Page Text
________________
ધારણ કરે, બચાવે, ઉગારે તેનું નામ ધર્મ, દુઃખીને દુઃખમાંથી ઉગારે, દુઃખીને દુઃખ સહન કરવા માટે સમજ આપે, દુઃખીના દુઃખની સામે એથી પણ વધુ દુઃખીને જોવા, વેદનાને સમજવા, પ્રેરણા આપે. બીજા કરતાં તને ઘણું ઓછું દુઃખ છે. શા માટે ઘબરાય છે ? એમ સમજાવે, પીઠબળ આપે તેનું નામ ધર્મ.
દુઃખીની જેમ સુખીના માટે પણ એવા જ વિચારોને કરવા, સાંત્વન આપવું, પુણ્ય-પાપને સમજાવવું, અહં કે અભિમાનથી છકી ન જવા સૂચના આપે. પુણ્યોદયને પચાવવા ગંભીર થવાની પ્રેરણા આપે તે ધર્મ. પુણ્યથી મળ્યું છે, પુણ્યકાર્યમાં વાપરવાના ભાવ થવા જોઈએ. ન થાય તો તેવા ભાવ પ્રગટાવવા કહેવું.
ટૂંકમાં ઘર્મ શા માટે કરવો? જે કારણે સુખ મળેલ છે. તે સુખથી વધુ શાશ્વતા સુખની અભિલાષા પૂર્ણ કરવા અને આવી પડેલું દુઃખ પાછું ભોગવવું ન પડે તેવું કાર્ય કરવા ધર્મ કરાય છે. ધર્મ - દ્રવ્યથી ને ભાવથી, ક્રિયામાર્ગથી ને ભક્તિમાર્ગથી, વ્યવહારથી અને નિશ્ચયથી એમ ર/ર પ્રકારે. દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રની અથવા અહિંસા, સંયમ, તપની આરાધના રૂપે ત્રણ પ્રકારે. દાન, શીલ, તપ, ભાવ એમ ચાર પ્રકારે એવા અનેક પ્રકારે અનેક રીતે જીવના પરિણામ મુજબ કરવામાં આવે છે. જે કાર્યથી પરંપરાએ પાપ ન બંધાય, કષાયો ન થાય, સુખ-શાંતિ મળે તેનું નામ ઘર્મ.
યાદ રાખો, જે ક્રિયા, પ્રવૃત્તિ, તપ, જપ, સાધનાથી નિયમા આત્માનું કલ્યાણ થતું હોય. ગાઢ બાંધેલા ચિકણા કર્મ ખપી જતા હોય, આત્મા સુવિશુદ્ધ થતો હોય તેવો ધર્મ તપસ્વીઓએ સમતા ભાવે તપારાધન દ્વારા કરવાનો, સમ્યગુદર્શનની શુદ્ધિ કરવાની ભાવનાવાળા વિવિધ પ્રકારે સ્વદ્રવ્યથી જિનપૂજા-ભક્તિ આદિ કરવી, સમ્યગૃજ્ઞાનની સાધના કરનારા જ્ઞાનાવરણીય કર્મ ખપાવવા જ્ઞાન ભણે-ભણાવે, અનુમોદન રૂપ જ્ઞાનસાધના કરવી. પરંતુ પોતે જે કરે છે તેનાથી બીજા ક્ષેત્રમાં થતી આરાધના કર્મક્ષયકારી નથી એમ કહી ધર્મ હેલના ન કરવી. એનું જ નામ મધ્યસ્થ ભાવના.
પૂર્વ ભવોમાં જે જીવે જેવા કર્મ બાંધ્યા હોય તેવા જ કર્મ ખપાવવા માટે આત્માએ પુરુષાર્થ કરવાનો હોય છે. અને તેજ પ્રમાણે એ જીવને સંઘયણ, સંસ્થાન, નામકર્માદિ પ્રાપ્ત થાય છે. ચારે ગતિમાં જન્મ લેનારના સ્વભાવ વિગેરે ટૂંકાણમાં નીચે મુજબ હોય. ૧ મનુષ્યગતિ સુભાગી પ્રિયવચની સરળ દાતાર-દયાળુ ૨ દેવગતિ રૂપવાન સત્યવાદી ભક્ત ધનવાન-પુણ્યવાન ૩ તિર્યંચગતિ ભૂખ્યા જૂઠો કપટી લોભી-દ્વેષી ૪ નરકગતિ રોગી અતિભયશીલ કલેશી આરંભ-સમારંભી
આ ઉપરથી મધ્યસ્થવૃત્તિ જીવનમાં કેટલી જરૂર છે તે સમજાઈ જશે. ઘર્મના ચાર પ્રકારમાં વિવેકી આત્મા ચારે ઘર્મને મન, વચન, કાયાથી પાળવા ઉદ્યમ નિશ્ચિત
૫૯
| SR No. | 006142 |
| Book Title | Dharm Mahelna 21 Pagathiya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |