________________
હકીકતમાં ના કહી પાપ-અંતરાય બાંધવા નથી અને હા કહી ખોટી આશાતનાની અનુમોદના કરવી નથી. જજ વાદી-પ્રતિવાદી અને સાક્ષીના વિચારો જાણે-સાંભળે ને પછી જેમ તટસ્થ નિર્ણય કરી લે તેમ આત્મલક્ષી જીવે સદ્દગુણોનો સંગ્રહ કરવા, દુર્ગુણોને વર્જવા પ્રયત્ન, પુરુષાર્થ કરવો શ્રેયસ્કર છે. | સુવાક્યો | * એકલવ્ય થવું હોય તો નિશાન અજ્ઞાનતામાં કે અંધારામાં ન તાકો. * શરીર ભાડા ઉપર લીધું છે, માલિકીનું થવાનું નથી. મધ્યસ્થ ભાવે જીવો. * હૃદયના અંધારાને અજવાળામાં પલટાવવા પવિત્રતાના પંથે જાઓ.
* રોગી પશુ ખાવાનું છોડે, મનુષ્ય ખાવા દોડે. દ્રષ્ટિ બદલો. * સાપની સાથે બાળક રમે, મા-બાપ ડરે. કારણ મન. * ભૂલોનો બચાવ ન કરો, એકરાર કરો.
પદ :
હજાર હાથે તમે દીધું, પણ ઝોળી અમારી ખાલી,
જ્ઞાન ખજાનો તમે વહાવ્યો, તો પણ અમે અજ્ઞાની. ચિંતન |
વચ્ચેનો માર્ગ.. કોઈએ પૂછ્યું, ઘર્મ શા માટે કરો છો ? બીજાએ પૂછ્યું, ઝઘડા કષાયો ક્યાં થાય છે?
પ્રશ્ન સમજદારીના છે. જવાબો ઘણા જ સુપ્રસિદ્ધ છે. છતાં એટલા જ વિચારણીય, ચિંતનીય છે.
ધર્મ કરવા પાછળની ભૂમિકા જાણ્યા-સમજ્યા વગર જો કોઈ ઘર્મ કરવા બેસી જાય તો પરિણામ એ આવે કે, ઉદેશ અશુદ્ધ, અજ્ઞાનમય હોવાથી ફળ પણ અપૂર્ણઅલ્પ મળે. એક વાત ચોક્કસ છે કે, ધર્મ કરવા પાછળના ઉદ્દેશને ૫-૧૫ દિવસ પછી પણ અવશ્ય જાણવો-સમજવો અનિવાર્ય જરૂરી છે. શાસ્ત્રીય રીતે ભાવક્રિયાને જાણ્યા, વિચાર્યા પછી કર્મના ઉદયે, વર્તમાન આલંબનના કારણે ધર્મના ઉદેશને તત્વ સ્વરૂપે આચરી-પાળી ન શકીએ તે વાત એક બાજુએ રાખીએ.” પણ દ્રક્રિયામાંથી ભાવદિયાવાન થવું જરૂરી છે. ધર્મ સંસાર ઘટાડવા પાપથી બચવા જીવન સુધારવા કરવાનો હોય છે.
ધારયતિ ઇતિ ઘર્મઃ' એ વ્યાખ્યા અનુસાર ડૂબતાને (મન, વચન, કાયાથી) ક વરદત્ત ગુણમંજરીએ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ ખપાવવા જ્ઞાનની, શ્રીપાળરાજાએ દર્શન શુદ્ધિ માટે
નવપદની આરાધના કરી હતી.
૫૮
