Page Text
________________
વિનય છે એ સમજાઈ જાય. પૈસો ઘનિક પાસે છે જ્યારે જ્ઞાન ગુરુ પાસે છે. એ પ્રાપ્ત કરવામાં ઘણી મહેનત કરવાની જરૂર નથી. માત્ર વિનયવાન થાઓ પૈસો કે જ્ઞાન અવશ્ય મળશે. જ્યાં તમે છો તે સ્થળથી આગળ ઉચ્ચ સ્થાને લઈ જનાર જો કોઈ હોય તો તે વિનય છે.
વિનયી પુણ્યવાન હોય, પાપી ન હોય. સમજદાર પુણ્યવાન હોય, અવગુણનો ભંડાર ન હોય. વિનય મનથી, વચનથી ને કાયાથી કરી શકાય છે. કરવો જોઈએ. પૂજ્યમાં પૂજ્ય બુદ્ધિ એ માનસિક વિનય. પૂજ્યના ગુણ ગાવા, અવગુણ ન વર્ણવવા તે વાચિક વિનય અને ઉપકારીની સેવા-ભક્તિ, વંદનાદિ કરવા તે કાયિક વિનય.
વિનયની સાથે વિવેક ભાઈ ભાઈ જેવો સંબંધ ધરાવે છે. વિનય વિના વિવેક પ્રગટે નહિં અને વિવેક વિના વિનય શોભે નહિ. દેવ, ગુરુ, ઘર્મ, જ્ઞાનનો જે વિનય કરે છે તે વ્યક્તિએ પ્રથમ જીવનમાં વિવેકદ્રષ્ટિ કેળવવી જોઈએ. કોઈપણ ધર્મકાર્ય, શુભકાર્ય કરતાં પહેલાં અશુભ, અવિવેકભર્યું કરવું નથી એવો સંકલ્પ કરો. અન્ય સ્થળે કરેલું, બાંધેલું પાપ જો શુદ્ધ અધ્યવસાય હોય, ક્રિયામાં અભિરૂચિ હોય તો જરૂર ધર્મસ્થાને એ પાપ કર્મ ક્ષય પામે પણ જો ઘર્મસ્થાનમાં પાપ કરો, કર્મ બાંધો તો વજલેપ જેવું એ પાપ નિયમા આત્માને ભોગવવું જ પડે.*
મનુષ્ય પાસે કામદેવ જેવું રૂપ હોય, મીઠા વચન બોલવા બુદ્ધિ હોય, થનગનતું યૌવન હોય, ધનના ઢગલા હોય પણ સગુણરૂપ વિનય, વિવેક જો ન હોય તો એ મનુષ્ય કાંઈ સફળતા પામતો નથી.
એક રાજાની ભાટચારણે સ્તુતિ કરતાં કહ્યું, રાજન ! આપનામાં બે સગુણ છે અને ૯૮ દુર્ગુણ છે. ભાટચારણની વાત સાંભળી રાજા, મંત્રી, પ્રજા આશ્ચર્ય પામ્યા. આવી અયોગ્ય સ્તુતિ કરાતી હશે? બીજી ક્ષણે વળી ભાટચારણે આગળ કહ્યું, હે રાજા! આપના પડોશી રાજાઓમાં ૯૮ ગુણ છે અને બે દુર્ગુણ છે. છતાં આશ્ચર્ય છે કે, આપ પૂજનીય, વંદનીય, આદરણીય છો.
ભાટચારણની વાતે બાજી બગાડી નાખી. મંત્રીએ સમય સૂચકતા વાપરી સભાનું વિસર્જન કરી રાજાને નગરી બહાર બગીચામાં ફરવા લઈ ગયો. રાજા ગુસ્સામાં હતા. આવું અપમાન સહન કરવા તૈયાર ન હતા. જ્યારે સવાર પડે ને ક્યારે બદલો લઉં એજ વિચારમાં ખોવાઈ ગયા હતા.
મંત્રીએ રાત્રે ચારણને સ્તુતિનો ભાવાર્થ પૂછ્યો. ભાટચારણે કહ્યું, તમારા રાજાએ કોઈને પીઠ અને છાતી બતાડી નથી. તેનું જીવન સાત્વિક છે. જ્યારે બીજાઓએ બતાડી છે. મંત્રી ગંભીર અર્થવાળી સ્તુતિનો અર્થ સાંભળી આનંદિત થયો. સાથોસાથ વિનયપૂર્વક જો સ્તુતિ થાય તો પ્રશંસાને પાત્ર થવાય એમ કહી રાજા તરફથી બક્ષીસ આપી વિદાય કર્યો. * અન્ય સ્થાને કૃતં પાપં, ધર્મસ્થાને વિનશ્યતિ, ધર્મસ્થાને કૃતં પાપં, વજલેપો ભવિષ્યતિ
૧૦૧
| SR No. | 006142 |
| Book Title | Dharm Mahelna 21 Pagathiya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |