________________
દિર્ઘદર્દીપણાની પાછળ નીચેના વિચારોને જો વાગાળીશું તો કાંઈક પ્રાપ્ત થશે.
વિચારો – ૧. સુખને જોનારી-શોધનારી દ્રષ્ટિને સુખ પ્રાપ્તિના મૂળ સુધી લઈ જાઓ. ૨. દુઃખનો અનુભવ કરનારી વૃત્તિ-દ્રષ્ટિને દુઃખના મૂળમાં છૂપાયેલ વાતોને શોધી લો. ૩. સુખ-દુઃખના મૂળ કારણને નજર સામે રાખો.
આ ઉપરથી ઘર્મી–ધર્મના આલંબનથી સુખ-દુઃખની પુણ્ય-પાપની વ્યાખ્યા જૂદી કરશે. પુણ્યને ભોગવવા કે દુઃખને ભોગવવા એ પ્રશ્નનો જવાબ વિવેક બુદ્ધિથી શોધશે જ્યારે સ્વાર્થથી-ટૂંકી દ્રષ્ટિથી વિચાર કરનાર પુણ્ય-પાપની વ્યાખ્યા જૂદી કરશે. સંપૂર્ણ પુષ્ય ભોગવ્યા પછી પાપ-દુઃખ નજર સામે આવશે એ વાત ભૂલાઈ જાય છે. હકીકતમાં કર્મની નિર્જરા પુણ્યનો વધારો કરે છે.
દૂરબીનનું કામ જે દૂર છે તેને પાસે લાવી બતાવવું. જ્યારે કેમેરાનો લેન્સ પાસેનું દૂર લઈ જઈ ક્ષેત્ર વધારી બતાડે. આ બન્ને કાર્યમાં અપેક્ષાએ ટૂંકી દ્રષ્ટિ એ દૂરબીન છે. જ્યારે દીર્ઘદર્શી એ કેમેરાનો લેન્સ છે. જીવનમાં તરત ફળ મેળવવાની, ચાખવાની વૃત્તિ ધોકા જેવી છે. જ્યારે ફળની અપેક્ષા વગર કાર્યમાં પ્રવિણતા મેળવવાની ભાવના દીર્ઘદર્શીમાં છે. એ જીવને શરીરથી ચર્ચામાંથી આગળ વધારી આત્માને સમજવાની, આલોકથી આગળ વધી પરલોકને નિહાળવાની ક્રમશઃ શક્તિ જાગ્રત કરે છે.
જે પુણ્યવાન આત્માઓએ જીવનમાં દીર્ઘદર્શ ગુણને સ્થાન આપ્યું છે તેઓએ માત્ર વર્તમાનકાળને જ ન જોતાં ભવિષ્યમાં થનારા લાભોને દીર્ઘદ્રષ્ટિથી જોયા છે એમ માનવું પડશે. આ રહ્યા કેટલાક ઈતિહાસમાં સુવર્ણાક્ષરે લખાયેલા પુણ્યવાનોના શુભ કાર્યો.
(૧) ચંપા શ્રાવિકાએ છ મહિનાના ઉપવાસની તપસ્યાનો યશ દેવ-ગુરુની કૃપાને આપ્યો તો હિંસક અકબર બાદશાહ અહિંસાનો ઉપાસક બન્યો.
“(૨) મંત્રીશ્વર વસ્તુપાળે સમય પારખી મસ્જિદો બનાવી તો ફળ સ્વરૂપ જિનમંદિરોની સુરક્ષા સહજપણે થઈ)
(૩X યાકીની મહત્તરા સાધ્વીએ હરિભદ્ર બ્રાહ્મણને ગાથાનો અર્થ જાણવ) ગુરુદેવ પાસે મોકલ્યા તો તાર્કીક શિરોમણિ હરિભદ્રસૂરિ જૈન શાસનને મળ્યા.
(૪) સુવ્રતશેઠે રાજાની પાસે નજરાણું ઘરી ચોરો માટે મુક્તિની માગણી કરી તો ચોરો મુક્ત પણ થયા ને હૃદયનું પરિવર્તન પણ થયું.
જેની દ્રષ્ટિ શોર્ટસાઈડ–છીછરી યા ટૂંકી છે તેવા જીવોને ધર્મરત્નપ્રકરણ ગ્રંથના રચયિતા મહાપુરુષ ધર્મક્ષેત્રમાં પ્રવેશવા માટે અયોગ્ય કહે છે. ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ ભાવનાથી પવિત્ર હૃદયથી અને સવિ જીવ કરું શાસન રસીની ભાવનાથી કરવાનો હોય છે. જેનામાં ખામી છે તેના ફળની પ્રાપ્તિમાં પણ ખામી જ રહેવાની. ધર્મક્ષેત્રમાં પ્રવેશતી વખતે તન-મન-ધન માત્ર નહિ પણ જીવન અર્પણ કરવાનું છે.
૮૩