Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha ja jau chaoooooo dharma ane dharmanAyaka na dharmo dhaarmikaivinaa| ( dhamanAyaka vinA dhama TakI zakatA nathI : Fa :: saMpAdaka :: zAntilAla vanamALI zeTha :: sela ejanTa :: gurjara graMtharatna kAryAlaya : a ma dAvA da
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ = == [ pUjyazrI javAhiralAlajI mahArAjazrInA dharmavyAkhyAnene AdhAre saMpAdita ] dharma ane dharmanAyaka :: saMpAdaka : zAntilAla vanamALI zeTha na dharmo dhArmikaivinA saMskArane ghaDe dharma, dhamane dhanAyake dharmajIvI vinA dharma kaho kema ke kayahAM? jemAM che satya ne dhama dayA saMyama ne dama, je che nirmaLa ne dhIra, "sthavira" te gaNAya che. :: sela ejanTa :: gurjara grantharatna kAryAlaya gAMdhIroDa, amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakaH zAntilAla vanamALI zeTha - mahAdevazerI, mATe ceka jetapura, ( kAThiyAvADa ) prathamAvRtti prata H 2100 sva. sau. dhanalakSmI zAntilAla jhaverInI puNyasmRti athe amUlya bheTa kiM. 12 AnA amUlya che AnA * mudraka : maNilAla kalyANudAsa paTela sUryaprakAza prinTIMga presa, pAnakAranAkA, amadAvAda.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa zrI dha vIra durlabhajIbhAi tribhuvanabhAi jhaverI, jepura zrI zraddheya ! Ape mArA jIvanane zikSaNa ane saMskAra, sneha ane sadbhAva, vAtsalya ane vinaya, Adi guNasaurabhathI suvAsita karI mane upakRta karyAM che tenA smaraNacinharUpe tathA sadgata pratApI pUjyazrI zrIlAlajI mahArAjazrIe saurASTranI dhabhUmimAM rAkhelAM dhakhIjane sIMcavA ane a paripAkane pASavA temanA uttarAdhikArI vidvAn pUjyazrI javAhiralAlajI mahArAjazrIne saurASTra tarapha lAvavAmAM rAjakATa zrI saMdha sAthe ApanA parizrama khAsa ullekhanIya hatA tenA smaraNA` A dha'pustaka Apane aNu karatAM AnaMda anubhavuM chuM ane peAtAne kRtakRtya thayA samajuM chuM. vinIta, zAntilAla vanamALI zeTha 0000
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ ll ali A dharmapustakanI prasAdI kaccha-kAThiyAvADa, gUjarAtane AMgaNe AMgaNe pahoMcI zake ane sAcI dhama bhAvanAnI jAgRti thAya e zubha AzAe 10 a. sA. dhanalakSmI zAntilAla jhaverInI AtmazAnti ane puNyasmRti arthe A dharmapustakanA pracAranI yeAjanAne sakriya rUpa ApavAmAM AvyuM che. A rIte A pustakanA prakAzanamAM mane je sahakAra ApyA che te mATe sahAyakanA kRtajJa chuM. zAntilAla vanamALI zeDa dharma - jAgaraNa uTha jAga musAphira bhora bhaI, aba raina kahA~ jo sovata hai ! jo jAgata hai vo pAvata hai, jo sovata hai vo khovata hai | Tuka nIMda se a~khiyA~ khola z2arA, o ! gAphila raba se dhyAna lagA / ye prIta karana kI rIta nahIM, raba jAgata hai tu sovata hai | nAdAna bhugata karanI apanI, o pApI ! pApa meM caina kahA~ / jaba pApa kI gaTharI zIza dharI, phira zoza pakar3a kyoM rovata hai | jo kAla kare vo Aja hI kara, jo Aja kare vo aba karale / jaba ciyA khetI cuga DArI, phira pachatAve kyA hovata hai | [[2 ||
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka na dharmo dhArmikairvinA | 6 ghaDe dharma, dharmone saskArAne dhanAyakA;' dhajIvI na hoya te; kaho dhama Take kayAM ? dharmamagala che. temAM, ahiMsA tapasacama; devA paNa tame tene; dharma jenu sadA mana. haNyA dharmo haNe che mATe kA' mA NA muMDAve mAtra mAthuM je, vaye jo vRddha hAye tA ne, rahye che rakSatAM khare; ane; haNAyo haze. rakhe ! sthavira te nahIM bane; khAlI jINu gaNAya te. yA ne krama; jemAM che satya ne dharma sacama je che nirmaLa ne dhIra; te sthavira ' gaNAya che. zrI. satakhAla DIODIGDIOX
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmAmRta grAmadhama :-sa'skArI sarasa kSetre, vAgyuM bIja yathA phaLe; tema grAmadhama kSetre; sarva dharmAM taNuM mULa, grAmama na hAye tA; khIjA dharmAM badhAM phaLe. grAmadharma vade jinA; khIjA dhamAM Take nahi. nagaradharma :-nagaradharma che vADa, grAmadharma bhUmi taNI; save nAgariko pe'lAM; rakSo grAmadhamane rASTradharma :-jananI teA jaNI chUTe, pRthvI pALatI poSatI; e janmabhUmine khALe; jIvana-mRtyu joDo. vratadha:-satyalakSI ahiMsA ke khIjI lIdhela Tekane; pALajo mRtyunI sADhe; cAvI e jagajItanI. kuLadharma :-UMca ke nIcanuM mApa, nathI kuLa, kulInatA; jAti che kalezanuM khIja; bIja saMtASanuM guNu. gaNadharma :-sarva siddhi tathA zakti, samAI gaNadharmamAM; gavAyuM dharma zAstromAM; gaurava gaNadharma nuM. gaNadharma-prajAtaMtra, jUnA e ama vArase; sattA jo lUTaze ene; jIva sATe jhajhamazuM. saMghaH-saMghanI zaktinuM joma, sarvatra kArya sAdhatuM; sadha tA saMpathI jAme; sape zAnti tathA sukha;
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka-zrAvikA, sAdhu, sAdhvI-saMgha gaNAya che; saMghanA saMpamAM zAnti; tyAga ne tapanuM phaLa. sUtradharma-dare joDAyelI seya, paDI khavAya nA kadI, tema jJAnI jage che, "peluM jJAna pachI dayA." cAritradharma-mukti maMdiranuM dvAra mAtra cAritradharma che AcAramAM na Ave te vicAro mAtra zunya che. vicArone pacAvIne, grahI vivekabuddhithI; gRhidharma munidharma yathAzakti samAcAra. jIvanadharma-jIvanadharmanuM eya, vizvabaMdhutvasAdhanA vizva zAnti jagAvAne; ene jIvanamAM vaNe. jIvanamAM vaNAze je, vizvabaMdhutvabhAvanA sa sAthe mitratA thAze; ravaira zamI jaze. zrI. saMtabAla as ::
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana prastuta dharma ane dhanAyaka' nAmanuM pustaka ratalAmanA zrI hitecchu zrAvaka moMDala taraphathI prakAzita thaelI dha vyAkhyA ' nAmanA pustikAne AdhAre taiyAra karavAmAM AvyuM che. ' ' zrI sthAnAMga nAmanA jaina aMgasUtramAM daza dharmo ane tenI vyavasthA karanAra daza dharmAMnAyakAnuM suMdara vidhAna karavAmAM AvyuM che. te ' dharma ane dhanAyaka ' viSe pratApI pUjya zrI javAhiralAlajI mahArAjazrIe curumIkAneranA cAturmAsamAM vidvatApUrNa je dhavyAkhyAnA ApelAM tene A sArasa'graha che. pUjyazrI javAhiralAlajI mahArAjazrI eka pratApI pUjya hAvA uparAMta zAstravizArada ane prakhara vyAkhyAtA che. temanI pratibhAzAlI vyAkhyAnazailIthI jaina jainetara aneka vidyAneA AkarSAyA che. temanI vyAkhyAna zaktinI sAthe sUtrasAhitya tathA anubhava - jJAnanA suMdara sumeLa thayA heAvAthI temanuM vyAkhyAna eTaluM sAragabhita ane rAcaka thAya che ke je janasAdhAraNa tathA vidvAne samAna rAcaka ane pathya ane che. prastuta dharma ane dhanAyaka upara temaNe karelAM vyAkhyAne uparathI temanI pratipAdanazakti, suvyavasthita kramika vyAkhyAnazailI tathA sUsiddhAntanI vidvatAne pUrepUrA paricaya maLI zakaze. 6 " thADAM varSo pahelAM dharmavyAkhyA 'nA keTalAka bhAganA me zraddhALuddhie akSarazaH anuvAda karelA ane * jaina prakAza 'mAM prakAzita karAvelA tyAre pAThekAe tathA jaina' jevA prasiddha sAptAhika patre anuvAdalekhAne AdhAre traNa cAraagralekhA lakhI e gujarAtI anuvAdane apanAvyo ane pustakAkAre prakAzita karavAnA abhi '
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAya vyakta karI mane prAtsAhita karyAM. mane te vakhate ema lAgyuM ke gujarAta-kAThiyAvADane jaina samAja, pUjyazrInI amRta vANInuM rasapAna karavA talapI rahyo che te e gUjarAtI anuvAdane zAdhitavardhita saMpAdita karI pUjyazrInA saurASTranA cAturmAsanA samaye prakAzita karavAmAM Ave tA sAruM. mArI AMtarika icchA Aje phaLIbhUta thatI joI mane Atmasa MtASa thAya che. AzA che ke prastuta pustaka pUjyazrInI prathama prasAdIrUpe samAjamAM sArA satkAra pAmaze. A pustakamAM varNavelAM daza dharmo ane daza dhanAyakAnuM satya svarUpa samajavA mATe paraparAne nAme rUDha thayelI aMdhazraddhAne aLagI karI vivekamuddhi ane syAdvAdazailInA sadupayoga karavAnA saune Agraha anurAdha che. syAdvAda e dha dvArane udhADavAnI sAcI cAvI che. A pustakane janasamAjopayegI banAvavA mATe uddAra bhAvanAne Azraya laI, bhinna bhinna zakti--je kevaLa matAiinavezane kAraNe upayAgamAM AvyA pahelAM ja veDaphAI jAya che--tene samanvaya karavAmAM AvyA che ane veDaphAI jatI zaktionA sadupayAga kema thAya tenuM paNu digdarzana karavAmAM AvyuM che. te pustakanA vAcanathI spaSTa jaNAI Avaze. saMkSepamAM A pustakane sAmpradAyika na banAvatAM janasamAjopayAgI banAvavAnA yathAzakya prayatna karavAmAM AvyA che ane pratyeka viSayane vizada karavA mATe pariziSTA ApI rASTrIya, sAmAjika ane dhArmika dRSTibindue vicAravAmAM AvyA che. A dharmapustaka rASTra, samAja ane dharmAMnA kalyANamAM thADI ghaNI sahAyaka nivaDI tA tenI pAchaLa karavAmAM AvelA zrama sArthaka ja che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ "dharmavyAkhyA" pustakanuM dhanavadhana sAthe svatanna saMpAdana karavA jatAM bhAva tathA bhASAmAM sAdhubhASAthI viparIta, ochuM ke adhika lakhAyuM hoya te pUjyazrInI tathA sujJa zrAvakenI kSamA yAcuM chuM. ane bhaviSyamAM tenuM saMzodhana thAya te mATe bhUlo tarapha mAruM dhyAna kheMcavA prArthanA karuM chuM. A pustakanA saMpAdanane aMge dharmavyAkhyA pustakane mukhya AdhAra lIdhe che ane te pustakamAM varNita daza dharmo vizeSa spaSTa karavA mATe lokajIvana, dharma, rAjakathA Adi keTalAMka pustakane tathA jena" patranA agralekheno upayoga karyo che te badala prakAzakone tathA lekhakene AbhAra mAnuM chuM. ane saMpAdana tathA prakAzanakAryamAM bhUla thaI hoya te dhyAna kheMcavA vinavuM chuM. zrI hiteSu zrAvaka maMDaLa, zrI durlabhajI jhaverI, paM. becaradAsajI zrI. dhIrajalAlabhAI. zrI. khuzAladAsabhAI, zrI pramodabhAI zrI dalasukhabhAIvagere Aptajanoe protsAhanadvArA, paM. munizrI saMtabAlajI, AtmAthI mehanaSijI vagere munivaryoe sahakAradhArA ane gUrjara grantharatna kAryAlayanA mAlIka zaMbhubhAIe tathA "sUryaprakAza presanA menejara zrI zAstrIjIe pustaka prakAzanamAM madadadvArA je mane suMdara sahakAra Apyo che. te badhAno ane AbhAra mAnavAnI A taka lauM chuM. jJAnapaMcamI jetapura (kAThiyAvADa) 14 zAntilAla vanamALI zeTha
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ fIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iii iiiiiiiiiiiiiiiiiApa dharmAcaraNa he gRhastha ! je kaI mANasa prANaghAta nathI karato, cerI nathI karo ane padArAgamana nathI karate, A traNa rIte te dehathI dhArmika ane nyAcya AcaraNa kare che. te asatya nathI late caDI nathI khAte, gALe nathI bhAMDato ane vRthA baDabaDATa nathI karato. A cAra rIte te vAcAthI dhArmika ane nyAya AcaraNa kare che. te abhiLyA, dveSa ane nAstikatAthI virata thAya che. A traNa rIte te manathI dhArmika AcaraNa kare che. A pramANe kAyAthI, vAcAthI ane manathI je puNyakarmo kare che te prANuM mRtyune jItI saddagatine pAme che. AthI viparIta je manathI, vAcAthI ane kAyAthI adhArmika pApakarmo kare che te prANI mRtyumukhamAM sapaDAI durgatine pAme che. " -majhimanikAya. pR. 258
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. pUchAMka viSaya [ pUrvArdha ] viSacapraveza - 140 140 - 142 153 : : anukrama : : dharma ane dhanAyaka pRSAMka | na. viSaya [ uttarAI] 1 | viSayapraveza 1 grAmasthavira 2 nagarasthavira 3 rASTasthavira 4 prazAstAsthavira 5 kuLasthavira 6 gaNusthavira 7 saMghasthavira 8 jAtisthavira 9 sUtrasthavira 138 | 10 paryAyasthavira 171. 193 1 grAmadharma 2 nagaradharma - 3 rASTradharma 4 vratadharma 5 kuLadharma 6 gaNadharma 7 saMghadharma 8 sUtradharma 9 cAritradhama 10 jIvanadharma pariziSTa 211 217 223 226 230 23ra ja. .
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 - [ - dharma ane dharmanAyaka = ~ = - --- = - na dharmo dhaarmikaivinaa| - - "dharmanAyaka vinA dharma TakI zakatuM nathI." - = -- - - dharma - [ pUrvAdha ] = - - = - = dharma eva hato hanti dharmo rakSati rkssitH| tasmAddhoM na hantavyo mAno dharmo hato'vadhIt // je manuSya dharmane nAza kare che, dharma tene nAza kare che; je dharmanI rakSA kare che, dharma tenI rakSA kare che.. A pramANe dharmane nAza karavAthI ApaNe nAza thaze, * * ema jANune dharmane nAza na kara . -manusmRti. = 00
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka [ dharmavyAkhyAne bhAvAnuvAda ] dharma [ pUrvAdha ] viSayapraveza dharma vastutaH buddhicAhya nathI, paraMtu hRdayagrAhya che.-gAMdhIjI yato dharmastato jyH| jyAM dharma tyAM jaya. koI paNa makAna ke mahelanuM lAMbuM AyuSya tenA majabUta pAyA upara AdhAra rAkhe che. ane eTalA mATe mANase makAnane pAyo UMDAmAM UMDe ane majabUta banAve che. mAnavajIvana paNa eka makAna jevuM che. ane dharma e tenA pAyArUpa che. mAnavajIvanane vyavasthita ane sudaDha banAvavA mATe dharmarU5 pAyAne UMDAmAM UMDe ane majabUta banAvavAnI khAsa AvazyaktA rahe che. kAraNa ke dharmarUpa pAyo je DhIle rAkhavAmAM Ave te mAnavajIvanarUpa makAna zaMkA, kutarka, ajJAna, anAcAra,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka 3 adharma Adi vAvAjhoDAthI khaLabhaLI javAne pUrepUre bhaya rahe che. makAnanA pAyAne majabUta banAvavA mATe jema pANuM, cUne, retI, simenTanI AvazyaktA rahe che tema raMgarogAna, plAsTara, dhAbA vagerenI paNa anivArya AvazyakatA rahe che. A pramANe mAnavajIvanarUpI makAnanA dharmarUpa pAyAnI majabUtAI mATe sabhyatA-saMskRti, nAgarikatA, rASTrIyatA, dhArmikatA, kulInatA, sAmUhikatA, tathA ekatA Adi laukikadharmonA pAlananI sarvaprathama AvazyaktA rahe che ane tyArabAda dharmane jIvanadharma banAvavA mATe vicArazIlatA, kriyAzIlatA Adi lokettara dharmonA pAlananI paNa anivArya AvazyakatA rahe che. ane A pramANe jyAre laukika ane lakattara dharmonuM barAbara AcaraNa thAya che tyAre mAnavajIvanane vAstavika mekSajIvanadharma siddha thAya che. laukikadharmonuM barAbara pAlana karyA vinA leketara dharmonuM pAlana karavuM te sIDI vinA mahelamAM praveza karavA jevo niSphaLa prayatna che. laukikadharmonA pAlanathI kAyAnI ane vicAranI zuddhi thAya che ane lekara dharmonA pAlanathI hRdayanI zuddhi arthAta AcAranI zuddhi thAya che. ane A pramANe manuSyo laukika ane kottara dharmanA pAlanathI pitAne jIvanadharma-AtmikadharmanI zuddhi ane siddhi sAdhe che. jIvanadharmanI zuddhi ane siddhi mATe zAstrakAroe laukika ane lekettara dharmarUpa daza dharmonI vyavasthA karI che eTaluM ja nahi paNa dharmanAyake vinA dharma TakI zakatA nathI e vAta lakSyamAM rAkhIne daza prakAranA dharmanAyakanI paNa suMdara vyavasthA karI che. 1. 7 dhama dhArmirSinA --ramatamAcArya
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka jainatrAmAM sthAnAMgasUtra' nAmanA trIjA aMgasUtramAM nIce lakhelA daza prakAranA dharmAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM cheH (1) grAmadharma, (ra) nagaradharma, (3) rASTradharma, (4) vratadharma, (5) kuladharma, (6) gaNadharma, (7) sadhadha, (8) sUtradharma, (9) cAritradharma, (10) astikAyadha. A daza prakAranA dharmAnuM yathAvidhi pAlana karAvavA mATe tathA anyAnya naitika tathA dhArmika vyavasthA jALavavA mATe nIce lakhelA daza dharmAMnAyakAnuM paNa sUtramAM vidhAna karavAmAM AvyuM cheH (1) grAmasthavira, (2) nagarasthavira, (3) rASTrasthavira, (4) prazAstAsthavira (5) kulasthavira, (6) gaNusthavira, (7) sA~dhasthavira, (8) jAtisthavira (9) sUtrasthavira (10) dIkSAvira. upara lakhelA daza prakAranA dharmAM tathA dhanAyakAnI vizeSa vyAkhyA prastuta pustakamAM kramazaH karavAmAM Avaze. 1. sthAnAnasUtram vAma--sthAna
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) grAmadharma [ gAmane ] dhamanuM bIjAropaNa karavA mATe mAnavasamAje cAmadhamarUpa bhUmi kheDavI joIe. kAraNa ke cAmadharmanI bhUmikAmAMthI sabhyatA, nAgarikatA, rASTrIyatA Adi dharmAkure phUTI nIkaLe che. jayAM sAdhAraNa janasamudAya saMgaThita thaI amuka maryAdita saMkhyAmAM vasate heya tyAM te sAmAnyapaNe "grAma' kahevAya che. jyAre grAmane janasamudAya vizeSa pramANamAM vadhI jAya che, tyAre te gAmaDuM maTI jaI nagara bane che. ahIM gAmaDAMone anulakSIne grAmadharma kahevAmAM Ave che. nagare mATe te judo nagaradharma kahevAmAM Avaze. je dharmanA pAlanathI grAmyajIvananI rakSA thatI heya, hAni thatI na hoya te sAmAnyapaNe grAmadharma kahevAya che. gAmamAMthI corIo thatI aTakAvavI, vezyAgamana thatuM aTakAvavuM, vidvAna manuSyanuM apamAna thatuM aTakAvavuM, pazuhiMsA thatI aTakAvavI, keTe caDI gAmanA lekenI naSTa thatI saMpattinI rakSA karavI, gAmanA paTelanI ke mukhInI AjJA mAthe caDAvavI e zramane mukhya dharma che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ dha ane dhanAyaka grAmadha, joke mekSanI prApti mATe paryApta nathI, tApaNu je dharmanA pAlanathI meAkSanI prApti thAya che te dharmanA pAyeA avazya che. jo grAmadharma vyavasthita na hoya ane tethI AkhA gAmamAM cerI, lUTaphATa, vezyAgamana, pazuhiMsA, atyAcAra, anAcAra thatAM hAya tA tevA kharAba gAmamAM jaI AtmazeAdhaka tyAM zuM AtmasAdhanA sAdhI zake kharA ? kadAca te ajANye te kharAba gAmamAM cAlyA gayA hAya ane tyAM cAranA ke evA khIjA kAI atyAcArInA gharanuM anna khAvAmAM AvI gayuM heAya te mAnasazAstranA niyamAnusAra te kharAba annanI kharAba asara tenA mana upara paDayA vagara rahetI nathI. A sivAya je grAmamAM grAmadharmanuM pAlana karavAmAM AvatuM nathI te grAmamAM eka sajjana ke sAdhupuruSa duSTa mANasAnI vacce peAtAnI sajjanatAnI ke sAdhutAnI pUrepUrI rakSA karI zakatA nathI. te kAraNe te sAdhupuruSa tevA kharAba gAmamAM sthiravAsa karI zakatA nathI. ane jyAM sudhI pratyeka gAmamAM ochAmAM oche eka paNa sanmArga pradarzI ka--grAmanAyaka na heAya tyAM sudhI grAmavAsIomAM saddharma pratye abhiruci pedA thatI nathI. jyAM sadharma pratye abhiruci nathI tyAM sabhyatA ke saMskRtinI rakSA thatI nathI. sabhyatAnI rakSA mATe grAmadharmanI AvazyakatA rahe che. kAraNa ke sabhyatA ke saMskRtinuM uddabhavasthAna grAmadharma che. eTalA mATe jyAM grAmadharmanI rakSA thatI nathI tyAM sabhyatA paNa jaLavAtI nathI. anArya dezomAM grAmadharma na heAvAne kAraNe sabhyatA paNa heAtI nathI, ane tethI asabhya~~~anAdezamAM sAdhupuruSAte vicaravAne bhagavAne niSedha karyAM che. pratyeka gAmamAM sanmArgadarzaka athavA mukhInI khAsa AvazyakatA rahe che. kAraNa ke te ja grAmajatAne dharmAdharmanuM, satyAsatyanuM, sukha 1. AhAra tevA ADakAra' e leAkeAkita anusAra 6
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmadhama - 7 duHkhanuM sAcuM bhAna karAve che ane grAmajanone saddharmano upadeza ApI sanmArga upara lAve che. kezIzramaNa jevA cAra jJAnanA svAmIe cittapradhAna jevA sanmArgadarzakanI preraNAthI rAjA paradezIne saddharmane sadupadeza ApI dharmane anurAgI banAvyo hato. atyAre ApaNI dazA AthI taddana UlaTI che. ApaNe sAdhupuruSane saddharmane upadeza ApavAnI preraNA karavAne badale temane prazaMsAtmaka stutiothI navAjIe chIe, paNa jyAre cittapradhAnanA jevuM sanmArgadarzaka banavAnuM kAma mAthe AvI paDe che tyAre dUra dUra bhAgIe chIe. A ApaNI akarmaNyatA sUcave che. sanmArgadarzaka banavA jeTaluM vyaktitva keLavavA mATe sAcA karmaTha banavAnI AvazyakatA rahe che. jyAM grAmadharma jAgRta thAya che tyAM jIvanadharmanI bhUmikA taiyAra thAya che. kheDUtoe bIjAropaNa karatAM pahelAM bhUmine sArI rIte kheDavI Avazyaka che, tema dharmabIjane ropavA mATe manuSya grAmadharmanI bhUmi kheDavI jarUrI che, kAraNa ke grAmadharmanI bhUmikAmAMthI sabhyatA, nAgarikatA, rASTrIyatA Adi dharma kure phUTI nIkaLe che. khetInuM mULa jema khetaranuM kheDANa che tema dharmavRkSanuM mULa grAmadharma che. jyAM sudhI dharmavRkSanA grAmadharmarUpa mULane nIti jalathI siMcavAmAM na Ave tyAM sudhI sUtra ane cAritrarUpI mIThAM phaLa AvI na zake. mIThAM phaLa meLavavA mATe mALIe paramapuruSArtha sevavo paDe che, tema dharmavRkSamAMthI sutracAritrarUpI mIThAM phaLo meLavavA mATe mAnavasamAje prabaLa puruSArtha karavAnI khAsa AvazyakatA che. dharmavRkSane grAmadharmarUpa mULane nItijalanA niyamita siMcanathI majabUta banAvyA bAda sUtracAritrarUpI mIThAM phaLa avazya meLavI zakAya che. 1 jue rAyaparoNacasva
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) nagaradharma [ nagaradharmo ] nagaradharmAnuM barAbara pAlana karavAnI sAthe peAtAnA Azrita zrAmadhanI paNa rakSA karavI e nAgirakAnuM paramaka vya che. A kartavyanA pAlanamAM ja nAgarikAnI nAgarikatA rahelI che. jyAre grAmanA vistAra vadhI jAya che tyAre te nagaranA rUpamAM pheravAI jAya che. A rIte grAma e nagaranA eka bhAga hAvAthI grAmane dharma paNa nagaranA dharma gaNAya che. grAmadharma ane nagaradharma e ane judAjudA dharmAM nathI, paNa grAmadharma e nagaradharmanuM ja eka pradhAna aMga che. grAma ane nagara banne paraspara AdhAra-AdheyabhAvathI rahelAM che, arthAt grAma AdhArarUpa che te nagara AdheyarUpa che. grAma vinA nagaranuM jIvana TakatuM nathI tema nagara vinA grAmanI rakSA thatI nathI. grAma jo peAtAnA grAmadhama~ bhUlI jAya ane nagara jo pAtAnA nagaradharma bhUlI jAya teA grAma ane nagara khannenuM patana avazyaMbhAvI che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagaradha grAmadharma ane nagaradharmanA zarIra ane magajanA jevA paraspara gADha saMbaMdha che. grAmajane zarIranA sthAne che ane nAgarikA magajanA sthAne che. zarIra svastha hAya tA ja magaja svastha hAya e vAta sau jANe che. magaja joke zarIranA pramANamAM nAnuM che te paNa AkhA zarIranA kAryanuM saMcAlana te| te ja kare che. jo kama~vazAt magaja asthira thaI jAya te te peAtAnI sAthe AkhA zarIrane paNa hAni pahoMcADe che. vartamAna samayamAM nAgarikAnI avasthA- vyavasthA kharAba thaI rahI che, teone peAtAnI rakSAnuM paNa bhAna nathI. temanu dharmajIvana paNa naSTaprAyaH thaI rahyuM che. grAmadharmane peAtAne AdhAra na mAnatAM AjanA nAgarikA nATaka, sinemA, nAcaraMga, phaeNzana AdimAM potAnA samayane, zaktine ane sa pattine durupayoga karI rahyA che, vadhAre zuM ? tenA potAnA dharmanuM--kavyanuM paNa temane bhAna nathI. AjanA nArikAnI AvI kharAba sthiti che. AvI avasthAmAM tee grAmajaneAnI zI rakSA karI zake? magaja asthira thaI javAthI jema zarIrane avazya hAni paheAMce che tema nArikA peAtAne nagaradharma bhUlI javAthI grAmajanA paNa peAtAnA grAmadharma bhUlI rahyA che. nagaradharmanuM barAbara pAlana karavAnI sAthe peAtAnA Azrita grAmadhanI paNa rakSA karavI e nAgarikAnuM paramaka vya che. vartamAna samayamAM nAgarikAnA ze dharma che? te mArA peAtAnA dRSTAntathI tamane samajAvuM: tame badhAe mane AcArya pade sthApyA che. te mAruM e kavya che ke huM tamane dharmopadeza ApI AcAramAM sthira karuM. paNa jo huM eka bAju niSkriya thaI besI jAuM ane AcArane dharmopadeza na ApuM, teA tame mane zuM kaheze ?
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka AcAryazrI ! Apa AcArane dharmopadeza na ApatAM besI rahe te AcAradharmanuM pAlana kema thaI zake ? Ape te dharmopadeza Apa ja joIe." - tamAruM A kathana nyAyayukta che. kAraNa ke tame badhAe mane dharmane AcArya niyata karyo che. eTale mAre AcAradharmane upadeza ApI mArA kartavyanuM pAlana karavuM joIe, kAraNake mArA A kartavyapAlanamAM AcArya padanuM mahatva raheluM che. barAbara A ja pramANe grAma ane nagarane pArasparika saMbaMdha che. zrAvakanA dharmanI rakSA ane vRddhi karavI e AcAryanuM kartavya che. tevI ja rIte pitAnA Azrita grAmajanonI rakSA karavI e nAgarikonuM kartavya che. AcArya je bedarakAra banI niSkriya besI rahe te zrAvake ane sAdhuonA dharmanI rakSA ane vRddhi thatI nathI. tevI ja rIte nAgarike je bedarakAra thaI jAya te grAmajanonuM kalyANa thavAne bahu ocho saMbhava che. Aje jeTalA rAjanaitika AgevAne che teomAM vizeSa nAgarike che. arthAta atyAre rAjanIti nagaranA hAthamAM che. paNa nagaradharma bhulAI javAne kAraNe je nAgariko dhArAsabhA tathA bIjI koI rAjakIya sabhAnA sabhya tarIke cuMTAya che, teo badhA pitAnA kartavyanuM yathAvidhi pAlana karatA hoya evuM bahu ochuM jovAmAM Ave che. prajA taraphathI je nAgariko dhArAsabhAmAM sabhya tarIke cuMTAyA hoya che temAMnA keTalAka sabhya kIrtibhathI prajAhitanA vighAtaka kAyadAone virodha karavAne badale samarthana kare che, ane phalataH kItibhI nAgariko prajAnA hitanuM rakSaNa karavAne badale bhakSaNa karavAmAM
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagaravama 11 peAtAne mata ApI prajAhitanA vidhAtaka kAyadAone pasAra karavAmAM sarakArane sAtha Ape che. AvA prajAhitavidhAtaka kAyadAne dhaDatI vakhate anate sakhata virAdha karavA e prajA taraphathI cuTAyelA nAgarika sabhyAnA nagaradharma che. paNa A nagaradharma kIrtilAbhane kAraNe bhulAI javAthI nAgariko peAtAnA hAthe prajAhitanuM rakSaNa karavAne badale bhakSaNa kare che. keTalAka nAgarikAnI evI kheATI mAnyatA che ke " sarakAre-- rAjAe ghaDelA kAyadAone virAdha karavA e rAjAne-sarakArane virAdha karavA jevuM kRtya che, ane rAjA-sarakAra viruddha kArya na karavuM joI e evI zAstrakArAnI AjJA che." A pramANe kahenArA nAgarikA zAstranA vAstavika tattvane jANutA nathI ema kahevuM joI e. kAraNa ke zAstrakArAe je viruddha rajAikamme 1 arthAt--rAjyathI viruddha kArya na karavuM joIe kahyuM che, tene bhAvArtha e che ke rAjya eTale suvyavasthAthI viruddha kArya na karavuM joI e. A sUtrane viSe sAmAnya lAMkAnI je bhramaNA pedA thaI che te 'rAjya ane rAjA ' zabda viSenI che. : sAmAnya leAkA rAjyane rAjA samajI bese che te temanI meTI bhUla che. kAraNa ke rAjya eTale dezanI suvyavasthA. rAjya '-dezanI suvyavasthAne virodha na karavA joI e evuM zAstranuM pharamAna che. paNa rAjA je anIti-anAcArathI rAjyavyavasthA bagADatA hoya te tenI viruddha hilacAla karavAnI jainazAstro manA karatAM nathI. Aje zarAba, gAMjo, bhAMga, aINu Adi mAdaka padArthono ijArA sarakAra pote rAkhe che. have prajA mAdaka padArthonA avaguNa 1 trIjA adattAdAna nAmanA vratanA aticAra jIeH upAsakadazAMgasUtra
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka samajIne mAdaka padArthono tyAga kare te sarakAranI Avakane lAbha ocho thavA lAge, ane tethI Avaka vadhAravA mATe sarakAra prajAjoga evo kAyado kare ke "pratyeka prajAjane rAjyanI Avaka vadhAravA mATe pratidina eka eka dArUne hAle pIvo Avazyaka che." zuM prajA rAjA-sarakArano virodha na karavuM joIe ema mAnI A kAyadAne mAna ApI sarakAranI AjJAnuM pAlana karaze? prajA taraphathI A praznane javAba nakAramA ja Avaze. - rAjAnI ke sarakAranI AvI anucita AjJAne virodha kare te prajAnI tathA nAgarikonI khAsa pharaja che. eTaluM ja nahi paNa eka anucita kAyadAne dUra karavA mATe jarUra paDe te bIjA kAyadAene paNa virodha karavo e prajAnuM kartavya thaI paDe che. kAraNa ke prajAhitane vighAtaka kAyado pasAra thaI javAthI prajAne hAni thAya che. je tame "rAjya viruddha kArya na karavuM joIe"--jenazAstranI A AjJAne upara lakhelA artha pramANe samajatA he te Aje je leke jainadharmane "kAyano dharma' kahI vagove che te leke koI divasa te pramANe kahevAnuM sAhasa paNa na karata. jainadharmane mukhya siddhAnta ahiMsAvAda che. jene ahiMsAvAdI hoya che. ahiMsAvAdI kAyara heta nathI paNa vIra hoya che. je eka ja sAco ahiMsAvAdI hoya te te ahiMsAnA baLe lehInuM eka paNa TIpuM pADyA vinA moTAmAM moTI pArAvika zaktione paNa parAsta karI zake che. evuM ahiMsAmAM amApa--amegha baLa raheluM che. A anukaraNazIla yugamAM abodha grAmajane paNa zaherIonI mAphaka nATaka, sinemA, nAraMga, phezana AdimAM samaya, zakti ane
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagaradha 13 saMpattine duMya karatA zIkhI rahyA che. phalataH vilAsitAe gAma" DAMomAM paNa vAsa karyo che. vilAsitAe garIbAI ANI che ane garIbAI ne lIdhe janasamAjane Avazyaka jIvanadAyaka padArtho jevA ke ghI, dUdha vagere maLavA paNa muzkela thaI paDayAM che. A badhuM vilAsitAnuM duSpariNAma che. saMsAramAM rahelA pratyeka manuSyanuM kartavya che ke te vyaktinA hitanI apekSAe samaSTinuM hita sAdhavAnuM dRSTibindu peAtAnI najara sAme rAkhI satpravRtti karyAM kare. A pramANe satpravRtti karavAmAM ja mAnavasamAjanuM kalyANa raheluM che. je manuSya potAnuM ke peAtAnAja kuTuMbanuM hita sAdhavAmAM tatpara rahe che ane samasta prANImAtranA sukhanuM dhyAna paNa rAkhatA nathI te mANasa nItijJa nathI paNa nItighna che. mAnavasvabhAva hamezAM anukaraNazIla che. bALaka jema potAnA mAtApitA vagere vaDIlAnuM anukaraNa kare che, tema azikSita ke ardhazikSita grAmajane zikSita nAgarikonuM anukaraNa kare che. mAtApitAnI sArI ke mAThI asara bALaka upara paDacA vinA rahetI nathI, tema nAgarikonI sArI ke mAThI asara grAmajatA upara paDacA vinA rahetI nathI. jo nagaravAsIe grAmajanAnu hita dRSTimAM rAkhIne nagaradharmanuM barAbara pAlana karaze te tethI rASTranuM adhika hita thavA samva che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) rASTradharma [ pa ] jananI janmabhUmizca svargAdapi gariyasI / jananI ane janmabhUmi svargathI paNa vadhAre priya che. jyAre grAmamAM grAmadharmanuM ane nagaramAM nagaradharmanuM barAbara pAlana thAya che tyAre rASTradharmanI utpatti thAya che. gAmamAM je prAmANika manuSyane nivAsa haze te zaheravALAoe paNa prAmANika banavuM paDaze, ane nagaranivAsIo prAmANika banaze te teono prabhAva samasta rASTra upara paDyA vinA raheze nahi. bhAratavarSanA adha:patananuM kalaMka Aje grAmajanatA upara nahi paNa nAgarike upara DhALavAmAM Ave che. vAstavamAM A vAta paNa sAcI che. jyArathI bhAratavarSanA patanane prAraMbha thayo che tyArathI ItihAsanAM pAnAMo pheravavAthI mAlUma paDe che ke thoDA nAgarikoe pitAne nagaradharma na pALavAne kAraNe rASTradharmane lepa thayo.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTradharma jyacaMdranA jamAnAthI mAMDIne mirajhAphara tathA tenA pachI Aja sudhI ApaNe te ja durdazA dekhatA AvIe chIe. baMgALamAM je vakhate IsTa inDiyA kaMpanInA kAryakartAo pitAnI kuTilatAthI dezane duHkha ApI rahyA hatA ane mIThA jevI sAdhAraNuM cIjano ijAre akhatyAra karI e atyAcAra karI rahyA hatA ke je kaI nA gharamAMthI pAMca zera jeTaluM paNa mIThuM nIkaLI AvatuM te tenI badhI saMpatti japta karI levAmAM AvatI eTaluM ja nahi paNa pitAne vyApAra vadhAravA tathA pitAnA svArthanI pUrti karavA mATe prasiddha vaNakaramAMthI anekanA aMgUThA sudhdhAM kApI nAMkhyAM hatA. te jamAnAmAM Ava. atyAcArone pratikAra kare e eka prakAre asaMbhava jevuM thaI gayuM hatuM. AnuM pradhAna kAraNa mAtra e ja hatuM ke jagatazeTha amIcaMda tathA mahArAjA naMdakumAra jevA prasiddha nAgarike paNa kevaLa pitAnA svArthane sAdhavA mATe dezadroha karI rahyA hatA. bhAratanuM ja nahi, paNa koI paNa rASTranA patananuM kAraNa zodhaze te tamane mAlUma paDaze ke te rASTranA nAgariko dvArA pitAne nagaradharma pALI na zakavAne kAraNe ja rASTranuM adhaHpatana thayuM hoya che. atyAre muThThIbhara videzIo tetrIsa karoDa bhAratIo upara zAsana kare che tenuM pradhAna kAraNa e ja che ke atyAre nAgarikedvArA barAbara nagaradharma paLAte nathI. je nAgarike nagaradharmanuM barAbara pAlana karatA nathI teo rASTranuM apamAna kare che; bIjA zabdomAM kahIe te dezadroha kare che. jyAM sudhI grAmajane grAmadharmanuM ane nAgarike nagaradharmanuM barAbara pAlana karavAne daDha nizcaya nahi karI le tyAM sudhI rASTranuM utthAna thavuM asaMbhavita che. 1 juoH "plAsInuM yuddha, baMgALA behAlapustako.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka rASTra' zabdanI vyAkhyA karatAM zAstrakAra pharamAve che ke je prAkRtika maryAdAthI maryAdita hoya, eka ja jAti tathA eka ja sabhyatAnA manuSyo jyAM rahetA heya, te dezanuM nAma rAkhyuM che. gAme tathA nagarane samUha-samudAya paNa rASTra kahevAya che. je kArya karavAthI rASTra suvyavasthita thAya, rASTranI unnati- pragati thAya, mAnavasamAja pitAnA dharmanuM barAbara pAlana karatAM zIkhe, rASTranI saMpattinuM saMrakSaNa thAya, sukhazAntino phelAvo thAya, prajA sukhI thAya, rASTranI prasiddhi thAya ane keI atyAcArI pararASTra svarASTranA keI aMgapratyaMga upara paNa atyAcAra na karI zake te rASTradharma che. rASTradharmanuM pAlana karavAnI javAbadArI rASTranivAsI pratyeka vyakti upara che. kAraNa ke eka ja vyaktinAM karelAM sArA ke kharAba kAmathI rASTra vikhyAta ke badanAma thaI zake che. A vAta nIcenA banelA udAharaNathI spaSTa samajAI jazeH eka divasa eka bhAratIya sajajana (!) yuropanI eka moTI lAyabrerImAM granthAvalokana mATe gayelA. tyAM eka sacitra pustaka vAMcatAM vAMcatAM eka suMdara bahumUlya citra temanA jovAmAM AvyuM. temane te citra khUba ja gamI gayuM, ane corIchupIthI kaI paNa upAye te citra cerI lIdhuM. durbhAgye ke subhAgye te vAta granthapAlanA jANavAmAM ApI. granthapAle tapAsa karI temane pakaDyA ane ucita daMDa Ape. A duSkRtyanuM duSpariNAma e AvyuM ke granthapAle bIje divase evo niyama banAvyo ke "A lAyabrerImAM kaI bhAratavAsIne AjJA mAgyA sivAya dAkhala thavAnI raja nathI." eka vyaktinA duSkRtyathI bhAratanA hajAro vidyArthIo yuropamAM jaI te lAyabrerImAM bahumUlya granthane jJAnAbhyAsa karI jJAnalAbha
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 rASTradharma meLavatA hatA te lAbha maLa baMdha thayA. eTaluM ja nahi paNa te lekee eka bhAratIya vyaktinI A corInI jAherapatrAmAM khUba ja carcA karI ane e rIte bhAratIyane nIce pADavAno prayatna karyo. kahevAnuM tAtparya e che ke rASTranI eka ja vyaktidvArA rASTradharma na pALI zakavAne kAraNe samasta rASTrane A hAni sahana karavI paDe che. A vAtathI viparIta vizvakavi ravIndranAtha TAgora, Do. jagadIzacandra bojha, svAmI vivekAnanda, mahAtmA gAMdhIjI jevA rASTrahitaiSIoe yuropa Adi pararASTramAM jaI, rASTradharma pALI, pitAnI rASTrIyatAne, unnata rASTrIya bhAvanAne paricaya ApI, bhAratamAtAnI guNagAthA gAI, bhAratamAtAnuM mastaka UMcuM rAkhyuM che. eTalA ja mATe kahevAmAM Ave che ke -"rASTranI pratyeka vyakita upara rASTrane AdhAra che." keTalAka leke kahe che ke AtmakalyANa karanArAone grAmadharma, nagaradharma, rASTradharma AdinI zI AvazyakatA che ? A pramANe kahenArAonuM kathana ThIka nathI. kAraNa ke AtmasAdhakoe paNa grAmadharma, nagaradharma tathA rASTradharma sAthe thoDoghaNo saMbaMdha rAkhavo paDe che, kAraNa ke sAdhuoe grAma, nagara tathA rASTramAM rahevuM paDe che, vicaravuM paDe che tathA tyAM AhArapANI paNa karavAM paDe che. je grAmanivAsIo adhama, cera ke atyAcArI hoya te teonuM anna khAnAra AtmasAdhaka dharmAtmA ke svatantra vicAra karanAra mahAtmA kevI rIte thaI zake che kAraNa ke 'AhAra tevA oDakAra' e mAnasazAstranA sUtrAnusAra jevA vicAra rAkhanArAonuM anna khAvAmAM Ave che prAyaH tevA ja vicAre anna khAnAramAM UtarI Ave che. A jyAM sudhI gRhastha upAsakenuM jIvana pavitra na thAya tyAM sudhI sAdhuonuM jIvana pavitra rahevuM ghaNuM duSkara che. je gRhasthaupAsake pitAne dharma pALavAmAM daDha rahe te sAdhuoe paNa saMyamapAlanamAM daDha rahevuM ja paDaze. A dhruvasatya che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka zrI dazavaikAlisUtranA pahelA adhyAyanI pahelI gAthAnI TIkAmAM nItimAna puruSAnu nyAyeApArjita anna ja sAdhuone mATe grAhya batAvela che. 18 jyAM sudhI rASTranA pratyeka sabhya rASTradharmonuM barAbara pAlana karatA nathI tyAM sudhI sUtra-cAritradharma hamezAM bhayamAM rahe che. kAraNa ke rASTradharma AdhAra ane sUtracAritradharma Adheya che. AdhArane nAza thaI javAthI Adheyane paNa nAza thaI jAya che. jevI rIte pAtra vinA ghI TakI zakatuM nathI tema rASTradhama vinA sUtra-cAritradharma TakI zakatAM nathI. A vAta nIcenA udAharaNathI vizeSa spaSTa thaze: eka vahANu, manuSyAthI bhareluM bhara nadImAM jai rahyuM che. mArgomAM eka mUDha mANasa eka manuSyane upADI nadImAM pheMkavA taiyAra thAya che, jyAre bIjo mUrkha mANasa eka aNIdAra hathiyAra vaDe vahANamAM cheda pADI rahyo che. AvI sthitimAM e emAMthI krAne pahelAM rAkavA e prazna UbhA thAya che. A praznane javAba buddhimAna puruSAne pUchavAmAM Ave teA vahANamAM cheda pADanAra mANasane pahelAM ja rAkavA joI e, evA maLaze. ahIM sAmAnya manuSyane e zaMkA avazya thAya ke vahANamAM cheda pADanAra manuSyane pahelAM rAkavAmAM Ave ane jIvita manuSyane nadImAM pheMkanArane bAda rAkavAmAM Ave ema kema ? A pramANe kahenArAoe jarA vicAravuM joI e ke jo vahANamAM kAI musAphara na heAta athavA teA vahANu nadIkinAre paDyu hAta tA te vakhate vahANamAM cheda pADavAmAM Ave te te khAsa nukasAna thAya nahi, paNa jyAre vahANamAM manuSyeA beThelA che ane te vahANa bharanadImAM jaI rahyuM che tyAre vahANamAM cheda paDI jAya te je manuSyA vahANamAM beThelA heAya te badhA nadImAM DUbI jAya ane marI jAya. in
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTradha 19 jo pratyeka mANasa vahANamAM cheH pADatI vakhate AtmarakSAne ja vicAra karavA besI jAya ane khIjA mANaseAnI jarA paNa paravA paNu kare nahi tA tenuM pariNAma sAru Ave nahi. je lokeA rASTranI rakSA karavAne badale kevaLa vyaktinI ja rakSA karavA cAhe che teoe paNa uparanI vAta khAsa dhyAnamAM levA jevI che. Atmadharma nI kevaLa khAdya vAtA karanArA leAkeA saMsArane lagatAM ghaNAM kAmeA kare che. paNa jyAre AcAradharmanA pAlananeA prazna upasthita thAya che, tyAre teo " amAre saMsAranI vAtathI zI matalaba ? ' ema kahI AtmadharmAMnA eThA nIce chaTakI jAya che, ane e rIte rASTranA upakArathI vimukha thaI jAya che. bhagavAna mahAvIra jevA mahApuruSe paNa kevaLajJAna thaI gayA pachI paNa kevaLa samaSTinA--jagatamAtranA--lyANunI icchAe dharmAMpadeza ApyA che ane mekSanA rAjamArga batAvyA che. jyAre kevaLa--- jJAnadhArIonI AvI dazA che tyAre saMsAramAM rahevA chatAM paNa ema kahevuM ke " amAre grAma, nagara ke rASTra sAthe zA sabaMdha ? e pAmara manuSyAnI keTalI badhI kRtavratA kahevAya ! ! 39 patitAnA uddhAra karavA, DUbatA prANIone ugAravA e dharma che. A sAdhAraNa vAta samajatAM chatAM paNa keTalAka leAkeA rASTrarakSAnAM kAmeAthI hajArA gAu dUra rahe che. rASTra pratye AvI udAsInatA heAvAnuM kAraNu rASTradharmInI mahattAnuM ajJAna che. kAI paNa Atma-sanmAnavALA mANasa peAtAnuM ke peAtAnI mAtAnuM apamAna sahI zakatA nathI. te peAtAnuM ke peAtAnI mAtAnuM apamAna thatuM joI kakaLI UThe che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 dharma ane dharma nAyaka ApaNane janma ApanAra, pALIpoSI moTA karanAra ApaNuM mAtA te mAtA che ja, paNa peTamAMthI pANI kADhI pANa pAnAra, udaramAMthI anna kADhI anna ApanAra, pite nirvastra rahI vastra paherAvanAra te mAtAnI paNa mAtA te ApaNI mAtRbhUmi che. mAtAne ane mAtRbhUmine jeTale upakAra mAnIe teTale ocho che. jananI janmabhUmi savapi nIyarI-arthAta jananI ane janmabhUmi svargathI paNa vadhAre priya che. A ArSavacana taddana satya che. A bhAratadeza ApaNe deza che. ApaNI mAtRbhUmi che. ApaNe tenAM saMtAne chIe. mAtAnI AbarUnI rakSA karavI e saMtAnonI pharaja che. je kAyadAone lIdhe, je paradezI vastuonA vyavahArane lIdhe, mAtRbhUminI AbarUnA kAMkarA thatA hoya, rASTradharmane dhakko pahoMcate hoya ane svataMtratAnAM vecANa thatAM hoya te kAyadAone, videzI vastunA vyavahArane, baMdha karavAne badale vaibhavavilAsanAM sAdhano vadhArI temAM rASTrasaMpatti ane zarIrasaMpattine nAza karatA rahevuM ane e rIte rASTranAM baMdhane DhIlA karavAne badale majabUta karatA javuM emAM mAtRbhUmi pratye jeTaluM putratva dAkhavavuM joIe teTaluM putratva nathI tema manuSyatva paNa nathI. mAtAnI mukti mATe putre svadezAbhimAna, svArpaNa ane sevAnAM sUtro svIkAravAM joIe. - nIcenA suvarNAkSare tamArA hRdayapaTamAM katarI rAkhaje ke"rASTranI rakSAmAM ApaNuM rakSaNa che, ane rASTranA bhakSaNamAM ApaNuM bhakSaNa che." zAstranuM avalokana karavAthI eka khAsa vAta spaSTa tarI Ave che ke "rASTradharma vinA sUtra-cAritradharma TakI zakatA nathI." A vAtanI nIce lakhelAM jainazAstronAM pramANathI vadhAre puSTi thAya che?
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTradharma zrI RSabhadevabhagavAne janma lIdhA bAda grAmadharma, nagaradharma ane rASTradharmanI sthApanA karI hatI. teozrIe pitAnA AyuSyanA 20 bhAge kumArAvasthAmAM vyatIta karyA hatA. 63 bhAgo rASTradharmanA saMzodhana ane pracAramAM pasAra karyA hatA ane eka bhAga sUtracAritradharmanA pracAramAM pasAra karyo hato. A sivAya jaMbudvIpa-prApti nAmanA sUtramAM ullekha che kepahelAM sUtra-cAritradharmano nAza thaze, pachI rASTradharmane nAza thaze. A ullekhathI e spaSTa siddha thAya che ke jyAM sudhI sUtracAritradharma che tyAM sudhI rASTradharmanuM astitva anivArya Avazyaka che. kAraNa ke sUtra-cAritradharmane pracAra karavA mATe rASTradharmane sarvaprathama zrI RSabhadevabhagavAne pracAra karyo hate. upara lakhelA sUtranA ullekha pramANe te sUtra-cAritradharmane nAza thayA pachI paNa rASTradharma TakI raheze arthAta sUtra-cAritradharmanA janmathI pahelAM ane tenA nAzanA anta sudhI rASTradharma pracalita raheze. jo koI manuSya kahe ke amAre rASTradharma sAthe zuM lAgevaLage? te temane pUchavuM joIe ke sUtra-cAritradharma sAthe tamAre saMbaMdha che ke nahi? jo saMbaMdha che te rASTradharma vinA sUtra-cAritradharma TakI zakatAM nathI eTale sUtra-cAritradharmanA pAlana mATe paNa rASTradharmanuM pAlana karavuM anivArya Avazyaka che. A rIte rASTradharmane niSedha kadApi karI zakAya ema nathI. kAraNa ke sthAnAMgasUtranA pAMcamA sthAnamAM kahyuM che ke - dhamma caramANassa paMca NistA ThANA paM0 ta0. . chaIS, M, rANA, hi, saraDhaga-48
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka arthAta-sUtra-cAritradharmane jemaNe svIkAra karyo che te sAdhuoe paNa (1) chakAya, (2) gaccha, (3) rAjA, (4) gRhapati ane (5) zarIra, e pAMca vastuone AdhAra levo paDe che. upara lakhelA zAlekhathI e vAta spaSTa siddha thAya che ke upara lakhelI pAMca vastuone AdhAra lIdhA vinA sUtra-cAritradharma TakI zakatA nathI. uparanA sUtramAM vaparAyela "rAjA" zabda rAjya athavA rASTra zabdane vAcaka che. je rASTrIya vyavasthA arthAta rAjyaprabaMdha sAre na hoya te cerI, hiMsA, atyAcAra, anAcAra Adi kukarmo phelAze ane tethI sUtra-cAritradharmane barAbara pAlana thaI zakaze nahi; kAraNa ke je leke pitAnI rakSA mATe astrazastrAdi rAkhe che temanuM paNu rAjyanI suvyavasthA vinA duSTothI rakSaNa thatuM nathI te sAdhuo ke jeo keIne mAravA mATe nAnI sarakhI lAkaDI paNa rAkhatA nathI teo zuM rAjyanI suvyavasthA vinA duSTa lekenI duSTatAne lIdhe saMsAramAM zAtipUrvaka dharmapAlana karI zakaze ? nahi. eTalA ja mATe zAstrakAroe rAjAne dharmanA rakSaka ane pAlaka kahyA che. rASTradharma sUtra-cAritradharmanuM rakSaNa kare che mATe zAstrakAroe rASTradharmanI anivArya AvazyakatA svIkArI che. je leke dharmanuM eka bAjuthI rakSaNa kare che ane bIjI bAjuthI dharmane nAza thavA de che teo zuM dharmane TakAvI zake kharA ? nahi. kevaLa sUtra-cAritradharmane dharma mAna ane rASTradharmane dharma na mAne te makAnane pAye khodIne makAnane kAyama rAkhavuM athavA vRkSanuM mULa ukheDI nAMkhIne, vRkSane navapallavita banAvavAnI AzA rAkhavA samAna che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAdha 23 sUtra-cAritradhama makAna athavA vRkSa samAna che. jyAre rASTradha makAnanA pAyA athavA vRkSanI jaDa samAna che. je leAkeA grAmadharma, nagaradharma ane rASTradharmInu mUleAcchedana kare che te sUtra-cAritradharmanA paNa ADakatarI rIte niSedha karI rahyA che. A pramANe cAritradharmanA nAme je rASTradharmAdinI avagaNanA kare che teone zAstradharma ane samayadharmanuM gahana cintana--manana karavAnI jarUra che. vagaravicAye athavA teA zAstrAnu gahana adhyayana ke manana vinA je kAInI sArIkheATI vAta mAnI levAmAM Ave che tene AgaLa jatAM pazcAttApa karavAnA prasaMga Ave che. AvA kalpanAjanya khATA vicArA dhAraNa karavAthI Aja nahi paNa bhaviSyamAM rASTra, samAja ane dharmAMte hAni paheAMcavAnI pUrepUrI sabhAvanA che. eTalA ja mATe ame kahIe chISeka pratyeka vAtane khuddhipUrvaka vicArA, khIjA je ThIka kahe te dhyAnapUrvaka sAMbhaLeA ane zAstrAne tattvadRSTithI dekhA. kevaLa anyavizvAsathI ke saMkucita manovRttithI potAnI kalpelI vAtane pakaDI rAkheA nahi arthAt durAgraha ke matAgraha rAkhekhA nahi. Aje leAkeA jainenI hAMsI kare che; emAM jainazAstronA DhASa nathI. ApaNA ja doSa che. zAstro tA spaSTa kahe che keH rASTradharmI paNa dharmAMnuM eka pradhAna aMga che. rASTradharmanuM mahattva samajanAra ane samajAvanArAenI sakhyA ochI thaI javAthI 'rASTradharma ' AcaraNamAM lAvavA atyAre muzkela thaI paDayo che. rASTradharmAMte vyavahAramAM na lAvavAne kAraNe ja lAkA jainadharmane saMkucita ane avyAvahArika dharma kahI vageAve che. rASTradharmanI vyAkhyA karatAM pahelAM bhagavAna RSabhadevanuM udAharaNa eTalA mATe ApavAmAM AvyuM che ke tame leAkeA - bhagavAna RSabhadeve upadezelA rASTradharmane kharAkhara samajo.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka zAstramAM kahyuM che ke "cAvicAra prakAzita thaya' arthAta bhagavAna RSabhadeve prajAhitanuM kArya karyuM hatuM. teozrIe sthApita karelI rAjanItithI Aje ApaNe vyavahAra cAlI rahyo che. bhagavAna RSabhadeve je nItio sthApita karI che te prajAhitane keTalI sAdhanArI che te kevaLa temaNe sthApita karelI nItiomAMnI eka vivAhanIti samajavAthI spaSTa thaze. Aje je vivAhabaMdhana na hota to Aje mAnavasamAjanI zI dazA hota ? jugallAomAM te zAnta svabhAva hato jethI teo kAmavikArane vazamAM rAkhI zaktA hatA. paraMtu Aje vivAhabaMdhana hevA chatAM paNa ghaNuM leke parastrI upara kAmadaSTi pheke che. te je vivAhabaMdhana mAnavasamAjamAM na hota to atyAre pazuothI paNa ApaNI sthiti kharAba hota yA nahi? pazuomAM te haju maryAdA che. paraMtu mAnavasamAjamAM vivAhabaMdhana hovA chatAM paNa manuSyone jyAre kAmavAsanA tRpta karavAnI maryAdA maryAdita nathI, te pachI vivAhabaMdhana na hota te mAnavasamAjanI zI sthiti thAta e kalpanA paNa bhayaMkara che. A vAta upara vizeSa vicAra karavAthI bhagavAna RSabhadeve sthApelI rAjanItinuM tathA temaNe prarUpelA rASTradharmanuM mahattva samajamAM Ave che. rASTradharmane mukhya sAra e che ke aikya, rAjya, svAtantrya yahI to rASTra aGga hai zira, dhaDa, TA~goM sadRza jur3e haiM aGga saGga hai|
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTradharma vyakti, kuTumba, samAja saba mile eka hI dhAra meN| milA zAntisukha rASTrake pAvana pArAvArameM // aGga rASTrakA banA huA pratyeka vyakti ho, kendrita niyamita kiye sabhIko rAjazakti ho / bharA hRdayameM rASTragarva ho, dezabhakti ho; samatAmeM anuraki, viSamatA se virakti ho / * - * rASTrapatAkA para likhA rahe 'nyAya-svAdhInatA' parAdhInatA se nahIM bar3hakara koI dInatA ||-trishuul' arthAta-aikaya, rAjya, svAtaMtrya e zarIranA hAtha paga jevAM rASTazarIranAM pradhAna aMga che. vyakti, kuTuMba ane samAjanI sukhazAntimAM rASTranI sukhazAnti rahelI che. pratyeka vyakti rASTranuM eka aMga che eTalA mATe pratyeka vyaktimAM rASTazakti bharelI che. pratyekanA hRdayamAM rASTragarva ane dezabhakti hovAM joIe. samabhAvanA, nyAyapriyatA ane svAdhInatA e rASTrapatAkAnA raMgathI pratyeka vyaktinuM hRdaya raMgAyeluM hovuM joIe. -- --:x:
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratadharma [ pAla-dhame ] ahiMsAvata, satyavata, asteyavrata, abhayavata, brahmacaryavrata, svAdendriyanigrahavata, aparigrahavata, vagere je je vAta tame dhAraNa karyA hoya tenA pAlanamAM tame daDha raheje, tene kIDanI mAphaka vaLagI rahe che. eTale badhI jatenI e eka ja kacI che. e ApaNe dharma che. -pUra gAMdhIjI dharmanA pAlana mATe daDha nizcaya arthAt vratadharmanI khAsa AvazyakatA rahe che. A vAta lakSyamAM rAkhIne zAstrakAroe grAmadharma, nagaradharma ane rASTradharmanA barAbara pAlana mATe daDha nizcaya-vratadharmanI agatya svIkArela che. vratadharma eTale zuM? vratadharmanuM jIvanamAM zuM sthAna che? vratadharmanA pAlanathI dharmanuM pAlana kevI rIte thAya che? e viSe ahIM thoDeghaNe vicAra karavAmAM Ave che. zAstrakAroe vratadharmane pAkhaMDadharmanA nAme varNavyo che. ahIM pAkhaMDa zabda jarA aLakhAmaNuM lAge che. paNa ahIM pAkhaMDa zabda
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratadha 27 * ' je sAmAnyataH daMbha arthamAM vaparAya che te amAM vikSita thayelA nathI. paNa ahIM pAkhaMDa zabda 'vrata 'e amAM vaparAyelA che; eTale ApaNe ' pAkhaMDa ' zabdathI gabharAI javAnuM kazuM kAraNu nathI. kAraNa ke ahIM vaparAyelA pAkhaMDa zabda te bhayamukta karanArA ane vratapAlanamAM dRDha nizcaya karAvanArA che. sAdhAraNa manuSyane pAkhaMDadharmanA artha pUchavAmAM Ave te te ekadama vicAravamaLamAM gAthAM khAvA mAMDe che, ane e sthitimAM te pAkhaMDa te dharma kevI rIte heAI zake ane dharma te pAkhaDa kema hAI zake ema praznapara parAmAM guMcavAI jAya che. AmAM sAdhAraNu leAkeAnA doSa nathI. kAraNa ke sAdhAraNa rIte vyavahArabhASAmAM pAkhaMDa zabda daMbhanA arthAMmAM vaparAya che. paNa zAstrIya bhASAmAM * pAkhaMDa ' zabda vratapAlana, dRDha nizcaya e arthAMmAM paNa vaparAyelA che. C pAkhaMDa zabda anekAka che. tenA adabha paNa thAya che ane vrata paNa thAya che. zrI dazavaikAlikasUtranA khIjA adhyAyanI niyukita 158nI TIkAmAM pAkhaMDa zabdanA 'vrata' amAM nimnAnusAra ullekha maLe cheH pAkhaNDaM vratamityAhustadyasyAstyamalaM bhuvi / sa pAkhaNDI vadantyanye, karmapAzAdvinirgataH / 1 Do. hAla pakhaMDa' zabdanA nIce mujama atha kare cheH----para vAvakhtAH paradarzaninasteSAM prazaMsA guNotkIrttanam parapASaNDasaMstavastasya paricayaH / Praising of heterodox teachers and intimacy with heterodox teachers. In Yog. 11, 17 mithyadristi-prashansanm. The word qe has, with the Jains, no bad sense. It means generally the adherent of any religion, especially of their own house: with the Brahmans, it came to
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka arthAtaH-pAkhaMDa vratanuM nAma che. te vrata jemanuM nirmaLa che evAM karmabaMdhanathI mukta puruSa pAkhaMDI arthAta suvatI kahevAya che. ' mean . an adherent of a false or heterodox religion,' with them 9s is equal to the Jain 939105 See also Bhag. P. P. 2 3 | 4 and Ind, st. vol XVII P. 15. -(anuvAdaka) pAkhaMDa" zabda jUnA bauddha-sAhityamAM ane jaina AgamAM maLe che tene mULa artha koI prakArane mata" eve che. pitAnA matamAM sthirapaNe rahetAM manuSyanI mAnasika sthiratA tene svIkArelA satya-siddhAMta upara barAbara TakI zake, kadI paNa caLe nahi, e dAjhathI ja "parapAkhaMDa"nI prazaMsAne niSedha karavAmAM Avyo hoya ema mane lAge che. A zabda prayoga azokanA lekhamAM paNa maLe che, temAM ema paNa kahevAmAM AvyuM che ke - kaI paNa manuSya koIne pAkhaMDanI niMdA karI koIne dUbhavavo nahi evI mahArAjazrI azokanI AjJA che." gItAmAM paNa kahyuM che ke - "svadharma nidhanaM zreyaH paradharmo bhayAvahaH" arthAt svadharmamAM maravuM paNuM sAruM che, paNa paradharma bhayaMkara che. eka ja dAkhalAthI samajAvuM ke kaI bahu lAMbA samayathI jhaverInuM kAma kare che ane temAM tene rasa paNa paDe che, ane temAM tene kamANuM paNa lAge che. have je te tenA putrane jhaverI banAvavA Icchato hoya to te tenI pAse jhaverAta sivAyanI bIjA koI paNa dhaMdhAnI prazaMsA karavA icche kharo? para-pAkhaMDa zabdane artha e nathI ke bIjAne "mithyAtvI" kahevo athavA tenI nindA karavI, paNa teno kharo artha e che ke manuSya je sadAcArane paraMparAthI pALate Avato hoya temAM ja tene rakta rahevuM, teNe kadI mUkavo nahi; paNa je AcAramAM Avato sadAcAra kharekhara sadAcAra na hoya paNa durAcAra hoya te te kSaNamAM choDI devo ghaTe.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratadhama 29 gRhasthanAM Avazyaka kabyAmAM pratikramaNa paNa Avazyaka kartavya che. samyagdarzIna, samyagdAna tathA sabhyacAritra viSe je aticArA lAgyA hAya tenuM pratikramaNa arthAt pApAnuM prAyazcitta vA AlAcana karavAmAM Ave che. samyagdarzana arthAt samyak zraddhAnamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsAparapAkhaMDapreza'sA, parapAkhaDasastava Adi pAMca aticAro lAge che. A pAMca aticArAmAM AvelA chellA be aticArA--parapAkha'prazaMsA ane parapAkhaMDasa'stava----atre khAsa vicAraNIya che. pAkhaDanA artha jo kevaLa daMbha ke kapaTa ja karavAmAM Ave te te zabdanI pahelAM 'para' zabdanA prayAga karavAnI zI AvazyakatA hatI ? kAraNa ke jevA parapAkhaMDa kharAba che tevI ja rIte sva-pAkhaMDa paNa kharAba heAvA joI e. tA pachI ' para ' zabdanA zA mATe prayAga karavAmAM AvyA ? TIkAkArIe e zabdane kharAba amAM mUkIne vageAvyA che; peAtAnI saMkucita dASTane sAbita karI che, paNa ethI zuM ? ApaNe je kALamAM chIe, temAM manuSyamAtramAM bhAtRbhAva sAdhIne ja ahiMsAne phelAvI zakIe chIe. keAInA matanI nindA ane mithyAtvI kahevAthI hiMsA ja thAya che; e kharAkhara vicAravuM ghaTe. vaLI syAdvAdanI dRSTie vicAratAM ApaNA ke bIjA kAIne je kAI mata hoya te adhUrA che, te eka adhUro peAtAne ja sAcA mAnIne khIna adhUrAnI nindA kare e kayAM sudhI yuktiyukta kahevAya ? keTalIkavAra AgrahaTaSTine lIdhe manuSya zabdanA mULabhAva sudhI paheAMcI zakatA ja nathI, ane tethI ja dharmanA nAme aneka kalaheA thayAM che, thAya che ane thaze. ( A TippaNa zraddheya 5. becaradAsa jIvarAja dozIe zrIyuta durlabhajIbhAI jhaverI upara lakhelA eka patramAMthI sAbhAra atre utAravAmAM Avela che--anuvAdaka)
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka meM pAkhaMDanI prazaMsA karI hoya te te duSkata mithyA thAo" eTaluM kahevAthI pAkhaMDaprazaMsAnA doSathI rahita thaI zakIe chIe. paNa Ama na kahetAM "parapAkhaMDa prazaMsA zA mATe kahevAmAM AvyuM ? pAkhaMDane eka artha daMbha paNa che je bahu lokapracalita che.' bIjAonA dharmanuM khaMDana karavA mATe paNa leke "pAkhaMDa" zabdane prayoga kare che. jevI rIte eka bIjA upara kaTAkSa karatAM zivamArgI vaiSNavone ane vaiSNave zivamArgIone, tevI ja rIte jainadharmAnuyAyIo anya dharmAvalambIone ane anyadharmAvalambIo jainone pAkhaMDI" zabdathI saMbodhe che. paraMtu pAkhaMDa zabdane badhI jagyAe "daMbha-kapaTa' e artha kare e jainazAstrane sammata nathI. pApano nAza karanAra vratanuM nAma paNa pAkhaMDa che. evo ullekha jainazAstramAMthI maLe che. sthAnAMgasUtramAM pAkhaMDadharmano ullekha maLe che jemAM vratadhAene dharma paNa pratipAdita karavAmAM AvyA che. praznavyAkaraNasUtranA bIjA saMvarakAramAM paNa evo ullekha maLe che keH 'gorApAraMparidijaM ' arthAta-aneka vratadhArIoe svIkArela vrata pAkhaMDa kahevAya che. ane je vyaktie e vrata svIkArela hoya te pAkhaMDI kahevAya che. e pAkhaMDIo-vratadhArIo dvArA e satyavrata dhAraNa karAyela hevAthI e satyavrata ane pAuisvmRdita kahevAmAM Avela che. je pAkhaMDa zabdano artha kevaLa daMbha arthamAM vaparAyela hatA te zramaNanA vizeSaNa tarIke pAkhaMDI zabdano upayoga na thAta. zrI dazavaikAlikasUtramAM "samaNa-zramaNu" zabdanI vyAkhyA karatAM
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratadharma 31 pAkhaMDa zabdano ullekha vadhArI' e arthamAM karAele jovAmAM Ave che - pavvaie aNagAre, pAsaNDe, caraga tAvase bhikakhU / parivAie ya samaNe niggaMthe saMjae mukke // arthAta-zramaNa-sAdhu, pravajita, anagAra, pAkhaMDI, caraka, tApasa, bhikSu, parivrAjaka, ninya, saMyata, mukta, Adi aneka zabdothI saMbodhAya che. A pramANe sthAnAMga, praznavyAkaraNa, dazavaikAlikasUtra Adi sUmAM "pAkhaMDa" zabda vrata arthamAM vaparAyele spaSTa jovAmAM Ave che. pAkhaMDa eTale vrata. vrata pApathI rakSA kare che ane sAthe pApanuM khaMDana kare che. eTalA mATe ATale vatAcAra jenAmAM hoya te pAkhaMDI ke vratadhArI kahevAya che. pAkhaMDa dharma ane daMbha bane arthamAM vaparAya che. paNa ahIM te pAkhaMDa zabda dharmanA arthamAM vaparAyeluM che. A pAkhaMDadharma grAma, nagara ane rASTramAM phelAtA daMbhane-adharmane roke che ane dharmane pracAra kare che. je A pAkhaMDadharma dharma pracArane badale adharma phelAve te zuM tene pAkhaMDadharma kahI zakAya kharo? pAkhaMDadharma te dharmanI rakSA ane adharmano nAza kare che. eTalA mATe pAkhaMDa e daMbha nahi paNa dharmavatano ghAtaka zabda che. ahIM pAkhaMDa zabdane artha pApa ke daMbha nahi paNa laukika tathA lekettara vratanuM pAlana thAya che. sAdhu avasthAmAM jema vratanuM pAlana thAya che tema gRhasthAvasthAmAM rahIne paNa vratanuM pAlana thaI zake che. zAstramAM kahyuM che ke - 'gihIvAse vi suvvayA'-uttarAdhyayanasUtra 1 TIkAH-anekapAkhaNDiparigRhitaM nAnAvidhavratibhiraGgIkRtaM / .
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka ' arthAta -gRhasthAzramamAM rahIne paNa je suvratanuM pAlana kare che te suvatI kahevAya che? vairya, kSamA, saddabhAva Adi saddaguNonuM sevana karavuM te paNa eka prakAranuM suvrata che. kahyuM paNa che- "vRtapurA suvA" je sajana-sapuruSa vairya Adi saddaguNenuM sevana kare che te suvatI kahevAya che. bhale vipattionAM vAdaLAM tUTI paDe, khAvApIvAnA phAMphAM hoya, chatAM paNa je pitAnI udAra prakRtine sAcavI, sadAcArane tilAMjali ApatuM nathI te sAco suvatI kahevAya che. jyAM suvatIonI saMkhyA vadhAre hoya te gAma, te nagara ane te deza hamezAM surakSita rahe che. suvatIonA sadAcArabaLa AgaLa zatruonAM dalabala nirbala banI jAya che. nItikAroe paNa ThIka ja kahyuM che ke - priyA nyAyyA vRttirma linamasubhaGgo'pyasukaram , asanto nAbhyathya. hRdapi na yaacystnudhnH| vipadyuccaiH stheyaM, padamanuvidheyaM ca mahatAM; satAM kenoddiSTaM viSamamasidhArAvratamidam // 1 Adarza gRhasthAzramanI maryAdAmAM rahI dharmanA niyamonuM barAbara pAlana karavAmAM Ave to AgaLa jatAM e tyAgI gRhastha Adarza tyAgIjIvana gALI karmaputra kevaLInI mAphaka siddha, buddha, ane mukta banI zake che. gRhasthAzramanI javAbadArIo vaherIne paNa tyAgamaya jIvana gALavuM e sarala nathI paNa khAMDAnI dhAre cAlavA jevuM kaparuM kAma che. A dRSTibindue pApazramaNa karatAM tyAgamaya jIvana gALatA suzrAvake suvatI hoya che. suzrAvaka banavuM e sAdhutA pragaTAvavAnuM paheluM pagathiyuM che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratadharma arthAta-Apatti, vipatti paDavA chatAM paNa potAnuM mastaka UMcuM rAkhavuM mahAna puruSonAM pagale cAlavuM, nyAyapArjita AjIvikAmAM prema rAkhavo, prANanAza thAya te paNa pApakarmamAM pravRtti na karavI, durjane pAse kaI paNa cIjanI yAcanA na karavI, nirdhana mitro pAse hAtha na laMbAva-sajjanene AvuM kaThina asidhArAvata keNe zIkhavyuM? praznano javAba spaSTa che ke sajajanemAM A saguNa svAbhAvika ja hoya che. jyAre grAmadharma, nagaradharma ane rASTradharma e traNe dharmonuM samucita pAlana thAya che tyAre vratarUpa pAkhaMDadharmane udaya svataH thAya che. ane A pAkhaMDadharmanA udayathI dharmazIla manuSyamAM rahelI zakti ane skRti vikasita thAya che. zakita ane skUrtinA vikAsathI dharma zIla vyakti kaThina vratadharmanuM paNa pAlana barAbara karI zake che ane dharmapriyatAne paricaya ApI dharmane ucca Adarza janasamAja samakSa rajU karI zake che. A vratadhArIo kaSTa ane saMkaTomAM meruparvatanI mAphaka niSkapa ane dhIravIra rahe che. prANa bhale jAya paNa dharmane nAza na thAya evI daDha pratijJA karanAra ane tenuM barAbara pAlana karanAra manuSya sAcA vratadhArIo che. AvA suvatIonA sadAcArabaLathI deza, samAja ane dharma hamezAM samunnata bane che. mahApuruSoe dharmanI je sImA bAMdhI che e dharmasImAnuM, saMkaTa sahevA chatAM paNa ullaMghana na karavuM e vratadhArIonuM mahAvrata che. nyAyavRtti rAkhavI, prAmANika banavuM e suvatIone mudrAlekha hoya che. e mudrAlekhane prANathI vadhAre priya gaNe che. suvatI anyAya sAme jehAda jagAve che. te pote anyAya AdaratA nathI ane bIjA sAme anyAya thate joI te mUMge besI rahetuM nathI. nyAyanA pAlana ane anyAyanA pratikAra mATe potAnA prANanI Ahuti paNa ApI de che. nyAyanI khAtara prANArpaNa karavAne vakhata Ave te hasate
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 dharma ane dharma nAyaka mukhe prANanI bheTa samAja vA dezane caraNe dharavI evuM suvatIenuM kaThera vrata hoya che. paNa AjanA kahevAtA vratadhArIonI manodazA te taddana UlaTI jaNAya che. Aje te eka rAtI pAI mATe, pitAnA svArthanI siddhi mATe satyane asatya, nyAyane anyAya, dharmane adharma kahetA paNa AjanA nAmadhArI vratadhArIo acakAtA nathI. paNa e lekee eTaluM jANuM levuM jarUrI che ke bhale teo nAmathI vratadhArI kahevAtA heya paNa guNathI vratadhArI banavuM te taravAranI dhAra upara cAlavA jevuM che. atyAre dharmAdharmane viveka bhUlI javAthI janasamAjamAM evI beTI mAnyatA pracalita thaI gaI che ke "sAmAyikamAM jeTalo samaya besIe teTale samaya dharma thAya che. pachI bhale dukAna upara te badhuM pApa ja karavAnuM hoya che." A mAnyatA khoTI che. kevaLa sAmAyikamAM besI javAthI dharma thatuM nathI. ApaNuM rAtadinanI zubhAzubha pravRtti uparathI pApapuNyane saravALo nIkaLe che. ghaNI vakhata te sAmAyika jevA dharmakRtyamAM cADacUgalI, lekaniMdA, krodha Adi duSTa manovRttinuM sevana karavAthI puNyopArjana karavAne badale pApanA bhAgI banIe chIe. sAmAyika e te samabhAva keLavavAnuM eka amegha dharmasAdhana che. samabhAva keLavavAne badale je sAmAyikamAM lekaniMdA, cADIcUgalI AdidvArA vibhAva, rAgadveSano mela ekaThA karIe te sAmAyikavratanuM pAlana thatuM nathI ane vrata pAlana barAbara na thavAne kAraNe sAmAyikavratanuM pariNAma zubha AvavAne badale ghaNIvAra azubha Ave che. vratadhArIone te sAmAyikavata samabhAvane poSanAruM ane Atmonnati sAdhanAruM hoya te ja zobhe. sAmAyikavratane durupayega karavAne badale je tene sadupayoga karavAmAM Ave te ApaNuM gharanA, samAjanA, ane dezanA aneka kaleza kaMkAsa
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratadhAma hamezAM UbhA thAya che, te ApameLe ja dUra thaI jAya. eTaluM ja nahi paNa sAmAyikavratanA pAlanathI keTe jaIdAvapeca karavAno prapaMca paNa dUra thaI jAya e nizcita che. dharmazA e paNa AdhyAtmika penala keDa che. dharmasUtranA dhArmika, naitika, AdhyAtmika kAyadAkAnane evA suMdara ane nyAyapUrNa che ke ApaNe je nirdoSabhAve e dharmakAyadAene anusarIe te deza, samAja ke kuTuMbamAM pesI gayele parasparane vairabhAva svataH zAnta thaI jAya. paNa dharmazAstronA kAyadAkAnanuM pAlana karavuM sAmAnya janatA mATe sarala nathI. je suvatIo hAya che, jemane AtmA dharmanA raMgathI raMgAyelo hoya che evA dharmavIre ja dharmavratanuM pAlana barAbara karI zake che je manuSya sAce vratadhArI che, saddhamAM che te manuSya prANane nAza thAya te paNa dharmane nAza thavA detA nathI. sudarzana zrAvakanuM dRSTAnta ApaNane dharmanuM daDha pAlana kevI rIte thAya che tene Acho paricaya Ape che. sudarzana zrAvake zULI upara caDI jaI prasannatApUrvaka prANArpaNa karavAnuM kabUlyuM paNa abhayA rANInI prArthanAne svIkAra na karyo. zuM tene pitAnA prANa priya nahota? ApaNe ene javAba ApIe te pahelAM sudarzana zeThane AtmA bolI UThaze ke -"mane mAre prANa priya hatuM, paNa mArA prANapriya dharma tethI paNa vizeSa priya hatA. mAre aMtarAtmA dharmarakSA mATe prANurpaNa karavAno Adeza Apate hate." AvuM ja eka bIjuM zAstrIya udAharaNa vrata pAlananI kaThinatA ane mahattA samajAve che. varuNa nAmane bAravratadhArI zrAvaka eka rAjyAdhikArI hatA. te vrata pAlananI sAthe rAjyAdhikAra calAvato hato. eka vakhata paradezI rAjAe tenA rAjA upara acAnaka humale
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 va ane dhanAyaka karyAM. rAjAe badhA rAjyAdhikArIone astrazastrothI senA sajja karavAnI AjJA ApI. badhA rAjyAdhikArIe rAjAnI AjJAnusAra senAne astrazastrothI sajja karI raNabhUminA medAna upara AvyA. AjJAnusAra senAne taiyAra karI AvyA. varuNa paNa rAjAnI banne pakSanAM sainyeA taiyAra thayAM ane gheADIvAramAM tA tumula yuddha cheDAI gayuM. ane sAmasAmA astrazastronA prahArA thavA lAgyA. varuNane 66 paNu yuddha karavA mATe Adeza ApavAmAM AvyA. varuNe javAba ApyAH je kAI atyAcArI, anyAyI mArI upara astrazastra pheMkaze tenI sAme huM mArAM astrazastro jarUra uThAvIza. bAkI niraparAdhI jIvAne na mAravAnI mArI vratapratijJA che. A vratapratijJAnuM pAlana huM mArA jIvane jokhame paNa karIza. ApaNA rAjAneA yuddhamAM AvavAne Adeza thayA che te e Adezane zireAdhA karavA e mArI pahelI pharaja che. ane sAthe yuddhamAM niraparAdhI jIvA sAme hAtha na upADaveA ane vrataniyamanuM pAlana karavuM e paNa mAruM kavya che." gheADIvAramAM sasan avAja karatuM eka tIkSNa tIra tenA hRdayamAM bhAkAyuM ane te nIce DhaLI paDayo. have aparAdhI jIvane aparAdhanA badale ApavAthI tenA vratamAM bhaMga thatA nathI ema jANI teNe astrazastrA hAthamAM upADavA ane eka jainavIra tarIke vratanI rakSA karatA yuddhamAM vIratApUrvaka laDayo ane rAjAnA ane vratapratijJAnuM pUrepUruM pAlana karI potAnI pavitra pharaja bajAvI, rASTrarakSA ane vratapratijJAnA pAlana mATe prANAne arpaNa karI, vIra varuNa mRtyune bheTI amara banyA, A zAstrIya dRSTAntA ApaNane zuM zIkhave che? e ja zIkhave che ke azAzvata zarIranI rakSA mATe zAzvata dhana nAza na karo. manu mahArAjanu` e dharmasUtra ApaNane dha rakSAnuM kartavya samajAve che keH-- 'dharma pava to dainti, thI rakSati rakSitaH| 1 jIeH zrI bhagavatIsUtra.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 vratadharma arthAta-dharmane ApaNe nAza karIzuM te dharma ApaNe nAza karaze, ane dharmanI ApaNe rakSA karIzuM te dharma ApaNu rakSA karaze. A dharmasUtra akSaraza: satya che. eka ItihAsaprasiddha daSTAna dvArA dharmapAlana karavuM keTaluM kaThaNa che te samajAvuM jodhapuranA rAThoDa durgAdAsanuM nAma tame sAMbhaLyuM haze. e eka rAjapUta naravIra hato. dahadhamI ane svAmIbhakta sevaka hate. eka vakhata rAThoDa durgAdAsa bAdazAha auraMgajhebanA paMjAmAM sapaDAye. tyAM bAdazAhanI begama gulanAra A naravIranuM ejanma joI maMtramugdha banI gaI. te durgAdAsanI pAse AvI pitAne apanAvavA prArthanA karavA lAgI, eTaluM ja nahi paNa aneka prakAranAM pralebhane batAvavA lAgI ke -"he naravIra! tuM mArI prArthanAne svIkAra kare to Aje ja A bAdazAhane mArI tane dilhIne samrATa banAvuM." | durgAdAsa begamanI prArthanA sAMbhaLI avAka thaI Ubho rahyo. te vicAramAM paDI gayo ke begama A zuM kahI rahI che ! te to daDhadhama hato. naravIra hatA. teNe eTaluM ja kahyuM ke "mA ! tuM A zuM bele che! tuM te mArI mAtA che." begama 'mA' zabda sAMbhaLatAM lAlacoLa thaI gaI ane kahevA lAgIH "durgAdAsa! "mA" zabda bolatAM jarA vicAra kara. pharIvAra vicAra kare. vagaravicAryuM kazuM bela nahi." | durgAdAsa te mUMge moDhe badhuM sAMbhaLate gayo. pote je kahI rahyo che te barAbara vicAra karIne besI rahyo che, e viSe tene pUrepUro vizvAsa hate. pite nirbhaya hatuM. tene koIne Dara nahoto. prANunAzane paNa bhaya naheto. kevaLa eka pApane Dara hato. teNe nika thaI begamane javAba Ape ( 1 zrI. jeindra ricakRta durgAdAsa.'
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane nAyaka tr " mA, huM je kahuM chuM te kharAkhara vicArIne kheAluM chuM. UlaTuM Apa bhIMta bhUlI rahyAM che! ema mane lAge che." 38 gulanAra khegamane A huyavedhI vacane jANe tIkSNa khANuM zarIramAM bheAMkAtAM hAya tevAM lAgyAM. te nAgaNanI jema tADukI UThI keH--" mArA vacananI avagaNanA karanAranI zI dazA thAya che te tuM jANe che ? mArA vacanane uthApanArane A tAtI talavArane zaraNe javuM paDe che, e tuM kharAkhara samajI le, ane aMtima je kAMI nirNaya karavA hAya te niya karI le. eka tarapha A ratnajaDita dilhInuM sihAsana che ane khIjI tarapha A tAtI talavAra. khela ! tArA ze vicAra che ? sAme jo pelA mArA putra kAmabakhta talavAra laIne UbhA che, AnA ApuM eTalI vAra che. khela--" gulanAra begama AgaLa khelavA jAya te pahelAM durgAdAsa siMhanI jema ni ya thaI gAjI UThayoH--" mA ! tArA meDhethI AvA zabdo huM mArA kAne sAMbhaLI zakatA nathI. mArA prANa atyAre sadAcAranI rakSA mATe balivedI upara caDavA talapI rahyo che. mane prANanI paravA nathI, mane teA sadAcAranI paravA che. mane prANa karatAM sadAcAra vadhAre priya che. "" durgAdAsanA A sadAcAradharma ApaNane medhapATha Ape che ? sadAcAranuM sevana karI. sadAcAradharma ja tamArA sukhaduHkhamAM sAceA mitra che. e sAcA mitranI je divase tame avagaNanA karaze te divasathI tamArA dhArmika jIvananeA adhaHpAta zarU thaI gayA che, ema nakkI mAnajo. jo tame tamAru manuSyajIvana saphaLa karavA cAhe che, te vratapAlanamAM dRDha rahejo. je vratanI pratijJA leA te pratijJAne vaLagI rahejo ane tene pUrNa karavAnA haMmezAM satata prayatna karatA rahejo. ghaNA lAMkAnI evI mAnyatA che ke vratanI pratijJA levAnI zI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratadharma 39 AvazyakatA che! vratanI pratijJA levAnI AvazyaktA eTalA mATe che ke saMkaTanA samaye vrata pAlananI pratijJA eka paramapriya mitranuM kArya sAdhe che. ApaNane te adhaH patita thatAM pahelAM bacAve che ane dharmane sAco rasto batAve che. mahAtmAjI Aje mahAtmA banyA che enuM ghaNuMkharuM zreya temanI mAtuzrIe Apela "pratijJA ane maLe che--ke je pratijJAnA pAlanathI mahAtmAjI Aje mahAna banI zakyA che. saMkaTanA samaye vratapAlananuM smaraNa karAvanAra, vratapAlana mATe vAraMvAra preraNA ApanAra ane pralobhananA samaye saMyamane marma samajAvanAra vratadharma e ApaNe sAco mitra bane che. AvA sAcA dharmamitrane ApaNe zI rIte avagaNI zakIe? vrata viSe ATalo badhe vistArapUrvaka vicAra karyA bAda pAkhaMDa" eTale vrata, ane e laukika ke lakattara dharmavratane dhAraNa karanAra "pAkhaMDI" kahevAya che, e sahaja rIte samajI zakAya ema che. grAmadharma, nagaradharma tathA rASTradharmane jIvanamAM mUrta svarUpa ApavA mATe pAkhaMDadharma-vatatharmane svIkAravuM joIe. zAstrakAroe paNa e daSTie grAmadharma, nagaradharma ane rASTradharma bAda "pAkhaMDadharma" varNavyuM che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuLadharma [ DhaLe ] 'vase gurukule NiJca Aje ApaNe "kulInatA-kuLadharma ne bhUlI jaI "kuLa" zabdane vaLagI uccanIcanI vyAkhyA karIe chIe. ane tethI ja deza ane samAjamAM moTo goTALe UbhA thavA pAmyo che. je divase "kulInatA" nA vAve uccanIcanA bhedabhAvane teLIzuM te divase ApaNI badhI bamaNuM bhAMgI jaze, ane dIvA jevuM spaSTa jaNAze ke jAtivAda e samAjanI eka meDI badI che ane guNavAda e samAjane Adarza che. saMskAritA, nAgarikatA, rASTrIyatA ane dharmazIlatAnA pArasparika saMbaMdha viSe ApaNe vicAra karyo. have ApaNe atre e vicAra karavAne che ke A saguNe mAnavasamAjamAM kevI rIte ane kyAMthI pragaTe che? jarA UMDe vicAra karavAthI ApaNane spaSTa jaNAze ke uparyuMkata salUNenuM uddabhavasthAna gRhasaMskAra che. mAtApitAnA sadvyavahArathI gRhasaMskAra keLavAya che. e ja gRhasaMskAre
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuLadha kA vistAra pAmatAM kuTuMbasaMskAranuM rUpa dhAraNa kare che ane jyAre e kauTuMbika saMskArAnuM kSetra jarA vistIrNa thAya che tyAre te saMskArA AkhA kuLanA saMskArA banI jAya che. A rIte kuLanA saMskAra e gharanA ane kuTumbanA saMskArAmAMtho ghaDAyelA ane saMskRta anelA saskArA che. kuLanI sa MskRtimAMthI je kulInatA janme che e ja kulInatA mAnavasamAjamAM sukhazAntinu bIja rApe che. kuLanA AcAravicAra| vikAsa pAmatAM jJAtinA AcAravicAre bane che, ane jJAtinA AcAravicAra| sa*dhanA AcAravicArA ane che, ane sa MdhanA AcAravicArAne prabhAva samasta rASTra upara paDacA vagara rahetA nathI. vizeSa vicAra karIzuM te| ApaNane spaSTa jaNAze ke mAnavasamAjanI sukhazAnti vadhAravAmAM kuLadha nu sthAna ati mahattvanuM che. atyAre vizvazAnti je jokhamamAM AvI paDI che. tenuM eka kAraNu kuLadharma nI avagaNunA paNa che. kuLadhama zA che, kuLadharma mAnavasamAjanuM zuM kalyANa karI zake ema che, ane kuLadhanA punaruddhAra karavAthI samAja, dhama ane rASTranuM kalyANa kevI rIte thai zake ema che, e viSe ApaNe atre saMkSepamAM vicAra rIzuM. kuLa eTale parijanAnA samudAya. ane dharmAM eTale kartavya. parijanAnA samudAyaneA AcAravicAra te kuLAcAra kahevAya che. AcAravicArathI, je vicArava`nathI ane je kArya praNAlIthI kuLane Adarza unnata bane, kuLanI pratiSThA vadhe, kuLanI khAnadAnI vadhe, kuLanI mAna maryAdA vadhe, kuLa ucca ane, TUMkamAM kuLa kulIna ane e kuLanA dhama kahevAya che. * kuLanuM kSetra ghaNuM vistANuM che. kuLanI maryAdAmAM kuTumbanI ane dharanI maryAdA AvI jAya che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka kuLanA saskAzane sazuddha ane saMskRta banAvavA mATe sa prathama gRhanA saMskArazane tathA kuTumbanA saMskArazane keLavavAnI AvazyakatA rahe che; kAraNa ke, ApaNuM dhara te saskRtine sarjavAnI sajIva pAThazALA che. nAnAM bALakA te pAThazALAnA nizALiyA che, mAtApitA e pAThazALAnA hitaciMtaka zikSakA che. 42 bALaka jemajema pAtAnI saMskRtinuM kSetra vadhAratA jAya che tematema tenA gRhasaMskAra paNa kuTumbasaMskAra)nA rUpamAM pheravAtA jAya che. bALaka thADuM mATuM thatAM peAtAnA dharanuM AMgaNuM cheDI kuTumbanA AMgaNe jAya che ane tyAMnA sa`skAraza apanAvatA jAya che. potAnA dharamAM tene jevA saMskArA maLyA che ane pATI kuTumbIenA gharamAM jevA saMskAra che. tenuM svAbhAvika saMmizraNa thatuM jAya che. jema bALakanI buddhi vikasita thatI jAya che tema te khALaka gRhasaMskAro ane kuTumbasaMskAranuM dhIredhIre pRthakkaraNa karatuM jAya che ane Akhare te gRhasa'skArAne kuTumbanA saMskAraza sAthe eka karI le che. bALaka jema uMmaramAM vadhatA jAya che tematema te gharanuM, kuTumbanuM prAMgaNa cheADI zerIomAM ramatAM zIkhe che ane zerIomAMthI kuLanAM ghara sudhI pahoMcI vaLe che ane navA saMskAra maLe che tene apanAvatA jAya che. Akhare te kuLadharmane samajatA thAya che ane tenA AcAravicAra pramANe vavA prayatna karatA jAya che. kuLadharmane samajavAnI buddhi paripakava thatAM bALaka e paNa samajatA thAya che ke tenA kuLadharma mukhya be bhAgamAM vaheMcAyelA che: eka laukika kuLadharma che ke je kuLadharma mAtApitA, sagAMvahAlAM tathA guruonA kuLamAM AjJAnuvartI rahI vasavardhana, vaMzapAlana, vazavyavasthA tathA lAjIvananI samucita zikSAdIkSA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuLadharma levAne upadeza Ape che, ane bIje lokottara kuLadharma che ke je kuLadharma lekajIvanane sArthaka banAvavAne upadeza ApI dezamArga grahaNa karavAnI zikSAdIkSA Ape che. ' - laukika kuLadharma ane lekottara kuLadharmanI zikSAdIkSA devAnI pravRti bhinnabhinna hovA chatAM banne kuLadharmono Adarza, te mAnavasamAjamAM zAzvata sukhazAnti sthApavAne che. laukika kuLadharma e Adarzane pahoMcavA mATe zubha pravRttimArga batAve che, jyAre lekottara kuLadharma zubha nivRttimArga batAve che. ' kuLadharmanAM zAzvata sukhazAti prApta karavAnA mULa Adarzane pahoMcavA mATe nivRttimArga pravRttimArga karatAM vadhAre sIdhe che paNa AcaraNamAM kaThaNa che; jyAre pravRttimArga ADeavaLo che paNa sugama che. sAdhAraNa manuSya mATe nivRttimArga sarala nathI. paNa e mArga te munimahAtmAo ke jeo sAMsArika bhagatRSNane pitAnI pITha pAchaLa karI kevaLa mekSasiddhi mATe satata prayatna kare che, temane mATe sarala che. bAkI pravRttinA ADAavaLe mArge janArA jagatamAM ghaNA che. temAM je lake kuLadharmanA dhyeya pramANe (sUtra-cAritra) sadAcAra ane sadvicArenuM sevana karaze te leke dhIredhIre nivRttimArgadvArA mokSamArge paNa pahoMcI zakaze. lekettara kuLadharmanA mArge janArAoe paNa lekara gurunI pAThazALAmAM samabhAva, sahiSatA, jJAna, darzana, cAritra, dharmArAdhana, Adi prAthamika bedhapATha vidhipurassara bhaNavA paDe che. je gurunI pAse barAbara zikSAdIkSAdvArA zikSitadIkSita thAya che te mekSAthI ziSya kettara kuLadharmanuM barAbara pAlana karI zake che ane Akhare mekSasiddhine zanaizanaiH sAdhI zake che. keTalAka lekenI evI mAnyatA che ke nivRttimArge jaI sUtracAritranuM ArAdhana karavuM e ja dharma che. bAkI pravRttimArga e
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka pApamArga che. A mAnyatA DI bramaNa pedA karanArI che. je lekenI evI mAnyatA che temane pUchavuM joIe ke satyavRttidvArA kuLanA Adarzane unnata banAve e paNa pApa che? je kuLane Adarza unnata banAve e pApamaya pravRtti kahevAtI hoya te kuLane adhegatimAM utArave e zuM dharyuM che? laukika kuLadharmanuM barAbara pAlana karavuM sarala nathI. kulInatAnI prApti mATe satata prayatna karavAnI jarUra rahe che. sAce kuLadharmI bhale prANu cAlyo jAya, paraMtu pUrvajone cAlyo Avato sadvyavahAra choDI zakato nathI. bhale khAvA na ja maLe, paNa annanA dANuM mATe cerI ke asatya Adi denuM AcaraNa karavuM te kuLadhamIne vajapAta samAna duHkha lAge che. rANA pratApe kevaLa kuLadharmanI Teka jALavavA mATe ane kuLadharmanI rakSA mATe svecchAe dukhaparaMparA svIkArI lIdhI paNa teNe pitAnA hAthe kuLadharmanI svataMtratA na vecI. mANasanI kulInatAnI soTI duHkhanA prasaMge ja thAya che. je duHkhamAM paNa pitAnI kalInatA jALavI rAkhI zake che te ja manuSya kuLadharmanuM pAlana karI kulIna banI zake che. atyAre ucca kuLamAM janmavA mAtrathI ja kulInatA AvI jatI heya evI mAnyatA pracalita thaI paDI che. paNa kharI rIte ucca kuLamAM janmavA mAtrathI kulInatA AvatI nathI. paNa kulInatA meLavavA mATe manuSya pitAe satkAryodvArA kulIna banavuM paDe che. - bhagavAna mahAvIre jAtivAdane badale guNavAdane vadhAre mahatva ApyuM che. kaI paNa manuSya ucca kuLamAM janmavA mAtrathI ucca thaI - 1 jAtivAda ane guNavAda vacce hamezAM jagajanuM hADavaira rahyuM che. jAtivAdane nAbUda karavA guNavAde ane guNavAdane nAbUda karavA jAtivAde paraspara aneka baLa ajamAvyAM che. paNa mAnavazakti AgaLa pAzavika zakita hamezAM anne parAsta thaI che. guNavAdanA pracAra mATe bhagavAna
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuLadha kammuNA baMbhaNo hoI kammuNA hoI khatio / kammuNA veissro hoI suddo hoI kammuNA // u0 sU0 a0 25 45 arthAt--kathI brAhmaNa thAya che, `thI ja kSatriya thAya che; karmothI ja vaizya thAya che, ane karmAMthI ja zUdra bane che. zakatA nathI. tema kAI nIca kuLamAM janmavAthI kAI nIca thaI jate nathI. uccatA ane nIcatA mANasanI sArInarasI pravRttio upara AdhAra rAkhe che. mANasa satpravRtti karI peAtAnA Adarzo ucca anAvaze teA te ucca banI zakaze. jo mANasa nIca pravRtti karaze te te nIca kahevAze. ucca kuLamAM janmavA chatAM paNa manuSya peAtAnI nIca pravRttithI nIca bane che. tema nIca kuLamAM janmavA chatAM jo mANasa satpravRtti kare te te ucca paNa banI zake che. nIca kuLamAMthI ucca mahAtmA banelA rikezI, mAtaMga jevA dharmAMguruonuM varNana dharmazAstromAM maLe che. Aje ApaNe kulInatAnA AdhAre uccanIca, spRsyAspRzyane pUrvApara vicAra karIe te ApaNane spaSTa jaNAze ke jAtivAda e samAjanI eka meTI badI che ane guNavA e samAjanA Adarza che. bhagavAna mahAvIraprabhue guNavAdanA Adarza jagata samakSa rajU karI jAtivAdanI badIne dUra karavAnA athAga prayatna karyAM hatA, ane temaNe guNavAdaddArA--mAnavatAnA vikAsadrArA--vizvazAntinA pegAma jagatamAtrane saMbhaLAvyA hatA. bhagavAna mahAvIranA guNavAdanA e divya saMdeza ApaNe pharIvAra barAbara sAMbhaLavAnI jarUra che. ApaNe jo e divya mahAvIre, mahAtmA mudde tathA aneka maharSioe satata prayatno karyA che. ane e ja kAraNa che ke atyAre paNa emanA upadezelA zrI AcArAMga, zrI uttarAdhyacanasUtra Adi jaina granthAmAM, dhammapada, suttanipAta, saMyuktanikAca Adi aiAgranthomAM, zrI bhagavaddagItA, upaniSada Adi vaidika granthAmAM guNavAdane lagatI puSkaLa sAmagrI maLe che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka saMdezane sAMbhaLI, samajI zakIzuM te dezamAM ucca, nIca, spRzyAspRzyane je jaTila prazna Ubho thayo che tene ukela sArI rIte thaI jaze. Aje ApaNe "kulInatA ne bhUlI jaI "kuLa" zabdane vaLagI uccanIcanI vyAkhyA karIe chIe, ane tethI ja deza ane samAjamAM meTe goTALo Ubho thavA pAmyo che. je divase ApaNe kulInatAnA trAjave uccanIcane taLIzuM te divase ApaNuM badhI bhramaNuM bhAMgI jaze. kulInatA e dharmasAdhanAnuM eka aMga che. jyAM sudhI manuSya kuLadharmanuM barAbara pAlana karI kulIna na bane tyAM sudhI te sUtracAritradharma ane Atmika dharma" nuM AcaraNa karavA samartha thaI zakate nathI. sUtra-cAritradharmane AdhAra kuLadharma che. je kuLadharma naSTa thaI jAya che te Atmika dharma kevI rIte pALI zake ? keTalAka leke evI dalIla kare che ke kuLadharma to sAMsArika dharmanI zikSAdIkSA de che to e dharma, dharma kema kahI zakAya ? A dalIla bhrAmaka che. dalIla karanAre jANavuM joIe ke kuLadharma jema laukika dharmanI zikSA Ape che, tema lokottara dharmanI paNa zikSA Ape che. vaLI kottara dharmane AdhAra laukika dharma upara rahe che. eTalA mATe je laukika dharma vyavasthita rIte na cAle te lokottara dharma paNa jokhamamAM AvI paDe. eTalA mATe laukika dharma ane lekettara dharmane samanvaya bhagavAna mahAvIre karyo che. zrAvakazrAvikA e laukika dharmanA pratinidhi che ane sAdhusAdhvI lakattara dharmanA pratinidhi che. zrI caturvidha saMdhanA A cAra pratinidhio je paraspara salAhasaMpathI samanvaya na rAkhe to jainadharma jokhamamAM AvI paDe. bhagavAna mahAvIre je saMghazAsananI pejanA karI che te yojanA evI te abhUtapUrva che ke e saMghazAsananI yojanAdvArA Aje jinazAsana nirvidhanarUpe pravartI rahyuM che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuLadha 47 laukika dharmanA pratinidhie e, zrAvakazrAvikAe laukika kuLadharmanuM barAbara pAlana karavuM joI e, ane lokAttara dharmanA pratinidhioe, sAdhusAdhvIoe leAkeAttara kuLadhanuM barAbara pAlana karavuM joI e. jyAre A pramANe laukika kuLadharma ane leAkeAttara kuLadharmanuM barAbara pAlana karI bhagavAna mahAvIranA anuyAyIo, dharmazAstranA zabdamAM gAysaMpanne jAtisaMpanna ane hrasaMnne kuLadharmathI saMpanna banaze tyAre jainasamAjamAM kulInatA dharmAMguNa pragaTaze, je guNu samAjamAM ane dezamAM sukhazAntinuM khIja Apaze. ::
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) gaNadharma [ane] gaNataMtra-prajAtaMtra e ApaNe purAtana vArase che. je ApaNe anyAyamAtranI sAme thavA jeTaluM naitika baLa keLavIe ane najIvA matabheda ke svArthane tilAMjali ApI rAja, samAja ane gaNadharmanI rakSA mATe balidAna ApavA taiyAra rahIe to ApaNA pUrvajonI saMpattinA adhikAra ke upabhegathI ApaNane keIvacita rAkhI zake nahi. ApaNuM gaNadharmamAM je amApa baLa raheluM che te baLane ApaNe sadupaga karatAM zIkhIe to ApaNe jenadhama jagatamAM jhaLakI UThe. gaNa eTale samUha. ane samUhane pratyeka sabhya rASTranI pratiSThA temaja vyavasthA jALavavA mATe javAbadAra rahe enuM nAma gaNataMtra. sabaLa manuSya nirbaLane dabAve ke evA ja prakArane bIje kaMI julma thato hoya to gaNataMtra e sahana karI zake nahi. nirbaLanI rakSA karavI. nirbaLane nyAya apAvavA pitAnA sarvasvano bhoga Apavo paDe te paNa pAchI pAnI na karavI, e gaNadharma pALanArAonuM mahAvata hoya che. gaNataMtranI A vyavasthA AjanA prajAsattAtmaka
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharma rAjyathI jarA paNa UtaratI nahatI. jainayugamAM navalicchI ane navamalI jAtinAM aDhAra gaNarAjyanuM gaNataMtra ItihAsaprasiddha che. A aDhAra gaNarAjyanuM gaNataMtra sabaLoThArA pIDAtI prajAne pIDAthI mukta karAvavA mATe ane temane sukhazAni pahoMcADavA mATe tana, mana ane dhanane paNa vyaya karI sahAyatA pahoMcADavAmAM gaurava mAnatuM. A gaNataMtranI paddhatimAM gaNadharma pALavA jatAM prajAsamUhane keTaluM sahana karavuM paDatuM tene ItihAsaprasiddha ullekha ApaNA jainazAstramAMthI maLI Ave che? kahe che ke pitAnA moTAbhAI kaNikane magadhanuM mahArAjya maLavAthI vihalakumAra pitAnA mAtAmaha rAjA ceTaka pAse AvIne rahyo. magadharAja keNike vaizAlImAM jaI rahelA vihalakumAra pAsethI hasti tathA hAra mAMgyAM. rAjA keNikane A hAthI tathA hAra mAMgavAne kaMI hakka nahe. kaNikane jema magadhanI rAjagAdI maLI hatI tema bIjA bhAIone pitapotAnA bhAga maLyA hatA. paNa kaNikane pitAnI sattA ane baLane mada hate. vihalakumAra jyAM AvI rahyo hato tyAM gaNataMtranI sahAyathI kArabhAra cAlatA. vaizAlInA gaNataMtranA saMcAlaka rAjA ceTaka hatA. temaNe A hakIkta jANuM turata gaNunA aDhAra rAjAone ekatrita karI, kANika kevA prakArane anyAya, atyAcAra karI rahyo che ane gaNataMtranA javAbadAra puruSoe tene sAmane zA sAru kare joIe te badhuM spaSTatApUrvaka samajAvyuM. saMkSepamAM temaNe kahyuM ke je rIte vihalakumAranA bIjA agiyAra bhAIone rAjyamAMthI bhAga maLe che te ja pramANe vihalakumArane tenAM mAtApitA taraphathI A hAra tathA hAthI maLyAM che. enI upara magadharAja keNikane kaI prakArane hakka nathI. keNika anyAyathI, sattAnA abhimAnathI vihalakumArane dabAvavA mAge che." gaNataMtranA aDhAre rAjAoe keNikanA A atyAcAra-anyAyanI * juo: zrI niyAvalisUtra tathA bhagavataritra.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 dharma ane dharmanAyaka sAme virodha jAhera-karyo. Akhare yuddha karavuM paDe te aDhAre gaNataMtranA rAjAoe sAthe maLI ceTaka rAjAne sahAya karavAnuM vacana ApyuM. gaNataMmAM athavA prajAtaMtranI rAjyavyavasthAmAM prajAne mAthe kevI gaMbhIra javAbadArIo hoya che tenI kalpanA AthI thaI zakaze. vihalakumAra e mAtra ceTaka rAjAne ja bhANeja hatA, bIjA rAjAone enI sAthe karaze saMbaMdha nahota; chatAM temaNe anyAyaatyAcAranI sAme laDavAne ane vihalakumAranA anyAyanI paDakhe AvI UbhA rahevAno nizcaya karyo. je prajA anyAya, atyAcAranI sAme pUrepUrA baLathI sAmane karI zake nahi athavA te potAnA nAnA nAnA svArthomAM ja mazagUla rahe te prajA AvA gaNataMtrane mATe pitAnI yogyatA siddha karI zake nahi. ' yuddhanI bhayaMkaratA ke hiMsAne ADe dharI A gaNataMtravAhake vihalakumArane khuzIthI keNikanI dayA upara choDI paNa zakata, paNa teo samajatA hatA ke gaNataMtramAM evA lUlo bacAvane jarA paNa sthAna na ja hoya. nAnAmAM nAne anyAya ke atyAcAra gaNataMtramAM je calAvI levAya te e gaNataMtranA pAyA bIjI ja kSaNe krUjI UThe. gaNadharmanA satyaniSTha dhuraMdharo vakhata Avye keNikanA anyAya sAme laDI levA paNa taiyAra thayA. navamalI jAtinA ane navalicchI jAtinA aDhAra gaNarAjAo rAjA ceTakanI madade AvyA. gaNataMtranI pratiSThA sAthe, eka Azraye AvelA rAjakumAranI sAthe thayelA anyAyane pratikAra ane tenA hakkanuM saMrakSaNa; e A yuddhanAM mULa kAraNe hatAM. te ahIM koIne evI zaMkA thavI saMbhavita che ke satkAryanuM nAma dhame che; paraMtu ahIM te kevaLa hAra, hAthI na ApavAthI ghara saMgrAma
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharma thaze, ane aneka mANasanI jAnamAlanI khuvArI thaze. paNa je hAra, hAthI pAchA ApI devAmAM Ave te na to saMgrAma thAya tema na mANasanI jAnamAlanI khuvArI paNa thAya. paNa ahIM te hAra, hAthI na mokalIne jANI joIne yuddhanI taiyArI karavAmAM Ave che. te A yuddha dhamma kema gaNI zakAya ? A prazna jarA vicAraNIya che. A praznano uttara eka zAstrIya udAharaNadvArA vizeSa spaSTa thazeH rAjA paradezI, kezIzramaNa sAthe khUba dharmacarcA karIne khamAvyA vagara javA lAgyA tyAre kezIzramaNe temane kahyuM ke "he ! rAjA ! tame mArI sAthe ghaNA lAMbA samaya sudhI ghaNI ADIavaLI vAto karI ane aMte khamAvyA vinA cAlyA jAo che, te zuM A sAdhunI avajJA nathI ?" rAjA paradezIe uttara Apyo ke huM e vAtane sArI rIte jANuM chuM. ane mArI e bhAvanA paNa nathI ke Apane huM khAvuM nahi ! mAro vicAra che ke jyAre huM parivAra sahita senA laIne AvuM tyAre Apane khamAvuM." ahIM ApaNe vicAravuM joIe ke je rAjA eka ja khamAvIne cAlyo jAta te jIvahiMsA ochI thAta ane parivAra ane senA sahita khamAvavA AvavAmAM jIvahiMsA vizeSa thaze. te pachI senA ane parivAra sahita khamAvavA AvavAmAM paradezI rAjAne ze mukhya Azaya hato ? je parivAra tathA senA sahita khamAvavA AvavAmAM jIvahiMsA vizeSa thavAnI saMbhAvanA hatI to kezIzramaNe paradezI rAjAne "parivAra tathA senA sahita khamAvavA AvavAmAM jIvahiMsA vizeSa thaze mATe je tamAre khamAvavAno ja bhAva che te tame ekalA ja khamAvI jAo. badhAne atre AvavAnI AvazyaktA nathI" ema kahI zA mATe rAjAne zakyo nahi. A praznane samAdhAnakAraka uttara zo heya?
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ para dharma ane dharmanAyaka A prazna viSe gaMbhIra vicAra karatAM tene marma e samajAya che ke rAjA ekle khamAvavA na gayo tenuM mukhya tAtparya mAtra eTaluM ja hatuM ke saparivAra khamAvavA AvavAmAM janasamAja upara dharmane prabhAva asAdhAraNa paDe che tethI dharmane udyota ane tenI prabhAvanA thAya che. kezIzramaNe paradezI rAjAne senA sahita khamAvavA AvavAne niSedha A ja kAraNe na karyo hoya ! ane AvavAjavAmAM ghaNuM kIndriyAdi prANIonI virAdhanA thavAnI saMbhAvanA adazya hovAthI kezIzramaNe paradezI rAjAne parivAra ane senA sahita khamAvavA AvavAne Agraha na karyo, tema AjJA paNa evI na ApI hoya. A uparathI e saheje samajI zakAya ema che ke - kevaLa AraMbhasamAraMbhane ApaNe dekhIe ane tenAthI thanAra lAbha na dekhIe te te nyAyayukta na kahevAya. rAjA paradezI mUrkha nahetA, jJAnI hato. kadAca mAnI laIe ke rAjAne jJAna nahetuM paNa kezazramaNa te jJAnI hatA ne? je rAjAne A prakAranuM kArya karavuM ucita nahatuM te kezIzramaNe rAjAne kema na rokyo ? tamane pharI evI zaMkA thAya ke rAjA paradezInI vAta to sUtradharmane lagatI che, eTale e prazna jude che. ane mahArAjA kaNikanI vAta gaNadharmane lagatI che, eTale e prazna paNa de che. banne bhinna dharmone eka keTImAM kema mUkI zakAya ? ahIM te kevaLa hAra, hAthI pAchAM ApavAmAM na Ave te aneka manuSyanI jAnamAlanI khuvArI thaze, te te yuddhane ucita kema mAnI zakAya? tamAre prazna barAbara che. juo, jema rAjA paradezI ekale ja khamAvIne cAlyo jAta te sUtradharmane prabhAva janasamAja ke senA upara paData nahi tema ja rIte gaNadharmIo nyAya anyAyane vicAra
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharma karyA vinA kevaLa yuddhanI bhayaMkaratAne vicAra karI mahArAjA keNikane hAra, hAthI pAchAM ApI de ane Azraye AvelA vihalakumArane sahAyatA na Ape, te gaNadharmane prabhAva prajAjane upara paDe nahi; paNa UlaTuM prajAjane AvA gaNadharmane Darapakadharma kahe ke vIradharma ? prajAjano pAsethI A praznano javAba mAMgavAmAM Ave te ekaavAje e ja javAba maLaze ke e Darapeka gaNadharma zA kAmane ? A pramANe hAra, hAthI pAchAM ApI devAthI gaNadharma jokhamamAM AvI paDe to saMghadharmanI rakSA thAya ke nAza? e kahevAnI jarUra nathI ke gaNudharmanI rakSAmAM saMdhadharmanI rakSA ane gaNadharmanA nAzamAM saMghadharmane nAza rahelo che. "jyAM sudhI pitAnA mAthA upara AvI paDyuM nahi tyAM sudhI gaNadharmane svAMga race, ane jyAre gaNadharmane kAryamAM pariNata karavAne kaTekTIne samaya Avyo tyAre gaNadharmane choDI dIdho." A prakArane avarNavAda keNika rAjAne hAra, hAthI pAchAM ApavAthI janasamAjamAM pracalita thaI jAta. gaNadharmanA A avarNavAdathI gaNadharma ane rAjadharma kalaMkti thaI jAta. jevI rIte rAjA paradezIne senA ane parivAra sahita khamAvavA AvavAmAM samakti dharmane lAbha thayo, tevI ja rIte gaNadharmanuM ane rAjadharmanuM DarapokapaNAnuM kalaMka dUra karavAnI dRSTie, anyAya, atyAcAranA pratikAranI dRSTie ane Azraye AvelA rAjakumAra vihalakumAranI rakSAnI dRSTie hAra, hAthI keNikane pAchAM na ApavAmAM gaNadharmanI rakSA rahelI hatI. ane tene aMge yuddha Avazyaka thaI paDayuM hatuM. A yuddha jenasUtromAM "mahAzilAkaTaka" tathA "rathamUla" saMgrAmanA nAme prasiddha che. emAM ghaNuM mANase marAyA. yuddhamAM daivI madadathI jeke kANika chatye paNa e badhuM chatAM gaNataMtranA dhura dharee bhAre jokhama kheDIne paNa potAnA gaNataMtranI pratiSThA jALavI.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka mukhyataH A gaNataMtra-gaNadharmanI rakSA karatAM jeTalA manuSyane vadha thayo te badhAnuM mahAna pApa mahArAjA keNikane lAgyuM. kAraNa ke teNe ja anyAyane pakSa laI laDAI karI hatI. gaNataMtre te mAtra nyAyane pakSa lIdho hato. ApaNe paNa AraMbhasamAraMbhane dharma kahetA nathI. paNa dharmanI rakSA karavI e te Avazyaka che ne ? ApaNe AraMbhasamAraMbhanA bahAnA nIce Aje dharmabuddhine nAza karI nAMkhyo che. eTalA ja mATe Aje jenadharmane keTalAka sAmAnya mANasa Darapakadharma mAnI beThA che. ceTaka rAjA ane navamalI tathA navalicchI jAtinA aDhAre rAjAo bhagavAna mahAvIranA bhakata hatA, eTaluM chatAM temaNe gaNadharmanI rakSA karavA ane tenI AbarU jALavavA A yuddha karyuM. pahelAMnA manuSyo eTalA badhA vicArazIla ane dharmazIla hatA ke anyAyane aTakAvavA khAtara yuddha karavuM hoya te te paNa svIkArI letA hatA. paNa zaraNamAM AvelA manuSyane zaraNa na ApavuM ane tene nyAya na apAvavo ene jarA paNa ThIka samajatA nahatA. je manuSya potAnA zaraNamAM AvelAone tyAga karI de che arthAt Azraya ApatA nathI teo kAyara che; paNa je vIra che, je mahAvIra bhagavAnanA sAcA sevaka che, je udAra ane dharmAtmA che, teo te potAnuM sarvasva ApIne paNa zaraNAgatanI rakSA ane sevA kare che. - A yuddhamAM jeTalA manuSyono vadha thayo hato. te manuSyahatyAnuM pApa mukhyataH mahArAjA keNika upara eTalA mATe DhALavAmAM Ave che ke teNe anyAyanA pakSanuM samarthana karavA mATe yuddhanuM bIjApaNa karyuM hatuM. gaNataMtranA nAyakee mahArAjA kaNikane yuddha na karavA ane rAjakumAra vihalakumAra sAthe anyAya na karavA khUba samajAvyo
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharma 55 ane chatAM jyAre keNikane anyAyane pakSa na choDatA yuddha mATe taiyArI karate je tyAre teoe vivaza thaIne satyadharma ane nyAyadharmanA pakSanuM samarthana karyuM, ane zaraNAgatanI ane gaNadharmanI rakSA mATe yuddha karyuM. ceTaka rAjA navamalI ane navalicchI jAtinA aDhAre rAjAo samadaSTi hatA ane mahArAjA keNika paNa joke pahelAM bhagavAna mahAvIrane bhakata hato paNa A vakhate te teNe anyAyane pakSa lIdhe hate. eka manuSya je duSTa bhAvathI prerita thaIne eka karIne paNa vadha kare che te te pApI " kahevAya che. paNa eka cakravata mahArAjA je anyAya, atyAcArano pratikAra karavA mATe potAnI caturaMgI senAne yuddha mATe taiyAra karAve che to paNa te aparAdhI kahevAtuM nathI. tenuM pradhAna kAraNa e che ke te samrATa svArtha sAdhavA mATe ke duSTa bhAvathI prerAIne nahi paNa anyAya, atyAcArano virodha karavA mATe vivaza thaIne yuddha kare che. je anyAya, atyAcArane virodha karavA mATe koI pagaluM levAmAM na Ave te samasta dezamAM anyAya phelAI jAya ane dharmanuM pAlana thavuM paNa asaMbhava jevuM thaI jAya. jyAre bIjI bAju kIDIne vadha karanAra manuSya saMkalpajanya hiMsA karI aparAdhI bane che. A ja pramANe mahArAjA keNike jANI joIne hiMsAnI paristhiti UbhI karI ane anyAyane pakSa lIdhe eTalA mATe niraparAdhIone mAravAnuM pApa mahArAjA keNikane mukhyataH lAgyuM kahevAya. gaNataMtranA nAyakee kevaLa anyAya, atyAcArane virodha karavAnI icchAe vivaza thaI yuddha karyuM eTalA mATe A anyAyapUrNa hiMsA karavAne aparAdha gaNanAyakane nahi paNa mahArAjA keNikane che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka gaNadharmanA svarUpa viSe ApaNe jarA UMDe vicAra karIzuM te. jaNAze ke gaNadharma ane Ajane rASTradharma vibhinna nathI. AjanI rASTrIyatA ApaNuM gaNadharmanI sudhArelI vadhArelI navI AvRtti ja che. A rASTradharmanA prANarUpa gaNadharmane dipAvavA mATe prajAnA pratyeka sabhya pairyabaLa ane Atmabhoga keTalA pramANamAM keLavavAM joIe te A gaNadharmanuM svarUpa jANavAthI spaSTa thaze. kharI rIte gaNataMtra-prajAtaMtra e ApaNo purAtana vArase che. je ApaNe anyAyamAtranI sAme thavA jeTaluM naitika baLa keLavIe, najIvA matabhedake svArthane tilAMjali ApI rASTradharma ane gaNadharmano suyoga sAdhI tene mATe balidAna ApavA taiyAra rahIe te ApaNA pUrvajonI saMpattinA adhikAra che, upabhogathI ApaNane koI vaMcita rAkhI zake nahi. ApaNuM gaNudharmamAM je amApa baLa raheluM che te baLane ApaNe sadupayoga karatA zIkhIe te ApaNe jenadharma jagatamAM jhaLakI UThe.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) saMghadharma [ saMgha-dham ] sukhA saMghassa sAmaggI, samaggAnaM tapo sukho| arthAta- saMghanI sAmagrI (saM5) sukhakAraka che ane saMpathI rahenArA zrAvakazrAvikA, sAdhusAdhvI samasta saMghanuM tapazcaraNa paNa sukhakAraka che. punipAta jainadharma ane saMdhadharmane parasparane saMbaMdha abhinna che. jainadharmamahelane jIvanastaMbha e saMghadharma che. dharma vinA jema dharma TakI zakatuM nathI tema saMdhadharma vinA jainadharma TakI zake nahi. jIvanarathanAM strI ane puruSa e be cakro che. bannemAMthI eka paNa cakra nAnuM moTuM, asamAna ke bhAgelutUTeluM hoya te jIvanarathanI gati AgaLa cAlI na zake, tema dharmarathanAM sAdhusAdhvI ane zrAvakazrAvikA e bane dharmacake che. bhagavAna mahAvIre dharmarathane jJAna ane cAritrarUpa be baLavAna baLada joDI, kuzaLa dhasArathi banI dharmacakronuM tIrtha pravartana karyuM. ane dharmacakranA e tIrthapravartanadvArA bhagavAna mahAvIra
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 dharma ane dharmanAyaka tIrthakara banyA. e dharmarathamAM aneka bhavya jIvone besADI tIrthaMkaraprabhu mahAvIre bhayaMkara bhavATavImAMthI tAryA ane taravAne mArga batAvyuM. sajIva ke nirjIva pratyeka vastumAM aNue aNue anaMta zaktisAmarthya raheluM che. paNa e zaktisAmarthya saphaLa tyAre ja thAya che jyAre zaktione samanvaya karI saMgraha karavAmAM Ave che. zaktione saMgraha na thAya ane parasparanA saMgharSathI tene hAsa dinapratidina thato jAya te zaktine sadupayega thavAne badale durupayoga thayo gaNAya. zaktiono saMgraha karavA mATe saMgharSane vivekapUrvaka dUra karavAnI jarUra che, ane sAthesAthe saMghazakti keLavavAnI paNa ati AvazyakatA che. je viruddha jaNAtI zaktione pANI ane agni jevAM viruddha tanI jema samanvaya karI vidyulyakti jevI saMghazakti pedA karavAmAM na Ave te saMghadharmanuM yatnarUpa tattva AgaLa cAlavuM paNa muzkela thaI jAya. rASTrataMtra, gaNataMtra, samAjataMtra ane dharmataMtranuM saMcAlanakArya paNa saMghazaktinA prabaLa pIThabaLane lIdhe ja cAlI rahyuM che enI nA keNa kahI zake ema che? - sUkSma kAryathI laI mahAna kAryanI siddhi mATe saMghazakti keLavaviAnI paNa parama AvazyakatA che. A ja uddezanI pUrti mATe samasta mAnavasamAja saMghasthApanAnI yojanAne svIkAre che. nAnImoTI saMsthAo, yuvako, vidyArthI saMgho, jyotisaMdhe, maMDaLa, gaccha, saMghADAo, sampradAya vagere judAjudA saMghoe lekamata keLavI pitAnA uddezanI pUrti mATe saphaLa prayatna sevyA che ane haju te seve che. A saMghasthApanAnI yojanAnI pAchaLa vyaktigata zakti game teTalI baLavatI hoya chatAM jyAM sudhI chUTIchavAyelI zaktione sAmUhika rUpa ApI saMghabaLarUpe pariNata karavAmAM na Ave tyAM sudhI ISTa sAdhyanI siddhi thavI azakya che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghadhama nItikAre te A saMghazaktine nItirUpe jIvanadhyeya banAvavA mATe ApaNane bhArapUrvaka kahyA kare che. teo "saMddhati che - saMghazakti zreyasI-kalyANakArI--che eTaluM ja kahIne aTakyA nathI, paNa jene ApaNe kSudra gaNuM tucchakArIe chIe tevI zuddha gaNAtI vyaktionuM paNa saMgaThana sAdhI saghabaLa keLavavuM joIe ane e pramANe jyAre saMghabaLa keLavAya tyAre ja "saMtiH sAdhavA' arthAta saMghazakti phaladAyinI nIvaDe zake anyathA nahi ema bhArapUrvaka kahe che. alpAnAmapi vastUnAM saMhatiH kAryasAdhikA / tRNairguNatvamApannadhyante mattadantinaH // taNakhalA jevI tuccha gaNAtI vastuone ekaThI karI madonmatta hAthIo paNa bAMdhI zakAya che. e prasiddha udAharaNane keNa khoTuM pADI zake ema che? tema bhinnabhinna vyaktionuM chinnabhinna thayeluM baLa je ekatrita karI saMghabaLarUpe pariNata karavAmAM Ave te asaMbhava jevuM jaNAtuM kArya paNa saraLa rIte saphaLa thaI zake che enI nA paNa kANuM pADI zake ema che? saMghazakti zuM nathI karI zakatI ? jyAre nirjIva vastuonuM saMgaThana ajaba gajabanuM kAma karI batAve che te pachI vivekabuddhine dhAraNa karanAra mAnavasamAjanI saMghazaktinuM te zuM pUchavuM ? - mAnavatAnA vikAsa mATe saMghazAsana hovuM jarUranuM che. bhagavAna mahAvIre jagatamAtranA kalyANanI dRSTie saMdhazAsananuM jabaruM kAma hAtha dharyuM. te vakhate saMdhazAsana zithila thaI gayuM hatuM. brAhmaNe ane bauddhomAM saMdhazAsananI vyavasthAmAM ghaNI apUrNatA hatI. keI strI vA ne pitAnA saMdhazAsanamAM svIkArate nahi. eTaluM ja nahi paNa temane dharmakRtya jevA pavitrakAryamAM paNa adhikAra ApatI nahi. te vakhatanI AvI ekAMgI saMghajanAthI mAnavajAtine vikAsa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka kuThita thato jaI bhagavAna mahAvIre saMdhajanAne vyavasthita rUpa ApyuM. mAnavatAnI daSTie, samasta mAnavajAtine saMdhajanAmAM samAna adhikAra Apo. eTaluM ja nahi paNa strI ane zaka jAtine avagaNavAmAM AvI hatI temane paNa jJAna ane cAritranA adhikArI mAnI saMdhazAsanamAM samAna hakko ApI, jagatamAtrane saMdhazaktine suMdara paricaya Ape. bhagavAna mahAvIranA jevI AvI suMdara saMdhajanAne paricaya kaI saMdhasaMsthApake Apa nathI. bhagavAna mahAvIranI saMdhazAsananI janAthI AkhA AryAvartane ItihAsa samajavala che. bhagavAna mahAvIranuM jinazAsana je atyAra sudhI vyavasthita rUpe cAle che tenuM ghaNuMkharuM zreya bhagavAna mahAvIranA prarUpita saMdhadharmane jAya che. saMghadharmanuM dhyeya vyakitanA zreya sAthe samaSTinuM zreya sAdhavAnuM hoya che. vyaktinA zreyanA bhoge samaSTinuM zreya jokhamamAM AvI paDatuM hoya tyAre samaSTinuM zreya saMghadharmanuM dhyeya thaI paDe che. saMghadharmane vyavathita rUpa ApavAnI javAbadArI saMdhanA pratyeka sabhya upara rahe che. saMkSepamAM saMdhanA pratyeka sabhyanuM zreya thAya e saMdhane dharma che. saMdhadharma mukhya be vibhAgomAM vaheMcAyeluM che. eka laukika saMghadharma ane bIjo lettara saMdhadharma. laukika saMghadharmanA sabhyo (zrAvakazrAvikA) laukika saMghazAsananuM kArya javAbadArIpUrvaka calAve che, ane lekottara saMdhadharmanA (sAdhusAdhvIo) lekAra saMdhazAsananuM kArya javAbadArIpUrvaka kare che. laukika saMghadharma che ane tenA sabhyone ze dharma che, te viSe atre saMkSepamAM vicAra karIzuM. laukika saMghadharma viSe zAstrakAra pharamAve che ke - sApa - "dimAva' arthAta - saMgha yA sabhAnA niyamapaniyama. jAhera samAcAra, jAhera sabhA tathA jAhera saMsthA ke jyAM badhAne adhikAra che ane badhAnI unnati tathA sukhasagavaDa viSe
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghadharma vicAravinimaya karavAmAM Ave che te badhA aMgene samAveza laukika saMdhadharmamAM thaI jAya che. je jainadharma AvI suMdara saMghayojanA svIkAre che te jainadharma Aje lekenI dRSTimAM ATale badhe apUrNa ane avyAvahArika kema jaNAya che ? e keTalAka lekane prazna che. vAstavamAM A prazna khUba ja vicAraNIya che. jenadharma je atyAre apUrNa vA Darapakadharma tarIke vagevAya che temAM thoDeka aparAdha e leke che ke jeo jainadharmanuM vAstavika svarUpa vicAryA vinA kevaLa matAgrahabuddhithI ke bahAranA dUSita vAtAvaraNathI ja jainadharmane vagovavAmAM pravRtta thaI jAya che. ane pradhAna aparAdha te AjakAlanA te jena bhAIone che ke jeo kAyaravRtti dhAraNa karI vIradharmane lajavI rahyA che. vAstavamAM jenadharmanA siddhAnta dvArA te vizvadharma banavAne yogya che. jAhera samAcAra, jAhera sabhA tathA jAhera saMsthAomAM samasta saMghanuM arthAta samasta mAnavajAtinuM hita ane zreya vicAravAmAM Ave che. je dharmamAM hindu, musalamAna vA koI eka ja samAja vA jAtinuM ja hita vicAravAmAM AvatuM hoya tene ApaNe kuLadharma te kahI zakIe, paNa saMpUrNa rASTrane saMdhadharma kahI na zakIe; kAraNa ke rASTrane saMdhadharma vyaktinI apekSAe samaSTinuM zreyahita prathama vicAre che. rASTrane saMdhadharma barAbara akhila bhAratIya saMdha (National Congress) jevo che. saMdhadharmanI anusAra je sabhA yA saMsthA sthApita karavAmAM Ave temAM samaSTinA hitathI viruddha kevaLa kAI vyaktivizeSanI hAni temaja lAbha mATe samaSTinA kAyadAone bhaMga kare ane pitAnA svArthanI siddhi mATe samaSTinuM hita jokhamamAM utAravuM te saMdhadharmane nAza karavA barAbara che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 dharma ane dhanAyaka je kArya praNAlIthI samaSTinuM zreya ane hita sacavAtuM heAya te kAryapraNAlI hAtha dharavI joI e. emAM ja sudhadharmanI mahattA ane zAbhA rahelI che. udAharaNa tarIke mAne ke akhila bhAratIya sa ( All-India ( National Congress ) evA nizcaya karyAM ke bhAratamAM vilAyatI vastranA tyAga thavA joI e. A prastAvathI joka vilAyatI vastrane vepAra karanAra vepArIone jarUra hAni thavAnA saMbhava che. tApaNu jo ethI bhAratanA kareADA garIba bhAI ene khAvAne anna ane paheravAne vastra maLatAM hoya te te prastAvane kArUpamAM pariNata karavA joI e, emAM ja saMdhadharmanuM pAlana raheluM che. ethI UlaTuM jo ukata prastAvane na gaNakAratA karADA bhAratIya garIba bhAIenA jIvanarakSaNa mATe vicAra sarakhA paNu na karavAmAM Ave te temAM sadhadharmanuM apamAna che ane temAM sadhadharmanA nAza rahelA che. have jo kAI vyApArI rASTradharma ke sadhadharmanA prastAvathI viruddha jaI chaLakapaTathI vilAyatI kApaDanA vyApAra kare te te rASTra temaja sadhadharmanuM spaSTa apamAna karI rahyo che. jo niSkapaTabhAve sadhadharmanuM pAlana karavAmAM Ave te tethI sadhane dhaNA lAbha thavAnI saMbhAvanA che. je buddhimAna hAya che te kaivala peAtAnA svAnI khAtara jagatanuM ahita cAhatA nathI. je saMghanA sabhyA AvA udAra haiAya che te saMgha hamezAM samunnata bane che. udAharaNa tarIke, mAneA ke kAI eka gAmanA nivAsIo ekaThA thaI te rAjAne evI prArthanA kare ke gAyAne caravA mATe kAI paNa sthAna nathI tA gAcarabhUmi mATe eka medAna niHzulka khAlI karI ApeA. prajAnI A mAMga rAjA svIkArI le te! tethI prajAsa'dhanA pratyeka sabhyane lAbha thavA saMbhavita che, paNa jo kAI svAthI manuSya potAnA svArthanI vRtti tRpta karavA khAtara, peAtAno mAnamaratabe vadhAravAnI khAtara ke peAtAnA nAmanI prasiddhi vadhAravA mATe jo rAjAne
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghadharma beTI rIte bahekAvI necarabhUmi khAlI karAvavAmAM bAdhA UbhI kare ane e rIte te svArthI manuSya samasta prajAsaMghanI hitabuddhine pAra na paDavA devA mATe kArasthAne race che te svArthI manuSyane saMghadharmane nAzaka samajavo joIe. prajAsaMdhanuM hita dhyAnamAM na rAkhatAM kevaLa svArthavRttine tRpta karavA mATe rAjAne pakSa le ane duHkhothI pIDAyelA hajAro garIba bhAIo upara dAjhayA upara DAma de e eka sAdhAraNa gRhastha mATe paNa anucita che, to pachI bAra vratadhArI zrAvaka AvuM anucita kArya kevI rIte karI zake ! keTalAka sajjana saMdhadharmanA saMgaThanane temaja A saMdhadharmanI rakSA mATe karavAmAM AvatA kAryone ekAntapApa kahe che; paNa je saMdhadharmanA pAlanathI mAnavasamAja nIcadharma choDe che ane je pApakarmone choDavAthI saMsAranuM utthAna thAya che, ane sAthe sAthe sUtra-cAritradharmanA pAlana mATe kSetra taiyAra thAya che, te zuM te saMdhadharmane ekAntapApa kahevuM ucita che? nahi. saMdhadharmanA pAlanamAM AraMbhasamAraMbha avazya thAya che, ane tene AraMbhasamAraMbha mAno paNa joIe; paNa AvA AraMbhasamAraMbhe paNa vizeSa prakAranA hoya che. jevI rIte kaI manuSya potAnI putrInuM lagna kare ane bIje pitAnI mAtAnuM lagna kare, A baMnemAM lagnane ThAThamATha sarakhe che, paNa zuM A banne lagna barAbara kahI zakAya ? kadApi nahi. kharca te bane vivAhamAM thAya che, paNa zuM A bannenuM kharca barAbara che? nahi. paNa kaI manuSya A banne lagnane AraMbhadaSTithI ja sarakhA kahe to ? te asatya kahe che, A ja pramANe AraMbhasamAraMbhanA viSayamAM samajavuM joIe. keTalAMka kAme evAM hoya che ke je kAma karavAthI unnati thAya che ane sAthesAthe aneka mahAna pApe pratikAra paNa thAya che ane
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka keTalAMka kAma evAM hoya che ke je karavAthI AraMbhasamAraMbhanA pApanI sAthe sAthe aneka mahAna pApone paNa uttejanA maLe che. A badhuM jANavA chatAM je leke karavA yogya kAryone pAparUpa mAnI tajI de che te potAnI avanatinI sAthesAthe pApAnI paNa vRddhi kare che. karavA yogya kAryone ekAntapApa kahIne leke tene tajI na de ane avanatinA mArge vaLI pApanI vRddhi na kare e mahAna uddezane laIne saMdhadharmanI sthApanA karavAmAM AvI che. saMdha eTale vyaktione samUha, A samUha vyaktigata svArthane choDI samaSTinA hita ane zreya mATe je niyamopaniyama racI tenuM barAbara pAlana karavuM tenuM nAma saMghadharma che.. A saMghadharmane jIvanamAM utAravA mATe saMghanA pratyeka sabhya pitAnI javAbadArIpUrvaka saMghadharmanA niyamapaniyamanuM pAlana karavuM joIe. je vyakti pitAnI javAbadArI bhUlI jAya che ane svArthavaza saMghadharmane bhaga kare che te saMghadharmane nAzaka che. saMghanuM je zreya sAdhe che, tenuM zreya saMgha sAdhe che." e dharmavAkya pratyeka vyaktie barAbara samajI levuM joIe. saMdha e samAjanI pratinidhisaMsthA che, ane e saMsthAnA sanmAnamAM potAnuM sanmAna raheluM che. A vastusthitithI je paricita che te vyakti saMdhadharmane unnata banAvI zake che ane enI unnatidvArA pitAnI unnati sAdhI zake che. laukika saMghadharma lekavyavahAra kevI rIte calAvo ane ene calAvavA mATe kevuM sAmUhika taMtra ghaDavuM joIe ene suMdara paricaya Ape che. zrAvakazrAvikAo je laukika saMghadharmanI mahattA barAbara samajI sAmUhika taMtranA niyamopaniyama anusAra pitAne jIvanavyavahAra calAve te Aje laikika saMghadharma dIpI UThe. laukika saMghadharmanuM pAlana barAbara thaze te lokAttara dharma paNa vyavasthita
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghadharma cAlaze emAM jarA paNa zaMkA nathI. kAraNa ke laikika saMghadharma ane lekettara saMghadharmanA niyamo bhinna hovA chatAM bane saMdhadharmo dharmasaMbaMdhathI khUba ja saMkaLAyelA che. e bannene ekAnta bhinna mAnI zakAya ema nathI. laikika saMdhadharmanA sabhyonuM zuM kartavya che te viSe ApaNe sAmAnya vicAra karyo. have ApaNe lekettara saMghadharma zo che ane tenA sabhyonuM zuM kartavya che te viSe atre vicAra karIe. je dharmanA pAlanathI sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa zrI. caturvidha saMghanI unnati thAya te lekAra saMghane dharma che. jokettara saMdhadharmamAM paNa vyaktigata lAbha na dekhatAM samaSTigata lAbhanuM daSTibindu sAme rAkhavuM joIe. ahIM koI evI zaMkA kare ke saMdhadharmane te sUtra temaja cAritra dharmamAM samAveza thaI jAya che. te pachI tenuM juduM varNana zA mATe karavAmAM Ave che ! A prakAranuM kathana pAyA vagaranuM che. kAraNa ke sUtra ane cAritradharma judA judA dharma che ane saMghadharma paNa tethI jude ja dharma che. saMghadharmamAM saMghanA gRhastha ane sAdhuo bane prakAranA sabhyonuM juduM juduM kartavya batAvavAmAM AvyuM che. je A bannenuM kartavya vibhakta karavAmAM na Ave te saMghanuM astitva paNa vadhAre samaya sudhI TakI zake nahi. A vAtane spaSTArtha nimnata udAharaNathI vizeSa spaSTa thaze - eka manuSya kApaDane vepAra kare che ane bIje manuSya javerAtane vepAra kare che. jo ke A bannene laikika saMghadharmanA daSTibinduthI vicAra karavAmAM Ave te banne samAna che. te paNa teo bane eka bIjAnuM kArya karavAmAM asamartha che; arthAta je jhaverIne kApaDanI dukAna upara besADavAmAM Ave ane kApaDIyAne javerAtanI dukAna upara besADavAmAM Ave te teo banne eka bIjAne vepAra sArI rIte calAvI zake nahi ane phalataH bane dukAne cAlu rahI zake nahi. -
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka A ja praNe gRhastha temaja sAdhuo maLIne eka saMgha bane che ane AkhA saMdhane prazna upasthita thavAthI badhA eka samAna gaNavAmAM Ave che; paNa je prakAre jhaverI kApaDIyAnuM ane kApaDiyAo jhaverInuM uttaradAyitva (Responsibility) saMbhALI zakatA nathI. tevI ja rIte sAdhuo zrAvakanI ane zrAvako sAdhuonI javAbadArI pAra pADI zaktA nathI. je sAdhuonI javAbadArI zrAvake upara nAMkhavAmAM Ave to te saghadharma jarUra naSTa thaI jAya. jevI rIte keI eka bALakane dUdha pivaDAvIne ja ApaNe jIvita rAkhI zakIe chIe; evI ava sthAmAM kaI sAdhvI dhavarAve te zAstranA siddhAnta pramANe jarUra doSa lAge. paNa je kaI saMsArI strI, sAvIne bALaka dhavarAvavAmAM pApa lAge che, eTalA mATe "huM paNa bALakane dhavarAvIza nahi." A prakAre kahIne je te bALakane dhavarAve nahiM; te ApaNe tene zuM kahIe ? nirdayI. zAstramAM zrAvake mATe pahelA aNuvratanA pAMca aticAre batAvavAmAM AvyA che temAM "annapAnano niSedha kare e paNa eka aticAra che; ane sAdhu je kaI jAnavara athavA manuSyane annapANI Ape to teo mATe aticAra kahevAmAM Avyo che. have je sAdhuonI javAbadArI zrAvake upara nAMkhavAmAM Ave to zrAvakanA dharmanuM pAlana kevI rIte thaI zake? * juo pratikamaNusUtranA pahelA vratanA pAMca aticAramAM mANavo (marapAnathuche :) annapANI bhegavatAM aTakAvyAM hoya te nAmane pAMca aticAra. jue-zrIvAcamukhya umAsvAtijInuM taravAthaSiAmasUtra adAyana 7mA sUtranA navavadhavirAtimAnapAnanirodho : sa. 7
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghadhama , keTalAka lake kahe che ke, "je kAma sAdhu kare te dharma ane je sAdhu na kare te pApa'. A pramANe samajI levAthI zrAvaka-samAjamAM gerasamaja UbhI thavA pAme che. teoe pitAnI buddhithI badhA zAstrano sAra AmAM ja bharI dIdhe lAge che. paNa pratyekanI piotapotAnI javAbadArI samajAvyA vinA saMghadharmane keTalI badhI hAni thAya che te viSe teo vicAra sarakhe paNa karatA nathI, ke je kAma kevaLa sAdhuo mATe ja nizcita karavAmAM AvyAM che, te kAma karavAthI zrAvaka pitAne zrAvakadharma kevI rIte pALI zake? - jyAre eka sAdhAraNu gharamAM paNa pratyeka manuSyane jude jude kAryakrama rahe che. te pachI ATalA moTA saMghanuM kAma kAryapraNAline vibhAjita karyA vinA kevI rIte cAlI zake? - mAne ke eka zAdUkArane tyAM cAra putravadhUo che, temAM eka putravatI che, bIjI garbhavatI che, trIjI vAMjhaNuM che ane cothI naveDhA che. have, je sAsu A cAreya putravadhUonI khAnapAna, uThavuMbesavuM, kAmakAja karavuM vagerenI judI judI vyavasthA na karatAM cAreya putravadhUone eka ja prakAre rAkhe to zuM thAya ? nukasAna thaI jAya. sAdhuomAM paNa keTalAka janakalpI che, keI sthavirakapI che, kaI rigI che, te kaI tapasvI che. je A badhAne vicAra sUmadaSTithI karavAmAM na Ave te temane badhAne barAbara nirvAha koI divasa thaI zake nahi. jyAre sAdhuomAM paNa aMdaranA bhede jude jude dharma bAMdhyA vinA nirvAha thaI zakato nathI; te pachI sAdhu ane zrAvakane nirvAha eka dharmanA pAlanathI kevI rIte thaI zake ? - sAdhuonI jarUrIyAto ghaNuM ochI heya che. jyAre zrAvakenI jarUrIyAto ghaNI vadhAre hoya che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama ane dharma nAyaka je A pramANe sAdhu ane zrAvakanI bhinna bhinna vyavasthA svIkArIe nahi te leke zrAvakamAMthI sAdhu bane ja zA mATe ? eTalAM mATe ke AraMbha-samAraMbhamAM paDavuM na paDe temaja jarUrIyAta ochAmAM ochI rahe. jo sAdhu ane zrAvakano eka ja dharma che, te sAdhudharma ane zrAvakadharmamAM bhinnatA zI rahI ? sAdhu ane zrAvakanI vAta to dUra rahI, paNa zrAvaka-zrAvakamAM pratyekane judA judA dharma hoya che. jevI rIte koI eka zrAvaka pitAnA gharamAM ekale ja che ane te 5-7 rUpiyAnA mAsika vyayathI pitAne nirvAha calAvI zake che. bIjo zrAvaka eka rAjA che; ane tene kuTuMba parivAra paNa maTe che. have, je ekale rahenAra zrAvaka vicAre ke, je huM karuM chuM, te ja zrAvakadharma che" arthAta pa-7 rUpiyAnA mAsikavyayathI ja gharakharaca calAvavuM. te ja zrAvakadharma che; ane je upara kahelA mAsikavyayathI je kaI vadhAre mAsikavyaya kare; athavA huM jeTaluM AraMbha-samAraMbha karuM chuM; tethI kaI vadhAre AraMbhasamAraMbha kare te zrAvakadharma pAlana karI zakatuM nathI. te zuM pahelA zrAvakanI apekSAe te rAjA bAra vratadhArI zrAvaka banI zake? nahi. zAstramAM pratyeka zreNInI vyakti mATe judo judo dharma nakkI karavAmAM Avyo che. eka manuSya, soLa dezone rAjA hovA chatAM paNa bAra vratadhArI zreSTha zrAvaka thaI zake che. je A prakAranI zAstrasammata ane nItiyukta vAtane UlaTI kahevAmAM Ave te te saMdhadharmane hAnikAraka che. A uparyukta vAtethI e siddha thAya che ke sAdhuono AcAradharma ane zrAvakane AcAradharma bhinna che. je leke sAdhuone ane zrAvakene AcAradharma eka ja kahe che, teo bhUla karI rahyA che. paNa AjakAla saMghadharma paNa cakkaramAM paDI gayo che. saMghanI samucita vyavasthA na hovAthI, sAdhu pitAnI javAbadArI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ saghadha 69 zrAvakA upara ane zrAvakrA peAtAnI javAbadArI sAdhuo upara nAMkhe che. jevI rIte pAThazALA calAvavI, saMsthA kheAlavI, kAryAlayanI sakriya vyavasthA karavI, gArakSA temaja anAtharakSAne sakriya prabaMdha karavA ityAdi yA ane parApakAranAM kAryAM avazya che; paNa sAdhuo AvA vyAvahArika prapa`camAM ja paDI jAya te te ThIka nathI. sAdhu upakAra na kare teA pachI upakAra krANu karaze? jo ema kahevAmAM Ave te huM pUchuM chuM ke AvA paropakArA, jemAM aneka Ara bhAdi kriyAo karavI paDe che, te sAdhue ja karavA lAgaze, te| zrAvaka leAkA zuM karaze ? jo zrAvakAnI javAbadArInuM kAma sAdhue upADI leze, tA sAdhuonA pAMca mahAvratAnuM pAlana zuM zrAvakA karaze ? jo zrAvakAnu grAma sAdhu laI le, te zrAvakA pAMca mahAvratanu saMpUrNa rUpe pAlana karavAmAM asamartha te che ja, eTale pAMca mahAvratAnI AvI rIte hAni tA thavAnI ja ne ? sAdhu thaI ne kAIne salAha Ape ke amuka saMsthAne eka hajAra rUpiyA ApeA, athavA A pramANe spaSTa na kahetAM ema kahe OM ' paisA uparathI meAha utArI nAkhA, athavA puddagalAnA tyAga karI de.' A pramANe paisAnA prapaMcamAM paDavuM te sAdhuene mATe ceAgya nathI. kAraNa ke paisAnI avyavasthA thavAne kAraNe anucita vyaya thAya che ane vizvAsadhAtanuM pApa sAdhu upara Ave che; mATe AtmasAdhaka sAdhu paisAnA prapaMcamAM krama paDI zake? vartImAna samayamAM keTalIka saMsthAmAM avyavasthA cAlI rahI che. svAtyAgI athavA lAyaka manuSyeAnI kadara nathI rahI ane game te puruSa saMsthA sthApita karavA taiyAra thaI jAya che. AvI navI navI saMsthA UbhI karanArAonI parIkSA karyA vinA zrAvaka leAkA teone niyamaviruddha sahayega Ape che ane sAdhutvane hAsa kare che. je kAryo zrAvakane karavA yeAgya che,te zrAvakrae ane je kAryo sAdhune karavA ceAgya che, te sAdhuoe karavAM - joie.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka jemAM thoDe Aw ane adhika upakAra thatuM hoya, teva kAryo zrAvake haMmezA karatA AvyA che. jevI rIte kezI mahArAje cittapradhAnane kahyuM hatuM ke paradezI rAja mArI sAme ja AvatuM nathI, te huM upadeza kene ApuM ! A uparathI mAluma paDe che ke, sajaparadezIne kezI mahArAja pAse lAvavA te zrAvakanuM kartavya hatuM, sAdhuonuM nahi. je te sAdhuonuM kartavya heta to kazI mahArAja ja keI sAdhune mokalIne tene bolAvI leta; paNa paradezI rAjAne cittapradhAna lAvyA hatA. kahevAnuM tAtparya e ja che ke sAdhuo sAdhuone yogya ane zrAvake zrAvakane yogya kArya karatA AvyA che. saMsthAo na khelavI ema kahevAne mAre Azaya nathI, paraMtu sAdhuo AvA prapaMcamAM na paDe ane sAdhudharmanuM barAbara pAlana kare ema mAruM kahevuM che. zrAvakene upadeza de te sAdhuonuM kartavya che. jevI rIte kezI zramaNe rAjA paradezIne zrAvaka banAvyA bAda upadeza Apyo hate ke, "he rAjA ! tuM ramaNikathI aramaNika thatuM nahi.' A upadeza sAMbhaLIne rAjAe svayaM rAjyanA cAra bhAga pADIne eka bhAgano dAnamAM upayoga karavA mATe prAraMbha karyo, paraMtu kazI zramaNe rAjAne pratyakSa kahyuM na hatuM ke tuM A pramANe kara." upadeza devAthI zrAvaka svayaM pitAnuM kartavya samajI le te sAdhuone spaSTIkaraNa athavA zrAvakene Agraha karavAnI AvazyaktA rahetI nathI. jenI zraddhA ane zakti haze te svayaM badhI vAto samajaze ane bIjAne upakAra karavA mATe prerAze. sAdhuo keIne zaramamAM nAMkhe te ucita nathI. kaI sAdhu ema kahe ke zrAvake vyavasthA karavAmAM tathA saMsthA calAvavAmAM asamartha che, eTalA mATe je ame saMsthAnuM saMcAlana na karIe to kArya kevI rIte cAlI zake ? A praznanA javAbamAM huM kahuM chuM ke je teone emAM ja saMghanuM kalyANa jaNAtuM heya to temaNe sAdhupaNuM choDI daI zrAvakapaNuM svIkArI te kArya hAtha dharavuM joIe.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ saghava hA sAdhuone bhaNavuM atyaMta Avazyaka che kAraNa ke jo sAdhue ucca vidyA bhaNe nahi te jJAna, darzana ane cAritranuM mahattva saMpUrNa paNe jANI zake nahi ane zAstronI zuddha vyAkhyA temaja zAstrapAThanuM zuddha uccAraNa karI zake nahi tethI teA dhAni thavAne saMbhava rahe che. atyAre vamAna paristhitimAM je parivartana thaI rahyuM che temAM paNa ApaNe ApaNA saMdha TakAvavA che. eTalA ma Te sAdhuone adhA zAstrAmAM nipuNa banAvIne jainadharmanI prakhara jyAti phelAvavI Avazyaka che. ' paDhamaM nALa to cA' e bha. mahAvIrane divya saMdeza satra phelAvavA ati Avazyaka che. ' jo sAdhu zAstrapaThanamAM pAraMgata thayA pachI vicAre ke sapradAyaandhanamAM vadhAre vikAsa nathI mATe tethI judA thaI javuM e zreSTha che. A pramANe vicArIne je te sAdhu saMpradAyabandhanathI judA thaI jAya ane peAtAnI svatantratA pramANe kArya karavA lAge te AcArya paNu tene vinIta jANIne heADI de, te chatAM tame te sAdhunI sahAyatA karatA rahe| ane saMpradAyabaMdhana na svIkAravA chatAM paNa tene pUjatA raheA teA te sAdhu AcAryanI paravA karaze ? je sAdhune AjJA bahAra karavAmAM AvyA che tene tame leAkA pUjatA rahe ! te AcAryAMpanuM mUlAcchedana karavA barAbara che ke nahi ? AvI AjJAbahAra jo tamAre evuM ja kArya karavuM hAya to te tamArI khuzInI vAta che; paNu A vAta haMmezAM dhyAnamAM rAkhaze karavAmAM Avela sAdhunI sahAyatA karavI, te saMdhadharma upara kuThArAthAta karavA barAbara che. jo tame AdAbahAra karavAmAM Avela ziSyanI sahAyatAM karatA raheze| te badhA prAyaH svata Mtra thaIne kahevA lAgaze ke sAMpradAyika bandhaneAnI jarUrIyAta nathI; teA kAI paNa ziSya AjJAmAM rahI zakaze kharA ?
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka sAmpradAyika bandhonI anAvazyakatA batAvavI, te saMghadhamanI ajJAnatA batAvavA barAbara che. jo tame A upara vicAra karI yogya prabaMdha nahi kare to badhA sAdhu svachaMdI thaI jaze. ane AvI avyavasthA tathA vizRMkhalatA phelAI javAthI dharmanuM temaja AcAryapadanuM mahatva raheze nahi. je koI prakArano niyama nahi rahe te badhA svacchaMdavAdI thaI jaze ane tethI saMdhanuM kAma kevI rIte cAlI zakaze? te tame leke svayaM vicArI zake che. nezanala kegresamAM karavAmAM AvelA TharA, AkhA bhAratavarSanA TharAvo che. jo koI eka manuSya te TharAvanuM apamAna kare to te koMgresanuM apamAna che. pratyeka vyakitanuM kartavya che ke te koMgresanA TharAvanuM barAbara pAlana kare. je A bandhananI jarUrIyAta na samajIne pratyeka vyakti potapotAnI IcchAnusAra svatantratA zedhavA lAge te rASTradharma ane saMdhadharmanuM astitva vadhAre samaya sudhI TakI zake nahi! barAbara te ja pramANe lekettara saMdhadharma viSe paNa samajavuM joIe. saMghanA niyamo viruddha je koI pitAnI vyaktigata svachaMdatA zodhe che, te saMdhadharmanuM apamAna kare che. sUtra-cAritradharma, pratyeka vyaktine judo judo dharma che, paNa saMdhadharma te badhAne sAmUhikadharma che, eTalA mATe saMdhadharma upara vizeSa dhyAna ApavAnI jarUra che. je saMghadharma na hoya te cAritradharma vadhAre samaya sudhI TakI zake nahi. jevI rIte koI mANasa pitAno sampattinI te rakSA kare ja che, paNa sAthe sAthe tene pitAnA gAmanI rakSA karavAnuM dhyAna paNa vizeSa rAkhavuM paDe che. kAraNa ke je gAma lUMTAI jAya te pitAnI sampatti paNa surakSita rahI zaktI nathI. te ja pramANe sUtra-cAritradharma ane saMghadharmane saMbaMdha che. sUtra-cAritra dharma eka manuSyanI sampattisamAna che jyAre saMdhadharma AkhA gAmanI sampattisamAna che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 saMghadhama je AkhA gAmanI sampatti lUMTAI jAya te eka manuSya pitAnI sampatti kevI rIte surakSita rAkhI zake? A ja pramANe je manuSya pitAnA vyaktigata dharmane surakSita rAkhavA cAhe che, teoe saMdhadharmanI rakSA karavA mATe paNa khAsa dhyAna ApavuM joIe. saMdhadharmanuM eTaluM badhuM mahatva batAvavAmAM AvyuM che, ke je kaI sAdhu viziSTa abhigrahAdika cAritradharmanI sAdhanA karI rahyA hoya ane te vakhate saMghane ghaNI jarUrIyAta paDI hoya to te sAdhue sAdhanA cheDIne paNa saMghanuM kArya prathama karavuM joIe. evuM zAstranuM pharamAna che. A vAvathI bhadrabAhu svAmInI kathA vizeSa spaSTa thaze. eka samaye bhadrabAhu svAmI ekAntamAM yoganI sAdhanA karI rahyA hatA. te vakhate saMdhamAM vigraha thaI gayA hatA. jyAM sudhI kAI tejasvI ane pratibhAzALI puruSa tene aMta na ANe, tyAM sudhI vigraha zAMta tha asaMbhavita jaNAtuM hatuM. Akhare saMgha bhege thayo ane saMdhe nizcaya karyo ke bhadrabAhu svAmI sivAya bIjA koI A vigrahane zAMta pADI zake ema nathI. mATe temane belAvavA mATe kaI sAdhu jAya ane te ahiM AvIne A vigrahane zAna kare. - sAdhuoe bhadrabAhu svAmI pAse jaIne saMghane saMdeza saMbhaLAvyo. bhadrabAhu svAmI badhuM sAMbhaLI rahyA bAda uttara Apyo ke -"atyAre huM yoga sAdhI rahyo chuM. jethI yoga sAdhI rahyA bAda huM tyAM AvIza." sAdhuoe bhadrabAhu svAmIne uttara saMghane kahI saMbhaLAvyo. bhadrabAhu svAmIne uttara sAMbhaLIne saghane ghaNuM Azcarya thayuM ke AcArye pitAnA kalyANa mATe AkhA sagha tarapha kema upekSA karI ? A pramANe pUrvApara vAtane vicArI saMghe pharIvAra sAdhuone temane belAvavA mekalyA. sAdhuoe saMdhanA kahevA pramANe kahyuM ke -
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka "he ! mahArAja ! vegasAdhanA sAdhI tamAruM ekalAnuM kalyANa karavuM zreSTha che ke samasta saMdhamAM phelAyela vigrahane zAna kare zreSTha che ?' A pramANe sAMbhaLIne bhadrabAhu svAmI pitAne abhigrahaadhUre mUkIne saMghanI pAse AvyA ane zrI saMghanI kSamApanA mAMgI kahyuM ke mArA yoganI sAdhanA karavA karatAM saMdhanuM kArya vizeSa mahattvapUrNa che. A pramANe kahI saMghane sAtvanA ApI. je leke prAyaH ema kahyA kare che ke "amane tethI zuM ? ame zA mATe bIjAnI cintA karIe ? ame kuzala rahIe te basa. bIjAnuM game te thAya? amone tethI zuM ?" A pramANe je vicAra kare che, teo bhayaMkara bhUla kare che. je grAmamAM, je dezamAM AvA vicAravALA manuSyo rahe che, te grAmanuM adha:patana thayA vagara rahetuM ja nathI. bhAratavAsIonA hRdayamAM jyArathI AvA vicAre pasI gayA che, tyArathI bhArata adhogatine prApta thatuM Avyo che. bhAratamAMthI have te duSTa bhAvane palaTatI dekhAya che ane A rASTra saMgaThita thaI rASTroddhAra karI rahyo che te bhAratanI dazA keI vakhate avazya sudharaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. haju sudhI jainasaMghamAMthI "ane tethI zuM?" A duSTa bhAvanA dUra nathI thaI ane te bhAvanAne dUra karavA mATe koI prayatna paNa karavAmAM AvatuM nathI e vadhAre duHkhanI vAta che. saMdhadharmanuM mahattva na samajavAthI ja A duSTa bhAvanA jainasaMghamAM pesI gaI che. sahadharmIone koI paNa prakAranI zAnti ApavI te paNa mahAnirjarA che evuM bhagavAnanuM kathana che. saMghadharmanI rakSA karavAnI atyAre paramAvazyakatA che. bhadrabAhu svAmI saMghanuM hita lakSyamAM rAkhI saMdha pAse AvyA hatA. ane saMdhanuM hita sAdhyuM hatuM. dharmanI rakSA karavI te pitAnI rakSA karavA barAbara che. manu mahArAje ThIka ja kahyuM che ke -
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ lapa saMghadharma dharma eva hato hanti, dharmo rakSati rakSitaH / tasmAddhoM na hantavyo, mAno dharmoM hato'vadhIt // arthAta-je manuSya dharmane nAza kare che, dharma tene nAza kare che ane je dharmanI rakSA kare che, tenI dharma rakSA kare che. eTalA mATe dharma ApaNe nAza na kare ema mAnI dharmane nAza kare joIe nahi. Aje saMdha avyavasthita thaI gayA che. tenuM saMgaThana karavuM atyAre ghaNuM Avazyaka che; paNa haju sudhI joIe teTaluM te pratye dhyAna ApavAmAM AvatuM nathI. saMghabaLa ekatrita karavAmAM keTale badhe lAbha rahe che te samajavAnI atyAre ghaNI jarUra che. atyAre saMdhabaLa taddana astavyasta thaI gayuM che. jyAMsudhI te ekatrita karavAmAM na Ave tyAMsudhI keI kAryamAM saphaLatA maLavI bahu muzkela che. jo pAMca ja manuSyanI zakti ekatrita karavAmAM Ave te Akhare te pAMca mANaso pAMca hajAra manuSyo ekatrita thaI saMsAramAM apUrva Adarza zakti pedA karI zake che. dakSiNa AphrikAmAM bhAratIyane kuTapAtha upara aMgreja leke cAlavA paNa detA na hatA ane relvenI pharsTa athavA sekanDa kalAsanI TikITa hovA chatAM paNa tyAMthI utArIne tharDa kalAsanA DabAmAM besADI detA hatA. A te bhAratIyo upara sAmAnya vyavahAra karavAmAM AvatA hatA. koI bhAratIya gheDAgADInI TIkITa laIne te gADImAM besI zaktA nahiM. eka vAra AvA prasaMgamAM gAMdhIjI paNa sapaDAI gayA hatA ane tethI teozrI upara mAra paNa ghaNA paDyuM hatuM. paraMtu ekalA gAMdhIjIe ja tyAMnA bhAratIyonI avyasthita thayelI zaktinuM saMgaThana karyuM ane te zaktidvArA satyAgraha karI bhAratanuM mAna sAcavyuM. bhAratIya upara traNa paiDane je kara levAmAM Avate te paNa baMdha karAvyuM."
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka je tame leke saMdhabaLanuM saMgaThana kare te koI kAma azakya nathI. saMghabaLa ane saMdhadharmanuM mahattva samajI, te pramANe zakita saMgaThita karavAmAM Ave te saMghadharmane ane jainadharmane avazya uddhAra thaze emAM lezamAtra saMzaya rAkhavA jevuM nathI. upasaMhAra A pramANe laukika ane lekettara saMdhadharmanuM barAbara pAlana thAya te saMghabaLa majabUta thAya. ane e saMdhabaLathI deza, samAja ane dharmamAM evI kAnti pedA thaI zake ke je kAnti saMdhazaktine vikAsa karatI rahe. saMghabaLane pragaTAve ane te saMdhabaLadvArA vikAra zatruo upara vijaya meLave. saMghabaLa vikAravijaya mATe eka amegha sAdhana che. jema saMghabaLa sAMsArika kAmanI siddhi mATe paramasAdhanabhUta che tema AdhyAtmika siddhi mATe paNa saMghabaLanI anivArya AvatA che. ApaNuM pUrvAcAryoe te saMdhane bhagavAna mAnI stuti karI che ane je vaMthala kahI saMghazaktine namaskAra karela che. saMghazakti e lokazakti che. ane lokazakti dharmanI mAtA che. je leke saMghabaLanuM barAbara mahattva samaje che te leke saMdha ne samAvivAmAtApitA samAna pUjya gaNI tenI pUjA kare che. saMdhapUjA e sAcI dharmapUjA che. saMdha ApaNe dharmaprANa che. saMghabaLa e ApaNuM dharmabaLa che. saMdhazakti e ApaNuM dharmazakita che. mATe dharmaprANanI rakSA karavI haiya, te ApaNe jIvanamAM saMghabaLa pragaTAvavuM ja joIe. jyAre samAjamAM saMghabaLa pragaTaze tyAre saMghadharma vizvadharmamAM pitAnuM mahattvanuM sthAna meLavaze. Namo saMghassa saMdhane namaskAra he,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradharma [ sura-dhane ] jahA suI sasuttA paDiyA vi na viNassai / tahA jIvo sasutto paDio vi na vinnssi|| game tevA cIkaNu kAdavamAM paDelI seya mAtra nAnA derAne lIdhe pitAnI jAtane gumAvatI nathI, tema sasUtra samyajJAnI jIva pitAnI AtmasmRtinA bhAnanI jyotane bujhAvA detuM nathI. jANe-samajI-vicAra kare-beja kare " dharmazAstranI A ghoSaNadvArA mumukSa-jijJAsuone zAstrakAre sutrajJAnanI pradhAnatA sUcave che. zAstrakAroe mAtra caturAI, mAtra paMDitAI, mAtra vAkuzalatA, mAtra vyavahAra paTutA, mAtra lekaraMjana, mAtra vaktatva ane jJAna nathI kaheluM. paNa je samyajJAnanA AvirbhAvathI cittavRtti zuddha thAya; krodhAdi kaSAyo maMda thAya ane saMyama tathA -samabhAvanuM piSaNa thAya te ja samyajJAna che ema kahyuM che. . .. .
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 dharma ane dharmanAyaka | vma nA to cA-pahelAM jJAna ane pachI dayA ane jJAnaziyALAnuM motaH jJAna ane cAritradvArA mekSanI siddhi thAya che. dharmazAstranI A ghoSaNuM paNa evA samyajJAnane sUcita kare che. jJAna ane kriyAnuM sAhacarya dhyeyasiddhinuM mukhya aMga che. jevuM jANe tevuM kare, te ja dhAreluM pAra pADI zakAya. jANavuM juduM ane karavuM juduM vA karavuM juduM ane jANavuM judu-e rIte jJAna ane kriyAne visaMvAda hoya, tyAM moTA moTA prayAsa karavA chatAM paNa viphaLatA maLe che. jJAnaM kriyA vinA-kriyA vinAnuM jJAna viMdhya che. ane jJAna vinAnI kriyA aMdha che. e dharmokti paNa evA visaMvAdi jJAna ane kriyA mATe kahevAelI che. jJAna ane kriyAne saMvAda hoya te dhyeyasiddhi najIka ja che. samyajJAna zAzvata sUrya che, na olavAya evo dIvo che. enA jaLahaLatA prakAzathI mAtsarya, IrSyA, krUratA, lubdhatA vagere aneka rUpe jaNAne ajJAnAMdhakAra kSaNa paNa TakI zakato nathI. kriyAkAMDo-anuSThAno-auSadha che. samyajJAna pathya che. samyajJAnane lIdhe e anuSThAne amRtarUpa thaI AtmAnuM vaibhAvika ghena dUra kare che ane tene jAgate kare che. eTalA ja mATe zAstrakAroe je ema kahyuM che ke-game tevA cIkaNA kAdavamAM paDelI seya mAtra e nAnA derAne lIdhe pitAnI jAtane gumAvatI nathI. tema samajJAnI chava mAtra sUtrasRtinA bhAnanI tane bujhAvA detA nathI. dharmazAstramAM samyajJAnane prabhAva adhikAdhika varNavyo che. jaina paribhASAmAM jenemiththAmRta kahevAmAM Ave che tenuM vAMcana-manana paNa samyajJAnIne ahitakara thatuM nathI. samyajJAnane lIdhe tenI dRSTi vizALa, Agraharahita prazAnta ane nayavAdane samajanArI thAya che, tethI kaMIpaNa dharmazAstrane saMsarga tene ahitakara te nathI. samyajJAnanA kavacane lIdhe te sadA surakSita rahe che. ane
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradharma gAya jema ghAsane dUdharUpe pariNamAvI zake che tema te anya dharmazAstrane paNa hitakarUpe pariNumAvI zake che ane te dvArA kahevAtA dhArmika kalaha zAnta paNa karI zake che. - cauda rAjalakanA jantumAtrane abhayadAna ApavAnI cAvI eka mAtra samyajJAna che. eka puruSane samyajJAnAbhimukha kare ane cauda rAjalene jatumAtrane abhayadAna devuM e bane barAbara che. Avo addabhuta mahimA samajJAnane che. Atmazuddhine lagatAM game te sampradAyanA sAhityamAM sarvatra samyajJAna sarvoparipaNuM bhegave che. zrI muMDakopaniSaddamAM (muM. 3, 1, leka pamAM, sana 4khyatapurA haiSa amita sabhya jJAna trahmA nityam | AtmaprAptinuM sAdhana samyajJAna jaNAveluM che. "tamattala samyagnAnI javA pApa karmo karatA nathI. e dharmavacana paNa samyajJAnane mahimA batAve che. mekSadharmarathanA sUtra ane cAritra e bane cakro che. A rIte sUtra ane cAritra athavA zikSaNa ane saMskAra ane sApekSa che. eka bIjAnI upekSA karavAthI dharmaratha AgaLa cAlI zake nahi. jema saMskAra vinAnuM kevaLa jJAna ke zikSaNa ApaNI jIvanazuddhi karI zake nahi tema samyajJAna vinAnuM cAritra paNa mekSasiddhi sAdhI zake nahi. samyajJAna ane sammacAritra e bannene jIvanamAM sarakhuM sthAna ApavAthI ja jIvana siddha, buddha ane mukta banI zake che. navarAtri mokSanA thI vAcakamukhe paNa mekSamArge javA mATe samyajJAna, samyagdarzana ane samyaka cAritra A ratnatrayarUpa pAtheyanI AvazyakatA batAvI che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka sUtradharma ane cAritradharmanA paraspara ATaleA adheA ghaniSTa sabaMdha che. tA pachI A banne dharmonuM juduM juduM varNana zAstrakArAe zA mATe karyuM? evA prazna kAI ne thAya e sabhavita che. e banne dharmanA sabaMdha dhaniSTa heAvA chatAM paNa banne dharmAMnA AcArA bhinna hAvAthI te bhinna paNa che. 80 sUtradharma AdhAra ane cAritradhama Adheya che. sUtradharma ekalA TakI zake che; paNa cAritradha+ sUtradhama vinA eka kSaNa paNa TakI zakatA nathI. cAritradharmonI pahelAM manuSyamAM samyaktva Adi sUtradharma AvI zake che, paNa sUtradharma vinA cAritradharma AvI zakatA nathI. dhaNA leAkA cAritradharmAMte ja dhama mAne che ane sUtradha tA temanI gaNatarImAM ja nathI. sUtranA kevaLa akSara vAMcI levA ene ja te paryApta mAne che. paNa A tenI bhayaMkara bhUla che. sUtradharmAMnu jyAMsudhI vAMcana-manana ane nididhyAsana thatuM nathI tyAMsudhI sUtradharmanuM rahasya samajI zakAtuM nathI. paNa zAstrakArAe sUtradhanu eTaluM badhuM mahattva batAvyuM che ke jo sUtradharmInuM niyamita vAMcana, manana ane nididhyAsana karavAmAM Ave te manuSya paritasaMsAra karI zake che, arthAt meAkSasiddhine sAdhI zake che. cAritradharma -AcAradharma ne AcaratA pahelAM sUtrajJAna arthAt vicAradharmanuM pUrepuruM jJAna hAvuM joIe. kAraNa ke yathArtha jANyA vinAnuM AcaraNa avinAnuM che. na jANeluM jANavuM ane jANelAne zodhavuM ane zodheluM jIvanamAM utAravuM e jIvanazuddhinA mArgo che. je manuSya sUtrajJAnanuM ArAdhana karyA vinA cAritradharmanuM AcaraNa kare che te meAkSadharmanA mam barAbara samajI zakatA nathI ane pariNAme meAkSamArganA adhikArI banI zakate nathI. eTalA ja
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutradharma bhATe bhagavAna mahAvIre 'paDhamaM nANaM tao dayA' prayama jJAna ane pachI dayAna hitopadeza Ape che. sUtradharmanuM barAbara mAhAsya ane svarUpa samajAvavA mATe zAstrakAree sutradharma arthAta samyaktvanA ATha AcArane jIvanamAM utAravAno upadeza Ape che. sUtradharma arthAt samyaktvanA ATha acAre nIce pramANe : * nissaMkiya nikaMkhiya nibigicchaM amUDhadiTThI ya / uvavRha, thirIkaraNaM, vacchalla, pabhAvaNe'Te te, // 31 // ( zrI. uttarAdhyayanajI sUtra adhyayana 28 muM gAthA 31 ) TIkAH-zaGkitaM zaGkita-dezasarvazaGkAtmakaM tasyAbhAvo 'niHzaGgataM, evaM kAMkSaNaM kAMkSitaM-yuktiyuktatvAdahisAyabhidhAyitvAcca zAkyola kAdidarzanAnyapi sundarANyevetyanyAnyadarzanaprahAtmakaM tadabhAvo 'niSkAkSitaM' prAgvadubhayatra bindulopaH, vicikitsA0phalaM prati sandeho yathA-kimiyataH klezasya phalaM syAduta neti? tantranyayena 'vidaH' vijJAH te ca tasvata: sAdhava eva tajjugupsA vA yathA-kimamI yatayo maladigghadehAH ? prAsukajalasnAne hi ko doSaH syAdityAdikA nindA tadabhAvo 'nirvicikitsaM,' 'nirvijugupsa ' vA, ArSatvAca sUtra evaM pAThaH, 'amUDhA' RddhimatkutIthikadarzane'pyanavagItamevAsmadarzana miti mohavirahitA sA cAso dRSTizca buddhirUpA amUDhadRSTiH, sa cAyaM caturvidho'pyAntara bhAcAraH,bAyasvAha- uvavUha' ti, upabRMhaNamupagrahA-darzanAdiguNAnvitAnAM sulabdhajanmAno yUyaM yuktaM ca bhavAdRzAmidamityAdivacobhistattad guNaparivarddhanaM tacca sthirIkaraNaM ca - abhyupagama (ta) dharmAnuSThAnaM prati viSodatAM sthairyopAdanamupahA / sthirIkarage 'vatsalabhAvo' 'vAtsalya :-sAdharmikajanasya bhakapAnAdinocitapratipattikaraNaM tacca 'prabhAvanA' ca-tathA svatInitihetuceSTAsu pravarttanA-. smikA vAtsalyaprabhAvane, upasaMhAramAha-aTaite darzanAcArA bhavantIti shessH| ebhirevATAbhirAcAryamANasthAsyoktaphalasampAdakateti bhAvaH, etacca jJAnAcArAthupalakSaka, yadvA darzanasyeva yadAcArAbhidhAnaM tadasyaivokanyAyena muktimArgamUlatvasamarthanArthamiti sUtrArthaH //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka (1) nizaMka, (2) nikAMkSatA, (3) nirvicikitsA, (4) amUDhadaSThitva (5) upagUhana (6) sthirIkaraNa, (7) vAtsalya (8) prabhAvanA. jema hAthapaga Adi aMgenuM varNana karavAthI zarIranuM varNana thaI jAya che tema samyaktvanA A ATha aMgenuM varNana karavAthI samyaktva-sUtradharmanuM svarUpa jaNAI Avaze. 1 niHzaMkA-samyajJAnane vikasAvavAnA AMtarika guNe kasA samyajJAnIe je samyagdharma svIkAryo che temAM zaMkA na karavI. niHzaMka thaI emAM pravRtti karavI e samyaktvane pahele guNa che. 2 nikAMkSA-samyagdharma sivAya bIjA dharmomAM kAMkSAabhilASA na rAkhavI ane pitAnA samyagdharmamAM aTala, acala rahevuM ane niSkAMkSita thaI satravRtti karatA rahevI e samatvane bIjo guNa che, ( 3 nivicikitsA -samyagdharmanA phaLamAM saMdeha kare, samya mInA AcAra-vicAra prati aruci rAkhavI, dhRNA karavI, tiraskAra kara e vicikitsA doSa che. A doSathI rahita thavuM arthAta nirvicikitsA guNa dhAraNa kare e samyakatvane trIjo guNa che. 4 amUhadRSTi -vivekabuddhi keLavavI arthAta pratyeka vAtane yukti, anubhava ke AgamanI kasoTI upara kasIne svIkAravI, saddharma prati saddabhAva rAkho, kaI dharma prati dhRNuM na karavI ane saddharma prati mUDhatAthI nahi paNa vivekabuddhipUrvaka aTala vizvAsa rAkha te samyakatvane cotho guNa che. A cAra guNe samyajJAnInA AMtarika guNe che. A AMtarika guNone keLavyA vinA samyajJAnImAM samyakatva pragaTI zakatuM nathI. ': 5 upagrahana-saddharmanA mArge samyajJAnane vikasAvavAnAM bAhya guNe-cAlanArane utsAhita kare. dharmanindAnI pratikriyA ane dharmaguNanI prazaMsA karavI e samyaktvano pAMcamo guNa che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 sUtradharma 6 sthirIkaraNa -saddharmathI je koI manuSya gruta thatuM hoya ke Apatti tathA pralobhanothI saddharmano mArga cheDate hoya te tene ApattimAM madada karavI ane pralebhanemAMthI bacAva ane dharmamArgamAM sthira karavo e samyaktvane chaThTho guNa che. ( 7 vAtsalya -jagajajIvo ane temAM sahadharmIo prati vAtsatyabhAva rAkhavo arthAt badhubhAva rAkhavo ane paraspara badhubhAva vadhato rahe tevA prayatna kare e samyakatvane sAtame guNa che. 8 prabhAvanA-dareka dharmasAdhano dvArA dharmoddhAra kare, dharmapracAra kare ane dharmaprabhAvathI janasamAjane prabhAvita karI dharmamArga upara lAvavo e samyakatvane AThamo guNa che. samyaktvanA A ATha guNemAM cAra AMtarika guNo ane cAra samyaktvanA ghAtaka bAhya guNo che. A bAhya guNanAM AcaraNathI samyaktvanuM prakAzana thAya che. samyaktvanA AMtarika guNa-niHzaMkA, niSkAMkSA, nirvicikitsA ane amUDhadaSTiva- keLavyA vinA bAhya guNe-upagrahanavRtti, sthirIkaraNa, vAtsalyabhAva ane prabhAvanA-pragaTI zakatAM nathI athavA phaLI zakatAM nathI. A ATha guNa darzananA AcAra che. A darzanAcAranuM AcaraNa karanAra puruSa uparyukta phalane sampAdaka bane che. A ATha AcAra jJAnAcAra AdinA paNa upalakSaka che. darzanAcAra muktino mArga che. sUtradharmanuM samarthana karavA mATe ahi darzanAcAranuM kathana karavAmAM AvyuM che. uparyukta ATha AcAro sUtradharmanA paNa che. A ATha AcAramAM prathama AcAra "nizaMka bane" e che. je manuSya dharma zraddhAmAM athavA bIjI koI dhArmika pravRttimAM saMdeha rAkhe che te manuSya jIvana dhyeyane pahoMcI zaktA nathI, e tene spaSTa artha che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa ane `nAyaka niHzaMka banavuM eTale daDha vizvAsa rAkhaveA. dRDha vizvAsamAM avizvAsanI jarA paNa gadha hai|tI nathI. dRDha vizvAsa e sabhyakRtvanuM pradhAna aMga che. dharmAMmAM dRDha vizvAsane sthAna na heAya tA dharmanuM AcaraNa paNa thavuM muzkela thaI jAya. dRDha vizvAsa e dhama mahelanA pAyA che. jo dRDha vizvAsanA pAyA DhIlA hAya tA zaMkA, kutarka Adi vAvAjhoDAthI dharma'mahela khaLabhaLI UThe. dharmImAM je dRDha vizvAsa hAya te aMdhazraddhAmAMthI pedA thayelA na heAvA joie. zraddhA ane tanI kasATIe caDelA daDha vizvAsa hoya te ja dharma zraddhA majabUta rahe. eTalA mATe dRDha vizvAsa zraddhAzuddha ane tarkazuddha hAvA joI e. dhazraddhAnA janma sAcI jIjJAsAmuddhimAMthI pedA thAya che. eTale jIjJAsAmuhi~dvArA dhama zraddhA dRDha karavI joIe. je leAkAne dharma viSe zaMkA karavAthI zAdeASanA bhaya rahe che te bhaya asthAne che. je kevaLa vitaMDAvAda vadhAravA mATe ke potAnI tarka zakitanuM pradarzana karavA mATe zakAvamaLamAM gothAM khAyA kare che te dharmane jarApaNa marma samajI zakatA nathI. dharma viSe zakA karI je peAtAnI zaMkAnuM nivAraNa kare che te dharmonA ma samajI ane te pramANe dharmocaraNa karI Atmazuddhi sAdhI zake che. sAhityamAM * sazaya " viSe bhinna bhinna vyAkhyA maLe che. krAI C 84 ThekANe saMzayanI evI vyAkhyA maLe che ke: saMzayamanAruhya naro bhadrANi na pazyati arthAtH - jyAMsudhI manuSya zaMkA karato nathI tyAMsudhI te klyANamA joI zakatA nathI. jyAre bIje sthaLe 'sa`zaya ' nI evI vyAkhyA maLe che keH-- : sarAyAtmA vinati'ra " arthAtH--saMzaya karanAranA jJAnAdi AtmA naSTa thaI jAya che. " " 1 hitApadeza. 2 bhagavadgItA. 3 jainazAstramAM AtmA ATha prakArane cheH (1) dravyAtmA,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradharma A banne virodhI to zA mATe kahevAmAM AvyA? je saMzaya kharAba che, te zAstramAM ghaNe ThekANe gautamajIne zrI bhagavAna kahe che ke "gAya-bhaMrAya" arthAta tene saMdeha pedA thaye. A pramANe zA mATe kahevAmAM AvyuM ? ane je saMzaya sAre che te zAstramAM saMzayane samakitane doSa zA mATe kahevAmAM Avyo che ? AnuM kAraNa zuM che? AnuM samAdhAna A pramANe che ke, jevI rIte tame leke (vyAkhyAnanA vakhate) je makAnanI nIce beThelA che tenI uMcAI, nIcAI, athavA A makAna paDI jAya ema to nathIne! A badhuM pahelAM khI levuM tamAruM kartavya samaje che, paNa kevaLa A paDI jaze ? e bhayathI vyAkhyAnamAM sammilita ja na thAo e ThIka na kahevAya; tevI rIte chaghasthAvasthA sudhI pratyeka vyakti kevaLI-sarvajJanI apekSAe badhuM jANyA vinA rahe che, eTalA mATe tenI jANa mATe saMzaya kare, te saMzaya lAbhadAtA che. temAM kaI deSa nathI. paraMtu je puruSa aMdarane aMdara saMzaya rAkhIne temAM Dro rahe che ane nirNaya karato nathI, te puruSa " saMzAtma vinayata nA udAharaNarUpa banI jAya che. tame leke sArI rIte jANe che ke koI kaI vAra Trena pATA uparathI UtarI jAya che, vahANa samudramAM DUbI jAya che ane temAM besanArAonI paNa hAni thaI jAya che. paNa A haMmezA banatuM nathI. koI kAI vAra AvA anicchanIya banAva banI jAya che. have koI gRhastha Trena athavA vahANamAM besanArAo kaI kaI vAra marI jAya che, evI zaMkAthI Trena vagereno upayoga na kare, te zuM A tenI zaMkA ucita kahevAya ? nahi. (2) kalAyAtmA, (3) yogAtmA (4) upagAtmA (5) jJAnAtmA, (6) darzanAtmA, (7) cAritrAtmA (8) vIryAtmA. .-- { "zaMkA" nAmane samakitano pahelo aticAra.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka kevaLa ApattinA bhayathI koI kAmathI dUra rahevuM, temAM kAMI buddhimattA samAyelI nathI. kArya karatI vakhate hAnilAbhane vicAra ane viveka avazya hovo joIe, paNa zarUAtathI ja koI kAmane zaMkAnI dRSTie jovuM na joIe. manuSya nirNayAtmaka dRSTie jeTale adhika vicAra-viveka kare che, teTaluM tene tenuM UMDu rahasya samajAya che. paratu je kAI manuSya A pramANe zaMkA karIne aTakI jAya ke koNa jANe paramAtmA che ke nahi ? A sAdhu che ke nahi ? athavA sAdhue batAvelA upAyo vaDe paramAtmapada maLaze yA nahi? A pramANe zaMkAo karIne je manuSya dharma ane ISTadeva pratye vizvAsa rAkhatA nathI, te manuSya pratikSaNa pitAnA hRdayamAM zaMkAne sthAna dete deto, Akhare zaMkAzIla banI jAya che ane teno jJAnAtmA, jJAnadaSTie nizcitarUpe naSTa thaI jAya che. je kaI ema kahe ke ame jenazAstrone satya mAnIe, ane tenI upara zaMkA paNa na karIe. paNa jenazAstra ja satya che. A vAtanI puSTi mATe zuM kaI pramANa che? A prazrana barAbara che. have huM tamane pUchuM chuM ke pAMcamAM pAMca meLavavAthI keTalA thAya ? daza. have je keIema.e. pAsa thayela zikSita mANasa kahe ke pAMca ane pAMcameLavavAthI agiyAra thAya che. te zuM Apa te mAnaze ? kadApi nahi. paNa je te kahe ke huM ema. e. pAsa thayo chuM. mATe mArI vAta pramANabhUta che, te Apa tene uttara zuM Apaze ? tame jarUra kaheze ke amAro A viSe anubhava che, eTaluM ja nahi, paNa amane vizvAsa paNa che ke pAMca ane pAMca meLavavAthI daza ja thAya che. amane tame agiyAra batAvIne sadehamAM nAMkhI rahyA che, te vAta ame svIkArI zakIe nahiM. tame pote bhUla karI rahyA che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradha 87 jevI rIte pAMca ane pAMca meLavavAthI daza ja thAya che, te vAta pratyeka manuSya saraLatApUrvaka samajI zake che. tevI ja rIte jainadharmanA siddhAnto paNa saraLatApUrvaka samajI zakAya tevA che; ane tenI satyatA paNa zreNI jaldIthI mAluma paDI zake che; arthAt jainadharmanA siddhAntAnI lagabhaga badhI vAtA peAtAnA anubhavathI samajI zakAya evI che. pratyeka manuSya e vAta sArI rIte jANe che ke je dharmAM hiMsAnuM pratipAdana kare che, te dharma vAstavamAM dharma ja nathI. have tame tAvA ke jainadhama hiMsAnuM pratipAdana kare che ke ahiMsAnuM ? ahiMsAnu tamArI pAsethI jo kAI manuSya dagAbAjIthI kAI cIja jhUMTavI le, te tame tene dhamI kahezo ke adhamI 2 adhamI. pratyeka manuSya zikhyA vinA, kevaLa potAnA anubhavathI ja AvA kRtyane adharmI kahI zake che. A ja pramANe jainadharmanA siddhAntA paNa anubhavasiddha che. tenI satyatA batAvavA mATe pramANa devAnI AvazyakatA nathI. peAtAnA AtmAne anubhava ja te siddhAntAnI satyatA mATe pramANabhUta che. jo kAI kahe ke jeoe ahiMsAne dharma batAvyA che, teoe batAvela bhagALa-khagoLa, Adhunika bhUgoLa-khagoLanI sAthe maLatAM AvatAM nathI, te pachI tame tene sarvajJa zA mATe mAne che ? A praznanA uttara e che ke meM tene bhUMgALa-khagALa racavAne mATe paramAtmA mAnyA nathI, paNu ahiMsA, satya Adi maMgaLa dharmAMnA prarUpaka hevAne kAraNe paramAtmA mAnyA che. have teoe batAvela bhUMgALa khagALa, Adhunika bhUgALa--pageALa sAthe maLatI AvatI nathI, tene mATe amArI pAse evuM kAI sAdhana nathI, ke je vaDe tamane batAvI zakIe ke teoe bhUgALa-khALanI racanA kayA viziSTa vicArathI karI che; parantu ahiMsAnA siddhAntA je mArA anubhava pramANe satya ane pUrNa kalyANakArI nivaDayA che, te uparathI huM kahI zakuM chuM ke ahiMsA satya Adi siddhAntanA pratipAdaka kAI divasa AvuM asatya mAlI zake nahi.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka ahiMsAvAdI, thoDuM paNa asatya bolavuM, AtmAne ghAta karyA barAbara samaje che. pUrNa ahiMsAvAdI AtmAne ghAta kare, je hiMsA barAbara che, te kevI rIte karI zake? have ahiM eka prazna thAya che ke te pachI teoe bhUgoLa-khagoLa rahyAM che te pracalita bhUgoLa-khagoLanI sAthe, satya kema pratIta thatAM nathI ? A vAta nIcenA udAharaNathI spaSTa samajAze. havAne thelImAM bharIne je sonA-cAMdIne taLavAnA sAdhanathI tene taLIe, te havAnuM vajana kaMI paNa mAluma paDatuM nathI, paNa vaijJAnikonuM kathana che ke vAyumAM paNa vajana che ane te vajana telamAM paNa Ave che. ApaNane havA vajana vinAnI mAluma paDe che, AnuM kAraNa mAtra eTaluM ja che ke ApaNI pAse tene telavAnuM sAdhana nathI; te ja pramANe ApaNI bhUgoLa-khagoLa je siddhAnta upara racavAmAM AvI che, tene siddha karavA mATe ApaNI pAse upayukta sAdhana nathI. je sAdhana hota te tene pramANita karI zakAta ke amuka siddhAnta upara A bhUgoLanI racanA karavAmAM AvI che. jena bhUgoLamAM cauda rAjalakanI* sthiti, puruSAkAra batAvavAmAM AvI che. je koI manuSya, A lekasthitinuM pratidina eka eka kalAka dhyAna dhare, te cha mahinA bAda, te svayaM kaheze ke, AmAM apUrva AnaMda samAyelo che. mane thoDo anubhava che, te paNa huM kahI zakuM chuM ke AmAM ghaNe AnaMda Ave che; te je viziSTajJAnI che, teone A lekasthitinA dhyAnathI ke AnaMda maLato haze ? - A uparathI siddha thAya che ke jeoe jenasiddhAnta ane jenazAstranI racanA karI che, teo sarvajJa hatA. teonA kahelA pratyeka zabdamAM ghaNuM gUDha rahasya samAyeluM che. teonI badhI vAto samajavAmAM ApaNI buddhi asamartha hoya che te vAta judI che. * tatvArthAdhigamabhASya nAmanA pustakamAM cauda rAjalokanI sthiti puruSAkAra batAvAmAM AvI che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradharma jainadharmamAM ahiMsA, satya Adi maMgaladharmo viSe sUkSma vicAra karatAM jIva, ajIva Adi nava tattvo tathA anekAntavAda, nayavAda, pramANuvAda karmavAda, lekasvarUpa Adi maulika siddhAntanuM je anveSaNa karavAmAM AvyuM che te evuM svAbhAvika ane vaijJAnika che ke jethI te jainadharma sau koIne mATe AcaraNIya thaI paDe che. vijJAnanA vikAsanI sAthe jainadharmanuM rahasya janasamAjane samajamAM AvatuM jaze. jainadharmanAM siddhAtone barAbara samajavA mATe anekAntavAda eka cAvI che. Aje dharmanuM vAstavika satya je prAyaH bhUlAI gayuM che tenuM pradhAna kAraNa anekAntavAdanI avagaNanA che. anekAntavAdanI cAvIdvArA jyAre jainadharmanuM pravezadvAra ughADavAmAM Avaze tyAre jainadharmane sAkSAtkAra thaI zakaze. eka prazna, je AkhI duniyAmAM carcAI rahyo che ke, je ahiMsA kalyANa karanArI che. te ahiMsAdhamAM jainenI avanati kema thaI ? A vAta satya che kAraNa ke vAstavamAM avanati thaI rahI che. bhAratamAM ahiMsAne pALanAra ghaNuM che, bhale bIjI vAtamAM bheda hoya; paNa zaiva, vaiSNava jaina Adi badhA dharmoe "ahiMsA paramo dharma : " svIkAryo che, te ahiMsApradhAna bhArata dezanI avanati kema thaI ? A praznano uttara e che ke ahiMsAdharma AcaraNIya dharma che. AnuM akSaraza: pAlana karanAra bahu thoDA che ane te paNa nAma mAtranA che. ahiMsAdharmanuM pAlana vIrapuruSo karI zake che; jayAre Aje manuSyamAM Dara pesI gayo che. je manuSya Darapoka che, te ahiMsAnuM pAlana kadApi karI zakatA nathI. jyAM sudhI manuSya sArI rIte ahiMsAnuM pAlana karatAM zIkhe nahiM, tyAMsudhI unnati kadApi thaI zaktAnI nathI, e vAta sunizcita che. ahiM koI zaMkA karI zake che ke jyAre ahiMsAnuM pAlana kya vinA unnati thavI saMbhavita nathI, te pachI hiMsa karavA chatAM paNa yuropa Adi pAzcAtya dezonI unnati kema thaI?
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka A praznano uttara e che ke yurepanI A dekhAtI bhautika unnati vAstavika unnati nathI, paNa bhayaMkara avanati che. bhAratavarSamAM ahiMsAnA jeTalA saMskAra bAkI che, tenA prabhAvathI jeTalI sArI saMskAritA adhiktara bhAratIyomAM jovAmAM Ave che, teTalI saMskAritA. saMsAramAM bIje kyAMya jovAmAM AvatI nathI. bhAratavarSamAne kevaLa pati patnIdharmane ApaNe amerikAnA patipatnIdharma sAthe sarakhAvIzuM te ApaNane mAluma paDaze ke amerikAnA patipatnIdharmane keTale adhaHpAta thayo che. amerikAmAM seMkaDe 95 TakA vivAha saMbaMdha teDavAmAM Ave che, A sivAya atyAre paNa bhAratavarSamAM garIbamAM garIba mANasane jeTaluM sukha maLI rahyuM che, teTaluM sukha tyAMnA garIba mANasone maLatuM nathI. jyAre huM ghATakopara (muMbaI) cAturmAsasthita hatA, tyAre mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM ke amerikA gaela eka bhAratIya sajanane ahiM patra Avyo che. temAM teoe lakhyuM che ke, amerikAnA nimnazreNInA manuSyanI Arthika sthiti bhAratavarSanA nIcI zreNInA manuSyanI Arthika sthitinI apekSAe ghaNuM kharAba che. ahiMnA garIbo prAyaH copAnIyAone oDhavA-pAtharavAnA kAmamAM le che. keTalAka manuSyo te abajapati che ane keTalAka evA che ke, jeone oDhavA-pAtharavAnuM paNa maLatuM nathI. Ane sudhAre ke unnati kahevI te ucita nathI. pratyeka prANI pitAnA AtmA samAna che ema samajIne phUDa-kapaTa karavAM nahi, e ja vAstavika unnati che. je vaiSamya ja vAstavika unnati che, e pramANe kahevAmAM Ave, arthAta garIbenA jIvanamaraNane vicAra na karIne, banI zake teTalA pratyeka upAyathI dhana kheMcIne tijorI bharI levI, e ja unnati che, te je manuSya dagA-phaTakA karIne dhana ekatrita kare che teo paNa unnati karI rahyA che, te pramANe ApaNe mAnavuM paDaze. paNa
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhama 1. A prakAranA dagA-phaTakA karIne dhana lUMTI levAne unnati mAnavAmAM Ave. tA ApaNe unnatinA artha nathI samajyA ema kahI zakAya. atyAre viSamatAnAM viSapAnatho AkhuM jagata mRtaHprAya jIvana jIvI rahyuM che. jyAM juo tyAM bhedabhAva, viSamatA, uccanIcanI bhAvanA pravartI rahI che ane tene lIdhe duHkhadAridra vadhavA pAmyAM che, AvI du:khI avasthAmAMthI jagatane ugAravAnA eka ja mArga che ane te samAnatAne Adarza che. samAnatAnA AdarzonA anusaraNamAM ja sAcuM sukha raheluM che. eka ahiMsAvAdI, bhale te marI jAya, pazu anyAyapUrNAMka kAIna' prANadhana haraNa kare nahi ane eka khIjo mANasa, kAI te mArI nAMkhIne peAtAne svArtha siddha kare, te A bannemAM tame kAne unnata samajaze ? ahiMsAvAdIne. ahiMsAdhanuM rahasya barAbara na samajavAthI, athavA ahiM sAvAdI kahevaDAvIne paNa hiMsaka kAryaM karavAthI avanati na thAya, te zuM unnati thaI zake ? unnati thaI zake niha. Aje, madirA, tIthaeN ane dharmAMsthAnAmAM dharmane nAme kAI kAI ThekANe je atyAcAra-anAcAra thaI rahyo che, te zuM te badhAM kukarmAnuM phaLa maLyA vinA raheze ? bhAratavarSa peAtAnA mAMthI ja avanatinA khADAmAM paDI rahyo che. atyArasudhI manuSyeAmAM je satya, zIla, sadAcAra Adi guNAnA je kAMI aMza bAkI che, te badhuM pUrvajonA pratApathI ja che. atyAre te ApaNe kevaLa pUrvajonI ekatrita karelI. dharmAMsampattinA vyaya karIe chIe. kAMI navuM kamAIne temAM umeryuM. nathI. atyAre paNa manuSyA ahiMsApAlana, tapazcaraNa Adi dhamaeNcaraNa jeTalA pramANamAM kare che, teTalA pramANamAM te saMsArane kalyANa mArga upara laI javA mATe temaja viznone dUra karavA mATe manuSyajIvananA sadupayoga kare che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka keI kahe ke jenadharmamAM be prakAranI ahiMsAnI vyAkhyA kema kahevAmAM AvI che! jevI rIte koI bIjo pakSa kahe che ke "jene na mAravA te ahiMsA che; paNa koI maratAM jIvane bacAve te pApa che," A ke nyAya ! A praznano uttara e che ke jeone ahiMsAno artha mAluma nathI, te bhale game te kahe; paNa AkhI duniyA sArI peThe jANe che ke ahiMsA zabda hiMsAno virodhI che. jemAM hiMsAne virodha hoya te ahiMsA che, ane jemAM ahiMsAne virodha hoya te hiMsA che. mAne ke, eka manuSya koI bIjA niraparAdhI manuSyane talavArathI mArI rahyo che; have kaI bIje manuSya te mAranAra puruSane upadezathI te duSTa kRtyathI reke che, te teNe hiMsAne virodha karyo kahevAyane? hA. "hiMsAne virodha kare te ahiMsA che." A vAta pahelAM kahevAmAM AvI che, eTalA mATe je manuSya hiMsAne reke che, arthAta hiMsAne virodha kare che, te manuSya nizcita rUpe ahiMsaka ja che; have AvA ahiMsaka manuSyane kaI hiMsaka kahe, te teone zuM kahevuM joIe? teo juThuM kahe che. rakSA karanAra hiMsaka athavA pApI che, evuM koI buddhimAna manuSya kahI zake nahiM. rAvaNa, sItAnuM zIla haraNa karavA tatpara thayo hato ane tene vibhISaNe roSe, te A bannemAM kuzIla keNa kahevAya? "rAvaNa." ane vibhISaNa? zIlavAna have je koI manuSya ema kahe ke sItAnuM zIla bacAvavAthI vibhISaNa kuzIla thaI gaye, to zuM A kathana teonuM nyAyayukta kahevAya? "nahiM." jyAre ApaNe A pramANe mAnIe chIe, te pachI je
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradha 93 manuSya'mArA nahiM ' ema kahe che, tene hiMsaka batAvavA te zuM cita kahevAya ? nA. A badhuM kahevAnuM tAtpa ahiMsAnA artha A pramANe kare che ane bacAvavuM te hiMsA che? mAtra eTaluM ja che ke, je manuSyA che ke kevaLa na mAravuM te ahiMsA te leAkeA bhUla karI rahyA che. ' ahiM sA-dharma saMsAramAM sarvottama dharma svAbhAvika temaja AtmAnubhavasiddha che; ataH emAM avakAza ja rahetA nathI. che. ' A dhama sadaiha karavAne sArAMza e che ke, pratyeka vAta kayAM sudhI satya che, te pahelAM vicArI levuM joI e. jemAM sadaMDa hoya tene nirNayAtmakabuddhithI vicArIne dUra karI levA joIe; paNa dhama nAmanuM tattva che yA nahi? athavA satkAryAnuM phaLa maLaze ke nahi ? athavA sAdhu pAse javAthI lAbha maLaze ke nahi ? A prakAranA sadehAne te tyAM avakAza na hAvA joIe. je manuSya A prakAranA saMdeheA kare che, tene AtmA jJAnadaSTie naSTaprAya thaI jAya che; ane je manuSya nirNayAtmaka buddhithI peAtAnI zakAonuM nivAraNa kare che te satpaMtha upara jaI Atmasiddhi sAdhI zake che. (2) ni:kAMkSAH-icchA karavAnuM nAma ' kAMkSA ' che. anya dharmAMnu darzana temaja tenI dhArmikayiA joIne tene grahaNa karavAnI icchA karavI, tenuM nAma ' kAMkSA ' che. ' anya dharmAvalambI paNa ahiMsAne dharma mAne che, ane tenI keTalIeka vAtA yuktiyukta paNa che, eTalA mATe huM mArA dharma cheADIne teonA dharmAMte dhAraNa karI lauM to zuM hAni che?' A prakAranI anyadarzInAmAM je upAdeyaSuddhi thAya che, tene ' kAMkSA ' kahevAmAM Ave che, ane AvI upAdeyabuddhi na rAkhavAnu nAma ' niSkAMkSitabuddhi' che,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka samadaSTine niSpakSI banavuM atyAvazyaka che; kAraNa ke je bAdhAdidarzanonI ghaNI vAte uparathI jenadarzana samAna lAge che, paNa te pUrvApara viruddha hovAthI teonI vAte yathArtha nathI. samadaSTine sarvajJapraNIta dharma sivAya anya darzanenI kAMkSA karavI ucita kevI rIte kahI zakAya eTalA mATe "niSkAMkSA" samaktine AcAra mAnavAmAM Avyo che. (3) nirvicikitsA -dharmamAM sthirabuddhi na rAkhavAthI ane manane DAmADoLa sthitimAM mekaLuM mUkavAthI dharma ane adharmane viveka jAgato nathI. ane vivekabuddhi na jAgavAthI, dharmanI prApti thatI nathI ane adharmabuddhino nAza thato nathI. mATe svadharmamAM daDhavizvAsa rAkhavo joIe ane paradharmamAM beTI mehabuddhi rAkhavI na joIe. vicikitsA-arthAta phaLanA prati saMdeha karavo tenuM nAma vicikitsA' che. koI manuSya vicAre ke "huM dharma-pAlanamAM ATale badhe parizrama karI rahyo chuM, tenuM phaLa maLaze ke nahiM?" A prakArane saMdeha kare; athavA A sAdhuo pitAnA dehane malayukta zA mATe rAkhe che? je acitta jalathI snAna kare che temAM zuM doSa ? A prakAranA vicArevaDe sAdhuonI niMdA karavI, tenuM nAma vicikitsA' che. vicikitsAne jyAM abhAva hoya tenuM nAma nirvicikitsA che. (4) amUhadaSTi-anya dharmAvalambIone Rddhisampanna joIne paNa jenAM manamAM vyAmoha pedA thAya ke "A simpanna che eTale tene dharma zreSTa che, ane huM alpa RddhivALo chuM, eTale mAre, dharma kaniSTa che A prakArane vyAha jeNe choDI dIdhuM che, te amUDha daSTi kahevAya che, ane te samaktine AcAra che. je manuSya koInI bAhasiddhi jaIne pitAnA hadayamAM vicAre ke, "A guru te kAMI camatkAra batAvatA nathI, A prakArane
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutradhama je vicAra kare te mUDha dRSTi kahevAya che. jenAmAM AvI mUDha dRSTi na hoya te amUDhadaSTi che; A prakAraneA artha paNa samajavA joie. upara kahevAmAM AvelA cAra AcAra| ( niHzaMkA, niHkAMkSA, nivi`cikitsA ane amUDhadRSTi ) Antarika AcArA che, arthAt A AcArA hRdayathI AcaravAnA che. have bAkInA cAra bAhyAcAra ( upabRMhaNa, sthirIkaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA )nu varNana karavAmAM Ave che. (5) upa>> huNavRtti:-kAInA dhArmi ka utsAhanI kAI rIte vRddhi karavI tenu" nAma ' upabRMhaNa 'che. jevI rIte kAI da'nAdi (samyaktvAdi) guNAthI yukta puruSanA guNA joI ne teone kAI rIte utsAhita karavA, arthAt ' tamArA janma saphaLa thayA che; tamArA jevA Ada- puruSane AvuM ja kArya karavuM ghaTe.' A prakAre tene 'dharma 'prati vadhAre utsAhita karavA tenuM nAma upaLa hA-upabRMhaNu ' che. (6) sthirIkaraNaH-' sthirIkaraNa ' arthAta svIkAra karelA dharmonuM anuSThAna karavAmAM jo kAi manuSyane vivAda zAka thatA heAya te te puruSane sthira banAvavA, arthAt tene dharmanuM anuSThAna karavAmAM dRDha banAvaveA, tenuM nAma sthirIkaraNa che. kAI manuSyane sthira e rIte banAvI zakAyaH-- eka te dharmathI asthira banelAne dharmanA upadeza ApIne sthira anAvavA ane bIjI rIta asahAyane sahAya ApIne sthira banAvave. kAI ema kahe ke asahAyane sahAyatA ApavAthI kAI prakAranA AraMbha thaI javAne saMbhava che. te ThIka che. paNa samaSTi AraMbhane paNa AraMbha mAne che; teA paNu sahAyatAthI jo puruSa dharmImAM sthira thAya, te te mahAsamitinA AcAra ja che. temAM pApa nathI, paNa dha che. kAIne dhamAM sthira banAvavA te samaktine AcArache ane te pramANe karavAthI dharmAMnI vRddhi thAya che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhana ane vasanAyaka ' ' (7) vAtsalyabhAva:- ' vAtsalya ' mAM ghaNA gaMbhIra vicAra samAyelA che. jevI rIte eka zrAvakane eka putrI che. teNe vicAyuM` ke mArI putrIne vivAha tA karavAnA che; paNa jo keAI sahadhI sAthe vivAha thAya te ThIka;kAraNa ke je dhama meLavavA durlabha che ane te dhama upara zraddhA rAkhavAthI mane je alAkika AnaMda maLe che, tevA ja AnaMda tene paNa maLe ane dharma prati tenI abhiruci paNa vRddhi pAme, vAtsalyaguNa kahevAya che. kAI cIja bajAramAMthI kharIdavI hoya te sahadharmInI ja dukAnathI levI athavA eka neAkara rAkhavA che, teA sahadharmIne ja rAkhavA; ane A pramANe vicArIne ke A sahadhamI che teA tAkaratA nAkara raheze ane sAthe sAthe dharmonI paNa sahAyatA maLaze. AnuM nAma vAtsalya che; eTalA mATe vivAhAdi saMbadhamAM paNa sahadhamI vAtsalyanA vicAra karavA joi e. 6 prAcIna samayamAM svadharmI vAtsalyatA guNa keTalA vikaselA hatA te nIcenA aitihAsika udAharaNathI spaSTa samajAzeH- varSo pahelAMnI A vAta che . mAMDaLagaDha nAmanI mahAna nagarI hatI. tyAMnA jainA svadhI vAtsalyamAM jIvI jANatA. sau samAna hatA, svadhamI bandhu hatA. teo hAtheAhAtha meLavI rahetA ane vikAsa sAdhatA. enuM sAmAjika jIvana paNa eTaluM ja unnata hatuM; reTIeTIvyavahAra sau sAthe samAna hatA. dazA, vizA, osavAla, pAravAla ke khaMDelavAla evA vAlamAlane bhe nahAtA. sAMbhaLIne Azraya thaze, paNa kahevAya che ke e badhA lAkhApati hatA. ane lAkha dharAnI tyAM jaina vastI hatI. A gappa nathI. enI pAchaLa aitihAsika pramANeA che. Aje paNa aneka mAnAnI eka sarakhI hAra theADethADe AMtare nAlachApathI mAMDIne mAMTaLagaDha sudhI cha mAIlanI laMbAimAM khaMDerarUpe UbhI UbhI
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrathama A vAtanI sAkSI Ape che. pahelAM e jenapurI hatI. Aje e dhAra sTeTane AdhIna che. tyAMnA garIba ane rAyapIDita bhIlanuM te AzvAsanadAyaka sthAna banyuM che. Aje e ekasarakhI bAMdhaNI ane namunAnAM makAne joI pUrvacitra AbehUba khaDuM thAya che. eka sarakhAM makAna zAthI ? e praznone uttara e che ke tyAM sAcuM svadharmIvAtsalya hatuM, ApaNumAM eka junI chatAM amUlI kahevata che ke "paMcakI lakaDI eka beja." A kahevata saue sAMbhaLI haze. mAMDaLagaDhanA jene niyama hatuM ke pitAne na svadharmI Ave aTale gharadITha eka rUpiyo ane eka IMTanuM Atithya dharavuM. eka lAkha ghara eTale Avelo svadhanI sIdhe lakhapati ane baMgalAvALo bane. AnuM nAma jaina samAjanuM svadharmIvAtsalya. A svamIvAtsalyanI ArAdhanA karavAthI saheje samAnatA AvI jAya che ane AvI samAnatA vizvavyApI sAcI mAnavatAmAMthI janme, ane mAnavatAne pracAra tathA vikAsa thAya e ja jainasaMskRtine Adarza che. paNa Ano artha e nathI ke badhAe jenee lakhapati banavuM joIe ! ane je jaine lakhapati bane te bIjI prajAnuM zuM? aparigraha e te jenonuM mukhya vrata che, ane hevuM joIe. jyAM sAcI bAMdhavavRtti phure che, tyAM saMgaThana saheje thaI jAya che ane jyAM baMdhutvabharyuM sAmAjika jIvana ane mahAmUlI svataMtratA che tyAM ja sAco svadharmIvAtsalyane guNa vikasela che. jyAM bhinna vicAravALA, bhinna dharmAvalambI patipatnI, athavA svAmI sevaka hoya che, tyAM prAyaH vicAronI asamAnatA rahe che ane tenuM pariNAma paNa kaI kaI vakhate ghaNuM bhayaMkara Ave che; eTalA mATe sahadharmanI sAthe saMbaMdha rAkhavAthI samakitAdi guNonI vRddhi thavAno saMbhava che. ..
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 dharma ane dharmanAyaka sArAMza mAtra e ja che ke, pitAnA sahadhamAM manuSyane joIne pitAnA hajyamAM prema ubharAya ane tene anAdi mATe ucita sahAyatA karavAmAM Ave, tenuM nAma vAtsalya che. - A "vAtsalya guNa" paNa samakitano AcAra che. vAtsalamuNa viSe jeTale vicAra karavAmAM Ave teTale ochA ja che. (8) prabhAvanA-pitAnA dharmanI unnatinI pravRtti karavI tenuM nAma prabhAvanA che; athavA je kArya karavAthI nadharma dedIpyamAna thAya, te paNa prabhAvanA" kahevAmAM Ave che. A sAMbhaLavAmAM Ave che ke, pahelAM karaDe jeno hatA. A lekene taravAnA baLathI ke DarAvIne temaja dhamakI ApIne jeno banAvajamAM AvyA na hatA, paNa te samayanA jenonAM vAtsalya ane prabhAvanA guNathI prabhAvita thaIne anya dharmAvalambI leke jena- dharmanuyAyI banI jainadharmanuM pAlana karatA hatA atyAre paNa je jenabhAIe pitAnuM cAritra Adarza banAve ane vAtsalya ane prabhAvanAguNanI vRddhi kare, te saMsAramAM jainadharmanuM gaiArava avazya vadhArI zake. je jaina bhAIo AcAravicAra zuddha rAkhe ane anya lekenI sAthe sahAnubhUti sahita vyavahAra kare, te leke jenadharma prati AkarSita thaze, ane tIrthaMkarane pavitramArga paNa pavitra banaze. sthAnAMgasUtranA cothA sthAnamAM kahyuM che ke pravacanaprabhAvanA mATe pAtra-apAtrane dAna denAra dAtAra trIjA bhaMgane dAtAra che; AthI spaSTa jaNAya che ke apAtrane dAna devAthI paNa paNa tIrthakaranA mArganI prabhAvanA thAya che; arthAta dAnanA prabhAvathI apAtra arthAta sUtra-cAritra dharmathI vihIna je sAmAnya prakRtine manuSya che, tene paNa dAna ApIne jainadharmane anuyAyI banAvavAthI
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradharma tIrthakarane mArga ujajavaLa karI zakAya che. zAstramAM tIrthakaramArgane ujjavaLa karavAthI tIrthaMkarapadanI prApti thAya che, evuM utkRSTamAM utkRSTa phala batAvavAmAM AvyuM che. kAI AMdhaLAM, lUlAM-laMgaDAM vagere asahAya janane dAna devAthI saMsAra upara jainadharmane prabhAva paDe che; evuM paNa jovAmAM Ave che. Avo prabhAva saMsAra upara pADe te paNa jainadharmanI prabhAvanA che. je manuSya dAna devAne pApa kahe che, teo pravacana-prabhAvanAne artha barAbara samajatA nathI, ema samajavuM joIe. A ATha AcAra sUtradharmanA che. A ATheya AcAronuM AcaraNa karanAra puruSa upara batAvela, phalano sampAdaka bane che. A ja ATha AcAra cAritradharmanA paNa upalakSaka che. A ATha AcArAnuM pAlana karavAthI cAritradharmanuM pAlana thAya che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) cAritradharma - AcAradharma [ttidharmo] duniyAnI bIjI prajAo karatAM ApaNane jenI atyAre vadhAre jarUra che te eka ja che ane te cAritranI khIlavaNI che. jJAnakriyAbhyAm mokSaH jyAre vicAra AcAramAM Utare che tyAre jIvanmukti maLe che. cAritryazuddhi jIvanmuktinu zreSTha sAdhana che. mAnavajIvananA mukhya uddeza rAgadveSathI vimukta thai javanmukta banavAnA che. jIvanmukta banavA mATe pratyeka prANIe rAgadveSanA mULa kAraNane vicArI - zodhI tene nirmULa karavA mATe prayatna-puruSArtha karavA Avazyaka che. vicAra - manana, nididhyAsana - zAdhana e badhAM sUtrajJAnanA paryAyavAcI zabdo che ane AcAra - prayatna - puruSArtha zabdo Aphri cAritradharmInA paryAyAka che. '14ma nALa to cA 'jJAnaM vadhyaM kriyAM vinA, ' 'jJAnavAritrAbhyAM mokSaH' e badhAM Aya'sUtrA mekSaprApti mATe sUtrajJAna ane cAritranA sAhacaya'nI AvazyakatA sUcave che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritradha 101 sUtrajJAna viSe AgaLa savistara vivecana karavAmAM AvyuM che. atre cAritradhama - AcAradharma viSe vicAra karavAnA che. cAritradhama eTale AcAradhama ane AcAradhama eTale saMskAritA ke kriyAzIlatA evA sAmAnya artha thAya che. vyaktinA tyAgI ane gRhastha e be vargabhedanI apekSAe AcAradharmAMmAM paNa khe bheda che. amuka vyakti AcAradharmInuM saMpUrNa pAlana kare che ane amuka AMzika pAlana kare che. je AcAradharmanuM saMpUrNataH pAlana kare che temane anagAra ke tyAgI kahevAya che ane jee AcAradharmAMnuM AMzika pAlana kare che temane AgArI ke gRhastha kahevAya che. sUtrakArAe cAritradharmanA mukhya be bhAgamAM vibhakta karyAM cheHcritm duvihe paM0 taM0 aNagAracaritadhamme, AgAracaritta ghamme ya - sthAnAGga sUtram anagAra-tyAgIne AcAradharma ane gRhasthane AcAradhama ema cAritradhama e prakAranA che. tyAgIdha sUtrakArAe saMkSepamAM tyAgInA daza prakAranA tyAgIdharma batAvyA cheHdsvihe samaNadhamme paM0ta0: (1) vaMtI (ra) mutti, (rU) aAve, (7) marve, (1) hAyave, (6) sathe, (7) saMname, (8) taa, (2) viyApa, (10) =matteravAse arthAt - zramadharma - tyAgIdha daza prakArane che. sAdhunA daza dharmAM nIce pramANe cheH (1) kSamA, (ra) mukti, (3) Ava, (4) mRdutA, (5) laghutA, (6) satya, (7) saMyama, (8) tapa, (9) tyAga ane (10) brahmacaryAM. 1 - kAI kaTuvacana - apriya vacana kahe tApaNu kSamAbhAva rAkhavAkreSita na thavuM. 2 - khAdyAbhyantara baMdhatAthI mukta thavuM.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 dharma ane dhanAyaka 3- mana, vacana kAyAnI kuTilatA choDI RjutA - saraLatA dhAraNa karavI. (4- ahaMvRttithI dUra rahI namratA - mRdutA dhAraNa karavI. 5- AMtarika tathA bAhya krodha, mAna, mAyA, lebhane AtyaMtika tyAga karI laghutA dhAraNa karavI - khATI meTAIna karavI. 6 - satyavAdI thavuM. 7- saMyama dhAraNa kare - Indriyadamana karavuM. saMyama 17 1 prakAra che. 5- tapa - upavAsa Adi bAhya tapazcaryA ane prAyazcita AdiAbha nara tapazcaryA karavI. 9- tyAgavRtti dhAraNa karavI. 10-brahmacaryamaya jIvana vyatIta karavuM - brahmacArI banavuM. A daza prakAranA sAdhudharmamAM pAMca mahAvata, pAMca samiti, traNa gupti, 17 prakArane saMyama, 22 pariSaha, ra7 sAdhuguNa Adi vizeSa sAdhudharmone saMkSepamAM samAveza karavAmAM AvyA che. A dazavidha sAdhudharmane hindu bauddha Adi anyadharmAvalaMbIoe paNa vadhatA ochA pramANamAM udAratApUrvaka svIkAryo che. gRhasthadhAma tatra ca gRhasthadhamo'pi vividhaH sAmAnyato vishesstshceti| gRhasthadharma mukhya be prakAra che. 1-sAmAnyadharma. 2-vizeSadharma gRhasthane sAmAnya dharma tatra sAmAnyato gRhasthadharmoM nyaayto'nusstthaanmiti| . nyAyapUrvaka pravRtti karavI te sAmAnya gRhasvadharma che. * dhRtikSamAdamo'steyaM zaucamindriyanigrahaH / dhIvidyAsatyamakrodho dazakaM dharmalakSaNam / /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritradharma 10 1-nyAyopAttaM hi vittamubhavalokahitAyeti / gRhastha A leka tathA paranA kalyANa mATe nyAyapUrvaka dhopArjana karavuM joIe. 2-tathA samAnakulazIlAdibhirgotrajaireva vAhyam / gRhastha samAna vaya, samAna kula tathA samAna zIla tathA bhinna gotranI yogya kanyA sAthe vivAha karavo joIe. 3- zuddhakalatralAbhaphalo vivAhastatphalaM ca sujAtasuta saMtatiH anupahRtacittanivRttiH gRhakAryasuvihitatvaM abhijAtyAcAravizuddhatvaM devAtithibAndhavasatkArAmavadhatvaM ceti / vivAhane uddeza kulIna strInI prApti che. ane yogya suzIla putranI prApti, cittanI svasthatA, gRhakAryanI dakSatA, deva-atithi, sAha dhamI vagerene satkAra karavo vagere vivAhanuM phaLa che. 4-tathA upaplutasthAnatyAga iti / gRhastha jayAM upadravanI saMbhAvanA hoya tevA sthAnane tyAga karavo joIe. - tathA sAbita thai tA. gRhastha AvakanI anusAra vyaya karavo joIe. 6- tathA prasiddhadezAcArapAlanamiti / gRhastha dezAcAranuM pAlana karavuM joIe. 7- tathA mAtApitRpUjeti gRhastha mAtApitA dharmaguru vagerene AdarasatkAra karavuM joIe. (8-tathA ratiH zAstramAmiti - gRhastha zarIranI rakSA - viragatA mATe yathAsamaye bhejana karavuM joIe.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 dharma ane dharmanAyaka 1- na-vyAyAma-sthA-snAna mogara-3chanjarisTiA pazcAtA gRhastha zauca- vyAyAma - nidrA - snAna - bhejana Adi nitya AcAradharmonuM zarIranI rakSA mATe kadApi ullaMghana karavuM na joIe. 10-zarIrayAsajananI kriyA vyaayaamH| zarIrane kasavAvALI kriyA "vyAyAma' kahevAya che. A 11-zastravAhanAbhyAsena vyAyAma saphalet / zastra - vAhana - daMDa - beThaka AdinA abhyAsathI vyAyAma saphala thAya che. 12 - AdehasvedaM vyAyAmaM kAntamuzantyAcAryAH / jethI zarIra parasevAthI taraboLa thaI jAya tene vyAyAmAcAryo vyAyAma kahe che. 13 - avyAyAmazIleSu kuto'gnipradIpanamutsAho dehadAnyaMca vyAyAma vinA jaTharAgni, utsAha, tathA dehanI majabutAI ja vadhatAM nathI. mATe gRhastha avazya vyAyAma karavI joIe. 24 - zramavaivAthavimaH jJAnaca gRhastha parizrama, parasevo tathA Alasyane dUra karavA mATe tathA zarIraphurti vadhAravA mATe snAna avazya karavuM joIe. 15 - svacchandavRttiH puruSANAM paramaM rasAyanam / gRhastho mATe svachandavRtti parama rasAyanarUpa che. ahIM svacchandavRtti e svacchadAcAranA arthamAM nathI. ahIM sva-chandavRttino artha sva-AtmAnA chaMda-viSayamAM vRtti-vicaravAne che. gRhastha AtmAnA hitArthe deva, guru ane dharmanuM Asevana avazya karavuM joIe, kAraNa ke gRhastho mATe deva, guru ane dharma e eka ja zAntinuM sthAna che. sAMsArika duHkhanivAraNanuM e eka mAtra parama auSadha che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritradharma 105 jyAre gRhastha upara kahelA mArganusArIrUpa sAmAnya * gRhasthadharmanuM barAbara pAlana kare che tyAre te gRhasthanA vizeSa dharmanuM pAlana karavAmAM samartha thAya che. gRhasthane vizeSa dharma naitika guNone keLavyA bAda gRhastha bAra prakAranA dhArmika guNa keLavavAnA hoya che. naitika guNone sarvaprathama keLavavA e gRhasthane sAmAnya dharma che ane e naitika guNonI keLavaNI sAthe bAra prakAranA dhArmika guNene keLavavA e gRhasthane vizeSa dharma che. jyAM sudhI dharma upara daDha vizvAsa heta nathI tyAMsudhI dharmanuM pAlana thatuM nathI eTalA mATe gRhastha zaMkA-kAMkSA Adi dharmabuddhine nAza karanArA doSone dUra karI dharmapAlanamAM vizvAsapUrvaka daDha rahevuM joIe. kAraNa ke dharmazraddhA hoya te ja dharmanuM pAlana barAbara thaI dharmazraddhA daDha karyA bAda gRhastha nIcenA bAra prakAranA vizeSa dharmavratonuM pAlana karavAmAM tatpara rahevuM joIe.. 1-ahiMsAvrata zUrA TT TI[vAyA veramAM sthUla prANAtipAtathI virata thavuM.arthAta-gRhastha evIyatanApUrvakaGuardedly-ThoughtfullykAryapravRtti karavI joIe ke jethI manuSya, pazu, pakSI ke bIjA trasa prANuone-IjA thavA pAme nahi athavA ochAmAM ochA prANIonI ochAmAM ochI IjA thAya. baMdha, vadhAdi hiMsAkArI pravRtti choDIne kAryapravRtti karavI joIe. e gRhasthanuM ahiMsAvrata che. gRhastha naitika guNe keLavyA vinA dhArmika guNene dhAraNa karI zaktA nathI. e vAtanI sAkSI siddhAntasUtra pUre che. bhagavatIsUtra nAmaka aMgasUtramAM gIyA nagarInA zrAvaka-gRhasthanA mUla ATha naitikadharmo batAvyAM che. pa
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 dhama ane dharmanAyaka * 2-satyavrata zuchANa murAvAyA maLa sthUla mRSAvAdathI virata thavuM. arthAta-gRhastha je vAta pote jevA rUpamAM jANata-mAnato hoya tevA 25mAM te vAta bIjAne kahevI. lAbha keDarane lIdhe te vAtamAM jarApaNuM pheraphAra kara nahi temaja lekabhaya, naitika nirbaLatA, kaivaNuM e sarvene dUra rAkhI, hAMzImazkarI, paraniMdA, khAlI gappAM vagere hAnikAraka ke anutpAdaka pravRttimAM vAcAne durupayoga karavo nahi. A pramANe asatravRttimAMthI nivRtta thaI satyavRttimAM pravRtti karavI e gRhasthanuM satyavrata che. acauryagrata jAgo rivAjA mALa sthUla adattAdAnathI virata thavuM. arthAta-gRhastha, je cIja upara, je manuSya upara, je hakka upara, je yaza upara potAno vyAjabI rIte hakka na hoya te cIja. manuSya, hakka ane yazane anItipUrvaka levAno prayatna na kara. keIna hakka upara ke koInI mAlikI cIja upara tarApa mAravI nahi, corI karavI nahi te gRhasthanuM acauryavrata che. 4-brahmacaryamaryAdAvrata-svapatnI saMtoSavata chA me ga ramaiA sthUla maithunathI virata thavuM. arthAta - gRhastha pite pedA karelA vIryane potAnI ane bIjAonI aneka prakAranI unnati sAdhavA mATe sadupayoga karavo joIe. pAzavavRttione piSavAmAM vIryane durupayoga karana joIe. vIrNazakita ucca Anadene prApta karAve che e zIkho ane je tema banI zake te akhaMDa brahmacArI rahe. tema na banI zake te tamArA vicArane vinarUpa na thAya evI sahacAriNuM zodhIne, meLavIne tenAthI saMtuSTa rahe. eka bIjAne anukuLa ane sahAyakArI thaI zakAya evuM pAtra na jaDI Ave ke jaDavA jatAM prApta thAya tema na hoya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritradharma 107 te avivAhita rahevAnI ja kezISa kare. vivAhita sthiti ke je tarapha uDatI vRttione aTakAvavA mATe-saMkocavA mATe che te sthiti che ubhayane ke ubhaya paikI ekane asaM tenuM kAraNa thaI paDe te ulaTI bevaDI hAnikAraka che. mATe tamArI zakti, tamArA vicAre, tamArI sthiti, tamArAM sAdhano ane pAtranI yegyatA e sarvane UMDe vicAra karIne ja paraNe athavA kuMvArA rahe. paraNavuM e ja mANasane mukhya niyama ane kuMvArA rahevuM e apavAda manAya tene badale kuMvArA rahevuM ane saghaLI athavA mukhya bAbatonI anukuLatA hoya te ja paraNavuM e mukhya niyama manA joIe. ane vivAhita sthitine viSayavAsanAnI amaryAda theccha svatantratA tarIke bhUlecUke paNa mAnavI na joIe. gRhastha te vAsanAne saMkSepa ane Atmika aikya karatAM zIkhavuM joIe ane azlIla zabdothI, azlIla dekhAvAthI ane azlIla kalpanAothI dUra rahevuM joIe. keInAM lagna tame jeDI ApatA nahi. tamane te haka keIe Apyo nathI. lagnanA Azayane nahi samajanArA-sahacArIpaNAnA kartavyane nahi pIchAnanArAM pAtrone eka bIjAnI pharajiyAta gulAmagIrImAM nAMkhanAra mANasa cothA vratane bhaMga kare che-dayAnuM khUna kare che-corI kare che-mATe gRhastha indriyone nigraha karavAmAM sajaga rahevuM e gRhasthanuM brahmacaryavrata che. pa-pariprahamaryAdAvrata-icchAparimANavrata sUtro rANA mA sthUla parigrahathI virata thavuM. arthAta-gRhastha parigraha athavA mAlakInI icchAne saMkeca karavuM joIe. "huM badhuM bhegavuM, huM kroDapati thAuM, huM mahelane mAlika banuM" evA haMmaya, svArthamaya, saMkucita vicArane jema bane tema ochA karavA joIe.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 dharma ane dharmanAyaka "gharabAra vagaranAM bAvA ja bane, bhUkhyA mare, kuTumbanuM bharaNapoSaNa na kare' ema A AjJAno uddeza nathI; paNa lebhaprakRti, mehaprakRti, mamatvabhAva, jaDapadArthonI prAptimAM ja AnaMda mAnavApaNuM- e cIjane choDa ane prAmANika buddhipUrvaka-khaMtapUrvaka-vyavasthApUrvaka karAtA udyamathI maLatuM dravya tamArI ane tamArA AzritanI AvazyakatAo pUrI pADavAmAM, kharcavAnI jarUrIAta pUravAmAM-ullAsapUrvaka kharco. parigraha para jeTalA pramANamAM mUcha ochI, teTalA pramANamAM cittazAnti-Equilibrium of Mind-vadhAre. parigrahabuddhine cheDI saMSavRtti dhAraNa karavI e gRhasthanuM parigrahamaryAdAvata che. 6-dizAmadAvrata visAparimANa-dizAnI maryAdA karavI. arthAta-gRhastha Azaya vagaranuM-'upaga vagaranuM-paramArtha vagaranuM bhramaNa jema bane tema ochuM karavuM joIe. 7-bhege pagamaryAdAvrata | moja-3mo parimANa-bhoga ane upabhoganuM parimANa karavuM. arthAta-gRhastha bhojanAdi bhegenI ane kapaDAMlattAM Adi upabhoganI lAlasA maryAdita karavI joIe. gRhastha temAM sAdA, AtmasaMyamI, niyamita ane mitAhArI banavuM joIe. je tamArI taMgIo jema theDI haze tema tamArI cintAo, upAdhio, lAlace, ochI thaze ane vadhAre mahattvanI pravRtti tarapha lakSa ApavAne vadhAre avakAza maLaze. ' dekhAdekhIthI, khAnadAnInA peTA khayAlathI, meTA dekhAvAnI mUrkha lelupatAthI, phAMkaDA dekhAvAnI lAlasAthI ane guNadoSa samajavAnI buddhinA abhAvathI aneka bInajarUrI taMgIo, AvazyaktAo
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritradharma 109 utpanna thAya che ane te zArIrika nirbaLatA, mAnasika adhamatA ane buddhihInatAne janma Ape che mATe upabhega-paribheganA padArtho jarUra pUratAM ja-upabhoganA siddhAntane javAba Ape tevA ja rAkhe. A pramANe bhogapabhogenI maryAdA karavI te gRhasthanuM bhogaupabhegaparimANavrata che. 8-anarthadaMDa tyAga saphAila jema-anarthadaMDathI viramavuM. arthAta - gRhastha artha vagaranA vyApAramAM-pravRttimAM mana-vacana ane kAyAne pravartAvavI joIe nahi. tema khaTapaTa, nidA, durgAna, cintA, kutarka, kheda tathA bhayamAM zarIrasaMpatti, dhanasaMpatti, samayasaMpatti tathA saMkalpa-- saMpattine durupayoga karavo na joIe. kAraNa ke AdhyAna athavA cintA ane raudra dhyAna athavA keInA upara kedhamaya vicAra karavA te hicakAruM kAma che, AnaMdamaya-vIratvamaya Atmaprabhune droha karavA sarakhuM kRtya che, kAraNake evAM kRtyothI manuSyatva kSINa thAya che. mATe anarthadaMDano tyAga karavo arthAta niSpojana pravRttithI AtmAne daMDita na kare te gRhasthanuM vrata che. ka-sAmAyikavatA gRhastha pratidina niyamita samaye ja bane teTalA vakhata sudhI samatalavRtti-samabhAva zIkhavAno abhyAsa athavA mahAvaro pADe joIe. gRhasthanuM A sAmAyika vrata che. 10-dazAvakAzikatrata gRhastha svadeza bahArathI maMgAvelI cIja banatAM sudhI vAparavI na joIe. svadezaprema ane svadezAbhimAna rAkhavuM ane svadezane bhUkhe marate karavAmAM sAdhanabhUta na banavuM e grahasthanuM dezAvakAzika vrata che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama ane dhanAthaka 11-pratipUNa pauSadhazata gaMha dara mahine ekavAra jyAre paNa kurasada ke sagavaDa ene anukULa zArIrika-mAnasika sthiti hoya tyAre bhUkhyAM rahevuM joIe ke jethI zarIra nirogI ane sahanazIla bane ane e sthitimAM 24 ke 12 kalAka AtmaramaNatAmAM gujAravA e gRhasthanuM pratipUrNa pauSadhavata che. 12-atithivibhAgavata gRhasthe upakArI manuSyanI bhakti-sevA karavAno prasaMga maLe tyAre temanI sevA ullAsathI bajAvavI joIe. je puruSo jagatanA upakAramAM je jIvana gujAratA haya, jeo potAnA zarIrAdinI sArasaMbhALa karavA jeTalI kurasada na laI zaktA hoya, temanA astitva Arogya ane pravRttinI jagatane ghaNI ja jarUra hevAthI, temanI taMgIo jANavI ane te pUrI pADavAnI tatparatA batAvavI e upakRta varganuM kartavya che. emaNe uThAvelAM mizanene nibhAvavAmAM potAnA zarIrabaLa, dravyabaLa, lAgavaga, samaya, buddhi, Adine phALo Ape, temanI muzkelIo ane duHkha tathA saMkaTamAM dalasojI dharAvIne te dUra karavA mATe pitAthI banatuM karavuM ane temanA jayamAM potAne jayasamAjane jaya-mAna e gRhasthanuM atithisaMvibhAgavata che. A pramANe naitikadharma-sAmAnya dharmanI sAthe vratadharma vizeSa dharmonuM barAbara pAlana karavAmAM gRhasthajIvananuM sAphalya che. A pramANe gRhasthajIvanane vratadharmanA pAlanathI saphaLa banAvyA bAda zramaNudharmane svIkAra karI rASTra, samAja ane dharmanA kalyANa sAdhavAnI sAthe AtmakalyANa sAdhavA mATe tyAgamaya jIvana vyatIta karavuM emAM mAnavajIvananI saphalatA che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritradharma . zAra mAnavajIvanane saphala banAvavA mATe cAritradharma-AcAradharmanuM pAlana karavuM atyAvazyaka che. A AcAradharmane badhA dharmoe eka mate svIkAryo che. * cAritradharma-AcAradharmane viSaya jIvanaspaNI hevAthI ghaNe ja gahana che. jainasUtrasAhityamAM AcAradharmane ghaNuM ja mahattvanuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. A ja kAraNe AcAradharmanI chApa jaina sAdhu ke zrAvaka samAja upara khUba ja paDelI spaSTa jovAmAM Ave che. atre cAritradharma viSe saMkSepamAM aMgulinirdeza karavAmAM Avyo che, eTale apUrNa che. pUjyazrIe AcAradhama viSe "bAravratanI TIpamAM spaSTa samajutI ApI che. pUjyazrInA ahiMsAvrata-satyavrata Adi vrataviSayaka pusta cAritradharma samajavA mATe vAMcI javAnI khAsa bhalAmaNa che. A prakaraNa taiyAra karavAmAM sva. vA0 mozA. nI lekhasAmagrIne khAsa upayoga karavAmAM Avyo che eTale teozrIne sahadaya AbhAra mAnavAnI atre taka lauM chuM--za. .
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) jIvanadharma [ asthijAya-dhamma* ] 'mittI me savvabhUpasu veraM majjhaM na keNaI ' ' badhA prANIo pratye mAre bandhubhAva che, mAre kAInI sAthe jheravera nathI. vizvabandhutva e jIvanadharmanA Adarza che. asti zabdanuM mULarUpa sat zabda che. sat eTale hAvuM. jIvananuM vAstavika svarUpa pragaTavuM te astikAyadharma athavA jIvanadhama kahI zakAya.. satpravRttidvArA jIvanane satyamaya banAvavuM, jIvanamAM satyanA sAkSAtkAra karavA te jIvananA vAstavika dharma che. je vyakti saMskAritA, nAgarikatA, rASTrIyatA, Adi dharma"guNAne jIvanamAM tANAvANAnI mAphaka vaNI le che te ja vyakti potAnA jIvanadharma -Atmadharmane jIvanamAM sAMgeApAMga utArI zake che. jIvanadharmInA mam samajavA eTale AtmAne oLakhavA. grAmadhama, nagaradharma, rASTradharma Adi dharmo e jIvanadharUpa AtmAnA aMgapratyagA che. jyAMsudhI samAnatAne Adarza jIvanamAM utaratA nathI tyAMsudhI AtmAnI oLakhANu thatI nathI. samAnatAnA Adarza jIvanamAM huM astikAyadhama nI zAstrIya carcA viSe nu pariziSTa dazamuM. ,
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanadharma 113 utAravA mATe sarva prathama mAnavatAne jIvanamAM pragaTAvavI paDe che ane jyAre mAnavadharma tenA jIvanamAM pragaTe che tyAre tene dhyeyama- e hoya che ke "huM mAnavI chuM. mAnavadharma samajuM ane mAnava mATe javuM e mAruM sarvaprathama kartavya che. kAraNa ke saghaLA dharmo mahAna che paNa mAnavadharma ethI paNa vadhAre mahAna che." jenA jIvanamAM mAnavatA ragerage vyApI gaI hoya che e ema mAne ane samaje che ke je dharma che te mAnava mATe che. mAnavane vadhAre saMskArI-vadhAre suMdara-vadhAre zaktizALI banAvavA mATe dharma che. eTale jyAM dharma pALatAM mAnavane anyAya thato hoya tyAM dharmane sAdhanarUpa mAnIne punaryojanA karavI ghaTe. - badhA dharmo mAnavadharma zIkhavA mATe che. mAnava pratye tiraskAra utpanna karAve, judAI zIkhavADe, mAnavane halake gaNatAM zIkhavADe e badhI vAte dharmanI heI na zake. manuSya dharma pALe che te pitAnI jAtane UMcI TharAvavA mATe nahi paNa kharekhara UMcI banAvavA mATe ane evI utkRSTa manodazA prApta karavA mATe ene jIvanamansa kevaLa vizvabaMdhutva' hoya che. arthAta "mittI ne savamUhuM vera anne ra che " arthAta badhA prANIo pratye mAre maitrIbhAva-badhubhAva che; mAre koInI sAthe eravera nathI. jema sAcI mahattA sAdI hoya che tema A mahAna mAnavadharma paNa sAde saraLa che. ene eka ja dharmavAkya "garbhita sarvabhUteSu mAM mUkI zakAya. - je tamane na game te keIne na game. aveDAnuM pANI je tame pI na zake te bIje kaI mAnava pI na zake. mAMdagImAM sahAya kare ema je tame Icche, te bIjA paNa e ja Iccha.. . ATale sIdhe-sAthe mAnavadharma je manuSya samajI le ane pitAnAM badhA sAdhana e mAnavadharma vadhAravA mATe che eTaluM jANuM
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 dharma ane dharmanAyaka le-tA puchI ene dharma viSenuM vizeSa jJAna emAMthI ja maLI raheze. kAraNa ke e sAdA mAnavadharmAM jema sau kAI eka dhaDImAM samajI zake tema che tema ja e mAnavadharmImAM rahelI gahanatA paNa jIvanabharanI zuddhi ane zAdhana mAge eTalI udAra ane bhavya che. jIvanadhA Adarza vikArA upara vijaya prApta karI vizvabandhutA keLavavAnA che. AtmAne oLakhavA athavA jIvanadhamanA mA~ samajavA e sarala kAma nathI. kAraNa ke yugayugAntarAthI mAnavasamAja vAsanA, ajJAnatA, samUhatA, azraddhA vagere ka rUpa AMtarazatruodvArA khahAranA zatruo karatAM savizeSa-pIDita che, saMtrasta che, bahu che. vAsanAdi AMtarazatruo upara vijaya prApta karavA e sAdhAraNujana mATe sarala nathI. Atmavijaya prApta karavA mATe jIvane tsa-prANApazu-karavA jeTalAM amApa ahiMsA, tyAga, jJAna, tapa Adi AtmaaLanI parama AvazyaktA rahe che. e AtmabaLa vinA jIvanayuddha khelI zakAtuM nathI ane tethI AtmabaLavaOM puruSA pUrvaka jIvanayuddhamAM vikArazatrune parAjita karI durdama AtmAne davA e lAkhA subhaTAne jItavA karatAM paramavijaya che. A Atmavijayane vijayanAda samasta saMsArane saMbhaLAvanAra ane svAtaMtryanA rAjamArga dekhADanAra te jayazIla jainadhama che. jIvanamAM jainatva pragaTAvavuM e AtmAne zodhavAnI mULa cAvI che. kAraNa ke jainadhama' e vizvavijetAnA dharma che; Atmavijaya prApta karI siddha, yuddha ane mukta thayelA vikAravijayI kSatriyavIrAnA vijayadharma --jainadhama che. yuddhamAM vIratA dAkhavI vijaya prApta karanAra tarIke kSatriyavIrA prasiddha paNa temanI vizeSa prasiddhi tA jIvanasa'grAmamAM vAsanAdi kramarUpa AMtarazatruo upara vijaya prApta karanAra * jo sahassaM sahassANaM saMgAme dujjae jie / patta neindra appALa pula se pamo namo | uttarA. 9.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanava 115 tarIke tathA e vijayadhama-jainadharmanA pracAraka tarIke savizeSa che. AtmasvAta'tryanA vijayanAda jagata mAtrane sabhaLAvanAra RSabhadeva svAmIthI laI zrI. mahAvIra prabhu sudhInA cAvIsa vikAravijayI tIrthaMkarAe jagajjavAne karmabaMdhanathI mukata thavAnA, svataMtra banavAnA je vijayamArga batAvyeA che e vijayamArga te jainadharmI. e RSabhadeva mahAvIrAdi tIrthaMkarAe jainamanA je AtmavijayanAM svAtaMtryamantrA jagatamAtrane saMbhaLAvyAM che tenA sAra e che keH-- k (1) svataMtra bane; svataMtra banAvA ane svataMtra anelAnA pagale cAlA; e pahelA vijayamaMtra. (2) parAdhIna aneA niha, kAI ne parAdhIna banAvA nahi. ane kAI parAdhInane pagale cAlA nahi; e khIjo vijayamaMtra (3) saMdhazakti keLaveA, e trIjo vijayamatra. (4) saMdhazaktine puSTa karavA mATe vivekabuddhine kaLavA ane kadAgrahabuddhine sthAne samanvayabuddhine sthAna Ape; e ceAthe vijayama tra. (5) tamArI AtmazaktimAM dRDha vizvAsa rAkhA, bahAranI leAbhAvanArI zaktine AdhAra rAkheA nahi. vijayaAkAMkSI banI vijaya prApta karye jAe; e pAMcamA vijyamantra. uparanA vijayama Mtra uparathI jainadharmInA mukhya siddhAntA nIce lakhyA pramANe phalita thAya cheH-- (1) AtmasvAtaMtrya-ahaMsAvAda-pratyeka nAnA meTA prANIne AtmA svataMtra che. keAInI AtmasvataMtratA jhUMTavI levAne kAIne adhikAra nathI. kIDIthI kuMjara sudhInA nAnA meATA prANIe AtmasvAtaMtryanI dRSTie samAna che. mATe nAnA moTA kAIpaNu jIvane svA` sAdhavA mATe ke meAkSaprApti ke dharmAMnA khATA nhAnA nIce mAravAne--alidAna karavAne-hiMsA karavAne-ke kaSTa devAne ' astikAcadha 'nA spaSTA mATe jIe: pariziSTa 10 muM.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 dharma ane dharmanAyaka koIne paNa adhikAra nathI. badhA ja jIvavA cAhe che, maravA kaI cAhatuM nathI. badhA nirbhaya-bhayarahita banavA cAhe che mATe nirbhaya bane, bIjAne nirbhaya banAvo ane nirbhaya bananArane sahAya kare. "rphilA paramo dharma e sanAtana dharmanuM mULa A AtmasvAtaMtryanA siddhAntamAM rahela che. AtmasvAtaMtrya ane ahiMsAvAdane A pahele vijaya maMtra che. (2) karmavAda-karmabaMdhanathI svAdhIna AtmA parAdhIna banyo che. karmabeDInA baMdhane teDI parAdhIna AtmAne svAdhIna banAvavA joIe. svAdhIna AtmAne karmabaMdhanathI baddha kare, AtmAnuM svAtaMtrya jhUMTavI le evI koIpaNa prakAranI parAdhInatA pachI te sAmAjika hoya ke dhArmika hoya tene tAbe thavuM nahi. eTaluM ja nahi paNa IzvaranI paNa parAdhInatA sevavI nahi. kAraNa ke jayAM parAdhInatA che tyAM duHkha che ane jyAM svAdhInatA che tyAM sukha che." duHkha kezu cAhe ? badhA sukha cAhe che. zAzvata sukhanI IcchA karanAre karmonI parAdhInatA dUra karavI jarUra che. sukha-duHkha ane pitAnA ja hAthamAM che. karma anusAra sukha-duHkhanI prApti thAya che. keI IzvarIya zakti sukha-duHkha detI nathI. karmazaktinA pratApathI AtmA duHkhI thAya che ane karmazaktine nAza karavAthI AtmA sukhI thAya che. (3) saMghazakti-saMghadhama-jIvanasaMgrAmamAM vijaya prApta karavA mATe ekyabaLa-saMghazaktinI paramAvasyatA rahe che. aikyabaLa vinA jIvanasiddhi sAdhavI duSkara thaI paDe che. eTalA mATe saMghazakti keLavavI Avazyaka che. saMdhanuM baLa ekatrita karavuM e Atmavijaya prApta karavAnuM zreSTha sAdhana che. - (4) samanvayabuddhi-anekAntavAda-nayavAda-duzmanane potAnA kAbumAM lAvavAnuM bIjuM amegha sAdhana te anekAntavAda che. anekAntavAda virodhI pakSane samajAvavAnuM ane potAnA pakSane majabUta karavAnuM eka sabaLa sAdhana che. virodhIone paNa amRtapAna karAvI
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanadha 117 amara banAvanAra te anekAntavAda che. anekAntavAdane sAdI bhASAmAM vivekabuddhi athavA samanvayabuddhi kahI zakIe, viveka vinA jema dharma paNa adharma banI jAya che. tema anekAnta dRSTi vinA dha`maya kRtya adhadegmaya banI jAya che. anekAntavAda te vicAravRkSanuM suphaLa che. anekAntavAda e jainadharmanI khAsa viziSTatA che. virAdhIonuM damana ane peAtAnuM zamana karanAra anekAntavAda eka sabaLa zastra che. A zastrathI vijayaprApti avazya thAya che. anekAntavAda ane ahiMsAvAdanA sumeLa thAya che tyAre Atmavijaya avazya thAya che. ' (5) AtmavizvAsa-AtmavijayanA mUlamaMtra-vijayAMAkSI khanI AtmavizvAsapUrvaka prayatna karavA e Atmavijayane mUlamaMtra che. AtmavizvAsane jainadharmAMnI paribhASAmAM ' samyakatva ' kahevAmAM Ave che. AtmavizvAsa-samyaktva-vinA Atmavijaya thavA muzkela che. peAtAnI AtmazakitamAM sapUrNa vizvAsa rAkhI pravRtti kyU javI emAM ja Atmavijaya rahelA che. bahAranI kAIpaNa zakti upara AdhAra rAkhI pravRtti karavAthI Atmavijaya prApta karavA kaThaNu che. tamArI potAnI ja zakti tamane Atmavijaya prApta karAvI zakaze. bahAranI kAIpaNa jaDazakti tamArAmAM jIvanaprANa pUrI nahi zake. potAnI AtmazakitamAM pUrepUrA AtmavizvAsa rAkheA ane AtmavizvAsapUrvaka pravRtti kaye jA; emAM ja potAnA Atmavijaya rahelA che. samyaktva-AtmavizvAsa-ja AtmavijayanA mUlamaMtra che. A mUlamaMtra samajayA pachI Atmavijaya prApta karavA muzkela nathI. vizvamAtrane jItavAne A vijayamaMtra che. je dhama vizvamAtrane jItavAnA Ave! ameAdha vijayamaMtra zIkhaDAve che, te dharma mAnavasamAjanuM ja nahi jagatamAtranuM kalyANa karanArA hAya emAM zuM Azcaya ?
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhamanAyaka je dharma AtmA jevI agamya vastune vaijJAnika draSTie sAkSAtkAra karAve che, te dharma jagatamAtrane vizvamaitrI ane niravRttinA snehasUtrathI sUtrabaddha kare ane vaijJAnika tavonuM saphalatApUrvaka anveSaNa karI jagatamAtrane navIna AviSkArothI AzraryAnvita kare e svAbhAvika che. A pramANe je vyakti jIvanamAM vizvabaMdhutva ane jainatva pragaTAve che te jIvanadharma-Atmadharmane sAkSAtkAra kare che ane te na zodheluM zodhI ane zodheluM jIvanamAM utArIne Atmazuddhi sAdhe che. jIvanazuddhi sAdhI siddha, buddha ane mukta thavuM e ja sAco jIvanadharma che. sarve kutiH satu, sarve nu nirAmaya ! zivamastu sarva jagataH badhA sukhI thAo, badhA nirogI thAo ane jagata mAtranuM kalyANa thAo. A jIvanadharmanAM dhyeyama-o che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUti pariziSTa 1 lu dharma ane bhrama (1) anusadhAna ane upasa dvAra [ atre ApelAM pariziSTAmAM ghaNAkharAM pariziSTA saMkalita che ane keTalAMka navAM lakhelAM che. daza dharmAne barAbara samajavA mATe ane derA dharmAnI paraspara sAMkaLa sAMdhavA mATe A pariziSTo ghaNAM ja sahAMcabhUta nivaDe evAM hAvAthI atre ApyAM che. ] khANamAM jema sAnAnI sAthe mATI maLelI heAya che tema dharmanI sAthe lAzrama maLelA hAya che. dharmanA vyApaka artha sanAtana saMbaMdha athavA niyama thAya che. bALavuM e agninA dharma che. bhUkha lAgavI e prANImAtranA dehanA dha che. bALaka upara prema karavA e mAtAne dha che. bahumatine vaza thaI javuM e saMdhaneA dharmAM che. indriyA upara vijaya prApta karavA e AtmAnA dharma che. svArpaNa karavuM e hRdayanA dharma che. uparyuMkta badhAM vidhAneAmAM AvattA pramANamAM dharmanA eka ja artha ghaTe che.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka bhAtika, naitika tathA AdhyAtmika saMbaMdheAnA yathAya dana upara dharmanI racanA karavAmAM AvI che. 120 jyAMsudhI manuSya A zAzvata niyameAne samajI zakatA nathI tyAMsudhI khATA anumAnA karatA rahe che ane tene ja dharma mAnI bese che. agninI javALA zAnta thaI javAthI jema agnimAMthI dhumA nIkaLe che tema manuSyabuddhi ane manuSyahRdaya jyAre jaDa thaI jAya che ane AtmajAgRti maMda thaI jAya che tyAre AvAM bhramA Upaje che. nAstikatArUpI pANIdvArA lAkabhramarUpI hRdayanI agnine zAnta karavA e sAcA upAya nathI paraMtu sAcA upAya te e che ke AvA samaye jijJAsA ane anubhavarUpI kthI dhArmikatAne saceta karI dharmanI yAtine pharI jAjavalyamAna karavI e che. dharmazikSA ane dharmanA UMDA cintana-mananathI lokabhramane nAza ane dharmanA udaya thAya che. ajJAna-kujJAna ane bhaya--lAlaca e dharmanA kaTTara zatruo che. kAraNa ke dharmanA nAza karanAra leAkabhrama, ajJAna ane layamAMthI ja pedA thAya che, RSi-munio tathA dharma-saMsthApakA jyAMsudhI potAnI zraddhA ane peAtAnA svAnubhavanI vAtA kare che tyAMsudhI te temAM zuddha satya athavA sanAtana dharmanA vAsa hAya che paNa jyAre teo athavA temanA anuyAyIe rUDha mAnyatAone athavA potAnI kalpanAone jeTalI gaphalatathI, ajJAnathI ke jANIbujIne dha'mAM bheLavI de che teTalI azuddhi te dharmamAM AvI jAya che ane jyAre dharmanA AMdhaLA anuyAyIo e azuddha thayelA dharmane pakaDI rAkhe che tyAre dharmasevakAnA hAthe ja dharmane parAjaya thAya che. (2) dharma-saMskaraNa mAnavajIvanane cAre bAjuthI vicAra karanArA ne kAI hAya to te dharma ja che. jIvananuM sthAyI athavA asthAyI ekapaNa evuM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 121 aMga nathI ke jene vicAra dharmane kartavya nathI. tethI dharma manuSyanA sanAtana jIvana eTale ja athavA tethI paNa vizeSa vyApaka hovo joIe ane jIvanasamasta tenuM kSetra che. tethI atyaMta utkaTapaNe chavo hovo joIe. Aje jagatanA je prakhyAta dharmo che te ghaNe aMze evA vyApaka dharmo che. sthApanAne samaye te te badhA jIvatA hatA ja. paraMtu temane cetanane dhArmika puruSoe vAraMvAra jagADI temane jIvatA rAkhyA che. sagaDImAMne devatA svabhAve ja jema vAraMvAra maMda paDI jAya che ane tethI vAraMvArakelisA pUrIne ane phUMkIne tenuM saMskaraNa karavuM paDe che, tene jAgate rAkhavo paDe che, te ja pramANe samAjamAM dharmatejane jAgrata rAkhavA sAru dharmaparAyaNa samAja puruSane tene dUkAnuM ane IMdhana pUravAnuM kAma karavuM paDe che. A kAma je vakhatovakhata na thayuM te dharmajIvana kSINa ane vikRta thaI jAya che ane dharmanuM kSaNa ane vikRta svarUpa adharma jeTaluM ja nuksAna kare che. dharmane cetanavAna ane prajvalita rAkhavAnuM kArya dharmaparAyaNa vyaktio ja karI zake che. dharmane aMtima AdhAra manuSyahRdaya che. dharmajijJAsA ane dharmavicAra e manuSyone svabhAva ja che ane te kAraNe sarvakALamAM ane sarvadizAmAM unnatinI kakSA pramANe manuSyahRdayamAM dharmane AvirbhAva thayo ja che, A hRdayadharma game teTalo kaluSita hoya, malina heya, te paNa tenI mULa vastu zuddha che. azuddha suvarNa kaMIpittaLa nathI, ane pittaLa game teTaluM zuddha, cakamakatuM ane ghATIluM hoya to paNa te senuM nathI. mAtra buddhinA jora para Ubhe karele, lekamAM rahelA rAgadeSane lAbha laI cAlu karela ane ceDA athavA ghaNA sAmarthyavAna lekenA svArthane piSanAre dharma te dharma nathI, asaMskArI hRdayanI kSudra vAsanA ane daMbhamAMthI utpanna thatI vikRtine DhAMko ziSTAcAra ke caturAIpUrvaka takathI kare tene bacAva e paNa
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1rara. dharma ane vinAyaka dharma nathI. ajJAna, bhoLapaNuM ane aMdhazraddhA e traNa dethI kaluSita thayela dharma adharmanI kakSAe pahoMcI jAya che te vastu judI che; ane mULamAM ja je dharma nathI paNa kevaLa sIphatathI dharmanuM rUpa dhAraNa kare che te vastu paNa judI che. mAnavaitihAsamAM upara jaNAvelA dharmanA banne prakAra bahoLA pramANamAM maLe eTale manuSyasamAja pAkaTa che, paraMtu A banne vastunuM pRthakkaraNa karI temanuM yathArtha svarUpa oLakhavAnI tasdI manuSya hajI lIdhI nathI. kaI cAlu dukAna pitAnI AbAdI kAyama rAkhavA ane vadhAravA jema vAraMvAra jUne ane nakAme thayele mAla kADhI nAMkhe che; ane paDI rahevAthI bagaDelA mAlane vALIjhUDI sApha karI UjaLo kare che te ja rIte dharma vAraMvAra pitAnuM saMskaraNa karavuM joIe. paraMtu e saMskaraNa kharuM sonuM pArakhavAnI ane saMbhALI rAkhavAnI jemanAmAM zakti che evA kuzaLa, dharma samAjasevakane hAthe ja thavuM joIe. jagatamAM vadhI paDelI ghaNIkharI pracalita nAstiktAnuM kAraNa dharmasaMskaraNane abhAva ja che. -kAkA kAlelakara pariziSTa ra nuM grAmadharma jyAM sudhI mAnavasamAjanuM jIvana anna ane vastra upara avalaMbita che tyAM sudhI samAjane khetI ja ekamAtra mahatvapUrNa ane anivArya dhadha raheze ane khetIne mATe mAnavasamAje gAmaDAomAM ja rahevuM paDaze. anna ane vastronI sivAya manuSyone jyAre bIjI AvazyaktAo UbhI thaze tyAre tenI pUrti karavA mATe tathA parasparAvalaMbI samAjane
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra3 pariziSTa suniyaMtrita ane niyamabaddha karavA mATe bajAra-hATa tathA nagare paNa jarUra utpanna thaze. - jyAM sudhI mAnavasamAja AjanI mAphaka rAjadvArA niyaMtrita rahevAnuM svIkAraze tyAM sudhI rAjadhAnI ane tenI avyavasthA anivArya che. Ama chatAM mAnavajAtinuM mukhya kendra te grAma ja che. kAraNa ke gAmaDAno khetInI sAthe sajIva saMbaMdha che. yurepe audyogika pragatinA nAme A svAbhAvika sthitine badalAvI dezadezAtrenI sAthe saMbaMdha joDI khetIne badale kArakhAnAM ne adhika mahatva ApyuM che. AnuM duSpariNAma e AvyuM ke gAmaDAMo tadana ujaDa-verAna thaI gayAM ane jyAMtyAM nAnAM nagara vasavA lAgyAM. nAgarike gAmaDAone sAra-sarvasva-dhAnyabuddhigAmaDAno puruSArtha tathA gAmaDAnI mahenatane paNa pitAnI tarapha kheMcI javA lAgyA. - nagara, gAMmaDAMnI AvazyaktAonI pUrti karavAne badale Aje tene ja AjIvikAnuM sAdhana banAvI beThAM che. eTaluM ja nahi paNa pitAnI AjIvikAnI pUrti gAmaDAMothI thAya che eTalA mATe gAmaDAMne jIvita rAkhavA mAge che. A kRtrima sthitine lIdhe mAnavasamAjanuM Arogya, tenuM AyuSya, cAritrya ane tenI saMtoSavRttine bhAre AghAta pahoMcyo che. A AghAtane dUra karavAmAM ane gAmaDAMone punaH sajIvana karavAmAM ja mAnavasamAjanuM kalyANa raheluM che. gAmaDAMonI prANapratiSThA grAmadharmanA pAlanathI ja sAcavI zakAya ema che. grAmadharmanA pAlanathI gAmaDAMo punaH sajIvana thaze. grAmoddhAra Aje hindusthAnamAM gAmaDAMnA samAjanI asAdhAraNa durdazA che. zaheramAMthI paradezI mAla ane mejarekhanI vastuo gAmaDAMmAM pahoMce che; dhaMdhAudyoga pahoMcatA nathI. zaherI durgaNatAM jhapATAthI phelAvA mAMDayA che; paNa zaheramAM je dharmavicAranI jAgRti, rAjakIya pragati
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dharma ane dharmanAyaka ane samAja sudhAro thoDeghaNe aMze dekhAya che tenuM khamIra gAmaDAMemAM bahuja ceDA pramANamAM pahoMce che. dezadezAntaramAM vakhaNAya che te ApaNo dharma ane gAmaDAMmAM paLAya che te dharma eka rahyA nathI. gAmaDAMmAM sAcesAcI dharmaniSTha, pavitra AstikatA ane ucca cAritryasaMpatti kAla sudhI hatAM; Aja paNa tenA avazeSa dekhA de che; paraMtu abuddhi, jaDatA ane nAstikatAnuM ja sAmrAjya tyAM sArvatrika thavA beThuM che. e kAraNathI gAmaDAnA samAjamAM ghaDapaNuM vadhAre dekhAya che. gAmaDAMmAM ajJAna che. anArogya che ane garIbI che. A traNe je dUra na karyA te gAmaDAMne samAja have TakavAne ja nathI. paraMtu jJAna, Arogya ane udyoga bahArathI leke para keTalAMka lAdI zakAya! bahArathI lAdavAnA upAyone maryAdA che. A tAraka tripuTIne lekoe svecchAthI ja svIkAra karavo joIe ane teno svecchAthI ja svIkAra thAya te pahelAM samAjanuM ghaDapaNa javuM joIe. samAjamAM utsAha ane utthAna AvavAM joIe. dharmasaMskaraNa sivAya A vAta banavAnI nathI tethI bIjI badhI vAte karatAM gAmaDAMmAM dharmasaMskaraNano yathAyogya prayatna thavo joIe. gAmaDAMomAM je dharma paLAya che temAM bhaya, lAMca, daivavAda ane jaMtaramaMtaravALo karmakAMDa e badhuM mukhya heya che. -kAkA kAlelakara pariziSTa 3 juM nagaradharma calekenI mAnava tathA nAgarika adhikAraghoSaNA (23 mI jUna 1783) 1. samAjane hetu sArvajanika kalyANa che. A svAbhAvika tathA kAlAbAdhita adhikAranA bhegavaTAnI mANasane khAtrI ApavA sAru rAjya sthApavAmAM AvyuM che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 125 2. A adhikArA samAnatA, svataMtratA, surakSitatA tathA svatva che. 3. sarva mANasA prakRtithI ane kAyadA AgaLa samAna che. 4. kAyadA sAmAnya icchAne svataMtra ane gaMbhIra ugAra che; rakSA karavAmAM temaja daMDavAmAM e sarvAMne sAru eka ja che; nyAyapuraHsara ane samAjahitakArI vAta vinA te zenuMye vidhAna na karI zake; samAjane ahitakara vAta vinA te zeneAye niSedha na karI zake. 5.sarve nAgarikA jAhera neAkarIomAM sarakhI rIte pravezapAtra che. svataMtra lAkA peAtAnI pasaMdagImAM suzIla te sumati vinA khIjA pasaMdagInA hetu jANatA nathI. 6. svataMtratA, eTale jenAthI khIjAnA adhikArAne hAni na thAya evuM badhuM karavAnI mANasanI sattA; prakRti enI jananI che, nyAya enA niyama che, kAyadA enA rakSaka che; enI naitika maryAdA A nyAyamAM rahelI che; khIjA tArA pratye kare ema tuM na icche evuM tAre khIjA pratye na karavuM. ' 7. chApA dvArA ke khIje game te mArge potAnA vicAra te peAtAnA abhiprAya darzAvavAnA adhikAra, zAMtithI sabhA bharavAnA adhikAra, dharma'nuM niraMkuza AcaraNa,AnI badhI na thaI zake. 8. surakSitatA, eTale pAtAnuM zarIra, peAtAnA adhikAra ane potAnA svatvanA bacAvane sAru samAja pratyeka aMgabhUtane rakSaNa Ape che te. 9. kAyadAe rAjyakartAonA atyAcArathI sAva janika tathA aMgata svataMtratAnI rakSA karavI joIe. 10. enI saMmati vinA mANasanI milakatanA alpamAM apa bhAga laI zakAya nahi. 11. sarvoparisattA laoNkAmAM adhiSThita che; e eka, avibhAjya, akAlAbAdhita ane adeya che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama ane dhanAyaka 12. peAtAnuM baMdhAraNa pharI tapAsavA, sudhAravA te pheravavAnA adhikAra prajAne hamezAM che. eka peDhI bhaviSyanI peDhIne pAtAnA kAyadAone vaza na karI zake. 126 17. kAyadA dhaDavAmAM ane pratinidhione cuMTavAmAM saMmati ApavAnA pratyeka nAgarikane samAna adhikAra che. 14. atyAcAranA virodha e mAnavanA khIjA adhikArAmAMthI phalita thAya che. 15. jayAre rAjyakartA lakAnA adhikArAnuM ullaMdhana kare, tyAre lokAne sAru ane leAkAnA pratyeka aMgane sAru, baLavA e paramapavitra adhikAra ane parama anivArya dharma che. [ 'rAjakathA'mAMthI ] riziSTa 4 yu rASTradharmanAM mukhya agA [ cInanA rASTranetA DaoN. sana--yAta-senanA rASTrIya siddhAntA ] rASTra ane prajA (1) prajAnA rASTraH- rASTra prajAnA AdhAre jIvita che. eTale rASTra e prajAneA che. prajAne pASavI e rASTranA dharma che ane rASTrane samRddha banAvavA prajAnA dharma che. rASTra ane prajA e banne abhinna che. prajAnI dubaLatAthI rASTra dubaLa che ane prajAnI sakhaLatAthI rASTra sakhaLa bane che. A eka aitihAsika satya che. prajAno ekatA rakataaikya, bhASAaikaya, AjIvikAaikaya, dharmIaikaya, guNusvabhAvaaikaya, Adi-prAkRtika zakita upara AdhAra rAkhe che ane prajAnI ekatA upara rASTranI ekatA AdhAra rAkhe che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa * 127 pratyeka prajAmAM pitAnA rASTranI bhAvanA, rASTrIya-AtmA, rASTrIya svabhAva ane rASTrIya sajagatA avazya hevI joIe. kAraNa ke prajAnI rASTrIya bhAvanAmAM rASTranuM utthAna raheluM che. je prajAmAM rASTrIya bhAvanA na hoya athavA luptaprAyaH thaI gaI hoya te rASTradharmanuM adhaHpatana avasthaMbhAvI che. je prajAsaMdhamAM saMgaThana che te prajAne rASTra ajeya-amara che. ItihAsa A vAtanI sAkSI pUre che. prajAnI zakti rAjasattAnuM astitva pUrepUruM prajAnA hAthamAM che. Aja vAta ne saiikAo pahelAM cInI maharSi manasUse ( Mencius ) kahyuM hatuM ke-"prajA sauthI vizeSa mUlyavAna che-tyArabAda maMdira ane aMtamAM rAjAmahArAjAo." paNa itihAsa uparathI te ethI taddana UlaTuM jaNAya che ke vecchAcArI rAjAoe tathA samrAToe hamezAM prajAnA adhikAronuM apaharaNa karyuM che ane karatA AvyA che. prajAsaMghanI dvArA rAjyanuM saMcAlana hovuM joIe e vartamAna yugane avAja che. jethI vartamAnayugane ApaNe prajAtatraMne yuga tarIke oLakhIe chIe. prajAtaMtra mATe aneka vidroha thayAM che. jemAM amerikAnuM svAtaMtryayuddha ane phansanI rAjyakrAnti saphalatAmAM agra sthAna dharAve che. paNa teoe rAjyakrAntinI saphalatA mATe khUnakhAra mArAmArI karI hatI ane lehInI nadIo vahevaDAvI hatI. zuM amerikA ane phrAnsanI mArAmArI dvArA svAtanya prApta karavAno A Adarza cInane mATe AdaraNuya che? nahi, kadApi nahi. De. sana-yAta-sena A vAtane spaSTa kare che ke mArAmArI dvArA svAtanya prAptine Adarza cIna rASTranI prAcIna saMskRtithI ane cIna
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 dharma ane dharmanAyaka prajAnI manovRttithI taMdana pratikUla che. madhyayugathI ja yuropamAM rAjAo tathA samrATonA atyAcAra-anAcAra tathA dhArmika damana eTalAM badhAM phelAI gayAM hatAM ke jethI vyaktinI pAse svatannayatA rahI na hatI. eTalA mATe yurepanI prajA svatantratAne atyanta Atmapriya ane pavitra mAnavA lAgI ane tenI prApti mATe prANanI paNa paravA nA karI. temano pradhAna sUra e ja hatuM ke "amane svatannatA Ape athavA mRtyu" paNa temanI svatannatA vaiyaktika svatannatA hatI. rASTrIya svatantratA na hatI. AvI vaiyakitaka svataMtratA cInamAM ati prAcIna kALamAM paNa hatI. paNa rASTrIya svatannatA AgaLa vaiyaktika svatantratAnI jarApaNa kIMmata nathI. mATe cIna prajAe have rASTrIya ravataMtratAnI prApti mATe vaiyaktika svatannatAnuM balidAna ApavuM paDaze. atyAre cInarASTrane Adarza vaiyaktika svAdhInatA nahi paNa rASTranI pUrNa svAdhInatA che. prajA ja rASTrane zakti pradAna karI zake che. mATe rASTranuM kArya vyavasthita calAvavA mATe rASTrazaktine pAMca vibhAgamAM vibhAjita karI devI joIe-1 zAsana. 2 vidhAna. 3. nyAya. 4 parIkSaNa tathA (5) nirIkSaNa. rASTrazakitane A pramANe vyavasthitarUpa ApavAthI rAjyavyavasthA sArI cAlaze ane phalataH rASTra ane prajA vacce mitratA jaLavAI raheze. eka bAju zAsana - sudaDha hoya ane bIjI bAju zAsanayatrane calAvanAra prajA paNa baLavAna bane te zAsanazakti rAjatanna ane prajA vacce barAbara vahecAelI rahI zakaze. A pramANe zAsanazaktinI vyavasthA thAya tyAre prajAsaMdha pUrNa prajAtatra prApta karI zake.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 129 pariziSTa pa muM vratadharmanI AvazyakatA vrata eTale aDaga nizcaya. agavaDone oLaMgI javA sAru te vratanI AvazyakatA che. agavaDa sahana kare chatAM tUTe nahi te ja aDaga nizcaya gaNAya. evA nizcaya vinA mANasa uttarottara caDI ja na zake ema AkhA jagatane anubhava sAkSI pUre che. je pAparUpa hoya temane nizcaya e vrata na kahevAya. e rAkSasI vRtti che. ane amuka nizcaya je puNyarUpe jaNa heya te Akhare pAparUpa siddha thAya te te cheDavAne dharma avazya prApta thAya che. paNa evI vastune viSe vrata kaI letuM nathI; levuM joIe nahi. je sarvamAnya dharma gaNAya che, paNa je AcaravAnI ApaNane Teva nathI paDI tene viSe vrata heya. satya kahetAM keIne hAni thaI jaze te? e vicAra satyavAdI karavA na bese. satyathI A jagatamAM keAIne hAni thatI nathI ne thavAnI nathI, evo pote vizvAsa rAkhe. deha jAo athavA rahe, mAre te dharma pALavo ja che, e bhavya nizcaya karanArA ja paramAtmAnI jhAMkhI koI kALe karI zake che. vrata levuM e nabaLAI sUcaka nathI, paNa baLasUcaka che. amuka vastu karavI ucita che te pachI karavI ja enuM nAma vrata, ane emAM baLa che. pachI Ane vrata na kahetAM bIje nAme oLakho tenI harakta nathI. paNa 'banaze tyAM lagI karIza" ema kahenAra pitAnI nabaLAInuM athavA abhimAnanuM darzana karAve che. bhale tene pite namratAne nAme oLakhAve. emAM namratAnI gaMdha sarakhIye nathI, 'bane tyAM sudhI' vacana zubha nizrAmAM jhera samAna che ema meM te mArA pitAnA jIvanamAM ne ghaNAMonAM jIvanamAM joyuM che. "bane tyAM sudhI" eTale pahelI agavaDe paDI javuM. satya bane tyAM sudhI pALIza." e vAkyano artha ja nathI. vepAramAM kAI bane tyAM sudhI amuka tArIkhe amuka rakama bharavA ciTTIne kyAMye
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 dharma ane dharma nAyaka ceka ke dUDIrUpe svIkAra nahi thAya. tema ja bane tyAM lagI satya pALanAranI hUMDI IzvaranI dukAne vaTAvI nahi zakAya. Izvara pite nizcaya, vatanI saMpUrNa mUrti che. enA kAyadAmAMthI eka aNu paNa phare te e Izvara maTe. sUrya mahAvratadhArI che, tethI jagatano kALa nirmANa thAya che ne zuddha paMcAMge racI zakAya che. teNe evI zAkha pADI che ke te haMmezA Ugyo che ne haMmezAM UgyAM karaze, ne tethI ja ApaNe ApaNane surakSita mAnIe chIe. vepAramAtrane AdhAra eka Teka upara rahyo che. vepArIo ekabIjA pratye baMdhAya nahi te vepAra cAle ja nahi. Ama vrata sarvavyApaka vastu jovAmAM Ave che. tethI vratanI AvazyakatA viSe ApaNuM manamAM kadI zaMkA na ja UThe. - gAMdhIjI. pariziSTa 6 huM gaNadharma prAcIna bhAratanuM rAjya dharmarAjya jevuM hatuM. rAjA ane prajA vacce dharmasaMbaMdha hatuM. rAjAnA hitamAM prajA pitAnuM hita ane prajAnA hitamAM rAjA pitAnuM hita samajo. A pramANe rAjyazAsana sArI rIte cAlatuM. rAjyazAsana suvyavasthita cAlavAmAM eka mukhya kAraNa gaNadharmanI pratiSThA hatI. gaNadharmane AjanI sabhya bhASAmAM prajAsattAtmaka zAsanapraNAlI kahI zakAya. rAjA paNa prajAnA pratinidhirUpe kArya karatA. eTale prajA pitAnI upara pite zAsana calAvatI. A prajAsatAtmaka zAsanapraNAlIthI gaNarAjyanI Rddhi ane siddhi ghaNAM samRddha banyAM hatAM ane gaNarAjyono paraspara nehasaMbaMdha ghaNe gADha hate.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 17 gaNarAjya zAsananI suvyavasthA jALavavA mATe vAraMvAra saMthAgAra"-Town hall mAM vicAravinimaya karavA maLatA ane prAhita viSe upAya yojatA. bhagavAna mahAvIranA samayamAM bhAratavarSamAM gaNadharmanI suMdara pratiSThA hatI. te vakhate keInI ekahaltha sarvoparI rAjasattA na hatI. tyAre chUTAchavAyAM nAnAMmoTAM rAjya hatAM. meTAM rAjya rAjasattAka ane nAnAM rAjA gaNasattAka hatAM. - rAjasattAka rAjyamAM magadhanuM rAjya, kAsalanuM rAjya, vatsanuM rAjya ane avantInuM rAjya ema e cAra rAjyo mukhya jaNAya che, jyAre gaNasattAka rAjyomAM lichavivaMzIya, vajijavaMzIya, kAlmivaMzIya, jJAtRvaMzIya, mallavaMzIya, vagere kSatrinA gaNarAjyo mukhya jaNAya che. A gaNasattAka rAjya lagabhaga te vakhate 18nI saMkhyAmAM hatAM ane te gaNarAjyamAM mukhyataH vaizAlI, kuDapura, kapilavastu, kuzInAra, pAvA vagere sthAne hatAM. A gaNasattAka rAjyomAM saMgaThana suMdara hatuM. rAjyavyavasthA vyavasthita hatI ane rAjA ane prajA vacce dharmabhAva vizeSa hatA e vAta zrI jinAga ane zrI buddhAganAM varNane uparathI spaSTa jaNAya che. A gaNusattAka rAjayonA gaNanAyaka vaizAlInA adhipati ceTaka hatA ke je bhagavAna mahAvIranA saMsArapakSe mAmA thatA hatA. A rAjasattAka ane gaNasattAka rAjyone Ache khayAla zrI prajJApanA sUtramAM (pR. 55) temaja zrI sUtrakRtAMga sUtranI TIkAmAM jaNAvela 2pA AryadezanAM nAma uparathI AvI zake che. zrI. aMguttara nikAya (1, 213) nAmanA buddhAgamamAM paNa soLa dezanAM nAmo gaNuvatAM e dezane ullekha karyo che. * See:- 'Buddhist India' By Rhys Davids ch. I, II.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 dharma ane dharmanAyaka . A gaNusattAka rAjyamAM keTaluM badhuM suMdara saMgaThana hatuM te vAta te te vakhate magadhapati ajAtazatru (kANika) pitAnA halla-vihala nAmanA bhAIo sAthe hAra temaja hAthI mATe karelA anyAyane rokavA mATe temanI sAthe vaizAlIpati ceTake navalicchavI, navamallakI Adi 18 gaNarAjyanA sahakArathI karelI itihAsaprasiddha "rathamusala" ane "mahAzilAkaMTaka nAmanI bhayaMkara laDAIethI spaSTa jaNAI Ave che. pariziSTa 7 muM - saMdhasaMgaThananAM sAdhana [ jinazAsananI mAphaka buddhizAsanamAM paNa saMghajanA viSe sarasa vicAraNA thaelI che. saMghabaMdhAraNamAM te sahAyabhUta nIvaDaze ema dhArI buddhAgamamAM AvelA saMghajanA viSacaka keTalAMka ullekha ahIM ApavA ucita dhAryA che.] saMgha saMgaThana sukho buddhAnamuppAdo sukhA saddhammadesanA / sukhA saMghassa sAmaggI samaggAnaM tapo sukho / arthAtabudhane janma sukhakara che. saddharmanI dezanA sukhakAraka che. saMghanI sAmagrI-saMgaThana sukhakAraka che ane saMpathI rahenAra bhikSaenuM tapa sukhakAraka che. saMghasaMgaThananI upayogitA ane tethI thatA lAbho ___ ekadhammo bhikkhave ! loke upagjamAno upajjati bahujanahitAya bahujanasukhAya bahuno janassa atyAya, sukhAya, devamanussAnaM / katamo ekadhammo ? saMghassa sAmaggI / saMghe kho pana bhikkhave ! samagge na ceva acamabja bhaNDanAni honti, na ca aJamayaM paribhAsA honti,
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 133 na ca aJJama parikkhepA honti, na ca aJJama parizJcajanA honti, tattha appasannA ce va pasIdanti, pasannAnaJca bhIyobhAvo hotItti / arthAt--bhikSuo ! leAkamAM eka dhama evA che ke jene pedA karavAthI dhaNA leAkAnuM kalyANu, dhaNA leAkAnuM sukha temaja devamanuSya sahita ghaNA lAkAnuM kalyANu, sukha ane icchita kArya thAya che. te kayA dharma ? saMghanuM saMgaThana. bhikSue ! saMdhanuM saMgaThana thavAthI paraspara kalezaka kAsA thatA nathI, paraspara apazabda (gALAgALI)nA vyavahAra thatA nathI, paraspara khATA AkSepo thatA nathI, paraspara parita nA--tucchakAra thatA nathI. A pramANe saMdhanuM saMgaThana thavAthI aprasanna thaelA paNa prasanna thAya che (haLImaLIne rahe che) ane prasanna thaelAomAM khUba sadbhAva pedA thAya che, saghasagaThana sAdhanAranI dhyeyasiddhi sukhA saMghassa sAmaggI samaggAnaJca anuggaho / samagrato dhammattho yogakkhemA na ghaMsati saMgha samaggaM katvAna kappaM samgamhi modatIti / arthAt--saMghanI sAmagrI-saMgaThana sukhakAraka che. sa pathI rahenArAonI sahAya karanArA, dharmImAM sthira rahenArA ane saMgaThana sAdhanArA bhikSu ceAgakSema (jIvanadhyeya) nirvANuthI vyuta thatA nathI ane te bhikSu saMdhanuM saMgaThana karIne svargImAM kalpava sudhI sukha pAme che. saMghabhedanI nirupayogitA ane tethI thatA geralAbhA " eka dhammo bhikakhave ! loke upajjamAno upajjati bahujanAhitAya, bahujana sukhAya bahuno janassa anatthAya ahitAya, dukkhAya devmanullAnuM / tamo puSo ? saMyamevo / saMghe lopana milave! bhinne aJJama bhaNDanAni ceva honti, aJJama paribhASA ca honti, ama parikakhepA ca honti, aJJama pariccajanA ca honti tattha appasannA ceva na ppasIdanti pasannAnaJca ekavAnaM aJJayattaM hotIti /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 dharma ane dharmanAyaka arthAta-bhikSuo! lokamAM eka dharma e che ke jene pedA karavAthI ghaNuM lekanuM akalyANa, ghaNuM lekene asukha ane devamanuSya sahita ghaNuM lekene anartha, akalyANa ane duHkha pedA thAya che. kaye te dharma ? saMghabheda. bhikSuo ! saMdhamAM bheda paDavAthI paraspara kaleza kaMkAso UbhA thAya che, paraspara apazabda (gALAgALI)ne upayoga thAya che, paraspara beTA AkSepa thAya che ane paraspara pahitarjanA-tucchakAra paNa thAya che. A pramANe aprasanna thaI paraspara haLatA maLatA nathI ane ekabIjA haLImaLIne rahenArAomAM anyathAbhAva-abhAva pedA thAya che. saMgharbhadakanI durgati ApAyiko nerayiko kappattho saMghabhedako / vaggArAmo adhammattho yogakSemato dhaMsati / saMgha samaggaM bhitvAna kappaM nirayamhi paJcatIti / arthAta-saMdhabhedamAM AnaMda mAnanAre, adharma karanAre naramAM kalpavarSa sudhI rahenAre, saMghabheda pADanAra-saMghabhedaka yogakSema-nirvANa (jIvana dhyeya)thI cuta thAya che ane te sagaThita saMdhamAM bheda pADIne narakamAM kalpavarSa sudhI duHkha pAme che. saMghasaMgaThananAM sAdhana cha hime bhikakhU ! dhammA sArANIyA piyakaraNA garukaraNA saMgahAya, bhavivAdAya, sAmaggiyA ekIbhAvAya saMvatanti / katame cha ? (1) sugha mANave ! miluno merUM krAcArmaraNo jA. | (2) majAve ! mirahuno ravIvo rA (3) u umare ! mithuno med manovinma. rA. (4) bhikakhaveM ! bhikakhu ye te lAbhA dhammikA dhammaladdhA antamaso pattapariyApanamattaM'pi tathArUpeMhi lAbhaihi appaTivibhattabhomI hoti sIlavantehi sabrahmacArIhiM saadhaarnnbhogii|
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa 135 (5) bhikakhave ! bhikkhu yAni tAni solAni akhaNDAni acchi - ddAni asabalAni akammAsAni bhujissAni vijJappasasyAni aparAmahAni samAdhisaMvattanikAni sIlesu sIlasamannAgato viharati sabrahmacArIhi AbI veba raho ca / (6) bhikakhave ! bhikakhu yA'yaM dihi ariyA niyyAnikA niyyAti takkarassa sammAdukkhakkhayAya tathArUpAya vikriyAdivisamannAgato viharati brahmacArIhi AvI ceva raho ca / arthAt--A cha vastuo smaraNIya, prema vadhAranArI ane Adara vadhAranArI che; tathA te saMgraha, avivAda, sAmagrI (sapa) ane ekabhAvanAmAM kAraNabhUta bane cheH (1) samakSa ane asamakSa maitrImaya kAyaka. (2) samakSa ane asamakSa maitrImaya vAcAkama. (3) samakSa ane asamakSa maitrImaya mana:ka. (4) dharmAnusAra maLelI vastuonA sabrahmacArIe mAM vahecI i te temanI sAthe pAte te vastuone upabhAga karavA. (5) samakSa ane asamakSa potAnA zIlAcAra akhaMDa, acchidra, azakhala, akalmASa, bhUjiSya (svataMtra) sujJaprazasta, aparAbhRSTa ane samAjasaMvanika rAkhavA ane, (6) samakSa ane asamakSa je STine lIdhe samyakrIte duHkhatA nAza thAya che evI A`nirmAnika dRSTithI sapanna thaI ne vavuM. mahAtmA yudhdhe peAtAnA sAdhusadhane sadhasapa sAdhavA mATe je mAsUcanA khatAvyAM che te sasa'pamAM prANabaLa pUratAM mAsUcane ApaNA sAdhusaMdhane tathA zrAvakasaMdhane sadhavyavasthA vyavasthita karavAmAM sAdhanabhUta nivaDe evAM che.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pariziSTa 8 muM cAritra-dharma ddha gRhasthadhama dazazIla dharmo "saparigraha gRhastha mATe kevaLa bhikSudharma mujaba vartavuM zakaya nathI. mATe je rIte vartavAthI zrAvaka sarjana thAya te gRhasthanuM vrata " "teNe prANahAni karavI nahi ke karAvavI nahi. sarva bhUtamAtra pratye pachI te sthira ho ke cara , daMDabuddhi-zikSAvRttine tyAga karIne vartavuM. te pachI samajI zrAvake, kaI jagyAe koIpaNa vastunI cerI karanArane uttejana na ApavuM; A rIte badhA adattAdAnane tyAga karavo. te sujJa zrAvake dhagadhagatA, saLagatA kolasAnI khAInI jema abrahmacaryane tyAga kare; paNa je brahmacaryanuM pAlana azakya hoya te aMte paradAragamana te na ja karavuM. sabhAmAM, pariSadamAM, athavA ekale ja bIjA sAthe bolatA hoIe tyAre khATuM na belavuM, bIjA pAse na bolAvavuM ane khoTuM belanArane uttejana na ApavuM; A rIte badhA asatyane tyAga kare. " je gRhastha A buddhadharma pALe teNe madyapAna na karavuM, bIjAne mA na ApavuM ane pInArAne uttejana na ApavuM; paNa te unmAdakAraka che ema samajIne vartavuM. kAraNa ke, dArUnA ghenamAM mUkha leke pApAcaraNa kare che ane bIjA lekene paNa pramatta kare che. pApanuM Ayatana, unmAdakAraka mehakAraka ane mUpriya evA A kRtyane varya karavuM.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ piriziSTa 137: "prANaghAta na kare, corI na karavI, khATuM na bolavuM, madyapI na thavuM, abrahmacarya ane strIsaMgathI virata thavuM ane akALe eTale rAte na jamavuM. mALA dhAraNa na karavI, caMdana na lagADavuM, sAdI pATa upara athavA jamIna upara sUvuM, duHkhanI pAra gaelA mudde prakAzita karelA A aSTAMga upasatha* che ema kahe che. " ane A aSTAMgavALe susaMpanna upasitha dara5khavADiye caudaza pUnama ane AThama e traNa divasamAM ane varSARtumAM prasanna manathI pALave. " tyArapachI upasathane bIje divase prabhAte te su prasanna cittathI bhikSusaMdhanuM anumodana karIne bhikSuomAM yathAyogya anna ane pAna vahecavAM. "dharmamArgathI mAbApanuM pAlana karavuM, ane dhArmika rIte vepAra karo. A rIte gRhastha je sAvadhAnatAthI varte te te sadgatine pAme che." (mbikutta suttanipAta) Ro-rUzarU-404 suttanipAta (gujarAtI anuvAdavALuM) pR. 85-86 ......., pariziSTa 9 muM astikAya-dharma zAstramAM "atyikAya" arthAta astikAyanI TIkA A pramANe karI che- astayaH pradezAsteSAM kAyo-zarIrAstikAyaH sa eva dho gatiparyAye jIvapudgalayordhAraNAdityastikAya-dharmaH // * vosa-eTale pauSadha, A zabda bhASA ane bhAvanI daSTie eka ja che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138: dharma ane dhanAyaka artha asti-pradezanI kAya arthAta samUhane astikAya kahe che; taddarUpa je dharma che te gati ane paryAyamAM jIva ane pudgalene. dhAraNakartA hovAthI astikAya-dharma kahevAya che. ahiM TIkAkAre paMcAstikAyamAMthI kevaLa dharmAstikAyane ja astikAyadharma gaNAvyo che. Ane tAtparyArtha e che ke bhagavatIjI sUtramAM dharmAstikAyanA abhivacana arthAta aneka nAmamAM dharma ane dharmAstikAyane sAdhamyarUpe eka mAnavAmAM AvyuM che. tyAM nIce pramANe pATha che - dhammatthikAyassa NaM bhaMte kevaiyA abhivayaNA paNNatA ? goyamA ! aNegA abhivayaNA paNNatA / taMjahAH-dhammeti vA, dhammatthikAe vA, pANAivAyaveramaNetti vA, musAvAyaveramaNetti vA, evaM jAva pariggahaveramaNe. kohavivegetti vA, jAva micchAdasaNasallavivegetti vA, iriyAsamietti vA, bhAsAsamietti vA, esaNAsamietti vA, AdANabhaMDamattanikakhevaNAsamietti vA, uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapAriThAvaNiyAsamietti vA je, yA aNNe tahappagArA savve te dhammatthikAyassa abhivayaNA // A pATha uparathI e siddha thAya che ke dharma ane dharmAstikAya, nAmanA sAdhamyathI bannene eka ja mAnavAmAM AvyAM che; AthI TIkAkAre astikAya-dharmamAM dharma zabdanI sAthe dharmAstikAyanuM ja udAharaNa svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. dharmAstikAyanuM dharma sAthe sAdhamya batAvavAnuM kAraNa e paNa che ke dharmAstikAya gatisahAyaka dravya che; eTalA mATe karmane nAza karavAmAM dharmAstikAyanI paNa sahAyatA pahoMce che. kadAca A abhiprAyathI zAstrakAroe dharma ane dharmAstikAyane eka nAmathI batAvyuM hoya. astikAyanAM pAMca bheda che. temAM jIvAstikAya paNa che. atre chavAstikAya sAthe saMbaMdha hovAthI jIvanadharmanA arthamAM astikAya dharmanuM varNana karyuM che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka [ uttarAdha ] sthaviradharma nAyakadharma na dharmo dhArmikairvinA - dhanAyaka vinA dhama TakI zakatA nathI. ' na tena vayo so hotI yena'ssa phalitaM siro / paripakko vayo tassa moghajiNNo'tti vuzcati // yaha sa ba dhammo ca ahiMsA saMjamo dmo| sa ve vantamo dhIro so therotti pavuccati // - dhammapada arthAt--jenAM mAthAnAM vALa sapheda thaI gayAM che athavA je vayovRddha gharaDA thaI gayA che tethI te kAMi 'sthavira ' kahevAya nahi kAraNa ke te akALe jINu-gharaDA thaI gayA che, paNa jenA hRdayamAM ahiMsA, sayama, satya, damantapa Adi dhamaguNAnA vAsa che tathA je doSarahita ane dhIra che teja sAcA ' sthavira '--dhanAyaka che.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka sthagiradharma-nAyakadharma [ uttarArdha ] viSayapraveza yamiha saJcaM ca dhammo ca ahiMsA saMjamo damo / sa ve vantamalo dhIro so thero'tti pavuJcati // jenA hRdayamAM ahiMsA, saMyama, satya, damana Adi dharma guNene vAsa che tathA je doSarahita ane dhIra che te ja sAce sthavira-dhanAyaka' kahevAya che. - kAIpaNa dharma, samAja ke rASTrane netAnI parama AvazyaktA rahe che. kAraNa ke nAyaka ja dhArmika sAmAjika ke rASTrIya zaktine puMjIbhUta kare che, nAyaka ja rASTrIya ke dhArmika matane abhivyakta kare che ane nAyaka ja dhArmika, sAmAjika ke rASTrIya zaktine gatizIla ane sabaLa banAve che. sAce nAyaka te che ke je dharma, samAja ane rASTrane patha- pradarzaka heya ane rASTranA kAryavyApAra tathA vicArenuM niyantraNa karate heya.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthaviradhama 141. nAyakatva-netRtvanA abhAve rASTramAM avyavasthA ane aniya~itatA ane pariNAme asaphaLatA maLe che. saMsAranA keIpaNa rASTranA itihAsa upara daSTi ke tethI tamane spaSTa jaNAze ke alanapachI te AMdolana dhArmika hoya, sAmAjika heya, rAjanaitika heya, ke sAMskRtika heya-nI saphaLatA hamezAM evA netAonA hAthamAM rahI che ke jeo dareka rIte prajAne sahAga meLavavAmAM samartha hatA. AnA pramANa mATe ApaNe rAjanItivijJAna ke samAjazAstranA arthamAM UMDA UtaravAnI AvazyaktA nathI. bhinna bhinna rASTronA vartamAna nAyake ja e satyanA pratyakSa pramANabhUta che. prajAno netA te prajAne sevaka che. sevakane kAMI dAna na joIe. sevakane kAMI pUjA na joIe. pUjAnI icchAthI karelI sevA e sevA ja nathI. dhArmikavRttivALA pitAne "dharmAtmA kahevaDAvavAno vicAra sarakhe paNa na kare. daMbhanuM nAmanizAna paNa temanA cAritramAM na maLe. jeNe taddana indriyadamana karyuM che ane zarIrayAtrAne ja sAru jenI indriyo vyApAra kare che, jeNe sarvavikArene jItI lIdhA che ane jeNe AtmAne pIchA che te dharmAtmA chedharmanAyaka che." je puruSa sAdhujIvana gALe che, jenI vRttio sAdI che, je satyanI sAkSAta mUrti che, je. namratAmaya che, je satyanuM svarUpa che, jeNe pitApaNuM-huMpadane AtyaMtika tyAga karyo che te puruSa pite jANe athavA na jANe te paNa dharmAtmA-dharmapuruSa-dharmanAyaka che. AvA dhArmika puruSane zAstrakAro sthavira' zabdathI saMbaMdhe che. "sthavira" zabda jJAna, darzana, cAritra Adi guNethI saMpanna vRddha e arthamAM vaparAele che e upara ApelI "sthavira' zabadano zAstrIya vyAkhyA uparathI spaSTa jaNAya che. dazavidha dharmonI suvyavasthA karavA mATe.-strakAroe dazavidha sthavirenI yojanA karI che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka jainazAstromAM daza prakAranA dharmAnuM yathAvidhi pAlana karAvavA mATe nIce lakhelA daza sthavirAdha nAyakAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che:- 142 (2) nagarasthavira, (1) grAmasthavira, (4) prazAstAsthavira, (5) kulasthavira, (7) sadhasthavira, (8) jAtisthavira, (10) sayamasthavira. (paryAyasthavira) (3) rASTravira (6) gaNusthavira, (9) sUtrasthavira, upara lakhelA daza sthavirA--dhanAyakAno vizeSa vyAkhyA atre kramazaH karavAmAM Avaze.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) grAmasthavira-grAmanAyaka [ Ama-zerA ] bhAratavarSane uddhAra bhAratavarSanA sADAsAta lAkha gAmaDAM sajIvana thavAmAM rahelo che. e nAnAM nAnAM gAmaDAMo bhAratavarSanI sAcI saMskRti che. grAmasthavira e zAstrIya zabda che. ApaNe bhASAmAM tene gAmane mukhI, gAmane paTela ke gAmane nAyaka kahIe chIe. gAmanI aMdara je duvyavasthA ke avyavasthA pravartatI hoya te dUra karI tenI jagyAe suvyavasthA sthApita karavI te grAmanAyakanuM mukhya kartavya che. durvyavasthA zI che ane suvyavasthA zI che-e vAtano viveka karavo sAdhAraNa manuSya mATe sarala nathI. A vAtane barAbara te ja manuSya samajI zake che ke jemane A viSayamAM pitAno vyaktigata anubhava sAre hoya ane jemane upara kahelA daza prakAranA dharmonI sAMkaLanA pratyeka aMkeDAnuM pUrepUruM dhyAna heya. jemane daza dharmonuM barAbara jJAna ane bhAna haze te manuSya durvyavasthA ane suvyavasthAne viveka barAbara karI zakaze; kAraNa ke kudaratanA niyamonI suMdaramAM suMdara vyavasthA karanAra dharma che. jyAM dharma nathI tyAM vyavasthA nathI. ane jyAM vyavasthA nathI tyAM sukhazAnti nathI. eTalA mATe grAma, nagara ke rASTramAM sukhazAMti sthApavA mATe grAmadharma, nagaradharma, rASTradharma
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 dharma ane dharmanAyaka Adi dharmonuM pUrvApara jJAna dharmanAyakane avazya hevuM ghaTe. je manuSya ekAMgI daSTithI dharmone vicAra kare che te manuSya durvyavasthA ane suvyavasthAne viveka zuM karI zake ? mATe dharmanAyake grAmamAM suvyavasthA ane sukhazAnti sthApita karavA mATe vivekadaSTi avazya keLavavI joIe. gAmamAM duvyavasthA pedA thavAthI gAma hamezAM patanane pathe ghasaDAya che. je gAmamAM suvyavasthA na jaLavAya te gAmamAM cerI thAya che, vyabhicAra vadhe che, leke bhUkhe mare che ane Akhare grAmyajIvananuM patana paNa thAya che. A vAta dhruva-satya che. kAraNa ke eka te avyavasthita gAmamAM sAmAnya rIte anAcAra phelAele hoya che ane jyAre lekene khAvAne anna ane paheravAne mATe pUratAM kapaDAM paNa maLatAM nathI tyAre te anAcAranI avadhi rahetI nathI. anAcAra-atyAcArane rokavA mATe ane kone satya ane nyAyanA mArge lAvavA mATe eka grAmanAyaka-suvyavasthApakanI AvazyaktA rahe che ke je avyavasthA dUra karI gAmamAM suvyavasthA sthApita kare. Aje gAmaDAomAM sthaviro-grAmasevako ghaNuM ochA che. ane tethI grAmoddhAranuM mahatvanuM kAma vyavasthita thatuM nathI. grAmanAyake je grAmoddhAranA kAmamAM potAnI zaktine upayoga kare te nagaroddhAra ane rASTroddhAra karavAmAM vAra na lAge. grAmanAyakanuM gAmanI vyavasthA karavAmAM zuM sthAna che ? te vAta ghaNI ja vistRta che. paNa nIcenA eka bauddhazAstrIya udAharaNathI e vAtane saMkSipta sAra samajavAmAM AvI jaze-- koI eka gAmamAM "maghA" nAmane eka grAmanAyaka rahetA hatuM. A eka ja grAmasevake pitAnA cAritrabaLathI, prajAnA premathI ane pitAnA vyaktitvanA prabhAvathI AkhA gAmamAM evI suMdara pratiSThA jamAvI hatI ke gAmanA loko tenA vacanane dharmavacana mAnI mAthe caDAvatA hatA. maghAnuM paDayuM vacana sA keIjhIlI letA hatA.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAmasthavira 145 maghAe gAmanA lokone evI pratijJA karAvI lIdhI ke ApaNuM gAmane rahevAthI koI paNa mA-mAMsa khAya nahi, cerI kaMTaphATa kare nahi, anAcAra-atyAcAra kare nahi; paNa badhA salAhasaMpathI snehasaddabhAvapUrvaka AnaMdathI rahe, koIkoInI sAthe TeTa-phasAda kare nahi." maghAnI A AjJA grAmanivAsIoe saharSa mAthe caDAvI. maghAnI A suvyavasthAthI te gAmamAM eka paNa zarAbI, cera, durAcArI, jAgArI ke karajadAra manuSya rahyo nahi. teNe eTalI badhI suvyavasthA karI ke badhA AnaMdapUrvaka nirbhaya thaI rahevA lAgyA ane grAmyajIvanane nirdoSa AnaMda lUMTavA lAgyA. koIne corIne bhaya na hate, koIne lUMTaphATane bhaya na hato. pariNAme koI pitAnA ghare tALuM devAnI jarUra samajatuM nahi. sau koI grAmajIvananA sukhI jIvanathI saMtuSTa hatAM. maghAnI A vyavasthAzakti joI gAmanA loko maghA upara khUba ja prasanna thayA ane tenI muktakaMThe prazaMsA karavA lAgyA. madha prasaMsAthI kulAta na hato ane niMdAthI gabharAtuM na hatuM. te te tenA grAmoddhAranA nitya kAryamAM hamezAM mazagUla rahe. madhe AkhA gAmamAM ATalo badho pratiSThita manuSya hovA chatAM tene manamAM jarA paNa kheTa garva na hate. maghA keIvAra grAmalekene rAtrinA avakAza samaye ekaThA karI nAnAM bALakone bhaNAvavAnI hita salAha ApatA. koIvAra madha-mAMsa khAvAthI jIvanamAM kevI vikRtio pedA thAya che ane tethI jIvana kevuM tAmasika banI jAya che ene upadeza Apate. koIvAra bIDI, tamAku, bhAMga-gAMjo, dArU vagere mAdaka padArthonuM sevana karavAthI kevI durdazA thAya che tene spaSTa khyAla karAvatA, koIvAra abhaNa -ajJAna rahevAthI leNadAro ajJAnane lAbha laI eka rUpiyAnA ekavIza rUpiyA kema paDAvI laI jAya che tenI cetavaNI Apa, koIvAra khetI kema karavI, khetInI rakSA kema karavI, dhAnyane saMgraha kayAre
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 dharma ane dharma nAyaka ane keTalA karavA, gAya, bheMza Adi pazudhananI sArasaMbhALa kema rAkhavI vagere kRSi-sudhAra viSe spaSTa samajutI ApatA. kAIvAra madya apeAranA navarAzanA samaye bahenane ane mAtAAne paNa ekaThA karI 'strIdhama" viSe sAdI bhASAmAM samajaNa ApatA, kAIvAra bALakAne kevIrIte pALavA-pASavAM vagere viSe sArI zIkhAmaNa ApatA, kAIvAra dharamAM saphAI krevIrIte rAkhavI tenuM jJAna karAvatA ane krAIvAra strIoe navarAzanA samaye reMTiyA kAMtA, vaNuvuM, gUMthavuM vagere dharadha dhA karatAM rahevA mATe temAM utsAhaprANa phUMkatA. kAIvAra madhA gAmanA navaleAhIvatA navajIvAneAte bapore ekaThA karI yauvanadhananI kIMmata samajAvatA. kAIvAra navayuvAne dezanuM, samAjanuM ane dharmanuM keTaluM hita sAdhI zake che tene Akheba citAra ApatA ane uSAnA AMgaNe UbhelA navayuvAnee potAnI yauvanazaktine svaparavikAsamAM kevIrIte sadupayAga karavA joIe tenI spaSTa samajutI ApI yuvAnemAM yauvanaprANa pUratA ane yauvananI prANapratiSThA sAcavavA mATe jAgrata rahevAnI cetavaNI ApatA. kaiAIvAra sabyAnA samaye madheA zerIonA bALakAne paNa ekaThA karatA ane temane ramata-gamatA zIkhaDAvatA, kAIvAra temane akSarajJAna ApatA, kAIvAra bALaY=Ane bhAvijIvananA vikAsanI hitasalAha ApatA; ane kArdavAra hAsyayukta vAtA kahI bALakAne peTa pakaDI hasAvatA. A pramANe mA bALA, strIo, yuvAna, vRddho badhAne khUba ja priya thaI paDayA hatA. madhAnI A satpravRttithI gAmanA leAkeA tene potAnA grAmanAyaka samajatA ane tenuM kahyuM mAnavA hamezAM taiyAra rahetA. madhA kahevA karatAM karI batAvavAmAM mAnatA hatA. zerIomAM ke rastA upara kuDAkacarA paDayA hAya te te upADI bahAra pheMkI AvatA, ane gaMdakIvALAM sthAnane ekadama sApha karI nAMkhatA. dhaNIvAra
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 grAmasthavira zerIonI strIo jANI joIne kUDeksare sApha karelA sthAne pheMkI AvatI paNa maLe strIo upara kedhita na thatAM kUDekacare pAcho upADI jato. maghAne A nisvArtha sevAbhAva joI strIo lajjita thaI jatI ane pharI evuM anucita kArya na karatAM UlaTI maghAnA kAryamAM madada karatI. maghAnI A suvyavasthAthI AkhuM gAma ekadama svaccha ane sughaDa jaNAtuM hatuM. gAmanA leka gAmanI AvI svacchatA, sughaDatA ane suvyavasthA joI AnaMdita thatA hatA. paNa satkAryomAM hamezAM vi naDe che e nyAye maghAnI A satravRttithI eka dArU vecanAra ane bIjA rAjyAdhikArIo maghAthI nArAja rahetA hatA. madhAnI suvyavasthAthI te gAmamAM koI zarAbI rahyo na hato tema ja gAmamAM badhA salAhasaMpathI rahetA hovAthI koI pharIyAda karanara paNa rahyo na hato. A kAraNe dArU vecanAra tathA rAjyAdhikArIone AkhA divasa khAlI hAthe besI rahevuM paDatuM. Akhare rAjyAdhikArIoe maghA upara be Aropa caDAvI magadhanareza samakSa mAnI pharIyAda karI. magadhanarezanAM kAna rAjyAdhikArIoe maghAnI viruddha pahelethI bhaMbheryA hatAM ke A mA lekemAM rAjyaviruddha vidroha ane uzkeraNI phelAve che ane e rIte rAjyazAsanamAM uthalapAthala karavA cAhe che mATe madyo e rAjyanAM me gunhegAra che eTale rAjyavidrohI maghAne sakhata zikSA thavI joIe. magadhanareza rAjyAdhikArIonI bhramajALamAM phasAI gayA. ane rAjyAdhikArIonA kahevA upara vizvAsa mUkI magadhanareze niraparAdhI mAne tathA temanA anuyAyIone hAthInA pagataLe kacaDANa karAvI temane mArI nAMkhavAnI kaThera AjJA ApI. magadhavazanI A kaThora AjJA sAMbhaLI maghAnuM rUvADuM paNa pharakayuM nahi. madha sArI rIte
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 dhama ane dhanAyaka samaja hato ke "satya ane nyAyane ja Akhare jaya che." te satyamArga upara nizcala Ubho rahyo. magadhanareze maghAne kahyuM ke he mA ! 'tuM rAjyavidrohI kArya cheDI de ane sukhazAntipUrvaka gAmamAM rahe." maLe magadhanarezanI AvI vAta sAMbhaLI Azcaryacakita thayo. madhAne spaSTa lAgyuM ke te je kAMI pravRtti karI rahyo che temAM rAjyavidrohI jevuM kazuM kAma nathI UlaTuM rAjyanuM kartavya pite karI rahyo che, eTale teNe magadhanarezane namratApUrvaka kahyuM ke " mahArAja ! huM je kAMI pravRtti karI rahyo chuM temAM rAjyavidrohanI gaMdha suddhAM nathI. huM te rAjyasudhAranuM kAma karI rahyo chuM. bAkI Apane je huM rAjyavidrohI jaNAto houM te ApanI AjJA paNa mAthe caDAvavA taiyAra chuM." magadhanareze maghAnI A vAta ghaNI ja zAntipUrvaka sAMbhaLI. ane kahyuM ke "maghA ! tuM AkhA divasamAM pravRtti zuM kare che ! huM te jANavA cAhuM chuM." maghAe pitAnA AkhA divasanI dinacaryA kahI saMbhaLAvI. magadhanareze mavAnI dinacaryA ane pravRtti sAMbhaLI rahyA bAda gAmanA lokene pUchayuM ke "prajAjane! maghAnI A pravRttithI tamane zuM lAbha, geralAbha thaye te jANavA cAhuM chuM." prajAjanoe javAba Apyo ke "mahArAja ! mAnI A satyapravRttithI AkhA gAmamAM kaI zarAbI, jugArI, durAcArI rahyuM nathI ane bALako, yuvAno, strIo, vRddho badhAMne satpathe caDAvI AkhA gAmamAM sukhazAnti phelAvI che. ame maghAnA satkAryathI ghaNuM ja saMtuSTha thayA chIe. kharekhara maLe amAre sAco nAyaka che. amAre mATe te te pUjanIya che." | magadhanareza maghAnI ATalI badhI prazaMsA prajAjano pAsethI sAMbhaLI ghaNe ja AnaMdita thaye. mahArAje dArU vecanArAo tathA rAjyAdhikArIone bolAvI pUchyuM ke, tame je badhAne rAjyavidrohI
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmasyavira 149 kaho cho te ja maghAne prajAjano rAjyasudhAraka ane prAmane nAyaka kahe che, tame sAcA ke A badhA prajAjano sAcA ? | dArU vecanArAo ane rAjyAdhikArIo potAnA svArthanI siddhi mATe eka grAmasevaka upara caDAvelA kheTA Aropa mATe pazcAttApa karavA lAgyA ane magadhanareza samakSa pitAnI svArthavRttine saMtoSavA mATe eka grAmasevakane karelA anyAya badala kSamA mAMgI. magadhanareza mAnI satyapriyatA ane nyAyapriyatA joI ghaNe ja khuzI gayo ane pitAnA gAmamAM maghA je sAce grAmasevaka vase che tethI tene vizeSa AnaMda thayo. mahArAjAe maghAne "grAmanAyaka nI padavI ApI tene navA. sAcA grAmasthavira kevA hoya che, temane grAmoddhAranI keTalI javAbadArIo vahoravI paDe che ane satyaparIkSAnA vikaTa samaye temaNe keTalI badhI nizcalatA ane kSamatAno paricaya Apavo paDe che tene spaSTa khayAla grAmanAyaka maghAnA udAharaNathI AvI zake ema che. te vakhatanA grAmanAyake anyAyapUrNa vAtothI DarI jAya evA na hatA. teo nirbhaya hatA ane tethI ja temanI nirbhayatAthI magadhanareza jevA mahArAjAne paNa "grAmanAyaka' maghAne namatuM ApavuM paDayuM hatuM. - Aje gAmaDAomAM "mA" je grAmanAyaka zoe jAte nathI. pratyeka manuSya potapotAnuM saMbhALavAmAM ja svAthI thaI ApacyA rahe che. A ja kAraNe Aje gAmaDAonI vyavasthA kharAba thaI rahI che. gAmaDAomAM sAcA grAmasevakane abhAva hovAne kAraNe ja durbasanuM sevana karanArAonI tathA kacerImAM jaI pharIyAda karanArAenI atyadhika vRddhi thaI rahI che. je gAmane adhinAyaka buddhimAna hoya che te gAmanI prajAne
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 dharma ane dharmanAyaka duSkALa paDavA chatAM paNa muzkelIo sahevI paDatI nathI. kAraNa ke grAmanAyaka pitAnI dIrdhadaSTithI bhaviSyane barAbara vicAra karI dhAnyane saMgraha karAvI rAkhe che ke jethI duSkALanA samaye tene sadupayoga thaI zake che ane tethI grAmavAsIone kaSTa sahana karavAM paDatAM nathI. Aje grAmanAyakanA abhAve grAmINa janatAnuM jIvanadhana -gauvaMza ajJAna ane durvyavasthAne kAraNe lUMTAI rahyuM che. je kaMI grAmanAyaka hoya to te gauvaMzanI rakSA mATe badhI vyavasthA karI rAkhe che ane bhaviSyamAM gauvaMzanuM rakSaNa ane vardhana thAya tevA upAya yoje che. kaI sAce grAmanAyaka bahAra paDe ane grAmINa janatA tenI kAryapraNAlImAM saMpUrNa sahakAra Ape te bhAratavarSane asta thaelA jJAnasUryane pAcho jarUra udaya thAya. mAnavasamAjanuM jIvana jyAMsudhI anna ane vastra upara avalaMbita che tyAM sudhI mAnavasamAje grAmadharmane ati mahatvanuM sthAna ApavuM ja paDaze. kAraNa ke saMsAramAM manuSyo mATe sAdhAraNataH anna ane kapaDAMnI sarvaprathama vizeSa AvazyakatA rahe che. anya vastuo vinA te kAma cAlI zake che paNa anna ane vastra jevI jIvanapayogI vastuo vinA cAlI zake nahi. bhAratavarSamAM evAM gAme astitvamAM che ke je potAnI ja nIpajamAMthI uparyukta bane AvazyakatAone pUrI pADI zake che. gAmamAM pedA kareluM anna gAmenI badhI khAdya vastuonI AvazyakatA pUrI pADI zake che. bAkI vastronI vAta rahI. - prAcIna samayamAM pratyeka gAmamAM kapaDAM taiyAra karavAmAM AvatAM. prAyaH kaI gAma evuM khAlI na hatuM ke jyAM kapaDuM taiyAra thatuM na heya ! jyAre pratyeka gAmo pitAnA mATe paheravAnAM kapaDAM ane khAvA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmasthavira 151, mATe anna pedA karI letAM hatAM tyAre te gAma bIjAnI ozIyArI zA mATe bhegave ? AvI paristhitimAM grAmINa leke koInI pAse dInatApUrvaka keIpaNa padArthanI bhikSA zA mATe mAMge ? pitAne joItAM padArtho potAnA ja gAmamAM pedA karI le ane teTalAthI ja nibhAvI -bahArathI kazuM paNa na lAve. paNa A badhI grAmaddhAranI vAta grAmanAyaka vinA grAmyajanatAne keNa samajAve ? Aje ApaNe bahu meDemoDe paNa gAMmaDAonI upakAratA samajavA lAgyA chIe. zaherenI samRddhi ane aMjAvanAro vaibhava joI ApaNe bhale ghaDIbhara Azcaryamugdha banIe paNa daridra banatAM jatAM gAmaDAMo ane tenA nivAsIonI dardabharI kathAo jyAre ApaNuM kAne athaDAya che tyAre ApaNI sabhyatAne meha UDI jAya che, abhimAna gaLI jAya che ane ema lAge che ke je gAmaDAMo nAza pAmyAM-grAmadharma ane grAmanAyakanA abhAve gAmaDAMo verAna banyAM-te nagaranA prANa ane teja bIjI ja ghaDIe UDI javAnAM che emAM zaMkAne sthAna nathI. gAmaDAM e mULa che ane nagare to tenAM DALa-pAdaDAM ke kuMpaLa barAbara che. mULane saDe zarU thAya che tyAre te mAtra mULamAM ja samAI rahetuM nathI paNa cheka chellI DALa upara paNa tenI asara paDe che. anubhave ApaNane A samajAvA mAMDayuM che, paNa hajI ApaNI mohanidrA pUrA pramANamAM uDavA pAmI nathI. ane tethI ja rASTranA sUtradhAro vakhatevakhata Dhela vagADIne je ema kahe che ke sAcuM hindusthAna gAmaDAmAM vase che, zahere te mAyAmAtra che. gAmaDAMnI sevA e ja hindusthAnanA punaruddhAranI pahelI bhUmikA che." grAhAranI A vAta samajAI hoya to paNa hajI ApaNA hRdayanA tAra sahAnubhUtivaDe barAbara jhaNajhaNyAM nathI ema na chUTake kabula karavuM paDe che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dhanAyaka jyAre grAmadhA mama grAmanAyaka ApaNane samajAvaze ane samajelA dharmo jIvanamAM utArIzuM tyAre bhAratavaSa unnatinA zikhare khIrAjatA haze. 112 bhAratavarSImAM jyAre sAcA grAmasevA hatA tyAre grAmadha badhA dharmonuM saMcAlana karatA hatA. arthAt grAmadhama ja nagaradharma, rASTradharma Adine poSatA ane vadhAratA. Azare be hajAra varSa pahelAMnI vAta che ke jyAre samrAT candragusanA rAjadarabAramAM grIsa dezanA rAjadUta megesthenijha AvyA hatA tyAre te bhAratavaSa~nA dharma viSe peAtAnA keTalAMka varSonA anubhavA varNavatAM lakhe che ke:~ 'bhAratavarSamAM dharmanI evI suMdara vyavasthA che ke bhAratIya leAkA potAnA makAnane tALuM paNa detA nathI. asatya khelatA nathI ane phUDakapaTanuM sevana karatA nathI. ' Aje paNa e ja bhAratabhUmi che ke jenA guNagAna eka paradezIe mukatakaThe gAyAM hatAM. Aje paNa e ja puNyamayI bhAratabhUmine grAmadhanA pAlanadvArA unnata banAvavAnI AvazyakatA che. bhAratavarSanI grAmavyavasthAnuM upara je varNana karavAmAM AvyuM che tevI vyavasthA bhAratavarSa mAM pharIvAra je divase grAmanAyakAdvArA cAlu thaze te divase bhAratamAM punaH. AnaMdamaMgalanI huvA gatarapha phelAze ane zAntinuM sAmrAjya sthapAze evuM bhAratanA zubhacintakAnuM mAnavuM che. ()--
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthaviranagaranAyaka [ T-1 ]. nagarasthaviranA nagaradvAranA kAryamAM nAgariko sahRdaya sahakAra Ape to nAgarikatA je mAnavajIvanane vikasita karavAne eka mahAguNa che te pragaTayA vinA na rahe. nAgarikatA dharmasaMskRtine nagaranI je AMtarika tathA bAhya suvyavasthA kare che te nagaravira ke nagaranAyaka kahevAya che. grAmasthavira ane nagarasthaviramAM eTale taphAvata che ke grAmavira grAma arthAta nAnA janasamUhanI vyavasthA kare che jyAre nagarasthavira nagara arthAta moTA janasamUhanI vyavasthA kare che. pratyeka vyakti pitAnI adhikAramaryAdA pramANe kAryane prAraMbha kare che ane tene pAra utAre che. je adhikAra maryAdAnuM ullaMghana kare che te kAryasiddhi sAdhI zakato nathI. grAmasthavira, grAmanI adhikAra maryAdAmAM rahI grAmoddhAra kare che. je grAmasthavira grAmoddhAranuM kArya prAraMbhI nagaraddhAra karavA jAya te bannemAMthI eka paNa kArya pAra pADI zake nahi. eTalA mATe grAma sthavire grAmavyavasthA ane nagarasthavire nagaravyavasthA karavI joIe. nAne mANasa nAnI cIjone saMbhALI zake che paNa moTI vastuone saMbhALI zakatuM nathI. moTA janasamudAyanI vyavasthA nAgarike karI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 dharma ane dharma nAyaka zake; nAgarikonuM niyaMtraNa grAmyajane karI na zake. eka kavie adhikAramaryAdA viSe ThIka ja kahyuM che ke - kaise choTe naranateM sarata baDena ko kAma / maDhayo damAma jAta kyoM lai cUhe ko cAma // bhAvArtha-kema bane nAnA thakI nara meTAnuM kAma; uMdara carma vaDe kadi Dhela na bane te jANu. chokarAMthI chAza pIvAya nahi" e lekakti anusAra nAnA mANasothI meTA mANasanuM kAma thavuM muzkela che. jeonAM buddhi, vaibhava ane prabhAva ochAM che, temAMthI moTAonuM kAma zI rIte thaI zake? jevI rIte uMdaranI khAla vaDe nagAruM maDhI zakAtuM nathI tevI ja rIte grAmasthavira nagarasthaviranuM kAma karI zake nahi. ane eTalA ja mATe nagaradharmanI vyavasthA karavA mATe svataMtra nagarasthavira-nagaranAyakanI AvazyakatA rahe che. je saMbaMdha samudramAM vahANa ane heDakAne che te ja saMbaMdha grAma ane nagara vacce che. vahANa UMDA pANImAM rahI zake che, ane chIcharA pANImAM cAlI zakatuM nathI. eTalA mATe heDakuM kinArA uparane mAla laIne vahANamAM ane vahANane mAla kinArA upara lAve che. tevI ja rIte nagara e vahANarUpa ane grAma e heDakarUpa che. jevI rIte kinArAne mAla heDakAMThArA vahANamAM caDe che tevI ja rIte gAmanI vastuo nagaramAM jAya che ane nagarane mAla gAmaDAMmAM Ave che. A kAraNe gAma ane nagarane pArasparika saMbaMdha gADha che. tadanusAra grAmanAyaka ane nagaranAyaka banene saMbaMdha paNa gADha hoya che. nagarasthaviramAM nagaddhAra karavAnI dhagaza hovI joIe. AjanA nagaranAyake jemane ApaNe meyara ke myunisipala kamizanara nAmathI oLakhIe chIe teo nagarehAranuM kAma svataH na karatAM nekariyAta mANasedvArA karAve che. pariNAme nagarehAranuM kAma joIe tevuM suMdara thatuM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthAvara 155 nathI. pahelAM nagarasthavire sevAvRttithI svayaM nagaroddhAranuM kAma, karatA hatA. teone koI prakArano pagAra maLato naheAte; chatAM paNa te nAyake nagaranI evI suMdara vyavasthA karatA ke nAgarikane kaI prakAranI muzkelI naDatI nahi. nAgarikene dareka prakAranI sukha--sagavaDa maLe te mATe nagarasthavire khAsa cIvaTa rAkhatA hatA. nagarasthavira, rAjA ane prajA vacce pradhAna puruSa hoya che. rAjyathI prajAne athavA prajAthI rAjyane koI prakAranI hAni na pahoMce evI suMdara vyavasthA karanAra manuSya nagarasthaviranuM pada, dipAvI zake che. nagarajanenI zArIrika, vAcasika, mAnasika, Arthika, vyApArika, sAmAjika sthiti sudhAravA mATe je kaI bAdhaka kAraNe hoya te dUra karI vikAsanAM sAdhano pUrAM pADavAM e nagarapatinuM mukhya kAma che. nagarajanenI zArIrika sthiti sudhAravA mATe nagarapatie TheraThera jagyAe vyAyAmazALAo sthApavI, svAstha tathA svacchatAnA niyamanuM pAlana karAvavuM, kudaratI hAjate mATe yogya vyavasthA karavI, gheraghera pUratuM pANI pahoMce te mATe yogya prabaMdha kare, dhovAnI tathA snAna karavAnI judI vyavasthA karavI Adi zArIrika sudhArA viSe prabaMdha karavo e nagarapatinuM kAma che. nagarajanenI vAcasika vikAsa mATe sabhAgRha kholavAM, tyAM vidvAna vaktAonAM bhASaNo gaThavI nAgarikane dezanI sthitithI vAkepha karAvavA, bALake, kizoro, kumAra, bALAo, kumArikAo Adi UgatI prajAne besavAnI tathA samAjamAM AvavAnI chUTa thAya te mATe samAraMbhe goThavAvI temAM sakriya bhAga le e paNa nagarapatinuM kAma che. nagarajanonA mAnasika vikAsa mATe bALazALA, kumArazALA rizALA, vidyAthI zALA, prAthamikazALA, mAdhyamikazALA, vizva
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 dharma ane dharmanAyaka vidyAlaya Adi zikSaNa sasthAe khAlI mAnasika vikAsa thAya ane sAthesAthe ALasane lIdhe magaja bahera mArI na jAya athavA kevaLa peApaTiyuM jJAna ja na maLe te mATe udyoga-zikSaNanA prabaMdha karI nAgarikAmAM zikSaNa prati utsAhaprANa pUravA e paNa nagarapatinuM Avazyaka karttavya che. nagarajane Arthika agavaDane kAraNe duHkhI jIvana gALatA hAya temane anI Avaka thAya tevA zakaya upAyA ceAjI kAmadhe caDhAvavA ane bekArI dUra thAya tevA prabaMdha karavA e paNa nagarapatinuM ja kAma che. nagaranA vyApArIone vyApAramAM je kAI muzkelIo AvatI hAya te jANI tene nikAla karavA ane nagaranA vyApAra kema vadhe ane nAgarikA vizeSa samRddha kema thAya te viSe ucita pagalAM levAM e paNa nagarapatinuM kattavya che. nagarajane samAjanAM kaDhaMgA rItarivAjane kAraNe sAmAjika jIvanathI kaMTALI gayA hoya te temane samAjasudhAranA mArgo batAvavA ane samAjasudhAra karavAmAM nAgarikAne saMpUrNa sahakAra ApavA e paNa nagarapatinuM ja karttavya che. A sivAya nagarajaneAnI dhArmika, sAmAjika, rASTrIya pravRttimAM samabhAvapUrvaka sakriya bhAga levA ane nAgirakAne satpaMthe laI javA mATe netRtva karavuM e nagarapatinuM kAma che. jyAre nagarapati A pramANe zubha niSThA ane pramANikatApUrNAMka nagarahAranuM kAma kare che tyAre tenA vyaktitvanA prabhAva nagarajane upara' pADyA vagara rahetA nathI. nagarapati nagarAdvAranA kArya dvArA nagarajaneAnuM hRdaya jItI le che ane nagarajanA nagarapatinA Adezane
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthavira 157 jhIlavA hamezAM taiyAra rahe che. nagarapati eN nagarajaneAnA eka mAtra pratinidhi hoya che. nagarapatine avAja e AkhA nagaranA avAja gaNAya che. atyAre ApaNe nagarapatine meyara Mayor ke myunisipala kamizanara zabdathI sakheAdhIe chIe. zAstrakArA tene nagarasthavira' zabdathI saMkhedhe che. nagarapati nagarAhArArA nagarajaneAne sukhazAnti paheoMcADe te ja te meyarapadane dipAvI zake che. bAkI meyarapada-nagarasthavirapadane cAhanArA aneka hAya che paNa nagarasthavirapadane AbhAvanArA te anekAmAM eka heAya che. nagarapatinuM padma keTaluM javAbadArIbharyuM che tene nIcenA aitihAsika udAharaNathI spaSTa khyAla AvI zakazeH-- saMvata 1908nI A vAta che. eka vakhate udepuranA mahArANA sAheba svarUpasiMhajIe nagarazeTha premacandrajIne peAtAnI pAse khAlAvyA ane nagaranA eka pratiSThita puruSanI kadaradAnI tarIke 5000 rUnI jAgIra ApavA lAgyA. tyAre nagarazeThe mahArANAne savinaya prArthanA karI ke " mahArANA sAheba! Ape mArI je kadara karI che tene huM AbhAra mAnuM chuM paNa Apa je A jAgIranA zirapAva Ape! che te svIkAratAM mAruM mana acakAya che. kAraNa ke tema karavA jatAM mArA nagaradhama jokhamamAM AvI paDe che; kAraNa ke jo huM jAgIra svIkAruM teA rAjyanI prajAviruddha je kAI AnA thAya te mAre zirAdhA karavI joIe. ane e avasthAmAM prajAnAM duHkhadarda dUra karI nagara prati mAruM' karttavya bajAvI zakuM nahi mATe huM jAgIra levA cAhatA nathI mATe kSamA karazeA. 22 mahArANAsAheba nagarazeThanI prajAprIti joI ati AnaMda pAmyA ane temane te divasathI eka sAcA nagarasevaka ane rAjyabhakta mahuvA lAgyA.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 dharma ane dharma nAyaka tyArabAda saMvata 1920mAM mahArANAsAheba zaMbhusiMhajI gAdI upara AvyA. temanA samayamAM rAjyane kArabhAra ejanTanA hAthamAM hatA. rAjyavyavasthA suMdara na hovAne kAraNe prajAne duHkha vizeSa sahevuM paDatuM hatuM. prajA dukhathI trAsI gaI hatI. Akhare prajA nagarazeTha zrI caMpAlAlajI pAse AvI ane duHkhanivAraNa mATe pagalAM levA prArthanA karI. nagarazeTha mahArANu pAse gayA ane prajAnAM duHkhadarda dUra karavA prArthanA karI. mahArANAsAhebe javAbamAM jaNAvyuM ke, tame ejanTasAheba pAse jaI badhI vAta kahe. nagarazeTha paMcasahita ejanTanA baMgale gayA. paNa tyAM te kAtilethI keTalAka ThebI, karmacArIoe ejanTa sAhebanA kAna bhaMbheryA ke sAheba ! ApanA upara prajA saMgaThana karI caDI AvI che." ejanTa karmacArIonA A samAcAra sAMbhaLI bahu gusse thayA. ane teNe potAnI rakSAthe tyAMnuM topakhAnuM taiyAra karAvyuM. nagarajano pakhAnuM taiyAra karAvyAnA samAcAra sAMbhaLI bahu gabharAyA ane temaNe AkhA nagaramAM sakhata haDatAla pADI badhA nAgarike nagarazeTha caMpAlAlajInI sAthe udepura nagaranI "saheliyAnI vADImAM cAlyA gayA. ane tyAM nagarajanene saMpUrNa zAMti ane paraspara majabUta saMgaThana jALavavA viSe nagarazeThe salAha ApI ane nagarazeThanI zubha zikhAmaNa badhA nagarajane mAnya rAkhI. eka divasa udepuramAM eka baLada maraNa pAme paNa e marelA baLadane khaseDI javA mATe karmacArIoe DheDhalokene lAvyA. paNa DheDhalekee javAbamAM kahyuM ke nagarazeThanI AjJA vinA AvI zakIe nahi. karmacArIo * udepuramAM "saheliyAnI vADI" nAmane suMdara bAga che. udepuranI prAkRtika saumyatA ane ramyatA jagaprasiddha che. A bAge paNa tyAMnI suMdaratAmAM ghaNo vadhAre karyo che. pahelAM tyAM mahArANIo potAnI sakhI-sahelIo sAthe vAyusevana karavA jatI. jethI te bAga paNa "sAhelIonI vADI" tarIke prasiddha thavA pAmyo che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthavira 158 mUMjhavaNamAM paDI gayA. Akhare karmacArIo nagarazeTha pAse jaI DheDha lekIne marelA baLadane upADI laI javA mATe AjJA devA prArthanA karI. nagarazeTha udAracarita hatA. temaNe DheDhalakane marelA baLadane upADI laI javAnI AjJA ApI tyAre marele baLada zaheramAMthI khaseDavAmAM Avyo. nagarazeThe nagarajano upara potAnA vyaktitvane khUba prabhAva pADyo hato. nagarajanemAM paNa khUba saMgaThana hatuM. ejanTasAheba jema pitAnA nizcayamAM daDha rahyA tema nagarazeTha paNa pitAnA nizcayamAM daDha rahyA. keI kAIne namatuM ApavA taiyAra nahatA. ejanTasAhebane durAgraha joI nagarazeTha meTegAMva(gengandA) nAmanA gAmaDAmAM cAlyA gayA. nagarazeThane potAnA kAryamAM vizvAsa hato ke pote je karI rahyA che te nagarajanonA hita mATe karI rahyA che. ejanTasAhebe jyAre nagarazeTha udepura nagara choDI cAlyA gayA che ema sAMbhaLyuM tyAre temane lAgyuM ke nagarazeTha ane nagarajano nagara choDI cAlyA jAya che tyAre tenI pAchaLa kazuM kAraNa avazya hovuM joIe. ejanTa sAhebe saradAradhArA nagarazeThane pitAnI pAse be lAvyA ane nagara choDI javAnuM kAraNa pUchyuM. nagarazeThe nagarajanonI duHkhadardanI karuNa kathA kahI saMbhaLAvI ane ejanTasAhebe zAntacitta nagarazeThanI badhI vAta sAMbhaLI ane nagarajanonAM duHkhadarda dUra karavAnuM vacana ApI nagarazeThane AzvAsana ApyuM. zeTha caMpAlAlajI ane zeTha premacandajI nagarajanonuM kharA dilathI hita cAhatA hatA. eTale nagarajane paNa temane pitAnA hitecchu pratinidhi mAnatA hatA. je sAcA nagarapati hoya che teo pitAnI sukhasagavaDane lAta mArI nagarajananA duHkhadaIne pitAnuM duHkhadarda mAne che. je nagarajanonAM sukhe sukhI ane duHkhe duHkhI rahe che te ja sAce nagarapati che. nagarazeTha caMpAlAlajI ane nagarazeTha premacaMdajI nagarajanonA sAcA hitecchu hatA. ane tethI ja nagarajane temanI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 dharma ane dharma nAyaka AjJAne mAthe caDAvatA ane temanA upADelA kAmAM saMpUrNa sarvakAra* ApatA. nagarasthavire nagarajaneAnA hita mATe samaya ane zaktine keTale badhA bhAga ApavA paDe che te ApaNe upara joyuM. je nagaramAM AvA prajAhitambu ane satyAgrahI nagarasthavi| vase che te nagaramAM atyAcAra, anAcAra, lUMTaphATa, cerI Adi durguNAtA nAza thAya che ane sadAcAra, snehasadbhAva, saMgaThana Adi sadguNInI saurabha cAre khAjI phelAI jAya che. rAjA karatAM paNa nagarasthaviranuM pada vadhAre mahattvanuM che. kAraNa ke rAjA sattAnA baLe nagarajanAne peAtAnA vazamAM AkhavA prayatna kare che, jyAre nagarasthavira peAtAnA premaprabhAvathI nagarajaneAne peAtAnA vazamAM kare che. premanA prabhAva AgaLa sattAne unmAda nirarthaka nIvaDe che. rAjA game teTalA baLavAna kema na heAya paNa nagarapatinA premaprabhAva AgaLa tene paNa namatuM Apavu paDe che. nagarapati rAjA ane prajA vacce pratinidhi puruSa che. nagarapati rAjAne gulAma nathI ane prajAne AMdhaLA bhakata nathI. paNa e te satya ane nyAyane bhakta che. rAjA anyAya--atyAcAra karatA hAya tA tenA anyAyane rokavA ane prajA niSkAraNa rAjyavidroha karatI hAya tA tene samajAvI zAnta pADavI e nagarasthaviranuM kArya che. nagarasthavira rAjA ane prajA prati evA sadbhAva keLave che ke jANe te badhAnA 'dAsa' che anesAthe sAthe te badhAne 'mAlika' paNa che. A rIte nagarapati sevaka che ane sevya paNa che. * prAcIna samayamAM paNa leAkAmAM satyane Agraha naLavavA mATe keTalI khadhI deDha bhAvanA hatI temaja te satyAgrahane saphaLa karavA mATe keTalI sahiSNutA ane grAnti rAkhatAM tene pUrepUrA paricaya maLI Ave che. AjanI UgatI prazna mATe e AdaraNIya dechAnta che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasyavira koIpaNa rAjya kevala sattAnA baLa upara cAlI zakatuM nathI. grAmasthavira ane nagaravira rAjA ane prajA vacce nehasaMbaMdha sthApita kare che eTalA ja mATe sAco nagarasthavira ja nagaramAM sukhazAntinuM sAmrAjya phelAvI zake che. je nagaramAM paraspara sneha-sabhAva ane sahakAra-sahAnubhUti nathI te nagarano uddhAra the bahu muzkela che. je nagarajane "ApaNe zuM karIe" "je kare te bhagave " bIjAnA kAmamAM ApaNe vacce zA mATe paDavuM joIe !" A pramANe paraspara upekSAbhAva rAkhI kuTukhIone, sagAMsaMbaMdhIone, ADozIpADozIone tathA pitAnA nagarabaMdhuone sahAyatA ke sahakAra ApatA nathI te nagarajano pitAnA hAthe nagaranuM patana karI rahyA che ema mAnavuM joIe. mAnavahRdaya ja evA prakAranuM che ke te keInuM duHkhadarda joI ekadama kavita thaI jAya che. A eka prAkRtika guNa che. je manuSya eka nagarabaMdhune sahakAra ke sahAnubhUti na Ape te samajavuM joIe ke tenuM manuSyahRdaya gUma thaI gayuM che; manuSyAkAramAM te pazu jevuM AcaraNa karI rahyo che. eka aMdha puruSa aMdhatAne kAraNe khADAmAM paDI rahyo che. tenI pAse eka tejasvI AMkhevALe puruSa Ubho Ubho AMdhaLA puruSane khADAmAM paDato jue che; chatAM "e aMdhapuruSa jIve ke mare "tethI ApaNe zuM" ema kahI tenI upekSA kare che ane te aMdha puruSane bacAvatuM nathI. te A bannemAM khare AMdhaLo koNa ? A praznano javAba badhAnA mukhamAMthI e ja nIkaLaze ke; "dekhate chatAM Ubhe rahenAra te AMdhaLo che." mitro! ApaNe badhA manuSyo chIe. vivekabuddhine dhAraNa karanAra manuSyamAM ATalI badhI nirdayatA kyAMthI AvI gaI ke eka 11
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 dharma ane dhanAyaka adhapuruSa khADAmAM paDI rahyo che ane ApaNe sanetra heAvA chatAM tene bacAvatA nathI. vAstavamAM ApaNAmAM manuSyatAnA guNa rahevA pAmyA nathI. ' ApaNe zuM' AvA upekSAbhAva sAcA manuSyanA hRdayamAM pedA ja thaI zake nahi. paraspara sahakAra ApavA, eka khIjAne madada karavI e pratyeka nAgarikAnuM bya che. je manuSya, je gAma ke nagaramAM rahe che te gAma ke nagaranI sukhaduHkhanI cintA karatA nathI paNa 'ApaNe zuM' ema kahI peAtAnA svAmAM mazagUla rahI AkhA gAma * nagara prati upekSA rAkhe che te manuSyane gAma ke nagaramAM rahevAnA paNa adhikAra nathI. je buddhimAna nAgarikA heAya che te sArI rIte samaje che ke je Apatti-vipattie A vakhate mArA nagara upara AvI paDI che te ja Apattie mArI upara bhaviSyamAM kadAca AvI paDaze. bhaviSyanA garbhamAM zuM raheluM che te kANa jANe che? eTalA mATe pahelAMthI ja cetI javuM vadhAre zreyaskara che. kahyuM paNa che ke cetatA nara sadA sukhI.' A pramANe vicArI buddhimAna nAgarika ApattimAM AvI paDelA nagarabaMdhuone pAtAthI banatI sahAya kare che ane eka nAgarika tarIke peAtAnI pharaja bajAve che. vAstavamAM sAvadhAna puruSa hamezAM sukhI ja rahe che. " mArA nagaramAM kANu du:khI che, kANu garIba che, kANu khImAra che, ema je dinarAta nagaranA sukhaduHkhanI cintA kare che ane nagarAddhAra karavA mATe je satata prayatna kare che te ja nagarapati tarIkenuM mahAmUlya biruda meLavI zake che ane tene dIpAvI zake che. nagarapati banavuM sarala che paNa e padane pAtAnA AtmabhAgadvArA dIpAvavuM muzkela che. A ja kAraNa che ke vartamAna samayamAM aneka manuSyA pAtAne nagarazeTha tarIke oLakhAve che paNa jyAre nagarapati tarIkenI pharaja mAthe AvI paDe che tyAre khATAM bahAnAM kADhI chaTakI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthavira 163 jAya che ane e rIte pitAnA svArthIpaNane ane kRtaghIpaNAne paricaya Ape che. je manuSya sAco svArtha tyAgI hoya che ane nagaranA uddhAra mATe tana, mana ane dhananuM saharSa samarpaNa karI zake che te ja manuSya sthavirapadane adhikArI banI zake che. je manuSya kItibhI che, svArtha ane bAhyADaMbarakAre nagarajanone bharamAvI temane Thage che te manuSya eka nAgarika tarIke paNa nagaramAM rahevAne adhikArI nathI, te te nagarasthavirapadane adhikArI banI ja kema zake ? sAce nagarasthavira ke hovo joIe? te nIcenA zAstrIya daSTAntathI samajI zakAze upAsakadazAMga nAmanA sUtramAM eka sAcA nagarasthavirane adhikAra Ave che. e nagarasthaviranuM nAma AnaMda gAthApati hatuM. zAstranA zabdomAM e nagarasthavira AnaMda gAthApatinA guNonuM nIce pramANe varNana karavAmAM AvyuM che - "te AnaMda gRhasthapati moTA moTA rAjAothI laI sAmAnya sArthavAhonA mahatvanA kAryomAM, kAraNomAM, salAha karavAmAM, mantraNa karavAmAM tathA kuTumbanA ghaNA gupta kAryo viSe, ghaNA rahasyapUrNa kAryo viSe. nizcita kAryo viSe tathA vyAvahArika kAryo viSe vicAravinimaya karavAmAM ekavAra pUchavAlAyaka temaja vAraMvAra pUchavAlAyaka * se NaM AnaMde gAhAvaI bahUNaM rAIsara jAva satthavAhANaM bahUsu kajjesu ya karaNesu ya mantesu ya kuDumbesu ya gujjhesu ya rahassesu ya nicchaesu ya vavahAresu ya ApucchaNijje paDipucchaNijje sayassAvi ya of dukhya meDhI, mALa, rohAra, 30qvf, vava6, meThIbhUe jAva savvakajjavadyAvae yAvi hotthA / ... --upAsakadazAMgasUtram , prathamAdhyayanam
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 dharma ane dhanAyaka hatA. te AnaMda gAthApati seMkaDA kuTumbenA pASaka, AdhArabhUta, AlakhanabhUta, cakSubhUta temaja dhANImAM jema vacalA staMbha mukhya hAya che tema AnazrAvaka nagaranI pratyeka pravRttimAM agrasthAna bhAgavatA hatA. "" zAstrakAre e AnaMdagAthApatine je meDhIbhUta, pramANabhUta AdhArabhUta, AlAnabhUta, cakSubhUta Adi guNavizeSaNAthI navAjela che te guNA kharekhara eka sAcA nagarapatine zAbhA Ape evA che. nagarapatie nagarajaneAnI rakSA kevI karavI joIe ane te mATe keTalA guNA keLavavA joIe ene A eka nAdara namUne che. ' AnaMdazrAvaka ' meDhIbhUta' eTale dhANImAM jema vacalA staMbha mukhya hAya che arthAt vacalA staMbha vinA dhANI pharI zakatI nathI tema Anada gAthApati AkhA nagaramAM pradhAna puruSa hatA. te nagarajanAne peAtAnA kuTumbIjA mAnI peSatA ane sukhane sAce mA batAvatA. AnaMda gAthApati ' pramANabhUta' hatA eTale te peAtAnA prAmANikajIvanathI khIjAne prAmANika khanAvatA ane aprAmANika pravRttithI jIvana keTaluM khATuM khanI jAya che ane prAmANika pravRttithI jIvana keTaluM sukhamaya ane che te nagarajaneAne samajAvatA ane te raste javA sau kAI te preraNA ApatA. je puruSa prAmANika hAya che te ja puruSa bIjAne prAmANika banAvI zake che. AnaMda gAthApati kharekhara Adarza prAmANika puruSa hatA. AnaMda gAthApati ' AdhArabhUta' hatu eTale ke rAjA jema nagaranA mukhya AdhAra che; kAraNa ke rAjA nagaranI rakSA kare che tema AnaMda gAthAti paNa nagarajaneAnI rakSA karatA heAvAthI te AdhArabhUta hatA athavA te ' AhArasvarUpa ' hatA eTale ke AnaMda zrAvaka garIba .
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthavira nagarajanone annadAna ApI nagarabaMdhuonI sevA karatA hatA. anna jevI rIte manuSyanA prANanI rakSA kare che tevI ja rIte AnaMda gRhapati paNa rAjA temaja prajAnI rakSA karate hate. AnaMdagRhapati "AlaMbana-svarUpa" hatA eTale ke AMdhaLA manuSyane mATe lAkaDI sahAyarUpa che tema AnaMda gRhapati paNa rAjA, prajA temaja kuTumbane AlaMbanabhUta hate. AnaMda gRhapati "cakSu svarUpa hatA eTale ke cakSu jema sagAmAM zreSTha aMga che tema AnaMda gRhapati nagaramAM cakSubhUta hato. jeone jJAnacakSu na hatAM temane jJAnacakSu Apate. eTale ke je nagarajano bhAnabhUlyA thaI bhaTakyA karatA hatA teone samajAvI sanmArga upara lAvate ane tethI ja te AkhA nagaramAM "cakSasvarUpa gaNAtuM hatuM. jyAre AnaMda gRhapati pitAnI sapravRttidvArA rAjA ane prajAne mATe meDhIbhUta, pramANabhUta, AdhArabhUta, AlaMbanabhUta ane cakSubhUta ane tyAre ja te moTA meTA rAjezvarathI laI sAdhAraNa sArthavAhanA aneka kAryomAM, aneka kAraNomAM, aneka gUDha vAtamAM, aneka rahasyapUrNa kAmamAM, nizcaya karavAmAM tathA vyAvahArika kAryomAM ekavAra pUchavA egya hate eTaluM ja nahi paNa vAraMvAra pUchavAyogya banyA hatA. A uparathI AnaMda gRhapatie eka nagarapati tarIke pitAnuM kartavya bajAvavA mATe keTalAM badhAM guNane keLavyAM hatAM! zAstrakAro kahe che ke "AnaMda gRhapatie cauda varSa sudhI zrAvakavrata pALyuM ane A ja vyavahAronuM barAbara pAlana karyuM. jyAre AnaMda gRhapatinuM zarIra nirbaLa thayuM ane nagarapati tarIkenI pharajo barAbara bajAvI zake evI zarIrasthiti na lAgI tyAre teNe pitAnA putrone elAvIne nagarajano samakSa pitAnuM nagarapatinuM pada sepyuM ane nagarapati tarIkanuM kartavya barAbara bajAvavA mATe putrone zubha zIkhAmaNa
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 dharma ane dharmanAyaka ApI ane nagarajanone nivedana karyuM ke Aja sudhI tame mArI nagarakArya viSe je salAha letA hatA te have mArA A putrone pUchaze." A pramANe nagaranAM badhAM vyavahAre cheDIne AnaMda gRhapati jIvanazuddhi mATe AtmadhyAnamAM magna rahevA lAgyo ane AtmakalyANa karavA lAgyA. jyAre AnaMdagRhapati jevA sAcA nagarasthavire hoya che tyAre nagarane uddhAra thayA vagara raheto nathI. nagara, grAma karatAM sAdhAraNarIte meTuM hoya che eTale eka nagarasthavirathI nagaradvAranuM kAma barAbara thaI zakatuM nathI. nagarasthaviranA bIjA sahAyaka hoya to nagaradvAra sArI rIte thaI zake che. eTalA mATe nagaranA pratyeka vibhAgamAM judA judA nagaravyavasthApaka hovA joIe. A badhA nagaravyavasthApake paraspara sahayoga sAdhIne nagaranAM moTAM moTAM duSkara kAryo paNa saphalatApUrvaka pAra pADI zake che. vartamAna samayamAM paNa nagaramAM sthavira arthAta meyara ke myunIsIpala kamIznara rahe che paNa sAMbhaLavA pramANe teo nagaranivAsIone joIe teTale lAbha pahoMcADatA nathI. muMbaI, kalakattA, madrAsa Adi meTAM nagaramAM daSTipAta karavAthI tyAM aneka prakAranA atyAcAra-anAcAra, corI- vyabhicAra Adi nI pravRtti sevAtI jovAmAM Ave che ane tethI nagarajanone aneka prakAranAM duHkho sahevAM paDe che tema chatAM vartamAna nagarasthavireArA A nIca pravRttine sadaMtara baMdha karavAno koI prakArane ucita prabaMdha karavAmAM Avato nathI. zaheranI sukhAkArI vadhAravA mATe joIe teTalI svacchatA upara paNa khAsa dhyAna devAmAM AvatuM nathI jenA pariNAme nagaramAM melerIyA, plega Adi asAdhya ane bhayaMkara rega phATI nIkaLe che. vartamAna nagarasthavire kevaLa nagarapatinuM pada sAcavI rAkhavA mATe prayatna kare che paNa nagarajanonuM kalyANa kema thAya te viSe bahu ja
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthavira 167 ocho prayatna sevavAmAM Ave che. A ja kAraNane lIdhe atyAre nagaradharmane prAya: lepa thaI rahyo che. nagaranAyakenI javAbadArI grAmanAyake karatAM vadhAre rahe che. kAraNa ke nagara e rASTradehanuM mastiSka che. jyAre gAma e tenA hAtha-paga che. mastiSkanI asara zarIra temaja magaja upara paDayA vinA na rahe. koIpaNa prAcIna aitihAsika granthamAM "saMthAgAra' jene ApaNe Townhall-TAunahola kahIe chIe tyAM maLatI saMdhanI sabhAo, svataMtrapaNe-nirbhayapaNe ane saMyama tathA vivekabharI rIte cAlatI carcAo ane nAgarikono ullAsa zAntithI aveleke to tamane saMpUrNa khAtrI thayA vinA nahi rahe ke jene jenayuga kahevAmAM Ave che te vakhate nagaradharma tenI chellI kakSAe pahocelo hato. prAcIna sAhityamAM chUTAchavAyAM puSkaLa ullekho e saMbadhe maLI Ave che. dharma ke Atmahita arthe sarvasvano bhoga Apavo e te ApaNuM ItihAsa ane sAhityane pradhAna sUra che, paNa te sAthe nAgarika tarIkenI pharaja bajAvavA jatAM ApaNuM pUrvajoe je balidAna dharyA che te to koIpaNa svatanne dezanA gaurava sAthe sAbhimAna spardhA karI zake evAM che. A grAma-nagara-dharma kyArathI zithila thavA lAge ane Akhare bhulAta bhulAte mAtra zAstra-sAhityanA pAnAne ja zebhAvI rahyo te ApaNe nathI jANatA paNa sAco nagaradharma zuM che ane nagaradharmanI rakSA mATe nagaranAyake keTale Atmabhoga Apavo paDe che tene khulAso nIcene aitihAsika ullekha spaSTa karazeH- vaizAlI nagarImAM mahAnAmanA nAmane eka nagaranAyaka hatA. te rAjA ane prajA bannene priya hatA. te rAjA ane prajA banne vaccene premasaMbaMdha jALavI rAkhavA hamezAM prayatna karyA karate. mahAnAmananA netRtva nIce vaizAlInagarInI prajA AnaMdapUrvaka rahetI
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 dharma ane dharmanAyaka hatI. mahAnAmananI kAryapraNAlIthI sau kaI saMtuSTa hatA. mahAnAmana paNa nagaranAyakanI javAbadArI barAbara samajato hato. tene potAne nagaradharma prANathI paNa vizeSa priya hate. nagaradharmanI rakSAmAM pitAnI ane prajAnI rakSA mAnato ane nagaradharmanA nAzamAM potAne nAza samajatA hatA. eka divasa nagaradharma pratye tene ke premabhAva che tenI kasoTIne divasa AvI pahoMcyo. tene kaTIne prasaMga e hato ke - eka vakhate duzmana mahInAmananA nagara upara caDI AvyA. nagaramAM strIo, bALaka ane vRddho upara paNa trAsa vartAI rahyo hite, te vakhate mahAnAmanA vRddha hatuM, tenuM hADapiMjara vRddhAvasthAne kAraNe khaLabhaLI gayuM hatuM. pUruM pAMca DagalAM paNa cAlavAnI tenAmAM zakti na hatI, e vRddha nagarasthavira mahAnAmanA pitAnA jIvananI chelI pharaja bajAvavA bahAra paDe che ane dhIme dhIme cAlIne duzmanonI vacce Ave che ane temane karagarIne kahe che ke- 'dagAthI paNa tame Akhare phAvyA che. nagara lUMTavuM hoya te tame svataMtra che; paraMtu A nagaranA ekapaNa strI, bALaka, vRddha upara atyAcAra-anAcAra na thAya enI vyavasthA kare. " duzmana rAjA A vAtane kabula nathI karate. mahAnAyana nagaranI rakSA mATe pharIpharIne UkaLatA hRdaye pitAnA nagarabaMdhuone bacAvavA vinave che. dagAbAja duzmana eka zarate mahAnA mananI mAgaNI kabulavA taiyAra thAya che. te kahe che ke - "tame mArI mAtAnA pAThaka che. tamAre eTalo adhikAra svIkAruM chuM. tame tamArA kuTumba sAthe sahIsalAmata cho. tamAre vALa vAMke nahi thAya." mahAnAmana pate ekale sahIsalAmata rahevA mAgatA na hate. te te pitAnI nagarasthavira tarIkenI pharaja bajAvavA cAhato hate. nagaranAM hajAre strIpuruSo rIbAtA hoya te vakhate potAnA ekalA kuTumbane bacAvavAnI tenI IcachA na hatI. prANa karatAM paNa adhika
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ nagarasthavira priya evo nagaradharma tenA aMtaramAM saMbha macAvI rahyo hate. zatrurAjAne teNe khUba samajAvyo, vinavyA. Akhare rAjAe e mArga kADhayo ke - "he! mahAnAmana ! ATalI chUTa ApavA taiyAra chuM. tame pANImAM DUbakI mAre ane jeTalA nAgarike jeTalI saMpatti laIne nAsI chUTavA mAge teTalA nAgarike tema karI zake." rAjAnI A kaDaka zarata mahAnAmana eka nagarasthavira tarIke svIkAre che. mahAnAmanA vRddhadeha-azakta zarIre nadInA pANImAM Utaryo, DubakI mArI ane taLIe rahelA eka vRkSanA mULa sAthe eTale sajajaDa vaLagI rahyo ke kalAkanA kalAka sudhI te bahAra na Avyo. nagaranAM strIpuruSone eTale vakhata abhayadAna maLyuM. tapAsa karatAM Akhare mahAnAmananuM acetana zarIra nadInA taLIyethI maLI AvyuM. prANa UDI gayA hatA, mAtra khokhuM paDI rahyuM hatuM. vRkSanA mULa sAthe tene hAthapaga nAgapAzanI jema vIMTaLAI rahyA hatA. nagarane bacAvavA mATe mahAnAmane pitAne nazvara deha tajI dIdho hato. jenayuganA nagaradharma viSe bIje kaI ullekha maLe yA na maLe paNa mahAnAmananuM jIvana nagaradharma upara eka chavA bhASyasvarUpa che ema kaNa nahIM kahe che jyAM grAmadharma ane nagaradharmanuM A rIte pAlana thatuM hoya tyAM grAma tathA nagaranI samRddhi ane svatantratA devadurlabha dazya jevI bane emAM kAMI Azcarya nathI. ahIM eTaluM smaraNamAM rAkhavuM ghaTe che ke A dharmone keIe pAralaukika arthamAM nathI prarUpyA. te laukika dharmo hatA ane laukika sukha tathA kalyANa arthe ja tene upayoga thato hato. chatAM eTaluM te saue muktakaMThe svIkAryuM che ke jyAM grAmadharmane, nagaradharmane, rASTradharmane, kuLadharmane, gaNadharmane tathA saMdharmane nAza thAya che
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 dha ane dhanAyaka tyAM sUtradharma ane cAritradhama' jokhamamAM AvI paDe che ane A vAta teA sAmAnyabuddhithI paNa samajAya evI che. Aje je ema kahevAya che ke 'sAcA jaina nagara, grAma ke rASTranA vAtAvaraNathI cheka nile`pa rahe, dharma sivAyanI khIjI krAI vastu tene mahattvanI na heAya.' temAM nagaradharmAMnI navI avagaNanA sivAya bIjuM zuM che? grAmadha, nagaradharma ane rASTradharma e ApaNA aitihAsika bhaMDAranI eka amUlya dharmasaMpatti che. ane tenuM AjanA jevA aNInA avasare pradarzana karavuM e ApaNuM kartavya che, Anada gAthApati ane mahAnAmana gAthApati e nagaranAyakA kevA heAvA joI e tenA Adarzo dRSTAntA che. nagaranAyakAnA nagare dvAranA AdarzIne nAgarikA anusaratA thaI jAya te nAgarikatA je mAnavajIvanane vikasita karavAneA eka mahAguNa che, te guNu pragaTayA vinA na rahe. nAgarikatA e ApaNI dhasaMskRtine poSe che. nagaradharmanA pAlanadvArA dha saMskRtine unnata banAvavI joIe e pratyeka nAgarikAnuM parama karttavya che. jyAre nagaradharmAMnI mahattA samajI, nAgarikatAneA guNu ApaNA jIvanamAM pragaTAvIzuM tyAre grAmeAhAra, nagarAdvAra ane rASTrAdvAranI sAthe sAthe jainadharmanA paNa udghAra thaze, ane jainadharmanA uddhAra thavAthI vizvazAntine paNa udaya thaze emAM zaMkA nathI.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) rASTrasthavira-rASTrapati [ ra4-cetta ] je vyakita peAtAnA sarvasvane tyAga karI peAtAnA prANa paNa rASTranA caraNe dharI de che te ja vyakita rASTranuM netRtva laI rASTrAddhAra karI zake che. grAma ane nagaranA udghAramAM rASTrane uddAra ane tenA nAzamAM rASTranA nAza rahelA che; kAraNa ke grAma ane nagaranA AdhAra upara rASTrane AdhAra rahelA che. jo grAma ane nagara samRddha thAya teA rASTra paNa samRddha ane emAM jarApaNa zaMkA nathI. grAma ane nagaranA uddhAra ane nAzanuM kAma grAmanAyaka ane nagaranAyakanA hAthamAM raheluM che. jo grAmanAyaka ane nagaranAyaka muddhimAna, zaktizALI ane prabhAvazALI hAya ane peAtAnI zakitane sadupayeAga grAmAhAra ane nagarAdvAramAM kare teA rASTrapatinuM kAryakSetra ghaNuM ja vistIrNa hAvA chatAM sugama ane prazasta banI jAya che. kAraNa ke jyAre rASTrapatine grAmanAyaka ane nagaranAyakanA suMdara sahakAra maLe che tyAre rASTrAhAranuM kaThIna kAma paNa sarala banI jAya che. aneka grAmAnA saMbaMdhathI nagara ane aneka nagarAnA samUhathI eka prAnta bane che. A prAntAmAM bhale vezabhUSA, khelacAla, khAnapAna, rItarivAja vagerenI bhinnatA heAvA chatAM paNa badhA eka
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 dharma ane dharma nAyaka rASTradharmanA saMbaMdhathI baMdhAyelA che ane badhA rASTranA eka dharmadhvajanI chatrachAyA nIce AvI vaselA che e rASTradharmanuM bhAna rASTranI pratyeka vyakitane hevuM joIe. janasamAjamAM eka rASTradharmanI bhAvanA pedA karavAnuM ane rASTradharmanI rakSArthe AtmasamarpaNanI zakti keLavavAnuM mahattvapUrNa kAma rASTraviranuM che. ane rASTraddhAra karavAmAM te ja rASTrapati saphala nIvaDe che ke je rASTranI pratyeka vyakitamAM pitAnA tyAgadvArA rASTrabhAvanA pedA kare che, rASTradharmanI maryAdAnuM pate pAlana kare che ane bIjA pAse karAve che ane je rASTranI unnati mATe tana, mana-dhananI paravA karyA vinA rASTradharmanA uddhAra ane pracAra karavAmAM hamezAM saMlagna rahe che, tene zAstrakAra rASTrasthavira" zabdathI saMbodhe che. ApaNe vyavahArabhASAmAM temane rASTrapati tarIke oLakhIe chIe. - rASTrasthavira AkhA rASTrano ekamAtra pratinidhi che, rASTradehane te hRdayasamrATuM che, rASTrane sAce sevaka ane rASTrane pAlaka che. rASTrasthaviranI AjJA zirodhArya karavI e rASTranA pratyeka sabhyanI pharaja che. ane prajAnA sukhaduHkhanI cintA karavI, prajAnI sukhazAntinI rakSA arthe, duHkhanivAraNa mATe jelamAM javA jeTalI kSamatA dhAraNa karavI ane rASTranI rakSA AgaLa pitAnA prANane paNa tRNatulya mAna e rASTrasthaviranI pharaja che. je prajA rASTrapatinI AjJA zirodhArya karatI nathI ane jyAM rASTrapati prajAnA rASTradharmane anAdara kare che te rASTranI unnati thavAne badale avanati thAya che. eTalA mATe rASTradhdhAranuM kAma rASTrasthavira ane rASTraprajA upara raheluM che. je rASTramAM rASTrapati ane rASTraprajAne pArasparika premasaMbaMdha che te rASTra unnatinA paMthe prasthAna karI rahyo che ema samajavuM joIe. rASTrapati ke hovo joIe ane temanuM zuM kartavya che e " viSe koI prAcIna udAharaNa na detAM bhAratahadayanA samrATa mahAtmA gAMdhIjInuM pratyakSa udAharaNa laIzuM.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTravira 173 Aje gAMdhIjInA jIvanacaritrathI AkhI duniyA samajI zakI che ke rASTrasthavira kevA heAvA joI e ? gAMdhIjInuM jIvanacarita avalAkavAthI mAluma paDe che ke rASTrasthavire rASTrAhAra mATe keTakeTalI muzkelIo sahana karavI paDe che ! rASTrasthavire rASTranA paheraveza, khAnapAna, rItarivAja AdinuM pUrepUruM dhyAna rAkhavuM paDe che. te svadezanA vAtAvaraNa pramANe khAnapAna, rItiravAja rAkhe che paNa paradezanA khAnapAna, camakIlA paheraveza ane rItiravAja tarapha lAbhAI jatA nathI, Aja bhAratanA keTalAka leAkeAe rASTradharmanI paravA na karatAM evI rItinIti svIkArI che ke te bhAratavAsI che paNa AcAravicAra aMgreja jevA rAkhe che. te leAkeAne rASTrabhASA ke rASTranA paheraveza ane khAnapAna pasaMda nathI. te teA aMgrejonI mAphaka Tebala-khurazI upara besI cappu-camacA Adi sAdhanArA khAvApIvAmAM peAtAnuM saubhAgya mAne che. bhale A rASTradharmAMthI viruddha AcAravicAra rAkhanArA leAkA paradezanI rItinIti pramANe vartavAmAM potAnuM saubhAgya mAne paNa rASTrane mATe te te durbhAgyarUpa ke zrAparUpa che. A rASTradharmathI viruddha rItinIti rASTramAM je khUba phelAvA pAmI che tenuM pradhAna kAraNe rASTraprajAnA hRdayanI duLatA che. peAtAne samAjanA netA mAnanArA aneka sajjane paradeza jAya che ane tyAM rASTradharmane bhUlI jaI paradezI rItiravAjane svIkArI pAchA svadeza padhAre che. ane ahI rASTravirAdhI e rItiravAjonuM pracalana zarU kare che. paradezamAM manuSyane cAritranI rakSA mATe kevI kevI vikaTa paristhitiomAMthI pasAra thavuM paDe che e vAta gAMdhIjInuM jIvanacaritra vAMcavA-vicAravAthI spaSTa jaNAya cheH-- gAMdhIjI jyAre paradeza javA lAgyA tyAre temanA mAtuzrI pAtAnA putra paradezamAM kadAca mAMsamadirAnA sevanathI bhraSTa na thaI jAya
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 dharma ane dharmanAyaka e bhayathI temane becara svAmI nAmanA kAThiyAvADI sAdhumAge jainamuni pAse laI gayA ane kahyuM ke, "mahArAjazrI ! je A paradezamAM mAMsamadirA tathA parastrIgamana na sevavAnI pratijJA ApanI samakSa le te huM paradeza javAnI AjJA ApI zakuM chuM." gAMdhIjIe e traNa vAtonI pratijJA lIdhI ane vilAyata gayA. vilAyatamAM pratijJAthI zruta karanArAM aneka prabhane temane lalacAvavA lAgyAM paNa gAMdhIjI pratijJAbaddha ane pratijJApAlanamAM daDha hovAne kAraNe gAMdhIjI Aje mahAtmA banI zakyA. je gAMdhIjI pratijJAbaddha na heta te e kahevuM muzkela che ke gAMdhIjI Aje je ucca kakSAe pahoMcyA che te kakSAe te avasthAmAM tyAre pahoMcyA hatA ke nahi e eka mahAna prazna che. je vyakti pitAnA sarvasva tyAga karI pitAne prANa rASTranA caraNe dharI de che te ja vyakti rASTranuM netRtva karI zake che. gAMdhIjIe pitAnA Atmaga ane tyAgabhAvadvArA rASTranuM suMdara rIte netRtva karI rASTravira tarIkenuM pitAnuM pada sArthaka karI batAvyuM che. keTalAka bhAIo evo prazna kare che ke, "gAMdhIjIe rASTranuM netRtva svIkArI amAruM zuM bhaluM karyuM? UlaTuM temaNe te AkhA dezane bhUkha bhego karyo. amArI pAsethI lAkho rUpiyA svarAjayanA nAme vasula karI amAruM kAMI hita na sAdhyuM. eTalA mATe temane rASTra-sthavira kema kahI zakAya ?' A prazna karanArane huM pUchuM chuM ke gAMdhIjIe tamArI pAsethI je rUpiyA vasula karyA te rUpiyAno temaNe zemAM upayoga karyo ? zuM temaNe te rUpiyAne pitAnA mATe ghara banAvavAmAM ke vepAra karavAmAM vAparyA ?
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTrasthavira 175 praznakAra-pitAnA putrane dukAna karAvI ApavAmAM vAparyA ? * A vAta pramANavinAnI ane gAMdhIjIne khoTI rIte kalaMkita karanArI che. gAMdhIjInI AtmakathAnA vAcana uparathI huM e vAtane kadApi satya mAnI na zakuM ke temaNe potAnA putrane dezanA rUpiyA ApI dukAna karAvI ApI hoya ! praznakAraH--paNa gAMdhIjInA netRtvathI te dezane vyApAra te naSTa thaI rahyo che ne ? A prazna bhUlabhareluM che. gAMdhIjIe dezane vyApAra naSTa karavA mATe atyArasudhI dezavirodhI kaI pagaluM bharyuM hoya evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI; UlaTuM evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke teozrI to dezanA vyApArane vadhAravA mATe pitAthI banatA dareka prayatno kare che. temanuM te evuM kahevuM che ke hamezAM pitAnA dezane mAla upayogamAM * mahAtmA gAMdhIjInA moTA putra zrI hIrAlAla gAMdhIe klakattAmAM eka kaMpanI belI hatI. mahAtmAjIe tenA keTalAka vyavahAre pasaMda na hovAne kAraNe pitAthI tene pRthaka karela. uparyukta kaMpanI thoDI pitAnI vyaktigata saMpatti ane bhAgIdAranA baLa upara cAlatI hatI. kaMpanInI vyavasthA barAbara na hovAne kAraNe bhAgIdArone asaMtoSa rahyA karate. gAMdhI zabdathI deravAI jaI kaI nukazAnamAM na Utare e mATe mahAtmAjIe 'navajIvana' patramAM eka TippaNI lakhI lokone sAvadhAna karyA hatA ke ukta kaMpanI sAthe mAre kazo saMbaMdha nathI, tema temAM koI prakArane mAre hAtha nathI. je kaI kevaLa "gAMdhI nAma joI emAM rUpiyA Apaze to temanA rUpiyA mATe huM koIpaNa rIte javAbadAra nathI. AvI avasthAmAM je kaMI sajana mahAtmAjIne doSI kahetA hoya to temanI gaMbhIra bhUla che. je vyaktie dezaddhAra mATe "AtmakathA nA vizeSAdhikAranI kIMmatanA eka lAkha rUpiyA paNa carakhAsaMghane dAnamAM Apela che ane jenI pAse vipula dhanarAzi hamezAM potAnA hAthamAM rahevA chatAM je alpa mAsikavyayamAM potAnuM gujarAna calAve che evA svArtha tyAgI mahAtmAjInA mAthe AvuM lAMchana lagAvavuM-ghera kRtaghnatA che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 . dharma ane dharmanAyaka levuM joIe, emAM ja rASTranuM kalyANa raheluM che. ApaNA dezane kAco mAla videza mokalI tyAM kAcA mAlamAMthI taiyAra karela pAke mAla vadhAre rUpiyA ApI maMgAvavo teno artha e thayo ke pitAnI eka rUpiyAnI kIMmatavALI cIja videzane vecI tenI ja pAsethI te ja taiyAra karelI cIja vadhAre rUpiyA ApI kharIdavI. jemake eka rUpiyAnuM be zeranA bhAve huM ahIMthI paradeza mokalIe ane paradezamAM te ja rUmAMthI carabI lagAvI vastra taiyAra karI paradezIo bhAratavarSamAM daza rUpiye vece che. AnuM duSpariNAma e AvyuM ke eka rUpiyAnI cIja ApaNe paradezIone vecIe chIe ane pachI e ja cIja ApaNe daza rUpiyAmAM kharIdIe chIe. AthI vyApArika daSTie bhAratIyone Arthika hAni to pahoce ja che paNa dhArmika daSTie paNa ati hAnikAraka che. svadeza eTale ApaNe deza. ApaNA dezamAM banelI cIja te svadezI. keNa evo dezadrohI manuSya haze ke je pitAnA dezamAM banelI cIjane cAhata na hoya svadezI cIjano upayoga kare e pratyeka dezapremIonI pavitra pharaja che. dezavAsIo svadezI vastune ja upayoga karatAM je divase zIkhaze te divasathI svadezane uddhAra thavo zarU thaze. je kAI pote potAnI mAtAnuM apamAna kare te bIjA leke apamAna karatA zA mATe acakAya ? jyAre bhAratadezanA ja leke svadezI vastuone tiradhdhara karI ane paradezI vastuone apanAvI. bhAratamAtAnuM ja apamAna kare che to paradezIo bhAratamAtAnuM apamAna kare emAM zuM Azcarya ? paradezIomAM bhale game eTalA avaguNe hoya paNa te lekamAM svadezapremane je sarasa guNa raheluM che te guNane pratyeka bhAratIya pitAnA jIvanamAM UtAre joIe. svadezaprema e rASTrajAgRtinuM
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTrasthavira 197 cinha che. je dezamAM svadezaprema nathI te deza jIvita nahi paNa marelA samajavA joIe. rASTranuM hita sAdhavuM hAya / svadezI vastune vahelItake apanAvavI joIe, emAM ja rASTranuM kalyANa raheluM che. jo videzI mAlane vikrma adha thaI jAya ane svadezI mAla vAparavAnA pracAra thaI jAya teA rASTranA karADe garImAne ke jemane paheravAne pUratAM vastra ane khAvAne pUratuM anna paNa maLatuM nathI, temane anna ane vastra maLe ane e rIte videzI vastune badale svadezI vastunA upayAga karavAthI karADA bhAratIyeAne sukhazAnti maLe evuM rASTrathivAnuM kathana che. videzI vastuonA vikraya badha karavAthI ane svadezI vastune pracAra karavAthI khaMDalanA baMDala ane gAMsaDInI gAMsaDI videzI mAla maMgAvanArA keTalAka vyApArIone Arthika kSati paheAMcavAnA saMbhava che paNa vicArazIla rASTranAyakAnu kahevuM che ke eka sAthe badhAne lAbha thAya ane koIne hAni na ja paheAMce e banne virodhI vAtA rASTradharma mAM azakaya che. vadhAremAM vadhAre manuSyAne lAbha paheAMce e ja rASTradharmImAM zakaya che. rASTranetAenA A kathana upara vicAra karavAthI A vAta yuddhigamya ane ThIka jaNAya che; kAraNake rASTradharma viSe pahelAM kahevAmAM AvyuM che ke, je dharmAM rASTranA adhika manuSyAne lAbha pahoMcADe te ja rASTradharma che. AvI sthitimAM e kevIrIte banI zake ke kevaLa thADAka videzI mAlane maMgAvanArA vyApArIonA kalyANa mATe karADA leAkeAnuM akalyANa karavAmAM Ave ? videzI mAlanA vyApAra karanArAee svayaM vicArI levuM joI e ke, * ame amArA theADA vyaktigata lAbha mATe karoDAnuM zakIe ? bIjAnA anna-vastra upara kema tarApa mArI zakIe ?' vyApArIoe paNa pAtAnA khIjA bhAIo mATe paNa pAtAne svAtha cheDavA joIe ane garIba bhAI enA duHkhamAM sAtha ApavA O < sukha kema luMTI 12
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 dharma ane dharmanAyaka joIe. rASTradharmane bhUlI jaI, je kevaLa pitAnA svArthane sAdhavA mATe gAMdhIjI jevA rASTrahitaciMtaka ane rASTrasevaka upara peTA ane anucita AkSepa kare che te kharekhara bahu ja kharAba che. hA, koIne gAMdhIjI sAthe bIjI koI vAtamAM matabheda hoI zake che paNa rASTradharmanI dRSTie temane rASTrasevAne Adarza na mAno ane UlaTuM e Adarzane avagaNavo emAM buddhimattA nathI, tema svadezabhAvanA paNa nathI. sAMbhaLavAmAM Ave che ke, pahelAM Aja bhAratavarSamAM eka rUpiyAnA cha maNa cekhA maLatAM ane eka rUpiyAnuM trIsa zera ghI maLatuM te te samaye kapaDAMno bhAva ke haze ? khUba saste. kharekhara prAcIna samayamAM bhAratavarSa dhanasaMpattithI khUba ja saMpanna hate. hA, bhale te vakhate bhAratavarSamAM rUpiyAno khana-khana avAja AjanI mAphaka saMbhaLAte na hoya paNa deza tyAre dhanasaMpanna ane dhAnyasaMpanna hato. AjanI mAphaka tyAre khAvAnA phAphAM mAravAM na paDatAM. atyAre rASTra zrIsaMpanna nathI tema dhAnyasaMpanna paNa nathI. bhAratavAsIo pitAnA hAthe bhAratanA kalpavRkSane videzI mAlanI kuhADIthI ukheDI nAMkhyuM che. kalpavRkSanAM mIThAM phaLa ApaNe cAkhavA hoya to ApaNe sarvaprathama videzI mAlanI kuhADIne dUra pheMkI devI paDaze ane je hAthe kalpavRkSane ukheDI nAMkhyuM che te ja hAthe kalpavRkSane svadezI mAlanA jalasiMcanadvArA navapallavita karavuM paDaze ane bhAratanA e kalpavRkSanI chatrachAyA nIce aneka zramajIvI pitAne jIvanazrama halake karaze. pUjyazrI zrI lAlajI mahArAja potAnA vyAkhyAnamAM prAyaH kahetA hatA ke, jyAre anna-vastra sastAM ane tenA cAMdI mAdhAM hoya te te jamAne puNyano ane sonA cAMdI sastA ane annavastra meghAM hoya to te jamAne durbhAgyane samajavo joIe, kAraNa ke sonAcAMdIdAra kAMI ApaNA jIvananI AvazyaktA pUrI thatI
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTasthavira 199 nathI; jyAre anna ane vastra teA khAvA paheravAnA kAmamAM Ave che. ane te dvArA jIvananI anivArya AvazyaktAnI pUti thAya che. je rASTramAM jIvananI anivArya AvazyaktA-annavastranI pUrti thaI rahe che te rASTra pragatinA paMthe jaI rahyo che ane jerAmAM annavasranI pUrti paNa thatI nathI te deza hajI aAgatine paMthe jaI rahyo che ema samajavuM joI e. rASTrAti ane rASTra avanatinuM mApa kADhavAnI A cAvI che. ApaNe rASTronnatinA dvArane khelavAnI A cAvI meLavI laIzuM tyAre bhAratane unnatinA paMthe laI javAnA rastA zodhI lIdhA che ema samajavuM joI e. atyAre rASTronnatinuM dvAra baMdha che. e unnatinA dvArane khAlavA mATe anna ane vastranI AvazyakatAnI pUti mATe cAvInI zeAdha karavI joIe. grAmeAhAra ane nagarAhAra karavAthI e rASTrAhAra thaze. ema rASTranAyakAnuM kathana taddana satya jaNAya che; kAraNa ke grAma e anna ane vastronI utpattinuM sthAna che ane nagara anna ane vastronI vyavasthA karanAruM sthAna che. jyAre grAma ane nagara-rASTradehanA hAthapaga--jyAre sALaM thaI jaze tyAre rASTradeha unnata mastake haratApharatA thaze. ApaNe e vAta khUba gaMbhIratApUrvaka samajI levI joIe ke rASTrAhAramAM ApaNA dharmanA uddhAra rahelA che ane rASTranA adhaHpatanamAM ApaNuM ane dharmanuM adhaHpatana raheluM che. e vAta barAbara samajI laI, te pramANe pravRtti karavAthI rASTranuM avazya hita thaze. ane sAthe ApaNuM ane dharmanuM paNu. peAtAneA aMgata svArtha cheADI jaje kAI rASTrAhAra viSe vicAra kare te tene spaSTa jaNAze ke, rASTra sukhI kema thAya ane rASTrane sukhI karavA mATe peAtAnuM zuM vyU che ? nIcenA eka vyAvahArika dRSTAntathI rASTra prati ApaNuM zuM karttavya che tenuM bhAna thazeH-- "6 eka bhakta manuSya upara deva prasanna thayA. teNe kahyuM ke bhakta ! tArA bhaktibhAvathI huM tArI upara prasanna thayo chuM. hai ! tA
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 dharma ane dharmanAyaka nIcenI be vastuomAMthI koI eka vastu mAMgI le. tArI IcchA hoya te moTA moTA AMbA, nAraMgI Adi madhura phaLavALA vRkSo varadAnamAM ApuM athavA tArI IcchA hoya to ghauM-bAjarInA nAnAM nAnAM choDavAo ApuM. tArI IcchA hoya te mAMgI le." bhakate kahyuM ke "he deva! Apa mArI upara prasanna thayA che te varadAnamAM mane ghauM bAjarInAM nAnAM nAnAM choDavAo Ape. mAre enI jarUra che. mAre madhura phaLavALA moTAmoTA vRkSonI jarUra nathI" deve Azcarya pUrvaka pUchayuM ke, - he! bhakta! tuM madhura phaLavALA vRkSane cheDI, ghauM bAjarInA nAnAM nAnAM choDavAo kema mAMge che?" buddhimAna bhakate uttara Apyo ke " meTAM moTAM vRkSonAM mIThAM phaLethI amIra-umarAnuM mojazokha mATe nAstAnuM kAma cAlI zake paraMtu sAdhAraNa janasamAjanI tethI kAMI bhUkha maTe nahi ane ghauM bAjarI Adi nAnAM choDavAothI garIbathI laI tavaMgara sudhI badhAnuM bharaNapoSaNa thAya che, ane ghauM-bAjarInA sAdA bhajanathI rAyathI raMka sudhI badhAnI kSudhA maTe che ane zAnti maLe che, eTalA mATe meM thoDA amIra umarAvonA mojazekhane mAna na ApatAM sAdhAraNa janasamAjanuM jethI kalyANa thAya te anna vastunI pasaMdagI karI che." devatA bhaktanI buddhimattAthI khUba prasanna thayA ane varadAna ApI svasthAne cAlyo gayo. A pramANe jyAM sudhI manuSya pitAne svArtha choDI badhAnI sukhasagavaDatA mATe vicAra karatA nathI tyAM sudhI rASTranA kalyANanI zubha bhAvanA tenA hRdayamAM utpanna thatI nathI. rASTranuM kalyANa te sAdhAraNa janasamAjanA kalyANamAM ja raheluM che. tavaMgarane sukha sagavaDatA maLe ane garIbo bicArA majurInI ghANImAM pIsAyA kare e vAtano rASTradharma virodha kare che. rASTradharma janasamAjanuM hita jue che. sAdhAraNa janasamAjanA hitamAM tavaMgara-garIba badhAnuM hita raheluM che. rASTradharma samabhAvane piSaka che. ene garIba tavaMgara
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 rASTrasthavira koI pratye dveSabhAva ke pakSapAta nathI. anyAya-atyAcArano pratikAra karI janasamAjamAM sukhazAnti sthApita karavI rASTradharmanuM dhyeya che. jyAM svArthabhAva praveza kare che tyAM rASTradharmanuM dhyeya bhulAI jAya che. rASTrIya bhAvanAnuM mULa niHsvArthabhAvamAM raheluM che. jyAM niHsvArthabhAva, sahRdayatA, sahAnubhUti, dezaprema nathI tyAM rASTrIya bhAvanA jAgRta thatI nathI. keTalAka leke rASTrIya bhAvanAne sAMsArika vAta kahI, dabAvI devA cAhe che. paraMtu rASTrIya bhAvanAne sAMsArika pravRtti sAthe saMbaMdha hevAthI tyAjaya che ema kahetI vakhate ema nathI vicAratA ke jeTalI dhArmika pravRtti che te badhI paNa saMsAranA vicAramAMthI pedA thaelI che. je pravRttithI saMsAranuM kalyANa thatuM hoya te dharma pravRtti kahevAya che ane je pravRttithI saMsAranuM akalyANa-patana thatuM hoya te pApapravRtti kahevAya che. A ja dRSTibindune lakSyamAM rAkhI zAstrakAroe grAmadharma-nagaradharmarASTradharma Adi laukika dharma ane sthavirenI vyAkhyA karI che ane tenI upayogitA svIkArI che, te tenI vyAkhyA karavAmAM zuM doSa che? je ke puNya-pApanI pravRtti saMsAra sAthe saMbaMdha dharAve che paNa puNyane puNya ane pApane pApa batAvavAmAM kaI doSa nathI. astu. atyAre bhAratavarSamAM dinapratidina rASTradharmano lepa thate jovAmAM Ave che ane tethI rASTranI adhogati paNa thaI rahI che. leke rASTradharmathI dUra rahevAmAM ja pitAnuM kalyANa mAnI beThA che, paNa temanI A mAnyatA ghaNuM bhUlabharelI che. je dezamAM rASTradharmanA pratApe jyAM paraspara snehasaddabhAva hatA, ghera tALuM mAravAnI paNa jarUra na hatI, e vizvAsa hato. te ja bhAratavarSamAM Aje rASTradharmanA abhAve Aje gheraghera kalezakakAzane hutAzana saLage che,
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 dharma ane dharma nAyaka avizvAsa verajherane vadhArato jAya che ane pitAputra, patipatnIne paraspara vizvAsa palAyana thatuM jAya che. pitA putrathI ane putra pitAthI ane pati patniIthI ane patnI patithI vAta chupAve che. eTale sudhI ke khAdya vastune paNa tALAM lagAve che. jyAM juo tyAM rASTradharmanI barAbara vyavasthA na hovAne kAraNe corI, khUna, vyabhicAra Adi atyAcAronI saMkhyA dinapratidina vadhatI jAya che, paNa e AnaMdane viSaya che ke have rASTramAM jAgRtine juvALa Avate jAya che, rASTrannati mATe paraspara vicAravinimaya karavAmAM Ave che. je divase rASTradharmanI samucita vyavasthA karavAmAM Avaze ane rASTradharmanA yeya-svAtaMtrya tathA vizvazAntine pahoMcI vaLavA mATe satata prayatna karavAmAM Avaze te divase jenayugane rASTradharma vizvazAtinA sAmrAjyamAM rAjyavyavasthA karate jovAmAM Avaze. bhAratadeza khetIpradhAna deza che. khetI dvArA jagatanuM pAlanapiSaNa karanArA kheDute gAmaDAomAM rahe che, eTalA mATe bhAratadeza gAmaDAomAM vasela che. je pramANe je bAgamAM hajAra vRkSa AMbAnA hoya ane mAtra 10-20 lIMbu ke jAMbuDAnAM vRkSo hoya te te AMbAvADI kahevAya che tema bhAratavarSamAM garIba janatA vadhAre che ane amIre, zeTha zAhukAre bahu ochA pramANamAM che. AvI avasthAmAM bhAratavarSa garIbone deza che, zeTha zAhukArene nahi. moTA moTA zeTha zAhukAra paNa garIbanI kRpAthI sukha mANe che. AvI avasthAmAM garIbonI rakSA karavAmAM na Ave ane zeTha zAhukAre pitAnA dhanabalathI dhana ekatrita karatA jAya te ema na kahI zakAya ke deza sukhI thaI rahyo che, kAraNa ke deza garIbane che. eTalA mATe jyAM sudhI garIba leke sukhI na thAya tyAM sudhI deza sukhI thayo kahI zakAya nahi. sAco rASTradharma te te che ke je rASTri
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTrasthavira 183 dharma bhAratanA jIvanadhana-garIba bhAratIyonI khabara le che. jyAM sudhI rASTramAM garIba leke je anna-vastra mATe mare che, paraspara vidroha karI eka bIjAnA vairI bane che, te jIvananI Avazyaka vastuo-anna ane vastrane pUrepUre prabaMdha karavAmAM na Ave tyAM sudhI rASTradharma apUrNa ja che. rASTradharmanI avagaNanA karI AjanA keTalAka svAtha lake potAnI AMkhe svArthanA cazmA caDAvI bIcArA garIbonA anna-vastra jhUMTavI laI, temanA jIvana-maraNane vicAra sarakho paNa karatA nathI-ane kevaLa pitAnI tIjorIne sonAcAMdIthI bharavAmAM mazagUla rahe che. evA svArthI lekene have rASTradharmanI "kAvali" bhaNAvavAnI ati AvazyakatA che. jyAre e svAtha leke rASTradharmane r" paNa samajaze te svArthabhAvanA cheDeghaNe aMze ochI thaze ane rASTrabhAvanAne udaya thaze. atyAre bhAratavarSanI sthiti keTalI bhayaMkara banI gaI che tene ghaNuM lekene te khyAla sarakhe paNa nathI. ane keTalAkane te te sthiti jANavAnI paravA paNa nathI. AkhI duniyAnA bhAvatAlanI jeTalI tene paravA che teTalI paravA dezanI sthiti jANavA paratve nathI. paNa je divase dezamAM bhayaMkara sthitinI bhayaMkaratA phATI nIkaLaze tyAre dezadezAtaranA bhAvatAla rakSA karI zakavAnA nathI. te divase to je garIba bhAIone tucchakArI rahyA che te garIbabhAIonA ja zaraNe javuM paDaze. A satya ane sacoTa vAta moDe moDe paNa ApaNe barAbara samajI levAnI jarUra che. rASTradharmanA zaraNe gayA vinA dezamAM sukhazAntipUrvaka rahevuM muzkela che. rASTradharma e janasamAjano rakSaka ane piSaka dharma che. eka gharamAM eka manuSya te peTa bharIne khUba khAya che, bhUkha na hovA chatAM ThAMsIThAMsIne mAlamalIdo uDAve che, jyAre bAkInA daza mANasane peTapUratuM khAvAnuM paNa maLatuM nathI. te zuM e khAudhara manuSyane saMsAramAM kaI sajana kaheze kharA? nahi.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka AvI ja avyavasthA bhAratavarSamAM cAlI rahI che. A sAdI sIdhI vAtane bahu ochA samaje che. AjakAla jyAM garIba pratye dayArdabhAva ja rahevA pAmyuM nathI tyAM rASTradharmanI bhAvanA zI rIte jAgRta thAya ? bhAratavarSamAM Azare cha karoDathI vadhAre manuSyone kevaLa eka TaMkanuM khAvAnuM maLe che arthAt peTapUratuM bhejana paNa maLatuM nathI. jyAM bhojananI ATalI muzkelI che tyAM kapaDAMnI muzkelI keTalI haze tenuM saheje anumAna thaI zake che. jayAM eka bAju garIbonI AvI kaMgALa sthiti che tyAM bIjI bAju keTalAka garIbanI sahAyatAthI dhanika banelAo mojazokhamAM, khAnapAnamAM, rItarivAjomAM, lagna, kAraja Adi sAmAjika kAryomAM AMdhaLA banI dravyane durvyaya kare che. temane temanA garIbabhAIonA hitanI kazI cintA nathI. A keTalI kRtaghatA che? je garIbonI sahAyatAthI teo dhanika banyA che, pitAnI tijorIo bharI zeTha zAhukAra banyA che, te garIba bhAIonI durdazA upara jarA paNa vicAra na karavo e vAstavamAM ghera svArthIpaNuM ane amAnuSitA ja che. keTalAka svArtha sAdhake evuM kahI pitAnI svArthavRttine paricaya Ape che ke, garIbAe karmonI evI aMtarAya bAMdhI hoya che ke temaNe karmAnusAra duHkho sahevAM paDe che te dhanavAne temanA prati lakSya ApavAthI zo lAbha? pAramArthika manuSya AvuM kadApi kahI na zake. te te barAbara samaje che ke je garIba manuSya antarAya-karmathI duHkhita che te duHkhI manuSyo upara ja dayALu puruSo dayA kare che. dInaduHkhI upara ja dayA karavAmAM Ave che. je kaI duHkhI na hoya te sukhI manuSyone dAna ApavAne upadeza devAnI zI jarUra che? paraMtu buddhimAna leke evuM samaje che ke jema huM ughogathI garIbe pAsethI dhana kamAu tema mAre garIbe upara dayAbhAva rAkhI dharma ane puNyanuM upArjana karavuM zreyaskara che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTravira 185 upakAra karavAnA samaye "e te enA karmonuM phala che" ema kahI duHkhIone sahAyatA na ApavI e upakAravRttine dezavaTo ApavA barAbara che. A dayA nahi paNa nirdayatA che. zrImaMtAI ane garIbAI e banne potapotAnA kartavyanAM phaLa che. zrImaMtAI e kaI zAhukArI nathI tema garIbAI e kaI guhe. nathI. je Aje zrImaMta che te kAyamane mATe zrImaMta rahe ane je garIba che te kAyamane mATe garIba rahe evo koI zAzvata niyama nathI. e te saMsAranI ghaTamALanI jema pharyA kare che. je rASTrapremI hoya che te zrImaMtAInA samayamAM phulAI ja nathI ane garIbAInA samayamAM gabharAI jatuM nathI. - rASTroddhAramAM rASTrasaMpattine sadupayoga karavo e pratyeka rASTrapremInuM kartavya che. rASTradharmanuM rahasya rASTraddhAranA kAryamAM raheluM che. rASTradharma pratyeno prema rASTrIyabhAvanA jAgRta kare che. je dezamAM rASTraprema nathI te dezane uddhAra jaldI thI muzkela che. vartamAna samayamAM adhikAMza bhAratIyane rASTradharma prati saddabhAva paNa nathI. jyAre pAzcAtya lekamAM rASTra prati ke saddabhAva-prema hoya che te nIcenI satya ghaTanAthI jaNAI Avaze:- sAgaramAM eka zrAvaka dezI ane videzI banne prakAranI vastuone vepAra karatA hatA. eka divasa eka jANakAra aMgreje pitAnA nokarane cekhA kharIdI lAvavA tenI dukAne meka. zrAvakanI pAse tyAre dezI ane videzI banne prakAranA cekhA hatA. paNa videzI cokhAnI apekSA dezI cokhA sArA ane sastA hatA. zeThajIe vicAra karyo ke, sAhebane sArA cokhA ApavA joIe. eTalA mATe dezI cokhA teNe nokarane ApyA. jyAre nekare sAhebane cokhA batAvyA tyAre te nekara upara khUba ja nArAja thayA ane be cAra kaDavA zabdo paNa kahI nAMkhyA. teNe nekarane hukama karyo ke A dezI
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 dharma ane dharmanAka cekhA pAchA daI, videzI cokhA kharIda lAva. bicAre nekara daDo deDato zeThajI pAse Avyo ane tene badhI vAta kahI. zeThajIe dezI cokhA pAchA laI lIdhA ane videzI cekhA cAra gaNI kIMmate ApyA. keTalAka divaso bAda zeThajInI aMgreja sAheba sAthe mulAkAta thaI tyAre zeThajIe tenuM kAraNa pUchyuM. yuropiyane uttara Apyo ke, vilAyatI cokhA kharIdavAthI tenI kIMmata amArA dezavAsI bhAIone maLe che. ame evA mUrkha nathI ke videzamAM AvI potAnA dezavAsI bhAIone bhUlI jaIe ane pitAnA dezane mAla na kharIdatAM videzI mAla kharIdIe ane tenA paisA dezavAsIone na pahoMcADatA ahIMnA lekene ApIe ? pahele amAre deza che ane pachI videza. ame dezadroha karI amArA jIvanane kalaMkita karavA cAhatA nathI." zeThajI agrejane dezaprema joI Azcaryacakita thaI gaye. ane teNe pote nizcaya karyo ke "ApaNe paNa dezI mAlane ja vepAra kare ane dezane paise dezamAM ja rAkhavo." pAzcAtya lekenA hRdayamAM dezaprema kevo hoya che tenuM bIjuM eka javalaMta udAharaNa paNa jANavA jevuM che - muMbaImAM eka aMgreje pitAnA nekarane buTanI eka joDI kharIdI lAvavAnuM kahyuM. nekara eka dezI dukAnethI eka suMdara buTanI jeDI rUA. 5) nI kimatamAM kharIdI lAvyo. "aMgreje buTanI joDI joI. jotAM ja tene "made in India' vAMcyuM. te nokara upara kruddha thayo ane becAra kaDavA zabdo paNa kahI saMbhaLAvyA ke, mUrkha ! A dezI buTanI joDI kema lAvyo ? nekare kahyuM -sAheba! Apa buTanI joDI paherI te juo ! te TakAu ane suMdara che. aMgreje kahyuM ke, te dezI buTanI joDI bhale sArAmAM sArI heya paNa mAre te e na joIe. A baTanI joDI tuM pAchI ApI Ava ane mArA mATe vilAyatI buTanI joDI aMgreja kaMpanImAMthI kharIdI lAva. vilAyatI
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTrasthavira 187 buTanI kIMmata bhale vadhAre lAge. nakara dezI vepArI pAse gayo ane buTanI joDI viSe pitAnI ApavItI kahI saMbhaLAvI. bhalA vepArIe buTanI joDI pAchI laI lIdhI. nekara eka yuropIyana kaMpanImAM gaye ane cAra gaNI kIMmata ApI buTanI joDI kharIdI lAvyA. sAhebane vilAyatI buTa jemAM ane " made in England" vAMcatAM te ghaNo khuza thayo. nekare sAhebane pUchyuM ke, "A buTanI jeDI kIMmatamAM bhArI, TakAumAM halakI ane dekhAvamAM kharAba hovA chatAM paNa tamane game che ane pahelI buTanI joDI kIMmatamAM sastI, TakAumAM majabUta ane dekhAvamAM suMdara hovA chatAM tamane gamatI nathI. tenuM zuM kAraNa? sAhebe uttara Apyo ke, "yuropIyana kaMpanImAMthI kharIdI lAvelI buTanI joDI mArA dezanI banAvelI cIja che. je cIja mArA dezanI banelI che te cIja game tevI hoya chatAM mane pasaMda kema na hoya ? pachI bhale te cIja kIMmatamAM moMghI hoya ke TakAumAM halakI hoya ? mArA dezanI cIja kharIdI huM mArA deza pratye prema batAvuM chuM. je deze mane pA-piSyo che te dezanI avagaNanA kema karI zakuM ? mArA dezanI cIja vAparatAM mAre deza, sAta sAgara, ulaMghIne atre huM Avyo chatAM, mane yAda AvI jAya che ane mAruM mastaka mArA dezanA caraNamAM DhaLI paDe che. deza e mAre deva che. huM dezane devanI mAphaka pUchuM chuM." upara je udAharaNa ApavAmAM AvyAM che te kalpita nathI. te te ghaTelAM udAharaNa che. e udAharaNomAMthI ApaNane rASTrIya bhAvanAnI je hitazikSA maLe che te hitazikSA bhAratIoe pharIvAra zIkhavAnI jarUra che. e hitazikSAmAMthI ApaNA dezane svatannatAne mUlama maLI Avaze. yuropIyanoe "deza e mAre deva che. svadezI cIja e dezadevanI prasAdI che" e rASTrIya bhAvanAne jIvanamAM mUrta rUpa ApyuM che. ane tethI ja teo svAtanyanuM sAcuM sukha anubhave che. teo sAta sAgara ulaMghIne ane hajAre mAIle kApIne bhAratavarSamAM AvI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 dharma ane dharmAyaka rahyA che; chatAM paNa potAnA dezanI banelI ghI cIja vAparatAM teo bhUlI zakyA nathI. e ja temanI rASTrabhaktino paricaya Ape che. jyAre bhAratIo bhAratavarSamAM ja rahevA chatAM, deza paratatra ane patananI avasthAmAM hovA chatAM paNa videzamAM banelAM kapaDAM-va tathA bIjI aneka videzI cIjo vAparavAmAM gaurava mAne che. e kharekhara dezane mATe moTuM kalaMka che. dezanA A kALA kalaMkane dUra karyo ja bhAratavarSanuM mukha ujajavala banI zake ema che. dhArmika dRSTie paNa videzI vastra tathA videzI cIjo vAparavI niSiddha che. je videzI vastramAM carabIne upayoga karavA mATe lAkhokaroDe pazuone nirdayatApUrvaka vadha karavAmAM Ave che te videzI vastrano upayoga bhAratIya-jemane ahiMsAvAda Adarza che-te kema karI zake? ane jainadharmanI dRSTie te videzI vastra ke videzI cI ke jemAM prANIono vadha karavAmAM Ave che teno niSedha karavAmAM Avyo hoya temAM zaMkAne te jarAya sthAna nathI. jenadharmanI dRSTie videzI vastra te tyAjya ja che. videzI vastranA vaparAzamAM dharmabhraSTatA spaSTa rahelI che. je dezanA manuSya potAnA deza tathA pitAnA dezanI cIjanI kadara karI jANatA nathI te dezanA manuSyanI kadara bIjA dezamAM rahetI nathI. keI sAdhAraNa gAmamAM je kaI aMgreja-pachI bhale te babaca kema na hoya ! te paNa "sAheba AvyA, sAheba AvyA" kahI ApaNe tene sanmAnIe chIe. tethI viruddha bhAratIyonI videzamAM kevI kadara karavAmAM Ave che te kahevAnI jarUra nathI. mahAtmA gAMdhIjIne dakSiNa AphrikAmAM 'kulIberIsTara' zabdathI kadara karavAmAM AvatI te vAta sau koI jANe che. bhAratanA agragaNya netAone videzamAM apamAnita thavuM paDe che tenuM mULa kAraNa zodhIzuM te ApaNane spaSTa jaNAze ke ApaNuM ja bhUla ApaNane zalanI mAphaka duHkha de che. jyAre bhAratavarSane janasamAja pitAnA rASTradharmane bhUlI jaI
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTrasthavira 189 videzI cIjone apanAve che tyAre tenuM duSpariNAma bhAratIya hovAthI gAMdhIjI ane ravIndranAtha jevA Adarza netAone paNa bhogavavuM paDe che. rASTradharma jyAM sudhI hRdayamAM Utarate nathI tyAM sudhI rASTraprema utpanna thatuM nathI. ane rASTraprema pedA thayA vinA rASTrannati thaI zakatI nathI. rASTraddhAra mATe tyAgabhAvanA ane sahiSNutAnI bahu ja apekSA rahe che. bhAratIyanA patananuM mukhya kAraNa rASTradharma ane rASTradharmanA pracAraka rASTravirene abhAva che. rASTroddhAra mATe rASTra virae rASTranA caraNe potAnI badhI zaktio samapI devI paDe che. sarvasvanuM samarpaNa karyA vinA rASTroddhAra thaI zakyo nathI e vAtanI sAkSI rASTrano ItihAsa ApI rahyo che. gAmaDe gAmaDe nagare nagare je rASTrasevakenI khAMbhIo-smArake-ubhAM karavAmAM AvyAM che te smArake Aje mUMge moDhe rASTroddhAra mATe AtmasamarpaNanezahIdIna-bodhapATha ApI rahyAM che. mahArANA pratApa e rASTrane sAco tejapUMja hatA. svAtaMtrya devIne e sAcuM sapUta hato. e naravIre svAtanyadevInI ane bhAratamAtAnI rakSA arthe rAjapATa, vilAsavaibhavane tarachoDI, svecachAe garIbI svIkArI. aDhAra varSa sudhI aravalI pahADonI khINamAM dezanI rakSA arthe aneka kaSTo sahyAM. TADha taDakAne, kaDakaDatI ThaMDIne na gaNakAryo. khAvA mATe anna na maLatuM te ghAsanA bIja khAI rahyA paNuM rASTrane videzIodvArA apamAnita thavA na ja dIdhe. mahArANuM pratApanI rANI je rAjamahelamAM sukhapUrvaka rahetI hatI te paNa prANapriya patinI sevAthe vanavagaDAmAM sAthe rahevA lAgI ane patinA sukhaduHkhanI bhAgIdAra banI ardhAganA padane sArthaka karyuM. rANAnA bALake roTalInA eka eka TUkaDA mATe karuNa rudana karatA hatA; ane je eka TUkaDA mATe bALake raDatA hatA te TUkaDAne paNa jyAre jaMgalanI bilADI laI gaI tyAre bALake hRdayaphATa rudana karavA lAgyA, tyAre pratApI mahArANuM pratApa jevA paNa thoDIvAra adhIra thaI gayA. paNa e
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka rASTroddhAraka naravIra che ane muzkelIothI Dare evA kyAM hatA ! e naravIra te parAdhInatAthI DaratA hatA. svadezane svatanna rAkhavA mATe e te haste mukhe pitAne prANa paNa pAtharavA taiyAra hatA. je pratApI pratApane svAtaMtryanI tamannA na hatA te tenA caraNe badhAM AnaMda-upabhogo prastuta hatAM. rANA pratApe te dezanI svAtaMtrarakSA mATe AnaMda-upabhegone lAta mArI duHkha ane kaSTone svecchAe svIkArI lIdhAM hatAM. jyAM sudhI svadezanA svAtaMtrya mATe tyAgavRtti ane sAthe sAhasavRtti rASTraprajAmAM pedA thatI nathI tyAM sudhI rASTradharmanuM barAbara pAlana thatuM nathI ane pariNAme rASTranI unnati ke pratiSThA paNa jAmatI nathI. je dezamAM svAtaMtryapujArI mahArANA pratApa jevA thayA te ja dezanI prajA Aje rASTra prati pitAnI kartavyabhAvanA bhUlI gaI che ! je rASTranuM anna ApaNe khAIe chIe te rASTrane bhUlI jo e ghera kRtaghnatA che. evI ekapaNa cIja nathI ke je rASTra sAthe sIdhe saMbaMdha dharAvatI na hoya, te je rASTrane upakArathI ApaNe ApaNe jIvanavyavahAra calAvIe chIe e upakArI rASTra prati apakAra batAva e keTalI amAnuSitA che ! bhAratavarSamAM ajJAnaaMdhakAra eTale badho phelAI gayo che ke kyAMya rASTrIyabhAvanAnI jyoti dekhAtI nathI. A ja ajJAnane kAraNe Aje bhAratanA pagamAM paratannatAnI beDIo jakaDAyelI che. e AnaMdane viSaya che ke rASTravironA satata prayatnathI rASTrIya bhAvanAnI cInagArIo saLagatI jovAmAM Ave che. huM pUchuM chuM ke samasta saMsArane ajJAnaaMdhakArathI tAranAra tIrthakara prabhu kayAM janmyA hatA ! A ja bhAratabhUmimAM! je bhAratabhUmine tIrthakara bhagavAne padArpaNa karI pavitra karI, je bhUmi upara ugra vihAra karI janasamAjane satya dharmane upadeza
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ rASTrasthavira A te pavitrabhUminuM mahattva keTaluM haze? te samajavuM joIe. bhAratabhUmi vAstavamAM pavitrabhUmi che-puNyabhUmi che. bhUzAstravizAradoe bhAratabhUminI prakRtinuM barAbara adhyayana karI kahyuM che ke, bhAratabhUmi pArasabhUmi che. A puNyabhUmimAM mAnavIya AvazyakAonI pUrti mATe dareka cIja utpanna thAya che. AvazyakatApUrtinI daSTie te A deza svataMnna che. keIpaNa vastu mATe bhAratavarSane bIjA deza pAse yAcanA karavI paDatI nathI. AthI vira ddha evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke IMglenDa Adi pAzcAtya dezamAM baTeTAM Adi padArtho te khUba pedA thAya che paNa jenA vinA manuSyajIvanane vyavahAra cAlI zakatuM nathI te ghauM Adi khAdya padArthonI utpatti tyAM bahu ochI thAya che. je bhArata ke bIjA upajAu dezamAMthI tyAM anAjane nikAsa karavAmAM na Ave te iMgleMDavALAene khAvAmAM paNa sAMsAM paDI jAya. paNa je bhAratamAM koIpaNa cIja videzamAMthI na Ave te paNa bhAratane badhe jIvanavyavahAra sukhapUrvaka cAlI zake ema che. bhAratabhUminI A ja moTI vizeSatA che. bhAratabhUmi Aje svataMtra hoya te AkhA vizvane sukhazAnti ApavAnI zakti tenAmAM rahelI che paNa paratannatAe e zaktine cUsI lIdhI che. ApaNI bhAratabhUmimAM gaMgA-yamunA jevI aneka sukhadAyaka moTI nadIo vahe che ane himAlaya je advitIya-UMco parvata bhAratanI rakSA kare che. je bhAratadevanI prakRtidevI sevA kare che tyAM svAbhAvika sukhazAnti hoya emAM zuM Azcarya ? eka kavie ThIka ja kahyuM che ke "je dezamAM parvata jevAM UMcA hoya che te dezanA mahApuruSo paNa evA ja bhAvanAmAM ucca hoya che." bha0 mahAvIra, buddha, rAma ane kRSNa jevA mahApuruSane A bhAratabhUmie vizvane samaryA che. evI ratnagarbhA bhAratabhUmi che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 bhrama ane dharma nAyaka AvI pavitrabhUminuM jyAM apamAna thatuM hoya te pavitra bhUminAM putra khIjAnA baMdhanamAM sapaDAyA hoya te keTalA du:khanI vAta che. A duHkhanuM pradhAna kAraNu rASTre prati hRdayamAM zraddhAbhAva ane bhaktibhAvane abhAva ane rASTrasthaviranI AjJAne asvIkAra che. yugadharmanA pratApe rASTradharma pati zraddhAbhAva ane rASTravira prati bhaktibhAva pragaTa thatA jAya che e AnaMdanA viSaya che. dezanA nAyakAnuM kahevuM che ke, je manuSya potAnA rASTranA mAnApamAnanuM dhyAna rAkhatA nathI te manuSyanuM mAna trikAlamAM paNa vadhavA pAmatuM nathI. rASTrAhAramAM potAnA, samAjatA ane dharmanA uddhAra rahelA che A sAcI vAtane je rASTrasevaka svIkAra kare che tene nizcaya karI levA joIe, ke, svadezI vastra ke svadezI cIjo vAparavAmAM svadezane, samAjanA ane dharmanA uddhAra rahelA che ane videzI vastra ke videzI vastuonA vaparAzamAM svadezane, samAjanA ane dharmanA vinAza rahelA che. dhArmika dRSTibindue A vAtane vicAravAthI tamArA nizcaya vadhAre dRDha thaze. rASTranuM gaurava sAcavavuM ane vadhAravuM e pratyeka rASTraprajAnI pavitra pharaja che ane A pavitra kavyanuM bhAna prajAne potAnA tyAgadharmadrArA karAvI rASTrane gauravAnvita karavA e rASTrapatinuM kartavya che. rASTradharma ane rASTranAyakanI AjJA zireAdhA karavI emAM ja rASTrAhAra rahelA che.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) prazAstAsthavira-saMrakSakasthavira [ paNasthA--the ] gurudevo bhavaH / prazAstA--sthavira mAnavasamAjanA saskartA che. jevI zikSaNasaskRti mAnavahRdayamAM te utAraze tevuM mAnavasamAjanuM bhAvi ghaDatara ghaDAze. prajAjIvanamAM dharmabhAvanAne jAgRta rAkhavA mATe zikSApracAra eka ameAtra sAdhana che. kAraNa ke zikSApracAradvArA rASTra, samAja ke dharmanAM baMdhanA DhIlAM thAya che ane tUTe che. zikSAnuM dhyeya paNa aMdhaneAmAMthI mukta karavAnuM che. mAnavasamAja parAdhInatA, ajJAnatA, niSphaLatA, nistejatA, vAsanA Adi dhaneAthI bahu che, viSama paristhitiothI jakaDAelA che ane tethI ene aMtarAtmA bAyelA rahe che. A badhAM sAmAjika baMdhaneAmAMthI rASTra vA samAjane cheDAve tenuM nAma vidyA, tenuM nAma zikSaNa, tenuM nAma keLavaNI che. * sA vidyA yA vimuktaye / 13
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka zarIrane rAJA ane dulatAthI cheDAve, buddhine ajJAna temaja khATA vicArAthI cheDAve, hRdayane kaThAratA ane kharAba lAgaNIothI cheDAve ane AtmAne karmaba dhanAthI cheADAve tenuM nAma vidyA, zikSaNa ke keLavaNI che. 194 rasavRttine laMpaTatAthI cheADAve, zaktine madathI cheDAve ane AtmAne kRpaNatA tathA ahaMkAranA paMjAmAMthI cheDAve tenuM nAma sAcI zikSA che. mAnavasamAjane zArIrika, mAnasika, aiAddhika ane AdhyAtmika zikSAdIkSA ApavAnuM javAbadArIbharyuM kAma prazAstA arthAt mAtApitA, zikSaka, dharma guru Adi sthavirAnA hAthamAM sAMpAeluM che. prazAstAsthavira mAnavasamAjanA saMskartA che. jevI zikSaNasaMskRti mAnavahRdayamAM te utAraze tevuM mAnavasamAjanuM bhAvi ghaDatara ghaDAze. jemanAM hAthamAM mAnavasamAjanuM bhAvi raheluM che te prazAstAsthavira kANu DeAI zake ? temanI yAgyatA kevI ane keTalI hovI joIe ? te viSe vicAra karavA joI e. zAstrakAre prazAstAsthaviranI vyAkhyA karatAM pharamAve che keH-- - prazAsati - zikSayanti ye te prazAstAraH dharmeopadezakAste ca te sthirIkaraNAt sthavirAzceti prazAstRsthavirAH / arthAtH--je rASTranI bhAvi prajAne zikSAdIkSA Ape che, ane je dharmAMpadezaka ke zikSaka potAnI zikSAnA prabhAvathI ziSyAne kartavyaparAyaNa banAve che te prazAstAstravira kahevAya che. zAstrakArAe ' prazAstA 'nI je vyAkhyA karI che temAM je gUDhAtha rahelA che te khAsa vicAravA jevA che. rASTranI bhAvi prajA AjanA nAnakaDA bALakA che. bALakAne nAnapaNamAM gharamAM mAtApitAdvArA zikSaNasa`skAra maLe che. gharanA zikSaNamAM jo ke prAthamika akSarajJAna hetuM nathI. paNa khAlyakALamAM
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstAsthavira 195 bALakone mAtApitAdvArA je zikSaNa ApavAmAM Ave che te khAlyajIvananuM bhAvi ghaDanAruM hovAthI ghaNuM ja mahattvanuM che. bAlyajIvanamAM bALakonA mAtApitA ja sAcA prazAstA-zikSako che. kAraNa ke pAThayapustakoThArA, zikSakodvArA ke dharmagurudvArA je zikSaNa ane saMskArA keLavavAmAM Ave che te zikSaNa ane sa`skAra khALamAnasane eTalAM badhAM jIvanaspazI nathI hAtAM jeTalAM mAtApitAnAM ke dharanAM zikSaNasa skArA jIvanasparzI heAya che; evuM anubhavIonuM kathana che. bALamAnasa eTaluM badhuM nirmaLa hAya che ke jevAM zikSaNu ane saMskAre ApaNe tenAmAM reDavA cAhiye chIe tevAM reDI zakIe chIe. bALajIvanamAM zikSaNa ane saMskArA keLavavA mATe ghara e ja pAThayapustaka che. mAtApitA ja tenA sAcA sadguru che ane sArAM AcAravicArA ja tenuM sAcuM zikSaNa che. gRhajIvanamAM jevA nItiniyamA, sattA, dhArmika-vicArA mAtApitA sAcavaze tevA saMskAra ALajIvanamAM avazya UtaravAnA. UgatI prajAnuM jIvana vadhu saMskArI ane tenI badhI javAbadArI mAtApitA upara che. mAtApitA se| zikSakonI garaja sAre che A A vacana jeTaluM satya che teTaluM te AdaraNIya ane AcaraNIya che. mAtApitA sarvaprathama zikSita ane saMskArI hAya / ja tenI prajA paNa tevI khanI zake che. eTale UgatI prajAmAM satazikSaNa ane satsaMskAra UtAravA mATe mAtApitAe zikSita ane saMskArI banavuM jarUrI che. ** bALakonuM jIvana anukaraNuzIla che. teo khelatAM-cAlatAM, khAtAM-pItAM ane khIjI badhI pravRttiomAM gharanuM ja ane khAsa karIne mAtApitAnuM anukaraNa karI te te pravRttie zIkhe che. have jyAre ApaNe temane susaMskArI, vinayI, dhArmika ane sadAcArI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharmanAyaka banAvavA cAhie chIe te gharamAM kevuM vAtAvaraNa hovuM joIe! e viSe vicAravuM Avazyaka nathI ? mAtA ghaDIe ghaDIe bALako tarapha gALo bhAMDatI hoya, pitA ghaDIe ghaDIe mAtA upara cIDAtA hoya ane uddhatapaNe vartate heya tyAM bALakone hajAra bhayethI bIvaDAvIe vA mArakUTa karIe te paNa teo kadI susaMskArI vA vinayI thavAnA nathI. - bALakone bIvaDAvanAra mAtApitA ke samAja pUchaze ke bIvaDAvavAmAM hiMsA zuM thaI? jo ke e pravRttimAM cekanI bALahatyA che. chatAM vizeSa spaSTIkaraNa mATe bhayanI paddhatinuM jarA vizeSa pRthakkaraNa karIe - bALaka raDe, haThe caDe ke kahyuM na mAne te bALakanAM hitecchuene sauthI pahelAM bALako tarapha Aveza Ave che. Aveza AvatAM ja mukhathI gALAnI vRSTi varase che. ane ane hAtha-paga vagerenA mArathI bIcArA aNasamaju bALako upara halle karavAmAM Ave che. AmAM AvezavRtti, AvezavRttithI thatAM gAlIpradAna ane daMDa e badhuM pratyakSa hiMsArUpa che. Aveza AvatAM AvelI manuSya sArAsAranuM bhAna bhUlI jAya che. e bhAna jatAM, bhASAne viveka khatama thAya che ane sAthe ja UgatA choDane chuMdavA paNa doDI javAya che. vaLI vadhArAmAM A pravRttithI bALakane te lAbhane badale hAni ja thAya che. bALaka gALA bhAMDatAM zIkhe che ane bhayabhIta bALakanuM magaja keTalIkavAra bhayathI evuM bahera mArI jAya che ke pachI te hamezAMne mATe dhITha banI jAya che ane e dhIThAImAMthI bIjA aneka durguNo bALakamAM pedA thAya *praznavyAkaraNa nAmanA sUtramAM hiMsAsthAne jaNAvatAM "vIdA" e zAstrIya zabdadvArA bhayane hiMsA ane bhaya pedA karanArane hiMsaka tarIke varNavela che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazAstAsthavira 197 che. A rIte bALakanI AkhI jIMdagI barabAda jAya che. zuM A badhuM hiMsArUpa nathI? Avezane aMkuzamAM rAkha, bALakanI paristhiti samajavI ane tenI mane dazAne abhyAsa karI tene sudhAravA gharamAM suMdara vAtAvaraNa UbhuM karavuM jethI mAtApitA ane bALaka e badhAM zaktithI jIvanane vikAsa karI zake ane nizcita dhyeyane paNa pAra pADI zake; paNa ghaNAkharA mAtApitA pitAnI bhUlane lIdhe evuM nathI karI zaktA eTale ja teo DarAmaNI ane mAraphADanA prayogathI TevAelA hoya che. teo DarAvavuM e paNa hiMsA che, zAstranA A vAkayathI barAbara samajI le ke temanI pravRtti cokakhI hiMsArUpa che, ane tethI temane ke bALakane vikAsa thavAno saMbhava nathI. Aje evAM aneka udAharaNo ApaNI sAme dinapratidina AvyAM kare che, jemAM mANasee mAtra bhayane lIdhe pitAnA prANa gumAvyAM heya. jenadharma bhayathI mukta thaI nirbhaya banavAne ane banAvavAne upadeza Ape che. bIvaDAvanAra ke bInAranA aMtaraMga ke bahiraMga marma upara bhaya Ama anekarIte ghA kare che. mATe have bhaya e hiMsArUpa che ke kema e prazna ja UThata nathI. je prANI AtmaguNane ghAta thAya evI pravRtti kare tene jenAgama hiMsaka kahe che. zAstrakAroe bhayane mehanuM svarUpa batAvIne bhAvahiMsAnI keTIne te batAve ja che ane uparyukta rIte te dravya hiMsA-dhUla hiMsAnI paNa janaka che. mATe bhaya hiMsArUpa che ke nahi te vAcake pote ja vicArI leze. - mAtApitAe bALake pratye keTalI kALajI rAkhavI joIe te viSe ApaNe AgaLa joI gayA.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dharma ane dhamAM nAyaka atyAre mAtApitAe saddadharmanI unnata bhAvanA keLavavAnI jarUra che. kAraNa ke ApaNe sAmAjika jIvanamAM joI rahyA chIe ke, AjanA mAtApitAnAM mana kAmavAsanAthI vAsita thaelAM che, bannenAM hRdaya paraspara sakaMkAsathI raMgAelAM che ane vAtavAtamAM teo paraspara alila vAkaprahAra athavA samaya maLe te tADanaprahAra paNa karatA acakAtA nathI tyAM bhalA ! zikSaNa ane saMskAranuM saMrakSaNa kyAMthI thAya ? jyAM sudhI mAtApitAnuM jIvana zikSita, saMskArI ane Adarza na bane tyAM sudhI saMskAronuM siMcana UgatI prajAmAM thAya te mAtra nirAzAjanaka che. eTalA mATe atyAre mAtApitAe pitAnA temaja bhAvi prajAnA kalyANa mATe potAnuM jIvana zikSita ane saMskArI avazya banAvavuM joIe. mAtApitAe e bhUlI na javuM joIe ke UgatI prajA e bhaviSyanI bhAgyavidhAtrI che. + bALake jema moTA thatA jAya che tema tema vyAvahArika temaja dhArmika zikSaNa levAne te yogya banatA jAya che. bALake gharanI nizALa cheDI gAmanI nizALamAM jAya che ane tyAM akSarajJAna meLave che. eka bAju akSarajJAna meLavI bALake vyAvahArika jJAna meLave che tyAre bIjI bAju dharmasthAnakamAM dharmaguruo dvArA nItizikSaNa ane dharmazikSaNanI prApti kare che. nizALamAM mAtApitAnuM sthAna zikSake le che. zikSakee bALakone pitAnA putrasamAna gaNI zikSAdIkSA ApavI joIe, emAM ja zikSakadharmanI sArthakatA rahelI che. bALake kizorakumAraavasthAmAM zikSAne saMcaya karavAno hoya che. kizora ane kumArAvasthAmAM zikSAne jIvanamAM mUrta svarUpa ApavAne pratyeka kumAre + Child is the father of man.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazAstAsthavira 199 prayatna karavA joI e. ema karavAmAM ja tenA bhAvijIvanane bhAgyeAdhya rahelA che. bALakAne bhAvijIvana sukhamaya banAvavA mATe jema vyAvahArika zikSA ApavI jarUrI che tethI vizeSa dhArmika zikSaNane mahattvanu sthAna ApavAnI jarUra che. kAraNake jIvanamAM jeTaluM pravRttinu sthAna che tethI vizeSa nivRttinuM sthAna che. kAraNa ke vananuM aMtima dhyeya teA nivRtti che. nivRttidharma'nI zikSAdIkSA levA mATe dharmAzikSakA pAse jaI dharmazikSA bALakAe levI joIe; ane nivRttizikSAnuM akSarajJAna meLavavA mATe bALapaNathI dharma sthAnakAmAM dharma gurue pAse dharmAMzravaNu karavA javAnA abhyAsa pADavA joI e. mAtApitAnA, zikSakanA ke dharmAzikSakAnA je zikSaNasa skAra bALapaNamAM dRDha thAya che te meATI uMmare dRDha thatA nathI ane te mATe ja dharmIsa MskAro keLavavA mATe dharmAzikSaNanI anivArya Ava zyaktA rahe che. rASTranI bhAvi prajAmAM bALaka-bALikA, kumAra- kumArikA, putra-putrIne samAveza thAya che. jema atyAre daLaka-kumAra putrAne vyAvahArika zikSaNa temaja dhArmika zikSaNa jIvanasudhAra mATe ApavAnI AvazyakatA jaNuAya che. tema mALikA, kanyA, kumArI, putrI mATe paNa vyAvahArika temaja dhArmika zikSaNunI vyavasthA karavI joIe. putra ane kanyA vacce aMtara rAkhavuM na joI e. je mAtApitA, je zikSakA putra ane putrI, bALaka ane bALikA vacce zikSAdIkSAnA viSayamAM bhedabhAva rAkhe che, uMcI-nIcI dRSTie jue che te prazAstA tarIke peAtAnI pharaja barAbara bajAvI zakatA nathI. avazya zikSAnu ceAgyatAnusAra vibhAjana karavuM ane zikSAnA viparyAsa na thaI jAya tenuM dhyAna rAkhavuM e prazAstAsthaviranuM mukhya karttavya che. khALakAne bALApayAgI, kumArAne kumArApayAgI, kizArAne kizArApayeAgI,
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 dharma ane dharmanAyaka yuvAnane yuvAne pagI, prauDhane proDha pagI ane vRddhone vRddhopayogI tathA bALAone bALopayogI, kanyAone kapayogI, yuvatIone yuvatI-upayogI, prauDhAone proDha-upayogI ane vRddhAone vRddhAupayegI zikSAdIkSA ApavI, zikSaNanI sAdhanasAmagrI pUrI pADavI ane badhI prakAranI zikSAnI samucita vyavasthA karI ApavI e viSe prazAstAsthavire khAsa dhyAna ApavAnI jarUra che; kAraNake je bALakane yuvAne pagI, yuvAnone kizopayogI, kumArane vRddhopayogI ane vRddhone bALapayogI zikSA ane bALAone yuvatI-upayogI, yuvatIone vRddhA-upayogI ke prauDhAone kumArI-upagI A pramANe yogyatAnusAra zikSAnuM vibhAjana na karatAM badhAne eka ja zikSApraNAlIe zikSAdIkSA ApavAmAM Ave te zikSAmAM meTe visaMvAda ubho thaI jaze ane zikSaNanuM suMdara pariNAma AvavAne badale aniSTa pariNAma AvavAne pUrepUro saMbhava raheze zikSaNamAM jarA paNa visaMvAda na Ave e rIte yogyatAnusAra zikSAnuM vibhAjana karavuM e prazAstAonuM mukhya kartavya che. prazAstAonuM bIjuM mahattvanuM kartavya e che ke jema UgatI prajAne mAnasika ane dhArmika zikSA ApavI jarUrI che tema temane zArIrika-vAcasika, audyogika zikSA paNa avazya ApavI joIe. kevaLa mAnasika zikSA ApavAthI zArIrika ane vAcasika zakti vikasita thaI zakatI nathI ane tethI mAnasika zikSA phaLatI paNa nathI. prazAstAonuM trIjuM kartavya e che ke, kumAra-kumArikAone, bauddhika zikSAnI sAthe audyogika-zikSA ApavAne paNa prabaMdha kare joIe. kAraNake bauddhika zikSA ane Adyogika zikSAne jyAre sumeLa maLaze tyAre zikSAne vAstavika uddeza pAra paDaze. kevaLa bauddhika zikSA ApavAthI zikSA ekAMgI-pAMgaLI banI jaze. zikSAnAM pratyeka aMge sarvAMgasaMpUrNa hevAM joIe.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra01 prazAstAsthavira prazAstAonuM cothuM kartavya e che ke, vyAvahArika zikSAnI sAthe AdhyAtmika-dhArmika zikSAno paNa prabaMdha kare joIe. kAraNake jIvananA vyAvahArika kAryane zrama halako karavA mATe AkhyAtmika zakti meLavavAnI jarUra rahe che. ane Atmika zAnti dhArmika zikSaNadvArA maLe che. mATe bALaka-bAlikAonAM dhArmika saMskAra daDha karavA mATe dharmazikSaNanI samucita vyavasthA karavI joIe. prazAstAonuM pAMcamuM kartavya e che ke, zikSAdIkSA ApavAmAM je kaI prakArane jAtibheda ke varNabhedane sAmAjika aMtarAya heya tene dUra karavo joIe. kAraNake jAtibheda ke varNabheda e badhAM zikSAnAM bAdhaka to che. - prazAstAonuM chatuM kartavya e che ke, zikSAdIkSA ApavAmAM bhaya, tarjanA ke mArakUTane jarApaNa sthAna ApavuM na joIe, kAraNake bhayabhIta thaelo ke hatotsAha thaele zikSAthI zikSA grahaNa karI zakatuM nathI ane kadAca je zikSA grahaNa karI zake che te bhayanA bhUtathI DarI jaI bhUlI jAya che. mATe zikSAthIonA hita mATe paNa bhayano zikSAkSetramAMthI bahiSkAra kare jaIe. prazAstAonuM sAtamuM kartavya e che ke, zikSAdIkSA meLavatAM bALako je kAmadIpana karanArAM sAdhanane upayoga karatA thaI jAya che ane e rIte zikSAprAptimAM bALakone je maTe aMtarAya ubho thAya che te kAmottejaka sAdhanone dUra karI kAmazAmaka sAdhana vyavahAra vidyArthIomAM zaru karAvavo joIe. kAmavRttinA pravAhamAM zikSAne prANa taNuI na jAya e viSe prazAstAoe satarka thaI dhyAna ApavuM joIe. - prazAstAonuM AThamuM kartavya e che ke, vidyArthIone bhaNavAmAM- samajavAmAM-yAda karavAmAM sugama, sarala ane bedhadAyaka hoya tevAM
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 dharma ane dharma nAyaka rASTrabhASAmAM lakhAelAM pAThayapustakadhArA zikSaNa ApavAno prabaMdha karavA joIe. jethI thaDA samayamAM jJAnano lAbha vidyArthIone vizeSa maLe. - prazAstAonuM navamuM kartavya e che ke, vidyArthIonA magajane kerI khAI jAya evuM popaTIyuM zikSaNa ApavuM na joIe. paNa tarkazakti ane avalokanazakti vadhe ane sAthesAthe viSayanuM jJAna thAya tevIrIte zikSA ApavAne prabaMdha karavuM joIe. prazAstAonuM dazamuM kartavya e che ke, vidyAthIone pitAnA rASTra, rASTradharma, rASTranetA pratye sanmAna Upaje, pitAnI mAtRbhUmi. pratye, pitAnA samAja pratye, pitAnA dharma pratye pitAnI zI pharaja che tenuM bhAna pragaTe ane rASTra, samAja ane dharmanI rakSA ane sevArthe temaNe keTalI sahiSNutA, tyAgabhAvanA keLavavAnI che tenuM jJAna ApavAne prabaMdha karavo joIe. prazAstAonuM agiyAramuM kartavya e che ke, vidyArthInI kayA viSayamAM vizeSa ruci che ane enuM mAnasika valaNa kayA viSaya tarapha DhaLeluM che e viSe barAbara tapAsa karI tene te viSaya mukhya ApI, bAkInA viSayane gauNa banAvI temAM pAraMgata banAvo joIe. A pramANe eka eka viSayamAM vidyArthIne vizArada banAvavo ane anya viSayamAM rasa lete karavo e Avazyaka che. AvI zikSAvaijanAthI vidyArthIono jIvanavyavahAra suMdara rIte cAlI zakaze ema lAge che. saMkSepamAM kumAra-kumArIone kevI zikSA kyAre ane kaI rIte ApavI joIe? kevA zikSake kevI gyatAvALA hevA joIe? te viSe pUrvApara sUma vicAra karavAnuM kAma prazAstAonuM che. prazAstA-sthavira upara AkhA rASTra, samAja ane dharmanI keTalI gaMbhIra javAbadArI rahelI che tenuM bhAna temane satata rahevuM joIe.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazAstAsthavira 203 UgatI prajAne potAnA deza prati zraddhAbhAva pedA thAya tevI zikSApraNAlI hovI joIe. dezadezAntanAM itihAsa gekhAvavAmAM Ave ane pitAnA dezanA ane pitAnA gAmanA itihAsanI kazI khabara na hoya e zikSApraNAlInuM dUSaNa che. rASTrahita sAdhanArI je zikSA hoya te ja vAstavamAM zikSA che. rASTrannati paNa zikSA upara ja AdhAra rAkhe che. je zikSA rASTrahita na sAdhe te kAMI zikSA che? atyAre bhArata dezamAM zikSAzailI ane zikSApraNAlI eTalI badhI dUSita che ke UgatI prajAmAM rASTrIya bhAvanA ja naSTa thaI jAya che. zikSaNazALAnA adhikArIo paNa e ja cAhe che ke UgatI prajA paradezI jIvana gALe ane rASTrIya bhAvanAthI bhInA na thAya. ane A hetune bara lAvavA mATe zikSaNazALAnA adhikArIo rASTrIya bhAvanAne piSe evuM zikSaNa na ApatAM paradezanA ja guNagAna gAvAmAM pitAnuM gaurava mAne che, kharekhara rASTra mATe A durbhAgyano viSaya che. je bhaviSyamAM bhAratanA bhAgyavidhAtAe banavAnA che temane rASTrIya bhAvanAthI mukta rAkhavAnuM je zikSaNa ApavAmAM Ave che te vAstavamAM zikSaNa ja nathI. e te UgatI prajAne gulAmInI beDImAM. jakaDAvavAnI jALa che. A jALane toDIphADI pheMkI devAnuM kAma prazAstAsthaviranuM che. je videzIo, je dezane pitAnA paga taLe dabAvavA cAhe che bhalA! te dezane teo rASTrIya zikSA zA mATe Ape ! teo je dhyeya mATe bhAratamAM AvyA che te dhyeyanI pUrti mATe gulAmI zikSA Ape emAM zuM Azcarya ? pahelAM AkhA bhAratavarSamAM UgatI prajAne rASTrIya zikSA ApavAmAM AvatI hatI e kAraNe rASTranuM mastaka UMcuM rahetuM hatuM. ane janatA paNa sukhazAntimAM rahetI hatI. tApahelAnA vyApArIonI pAse eTalI dhanasaMpatti na hatI jeTalI Aje che. mAravADa prAntamAM hajAre lakhapati rahe che
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 dharma ane dharma nAyaka ane majura lokA paNasaiAnAnAM ghareNAM pahere che. pahelAnA samayamAM lokA pAtAnA ja gAmamAM rahetA ane mIThuM-maracu vecI peAtAnuM gujarAna calAvatA; paNa atyAre aMgrejI zikSAnA pratApe leAkA muMbai, kalakattA, madrAsa, jevA mATA zaherAmAM jaI mATe meTA vyApAra kare che. zuM A aMgrejI zikSAne pratApa nathI ? A praznanA javAkhamAM huM pUchuM chuM ke mAravADanA meTAmeTA vyApArIoe muMbaI, kalakattA vagere zaheramAM jaI je dhanasaMpatti meLavI te dhanasa Mpatti bhAratanI che ke paradezanI ? bhAratanI che te Ane artha e thayA ke je leAhI AkhA zarIramAM pharatuM hatuM te leAhI ekaThu thaI eka jagyAe jAmI gayuM. arthAt eka paga tA thAMbhalA jevA jADA thaI gayA ane khIjo paga netaranI soTI jevA pAtaLA. jo kAI manuSyanA zarIranI AvI dazA haiAya te te manuSya suMdara ane svastha gaNAze kharA ? niha. jo zarIramAM navuM leAhI Ave te te judI vAta che. paNa jyAre zarIranA eka aMganuM leAhI khAlI thaI khIjA aMgamAM cAlyuM jAya te te zarIranA vikAsa nahi paNa vikAra ja kahevAya. zarIramAM vikAsane badale vikAra thavAthI pariNAma e Ave che ke je zarIra pahelAM sazakta hatuM te niCLa khanI jAya che. A ja pramANe garIkhAnuM bhAjana lUMTI dhana ekaThuM karavAmAM Ave te te dhananA lAbha zuM thaI zake ? jo dhana vadhavAnI sAthe khIjAnuM kalyANa karavAnI bhAvanA vadhe tA vAstavamAM dhana vadhyuM che ema kahI zakAya. jyAM rUpiyA-paisA vadhe che paNa sAthe sAthe kalyANubuddhi vadhatI nathI tyAM dhana vadhe ke ghaTe te banne barAbara che. AjakAla tana, mana vecIne manuSyA dhana ekatrita kare che ane peAtAne paisAdAra thatA joI phulAI jAya che paNa jyAre tana-mana bahu ja nirmULa khanI jAya che tyAre kAI garIba paNa sakhaLa manuSya
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazAstAsthavira 205 tenI sAme Ubhe thAya che ane paisAnI mAgaNI kare che tyAre nisteja paisAvALe gabharAya che ane bIjAnI rakSA cAhe che. tyAre dhana tenuM rakSaNa karI zakatuM nathI. dhanavAna puruSa mAne che ke, dhananA baLe ame amAruM rakSaNa karI zakIzuM. paNa vAstavamAM tana-manane sabaLa banAvyA vinA kevaLa dhana rakSaNa karI zakatuM nathI. tana-manane sabaLa banAvavA mATe zikSaNanI ati jarUra rahe che. ApaNuM paurvAtya zikSaNasaMskRti tanamanane sabaLa-svastha banAvavAnI sarvaprathama zikSAdIkSA Ape che. jyAre AjanI pAzcAtya zikSaNasaMskRti tana-manane vecIne dhanane sarvaprathama prApta karavAnI zikSAdIkSA Ape che. jo tana-mana svastha ane sabaLa haze te dhana deDatuM Avaze; paNa je tana-mana nirbaLa haze te dhanarAzi paNa hAthamAM rahI zakavAnI nathI. je rASTramAM tanamanane svastha ane sabaLa banAvavAnI zikSAdIkSA ApavAmAM AvatI nathI paNa kevaLa dhanaprApti mATe tanamanane vecI nAMkhavAnI zikSA ApavAmAM Ave che te rASTranuM utthAna thavAne badale patana ja thAya che. bhAratadezane gulAma banAvavAnI A cAvI mele jevA zAsanakAroe upayogamAM lIdhI ane bhAratamAtAnA sapUtane gulAmInI zikSA ApI gulAmagIrIne zirapAva Apyo. Aje bhAratanA khUNe khUNe je bekArInuM bhayaMkara bhUta bhAratIyone DarAvI trAsa ApI rahyuM che tenuM mukhya kAraNa AjanI dUSita zikSApraNAlI ja che. Aje bhAratamAtAnuM jIvanadhana yuvakalhadaya pAzcAtya zikSaNasaMskRtinI pachavADe pAyamAla thaI gayuM che. Ajane navalahiye juvAnajodha puruSa nirbaLa, nisteja, sAhasazUnya, akarmaNya, hatotsAha ane nirAza jaNAya che tenuM kAraNa AjanI dUSita zikSApraNAlI sivAya bIjuM zuM che! AjanI zikSApraNAlImAM mAnasika zikSA ane audyogika zikSAne jarApaNa sthAna nathI jyAre prAcIna samayamAM zArIrika, mAnasika, audyogika, saMgIta, vAdya, Adi 72 kalAne zikSA
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 dharma ane dharma nAyaka mAnavAmAM AvatI ane 72 kalAno adhikArI zikSita tarIke oLakhAte. bhalA! jeNe 72 kalAne hastagata karI che te kaI divasa dhanaprApti mATe bIjAnuM mukha tAka kharo! nokarI mATe dukAne dukAne phare khare ? je 72 kalAne vizArada hoya che te hamezAM svataMtra badhe ja kare che. tenuM mAnasa ja kalAzikSaNathI evuM ghaDAI jAya che ke te koInI nokarI ke gulAmI karI zakato nathI. kalAvizAradanuM mAnasa hamezAM svataMtra ja hoya che. te keAIne parAdhIna rahevA mAMgatA ja nathI. Ajane M. A, pAsa thayela ke B. A. pAsa thaela bhale "badhI kalAne vizArada-Master of Arts, gaNute heya paNa vAstavamAM te eka paNa kalAne saMpUrNa vizArada hotA ja nathI. "kalA" zabdanI vyAkhyA karavAmAM teo pustakanI pustaka bhale lakhI nAkhe paNa temanA jIvanamAM "kalAne sparza suddhAM thaye hote nathI. ane te ja kAraNa che ke Ajane kalAvizArada-Master of Arts-nokarI mATe 50-60 rUpiyAnI kamANa mATe-dukAne dukAne hAtha laMbAvate phare che. atyAre "kalAnuM zikSaNa ja ApavAmAM AvatuM nathI; kevaLa gulAmInuM zikSaNa ApavAmAM Ave che. gulAmI zikSaNane badale kalAnuM zikSaNa UgatI prajAne ApavAne prabaMdha kare e prazAstA virasaMrakSakasthaviranuM prAthamika ane Avazyaka kartavya che. AjanI UgatI prajA e bhaviSyanI bhAgyavidhAtrI che, e sau kaI jANe che. paNa e UgatI prajAne unnata banAvI bhAgyavidhAtrI banAvavI e saMrakSakanuM kartavya che. UgatI prajA eTale AjanI UgatI sutra-putrI, kumAra kumArikA, bALaka-baLikA che. jema bALakane saMskArI ane zikSita banAvavA mATe dareka upAyo levAmAM Ave che tema kumArikA ke bALakone susaMskArI ane zikSita banAvavA mATe saMrakSakae prayatna kare joIe-upekSA jarApaNa karavI na joIe. je rASTramAM strI jAtine saMskArI ane zikSita banAvavA mATe upekSAbhAva sevavAmAM Ave che te rASTra unnata banI zakato nathI.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazAstAvi 207 catra nAryastu pUnyante ramanne satra vatAH-jyAM nArI jAtinI pUjA thAya che tyAM devatAe rame che. e RSivacana pAchaLa strIjAtine sanmAna ApavAnI je unnata bhAvanA rahelI che te bhAvanAne mU svarUpa ApavAnI pratyeka rASTrapremInI pavitra pharaja che. strI ane puruSa e banne jIvanarathanA cakro che. e banne cAmAMthI kAI paNa cakra asamAna, bhAMgeluM ke tUTeluM hAya tA jIvanaratha AgaLa cAlI na zake. atyAre ApaNA vyavahAra-jIvanamAM je asamAnatA jovAmAM Ave che tenuM pradhAna kAraNa jIvanarathanA ane caDhDhA asamAna che. jema puruSa jAtine zikSAdIkSA ApavA mATe samucita vyavasthA karavAmAM Ave che. tema strIjAtine mATe paNa zikSAdIkSA ApavA mATe yAgya vyavasthA karavI Avazyaka che. AjanI khALikAe bhaviSyanI mAtAo che. rASTrAAramAM mAtAnuM sthAna keTaluM badhuM mahattvanuM che e kahevAnI have jarUra nathI. je bhaviSyanI mAtA khanavAnI che te AjanI khALikAne kevI zikSA ApavI joIe e viSe vicAra karavAnuM kAma prazAstAsthaviranuM che. bALAne zivaNu-gUMthaNu, bharatakAma, akSarajJAna, bhASAjJAna, vyavahArajJAna ApavAnI AvazyakatA che tethI vizeSa pAkavidyA bALauchera, bALapASaNa AdinuM sakriya jJAna ApavAnI ati AvazyakatA che. strIjAtimAM sahiSNutA, kAmaLatA ane sevA e guNA prAkRtika heAya che. A guNAne vikasAvavAnI taka ApI e guNAnA mAnavajAtinA vikAsamAM sadupayeAga karavA e prazAstAsthaviranuM kavya che. strIzakti e jagatane jItavAnI mahAzakti che. A zaktinA sadupayeAga karavAmAM Ave teA jagata mAtranuM kalyANa thaI zake. paNa jyAMsudhI nArIjAgaraNa na thAya tyAMsudhI rASTrAddhAra paNu thaI na
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 dharma ane dharmanAyaka zake. je mahAzakti AkhA rASTrane uddhAra karI zake ema che e zaktine goMdhI nAMkhavAthI uddhAra thavAne badale keTale adhaHpAta thAya che te AjanuM strI jIvana jevAthI spaSTa jaNAya che. AjanuM strIjIvana puruSonA pilAdI paMjAthI pAmara banyuM che. jANe puruSanI vAsanA tRpta karavAnuM kevaLa eka jIvatuM putaLuM na hoya tevuM strIjIvana banI gayuM che ane strI jIvananuM teja sAmAjika rUDhionA aMdhakAramAM chapAI gayuM che. strI jAtimAM paNa puruSa jeTalI buddhi, zakti ane tejasvitA rahelI che. jenasUtromAM strI jAtie batAvelAM tyAga ane sevAnAM Adarza daSTAnta neMdhAyelAM che. strI jAtinI upekSA karIne koI paNa rASTra samunnata banI zakayo nathI ane banI paNa zake nahi. strI jAtine sahakAra sAdhIne ja puruSajAti pitAnuM ane paranuM hita sAdhI zake. strI jAtinI zaktine vikasAvavAnAM dareka prakAranAM sAdhano pUrA pADavAM ane strIzaktine rASTroddhAramAM sadupayoga karavo e prazAstAsthaviranuM kartavya che. Aje jyAre strI jAtinI hInAvasthA upara daSTipAta karIe chIe tyAre koI paNa rASTrapremIne dukha thayA vinA na rahe ! strI jAtinI A hInAvasthAnuM mukhya kAraNa tapAsIzuM te spaSTa jaNAze ke, strI jAtine joIe tevI zikSAdIkSA ApavAno prabaMdha karavAmAM AvyA nathI. bALAo-kumArikAo mATe bhale zaheramAM zikSA ApavAnI theDI ghaNI vyavasthA heya paNa gAmaDAmAM ke jyAM strI jAtinuM sevA para jIvana TakI rahyuM che tyAM bALA-kumArikA mATe zikSAnI kazI vyavasthA hotI nathI. ane A ja kAraNane lIdhe strIo eka gAmathI bIje gAma ekalI jaI zakatI nathI eTaluM ja nahi paNa nAnA kAryathI laI moTA kArya sudhI te puruSajAtinI apekSA rAkhe che ane bIjAnuM mukha tAkI besI rahe che. strIone kevaLa akSarajJAna, bhASAjJAna ja ApavA karatAM, sAthe dareka prakAranuM vyAvahArika jJAna avasya apAvuM joIe.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazAstAsthavira 209 atyAre zaherAmAM bALA-kanyAone je zikSA ApavAmAM Ave che te zikSA jIvanavikAsanI nahi paNa jIvanavikAranI ApavAmAM Ave che. Aje strIzikSAmAM vilAsitAe pagapesArA karI zikSAne hetu haNI nAMkhyA che. Aje zikSita thaelI kanyA sevAnI mUrti anavAne badale vilAsitAnI mUrti khanI jAya che. enu pradhAna kAraNa paNa strIzikSAnI durdazA ja che. prAcIna samayamAM strIzikSA na hatI ema na hatuM. te vakhate paNa strI strIzikSA prApta karI ' paMDitA ' khanIjIvanavyavahAra suMdara calAvatI ane Adarzo daMpatIjIvanane medhapATha sarvane ApatI; eTaluM ja nahi paNa moTA meTApaDitAnA zAstrArthImAM ' nirNAyikA ' banavA jeTalI pratiSThA prApta karatI. sAMbha LavAmAM Ave che ke maMDanamizra ane zaMkarAcAyanA zAstrAmAM maMDanamizranI patnI bhAratI 'nirNAyikA' banI hatI. ane ghaNA divaseA sudhI bannene zAstrArtha sAMbhaLI teNIe evA nirNaya ApyA hatA ke, 'zaMkarAcA` jItyA ane mArA patideva hAryAM.' te vakhatanI strIomAM vinItatA ane prAmANitA keTalI badhI hatI te uparanA dRSTAnta uparathI saheje samajI zakAya ema che. Aje strIo thAkuM dhaNuM vAMcatAM-lakhatAM zIkhI le che tyAM te te khAvApIvAmAM, rahelIkaraNImAM, paheravezamAM parivartana karI nAMkhe che ane pote bahu ja zikSita che ema janasamAjane batAvavA mATe videzI vanitAnI mAphaka vilAsitA ane phensI rItarivAjamAM taNAI jAya che. aMdha anukaraNavRtti e zikSAnuM duSpariNAma che. dAmpatyajIvanane sukhamaya banAvavA strIe snehasadbhAva, sAdagI, namratA, saMskAritA Adi sadguNAne kaLavavAM joIe. ApaNI prAcIna saMskRti strIjAtine sa'skAra ane zikSaNudvArA strIjIvanane sukhamaya banAvavAnI hitasalAha Ape che. Aje pAzcAtya zikSaNasaMskRtie ApaNI prAcIna bhAratIya saMskRtine Adarza haNI nAMkhyA che ane tene sthAne strIjAtine strIdharmanu zikSaNa 14
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra10 dharma ane miniAyaka ApavAne badale strIdharmanA Adarzane haNanA zikSaNa ApavuM zarU karyuM che. A zikSaNa nathI paNa zikSaNanuM duSpariNAma che. " AjanI pracalita zikSApraNAlI badalIne jyAM sudhI rASTrIya zikSApraNAlI dvArA UgatI prajAne zikSAdIkSA ApavAmAM na Ave tyAMsudhI rASTranA kalyANanI AzA zI rIte rAkhI zakAya ? ane A tyAre ja banI zake ke jyAre rASTrane A zikSAvibhAga prazAstAviranA hAthamAM hoya ane temanI sUcanAnusAra UgatI prajAne zikSAdIkSA ApavAmAM Ave. jyAre rASTranA sUtradhAranA hAthamAM zikSAvibhAga Avaze tyAre UgatI prajA rASTrIya zikSaNanuM mahattva ane videzIonI kuzikSAnuM duSpariNAma samajI zakaze. A pramANe prazAstAsthavirenI preraNAthI UgatI prajA rASTroddhAranA kAryamAM joDAze tyAre rASTroddhAra acUka thavAne ja emAM zaMkA nathI.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) kuLasthavira [4-4] bhAratavarSa eka meTe deza che eTale ahIM hamezAM vibhAjita zAsanapraNAlI cAlatI AvI che. eka ja zAsaka badhAM kAryone ThIka rItie pAra pADI zake nahi e dRSTie zAstramAM kuladharma ane tenI vyavasthA karanAra kulasthaviranI vyAkhyA karavAmAM AvI che. kulasthavira be prakAranA che. eka laukika kulasthavira ane bIjA lakattara kuLasthavira. laukika kuLadharmanI je samucita vyavasthA kare che eTale kevAM kAryo karavAthI kuLanI unnati thAya che ane kevAM kAryo karavAthI kuLanuM patana thaze e vAtane pUrvApara vicAra karanAra kuLasthavira kahevAya che. je sAce kuLasthavira hoya che te kuLadharmanI rakSA mATe prANa paNa apI de che paNa kuLane kalaMka lagADavA detA nathI. kuLasthavira kuLane ujALanAra sAco kuLadIvo hoya che. jema dIve pote baLe ane bIjAne bALe nahi paNa pitAnA prakAzathI badhAMne ujALe che tema je kuLanAM dareka prakAranAM duHkha
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 dharma ane dharma nAyaka saMkaTa sahana kare che paNa kuLanAM mANasone jarA paNa duHkha ke kaSTa ApatuM nathI ane pitAnA jIvana prakAzathI AkhA kuLane UjALe che te kharekhara kuLadIpaka che. kuLadIpaka banavuM e sarala nathI. kuLadIpaka banavA mATe te dIvAnI mAphaka tanane tAvavuM paDe che ane AkhA kuLane ujALavA mATe AtmajJAnane prakAza pragaTAvavo paDe che. je kuLanI meTAI meLavavA mATe kuLasthavira banI jAya che paNa kuLadvAranuM kAma karatuM nathI te vyakti kuLadIpaka nahi paNa kulAMgAra bane che. kulAMgAra kuLane bhasmIbhUta karI nAkhe che. jyAre kuLadIpaka AkhA kuLane ujALe che. je sAce kuLasthavira heya che te kuLadIpaka hAya che. AkhA kuLamAM kuTuabhAvanAnuM bIja ropavuM e kuLasthaviranuM mukhya kartavya che. je kuLamAM kuTumbabhAvanA hotI nathI te kuLa vadhAre AyuSya bhogavI zakatuM nathI. kuTumbabhAvanA e kuLoddhAranuM mULa che. kuLamAM kuTuMbabhAvanA keLavavA mATe kuLasthavire AkhA kuLanA pratyeka sabhyanI sArasaMbhALa rAkhavI paDe che. pahelAnA samayamAM osavAlamAM paMca kuLasthaviranuM kAma karatuM. osavAlee kevI rIte rahevuM ke vyavahAra rAkhavA ane kuLadharmanI rakSA mATe kyA kayA upAya yojavA vagereno nizcaya te leke ja karatA hatA. A kuLavyavasthAne je lekee teDI che te lokone enuM duSpariNAma sahevuM paDayuM che. kuLasthaviranI upasthitimAM kuLanA siddhAntanI viruddha jaImAMsa, zarAba Adi durvyasanonuM sevana karavAnuM tathA kuLamaryAdA teDI bAlavivAha, vRddhavivAha, anamela vivAha karavAnuM kaI sAhasa karatuM nahi. je kAI kuLamaryAdAnuM ullaMdhana karatuM tene kuLasthavira yogya daMDa ApatA ane tene pUrepUre amala karavAmAM AvatuM. kuLanI maryAdA barAbara sacavAya ane kuLanI zreSTha rItarivAjonuM barAbara pAlana thAya te mATe kuLasthavira pUrepUrI sAvacetI rAkhatA. kuLasthaviranA A mahatvapUrNa padanA bhArane vahana karavA sAdhAraNa manuSya mATe sarala
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvAsthavira 13 nathI. je vyaktie kuLanI pratiSThA sAcavavA jeTaluM vyaktitva keLavyuM, che te ja vyakti kuLasthavira banI zake che ane kulahAra karI kuLane dIpAvI zake che. Aje pahelAnA jevI kuLasthaviranI vyavasthA na hovAne kAraNe atyAre kanyAvikraya, varavikraya, bAlavivAha, vRddhavivAha, anamelavivAha thAya che. eTaluM ja nahi paNa A kuLanAzaka vivAhamAM ghaNuM AMdhaLuM kharca paNa thAya che. atyAre samAjanI je adazA jovAmAM Ave che tenuM mULa kAraNa zodhazuM te spaSTa jaNAze ke yogya kuLasthavira na hevAne kAraNe ja kanyAvikraya, bAlavivAha, vRddhavivAha Adi rAkSasI rItarivAje jIvI rahyAM che, ane bIjAM navA rItarivAjo pedA thatA jAya che ke jethI kuLadharmane nAza thAya che. Aje kuLasthaviranA abhAve dareka kuLamAM kheTAM kharce, kheTAM . vyavahAra, ane bahAranAM ADaMbara vadhatAM jovAmAM Ave che ane e ja kAraNe pahelAM be ke traNa rUpiyAmAM vivAhane kharca thato hato te kuLavyavasthA na hovAne kAraNe atyAre be hajAra ke traNa hajAra jeTale kharca karavA chatAM vivAhanuM kAma barAbara pAra paDatuM nathI. kuLamAM, khATAM kharce vadhavAne kAraNe samAjamAM atyadhika bekArI vadhI che. ane Aje samAjane mATe sAdhAraNa varga garIba hevAne kAraNe vivAhane meTe kharca upADI zakato na hovAthI tene avivAhita rahevuM paDe che. A pramANe pharajIyAta rahevuM paDatuM avivAhita jIvana bhraSTa thayA vinA rahetuM nathI ane pariNAme samAjamAM pApAcAra vadhe che. A pApAcAnuM duSpariNAma samAja ane kuLane sahevuM paDe che. - je kuLanI barAbara vyavasthA hoya te kuLamAM bAlavivAha, vRddhavivAha, anamelavivAha kema thaI zake? kuLane ujALanAra kuLasthavira heya te kuLamAM hajAro rUpiyAnuM pANI karI vilAsitAnAM bIja rope evAM vezyAvRtya, raMDInAca jevAM koMgA rItarivAje kema
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 dharma ane dharma nAyaka cAlI zake? AjanI UgatI prajAmAM jyAM AvAM kharAba kuLasakArA sI'cAtAM hAya tyAM kuLAhAranI AzA krama rAkhI zakAya ? UgatI prajAmAM sArAM kuLasaMskAra| sIMcavAnu kAma kuLasthaviratuM che. AkhA kuLanI kharAkhara vyavasthA karavI ane kuLa unnatine paMthe caDe evAM rItarivAja pracalita karavAM e kuLavire jovAnuM che. kuLamAM khAnapAna, rItarivAja, AcAravicAra zuddha rahe ane kuLadharmanu barAbara pAlana thAya tenI sAvacetI kuLasthavire rAkhavI paDe che. atyAre kuLadharmanuM barAbara pAlana na thavAne kAraNe ja vivAhecchuka yuvakAne pharajIyAta avivAhita jIvana vyatIta karavuM paDe che ane 60-60 varSanA vRddho dhanasattAnAM baLe AzAbharI kumArikA sAthe vivAha karI le che. ane pariNAme thADAM varSa gRhavAsamAM rahIne pAte mRtyune bheTe che ane amedha khAlikAnu jIvana paNa du:khI banAvatA jAya che. eka bAju vRvivAha thAya che jyAre bIjI bAju nAnA nAnA ameAdha bALakAne vivAhanA baMdhanamAM sapaDAvavAmAM Ave che. A e kAraNeAne lIdhe samAjamAM vidhavAonI vRddhi thAya che. A vidhavAomAM keTalIka vidhavA evI paNa hAya che ke jemane pote krANu che, kevI avasthAmAM che! eTalu paNa bhAna heAtuM nathI. A nAnI uMmaramAM kumaLI kumArikAone vidhavA banavAnuM kAraNa kuLamaryAdAnu ullaMdhana ane kuLasthaviranI saMrakSaNanA abhAva che. Aje jAna joDI mAlatAla khAvA mATe mATI mATI baDAI mAranArA virA bahAra nIkaLI paDe che paNa vivAha nyAyayukta che ke nahi? e jonArA vadhu thADA hAya che. prItibhoja tA pahelAM paNa thatAM paNa te prItivRddhi mATe. tyAre kAI ThekANe balAtkArathI prItibhAja karAvavAmAM na AvatuM. atyAre je jAtibheAja karAvAvamAM Ave che te jAtinA daMDa vasula karavA mATe karAvavAmAM AvatuM hoya che. lAkA jAtibheAja karavA mATe kkhANa kare che paNa pAchaLathI teonI zI durdazA thaze tenuM dhyAna rAkhatA nathI. je sthiti jAtibheAjanI che tethI kharAba sthiti 'mRtyubhAjanI che. mRtyubAthI kuLanI
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 kuLasthavira dhanasaMpatti, zarIrasaMpattine ghaNe ja hAla thAya che. paNa A badhuM kuLasthavira vinA koNa samajAve ? atyAre kuLasthaviranA abhAve jyAM juo tyAM kuLamaryAdAnuM ullaMghana karavAmAM Ave che, khoTAM rIvAjo, khoTA kharce vadhAravAmAM Ave che. kuLavyavasthA na hovAne kAraNe samAjanA TUkaDe TUkaDA thaI gayA che. ane sAmAjika jIvana duHkhI banatuM jAya che ane kuLadharmane nAza thate jovAmAM Ave che. laukika kuLanA uddhAra mATe jema kuLa sthaviranI AvazyakatA rahe che tema lakattara kuLane uddhAra mATe lakattara kuLasthaviranI paNa jarUra rahe che. sAdhusamAja e lokottara kuLa che. sAdhusamAjanA niyamapAlananI badhI javAbadArI guru upara rahe che eTale guru e lekejara kuLanA sthavira che. ziSyavargane AcAradharmanuM zikSaNa ApavuM, ucita AvazyakatAonI pUrti mATe egya sAdhano pUrAM pADavAM e gurunuM kartavya che. ziSyone bhaNAvI gaNavI vidvAna banAvavA e paNa gurunuM ja kartavya gaNavAmAM AvyuM che. je koI guru pitAnA 10-20 gya ziSyane ja bhaNave ane bAkInA ziSyone zikSA na Ape te te guru kulasthavira kahevAya nahi. je kuLasthavira bALakane bALakogya ane vRddhone vRddhogya zikSA Ape che ane temanI yogyatAnusAra sArasaMbhALa rAkhe che te kuLasthaviranuM kuLa hamezAM pavitra rahe che. je pramANe laukika kuLasthavira kuLadharmanA pAlana karavA-karAvavAnI badhI vyavasthA kare che te ja pramANe je guru pitAnA kuLanA badhA sAdhuone kuLadharmanA pAlanamAM daDha banAve che, te lekettara kulasthavira che. lekettara kulasthaviranA banAvelA niyamene bhaMga karanAra mATe daMDavidhAna paNa batAvavAmAM Avela che. e prAyazcittamAM dazamuM prAyazcitta antima sajA che. A chelluM prAyazcitta ene ja devAmAM Ave che ke je manuSya kuLamAM rahI kuLano nAza kare che, saMdhamAM rahI saMdhane nAza kare che athavA gaNamAM rahI gaNune nAza kare che.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka dharma ane dhanAyaka sAdhu, jo mahAvratAnA mULathI bhaMga kare te tenI adhikamAM adhika sajA, navI dIkSA che. parantu jo gaNumAM bheda pADe tA tene dazamuM prAyazcitta che. Anu pradhAna kAraNa e che ke jo kAI sAdhu vyaktigata aparAdha kare tA te eklA ja bhraSTa thAya paNa jo kuLa, saMdha ke gaNamAM bheda pADe te AkhA kuLane ke sadhane hAni pahoMce che. mATe e bhUlecUke paNu bhUlavuM na joIe ke je vyakita kuLane chinnabhinna kare che te duSkarma bAMdhe che ane AkhA kuLanA aparAdhI bane che. kuLamAM kulInatA pragaTAvavI ane kuLane ujjavala banAvavuM e kuLaviranA dhama che. kuLadIpaka banavA mATe kuLavit AtmabhAga ApI khIjAte potAnA jJAnaprakAza vaDe prakAzita karavA jeTalu` vyaktitva pragaTAvavuM. joi e.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNasthavira-gaNanAyaka mAnavakuLa aneka nAnAM moTAM kuTuomAM vaheMcAeluM che. A badhAM kuTuomAM paraspara premasaMbaMdha, snehasaddabhAva tathA gya vyavasthA jaLavAya te mATe badhAM kuTumbanuM eka madhyastha maMDaLa sthApavAmAM Ave che je "gaNe athavA "kuTumba samUha" e nAmathI oLakhAya che. A gaNuM nuM mukhya kAma kuLanI maryAdA sAcavavAnuM ane kuLanI yogya vyavasthA karavAnuM hoya che. je vyakti A gaNataMtranuM barAbara niyaMtraNa ane saMcAlana kare che te gaNasthavira ke gaNanAyaka tarIke oLakhAya che. - prAcIna samayamAM gaNataMtra-prajAtaMtranI praNAlI bahu pracalita hatI. bha. mahAvIranA samayamAM aDhAra gaNarAjyo hatAM ane e gaNarAjya paraspara bahu ja salAhasaMpathI rahetAM ane gaNarAjyanI yogya vyavasthA karatAM. A aDhAra gaNarAjyane gaNasthavira ceTaka hate. jainasamAM gaNanAyaka ceTakane je kAMI jIvanaparicaya maLe che te uparathI gaNavira kevo hovo joIe tene spaSTa khyAla Ave che.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane dharma nAyaka magadhadeza, je vartamAna samayamAM bihAra nAme oLakhAya che, tenI uttare vaizAlI nAme eka prasiddha nagarI hatI. A vaizAlInagarI gaNarAjyamAM hatI. A gaNarAjyA adhinAyaka ceTaka hatA. te vakhate vaizAlI gaNarAjya jevAM khIjAM paNa ghaNAM gaNarAjyA hatAM jemAM kusInArA, pAvA, kuNDapura Adi pradhAna gaNarAjyA hatAM; A badhAM gaNarAjyA gaNataMtra ke prajAtaMtra (Republic) rAjyA hatAM. A gaNarAjyAnuM niyaMtraNa ane saMcAlana gaNanAyaka ceTaka karatA hatA. 218 A gaNataMtronuM saMcAlana Adhunika prajAtaMtra rAjyAnI jema thatuM. A badhAM gaNarAjyAmAM kSatriya kuLanA agresarAnI kausIla (sabhA) mukhya kAma karatI hatI. A gaNataMtramAM je je jAtie sammilita hatI te peAtAnA eka pratinidhi cUMTI gaNataMtramAM mAkalatI. gaNataMtranI sabhAnI vyavasthA ekadama suMdara hatI. e sabhAmAM eka zAsana-prajJApaka niyukta karavAmAM AvatA ke je AvelA sadasyAne temanuM sthAna batAvatA. sadasyAnI upasthiti paryApta thaye kAIpaNu prastAva sabhA samakSa mUkavAmAM AvatA. A kriyAne natti ( jJapti ) kahevAmAM AvatI. vijJapti karyAM pachI prastuta prastAva upara vicAra karavAmAM AvatA ane prastAva svIkRta karavAmAM Ave ke nahIM e viSe traNavAra pratyeka sadasyane pUchavAmAM AvatuM. jo badhA sadasyA prastAvane svIkRta karavAmAM sahamata thatA teA prastAva pAsa karavAmAM Avate ane jo temAM matabheda thatA tA matagaNanA karavAmAM AvatI. A gaNataMtranI sabhAnAM niyamepaniyame paNa dhaDavAmAM AvatAM ane tenuM kharAkhara pAlana karavAmAM AvatuM. gaNata MtranI sabhA bahumatithI kAma karatI hatI. sabhAmAM je prastAva svIkRta karavAmAM AvatA te prastAvane kA rUpamAM pariNata karanAra 'gaNanAyaka' Chief Megistrate kahevAmAM AvatA. gaNanAyakane sahakAra ApavA mATe uparAjA, bhaMDArI, senApati vagere paNa
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNavira 219 niyukta karavAmAM AvatA. gaNataMtra nyAyAlaya eka Adarzo DhaMganuM hatuM, ke jyAM sastA ane sAceA nyAya ApavAmAM AvatA. gaNataMtranA sadasyAne jyAM darabAra bharavAmAM AvatA te sthAna Town hallnA nAme oLakhAtuM. gaNanAyaka ceTaka gaNarAjyAnI suvyavasthA karavAmAM kuzaLa hatA. badhAM gaNarAjyAnA adhinAyako tenuM netRtva svIkAratA ane tenI AjJAne zirAdhAya karatA. ceTaka peAte Aya, dIpta ane aparAbhUta-koIthI gAMjyA na jAya evA hatAM. tenI apratima pratibhAzakti AgaLa badhA namatuM ApatA. prajAne sukhI banAvavA mATe pAtAthI te zakya prayatnA karatA. anyAya sAme te jehAda jagavatA ane nyAyanI AgaLa namatuM ApatA. A tenI gaNanAyaka tarIkenI khAsa vizeSatA hatI. mahArAja ceTaka gaNunAyakanAM guNAthI sapanna hatA. ane tethI ja khIjAM gaNarAjyAnA adhinAyako tenI AjJA zirAdhA karatA. eka vakhata mahArAja ceTakane gaNanAyaka tarIkenI kaDavI pharaja bajAvavAnu jokhamabharyuM kAma mAthe AvI paDayuM. prasaMga evA hatA ke, mahArAja ceTakanA bhANeja magadhAdhipati koNike peAtAnA bhAI vihalakumAranA bhAgamAM AvelA hAra-hAthI jhUMTavI levA mATe vihA kumAranI sAthe anyAya karyAM. vihalakumAra gabharAyA ane mahArAja ceTakanI zaraNe AvyeA. gaNanAyaka ceTake viThThalakumAranI badhI vAta zAntipUrvaka sAMbhaLyA bAda kahyuM ke, mahArAja koNikanA A anyAya che. hAra-hAthI upara tenA jarApaNu adhikAra nathI. magadhAdhipati koNika ane vihallakumAra baMne gaNanAyaka ceTakanA bhANeja hatA. eka anyAyane paMthe hatA ane bIjo nyAyane paMthe hatA. anyAyane pratikAra karavA ane nyAyane pracAra karavA e gaNataMtranu dhyeya heAya che. Aje gaNataMtranA dhyeyane siddha karavAnA zubha prasaMga sAMpaDayA hatA. gaNunAyaka ceTake badhAM gaNarAjyAnA adhinAyakone ekaThA karyAM ane gaNadharma upara AvelI pharajane bajAvavAnA hetu samajAvyeA. badhAM
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ -220 dharma ane dharma nAyaka gaNarAjyAnA adhinAyake ngame te bhAge mahArAjA ANikanA anyAyanA pratikSara karavA ane Azraye AvelA vihAkumArane nyAya apAvavA gaNanAyaka ceTakane Agraha karyAM. gaNanAyaka ceTaka upara Aje evI pharaja AvI paDI hatI. gaNudharmanI rakSA ane khIjI bhANejonI rakSA. magadhapati koNika paNa bhANeja hatA ane vihallakumAra paNa bhANeja hatA. paNa magadhapati kANika anyAyane paMthe hAvAthI tene pakSa na letAM niHsahAya viThThallakumAranA pakSa lIdhA. ceTaka keTalA badhA niSpakSa ane nyAyapriya hatA tenA paricaya atre ApaNane maLe che. gaNanAyaka ceTake sarvaprathama te magadhapati koNikane be traNa vAra nyAyane mArge AvI samAdhAnI karavAnA saMdezA pAThavyAM, paNa sattAnA unmAdamAM bhrAtRpremane bhUlelA magadhapati koNike gaNanAyaka ceTakanI zubha salAhane avagaNI kADhI ane yuddha mATe taiyArI karavAnuM kaheNu mekalyuM. mahArAja ceTake badhAM gaNarAjyAnAM adhinAyakone yuddha mATe taiyArI karavAnI AjJA karI. Akhare bhayaMkara yuddha thayuM. jo ke daivI sahAyathI magadhapati koNika e yuddhamAM jItyA paNa gaNanAyaka ceTake tathA tenA sahAyaka khIjA gaNanAyakoe prANanA bhAge paNa gaNadhama no pratiSThA jALavI ane peAtAnI gaNunAyaka tarIkenI pharaja bajAvI. uparanA zAstrIya dRSTAnta uparathI gaNanAyaka kavA hAvA joIe ane tenA upara keTalI badhI gaMbhIra javAbadArIo hAya che tene sAmAnya paricaya maLe che keH-- gaNanAyake gaNataMtranI vyavasthA ane pratiSThA sAcavavA mATe samaya ane zakitane bhAga ApavA paDe che. gaNanAyake peAtAnA sahakArI gaNarAjyAnA adhinAyakonAM hRdaya jItavA mATe premabhAva ane vyakitatva pragaTAvavAM paDe che. 6 * jIeH niracAvali sUtra' ane 'bhagavatIsUtra'mAM Avela rathamUsala ane mahAzilAka Te yuddhanuM varNana
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara1 gaNasthavira gaNanAyake anyAyanA pratikAra ane nyAyanA pracalana mATe hamezAM sakriya prayatna karavo paDe che. ke gaNanAyake gaNadharmanI rakSAthe prANArpaNa jeTaluM AtmabaLa keLavavuM paDe che. te - gaNanAyake gaNadharmanI pratiSThA AgaLa svajanane saMbaMdha teDavo paDe che. gaNanAyake gaNataMtrane Azraye AvelA keIpaNa Azritane tana, mana ane dhanathI rakSA karavI paDe che. gaNanAyake keIpaNa prakArane pakSapAta choDI niSpakSa ane nyAyapriya thaI rahevuM paDe che. gaNanAyake gaNadharmanI rakSA ane pratiSThA prANanA bhoge paNa sAcavavI paDe che. gaNanAyake prajAnA sukhaduHkhanI dinarAta cintA karavI paDe che. gaNadharmanI pratiSThA arthe gaNanAyake keTale Atmabhoga Apavo paDe che te ApaNe joyuM. paNa A sivAya gaNanAyake gaNudharmane vadhAre vyavasthita ane vyavahArya karavA mATe ghaNIvAra temAM yogya parivartana paNa karavuM paDe che. gaNanA niyamamAM parivartana ane parivardhana karavAthI ghaNIvAra gaNataMtranA rAjya nArAja paNa thAya che; paNa je sAce gaNanAyaka hoya che te keInI rAjIkhuzIthI phulAto nathI tema koInI nArAjIthI gabharAtuM nathI. te te gaNadharma vyavasthita kema thAya ane gaNataMtranuM saMcAlana ane niyatraMNa barAbara kema thAya ane tethI prajAne vizeSa sukhazAnti kema pahoMce e ja cintA hamezAM gaNanAyakane rahyA kare che. je gaNanAyaka gaNataMtramAM "Ama karavAthI amuka nArAja thaze te" ema dhArI yogya parivartana karatAM kare che te gaNasthavirapadane zobhAvI zakatA nathI. mATe sAro gaNanAyaka te te ja che ke, je dezakAlAnusAra gaNudharmanA niyamapaniyamamAM
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 dharma ane dhanAyaka pariva`na karI gaNata Mtrane vyavasthita khanAve che ane te dvArA prajAne sukhazAnti pahoMcADe che. jema leAkA garamInA divaseAmAM jhINAM kapaDAM pahere che ane zaradInA divaseAmAM garama kapaDAM pahere che. Rtu anusAra A / parivartana kalyANakArI mAnavAmAM Ave che; tema dezakAlAnusAra gaNutaMtramAM yeAgya parivartana karavuM ati Avazyaka che. eka pustakamAM ema vAMcavAmAM AvyuM hatuM ke je vastumAM parivartana thatuM nathI te vastu TakatI nathI, te naSTa thaI jAya che, A vAta satya lAge che, kAraNa ke e pratyakSa dekhAya che ke vRkSa paNa jUnAM pAdaDAM pheMkI de che ane navAM pAdaDAM dhAraNa kare che. jo A parivartana vRkSamAM na thAya tA vRkSa vRkSarUpe TakI na zake. jainazAstrAmAM paNa pratyeka vastu utpAdavyayadhauvyAtmaka mAnavAmAM AvI che. sArAMza ke gaNanAyake samayAnusAra gaNadharma mAM yeAgya parivartana karavuM joIe. jo gaNanAyaka samayadhI ane samajadAra na heAya tA gaNadharmamAM karavAmAM AveluM parivartana gaNudhama mAM vyavasthA karavAne badale avyavasthA karI nAMkhe che. eTalA mATe gaNanAyakane dezakALanu nAna avazya hAvuM joI e. je vyakti gaNataMtranI vIkharAyelI zaktinuM saMgaThana karI tenA gaNudhane vyavasthita karavAmAM sadupayeAga kare che ane te dvArA prajAjIvanane sukhI banAve che te vyakti gaNusthavira banI zake che ane AtmabhAga tathA karttavyapAlanadvArA te gaNusthavirapadane dIpAvI zake che.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) saMghasthavira [ saMpa-verA ] jainazAsanamAM saMghanuM sthAna ati mahattvanuM che. saMdha eTale jainazAsana sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA ema caturvidha saMgha che. A caturvidha saMdhanI pratiSThAmAM dharmanI pratiSThA rahelI che. kAraNa ke A caturvidha saMghanA pAyA upara ja jainazAsana TakI rahyuM che. je saMghanA AdhAre dharma TakI rahelo che te saMdha jo zithila hoya te dharma kema TakI zake? eTalA mATe saMdhanI suvyavasthA jALavavA mATe saMdhasthaviranI AvazyakatA zAstrakAroe batAvI che. sakaLa saMghanuM saMcAlana karavuM eTale caturvidha saMghanI samucita vyavasthA karavI; e saMdhasthaviranuM mukhya kartavya che. saMdha be prakAra che. lAkika saMdha ane lekettara saM5. zrAvaka ane zrAvikA laukika saMdhanA sabhyo che ane sAdhu ane sAdhvI e lekottara saMdhanA sabhyo che. laukika saMdhasthavira laukika saMdhanI vyavasthA kare che ane kettara saMdhasthavira kera saMdhanI vyavasthA
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 dharma ane dharmanAyaka zrAvaka tathA zrAvikA banene saMdhamAM samAna adhikAra che. bannenA parasparanA sahakAra vinA saMdhanuM kAIpaNa kAma vyavasthita cAlI na zake. laukika saMdhanA A be mahattvanA aMge mAMnuM keI eka aMga pAMgaLu bane athavA banAvavAmAM Ave te laukika saMdha AgaLa cAlI na zake. jJAna, darzana, cAritrane jIvanamAM utAravA mATe je zrAvakazrAvikA bane sakriya prayatna kare te laukikasaMghanI unnati thayA vinA na rahe. laukika saMghane mukhya Adarza laukika jIvanane vyavasthita ane Adarza banAvavAnuM che, paNa jIvanane Adarza saMghasthavira vinA keNa samajAve ? je saMghasthavara saMdhanA niyame paniyama anusAra saMdhanI vyavasthA kare te saMdhanI unnati avazya thAya. paNa saMghanI barAbara vyavasthA karavA mATe saMdhasthavire jJAna, darzana ane cAritrane jIvanamAM sthAna ApI vyaktitva keLavavuM paDe che. jyAre saMghasthavira prabhAvazAlI ane dUradaSTa bane che tyAre saMdha pragatinA paMthe avazya jAya che. atyAre sAcA saMdhasthaviranA abhAve saMdhanuM joIe tevuM baMdhAraNa jevAmAM AvatuM nathI ane tethI saMghajIvana paNa vyavasthita cAlatuM nathI. atyAre saMdhasthaviranA abhAve zrAvaka ane zrAvikAnuM jIvana kSINa banI gayuM che. bannene joIe tevo vikAsa thata nathI, eTalA mATe zrAvaka ane zrAvikAnuM jIvana vikasita thAya e mATe saMdhanuM baMdhAraNa barAbara ghaDI vikAsanAM kSetre khelavAnI saMdhasthavire vyavasthA karavAnI jarUra che. saMdhanuM zemAM kalyANa raheluM che e eka mAtra daSTibindu saMdhasthaviranI samakSa levuM joIe. saMdhasthavire dravya, kSetra, kAla pramANe saMdhanA baMdhAraNamAM parivartana karI saMghanA niyamone vyavahAramAM lAvavA joIe ane sonnati mATe sakriya prayatna karavAM joIe. sonnati mATe saMghasthavire sarvaprathama saMdhamAM suMdara saMgaThana karavuM joIe. je saMdhamAM suMdara saMgaThana haze te saMdhanuM saMcAlana
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghasthavira barAbara cAlaze, emAM zaMkAne sthAna nathI. je saMghasthavira samaya ane dharma nahi hoya te saMdhanuM saMcAlana barAbara thaze nahi ane pariNAme saMdhane kSati pahoMcaze. saMdhasthavire e bhUlecUke paNa bhUlavuM na joIe ke tenI javAbadArI eka senApatithI paNa vizeSa che. jema senApati samayajJa na hoya te senAne pitAnA kAbumAM barAbara rAkhI zakatA nathI tema je saMdhasthavira samayajJa ane dharmajI na hoya te Akhe saMdha avaLe mArge caDI jAya ane tethI saMghane ghaNuM ja dhakake pahoMce. eTalA mATe saMghasthavira prabhAvazALI, dUradaSTA ane niHsvArthI he joIe. jema laukika saMdhasthaviranuM kAma laukika saMghanI vyavasthA karavAnuM che tema lettara saMdhasthavire lekettara saMdhanI samucita vyavasthA karavAnI hoya che. saMdhamAM koI prakArano asaMtoSa pedA na thAya. vigraha pedA na thAya, mAmAlinca na vadhe te mATe saMdhasthavire khUba ja sAvacetI rAkhavI paDe che. je kaI saMdhamAM bheda pADe, vigraha kare tene daMDa devAne saMdhasthavirane adhikAra che. saMdhamAM zAti sthApavA mATe dareka prakAranA prayatno karavA e saMghasthaviranuM mukhya kAma che. je tyAga ane sevAbhAvadvArA sakaLa saMdhanuM saMcAlana kare che ane sannati kare che te saMdhasthavira tarIke pitAnuM pada dIpAvI zake che.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) jAtisthavira-samAjasthavira [ jJAti-therA] mAnavasamAja, pazusamAja, pakSIsamAja ane prANIsamAja e badhA samAjenuM sUkSma avalokana karavAmAM Ave te spaSTa jaNAze ke manuSya, pazu, pakSI dareka prANIo pitAne sajAtIya sahacAra zelve che, sajAtIonuM saMgaThana karI samAja UbhuM kare che ane te samAjamAM salAhasaMpathI rahI sukhamaya jIvana gALe che. AvI samAjavyavasthA bahu lAMbA kALathI bhAratamAM cAlI Ave che ane tethI bhAratIya saMskRtimAM tenuM sthAna ghaNuM mahatvanuM che. mAnavajAti eka che, pazujAti eka che ane pakSI jAti paNa eka che. paNa pazupakSI jAtimAM jema mera, popaTa, gAya, bheMza Adi aneka peTAjAtione samAja judo judo hoya che tema mAnavajAti eka che paNa temAM paNa varNabheda ane jAtibhedane lIdhe aneka peTAjAtio che ane e dareka peTAjAtione samAja paNa judA judA che. samAja e kaI vyaktivizeSa nathI, paNa e vyaktioe pitAnA sAmAjika hita mATe saMgaThana karI gaThaveluM taMtra che. pitAnuM
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtisthavira 227 ane potAnI jAtinuM taMtra vyavasthita cAlI zake ane pote ubhA karelA samAja sukhI ane te mATe samAjanI vyavasthA karavAmAM AvI che. vyakti ane samAja e bannenA tAdAtmya saMbaMdha che. vyaktinA AdhAre samAja TakelA che ke samAjane AdhAre vyakti jIvI rahI che e kahevuM kaThaNa che. eTalA ja mATe vyaktinA utthAnamAM samAjanuM utthAna ane vyaktinA vinAzamAM samAjane vinAza rahelA che. AkhA samAjanuM taMtra vyaktinA hAthamAM raheluM che. pratyeka vyakita samAjanu eka pradhAna aMga che ane samAja e vyakitaone che. pratyeka vyaktie vicAravuM joIe ke, 'huM samAjA chuM ane samAja e mArA che,' A prakAranI samAjabhAvanA-jJAtibhAvanA jyAM pravarte che te samAja ke jJAti hamezAM pragatinA paMthe che ema samajavuM joIe. kuTumba, samAja ke jJAtinI kharAkhara vyavasthA jALavavA mATe pratyeka vyakitae vargo UbhAM kare che. paNa jo te vargA kuTumba, samAja ke jJAtimAM vargavigraha ke vADAvADI UbhAM kare te mAnavuM joIe ke e varSAM kuTumbanI, samAjanI ke jJAtinI vyavasthA karavAne badale avyavasthA kare che ane rakSaNa karavAne badale bhakSaNa kare che. AvI avasthAmAM samAja ke jJAtinuM baMdhAraNa sudhAravuM athavA navuM dhaDavuM e jAtisthaviranuM mukhya kAma che. je manuSya samAjotthAna mATe tana, mana ane dhanathI satata prayatna kare che ane samAjanuM niyatraNa ane saMcAlana kharAkhara kare che te vyakita samAjasthavira kahevAya che. samAjavire e bhUlavuM na joIe ke, e samAjane sevaka che. tema nAyaka paNa che. samAja ane jJAtimAM kevA rItarivAjonuM pracalana karavAthI jJAtinuM hita thAya ane kayA ritarivAjone nAza karavAthI jJAti samAjanuM kalyANa thAya e viSe dezakALa pramANe vicAra karavAnu ane vicArane kAryaMmAM pariNata karavAnuM kAma samAjasthaviratu che.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 dharma ane dharma nAyaka samAja ke jJAtimAM keTalA Rtijane bekAra che, keTalA duHkhI che, keTalA ajJAna che ane kyA mArge e jJAtijanomAM jJAna, udyoga ane dhaMdhArojagArane pracAra thAya vagere samAjanAM vyavahAraviSayaka temaja lagnaviSayaka aneka vicAraNIya prazno viSe UMDo vicAra karI tene ukela lAva e jAtisevakanI khAsa pharaja che. je Tharela buddhivALe, kartavyaparAyaNa ane vicArazIla hoya che te ja jAtinI sevA bajAvI zake che. je utAvaLI, vADIyA ane laDAIkhera jAtinI sevA karavA mATe bahAra paDe che te jAtinI sevA karI zakatA nathI. kAraNa ke samAjamAM evA ghaNuM mANaso hoya che ke je jAtisevA karanArane hatotsAha paNa karI nAkhe che. paNa evA samaye kSamatA dhAraNa karI kartavyaparAyaNa rahevuM emAM ja jAtisevakanI zobhA che. pratyeka jAtimAM anubhavI jAtisevakenI AvazyaktA bahu rahe che. kAraNa ke, je jAtisevaka anubhavI na hoya te samAjamAM ane jJAtimAM aneka anartho pedA thavAnI AzaMkA rahe che. yuvakaedaya evuM kArya paNa hAtha dharI bese che ke je kAryane samAja apanAvavA taiyAra na hoya; eTalA mATe je vyaktie 60 varSa sudhI samAja ke jAtine anubhava meLavyo te ja vyakti samAjasevaka tarIke sArthaka nIvaDI zake che ema zAstrakAre kahe che. Aje anubhavahIna mANase samAjasevakanuM pada levA taiyAra thaI jAya che. paNa jyAre samAjavyavasthA karavAnuM duHsAdhya kAma mAthe AvI paDe che tyAre dUra khasI jAya che. eTale Aje anubhavI jAtisevaka na hevAne kAraNe ja samAja ane jAtinI vyavasthA barAbara jovAmAM AvatI nathI. Aje yuvAne upara e Aropa DhoLavAmAM Ave che ke teo samAjasthitinA ajJAnane kAraNe samAjoddhArane nAme samAjahAni
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtisthavira 229 karI rahyA che. paNa A vAta ekAnta sAcI nathI. UlaTuM keTalAka vRddho yuvakanI apekSA adhika avicArI ane uchaMkhala jovAmAM Ave che. teo kharAba rUDhione pakaDI rAkhe che ane bAvA vacce pramANane mahattva ApI samAjahAni karatA rahe che ane yuvAne kharAba rUDhione uccheda karavAnuM kahe che to teo nArAja thaI jAya che. paNa teo ema nathI samajatA ke kharAba rUDhione kAraNe samAja ke jJAtinuM keTaluM badhuM adhaHpatana thatuM rahe che. je sAcA samAjasevake ane jAtisevake hoya te teo yuvAna ane vRddhone samAjoddhArane mArga batAve; paNa jyAM sAro samAjasevaka ja na hoya tyAM samAjasudhAranI vAta ja kyAM rahI ? Aje samAjasevakanA abhAve jyAM juo tyAM yuvake bekAra banI Adarza hIna thaI ahIMtahIM bhaTakayA kare che. samAjanI kharekhara bahu durvyavasthA che. jyAM sudhI samAjanI A durvyavasthA dUra karI suvyavasthA karavAmAM na Ave tyAM sudhI samAjasudhAranI AzA rAkhavI nakAmI che. laukika jAtisthaviranI mAphaka lekettara jAtisthavira paNa heya che. jokettara jAtinA niyamopaniyama ghaDI tenuM barAbara pAlana karAvavuM ane dezakAlAnusAra lakattajjAtimAM sadhana karI sAdhusamAjane pragati paMthe laI javuM ane te dvArA mAnavasamAjanuM kalyANa sAdhavuM e temanuM mukhya kartavya heya che. samAja ke jJAtinA sudhAra mATe dareka zakya upAye laI samAjehAra karavo e samAjasevakanuM kartavya che. A kartavyapAlanamAM samAja, jJAti ane dharmanuM kalyANa raheluM che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) sUtrasthavira [ kura-the ] na hi jJAnena sadRzaM pavitramiha vidyate / AkhI duniyAmAM jJAna jevI keI bIjI pavitra vastu nathI. jaLathI zarIrazuddhi karI zakAya che paNa jIvanazuddhi karavA mATe te jJAnanI AvazyakatA rahe che. jJAna e aMtaracakSu che. e aMtaracakSunA prakAzathI ajJAnAMdhakAra dUra bhAge che ane jJAnajyoti pragaTe che. je vyakti pitAnA jJAnacakSune prakAza ajJAnAMdhakAramAM bhaTaktAM prANuMene ApI jJAnane mArga batAve che te vyakti jJAnamArgane batAvanAra gaNAya che. zAstranA zabadomAM te "sUtrasthavira" kahevAya che. sUtra eTale kevaLa sUtravAcana ke sUtranuM paThana nahi. paNa satra eTale sadvastune anubhavamAM utArI tene viveka kare. je vyakti sUtrakathita vastune anubhavamAM utArI viveka kare che ane potAnA satya anubhavajJAnane janasamAjamAM pracAra kare che te 'sUtrasthavira' kahevAya che. sUtrajJAnane vAMcana karavuM ane tene anubhavamAM utAravuM e banne bhinna vastu che. satrajJAnanuM vAcana karavuM sarala che. paNa ene anubhavamAM utAravuM kaThina che. varSonA varSo sudhI anubhavonA akhatarAo karyA pachI sUtrajJAnane viveka pragaTe che, tyAre sUtrajJAnane sAra samajAya che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrasthavira 231 mUtrajJAnane sAra janasamAjane samajAvavA ane tenA pracAra mATe sakriya badhAM prayatno karavAM e sUtrasthaviranI pharaja che. sUtrasthavira sUtrajJAnanA pracAra karavA mATe sarvaprathama janasamAjane zraddhA-AtmavizvAsanI upayeAgitA samajAve che. jyAre sUtrasthavirane lAge che ke janasamAje jJAnane dhAravAnI bhUmikA bAMdhI lIdhI che tyAre jJAnanI mahattA samajAve che ane jJAnane sakriya rUpa ApavA mATe preraNA Ape che. kAraNa ke sUtrasthavira kharAbara samaje che keH- zradghAnadimate jJAna" arthAt zraddhAvAna vyakti ja sUtrajJAnane adhikArI banI zake che. je vyakitanI jijJAsAvRtti jAgrata thaI nathI, je sAMbhaLavA utsuka nathI, je khareA zrAvaka thayeA nathI te vyakita jJAnApAna kema karI zake ? eTalA mATe sUtrasthavira jJAnane pracAra karavA mATe janasamAjamAM sarvaprathama zraddhAbuddhi ane jijJAsAvRtti jAgrata kare che ane pachI jJAneApadeza Ape che. khAkI je ajJAnI, azraddhALu ane sazayAtmA hoya che te jJAnaprApti karI zakatA nathI. O je anubhavavRddha ane jJAnavRddha sUtravira heAya che e sUtradharmane pracAra ane tenuM pAlana barAbara kema thAya enI hamezAM cIvaTa rAkhe che. ane sUtrajJAnanA pracAra vizeSa thAya te mATe jagyAjagyAe dharmAMpadeza Ape che. jo kAI jijJAsu zrAvaka sUtradharmamAM zraddhAsuddhie kAI prakAranI zaMkA kare te te zaMkAnuM samucita samAdhAna kare che. zAstranA majJa sUtrasthaviranuM e kavya che. vartamAna samayamAM ajJAnAMdhakAra eTalA badhA phelAI gayA che ke janasamAjamAM ajJAnatAne kAraNe dharma prati udAsInatA vadhatI jatI jovAmAM Ave che. dharmAMdyota karava mATe ajJAnAMdhakArane dUra karI jJAnaprakAza cAre bAju phelAvavAnI ati AvazyakatA che. jyAM jJAnajyeAti pragaTaze tyAM ajJAna, azraddhA eka kSaNa paNa TakI nAha zake; paNa sUtrasthavira vinA jJAnantyAti kANa pragaTAve ? sUtrasthavira e jJAnajgyAtira che. sUryanA prakAzathI jema aMdhakAra eka kSaNa paNa TakI zakatA nathI tema jJAnasUryanA udayathI ajJAna ane azraddhArUpa aMdhakAra ekakSaNa paNa TakI zakavAnA nathI.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) paryAyasthavira saMyama sthavira [ pirA-cheDA ] jJAnasya phalaM virtiH| jayAre sUtrajJAna AcAramAM Utare che tyAre jIvanamAM saMyama pragaTe che. ane vIsa vIsa varSo sudhI sUtrAnusAra saMyamanI sAdhanA karyA bAda je vyakita saMyatAtmA eTale ke jeNe jJAnapUrvaka zarIra, mana, buddhi ane AtmAne pitAnA vazamAM karI lIdhuM che e jitendriya bane che, te vyakita "saMyamasthavira" kahevAya che. saMyamasthavira banavA mATe keTakeTalAM varSo sudhI jJAnapAsanI sAthe AtmadamananI vidyA bhaNavI paDe che ! tyAre varSonAM varSo sudhI sAdhaka puruSa jJAnanI upAsanA kare che te tene jJAnasiddhi thAya ane pote sazarIra-zAstrarUpa banI jAya emAM zuM Azcarya ? paNa kevaLa jJAnasiddhi karyuM chavanasiddhi sadhAtI nathIne ? jIvanasiddhi mATe te jJAnasiddhinI sAthe saMyamasiddhi AvazyakatA che. ane saMyamanI siddhi mATe te sAdhapuruSe zAstramAM kahela yamaniyamane jIvanamAM mUrta svarUpa ApavuM paDe che. A pramANe jyAre jJAna ane saMyamane, vicAra ane AcArane sumeLa
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAyasthavira 233 sadhAya che. tyAre jIvanazuddhinI saurabha cAre bAju prasare ane aneka puNyAtmAonAM jIvana saMyama saurabhathI suvAsita thAya e svAbhAvika che. paNa jJAna ane saMyama ane AcAra ane vicArane sumeLa sAdha ane saMyamasthaviraparyAyasthavira banavuM e sAdhAraNa janA mATe zuM ! badhA munivare mATe paNa saraLa nathI. "saMyamane mArga che zUrAno e dharmokita saMyamadharmanA pAlananI duSkaratA samajAve che. je vyakita A duSkara saMyamadharmane jIvanamAM utArI jJAna ane saMyamane samanvaya karaze te vyakita potAnA jIvanane siddha, buddha ane mukta banAvI zakaze; emAM zaMkA nathI. upara varNavelAM daza dhamene sAra te A saMyamadharma che. je saMyamadharmane dharmanA sAra rUpe samajI jIvanamAM sAgapAMga utAraze te dharmAmRtane pAmaze ane jIvanane ajarAmara banAvI zakaze. dhammo maGgalaM dhammo saraNaM / dharma sAcuM maMgala che. dharma sAcuM zaraNa che. rAjA rAtti rAtriA IP
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayogI jaina pustako bhagavAna mahAvIranA | jaina darzana | bhagavAna mahAvIrane daza upAsakA saMyamadharma 2 ki. ATha AnA ka. be rUpiyA || kiM. eka rUpiyo sanmatitaka bhagavAna mahAvIrane AcAradhama kiM. bAra AnA bhagavAna mahAvIranI dharmakathAo | kiM. eka rUpiyA jaina draSTie brahmacarya vicAra phiM. pAMca AnA dIrdhatapasvI mahAvIra kiM. be AnA AdhyAtmika vikAsakrama kiM. cha AnA jaina sAhityanA advitIya lekhaka tarIke 5. sukhalAlajI, pa. jinavijayajI, pa. becaradAsajInI pratiSThA eTalI jANItI che ke temanI kRti viSe kAMI lakhavAnI | jarUra nathI. jaina darzana ane jaina sAhityanAM junAM temaja navAM pustake amAre tyAMthI maLaze. te mATe pUcho athavA maLe. gurjara grantharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda. | Advance P. Ahmedabad.