Dharm Mahelna 21 Pagathiya

SR No.: 006142
Original Sutra Author: N/A
Author: Harishbhadravijay
Publisher: Navjivan Granthmala
Publication Year: 2005
Total Pages: 158
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 80

કહેવાનું તાત્પર્ય એજ કે, જીવનનું વ્યવસ્થિત તંત્ર ચલાવવા ૧૦ પ્રાણ કે પાંચ ઈન્દ્રિય વિગેરે મળી છે. તેમાં જીભ દ્વારા મધુર બોલી, આંખ દ્વારા જીવદયાનું પાલન કરી, કાન દ્વારા નિંદા-કુથલી સાંભળવાની પ્રવૃત્તિ બંદ કરી, મનથી હંમેશાં બીજાની ભલાઈનું ચિંતન કરવું જોઈએ. જે પોતે સુધરે છે તેનું બધું જ સુધરે છે.
ચૌદ ગુણસ્થાનકના આરોહનમાં પણ આજ વાતને આવકારાયેલી જોવા મળે છે. જેમ કે, પહેલી સર્વ સામાન્ય અવસ્થા જે છે તેને મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનક કહેવાય છે. ત્યાર પછી આત્માની પરિણતિ અનુસાર દેશવિરતિ, સર્વવિરતિ આદિ સ્થાને આત્મા ચઢે છે એ ચઢાણ પણ દયાના અંકુરા દ્વારા જ શક્ય છે. ગરમ ખાવાથી કે ઠંડુ પીવાથી યા દવાનું સેવન કરવાથી જેમ શરીરના રોમેરોમમાં જાગૃતિ-ચૈતન્ય પ્રસરે છે તેમ દયાના કારણે માનવીના સર્વ પ્રદેશોમાં સત પ્રવૃત્તિ કરવાનું વીર્ય (બળ) પ્રગટે છે. વિચારોમાં ને વચનમાં મધુરતા-મૂદતા ઉદ્દભવે છે. છઠ્ઠાથી ચૌદમાં ગુણસ્થાનક સુધી અનપેક્ષાની જેમ વિચારોની શુદ્ધિ ઉપર જ પ્રગતિ થાય છે. વસ્ત્ર કે ઉંમરનો ત્યાં વિચાર અસ્થાને બને છે.
ઈતિહાસના પાના ઉપરથી....
(૧) ધર્મરૂચિ અણગારને આજે માસક્ષમણનું પારણું હતું. બ્રાહ્મણીએ આગ્રહ કરી તુંબડીનું શાક વહોરાવ્યું. મુનિએ સ્વસ્થાને જઈ આહાર આલોવી ગુરુને ગોચરીબતાડી. ઉપકારી ગુરુએ લાવેલ(આહારને અયોગ્ય હોવાથી નિરવદ્ય સ્થાને પરડવા, બીજો આહાર લાવવા આજ્ઞા કરી. આવી દયાજનક પરિસ્થિતિમાં મુનિ બ્રાહ્મણી પ્રત્યે ષ પણ કર્યો નહિ. કેવી કરુણા ! "
(૨) રાજગૃહિ નગરીમાં મેતારજ મુનિ સોનીના ઘરેથી આહાર લઈ જંગલના માર્ગે સમિતિ પાળતા જાય છે. પાછળ જ પેલો સોની પોતાના જવલા ચોરી લીધા છે, તેવો મુનિ પર આક્ષેપ કરી પાછા માગે છે. સોની મરણાત ઉપસર્ગ કરે છે. જવલા ન મળવાથી નીરાશ થઈ સોની જ્યારે ઘરે પાછો ફરે છે ત્યારે કચપક્ષીની વિષ્ટામાં જવલા જોઈ સોની પશ્ચાતાપ કરે છે. મુનિની સમતા-દયાની ખૂબ અનુમોદના કરે છે. સંયમ લઈ ઘન્ય બને છે.
(૩) ભ. શાંતિનાથે પૂર્વના મેઘરથ રાજાના ભાવમાં પારેવાને બચાવવા પોતાની કાયા બાજપક્ષીને અર્પણ કરી જીવદયા-કરૂણાની ભાવનાને અખંડ રાખી. દેવે દયાભાવનાની પરીક્ષા કરી રાજાની અનુમોદના કરી.
(૪) કુમારપાળ રાજાએ પોતાના રાજ્યમાં “માર' શબ્દ ન બોલવાની આજ્ઞા કરી હતી. પોતાના બનેવી અર્ણોરાજને એ કારણે જ શિક્ષા કરી તેમજ “ઝાની હિંસા કરનારને દંડ કરી જીવદયાનો મહિમા વધાર્યો હતો. તિય જીવોને પણ ગાળેલું પાણી પીવા માટે આપી દયા–અહિંસા ધર્મ પાળ્યો હતો.
૫૫.