________________
વિચારો અહીં અટકતા નથી. પણ તૃષાથી પીડાતા જીવો માટે તળાવો, કૂવાઓ બાંધવાનું મનોમન નક્કી કર્યું. કહેવાનું તાત્પર્ય એજ કે, એ જીવે વીતરાગ પરમાત્માના ઉપદેશમાં પોતાની મતિ માન્યતાથી સુધારો કર્યો. આમ ઘર્માનુરાગી ગુણ દોષિત થયો. તરવાનું સાધન ડૂબવામાં પલટાઈ ગયું. સ્વની-પોતાના આત્માની ચિંતામાંથી આત્મા સ્વાર્થની ખાતર પરની ચિંતામાં આરંભ સમારંભમાં અટવાઈ ગયો. જે ગુણના કારણે ક્રમશઃ સદ્ગતિ થવાની શક્યતા હતી તે ગુણ મલિન થવાથી બીજા ભવે દેડકારૂપે જન્મ લેવો પડ્યો.
આનું જ નામ જીવનમાં ગુણાકાર કરો. ગુણની વૃદ્ધિ કરો. પણ ભૂલે ચૂકે ગુણની બાદબાકી કરી ધર્મના દ્વારે, આરાધના દ્વારે, સદ્ગતિના દ્વારે જઈ ખાલી હાથે પાછા ન ફરતાં. જે ગુણવાન હોય તે શ્રદ્ધાવાન હોય. શ્રદ્ધા એના સર્વ કાર્યમાં સફળતા અપાવે છે. શ્રદ્ધા એ જન્મ-મરણના હિસાબને સાનુકુળ કરી આપે છે. શ્રદ્ધા એ પ્રગતિનો પાયો છે.
સંસ્કૃતની એક વિચારવા જેવી વાત સુપ્રસિદ્ધ છે. “દુષ” એક ધાતુ છે. તેમાં દુ-ના ઉકારનો જો ગુણ કરવામાં આવે તો ઉનો “ઓ' થાય. એટલે દુષ નો દોષ થાય. તેમ ગુણ જો જીવનમાં દોષિત, મલિન થાય તો એ માનવ જીવનને દોષિતનિંદીત કર્યા વિના ન રહે. પછી આત્મકલ્યાણની બાજી બગડે તેમાં નવાઈ શી? તળાવે જઈ તરસ્યા જ રહેવું-આવવું પડે.
કાવ્યશાસ્ત્રમાં પિંગલમાં છંદ અને માત્રાનો સુમેળ રાખવાનું કહ્યું છે. કવિઓ જો આ બન્નેના નિયમોને સાચવે તો એની રચના લોકપ્રિય બને, લોકજીભે બોલાતી જાય. પણ ભાવ, વિચાર, રજુઆત સારી હોય પણ છંદ-માત્રાનો મેળ ન જામે તો ? એજ કે એ રચના શ્રવણેન્દ્રિયને સાંભળવી ન ગમે.
આજ રીતે જ્યોતિષને નજર સામે લો. કોઈની જન્મ નક્ષત્રની કુંડલીમાં ૧૨ આંકડાને જે રીતે લખવાના હોય તેવા લખાયા. તે ઉપરથી કુંડલી ઘણી સારી છે એમ ફળાદેશ જાહેર થયું પણ આયુષ્ય અલ્પ છે. અથવા લગ્ન કુંડલીમાં બન્ને પક્ષની સ્વતંત્ર કુંડલી સારી પણ બન્ને વચ્ચે મેળ મળતો નથી તો ? નાનકડો દોષ પણ ઈચ્છેલા પરિણામને આપવા સમર્થ નથી.
જ્યાં ગુણદ્રષ્ટિનો વિકાસ છે ત્યાં સર્વ રીતે બોલબોલા માટીમાં હાથ નાખે તો પણ સોનું થાય અને દ્રષ્ટિદોષ હોય તો સર્વ રીતે અવિનાશ ! આપણે સૌ આપની ગુણદ્રષ્ટિનો વિકાસ કરી જીવન સફળ કરીએ એજ શુભકામના...
* અસ્વસ્થ માનવીને ‘નજર લાગી છે', “નજર ઉતારવી છે એમ પ્રવૃત્ત કરી નજર મુક્ત કરાય છે.
૬૭