________________
‘બિંદુ
.
ઉપસંહાર...
| શ્લોક :
એ એ ઈગવીસગુણા સુયાણસારેણ કિંચિ વખાયા ! અરિહંતિ જમ્મરણં ઘે; એએહિ સંપન્ના રિલા પાયગણ વિહિણા એએસેિ મક્ઝિમા વરા નેયા ! એવો પણ હીણા દરિદપાચા મુખેચવા I૩ના ધમ્મરયણOિણા તો પટમ એમળ્યમિ જઈયળ્યું !
જે સુદ્ધભુમિગાએ રેહઈ ચિત્ત પવિત્તપિ Il૩૧ના ભાવાર્થ : |
શ્રુત(જ્ઞાન)ના અનુસાર આ રીતે કમશઃ એકવીસ ગુણોને કાંઈક અલ્પ બુદ્ધિએ કહ્યાં-બતાડ્યાં છે. તેનું મુખ્ય કારણ એજ કે, આ ગુણોથી જે જીવ યુક્ત હોય તે જ (સંપૂર્ણ રીતે) ઘર્મરત્નને જીવનમાં ગ્રહણ કરવા યોગ્ય છે. (૨૯)
આ ગુણોમાંથી જે જીવો ૨૫% ગુણોથી જો રહિત હોય તો તે મધ્યમ કક્ષાના અધિકારી જાણવા. ૫૦% ગુણોથી જો રહિત હોય તો તે જીવ જઘન્ય સમજવો અને અડધાથી પણ (અધિક) ઓછા ગુણવાન ભારેકર્મી દરિદ્રની શ્રેણિનો જાણવો. (૩૦)
આ કારણે જે ધર્મરૂપી રત્નનો અર્થ હોય તેવા ભવિજીવે સર્વપ્રથમ આ (સ્વપર ઉપકાર) ૨૧ ગુણોને ઉપાર્જન (મેળવવા માટે) કરવા યત્ન કરવો જોઈએ. કહ્યું પણ છે કે, આકર્ષક, પ્રેરણાત્મક ચિત્રનું આલેખન શુદ્ધ પાત્ર (ભૂમિ) ઉપર જ શોભા આપે છે. (૩૧) વિવેચન |
દિવો સ્વ-પર ઉપકારી છે. શૂન્ય-સ્વને નુકસાનકારી પરને લાભ/નુકસાનકારી છે.
જગતમાં જેટલા દ્રવ્યો છે એ બધા અનેકાંતવાદની દ્રષ્ટિએ લાભદાઈ પણ છે ને નુકસાનકારક પણ છે. પ્રારંભ અને અંત (ક્ષય) તેમાં છૂપાયા છે.
જે પોતાને જાણે છે તે બધાને સારી રીતે જાણે છે.” આ આગમસૂત્ર પણ કાંઈક સ્વ પરના ભેદ માટે ચિંતનની પગદંડીએ જવા કહે છે.
ગમે તે હોય આ એકવીસ ગુણો જીવનના પ્રથમ પગથિયારૂપ બિંદુસમાન છે. ત્યાર પછી જ માર્ગાનુસારી, સમક્તિધારી, દેશવિરતિધર, સર્વવિરતિઘર જેવા પગથિયે જીવને એક યા અનેક ભવોમાં ચઢવાનું છે. તો જ એ શૂન્યમાંથી સર્જનરૂપ ૧૨૨
