNI mahenata karavAnI jarUra nathI. mAtra vinayavAna thAo paiso ke jJAna avazya maLaze. jyAM tame cho te sthaLathI AgaLa ucca sthAne laI janAra jo koI hoya to te vinaya che. vinayI puNyavAna hoya, pApI na hoya. samajadAra puNyavAna hoya, avaguNano bhaMDAra na hoya. vinaya manathI, vacanathI ne kAyAthI karI zakAya che. karavo joIe. pUjyamAM pUjya buddhi e mAnasika vinaya. pUjyanA guNa gAvA, avaguNa na varNavavA te vAcika vinaya ane upakArInI sevA-bhakti, vaMdanAdi karavA te kAyika vinaya. vinayanI sAthe viveka bhAI bhAI jevo saMbaMdha dharAve che. vinaya vinA viveka pragaTe nahiM ane viveka vinA vinaya zobhe nahi. deva, guru, gharma, jJAnano je vinaya kare che te vyaktie prathama jIvanamAM vivekadraSTi keLavavI joIe. koIpaNa dharmakArya, zubhakArya karatAM pahelAM azubha, avivekabharyuM karavuM nathI evo saMkalpa karo. anya sthaLe kareluM, bAMdheluM pApa jo zuddha adhyavasAya hoya, kriyAmAM abhirUci hoya to jarUra dharmasthAne e pApa karma kSaya pAme paNa jo gharmasthAnamAM pApa karo, karma bAMdho to vajalepa jevuM e pApa niyamA AtmAne bhogavavuM ja paDe.* manuSya pAse kAmadeva jevuM rUpa hoya, mIThA vacana bolavA buddhi hoya, thanaganatuM yauvana hoya, dhananA DhagalA hoya paNa saguNarUpa vinaya, viveka jo na hoya to e manuSya kAMI saphaLatA pAmato nathI. eka rAjAnI bhATacAraNe stuti karatAM kahyuM, rAjana ! ApanAmAM be saguNa che ane 98 durguNa che. bhATacAraNanI vAta sAMbhaLI rAjA, maMtrI, prajA Azcarya pAmyA. AvI ayogya stuti karAtI haze? bIjI kSaNe vaLI bhATacAraNe AgaLa kahyuM, he rAjA! ApanA paDozI rAjAomAM 98 guNa che ane be durguNa che. chatAM Azcarya che ke, Apa pUjanIya, vaMdanIya, AdaraNIya cho. bhATacAraNanI vAte bAjI bagADI nAkhI. maMtrIe samaya sUcakatA vAparI sabhAnuM visarjana karI rAjAne nagarI bahAra bagIcAmAM pharavA laI gayo. rAjA gussAmAM hatA. AvuM apamAna sahana karavA taiyAra na hatA. jyAre savAra paDe ne kyAre badalo lauM eja vicAramAM khovAI gayA hatA. maMtrIe rAtre cAraNane stutino bhAvArtha pUchyo. bhATacAraNe kahyuM, tamArA rAjAe koIne pITha ane chAtI batADI nathI. tenuM jIvana sAtvika che. jyAre bIjAoe batADI che. maMtrI gaMbhIra arthavALI stutino artha sAMbhaLI AnaMdita thayo. sAthosAtha vinayapUrvaka jo stuti thAya to prazaMsAne pAtra thavAya ema kahI rAjA taraphathI bakSIsa ApI vidAya karyo. * anya sthAne kRtaM pApaM, dharmasthAne vinazyati, dharmasthAne kRtaM pApaM, vajalepo bhaviSyati 101
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ TUMkamAM vinayanuM sarvaprathama phaLa (1) suzruSA (sAMbhaLavAnI Iccha), (2) tyAra pachI zAstrabodha, (3) jJAnanuM phaLa virati, (4) viratithI saMvara (pApano-Azravano nirodha), (5) saMvarathI tapa karavAnuM vIrya-sAmarthya, (6) tapathI (kliSTa) karmonI nirjara, (7) karma nirjarAthI kriyAnI nivRtti, (8) kriyAnI nivRttithI ayogI avasthA, (9) ayogI avasthAthI saMsAranI pravRtti (ghaTamALa)no aMta, (10) chelle mokSaprApti. A rIte paraMparAe mokSa apAvanAra guNane jIve nitya jIvanamAM utArI dhanya banavuM joIe. jIvanamAM jema vinayanI pradhAnatA che, tema kSamA-namatA paNa ati Avazyaka che. kSamAnI zakti "micchAmi dukkaDa' eTalI maryAdita nathI. jIvananA dareka kSetramAM kSamAnuM mAhAbhya chUpAyeluM che. "bhUla thaI e zabdathI jema kaSAyone ThaMDA pADavAmAM Ave che, tema zAstromAM upakAra kSamA, aparAdha kSamA, vipAka kSamA, vacana kSamA, dharma kSamA jevA aneka prakAro darzAvyA che. TUMkamAM A kSamAdharma dvArA vinaya-vivekane jIvanamAM phelAvavAnA che. kSaNe kSaNe kSamAne najara sAme rAkhI dveSanI mAtrAne ghaTADavAnI che. chelle dharmasthAnake kSamAvAna thaI jIvana saphaLa karavAnuM che. 102 10ra.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ parahitaciMtaka' caraNa-ogaNIsamuM kRtajJa.. | zloka : bahu mannaI dhammaguru, paramuvayAritti tattabuddhie . tatho guNANa vakI guNAriho teNika kathanuM | bhAvArtha : kRtajJa mANasa "gharmagurune A mArA parama upakArI che evI tattvabuddhithI, samarpaNa bhAvathI mAne che. tethI tenA jIvanamAM guNonI vRddhi thAya che. A ja kAraNe kRtajJa mANasane guNa (dharma)nI prApti mATe yogya kahyo che. (2) [vivecana :] ciMtakoe kahyuM - bha. 2Sabhadevane be hAthane samajAvavA 13 mahinA 10: divasano samaya lAgyo. siddhAMtamAM kahyuM - bha. RSabhadeve pUrva bhave bAMdheluM aMtarAya karma 13 mahinA 10 divase khapI gayuM. kALacakranA saMyogoe yugalika jIvone avasarpiNI kALanA lagabhaga 9 koDAkoDI sAgaropama (84 lAkha pUrva ochA) pachI dAna dharmanuM jJAna thayuM. game te hoya paNa pUrvabhave jANelA-anubhavelA zAna dvArA zreyAMsakumAra nirdoSa Ahara prabhune vahorAvI dhanya banyA. kRtajJa - eTale bIjAnA pragaTa-apragaTa upakArane yAda karI avasara Ave tyAre bahumAna, Adara, bhakti dvArA e upakAranuM traNa pheDavuM. na pheDAya tyAM sudhI jIvanamAM meLavelA-cAkhelA kRtajJatAnA phaLane pUjya bhAve, samarpaNa bhAve vikasAvavA, sAcavavA prayatna karavo. sva upara karelA koInA nAnAmAM nAnA upakArane moTAmAM moTo mAnI tenI sAthe tevo vyavahAra karavo ane potAnAthI bIjAnI upara thayelA moTAmAM moTA upakArane nAnAmAM nAno samajI sAkSIbhAve thayelo hovAthI bhUlI javA prayatna karavo. . eka pakSe jIvanamAM laghutA lAvavAnI ane bIjA pakSe mahAnatA keLavavAnI che. upakAra karyo to lAbha maLyo ane bIjAe potAnI upara upakAra karyo to puNya jAgRta karavA mATe AbhAra mAnavo e ApaNuM kartavya che. kRtajJa ane kRtaba zabdanA artha upara thoDo vicAra karIzuM to samajAze ke"jJa" akSara jANakAra arthano bodhaka che jyAre "ba" akSara haNanAra arthano bodhaka 103
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. mATe ja ahIM upakArIe karelA upakArane jANanAra mUlya samajanAra jIva dharmanA mATe lAyaka kahevAyo che. jainadharma anusAra AdhyAtmika draSTikoNathI nIce mujabanA upakArIonI kRpAthI A AtmA kramazaH paramAtmapadane pAme che. (1) siddhAtmAno upakAra - ApaNo AtmA anaMtakALathI avyavahAra rAzimAM janma-maraNa karato hato. temAM eka AtmA jyAre karmabhUmimAMthI siddhagatine pAmyo tyAre kALakrame) zubha nimittanA kAraNe ApaNo AtmA vyavahAra rAzimAM AvavA bhAgyazALI banyo. pragatino pathika banyo. (2) arihaMta paramAtmAno upakAra - saMsAra cakramAM praveza maLyA pachI mahAbhAgya anekAneka gati-jAti-yonimAM bhaTakyA bAda A AtmA paramopakArI evA arihaMta (tIrthakara) paramAtmAnA zAsanane pAmyo. e zAsanamAM rahI gharmArAdhanA karavA tatpara thayo. A ja paramAtmAnA zAsananA prabhAve kALakrame paramapada sudhI javAze. (3) zramaNa bhagavaMtono upakAra - bhavipaNAnA kAraNe, samaktivAna thavAnA kAraNe athavA te sthAne pahoMcavA mATe tyAgI, tapasvI evA upakArI pUjya guruvaryonA zaraNa-caraNane pAmyo.* gurunI kRpA meLavavA mATe pAtra banyo. (4) samyagujJAna (jJAnadAtA)no upakAra - mithyAjJAnane tyajI, samyagu jJAnavAna thavA prANa puruSoe racelA-guMthelA graMthono abhyAsa karAvanAra jJAnadAtA guru, sujJajano maLyA. tethI e jJAna ane zAnadAtAone kRpA pAtra banyo. (5) vaMdanIya mAtA-pitA, kalyANamitra - saMsAramAM janmyA pachI bhavabhramaNa na vadhe tevA savicAra, saMskAra, preraNA, mArgadarzana ApanArA mAnava janma saphaLa karavA mATe uttamottama sAdhano batADanArA, te sthAne laI janArA tyAM anurAga pedA karAvanArA e vaMdanIya, satkAranIya, sanmAnIya, pUjyonI kRpA meLavavA pAtra banyo. A athavA AvA anekAneka AtmAoe aNAnubaMdhanI rIte je je upakAro karyA che, jenA kAraNe bhavabhramaNa ghaTADavAnI taka maLI che e sarveno katabhAve saMparka vadhArI guNamAM vRddhi karI gharmanA saMpUrNa adhikArI thavuM hitAvaha che. suvAkyo | * duHkhanA AMsu karatAM kRtajJatAnA AMsu moMghA che. * upakAranA smaraNathI upakArI paNa thaI javAya. kRtajJatA guNa kramazaH (puNya) jina nAmakarma baMdhAve. * apakArI sva paranuM ahita karavA nimittarUpa bane. * kRtaza thavuM eTale koIe tamArA jIvanamAM vAvelA bIjanuM phaLa. * samakitadAtA gurutaNo pacyavayAra na thAya. 104.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ pada : ciMtana H tuM prabhu mAro, huM prabhu tAro, kSaNa eka mujane nAhiM visAro. pasaMdagI karo... bha. mahAvIra svAmInI anekAneka upadezadhArAmAM eka sthaLe 'pasaMdagI karo'nI gaMbhIra vicAraNA-upadezanA mAdhyamathI ApI che.* ''he kalyANavAMchu Atman ! tuM tArA kalyANanA mArgane samajI-vicArI le. te ja rIte pApanA mArgane paNa jANI-joI le. A be mArga jANyA-joyA-samajyA pachI tane je mArge javuM hoya te mArge je. pasaMda karaje.'' jevA gati tevI mati athavA karmanuMsArI gati. A siddhAMta anusAra jagatamAM bhArekarmI jIvane AtmakalyANano mArga agharo lAge che. jyAre haLukarmI AtmAne akalyANano mArga bhAre ne ahitakArI lAge che. mithyAtvI svakalpIta ajJAna garbhIta mAnyatA tyajavA taiyAra thato nathI. jyAre samakitI AtmA 'sAcuM ne mAruM' e bhAvanAthI roja eka eka navo sadguNa jIvanamAM utAravA prayatna kare che. potAnI AdhyAtmika mUDI vadhAre che ane je je puruSoe upakAra karyo che te sarveno kRtajJabhAve AbhAra vyakta kare che. eka bhikhArI nagarImAM traNa traNa divasathI khAvA mATe bhikha mAge che paNa koI ApatuM nathI. kaMTALIne chelle tyAgI, tapasvI, dayAnA dAtAra evA munine vinaMtI karI. pariNAme teoe bhikSA-gocarInA adhikArI guruvaryazrIne vinaMtI karavA kahyuM. tyAM kAMIka maLaze e AzAe te gurunI pAse gayo. guruvarya karuNALu hatA. duHkhIyAnA du:khane dUra karavAnuM mAnatA hatA. sthirIkaraNanA mAdhyame teoe bhikhArIne kahyuM, A gocarI--bhikSA munio mATe zrAvako dvArA maLelI che. jo duHkhamAMthI mukta thavuM hoya, saMsAra dAvAnalathI pAra utaravuM hoya to saMyamano mArga e zreSTha mArga che. e mArga svIkAranArane badhA bAhya-atyaMtara sukha maLe che. gurudevanI vANI sAMbhaLI bhikhArI bAhya avasthA bhUlI gayo. tenAmAM raheluM Atmatattva jAgrata thaI gayuM. bhikhArI maTI saMyamI dIkSArthI thaI gayo. ene zraddhA thaI ke mane ogho ne mahupattI maLavAthI mArI badhI viTaMbaNA bhAMgI jaze. khUba prasanna thayo. gurudeve, teonA ziSya-praziSyoe bhikhArInI bhukha dUra karI. ghaNA divase khAvAnuM maLyuM. tethI AkaMTha bhojana-gocarI karI e tRpta thayo. * socyA jANaI kallANaM, socyA jANaI pAvarga / ubhayaMpi jANaI socyA, jaM seyaM taM samAcare // 05
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAta paDI ane ati AhAranA kAraNe muninA peTamAM zULa upaDI. kSaNe kSaNe bhUkha dura karanAra gurudeva ane saMyamI jIvana yAda AvavA lAgyo. aMtarathI ghaNI ghaNI cAritra gharmanI anumodanA karI munie samAdhipUrvaka jIvana pUrNa thayuM. rAta pachI divasa tema bhikhArI maTI muni thayo ane have samAdhimaraNanA kAraNe saMprati rAjA thayo. eka divasa pUrva bhavanA parama upakArI pU. gurudeva zrI AryasuhastasUri ma.nA darzana pAmyo. jAtismaraNanA kAraNe upakArI gurune oLakhI lIdhA. utAvaLe gurudevanA caraNe kRtajJabhAve badhI ja Rddhi-siddhi-samRddhi dharI jIvana sArthaka karavA, sukhano zvAsa levA prayatna karyo. paNa... A to zramaNa hatA, tyAgI-tapasvI hatA. vItarAga prabhunA zAsananI prabhAvanA karanArA hatA. teoe rAjAne kahyuM, rAjanuM! je zAsananA, je dharmanA, je ArAdhanAnA kAraNe tuM rAjA banyo tenI prabhAvanA mATe, tenI unnati mATe tAruM dhana vAparIne dhanya thA. ame ghana choDIne saMyama lIdhuM che. have amAre ghana zuM kAmanuM? AnuM ja nAma che "jIvanamAM rome romamAM vaseluM kRtApaNuM." rAjA saMpratie tyAra pachI anekAneka jinamaMdira baMdhAvyA, jinamUrtio bharAvI, jinamaMdironA jirNoddhAra karAvyA, zAstro lakhAvI potAnuM jIvana saphaLa karyuM. mAtra cAritranA aMtarAyanA kAraNe cAritradharma svIkArI na zakyA. kRtajJa eTale paropakAranI paraMparA vadhAranArI pravRtti. eka kRtajJa thaI bIjAnA upakAra gAI AnaMda, prasannatA anubhave jyAre bIjA jIvanamAM AvA upakArIone zodhI upakAra karavA, jIbhane pAvana karavA prayatna kare. yAda rAkho. je kRtajJa che te upakArInA upakAra upara dAjhayA para DAma athavA vAgyA upara mIThuM nAkhavAnI ceSTA kare che. te kharekhara potAnA jIvanamAM zAMti ke samAdhi anubhavavAnA nathI. prasannatA ke svasthatA temanAthI dUra sudUra cAlI jaze. sadgati ke sadbuddhinA svapna phaLavAnA nathI. jenA kAraNe bIjA sukhI thayA che. tenI niMdA-TIkA karI duHkhanI vaNajhAra jIvanamAM AvI paDaze. mATe ja upakArInA guNa gAo, kRtajJa thAo. sAkara ke goLa haMmezAM gaLyAM ja raheze kaDavAM nahi thAya." jJAnanA ATha AcAromAM "bahumAna'ne sthAna Apela che. je jJAnano pipAsu hoya tene anya jJAnInuM bahumAna, satkAra, sanmAna karI jJAna ane zAnInA bahumAna dvArA pUrve bAMdhelA jJAnAvaraNIya karma khapAvavA taka maLe che. vartamAnamAM jJAnanI prAptimAM sAnukULatA UbhI thAya che. AnuM ja nAma kRtajJa. jIvana sudhAryA pachI bIjAne tenA mIThAM phaLa cakhADe che. * zrIpALe dhavalazeThanuM ghaNuM bhaluM karyuM paNa chelle ghavalazeThe zrIpALanuM ahita karavAmAM pAchuM vALIne na joyuM. 106
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhana puNyathI maLe, kadAca na maLe to tenA abhAvamAM jIva thoDo ghaNo duHkhI thAya jyAre kataSma pote pApI bane ne bIjAne paNa niMdA karavA dvArA pApI banAve. du:kha durgatimAM laI jAya e niyamA nathI paNa pApanA kAraNe sadgatinA daravAjA baMdha thaI jAya emAM zaMkA nathI. keTalAka kartavya khAtara sAruM kAma karavAnuM vicAre che. paNa hakIkatamAM kartavya khAtara nahi zubha bhAvathI, prema ane lAgaNIthI jo e kAma karavAmAM Ave to sArAM kAmanuM phaLa saMkhyAmAM nahiM, sArI bhAvanAnuM agaNita phaLa maLe che. tenuM pariNAma ghaNuM uttama Ave che. dA.ta. bhikhArI pAse eka rUpiyo pheko ane tenA hAthamAM Apo to premathI hAthamAM ApatAM bhikhArIne maLyAno ane bIjAne ApyAno ghaNo AnaMda thaze. ekane zAMti thaze, bIjAne puNya baMdhAze. kRtajJanI pravRtti teja karI zake jeNe tamArA upara pUrve upakAra karyo che, tenuM vAstavika mUlya tyAre ja samajAya. tophAnI ghoDo jokIne pADe, navo kUtaro tamone joI bhase. kadAca gadheDo vinA kAraNe lAta mArI de. paNa upakArInA upakAranuM mUlya samajAyA pachI tenA pratye mAna na upaje to samajavuM tamArAmAM mAnavatA ja nathI. mAnavatAno nAda jemAM saMbhaLAya che tevo sadaguNa kRtajJatA je kSaNe tamArA aNu aNumAM vasI jaze te divasathI tame dhanya thaI jazo. gharmamaMdiranA dvAra tamArA mATe covIse kalAka khullA thaI jaze. tyAM jaI tamAruM ne bIjAnuM kalyANa karI paralokane sudhArI dezo. F 17
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'parahitaciMtaka' zloka : caraNa-vIsamuM parahitArthakArI parahiyanirao dhano samaM vinnAya dhammasabhAvo azevi ThavaI marge nirIhacitto mahAsatto aa2aa bhAvArtha : parahitamAM tatpara rahenAro puruSa dhanya che. kAraNa te samyak prakAre dharmanA tattvane jANe che. te nispRha cittavALo ane mahAsatvavALo hovAthI bIjAone paNa mArgamAM sthira--sthApita kare che. (27) vivecana : jaya vIyarAya sUtramAM tIrthaMkara paramAtmAnI pAse bhAvapUjA karatAM 13 bhAvanA (mAgaNI) bhAvavAmAM Ave che. temAM eka 'paratthakaraNaM' paropakArIpaNAnI paNa bhAvanA che. jIvana prApta thayA pachI bIjAnA hitamAM je tatpara ullAsIta hoya che te dhanya che. kAraNa e AtmA mana-vacana-kAyAno upayoga potAnA svArtha mATe ja nahiM paNa parahita mATe karavAnI bhAvanA bhAve che. A draSTie A vicAro jenA jIvanamAM samyak prakAre vaNAI gayelA che. tenA jIvanamAM dharma vizeSa rIte pariNamela che. dharma sArI rIte samajAyo che ema kahI zakAya. eka vakhata jIvanamAM svArtha ane paramArthano bheda samajAI jAya tyAre e vyakti nispRhabhAve satvazALI banI potAnA puNyodayanI upara vizvAsa rAkhe. jhAMjhavAnA jaLanI pAchaLa haraNa doTa mUke tema AzAno Azraya laI samaya ane zaktine veDaphe nahiM. eTaluM ja nahiM paNa bIjAone A amUlya siddhAMta samajAvI temAM draDha thavA Agraha kare che ane saphaLatA paNa meLave che. jIvanamAM indriyonuM mahatva ghaNuM che. sparza (cAmaDI) dvArA bIjAnI sevA karI zakAya. rasanA (jIbha) dvArA sArA vacana bolI bIjAne AnaMdIta karI zakAya. ghrANa (nAka) dvArA sugaMdhIta dravya oLakhI bIjAne prasannatA bakSI zakAya. cakSu (AMkha) dvArA sAruM joI prazaMsA karIne anumodanA karI zakAya ane kSotra (kAna) dvArA sAruM sAMbhaLI-saMbhaLAvI jIvana jIvavAnI kalA prApta karI-ApI zakAya. jo indriyo parahitArthakArI kArya karI zake che to pachI A mAnava sva-paranuM hita karI dhanya kema na banI zake ? mAtra kAyAne, manuSya janmane maLelI uttama takane saphaLa karavAnI bhAvanA bhAvavAnI jarUra che. je svArthI jIva che te potAnuM 108
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa vartamAnamAM bhaluM karavA samartha nathI. to pachI bhaviSyamAM kyAMthI tenuM bhaluM thaze ? bhaluM karyA vagara koInuM bhaluM thavAnuM nathI. dUdhamAM mIThuM (luNa) ke tevo nakAmo padArtha nAkho to te potAnuM ane dUdhanA gauravane kalaMkita karaze. banne nakAmA thaze. na pI zakAya na pIvaDAvI zakAya. jyAre eja dUdhamAM sAkara, badAma, kesara, IlAyacI vi. uttama dravya nAkhazo to potAnI ane dUdhanI zobhAmAM vRddhi karaze. pote pIze bIjAne pIvaDAvaze. te uparathI eka ja satya bahAra paDaze ke, je maLelI vastuno sadupayoga kare che te dhanya bane che. bIjAne dhanya banAve che. parahitanI ciMtA karanAra dharmanA tattvane jANI pote tarI jAya che. suvAkyo H zarIranI nirogItA, mananI prasannatA paropakArathI maLe. anaMta zaktinA svAmI thavA deva-gurunI kRpA prApta karo. puNyathI maLelI zaktine paropakAranA puNyamAM vAparo. e : ciMtana H ahaM ane mamnA vamaLamAM badhuM khovAI jaze. bIjAne hasAvanAra paropakArI, raDAvanAra svArthI. paropakArI ghaNuM Ape, svArthI badhuM ja laI jAya. prabhu ! teM mane je ApyuM che, teno badalo huM ze vALuM ? taphAvata... jagatamAM Aje nakalI ne asalImAM khapAvavAnI hariphAI jAgI che. klacarane asalanI haroLamAM mUkavAnI bhAvanA thaI che. paNa... parIkSakanI sUkSma buddhi AgaLa sAcuM khoTuM juduM dekhAI ja jAya che. aMte sAcuM e sAcuM ja kahevAze. koIe pUchyuM, paiso ane premamAM zuM pharaka ? kaI vastu mUlyavAna ? konA vinA na cAle ? prazna nAnA paNa ghaNAM vicAro mAge. chatAM TUMkamAM buddhinA trAjave toLIne joI laIe. paiso sudhArelAne bagADI nAkhe. virodhI vastuo bhegI kare. aMdaramAM rahelA doSo bahAra kADhe. saMgharSa vinA phAvatuM nathI. dIkarAne bApathI jUdA kare. samAjamAM mAna meLavavA vApare. = = = = = = prema bagaDelAne sudhArI nAkhe. virodhI vyaktione bhegI kare. aMdaramAM rahelA guNone bahAra kADhe. samAdhAna vinA caina paDatuM nathI. jUdA thayelAne bhegA kare. samAja AgrahapUrvaka mAna Ape. 109
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNAM kahe che ke, paisAdArane zeTha kahevA paDe ne sevAbhAvIne lAgaNIthI hAtha joDIne namaskAra karavA paDe. paiso hAthano mela che. Aje che ne kAle cAlyo jaze, jyAre prema roja vRddhi pAme. sukha-duHkhamAM sarva rIte kAma Ape. pArakAne potAnA kare. ApaNe to parahitArthakArInI carcA karavI che. e mATe sAcI draSTi joIe. makAnamAMthI bahAra pADavA mATe dIvAlono sahAro levo jeTalo yogya che. tethI vadhu bAraNAnI zodha-sahAro levo Avazyaka che. bAraNuM tamane IcchIta sthaLe javA de. jyAre dIvAla jatAM aTakAvI de che. AdhyAtmika puruSoe AtmaguNane vikasAvavA mATenI paddhati ghaNI saraLa batAvI che. e mArge janArA anekAneka AtmAo dhyeya sudhI pahoMcI gayA temAM zaMkA nathI. tethI thoDI e prakriyAne najara sAme lAvIe. (1) bodhanaH ArAdhake potAnI pariNati kaThora hoya to sarvaprathama komaLa pariNati banAvavI paDe. jIvanamAM svArtha bharelo hoya to prayatno karI tene sudhAravo paDe to ja bIjAnI sevA karavAmAM AnaMda maLe. (2) zodhanaH pariNatimAM sudhAro karyA pachI viSaya-kaSAyo rahita AtmAnI dharatImAM (hRdaya maMdiramAM) ArAdhanAnA bIjanuM bIjAropaNa karavuM. jo vAvetara azuddha bhUmimAM thAya to te jema niSphaLa jAya tema ahIM paNa bIjarUpI ArAdhanA karavAnI bhAvanA suvizuddha hovI joIe. (3) vapana H pariNati sudharI bIja prApta thayuM, have khAsa pAtratA keLavavI paDe. sAmagrI ane taka maLyA pachI pAtratAno temAM sumeLa thAya to nizcita IcchIta phaLanI prApti thavAnI AzA baMdhAya. kALI bhUmi phaLadrupa hoya che. jyAre upara bhUmi bIja bALI nAkhe. (4) rodhana : phaLavaMti bhUmimAM bIja samayasara jo ropavAmAM Ave to phaLa maLe e nizcita che. chatAM anya koI pazu-pakSInA upadravo na Ave tethI jema vADa bAMdhI kALajI rAkhavI paDe tema ahIM paNa ArAdhake (1) IndriyonA viSayo pAchaLa pAgala banI doDavAnuM nathI. (2) kaSAyonuM vinA kAraNe ke kAraNasara paNa sevana karavAnuM nathI. (3) pApanA nimittothI dUra-alipta rahevuM. (4) halakuM sAhitya vAMcavuM nahi yA pApa mArge laI janArA mithyAtvI mitronI sobata karavI nahi. TUMkamAM AvI jAgRti rAkhanAra ja AtmonnatinA mArge AgaLa vadhI parahitakArI bhAvanA bhAvI gharmamAM vRddhi karI zake. pApavRttithI nivRtti laI zake. svaarthI=svArthI eTale jIvanamAM badhA ja kAryo svArthathI bharelA je kare che. bIjA svArthapuSTI jIvo paNa che. te koI prasaMge potAnI jAtane nIcovI nAkhavA kadAca taiyAra thaI jAya. bAhya rIte e tyAga batADe paNa tenA pAchaLa bhoganI-svArthanI vAta chUpAI hoya che. tethI e jIvone madhyama kahevA paDe. jyAre parahitArthakArI jIvo to Aloka 110
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdhI paraloka saMbaMdhI ke ubhayaloka saMbaMdhI hitakArya karanAra uttama hitecchu hoya che. tenI dareka kSaNe enA jIvananI paraMparAe lAbhadAI, unnatikAraka hoya che. A jagatamAM dareka jIva potAnA khAvA-pivA, jIvananirvAha saMsAra nibhAvavA mATe puruSArtha kare ja che. temAM te te jIvonuM saMyukta puNya pUrvabhavonuM madada kare che. mAtra AvatA bhave jo kAMIka sAruM kalyANakArI kArya karavuM hoya to te mATe vyaktigata tamAre ja parahitArthakArI thavuM Avazyaka che. jo bIjAnuM kaMIka sAruM karazo to ja tamane maLaze. A vAta bhUlavA jevI nathI. mUDI khAI janAro duHkhI ja thavAno. rAjA bhoje eka divasa kavi kAlidAsane pUchyuM, kavi ! mArA hAtha upara kyAranI mAkhI beThI beThI pApaNo sApha kare che. Ama kema karatI haze . kavie sadUbhAve kahyuM, e mAkhI ApaNane eja kahe che ke, meM pUrva bhave kAMI sAruM kAma karyuM nathI eTale pApaNo ghasyA karuM chuM. tame paNa A bhave kAMI sAruM nahi karo to Aja tamArI dazA thaze. puNya manane prasanna rAkhe che, pApa pazcAtApa karI pavitra thavA kahe che. gharmaratna prakaraNanA racayitA khAsa A avasare parajanahitArthe guNa dvArA ghaNuM kahevA-samajAvavA mAge che. jIvana dharmamaya karavuM hoya to kAMIka saMgrahita karavuM paDaze. dharma ratna che. darzana, jJAna, cAritra enA nAma che. zraddhA-jANapaNuM ane AcaraNa eno sAra che. A traNa ratna meLavavA mATe, yogya thavA mATe, jIvananA pravAsane surakSita rAkhavA mATe jJAnIoe parajanahita (parahitArthakArI bhAvanA) hRdayamAM vasAvavA kahyuM che. tIrthaMkara paramAtmA pUrva bhava sarva jIvone zAsananA rasika banAvavAnI bhAvanA rAkhe che. tethI teone mahAgopa, mahAsArthavAha vi. kahevAya che. bRhazAMtistotramAM "zrI zramaNa saMghasya..." Adi 8 prakAre zAMtinI udghoSaNA karI che. emAM jagatanA sarva jIvono samAveza eTalA mATe karyo che ke, tame jene juo cho, je tamArI pAse che, jene kharekhara sAtha-sahakAranI jarUra che, te sarvenuM zabdothI hita Iccho. A hitakArI bhAvanA bIjuM kAMI nahiM paropakArI pravRtti che. sukha-zAMtino mArga darzAvavo e saunuM kartavya che. koI dAtAra dAna Ape paNa jo tenAmAM apekSA che to samajavuM ke, hajI dAna ApatA AvaDatuM nathI. dAna to chauM, jagaDuzAha jevA dAnavIre ApyuM tevuM ApavuM joIe. bAkInA traNa dharmamAM paNa ziyaLa-tapa ane bhAvanA mATe Aja vicAra samajavA. dharmanuM evI rIte tame AcaraNa karo ke jethI vAraMvAra puNya kArya karavAnI bhAvanA thAya. * L snAtrapUjA. "yaha hai pAvana bhUmi, yahAM bAra bAra AnA." 111
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ parahitArtha guNane koI uMmara naDatI nathI. koI nAtajAta paNa abhaDAvatI nathI. rAta-divasa paNa jovAnI kAMI jarUra paDatI nathI. prApta kareluM jIvana Adarza rIte jo jIvI levuM hoya, vartamAna karatAM bhAvimAM AdhyAtmika sukha vadhu prApta karavuM hoya, to jIvanane dharmanA zaraNe dharI do. gharmanA kathana-mArgadarzana mujaba tame sukhI thazo ne tamAro parivAra paNa sukhano anubhava thaze. eTale eja ke, alpajJa evA mAnavIe pUrNa evA jJAnInA vacana eTalA ja Adara ne gaMbhIratAthI svIkAravAAcaravA joIe ke jethI "vansa mora "nI khoTI moTAInA zikAra thavuM na paDe. je AtmAo parahitanI upekSA kare che te kharI rIte huMmAM aTavAI gayA hoya che. "huMnA vamaLamAMthI nIkaLavAnI cAvI je "huM jANatA nathI te vAta vijaya zreSThInA jIvana uparathI samajAze. vijayavardhana nAmanA nagaramAM vizAla zreSThIne vijaya nAmano ekano eka putra hato. eka divasa vidyAbhyAsa karatAM vijaye saMskAranuM siMcana karanAra upAdhyAya pAsethI sAMbhaLyuM ke, je mAnavI pAse kSamA ane paropakAra nAmanA be guNa hoya te gharamAM, gAmamAM ke jJAtImAM sarvatra sArI rIte pUjAya che. tenuM bahumAna thAya che. uparAMta Aloka ane paralokamAM sukha-zAMti pAme che. upAdhyAyanI A hitazikSA tattvabuddhithI vijayakumAre grahaNa karI jIvanamAM utAravAnI draDhabhAvanA keLavI. roja e A banne guNamAMthI koI paNa taka maLe to teno sadupayoga karato. tethI tene sAro anubhava paNa thavA lAgyo. eka divasa vijaya zreSThI potAnA dharmapatnIne teDavA sAsare gayA hatA. ekAdabe divasa mahemAnagati svIkArI vahu sAthe potAnA gAme javA nIkaLyA. vahune sAsare javAnI IcchA na hovAthI patidevane kapaTa karI pIvA mATe kUivAmAMthI pANI kADhI ApavA kahyuM aparopakAranA guNathI jenuM jIvana suvAsita che evA vijayakumAre UMDA kUvAmAMthI pANI kADhavAno prayatna karyo. teja avasare patnIe taka sAdhI lIdhI ane patidevane kUvAmAM dhakko mArI pADI nAkhI chUTakArAno zvAsa lIdho. potAnuM kAma pUrNa thayela jANI utAvaLe pAchI potAnA ghare jaI mAtA-pitAne zukana-apazukananI vAto karI-samajAvI sukhapUrvaka piyaramAM rahevA lAgI. enA manamAM eja ke patidevanA hADakAM bhAMgI gayA haze. kuvAmAMthI koIpaNa rIte bahAra nIkaLavAnA ja nathI. eTale mane kAMI vAMdho nahi Ave.' A bAju vijayakumAra kUvAmAM to paDyo paNa pUrvanA puNyodaye kUvAmAM ugelI vaDavAIomAM kudaratI rIte tenA kapaDAM phasAI gayA ane e bacI gayo. zAMtithI hiMmata karI dhIre dhIre kuvAno kAMTho pakaDI bahAra nIkaLyo. AjubAju najara nAkhI to patnInA darzana na thayA. manamAM kapaTa hatuM eTale ja teNe mane kUvAmAM dhakko mArI pADyo che. eTale mRtyu IryuM che, A vAta tarata ja tenI samajamAM AvI gaI. 1 10
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ je thavAnuM hatuM te thayuM. patnIne sAsare AvavuM nathI eTale ja A badhuM kapaTa karyuM. e vAta magajamAM besI gaI. vijayakumAre ghare jaI mAtA-pitAne zukanaapazukananI vAto karI. jANe kAMI ja na thayuM nathI tema samaya vitAvavA lAgyo. TUMkamAM vijayakumAre jIvananA maMtrasamA kSamA ne paropakArI guNa dvArA mauna dhAraNa karI niMdA-TIkA Adi durguNo gAvAnI pravRttithI nivRtti lIdhI hovAthI A prasaMga paNa bhUlI jaI jIvanane dhanya karyuM. divaso pachI jyAre mAta-pitAne patnInI durbhAvanAnI vAta jANavA maLI tyAre vijayakumAranA jIvanamAM dharmabhAvanA sArI evI pariNami che e saune samajAI gayuM. jemanA jIvanamAM bIjAnuM hita karavAnI bhAvanA vaNAI gaI hoya, e jIvo saMsAramAM yaza meLave che ane dharmamAM puNya bAMdhI janma-maraNa ghaTADI IcchIta padane alpa samayamAM prApta kare che. mATe ja covIza kalAkanA divasamAMthI thoDAmAM thoDo samaya avazya paropakAra mATe kADhI manuSya janma sArthaka karavo... Ni dAna ApanAranI viveka draSTi : deza kALa zraddhA * satkAra krama kalpanIya kSetra = = = = = = = sulabhatA-durlabhatA vicArIne ApavuM. sukALa-dukALano viveka karIne ApavuM. (zrutasAgara) ApavuM paDe che evI bhAvanA na rAkhatAM mArI pharaja che, lAbha levo che e rIte ApavuM. AdarapUrvaka, nimaMtraNa ApIne bahumAna sahita ApavuM. uttama, jadhanya, madhyama (sAmAnya) ema anukrama vicArI ApavuM. sAdhune mATe saMyamanI vRddhi arthe doSa rahita (nirdoSa) ApavuM. zrAvaka mATe alpa pApavALuM ane dharmavidhi arthe nItipUrvaka ApavuM. jinamUrti, maMdira, jinAgama, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA uparAMta jIvadayA anukaMpA. 113
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAjJa-catura" caraNa-ekavIsamuM ughalakSya. zloka : lakheI ladhyalakho suheNa sacalapi dhammakaNije ! dako susAsaNijo turiyaM ca susiddhio hoI I28li | bhAvArtha : | labdhalakSya puruSa samagra dharmakAryane sahelAIthI jANI zake che. tethI te dharmakAryane zuddha rIte karanAro (jaladI zIkhI lenAro) bane che. eTaluM ja nahiM paNa zikSAno (dharmakiyAdi) pAragAmI thAya che. (aneka varSa-divaso pachI prApta thAya tevuM jJAna alpa varSa-divasamAM pAmI jAya che.) (28) vivecana : jJAnAvaraNIya karma alpa mAtrAmAM paNa jene udayamAM hoya te adhyayana karavA mATe ghaNo lAyaka che. tethI te "lakSya catura', prANa kahevAya. jyAre prApta kareluM jJAna (ochuM bhaNe ne vadhu jANe) sAruM pariNAma lAve. samartha thAya che tyAre tene labdhalakSya' kahevAya. Avo jJAnapipAsu AtmA sukhapUrvaka zighratAthI, alpa samayamAM sva-paranA pakSe adhika kaSTa karyA vagara, saraLatAthI vAcanAdi pAMce adhikArothI yukta samyagRjJAna prApta kare che.* "jJAna kriyAbhyAM mokSA' e nyAye jJAna sAthe kriyAno sumeLa je kare che te . karma khapAvI mokSa-mukti pAme che. karma khapAvavAnA sAdhana samyagu darzana, jJAna, cAritra che.* bIjI rIte darzanamAM jJAna ane cAritranA chAMTaNA dekhAya che. jJAnamAM darzana ane cAritranA paDachAyA jovA maLe che jyAre cAritra, darzana ane jJAnathI suzobhita thAya che. mAnI laIe ke samyagu darzana mokSa apAvavA samartha che. paNa e AtmAe pragaTa yA apragaTa rIte jJAna-cAritrano sahAro lIdho che athavA levAI rahyo che. pU. vijaya zAMtisUri ma. A ekavIsamAM prakaraNa (guNa) dvArA jIvanamAM pUrvanA 20 guNonuM avAMtara rIte astitva svIkAryuM che. gharmanA pagathiye caDhelo ke caDhavAnI pravRtti karanArA jIvanI pAse ochA ke vadhu aMze 20 guNa hovA joIe. chatAM * vAcanA, pRcchanA, parAvartana, anupekSA, dharmakathA. samyagu darzana jJAna cAritrANi mokSamArga - tattvArtha sUtra. * vajasvAmIe traNa varSanI uMmare pAraNAmAM sUtA sUtA 11 aMga bhaNyA. 114
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenI ciMtA na karatAM labdha+lakSya A banne zabdane bhegA karI navI draSTi AtmArthI jIvane ApI che. 20 guNathI je jIve lakSya sudhI pahoMcavA puruSArtha karyo che e jIva labdhalakSyanA sarvottama guNanA kAraNe potAnI maMjhIla sudhI avazya pahoMcaze. potAnuM bahumUlya jIvana saphaLa karaze. bANAvaLInI parIkSA ApanArane chellI kSaNe mAtra lakSya ja dekhAya che ane to ja e lakSyane viMdhaze. vijaya meLavaze. kriyA-dravyathI paNa thAya che ne bhAvathI paNa thAya che. dravyakriyA karanAra jIvanI pAse kriyAnI AgaLa-pAchaLanI bhUmikA jJAnasahitanI nathI jyAre bhAvakriyA karanAra zuddhatAthI, zAMtithI, samatAthI kriyA karaze. kriyA karatAM ene je karmakSayanA phaLanI prApti thavI joIe e teja kSaNe thatI raheze. amRtakriyAnA adhikAramAM zAstromAM sAta prakAranI zuddhi sahita jo kriyA thAya to romarAjI vikasvara thAya tevI vAta lakhI che.* agaNita puNyarAzI bhegI karI hoya tyAre jJAnIo kahe che ke, mahAbhAga ! manuSyagati, jainadharma, uttamakuLa, Ayadaza, deva-guru-dharmanI najIka sAmagrI, dharmavAsita mAtA-pitA, dharma karavAnA sAnukULa saMyogo Adi maLe che. AvuM durlabha jIvana maLyA pachI jo labdhalakSya guNa jIvanamAM Ave to beDo pAra thayo samajavo. A jagatamAM sAmAnya rIte nIce pramANe jIvonA prAjJa puruSoe vibhAga pADyA che : 1. sva | potAnuM ja vicAranAra adhamAdhama | ekalapeTo, svArthI 2. svajana thoDuM vartuLa moTuM karanAra adhama anicchAe khavaDAvanAra 3. durjana hAthInA dAMta jevI draSTi koInI sAme na khAnAra 4. sajjana mitrabhAva rAkhanAra madhyamAdhama sAthe besI khAnAra 5. sarvajana | jIvo sAthe maitrI rAkhanAra | uttama, bIjAne khavaDAvI khAnAra 6. sahadharmI | jIva mAtra sAthe kSamA uttamottama | bIjAne khavaDAvI AnaMda (sAdharmika) | rAkhanAra pAmanAra zAstramAM "AhAra tevo oDakAra", "vANI tevuM vartana', "pariNAma tevo baMdha', upayoge gharma jevA TUMkA paNa gaMbhIra arthavALA sUtro-vAkyo vAMcavA maLe che. e vAkyonI pUrva bhUmikA eTale ja jIvana jIvavAnI ke kAMIka meLavI levAnI bhUmikA. A bhUmikA hastagata thayA pachI temAM AgaLa jo vadhavAmAM Ave to labdhalakSya guNa jIvane saraLatAthI prApta thAya. sAme cAlIne Ave. jIvananI pragati sAme caDIne thAya. mAtra AvakAra ApavAnI pAtratA tamArAmAM hovI joIe. vyavahAramAM jJAnI-kevaLajJAnI, mAnava-mahAmAnava, AtmA-paramAtmA, munigItArtha jevA joDakAo sAMbhaLavA maLe che. prathama zabda karmanA kAraNe jIva prApta * bha.vIre aMbara parivrAjaka dvArA sulatAne dharmalAbha kahevaDAvelo te sAMbhaLI e AtmA nAcI uThyo. madhyama 115
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare jyAre bIjo zabda puruSArthanI uMDI abhirucithI prApta thAya. kUvAmAM hoya to avADAmAM Ave. evI A pragatinI zRMkhalA che. dareka jIva pramAdane TALI lakSane prApta kare eja zubhecchA... suvAkyo : * prApuruSe sarvaprathama bIjAothI haLImaLIne rahevuM joIe. * lakSyane pAmavA anubhavanI vANI yAda karo yA evuM kAma karo. * prAjJapuruSanuM kathana che : dharma mAnavane mahAmAnava banAve che, dAnava nahi. * kAcanA vAsaNa vasAvavA sahelA, sAcavavA agharA hoya che. * parasevo utAratA zIkho to ja lakSya sudhI pahoMcazo. * kAcanI jema dareka manuSya pAradarzakatA keLavavI joIe. pada : * "samaya goyama mA pamAe." [ciMtana : TIpe TIpe sarovara bharAya... dharmaratna prakaraNanA prathama vAcanAnA AdhAre pUrvArdha rUpe lakhAtI vicAradhArAnuM A chelluM prakaraNa che. bALamaMdiranA vidyArthIno pahelo divasa vyavahArIka jJAna prApti mATe ekaDo lakhe che. tyAra pachI prAthamika, hAIskUla, koleja ne DigrIdhArI sudhInA uMbarAo eja vidyArthI samaya ane zakti vAparI 15/17 varSe pUrA kare che. chellA divase pramANapatra laI e bahAra paDe che. jo ke tethI vidyApipAsA pUrNa thatI nathI. adhyayananI, sImA pUrI thatI nathI. mAtra eka viSayanA jJAtApaNuM prApta thAya. TIpe TIpe sarovara bhare che. prekTIkala anubhava jJAna mATe 2/5 varSa bIjA temAM umerAze. - basa, eja rIte AdhyAtmika kSetre praveza karanAra Atmahitecchu AtmaciMtakanI vAta che. kriyAmArga mATe pAMca pratikramaNa bhaNavuM. karmazAstra mATe jIvavicAra, prakaraNa, daMDaka, bhASya, karmagraMtha Adi bhaNavA. jainadarzanane jANavA-samajavA tattvArthAdi graMthonuM jJAna meLavavuM. e rIte ghaNuM bhaNavAnuM ane vAgoLavAnuM bAkI che. pa/10 varSe mAMDa aDadhe sudhI pahoMce. darajIno chokaro jIve tyAM sudhI sIve. tema A kSetramAM pUrNa jJAnI na thAya tyAM sudhI vividha rIte AdhyAtmanA graMtho jovA-vAMcavA paDe. eka vAta nizcita che ke, je divase ghAtakarmano saMpUrNa kSaya thaze tyAre traNe lokano, jIvamAtrano traNe kALano e AtmA jJAtA thaze. have mAtra aghAtI karmano 116
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSaya karI paramapada-mokSa-mukti meLavavAnI bAkI che. A nizcita pravAsa che. emAM kAMI paNa uNapa ochAsa rahevAnI nathI. pravAsI maTI AtmA sthira, zAzvatA sthAne pahoMcI jaze.' AnuM ja nAma "labdha'mAMthI "labdhalakSya' thavuM. rasoI taiyAra karatAM jeTalI vAra lAge teno 10% samaya paNa vaghAra ApatAM lAgato nathI. chatAM pUrNatA mATe vaghAra Avazyaka che. makAnane bAMdhatA ke manuSyane jIvavA jeTalo samaya lAge che tenAthI alpAtI alpa samaya pUrNatAnA kSetre udghATana ke mRtyu mATe vaparAya che. chatAM prAraMbha saune vahAlo lAge che. nabhAvIne yaza levAmAM ja takalIpha che. mukhya prazna e che ke, lakSya nakkI kayA-thayA vagara AgaLa vadhAya nahi. to "lakSya" kema karAya ? cAra anuyogamAM eka kathAnuMyoga che. temAM pragati karanArA ne patananI khINamAM paDanArAonA cAritro che. pApI-puNyavAna thayA tema puNyavAna-pApI thayAnA udAharaNa che. jJAnI-ajJAnI thayA ne ajJAnI-zAnI thayAnA draSTAMto che. temAMthI ekAda-benuM avalokana karI laIe. eka nagarImAM be bhAI rahetA hatA. cAritranA aMtarAya tUTatAM teoe eka divasa guru pAse saMyama svIkAryuM. moTAbhAIno layopazama utkRSTakoTIno hovAthI alpa kALamAM 500 munine vAcanA ApavA mATe samartha thayA. jyAre nAnAbhAI gADha jJAnAvaraNIya karmanA udaye mAMDa jarUra paDatuM jJAna prApta karI zakyA. karma eka jJAnI thayA to bIjA alpazAnI thayA. - eka divasa moTAbhAI saMthAro karI rahyA hatA. tyAM vidyApipAsu munie nidrAmAM khalela pADI vAcanAnA amuka praznonuM samAdhAna karavA mATe pUchavuM. Ama vAraMvAra nidrAmAM khalela paDavAthI e jJAnI AcAryazrIne potAno bhAI kevo sukhapUrvaka nidrA le che. jyAre mane zAMtithI nidrA paNa maLatI nathI evo azubha vicAra Avyo. krodhAvezamAM AvI bIjA divasathI ziSyone pATha ApavAnuM baMdha karI dIdhuM. chatI zaktie jJAna na ApavAnA kAraNe jJAnAvaraNIya karma bAMdhyuM. e jamAnAmAM lagabhaga maulika jJAna ja apAtuM. graMtho na hatA. (varadattano pUrvabhava). * jenuM nAma suprasiddha che tevA DhaMDhaNA rANInA putra DhaMDhaNa aNagAra hatA. gocarI nitya levA mATe jatA. paNa teone nirdoSa AhAra pUrvabhavanA lAbhAMtarAyanA kAraNe maLato nahi. (AvuM cha mahinA sudhI cAlyuM). * rAjA zreNikanI AjJAthI kapilA dAsI rAjagRhi nagarInI dAnazALAmAM jaI * jJAnAvaraNIya karma je kSaNe khapI jAya te pUrve e jIva pAse mAtra alpajJAna hoya to paNa pUrNazAna thaI jAya. (1500 tApasonI jema) ( 117
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekAnekane annadAna ApyuM. paNa bhAva vagara anicchAe dAna ApI AvI. tethI puNyamAM uNapa thaI. eka zreSThIe ghebara khAvAnI IcchAthI dukAnethI sidhu (sAmAna) ghebara banAvavA ghare mokalyuM. zeThANIe ghebara paNa banAvyA paraMtu jamAI AvI ghebara khAI gayA. lAbhAMtarAyanA udayanA kAraNe zeTha ghebara khAvA na pAmyA. jema chate paise paNa dAna ApI na zake tema chate sAghane uttama vastuno upayoga (upabhoga) jIvAtmA karI na zake. DAyAbiTIzanA ke azAtA vedanIyakarmanA udaye gharanA badhA uttama dravya Aroge paNa pote ArogI na zake. mATe ja A prakaraNa dvArA sarvaprathama lakSyane samajavAno Agraha karAyo che. cauda guNasthAnakamAM jema agiyAramA guNasthAnaka pachI bAramuM guNasthAnaka ArAdhaka mATe vighnakartA kahyuM che. e oLaMge to beDo pAra nahi to karmanA baMdhamAM e jIva aTavAI jAya. bhavabhramaNa thoDA vadhI jAya tema lakSya ane labdhalakSyanI yogyatA mATe samajavuM. karmazAstramAM prakRti, sthiti, rasa, pradezabaMdhanI carcA Ave che. eka karma jyAre AtmA bAMdhe tyAre tenI sAthe 12/13 prakAre karma ochA-vattA aMze te bAMdhe. ane tenA udaya vakhate paNa AtmAne e badhA nimittarUpe bhogavavA paDe. bIjA zabdamAM karma tIva-tIvratara-tIvratamAdi rIte sukha-duHkha Ape. tethI A ekavIsamuM prakaraNa ghaNuM vizALa zaktivALuM varNavyuM che. lakSma-catura thayelo AtmA dharmakriyAdimAM potAnA puruSArthe sukharUpa AgaLa ghapavA Icchato hoya paNa tevA samaye jIvanamAM jo azraddhA utpanna thAya to? azAtA vedanIyakarmano udaya Ave to? darzanAvaraNIya ke jJAnAvaraNIya karmanA udaye cauda pUrvanuM jJAna dharAvatA mahAjJAnI bhAnudatta muni jema pramAdanA nimitte bhUlI gayA tema bhUlI jAya to? mATe ja A sthAne pahoMcelA AtmA mATe ghaNAM prakAre jokhamabharyuM che. jema jema jJAnakriyAmAM praviNatA AvatI jAya tema tema AtmAe haMmezAM jAgRta rahevuM paDe. kyAre zraddhA, kriyA ke dharmadhyAnanI abhirucinI parIkSA thAya te kahI na zakAya. A parIkSA ja labdhalakSya sudhI pahoMcavAnI pagadaMDI che. mahAjJAnI pU. sthUlibhadra mahArAja potAnA gurudeva zrI saMbhUtivijaya pAse dIrghakALa sudhI akhaMDa vAcanA lenArA sarvottama jJAnanA ArAdhaka hatA. divasa daramiyAna pAMca vakhata moTethI vAcanA letA ane guphAmAM jaI vAMcanAnI upara manana ciMtana karI (vicAro pAkA karI) pAchA vAcanA levA gurucaraNe AvI jatAM. A rIte teo 9/10 pUrvanA jJAtA thayA. * jJAnAvaraNIya karma-chaThThI pUjA. 118
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka divasanI vAta. sthUlibhadrajInI" sAta bahenoe pU. saMbhUtivijayajI ma.ne potAnA bhAIne vaMdana karavA javAnI AjJA mAgI gurudevanI AjJA mujaba baheno bhAIne guphAmAM vaMdana karavA gaI. te daramiyAna bhAI sphulibhadrajIe jJAnathI A vAta jANI lIdhI ke potAnI baheno vaMdana karavA Ave che. bahenone pote keTaluM bhaNyA che e batADavA AnaMdanI khAtara potAnA Asana upara siMhanuM rUpa dhAraNa karI beThA. baheno hoMzathI vaMdana karavA AvelI paNa bhAInA badale siMhane joI ghabarAI gaI. pAchI pharI gurudeva pAse jaI nivedana karyuM. gurudeve paNa A banAva jJAnathI jANI bahenone pharI vaMdana karavA mokalyA. te vakhate skulIbhadrajI maLyA. teo bhAIne vaMdana karI sukhazAtA pUchI svasthAne gaI. jyAre muni guru pAse pATha levA mATe AvyA tyAre sphulibhadrajInI karelI bALaceSTA athavA meLavelA jJAnanuM pradarzana karavA rUpa karelI pravRttinA kAraNe gurudeve teone pATha ApavAnI nA pADI. sthUlibhadrajI tarata potAnI bhUla samajI gayA. paNa kAMI na cAlyuM. zrI saMghanI AjJA rUpa vinaMtIthI AgaLanuM cAra pUrvanuM jJAna guDhArtha sAthe ApavAnuM baMdha karyuM. mULa sUtra rUpe ApyuM. AnuM ja nAma lakSya sudhI pahoMcelA muni labdhalakSyane pAmI na zakyA. hakIkatamAM (1) zIghrapaNe jJAna-vidyA thoDA kALamAM prApta karanAra, (2) alpa prayatna (sukhapUrvaka)thI jJAna prAptine lAyaka thanAra, (3) samayane veDaphyA vagara jaladIthI kArya karanAra, (4) jJAnanA pAragAmI thanAra, (5) jIvanamAM azubha yogathI karelA abhyAsane zubha yogamAM parivartana karanAra jIvane ja labdhalakSya guNa prApta thavAnI AzA rAkhavI. upAdhyAya yazovijayajI mahArAjA jJAnasAra aSTakanA pUrNatA aSTakamAM A vAtane caMdranI sAthe ane kRpaNanI sAthe sarakhAvatA jaNAve che ke, zukala pakSano caMdra 1 thI 15 sudhImAM kALakrame pUrNatAne pAme che. paNa tarata ja kRSNa pakSanA kAraNe kSIMNa thato jAya che. teja rIte kRpaNa mAnasa paNa kRpaNatAnA durguNanA kAraNe jIvanamAM dhana jarUra meLave che paNa bhogavI na zake. saMpUrNa sukha pAmI na zake. dhanAdinI kALakrame upekSA karanAra ja pUrNa sukhano adhikArI banI zake che ema samajavuM. lakSya e jIvananuM kaparuM caDhANa che. ekathI 100 pagathiyA caDhanAro jo dhyAna rAkhe to nizcita potAnA dhyeyane pahoMcI vaLe paNa zrIpALane mAravA mATe durbhAvanAthI prayatna karanAra dhavala zeTha sAtamA mALe pahoMce te pahelAM harSanA atirekathI pagathiyuM cUke che ne potAnI ja kaTArIthI pote maraNane zaraNa thAya che. jyAre eja dhavalazeThe svArthI mitronI khuzAmatIonI salAhathI zrIpALane dhakko mArI samudramAM pADe che ''jakkhAya jakkhAdizA bhUA taha ceva bhUvadIzAya, senA veNA reNA bhayaNIo sthalibhaddaphsa.'' apUrNaH pUrNa tAmeti..... 119
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa puNyanA udaye magaramacchanI pITha upara paDI, besI sAmAkinAre nirvighne pahoMcI jAya che. dhyeya khoTuM to ApattI ghaNI ane dhyeya sAcuM to saphaLatA ghaNI. 'vidyA kALe na pacyate' vidyA dIrgha samaye pace che. saphaLatA Ape che. niSkalaMka pAra utAre che. tethI ja lakSya najIka AvatA utAvaLA na thavuM, dhIra gaMbhIra banavuM. labdhalakSyanA sthAne pahoMcavA ghaNI ghIraja rAkho. caDa-utAra nirakhavA paDaze. dhIrajanA phaLa mIThAnI jema AzAnA toraNo bAMdhavA paDaze. karma vargaNAne chUTA pADatAM karma baMdhAI na jAya tenI ciMtA karavI paDaze. caudamA guNasthAnakano kALa (samaya) aIutkRSTa jeTalo alpa hoya paNa temAM saphaLa thavuM agharuM che. kriyAmAM abhiruci ne upayoga rAkhanAra eka muni jayaNApUrvaka upAzrayamAM kAjo kADhI paraThavyA bAda kAussagga dvArA pApanI AlocanA* karatA hatA. A kriyA karatAM karatAM teone bhAvanI vizuddhinA pariNAme avadhijJAna to thayuM paNa te jJAnanA sahAre saudharmendra mohavaza thaI rIsAyelA IndrANInA paga dabAvI manAvatAM hatA. te joI hasavuM AvyuM ane A hAsya (mohanIya)nA kAraNe prApta thayeluM avadhijJAna paNa cAlI gayuM. AnuM ja nAma labdhalakSa sudhI pahoMce te pUrve ja karmanA kAraNe aTakI javuM paDe. mATe ja guNanA svAmI thanArane ghaNI ja sAvadhAnI rAkhavI paDe ane to ja kriyAmAM praviNa thaI Atmazuddhi karI zake che. prazna saheje thaI jAya ke, guNasthAnake caDhelA AtmAnuM patana kema thAya ? javAba paNa eTalo ja sahelo che ke, je sAvadhAnapaNe pravRtti karato na hoya, pramAdanuM sevana karato hoya, manane paTAvI zakato na hoya tenI najIvA kAraNe paDatI thAya ja. vyavahAramAM jo hRdaya moTuM thatuM hoya to jIvane ghabarAmaNa thAya. mRtyu najIka dekhAya jyAre AdhyAtmika kSetre AthI ulaTuM che. hRdaya vizALa-moTuM thAya to e AtmA saMsAra samudrane sahelAIthI tarI jAya. mananI aMdara ja yogya-ayogyanI ane mArA-pArakAnI vicAraNA thAya che. je divase zAzvatA AtmAne sva-paranI vyAkhyA barAbara samajAI jAya tyAre enA jIvanamAMthI vadhu carcAspada prazno ke vAdavivAda karavAnI Teva vidAya le che. rasoDAmAM taiyAra thaI rahelA 'vaDA'e AMkhomAM AMsu lAvI tenI potAnI rAmakahANI bhojananA bIjA padArthone saMbhaLAvatAM kahyuM, tame mArA vakhANa bhale karo paNa ATalA sTeja sudhI pahoMcavA mane keTalA kaSTo-duHkho veThavA paDyA te jANo to khabara paDe ke moTA kame thavAya. sarvaprathama huM puliMga (maga) hato. pachI be pattharanI vacce pIsAI strIlIMgI (maganI dALa) thayo. kalAko sudhI pANImAM snAna karyA bAda mAruM astitva pattharanI *vakkalaciri munine pAtrAnI paDilehaNA karatAM ane DhaMDhaNa aNagArane modaka paraThavatAM kevaLajJAna thayuM. 120
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATa ane laMbagoLa pattharanA sahAre sadaMtara bhUMsI nAkhyuM. khAvAnA rasiyA bahenoe mAruM nAnI nAnI lADulInuM rUpa ApyuM. basa, have huM mukta banyo ema tamane lAgaze. paNa nA, e nAnI nAnI lADulIne bahenoe garamA garama telamAM taLI mArA kAcA dravyarUpa aNu aNune pAkA banAvI jhArAthI telamAMthI bahAra kADhI thALImAM pachADI dIdho. hajI agni parIkSA bAkI hatI eTale mane pAcho pANImAM jhaboLI dIdho. re re vidhAtA ! teM A zuM karyuM? have to mane mukta kara ! evo pukAra karuM tyAM vaLI be hAthanI vacce mane dabAvI mArAmAM raheluM pANI nicovI vaLI garama karelA dahIMmAM padharAvI dIdho. jyAre huM DisamAM khAvA mATe pIrasAyo-goThavAyo tyAre mArA upara bAkI hatuM to mArA navA zarIra upara mIThuM, maracuM, caTaNI vigere nAkhIne manuSyanI jIbhaDIne prasanna karI. teoe mane khAvAnuM zarU karyuM. A kathA vaDAe eTalA mATe gAI ke, he jIva ! jo tAre labdhalakSya thavuM hoya to eka kSaNa meM mArA jIvananuM astitva bIjAnA kSaNika sukha mATe khoI nAkhyuM tema tuM paNa tArA jIvananI saphaLatA mATe tArAmAM rahelI uNapone, khAmIone, kSatione tArAthI mukta kara. A jIvana bahumUlyavAna che. tenI eka eka kSaNa kiMmatI che. je divase kSatio tArAthI dUra thaze te divasathI tArA jIvanamAM pApa zabda bhUMsAI jaze. ( pApa pragatirodhaka che. pApa saMsAravardhaka che. pApa dukhadAyaka che, enI zakti pahoMca to te saMsArIne 33 koDAkoDI sAgaropama sudhI narakanI vedanA apAvavA samartha che. tAre bhogavavI che? joIe che? jo na joItI hoya to samajI jA. tArI samajamAM ja badhuM samAyeluM-chUpAyeluM che. tAruM zAzvatuM ajarAmara svarUpa A ekavIsa guNa dvArA prApta kara. gharmaprAsAdanA mahelamAM samajI vicArI praveza kara. tyAM jIvanamAM je durguNo che teno tyAga kara to ja tArI IcchA pUrNa thaze. to ja sva-AtmAne svanA zAzvatA dhAmamAM pahoMcADI zakIza. e sthaLe satvare pahoMcI jA eja maMgaLakArIkalyANakArI bhAvanA...
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'biMdu . upasaMhAra... | zloka : e e IgavIsaguNA suyANasAreNa kiMci vakhAyA ! arihaMti jammaraNaM ghe; eehi saMpannA rilA pAyagaNa vihiNA eesei makjhimA varA neyA ! evo paNa hINA daridapAcA mukhecavA I3nA dhammarayaNaOiNA to paTama emaLyami jaIyaLyuM ! je suddhabhumigAe rehaI citta pavittapi Il31nA bhAvArtha : | zruta(jJAna)nA anusAra A rIte kamazaH ekavIsa guNone kAMIka alpa buddhie kahyAM-batADyAM che. tenuM mukhya kAraNa eja ke, A guNothI je jIva yukta hoya te ja (saMpUrNa rIte) gharmaratnane jIvanamAM grahaNa karavA yogya che. (29) A guNomAMthI je jIvo 25% guNothI jo rahita hoya to te madhyama kakSAnA adhikArI jANavA. 50% guNothI jo rahita hoya to te jIva jaghanya samajavo ane aDadhAthI paNa (adhika) ochA guNavAna bhArekarmI daridranI zreNino jANavo. (30) A kAraNe je dharmarUpI ratnano artha hoya tevA bhavijIve sarvaprathama A (svapara upakAra) 21 guNone upArjana (meLavavA mATe) karavA yatna karavo joIe. kahyuM paNa che ke, AkarSaka, preraNAtmaka citranuM Alekhana zuddha pAtra (bhUmi) upara ja zobhA Ape che. (31) vivecana | divo sva-para upakArI che. zUnya-svane nukasAnakArI parane lAbha/nukasAnakArI che. jagatamAM jeTalA dravyo che e badhA anekAMtavAdanI draSTie lAbhadAI paNa che ne nukasAnakAraka paNa che. prAraMbha ane aMta (kSaya) temAM chUpAyA che. je potAne jANe che te badhAne sArI rIte jANe che." A AgamasUtra paNa kAMIka sva paranA bheda mATe ciMtananI pagadaMDIe javA kahe che. game te hoya A ekavIsa guNo jIvananA prathama pagathiyArUpa biMdusamAna che. tyAra pachI ja mArgAnusArI, samaktidhArI, dezaviratidhara, sarvaviratighara jevA pagathiye jIvane eka yA aneka bhavomAM caDhavAnuM che. to ja e zUnyamAMthI sarjanarUpa 122
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya zrAvakamAMthI bhAva zrAvaka ane bhAva zrAvakamAMthI bhAva sAdhunI (zreNi) kakSAe pahoMcaze. "zrAvaka' zabdano paricaya cAra vibhAgo dvArA paNa aneka graMthomAM apAyo che. jevo ke - 1. nAma zrAvaka = sacetana-acetana padArthanuM mAtra nAma. 2. sthApanA zrAvaka = rekhA, citra, phoTArUpe, nAmI-anAmI zrAvaka kahevAya te. 3. dravya zrAvaka = zraddhArahita yA zraddhAsahita hoya athavA zrAvaka thayo na hoya ane have pachI thavAno hoya te. 4. bhAva zrAvaka = zrA-zraddhAvAna hoya, zAstranuM vacana zravaNa karyuM hoya te. va-samakti prApta karyuM hoya, sAta kSetramAM dhana vAparyuM hoya te, ka-saMyamane pALanAra, pApakarmane khapAvanAra hoya te. jaina darzanamAM 6 thI 14mAM guNasthAnaka sudhI birAjamAna jIvane bhAva sAdhunI kakSAe mUkyo che. sAmAnya rIte e jIva (1) prANAtipAta (hiMsA na karavI), (2) mRSAvAda (khoTuM na bolavuM), (3) adattAdAna (bIjAe jenI anumati paNa ApI na hoya te levuM nahIM eTale corI na karavI), (4) maithuna (brahmacaryanuM pAlana karavuM) ane (5) parigraha (jarUra karatAM vadhu koI paNa vastu bhegI na karavI, na rAkhavI, na levI). Ama pAMca mahAvratone bhAvathI pALe. teja rIte zrAvako mATe Aja pAMca mahAvratone thoDI chUTachATavALA pAMca anuvratanA nAme kahyA che. uparAMta 3-guNavrata, 4-zikSAvrata temAM meLavI zrAvaka 12 vratadhArI kahevAya che. cauda guNasthAnakamAM cothA-pAMcamA pagathiye (guNasthAnake) tyAre caDhI zakAya jyAre jIvanamAM trIjA pagathiyAnA vicAra parIpakva thayA hoya. trIjuM pagathiyuM eTale bIjuM kAMI nahi mAtra samakti. A samaktinI ghaNI kiMmata cUkavavI paDe che. trIjA pagathiye tame pahoMcyA eTale jJAnIo kahe che ke, ardha pudagala parAvartanano janmamaraNanA kALa tamAro ghaTI gayo joI A mUlyavAna pagathiyAnI zakti ciMtAmaNi ratna ke kalpavRkSathI paNa vadhu mUlyavAna ratna tamArA hAthamAM AvI gayuM eTale ghaNuM badhuM tamane maLI gayuM. mokSa prApti mATe saMyama ne samakti atyaMta Avazyaka che. have rahI pahelA-bIjA pagathiyAnI vAta. A banne pagathiye caDhavAnI jIve sarvaprathama taiyArI karavI paDe. sAthosAtha jIvanamAM anaMtakALathI je kuTevo ghara karI beThI che te kADhI nAkhavI paDe. enA vinA potAnuM dhAreluM kArya siddha nahi thAya. eTalA mATe ja gharmaratnane apAvanArA jIvanane saMskArathI puSTa karanArA 21 guNone sva-para upakArI samajI svIkAravA paDaze. AvA uttama guNarUpI alaMkArothI jIvana jaladI suzobhita thAya eja maMgaLa kAmanA... 123
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvAkyo H sUryavikAsI kamaLa mATe sUrya tema dharmaratnanI prApti mATe 21 guNa. zarIramAM hADakA, mAMsa vi. hoya tema dharmaratnamAM guNa che. ratna svayaM prakAzI che, jyAre manuSya guNathI vikAsa kare. 53 : ciMtana : "traNa ratana muja Apo tAtajI, jema nAve re saMtApa." pataMga ane doro... makara saMkrAMtino divasa eTale pataMgano divasa. pataMga AkAzamAM uDe paNa dora tamArA hAthamAM hoya che. tethI pataMga ane dora banne pAchA tamane maLI jaze. 1441 guNa-guNavAna, buddhivAna, dhanavAna, bhAgyavAna banAve. AkhA vizvamAM pharo paNa jIvane pAchA saMskAranA ghare AvavuM paDaze. nirguNI-durguNInuM kyAMka svAgata na thAya. AkhA vizvamAM--nagaramAM ke gAmaDAmAM pharo mane, kamane ghare ja tamAruM svAgata thaze. mATe ja guNavAnanA gIta gavAya che. gAvA joIe.* pataMga AkAzamAM kema uDe che ? havA ane enI racanAnA kAraNe pataMga gagana vihArI hoya che. pataMga-dorAnA dorI saMcArathI jamaNe-DAbe athavA nIce-upara, lAMbeTUMke potAno pravAsa cAlu rAkhe che. dorAno sAtha gayo ke tarata nirAdhAra banI pataMga jamIna upara AvI paDe che. pataMga kApavAnI je karAmata che temAM paNa mukhyatve dorAnI zakti ja kAma kare che. te ja rIte bhAdaravA suda-4no divasa eTale kSamAnI Apa-leno divasa. mana, vacana ane kAyA dvArA jIvanano hisAba pUrNa karavAno divasa. svapna sRSTimAM vicarI rahelA-karAvelA-anumodelA kaSAyone kSamAnA raMgathI raMgavAno bhUsI nAkhavAnuM mahAna parva paryuSaNA che. AvA sarvottama divase kyo AtmA hisAba patAve ? kyo AtmA potAnuM nAma nAdArImAM devALIyA tarIke noMdhAve ? e zodhavA pahelA dharmaratna prakaraNanA aMtargata je 21 guNonA vicAronuM maMthana karyuM che. te keTaluM asarakAraka thayuM ? e jANI samajI levuM jarUrI che. A guNone alpa buddhithI traNa vibhAgamAM vaheMcI laIe. * svadeze pUjyate rAjA, vidvAna sarvatra pUjyate. 124
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. sva upakAraka guNo--5 (2) rUpavAna, (6) bhIrU (9) lajjALu (15) dIrghadraSTi (17) vRddhAnuja. mukhyatve upara jaNAvelA pAMca guNo potAnA aMgata jIvanamAM utArIzuM to teno phAyado paNa potAne ja meLavavAno che. para upakArI guNo-4 (11) mAdhyastha bhAva (13) satkathI (19) kRtajJa (20) parahitArthakArI. bIjAnI upara khAsa upakAra karavAnI buddhine jyAM vega maLe che. tevA A svataMtra cAra guNa che. hakIkatamAM A guNo paNa avAMtara rIte jIvanamAM sthiratAnI vRddhi ja kare. bIjAne dharmAnurAgI banAvavA kAma Ave che. 3. sva--para (banne pakSe) upakArI-12 (1) akSudra (3) prakRtisaumya (4) lokapriya (5) akrura (7) azaTha (8) sudAkSiNya (10) dayALu (12) guNAnurAgI (14) satpakSapAtI (16) vizeSajJa (18) vinaya (21) labdhalakSya sva--para upakArI 12 guNo prAthamika avasthAmAM jIva potAnAmAM utAre ne pachI teno jAti anubhava karI bIjAne tevA guNavAna banavA prayatna kare. Agraha karI preraNA ApI guNanI ane guNIjananI vRddhi kare. guNae gulAbanA phUla jevuM suMdara svarUpavAna, sugaMdhImaya ane sukomaLa che. dA.ta. vinayaguNano upAsaka pote saMskArI bane ane e saMskAranI vela bIjAne sugaMdha Ape. nirmaLa bhAve jANyA ke ajANyA vyaktino vinaya karavA jIva taiyAra thaI jAya. tethI sau vinayavAna pratye sadbhAva vyakta kare. vinaya jhaghaDAne zAMta kare, kRpAne pAtra banAve. dhAreluM kAma siddha karI Ape tethI ja kahyuM che, 'name te saunai game.' pataMga e guNa samajIzuM to dorAne jIva kahevA paDaze. guNa daze dizAmAM sugaMdha phelAve che. jonArane AnaMda Ape che. mAtra jema pataMganuM patana dorAno saMbaMdha tUTavAthI thAya tema guNa-guNIthI jo chUTA thAya to guNa amUlyanA badale nirmUlya banI jAya che. tethI A guNo sAthe jIve najIkano saMbaMdha jALavavo joIe. jIvanamAM teno svIkAra karyA pachI kramazaH vadhAro ja karavo joIe. jIva guNanA kAraNe guNiyala thAya che. emAM paNa jo uMDANathI vicArIzuM to satkarma eTale puNyanI temAM karAmata dekhAze. bhArekarmI AtmAne guNano sahavAsa game ja nahiM. gulAbanA choDamAM jema kAMTA hoya tema e kAMTALo mArga samaje, paraMtu vivekapUrvaka kALajIthI je gulAbane prApta karavA puruSArtha kare che tene kAMTA vAgavAnA 125
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nathI. tema puNyavAna AtmA guNanI zodha karyA ja kare. guNanI vRddhimAM azAMti- asthiratA mana ke ciMtAtura jIvana tene sparza karatuM nathI. zAstramAM ciMtAmaNi ratnane kAgaDAne uDADavA mATe vAparyu tevA arthagaMbhIra vicAra Ave che. ciMtAmaNi ratna mahAmuzkelIe puNyavAna jIvane ja prApta thAya che. ciMtAmaNi ratna eTale mananI koI paNa IcchA-bhAvanA pUrNa karanAruM ratna. IcchA mAtrathI e du:khI hoya to sukhI thAya. prajJacakSu hoya to dekhato thAya. aputrIo ke vRddha hoya to putra parivAravALo yuvAna thAya. TUMkamAM ciMtAmaNi ratnamAM ATalI zakti hoya te vAta je jANato nathI e ajJAnI jIva bALaceSTA karI kAgaDAne uDADavA pheMkI de temAM navAI nathI. eja rIte je ajJAnI mithyAtvI, saMsAranA rasiyA jIva puNyanA yoge jo kramazaH sva-paranA kalyANa mATe dharmaratnane ke 21 guNone prApta kare to te durlabha manuSya bhavane saphaLa kare. te mATe samakita-bodhIbIja dravya zrAvakapaNuM ane bhAva zrAvakapaNuM A guNa phaLa svarUpa prApta karI dhanya bane che. TUMkamAM jIvana sudhare to badhuM sudhare. A guNanA AdhAre dharmArAdhanA karanArA ArAdhake dharmaprAsAdanA dareka pagathiye uMDo vicAra karavo paDaze. A guNa tenI dareka kriyAmAM sonAmAM sugaMdharUpa che. je divase AtmA A guNanidhithI dhanavAna thaze te divasa tenA mATe dhanya haze. icchita phaLa prAptino e adhikArI thaI jaze. 21 guNonI upara uDatI najare jo vicAraNA karIzuM to samajAze ke mukhyatve A 21 guNo anaMtakALathI saMsAra aTavImAM bhaTakatA jIvane sarvaprathama potAnA svabhAvane, mAnyatAne, ajJAnatAne dUra karavA prere che. je kSaNe e jIva thoDA ghaNAM aMze guNano rAgI thAya che tyAre AcAra, vicAra, vartanane draDhatAthI mana, vacana, kAyAthI zuddha karavA mATe e prayatna kare che. guNanI jIvanamAM jema jema vRddhi thAya tema tema A guNano bIjAnA bhalA mATe, upakAra mATe prayatna karavA bhAvita thAya ane chelle A guNonA kAraNe dharmaratnanI prApti tasvarUpe e haLukarmI thayelA jIvane thAya. aMte - A guNo ja e AtmAne paramapada-mokSano adhikArI banAvaze e nizcita che. jIvanamAM mukhya pAyA svarUpa A guNo jIva mAtrane IcchIta phaLa ApavA samartha bane eja abhyarthanA... Lin 126
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ (pariziSTa - praznottarI ] * pANI pahelAM pALa bAMdhIe.. sAdhake mukhya cAra vAta kaI batADI ? 2. sAdhanAmAM upayogI muddAo batADo. sAdhanA kyA saMjogomAM na karavI ? 4. cAra durlabha vastu kaI ? aDhI akSarano maMtra kyo ? varga akho (bhAvi traNa vidhArthIonuM) dharma kyAM hoya ? kyAM na hoya ? 2. dharmanI prAraMbhathI phaLa sudhInI paddhati batADo. 3. be muni kevA hatA? teoe zuM kahyuM ? kSIrakadaMbaka paMDite narakagAmI vidyArthIne kevI rIte zodhyA ? 5. khoTA arthane sAco kahevAthI nukasAna zuM thayuM ? prazasta rUpa (svarUpa ke sva-rUpa ?) rUpa - rUpavAnanA bhedane barAbara samajAvo. zIla, tapa ane bhAvano sadupayoga prazasta rUpa Ape. 3. muni kevI gocarInI gaveSaNA kare ? dhanagirine kevI gocarI maLI ? rUkSmaNI, rohiNI, sagaracakri mATe tame zuM jANo cho ? vartamAnamAM rUpa pAchaLa karelA prayatna saphaLa kema thatA nathI ? 3. saumya-zAMta prakRti (AjJApAlaka ziSya) zAMta prakRtivALo AnaMda kyAM na pAme ? 2. aMgarSino svabhAva kevo hato ? pramAdI jIvo kevI pravRtti kare ? 4. aMgarSie pratikramaNa dvArA zuM meLavyuM ? kSetradevatAe kaI udghoSaNA karI ? lokapriya (lokapriyatA attaranI) 1. lokapriya kone kahevAya ? ' 2. saMsArI AtmA kaI pravRtti kare ? 3. attarane attara thavuM kema na gamyuM ? sujAta mATe tame zuM jANo cho ? 5. caMdradhvaja sAmaMte rAjAjJA kema na mAnI ? 2. 127
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 5. asura (mana nirmaLa-malina) 1. akura ane kuramAM pharaka zo ? 2. gharma pALanArA kyo gharma pALe ? 3. dayALu ane kurano uchera kevo hoya ? 4. nokarI, cAkarI ane sevAmAM zo pharaka ? 5. bha. mahAvIranA vacanoe zuM asara karI ? . pApabhIru (pApanA bhAgIdAra) 1. pApamaya pravRtti koNa na kare? zA mATe ? dharmI-adharmImAM pharaka zuM? pAMca AcAra mATe zuM jANo cho ? jijJAsu ziSyanA praznano javAba prabhue zuM Apyo ? gharma kevo karavo ? zA mATe ? che. azaka (zaTha-azaTha) 1. azaThane yaza ane zaThane apayaza kema maLe ? 2. gharmasthAnake javA mATe kone yogya samajavo ? 3. bhAvanAnuM jIvanamAM mahatva zuM ? 4. siddharAja levA zuM Avyo ane zuM laI gayo ? zaTha ane azaThanI kAmagIrI samajAvo. dAkSiNya (paropakArI) dAkSiNyatA jIva kyA kAraNe svIkAre? tamane zuM Ape ? vRkSano upayoga zuM? 3. uttama phaLa saMbaMdhI garIba, amIra ane munimanA vicAro batADo. "paraFkaraNe ca" zabda tamane zuM kahevA mAge che ? vaDIlonA sahavAsathI zuM phAyadA thAya ? lajajALu (pApa ghaTADo, puSya vadhAro) lajjALu samAjamAM kevI pravRtti kare ? nirlajamAM kevA durguNo hoya ? 3. karma ane pitAjImAM zo pharaka ? 4. lajjAnA kAraNe jIvana sudhAranArano paricaya Apo. 5. zrAvake maTakAmAM pANI pAchuM kema nAkhyuM ? 128 s - je 1. 2. nika
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. dayALu (vyasana-aMjana) 1. sAdhunA-zrAvakanA jIvanamAM dayAnA darzana kyAM thAya ? 2. vipna kone Ave kone na Ave ? 3. vaira levAnI bhAvanA zA mATe thAya ? 4. dayA vaghAravA jIvanamAM zuM karavuM joIe ? 5. traNe chokarAono svabhAva kevo ? 11. madhyastha (vacceno mArga madhyastha bhAva eTale zuM ? "hA" ke "nA" ? 2. gharmIe dharmasthAnake jatAM pahelAM kyuM jJAna levuM joIe ? 3. gharma na karIe to zuM nukasAna thAya ? 4. jhaghaDo-kaSAya zA mATe thAya che ? 5. karmabaMdha karAvanAra tathA karmabaMdhathI bacAvanAranA nAmo Apo. 12. guNano rAgI (bAdabAkI) 1. guNAnurAgInA lakSaNa batADo. 2. jIva, guNAnurAgI ane guNono dveSI kyAre thAya ? 3. karmasattA guNane apAve ke jhuTavI le ? 4. tApaso kyA kAraNe mokSe gayA ? 5. carmacakSu ane jJAnacakSunuM kArya batADo. 13. satkathI (kathAkAra) 1. vikathAnA prakAra batADo. 2. cAra anuyogamAMthI kyo anuyoga kaI rIte kAma Ave ? 3. majUre mAthA uparano bhAra rathamAM kema na mUkyo ? 4. sAhitya jagatamAM satkathA mATe zuM lakhAyuM che ? prabhunI vANI kevI hoya ? 14. supakSa (eka vAkyatA) 1. "pakSanA artha Apo. 2. prabhavanI zakti kema kAma na karI ? jaMbusvAmI saphaLa kema thayA? 3. rAganA gharamAM rahI rAga vijetA kevI rIte thavAya ? 4. supakSInA manamAM zuM vasyuM hoya ? 5. puNya-pApanA udayavALA kevI rIte jIve ? 129
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. dIrghadazI (cazmA) 1. vRddhanA prakAro zA mATe paDyA ? kAraNa sAthe nAma Apo. 2. lAbhadAI kriyA uttama phaLadAI kyAre thAya ? 3. gharmI ane svArthInA jIvananI vyAkhyA batADo. dIrghadarzIno lAbha lenAranA udAharaNo Apo. 5. TUMkA vicArothI zuM nukasAna thAya ? 16. vizeSajJa (jJAnI) 1. vyavahArIka ane dhArmika vizeSajJa vize barAbara samajAvo. 2. jJAna uMDANavALuM thAya to vizeSajJatA dUra nathI. 3. vaidyanI goLImAM kevI zakti che ? te kevI rIte Ave ? 4. viratidharma ane dezaviratimAM pharaka zuM ? sAmya zuM ? lenAra, ApanAra ane davA e traNamAMthI zakti konAmAM che ? da ja 10. vRddhAnuga (pIpaLAnuM pAna) 1. vRddhAnuganA artha batADo. 2. saMsArano pravAsa ghaTADavA-vadhAravA zuM karazo ? 3. vRddha pAse koNa jAya ? koNa na jAya ? 4. vRddhAnuganI oLakha kevI rIte thAya ? koyala-kAgaDo, bagIcA uparathI tamane zuM jANavA maLyuM ? 18. vinaya (jIvanavRkSa) 1. prazamarati ane Avazyaka niryuktimAM zuM kahyuM che? jIvana ujjaDa ane naMdanavana kyAre thAya ? 3. deva, guru ane dharmanA vinayathI zuM maLe ? 4. vinayathI jIvanamAM zuM maLe ? 5. vinayanA phaLa batADo. 19. kRtajJa (pasaMdagI karo). 1. dAna dharmanuM jJAna yugalika jIvane kyAre thayuM ? kyA nimitte thayuM ? 2. "za" ane "na' akSaro vacceno bheda jaNAvo. 3. A jIvane upakAraka koNa koNa che? 4. mArga keTalA che ? upayogI mArga kyo ? 5. bhikhArI kyA kAraNe rAjA thayo ? 130
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. parahitArthakArI (taphAvata) 1. hita, svahita ane parahitanI vyAkhyA kaho. 2. paiso ane premamAM zo pharaka ? 3. boghana vigere cAramAMthI beno paricaya Apo. 4. vijayakumArane be guNa zA mATe gamyA ? madhyama ane uttama jIvonI bhAvanA kevI hoya ? ladhalakSya (TIpe TIpe sarovara bharAya 1. labdhalakSya eTale zuM? dravya kriyAmAMthI bhAvakriyA tarapha AgaLa kema vadhAya ? 3. jIvonA svabhAva aMge tame zuM jANo cho ? 4. labdhalakSya guNanA adhikArIne chelle zuM maLe ? 5. syulibhadrajIne saMbhUtivijayajIe pATha ApavAnuM baMdha kema karyuM? upasaMhAra : (pataMga ane doro). 1. sva-para guNanA nAma Apo. 2. zrAvaka zabdano paricaya Apo. 3. samakti mATe tame zuM jANo cho ? 4. ciMtAmaNi ratnano paricaya Apo. 5. 21 guNathI paraMparAe jIvane zuM maLe ?
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: pravartaka :sAhityopAsaka pU. munirAja zrI harIzabhadravijayajI mahArAjanuM devagurUnI kRpAthI kalamanI sahAyathI lakhAyeluM sampAdiya-saMgrahita sAhitya ne je je 4 : huM chuM je je je (praznottarI) 1. vIra jAvaDazA pUrvabhAratanI paMcatIrthi anveSaNa hindI anveSaNa gujarAtI bhAga-1-2-3-4 avalokana sacitra sacitra navakAra gujarAtI sacitra navakAra hindI sacitra navakAra marAThI sacitra navakAra IMglIza sacitra jIvavicAra sacitra navatattva sacitra sAmAyika caitya gujarAtI sacitra sAmAyika caitya marAThI sacitra sAmAyika caitya IMglIza be pratikramaNa IMglIza ArAdhanAnA be mArga gujarAtI 20. ArAdhanAnA be mArga hindI 21. kathA be bhAInI (aitihAsika) 22. dharmaratnanA ajavALA '23/26. pUrNatA (jJAnasAra) bhAga-1-2-3-4 27/28. thora purUSa bhAga-1-2 (marAThI kathA) 29. jIvanAcI jaDaNa ghaDaNa (preraNAtmaka) prAtaH smaraNa hindI sacitra bhaktAmara zruta sAgaranA rahasyo bhAga-1 (saMgraha) zruta sAgaranA rahasyo bhAga-2 (saMgraha) sayama goyama mA payamAe bhAga-1 thI 7 kAma bole che gurUkRpA smRti aMka tIrthakara vaMdanA sahastrakuTa davA duHkha nivAraNanI | (parIkSA-6). 40. jIvanano sAco sAthI (parIkSA-7) 41. jijJAsA 42, pattharane pArasa karanArA 43. sukha - sukha - sukha 44. cAMDAla banyA mahAmuni 45. bAra bhAvanA 46, karama na rAkhe zarama 47. karoLIyAnI jALa 48. kAlacakra 49. mAro sohAmaNo dharma 50. Adarza zrAvaka jIvana 51. Adarza zrAvaka jIvana para. pagale pagale pragaTe jJAna 53. sUtrakathA 54. AthamatI saMdhyAe 55. arihaMta vaMdanAvalI 56. ugamatI prabhAte 57. jIvavicAra-navatattva 58. jIvananuM saravaiyuM 59. buddhi caturAI (bhAga 1 thI 4) 60. trikALa devavaMdana 61. navakAra sacitra mahimA 62. pAMca pratikramaNa - IMglIza 63. saMyamInuM jIvana caritra 64. padhdhi pratikramaNa 65. zAzvatA tIrthanA pAMca caityavaMdana 66. be pratikramaNa - IMglIza 67. saMvatsarI pratikramaNa - IMglIza 68. prabhu darzana - IMglIza (citravArtA) (citravArtA) (parIkSA-8) (parIkSA-9) (parIkSA-10) (saMgraha) (parIkSA-11) (sacitra) (parIkSA-12) (sacitra) (sacitra) (parIkSA-13) (sacitra) (parIkSA-14) (parIkSA-15) (parIkSA-16) 30. 31. 35.