Page Text
________________
‘સ્વરૂપવાન’
શ્લોક :
ચરણ-બીજું પ્રશસ્ત રૂપ...
સંપુત્રંગોવંગો પંચિંદિયસુંદરો સુસંઘચણો । હોઈ પ્રભાવણદેઉ ખમો ય તહ રુવર્વ ધર્મો મા
ભાવાર્થ :
જેના અંગોપાંગ સંપૂર્ણ હોય, ઇન્દ્રિયો સપ્રમાણ ને સુંદર હોય, સંઘયણ ઉત્તમ હોય તેને રૂપવાન—સ્વરૂપવાન કહેવાય. અને તેવો જ (ભાગ્યવાન) પુરુષ ધર્મને દીપાવી શકે છે. ધર્મ પાળવામાં શક્તિમાન થઈ શકે છે. (૯)
વિવેચન :
ધર્મના દ્વારે પ્રવેશ માટેની યોગ્યતાના વિચારો અહીં રજૂ કરીએ છીએ.
શરીર વિજ્ઞાનની દ્રષ્ટિએ જે જીવને મસ્તક, છાતી, ઉદર (પેટ), પીઠ, બે સાથળ અને બે હાથ એમ આઠ અંગો સપ્રમાણ હોય, આંગળી વિ. ઉપાંગો પ્રમાણોપેત હોય અર્થાત્ ૩૨ લક્ષણવંત માનવી હોય તે યોગ્ય સ્વ-રૂપી કહેવાય.*
જેના શરીરમાં ખોડખાંપણ (ઉણપ) હોય, વિકલાંગ હોય, નામકર્મના પ્રભેદમાં (શરીર નામકર્મ) ક્ષતિ હોય, સંઘયણ સંસ્થાનમાં ખામી હોય, જન્માંધ કે રતાંધ હોય તેવા જીવોને છોડી બાકીના પંચેન્દ્રિય સુંદર સુશોભિત (બાહ્ય-અત્યંતર) શરીરવાળા જીવોને પુણ્યવાન કહેવાય છે.
८
કર્મના કારણે યા ઉંમરના કારણે મનુષ્ય જન્મ પામ્યા પછી અશાતાવેદનીય કર્મના ઉદયે રોગી હોય, બોબડો, પ્રજ્ઞાચક્ષુ, મૂંગો કે બહેરો વિગેરે દોષવાળો હોય તો તેવા જીવે આર્તધ્યાન ન કરતાં શાંતિથી ધર્મારાધના કરવી હિતાવહ છે. સુકૃત્યની અનુમોદના પણ પુણ્ય બંધાવે, કર્મ ખપાવે છે, જ્યારે દુષ્કૃત્ય નવા પાપ બંધાવે એ વાત ભૂલવી નહિં.
ન
સ્વરૂપવાનમાં રૂપ—બે પ્રકારના જો કલ્પવામાં આવે તો સહેલાઈથી ગુણ+રૂપ એવો એક વિભાગ ધર્મી તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામે. કદાચ જીવનમાં ગુણ હોય અને પ્રશંસાપાત્ર રૂપ ન હોય તો પણ એવા આત્માને ધર્મની શ્રેણીમાં મૂકી-ગણી શકાય. પણ જે નિર્ગુણી હોય તેવો રૂપવાન કે કદરૂપો આત્મા સદ્ધર્મનો અધિકારી થવા યોગ્ય સમજાય નહિં. એટલા જ માટે રૂપવાનના સમકિતી અને મિથ્યાત્વી એવા ભેદ દર્શાવ્યા છે. ટૂંકમાં સ્વરૂપવાન સદ્ગુણના કારણે ધર્મી બની પ્રશંસાપાત્ર બને છે.
* સંપૂર્ણ શુદ્ધ શરીરધારીને અંજનશલાકા આદિ વિશિષ્ટ વિધિ-વિધાન કરવા માટે યોગ્ય કહેલ છે. બલિ માટે પણ ૩૨ લક્ષણવંતા બાળકની (અમરકુમારની જેમ) શોધ થાય છે.
| SR No. | 006142 |
| Book Title | Dharm Mahelna 21 Pagathiya |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Harishbhadravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |