________________
પદ :
ચિંતન ઃ
તું પ્રભુ મારો, હું પ્રભુ તારો,
ક્ષણ એક મુજને નાહિં વિસારો.
પસંદગી કરો...
ભ. મહાવીર સ્વામીની અનેકાનેક ઉપદેશધારામાં એક સ્થળે ‘પસંદગી કરો'ની ગંભીર વિચારણા-ઉપદેશના માધ્યમથી આપી છે.*
‘‘હે કલ્યાણવાંછુ આત્મન્ ! તું તારા કલ્યાણના માર્ગને સમજી-વિચારી લે. તે જ રીતે પાપના માર્ગને પણ જાણી-જોઈ લે. આ બે માર્ગ જાણ્યા-જોયા-સમજ્યા પછી તને જે માર્ગે જવું હોય તે માર્ગે જે. પસંદ કરજે.''
જેવા ગતિ તેવી મતિ અથવા કર્મનુંસારી ગતિ. આ સિદ્ધાંત અનુસાર જગતમાં ભારેકર્મી જીવને આત્મકલ્યાણનો માર્ગ અઘરો લાગે છે. જ્યારે હળુકર્મી આત્માને અકલ્યાણનો માર્ગ ભારે ને અહિતકારી લાગે છે.
મિથ્યાત્વી સ્વકલ્પીત અજ્ઞાન ગર્ભીત માન્યતા ત્યજવા તૈયાર થતો નથી. જ્યારે સમકિતી આત્મા ‘સાચું ને મારું' એ ભાવનાથી રોજ એક એક નવો સદ્ગુણ જીવનમાં ઉતારવા પ્રયત્ન કરે છે. પોતાની આધ્યાત્મિક મૂડી વધારે છે અને જે જે પુરુષોએ ઉપકાર કર્યો છે તે સર્વેનો કૃતજ્ઞભાવે આભાર વ્યક્ત કરે છે.
એક ભિખારી નગરીમાં ત્રણ ત્રણ દિવસથી ખાવા માટે ભિખ માગે છે પણ કોઈ આપતું નથી. કંટાળીને છેલ્લે ત્યાગી, તપસ્વી, દયાના દાતાર એવા મુનિને વિનંતી કરી. પરિણામે તેઓએ ભિક્ષા-ગોચરીના અધિકારી ગુરુવર્યશ્રીને વિનંતી કરવા કહ્યું. ત્યાં કાંઈક મળશે એ આશાએ તે ગુરુની પાસે ગયો.
ગુરુવર્ય કરુણાળુ હતા. દુઃખીયાના દુ:ખને દૂર કરવાનું માનતા હતા. સ્થિરીકરણના માધ્યમે તેઓએ ભિખારીને કહ્યું, આ ગોચરી—ભિક્ષા મુનિઓ માટે શ્રાવકો દ્વારા મળેલી છે. જો દુઃખમાંથી મુક્ત થવું હોય, સંસાર દાવાનલથી પાર ઉતરવું હોય તો સંયમનો માર્ગ એ શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. એ માર્ગ સ્વીકારનારને બધા બાહ્ય-અત્યંતર સુખ મળે છે.
ગુરુદેવની વાણી સાંભળી ભિખારી બાહ્ય અવસ્થા ભૂલી ગયો. તેનામાં રહેલું આત્મતત્ત્વ જાગ્રત થઈ ગયું. ભિખારી મટી સંયમી દીક્ષાર્થી થઈ ગયો. એને શ્રદ્ધા થઈ કે મને ઓઘો ને મહુપત્તી મળવાથી મારી બધી વિટંબણા ભાંગી જશે. ખૂબ પ્રસન્ન થયો. ગુરુદેવે, તેઓના શિષ્ય-પ્રશિષ્યોએ ભિખારીની ભુખ દૂર કરી. ઘણા દિવસે ખાવાનું મળ્યું. તેથી આકંઠ ભોજન–ગોચરી કરી એ તૃપ્ત થયો.
* સોચ્યા જાણઈ કલ્લાણં, સોચ્યા જાણઈ પાવર્ગ । ઉભયંપિ જાણઈ સોચ્યા, જં સેયં તં સમાચરે ॥
૦૫