Page Text
________________
શરમાળ
ચરણ-નવમું
લજ્જાળુ.. | શ્લોક :]
લાલુઓ અકજજે વઈ ણ જેણ તણચંપિ I
આચરઈ સયાચાર ન મુજઈ અંગીકાં કવિ II૧દ્રા | ભાવાર્થ :
લજ્જાળુ આત્મા અલ્પ પણ અકાર્યનો દૂરથી જ (અચૂક) ત્યાગ કરે છે. તેમજ જેને સદાચાર કહેવાય તેવા વ્યવહારને સ્વીકારે-આચરે છે અને અંગિકાર કરેલા વ્રતને ક્યારેય છોડતા નથી. તેથી તે ધર્મનો અધિકારી છે. (૧૬) | વિવેચન :
લજ્જાળું” અને “નિર્લજ્જ એકને સદ્ગુણી કહીશું તો બીજાને દુર્ગુણી કહેવો પડશે. કદાચ એકને ધર્મના સહવાસી માનીશું તો બીજાને ઘર્મથી અલિપ્ત-વિમુખ કહેવો પડશે. જો કે અપેક્ષાએ અનેકાંતવાદની દ્રષ્ટિએ એક ધર્મનો ઉપાસક તો બીજો બાહ્ય રીતે સંવત્સરીનો ઘર્મ કરવા ખાતર કરવા જનારો એમ પણ સમજીશું.
લજ્જાળુ – પાપ હોશથી ન કરે, અયોગ્ય કામ ઈચ્છાથી ન આચરે, પોતાની ઉંમર, કુળ, મર્યાદા, લોક વ્યવહારાદિને નજર સામે રાખી આકસ્મિત રીતે અયોગ્ય આચરણ થઈ ગયું હોય તો ક્ષમા માગે. પ્રાયશ્ચિત્ત લે, ફરી ન કરવાની ખાત્રી આપે. ટૂંકમાં એ અયોગ્ય કાર્ય ન કરે અને થઈ જાય તો અટકી જવા પ્રયત્ન કરે. તેથી લજ્જાળુને શરમાળ, શરમીંદો વિગેરે પણ કહેવાય છે.
નિર્લજ્જ – જેણે મૂકી લાજ, તેનું નાનું શું રાજ” આ કહેવત મુજબ નિર્લજ્જના આચાર, વિચાર, વર્તન, જીવન સર્વ રીતે હાસ્યાસ્પદ હોય છે. બીજા શબ્દમાં પાગલગાંડો માનવી જેમ જીવન જીવે તેનાથી પણ અપેક્ષાએ જોનાર, સાંભળનારને શરમ લાગે તેવું એ જીવન જીવતો હોય છે. “પાપ અસ્માકં બાપની જેમ અયોગ્ય કાર્ય કરવું એ વંશ પરંપરાગત અમારો હક્ક છે. તેમ જગતને બગાડે. - શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે, ચક્રવર્તિના ઘોડાને બળજબરીથી શીયળ પળાવવામાં આવે છે. કારણ, ૧૪ રત્નમાનો એક છે. કુળવાન, બળવાન, જાતિવાન ઉત્તમ લક્ષણવાન હોવાથી તેની યોગ્યતા જાળવવાની હોય છે. તેજ રીતે ઉત્તમકુળના સંસ્કારથી, લોહીની ખાનદાનીથી અથવા શાસ્ત્રોની ઉપદેશાત્મક વાણીથી લજ્જાળુ લાજ-શરમથી પણ ધર્મી જીવન જીવે. ટુંકમાં શેતાનને સજ્જન બનાવનાર, પતિતને પાવન કરનાર, વિષયકષાયોને વશ કરનાર લજ્જાળુ હોય છે. ભૂલે ચૂકે પણ એ નિર્લજ્જની કે હલકા વિચારો રાખનારની સોબત ન કરે.
૪૬
| SR No. | 006142 |
| Book Title | Dharm Mahelna 21 Pagathiya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |