Book Title: Agam Satik Part 11 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 3
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009002/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda 1 1. anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 11 mAM che.. bhagavatI-3] -: anuvAda-zreNInA sarjaka : "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA. - - zataka-9-thI muni dIparatnasAgara AraMbhIne tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa -0- zataka-12-sudhI Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. * TAIpa seTIMga Si : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 11/1] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 11] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI papU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI A devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasahAyako anudAna dAtA Agama saTIka anuvAdanA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI sadguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI aThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjya saraLa svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zrutAnusagI sva AcAryadevazrI vijaya cacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda (2) zrI bhAvanagara jaina zvebhU.pU. saMgha, bhAvanagara (3) zrI AdinAtha jaina zve mU.pU. saMgha, navasArI (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda (5) zrI jaina zve mU.pU. tapAgaccha saMgha, boTAda (6) zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA be bhAga. be bhAga. be bhAga. be bhAga. eka bhAga. eka bhAga. [paramapUjya AcAryadeva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 (r) zataka che bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo namaH -bha-11(5) bhagavatI aMga-a/3 0 AThamuM zataka kahyuM, have navamuM kahe che. teno saMbaMdha A che - AThamAmAM vividha padArtho kahyA. ahIM te ja bIjA bhaMgothI kahe che - * sUtra-438 : 1- jaMbUdvIpa, jyotiSa, 3 thI 30 aMtadvIpa, 31-achuvA, 3ra-gAMgeya, 33-kuMDagrAma, 34-paraNa. navamAM zatakamAM 34-uddeza che. * vivecana-438 : 1-jaMbUdvIpa vaktavyatA viSaya, 2-jyotika viSaya, 3 thI 30-aThThAvIsa uddezA aMtarlIpaviSayaka, 31-"azrutvA' dharma prApta thAya tenuM pratipAdana, 3-gAMgeya aNagAranI vakatavyatA, 33-brAhmaNakuMDa grAma viSayaka, 34-puruSa, puruSane haNe ItyAdi vakatavyatA. anuvAda tathA TAnusArI vivecana * bhUmikA : bhagavatI" e pAMcamuM Agama che. aMgasUtromAM bhagavatI e pAMcamuM aMgasUtra che. prAkRtamAM te pAvaruM nAme prasiddha che. te ''vivAipannara'' ke "fdhavAi'' nAme paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra banAvatI ane cAdhyAprApti nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-sUga nAme ja prasiddha che. A sUtranuM yoka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41-zataka che. [adhyayanane zataka nAme oLakhe che.) A zatakamAM peTAvarga ke peTA zataka che. tenA peTA uddezA paNa che. "bhagavatI'' sUtranA mukhya viSaya svasamayaparasamayanI vicAraNA che, IndrabhUti Adi gaNadharo, keTalAka devo, zrAvaka-zrAvikAdi anekanA pUchelA prazno che. tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe anuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samudghAta, astikAya, kriyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASAdi aneka viSayo che. A AgamanA mULa sugono pUrNa anuvAda sAme noMdhela che. vivecanamAM "TIkAnusArI vivecana' zabda ame pasaMda karyo che, paNa temAM vRti sAthe kvacita bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAe vRttino anuvAda, kayAMka cUNinA aMzo, kyAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSo vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che tyAM * x * x - evI nizAnI karela che. $ zataka-9, uddezaka-1 - "jaMbUDhIpa" che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-439 : te kALe, te samaye mithilA nAme nagarI hatI-varNana. mANibhaddha caitya hatuM. - varNana, svAmI padhAryA. dii nIkaLI yAvata gautamasvAmI papAsanA karatA A pramANe bolyA - bhagavAna ! jaMbUDhIpa nAmaka dvIpa kayAM che ? bhagavad ! jaMbUdvIpa kayA AkAre che ? e pramANe jaMbudvIpa prajJapti kahevI cAvatu e pramANe ja pUrva-pazcima, jaMbUdvIpamAM 14,56,ooo nadIo kahelI che. bhagavAna ! te ema ja che. te ema ja che. * vivecana-439 : ife of - kayA dezamAM. e pramANe jaMbUdvIpa prajJapti kahevI. te A pramANe - bhagavat ! jaMbUdvIpa dvIpa keTalo moTo che ? bhagavana! jaMbUdvIpanA bhAva-pratyAvatAra zuM che ? arthAt kevA AkAra bhAvamAM teno pratyAvatAra che ? gautama ! A jaMbUdvIpa sarve dvIpa samudromAM sarvavyaMtara, sauthI nAno, vRd, telanA mAlapuAnA AkAre rahelA * vRta, ratha cakravAla saMsthAna saMsthita-nRta, pukara karNikA saMsthAna saMsthita evo vRta, pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita, eka lAkha yojana AyAma ane vikaMbhathI ityAdi che. aMte zuM kahyuM? ukta nyAyathI pUrva-pazcima samudragAmI evuM 1,56,000 nadInuM vRMda kahela che. A saMkhyA bharata, airAvatanI gaMgA, siMdhu, katA, katavatI pratyeka 14,000 nadIthI yukta che, tathA haimavata-airaNyavatanI rohitA, rohitAMzA, suvarNakuvA, rAyaklAe pratyeka 28,ooo nadIthI yukata che. harivarSa, myaphavarSanI hari, harikAMtA, nakAMtA, nArIkAMtA pratyeka 56,000thI yukta, mahAvidehamAM zItA, bhagavatI sUga anuvAda pAMca bhAgomAM mudrita thayo che. jemAM A trIjo bhAga che. tenA 1 thI 8 zatako be bhAgamAM chapAyA che. [11/2] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reo 9)-/1/439 zItodA pratyeka 5,32,000thI yukta samudrane maLe che. vAyanAMtaramAM A pramANe dekhAya che. jaMbUdvIpa prajJapti mujaba jANavuM, temAM jyotika na kahevA yAvat varSadhara parvata, kUTo, tIrtha, zreNI, vijaya, draha, nadInA samUhathI saMgrahaNI che. temAM "jyotiSa sivAya" eTale jaMbUdvIpa prAptimAMnI jyotika vakatavyatA choDIne samasta jaMbUDhIpaprApti sUtra e A uddezAnuM sUtra jANavuM. aMte zuM ? nAva chetemAM khaMDa eTale jaMbUdvIpanuM bharato keTalAM khaMDapramANa che ? kahe che - 190 khaMDa. jaMbUdvIpa keTalA yojana khaMDa pramANa che ? kahe che - cha90,56,94,150 (yojana) 1 gAu, 1515 dhanuSa, 60 aMgula gaNita che. bharata, haimavatAdi sAta varSa kSetro che. jaMbUdvIpamAM parvato keTalA che? cha varSadhara parvato himavat Adi, eka meTu, eka citrakUTa, eka vicitrakUTa, A devakaramAM be camakaparvata, 200 kAMcana parvata. zItA-zItodA nadInA paDakhe 20 vakSaskAra parvato, 34-dIrdha vaitADhya parvato, cAra vRtta vaitADhyo. ema 269 parvato che. parvata kUTo keTalA che? 56 varSadhara kUTo, 96 vakSaskAra kUTo, 306 vaitAdya kUTo, nava merukUTa, e rIte 467 kUTo che. jaMbUdvIpamAM keTalA tIyoM che? bharatAdi 34 khaMDomAM mAgadha, varadAma, prabhAsa nAme traNa-traNa tIrtho che. e rIte 102 tIrtho che. vidhAdhara ane Abhiyogika zreNio keTalI che? 68, vaitAdya parvatomAM pratyekamAM pratyekamAM babbe zreNi che. e rIte 136 zreNio thAya. keTalAM cakravartIe jItavAnA bhUkhaMDo che? 34. ATalI rAjadhAnI Adi padAthoM che. keTalA mahAdraho che? padma Adi-16. nadInuM pramANa dazarvila che. uddezakanA arthanA viSayabhUta A saMgrahaNI gAyA che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 eka caMdrano parivAra koDAkoDI tArAgaNa sahita hoya che. * tyAM sudhI jANavuM. bhagavAna ! yukarAI samudramAM keTalA caMdro prakAzyA che ? e pramANe sarve dvIpa samudromAM jyotinuM je varNana che, te pramANe ja svayaMbhUramaNasamudramAM yAvat zolyA, zobhe che ane zobhaze. - - bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-440 thI 443 : jIvAbhigama mujaba. tyAM A sUtra che - keTalAM caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze? keTalAM sUryo tayA, tape che, tapaze? keTalAM naboe yoga karyA, kare che, karaze ? keTalA mahAgraho cAra carcA, care che, caraze ? keTalA koDAkoDI tArAgaNA zolyA, zobhe che, zobhaze ? gautama ! jaMbUdvIpamAM be caMdro prakAzyA che, be sUryo tayA che, 56 nakSatroe yoga karyo che 136 mahAgraho cAra caya che, 1,33,ooo Adi tArAgaNa pustakamAM lakhela che. lavaNasamudramAM sUtramAM jIvAbhigamamAM A sUtra che - keTalA caMdro prakAzyA che, prakAze che, prakAzaze ItyAdi pragnasUtra pUrvavat - uttara - gautama ! lavaNasamudramAM cAra caMdro prakAzyA cAra sUryo tayA 112 nakSatroe yoga karyo352 mahAgrahoe cAra caya 2,67,900 tArAgaNa koDAkoDI zobhyA che, zobhe che, zobhaze. sudhI kahevuM. dhAtakIkhaMDa mATe jIvAbhigamokta sUtra-bhagavad ! dhAtakI khaMDamAM keTalA caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ItyAdi sUtra. gautama ! 12 caMdro, 12 sUryo, 336 namo, 1056 mahAgraho, 8,03,700 tArAgaNa koDAkoDI che. kAlodasamudramAM gautama ! 42 caMdro, 4ra-sUryo, 1136 nakSatro, 3696 mahAgraho, 28,12,50 koDAkoDI tArAgaNa zobhe che - x - bhagavad !karavaradvIpamAM keTalA caMdro ItyAdi prazna. 144 caMdra, 144 sUryo pukaravaradvIpamAM prakAze che. ahIM bhramaNa paNa kahyuM che, paraMtu te sarve caMdra, sUryanI apekSAe nathI. to zuM che ? kiradvIpa atyaMtara ardhavartI boMtera caMdra, boMtera sUrya ja levA. 4032 nakSatro hoya che. 12,632 mahAgraho che. 96,44,4oo koDAkoDI tArAgaNa che. bhagavan! atyaMtara pukarArdhamAM keTalA caMdro Adi prazna - ura caMdro, 72 sUryo dIpe che. pukavara dvIpArdhamAM A care che ane prakAze che. 6336 mahAgraho, nakSatro 2016 ane 48,22,200 pukarArdhamAM ATalA koDAkoDI tArAgaNa che tathA manuSya kSetramAM keTalA caMdro che ? ItyAdi prazna. 132 caMdro, 132 sUryo sakala manuSya lokane prakAzita karatA care che. 11,616 mahAgraho, 3696 nAgo, 88,40, goo koDAkoDI tArAgaNa che. ItyAdi. A satra kyAM sudhI kahevuM? nAva ItyAdi. A sUtrAzano A pUrva aMza-88 graho, 28 no eka caMdrano parIvAra che, tArAgaNa 66,97pa che. puSkarodasamudde keTalA caMdro, ItyAdi prathanamAM A uttara che * saMkhyAta caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ItyAdi. A $ zataka-6, uddezo-2 "jyotika" che - X - X - X - X - X - X - uddezA-1-mAM jaMbUdvIpa vaktavyatA kahI. bIjAmAM jaMbUdvIpa AdimAM jyotiSa vaktavyatA kahe che. tenuM Adi sUtra A che - * sUtra-440 thI 443 : [4ro] rAjagRhamAM cAvatuM A pramANe kahe che - bhagavAna ! jaMbUdvIpamAM keTalA caMdro prakAra che, prakAze che, prakAzaze ? e pramANe jIvAbhigama mujaba paNa yAva4 - - - [41] - - - 1,34,50 koDakoDI tArAgaNa * * * [4] - - - zobhyo, zobhe che, zobhaze. [44] bhagavana lavaNasamudramAM keTalA caMdro prakAzyA, prakAze che, prakAzaze ? jIvAbhigama mujaba tArA paryakta kahevuM. dhAtakIkhaMDe, kAlodasamudra, pukharavaradvIpamAM abhyatara pukaravarArthe, manuSyae A badhAmAM jIvAbhigama anusAra cAvata Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/2/440 thI 443 rIte badhAM dvIpa samudromAM pUrvokta prazna vaDe yathAsaMbhava saMkhyAtA ane asaMkhyAtA caMdrAdi ItyAdi vaDe uttara Apavo. - - dvIpasamudranA nAmo A pramANe - puSkaroda samudrathI anaMtara varuNavara dvIpa che, pachI varuNoda samudra. e rIte kSIravarUkSIroda, dhRtava-dhRtoda, kSodavara-kSododa, naMdIzvara-naMdIzvaroda, aruNa-aruNoda, aruNavaraaruNavaroda, aruNavarAvabhAsa-aruNavarAvabhAsoda, kuMDala-kuMDaloda, kuMDalavara-kuMDalavaroda, kuMDalavarAvabhAsa-kuMDalavarAvabhAsoda, rucaka-Tucakoda, rucakavara-rucavaroda, rucakavarAvabhAsa-TucakavarAvabhAsoda ItyAdi asaMkhyAta dvIpa-samudro che. zataka, uddezA-3 thI 30 * "aMtarhiSa" che -- x -- x -- x -- x -- x -- x - 21 uddezA-2-mAM dvIpa vaktavyatA kahI, bIjI rIte ahIM paNa te ja kahe che. e saMbaMdhathI AvatuM A paheluM sUtra. * sUtra-444 : rAjagRhe yAvat Ama kahyuM - dakSiNa dizAnA ekoka manuSyono ekoka dvIpa kayA kahyo che ? gautama ! jaMbUdvIpadvIpanA meru parvatanI dakSiNe culla himavaMta varSadhara parvatanI pUrva dizAnA samAMtathI, lavaNasamudramAM IzAna khUNAmAM 300 yojana gayA pachI tenI dakSiNa dizAe ekoka manuSyono ekokadvIpa nAmano dvIpa kahyo che. gautama ! te 300 yojana laMbAI-pahoLAIthI che, kiMcit vizeSa nyUna 949 yojana parikSepathI che. te eka pAvara vedikAthI ane eka vanakhaMDathI cAre taraphathI vIMTAyela che. A baMnenuM pramANa ane varNana, e pramANe A kramathI jema jIvAbhigamamAM yAvat zuddhadaMtadvIpa cAvat te manuSyo devaloke janArA kahyA che. he AyuSyamAnlR zramaNa ! A pramANe 28-tapa pota-potAnI laMbAI. pahoLAIthI kahevA. vizeSa e ke eka-eka dvIpano alaga-alaga eka-eka uddezo che, e pramANe badhAM maLIne 28-uddezako kahevA. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-444 : *vAiinna' zabda uttara taraphanA dvIponA vyavacchedAyeM che. e pramANe "jIvAbhigamAnusAra" temAM A pramANe sUtra che - laghu himavaMta varSadhara parvatano uttara dizAnA caramAMtathI lavaNasamudra 300 yojana avagAhyA pachI tenI dakSiNa dizAmAM ekoka manuSyono ekoruka nAmaka dvIpa kahyo che. te laMbAI-pahoLAIthI 300 yojana che ane parikSepathI kiMcit vizeSa nyUna 949 yojana che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI vIMTAyela che. ahIM vedikA, vanakhaMDa, kalAvRkSa, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 manuSya, mAnuSInuM varNana jANavuM. te manuSyone caturthabhakte AhAra IcchA utpanna thAya che. teo pRthvI rasa, puSpa, phaLanA AhArI che. - te pRthvI rasathI khAMDa Adi samAna che. te manuSya vRkSanA gharavALA che. kemake tyAM gharano abhAva che. te manuSyonI sthiti palyopamanA saMkhyAta bhAga pramANa che. temanuM AyuSya cha mAsa bAkI hoya tyAre te eka yugalane janma Ape che. teo A saMtAna yugalane 81-divasa pAlana kare che. ucchvAsa mukatA A manuSyo mRtyu devarUpe utpanna thAya che. ItyAdi padArtho jaNAvelA che. pAmI 22 vAcanAMtare A pramANe dekhAya che - e pramANe jIvAbhigama anusAra uttakuTu vaktavyatAthI jANavuM. 800 dhanunI uMcAI, 64 pIThakaDaka ItyAdi. teno artha A che - uttarakunA manuSyonI uMcAI 300 gAu kahI che. ahIM 800 dhanup che. tathA tenA manuSyone 256 pRSTha karaMDaka kahelA che, ahIM 64 kahyA che. tathA - bhagavan ! uttakurumAM keTalA prakAranA manuSyo anusajja che ? gautama ! cha prakAranA manuSyo che. te A pramANe - padmagaMdhA, mRgagaMdhA, amamA, tetalI, sahA, zanaizcArI, A pramANe manuSyonI anusaMjanA tyAM kahI, ahIM te nathI. kemake tathAvidha manuSyono tyAM abhAva che. e pramANe ahIM traNa vaividhya sthAno kahyA. jo ke anyAnya sthiti Adi paNa che. paraMtu te jANIne bhAvavA. A ekoruka dvIpano trIjo uddezo che. have prakRta vAcanAne anusarIne kahe che - jIvAbhigamanA A sUtranA aMta mATe Ama kahevuM. nAva ItyAdi. zuddhadaMta nAmanA 28-mAM aMtardhIpanI vaktavyatA sudhI kahevuM. te kyAM sudhI kahevI ? te kahe che - "devaloka parigraha' sudhI. jeone devaloka parigraha che, te. arthAt devagatigAmI. ahIM eka-eka aMtadrupano ekaeka uddezo che. temAM ekorukadvIpa uddezaka pachI AbhAsikadvIpa uddezaka che. - temAM A sUtra che - bhagavan ! dakSiNadizAvarta AbhAsika manuSyono AbhAsika nAmaka dvIpa kyAM Avelo che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpamAM cullahimavaMta varSadhara parvatanI dakSiNa-pUrva dizAvartI caramAMtathI lavaNasamudramAM 300 yojana sudhI gayA pachI, enI dakSiNa dizAe 'AbhAsika nAmano dvIpa kahyo che. bAkInuM varNana ekorukadvIpa anusAra jANavuM. A cotho uddezo kahyo. e pramANe vaiSANika dvIpa uddezo che. vizeSa e ke te dakSiNa-pazcima caramAMtathI kahevo. A pAMcamo uddezo kahyo. A pramANe lAMgUlika dvIpa-uddezo paNa che. paNa te pazcima-uttara caramAMtathI che. A chaThTho uddezo kahyo. [A rIte cAra dvIpa kA - ekorathI lAMgalika.) [have pAMcathI ATha kahe che - hayakarNathI zaskutika e pramANe 'hayakarNadvIpa' uddezo. 'ekoka'nI uttara-pUrvanA caramAMtathI lavaNasamudramAM 400 yojana gayA pachI 400 yojana laMbAI-pahoLAIvALo hayakarNadvIpa che. A sAtamo uddezo. - - e pramANe gajakarNadvIpa uddezo che. vizeSa A - gajakarNadvIpa AbhAsikadvIpanA dakSiNa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3 thI 30/444 pUrva caramAMtathI lavaNasamudramAM 400 yojana gayA pachI Ave che. A AThamo uddezo che. e rIte gokarNadvIpa paNa che. te vaiSANika dvIpanI dakSiNa-pazcima caramAMtathI che. A navamo uddezo che. e rIte zakulIkarNadvIpa paNa che. te lAMgUlika dvIpanI uttara pazcima caramAMtathI che. A dazamo uddezo che. [have uddezA-11 thI 14mAM AdarzamukhadvIpathI gomukhadvIpa batAve che] e pramANe AdarzamukhadvIpa, meMdramukhadvIpa, ayomukhadvIpa, gomukhadvIpa hacakarNAdithI IzAnAdi cAranA caramAMtathI 500 yojana lavaNasamudramAM gayA pachI Ave che. te laMbAI ane pahoLAIthI 500 yojana pramANa che. tatpratipAdaka cAra uddezA. 23 A ja pramANe Adarzamukha AdinA IzAna caramAMtathI 600 yojana lavaNasamudramAM gayA pachI 600 yojana laMbAI-pahoLAI vALA kramathI [13 thI 16 aMtapa] azvamukha dvIpa, hastimukhadvIpa, siMhamukhadvIpa, vyAghramukhadvIpa che. te 15 thI 18 uddezAmAM kahyA. A pramANe ja pUrvavat azvamukhAdithI 700 yojana lavaNasamudramAM jatAM 700 yojana laMbAI-pahoLAIvALA azvakarNa, hastikarNa, karNaprAvaraNa, prAvaraNa nAme [17 thI 20] cAra aMtadrupa che. tene [19 thI 22] cAra uddezAmAM kahela che. A pramANe ja azvakaNiidathI pUrvavat 800 yojana lavaNasamudramAM jatAM coo yojananI laMbAI-pahoLAIvALA cAra aMtartIpa [21 thI 24] ulkAmukha, meghamukha, vidhurmukha, vidhuddA nAme che. te [23 thI 26] cAra uddezAmAM kahelA che. A pramANe ja ulkAmukha dvIpAdithI pUrvavat 900 yojana lavaNasamudramAM jatAM 900 yojananI laMbAI-pahoLAIthI ghanadaMta, laSTadaMta, gUDhadaMta, zuddhadaMta nAme [25 thI 28] cAra aMtartI che. te [27 thI 30] cAra uddezAmAM kahevAyela che. O - zataka-9, uddezo-31-"azrutvA" - 4 - x - x -- -- x -- 0 uktarUpa artho kevalidharmathI jaNAya che. te sAMbhaLyA vinA paNa koIka pAme che. ityAdi arthane kaheto A uddezo che. * sUtra-445 : rAjagRhe yAvat A pramANe kahyuM - bhagavan ! kevalI, kevalInA zrAvaka, kevalInI zrAvikA, kevalInA upAsaka, kevalInI upAsikA, kevalipAkSika, kevalipAkSikanA zrAvaka-zrAvikA-upAsaka-upAsikA (AmAMthI koI pAse) sAMbhaLyA vinA kevalipajJaptadharma zravaNano lAbha thAya? gautama ! kevalI sAvat kevalIpAkSikanI upAsikA, e koI pAsethI sAMbhaLyA vinA koIkane kevali prajJapta dharmazravaNano lAbha thAya che ane koIne kevalijJapta dharmazravaNa lAbha na thAya. 24 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavan ! ema kema kahyuM ke yAvat lAbha na thAya? gautama ! jeNe jJAnAvaraNIyakarmono kSayopazama karelo che, tene kevalI yAvat kevalIpAkSikanI upAsikA pAse sAMbhaLyA vinA kevalI pajJapta dharmanA zravaNano lAbha thAya, jeNe jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela nathI, tene - 4 - sAMbhaLyA vinA lAbha na thAya. tethI he gautama ! ema kahyuM ke yAvat zravaNano lAbha na thAya. bhagavan ! kevalI mAvartI kevalIpAkSikanI upArikAthI sAMbhaLyA vinA koI zuddha baudhi pAme ? gautama ! sAMbhaLyA vinA yAvat koI zuddha bodhi pAme, koI zuddha baudhi na pAme. bhagavan ! ema kema kahyuM ? - x - gautama ! jeNe darzanAvaraNIya karmono kSayopazama karelo che, te sAMbhaLyA vinA yAvat zuddha bodhi pAme. jeNe darzanAvaraNIya karmono kSaya karyo nathI, te na 5me - X - Ama kahyuM. mATe bhagavan ! kevalI mAvartI kevalIpAkSikanI upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI muMDa thaIne, ghara choDI aNagAra patrajyA le? gautama ! e rIte sAMbhaLyA vinA koI muMDa thaIne, ghara choDI aNagAra patA le ane koI - 4 - e rIte pravajyA na le. * ema kema kahyuM ? gautama ! jeNe dharmAMtarAya karmono pazama karelo che, te sAMbhaLyA vinA yAvat muMDa thaIne, ghara choDIne aNagArika pravrajyA che. jeNe dharmAMtarAya karmono kSayopazama nathI karyo te na le, mATe Ama kahyuM. bhagavan ! kevalI yAvat upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI zuddha brahmacaryavAsane dhAraNa kare ? gautama ! e rIte - x - sAMbhaLyA vinA koI zuddha brahmacaryavatAsa dhAraNa kare ane koI zuddha brahmacaryavAsa dhAraNa na kare ? bhagavan ! ema kema kahyuM ? - X - gautama ! jeNe cAAivaraNIyakarmano kSayopazama karela hoya, te sAMbhaLyA vinA dhAraNa kare. (jene A kSayopazama na karyo hoya) te dhAraNa na kare bhagavan ! kevalI AdithI sAMbhaLyA vinA zuddha saMyamathI saMyamita thAya ? gautama ! sAMbhaLyA vinA keTalAMka zuddha saMyamathI saMyamita thAya, keTalAMka na thAya. ema kema kahyuM yAvat na thAya? gautama ! jeNe matanAvaraNIya karmono kSayopazama karela che, te kevalI Adi pAse sAMbhaLyA vinA vat zuddha saMyamathI saMyamita thAya, jeNe satanAvaraNIya karmano kSayopazama karela nathI, te sAMbhaLyA vinA yAvat saMyamita na thAya. tethI Ama kahyuM. bhagavan ! kevalI sAvat upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI zuddha saMvasthI saMvRtta thAya ? gautama ! sAMbhaLyA vinA yAvat keTalAMka zuddha saMvarathI saMvRtta thAya ane keTalAMka na thAya. ema kema kahyuM ? gautama ! jeNe adhyavasAnAvaraNIya karmono kSayopazama karelo che, te kevalI AdithI sAMbhaLyA vinA yAvat zuddha Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 9)-31/445 saMvarathI saMvRtta thAya, jeNe AdhyavasAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela nathI te sAMbhaLyA vinA cAvatu saMvRtta na thAya. bhagavana kevalI AdithI sAMbhaLyA vinA koI abhinibodhika jJAna upArjara gautama - x * sAMbhaLyA vinA keTalAka abhinibhovika jJAna upArja keTalAMka abhinibodhika jJAna na upArje ema kema kahyuM? gautama ! jenA Abhinibodhika jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama thayela hoya te yAvatuM zuddha Abhinibodhika jJAna upAjaeN jenA abhinibhodhika jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama na thayo hoya, te na upArje tethI Ama kahyuM.. bhagavad ! sAMbhaLyA vinA yAvatuM zuddha zrutajJAna upA. abhinibhodhika mAphaka zutAnanuM kathana karavuM. vizeSa A - zrutajJAnAvaraNIya karmono kSayopazama kahevo. e pramANe zuddha avadhijJAna kahevuM. tyAM paNa avadhijJAnAvaraNIya karmano yopazama kahevo. e rIte zuddha mana:paryavAna upArje vizeSa A * mana:paryava jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama kahevo. bhagavAna ! kevalI vAva kevalIpAkSika upAsikA pAsethI sAMbhaLyA vinA koI kevaLajJAna upArje pUrvavata kahevuM. vizeSa A * kevalajJAnAvaraNIya kamano hAya kahevo. bAkI pUrvavatuM. tethI he gautama ! ema kahyuM ke kevaLajJana upArje. bhagavAna ! kevalI yAvata upAsikA pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA koI jIvA kevalIpajJaddhamanuM zravaNa pAme ? zuddha bodhi pAme ?, muMDa thaIne, ghara choDIne ANagArika padjyA che? zuddha brahmacaryavAsa dhAraNa kare ? zuddha saMyamathI saMyamIta thAya ? zuddha saMvarathI saMvRtta thAya ? zuddha abhinibhodhika yAvat zuddha mana:paryavajJAna upArje? kevaLajJAna upArje? gautamAM kevalI yAvatu upAsikAthI sAMbhaLyA vinA koI kevalI prajJapta dharma zravaNane pAme - koI na pAme. koI zuddha bodhilAbha pAme - koI na pAme, koI muMDa thaIne, ghara choDIne aNagArika padjyA pAme - koI na pAme, koI zuddha brahAcaryavAsa dhAraNa kare - koI na kare, koI zuddha saMyamathI saMyamita thAya * koI na thAya, koI zuddha saMvarathI saMvRtta thAya - koI na thAya, koI zuddha abhinibhodhikajJAna upArja : koI na upArja, e pramANe cAvatu mana:paryavajJAna jANavuM. koI kevaLajJAna upAchuM . koI na upArja. bhagavA ema kema kahyuM? gautama jeNe jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela nathI, jeNe darzanAvaraNIya karmono kSayopazama karela nathI, jeNe dhamatirANika karmono kSayopazama karela nathI e pramANe cAritryAvaraNIya, yatanAvaraNIya, adhyavasAnAvaraNIya, Abhinibodhika jJAnAvaraNIyano cAvatuM mana:paryAyijJAnAvaraNIya kramano yopazama karela nathI, jeNe kevaLajJAnAvaraNIya karmono kSaya karela nathI. te bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kevalI Adi pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA cAvata kevalI prajJapta dhamazravaNa na pAme, zuddha bodhi na pAme cAvata kevaLajJAna na upArje jeNe jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela che, jeNe darzanAvaraNIya kamoMno kSayopazama karelo che e pramANe yAvat jeNe kevaLajJAnAvaraNIya karmono kSaya karelo che. te kevaLI Adi pAsethI dharmazravaNa vinA cAvata kevalI pajJa dharma zravaNa pAme, zuddha bodhi pAme gAvata kevaLajJAna upArje * vivecana-445 - aNIllA - dharma pratipAdaka vacana sAMbhaLyA vinA, arthAta svAbhAvika dhamanuirAgathI ja. vani - jina, jeNe kevalIne svayaM pUchela che ke tenuM vacana sAMbhaLela che te kevalIzrAvaka, kevaLInI upAsanAthI dhAraNa karela vaDe - kevalI vaDe bIjAne kahevAtu kRtane te kevalI upAsaka. kevalIpAkSika eTale svayaMbuddha, dharma - zratayAtmirUpa. nanana - prApta kare. savAyA - zravaNatAthI, zravaNarUpapaNe thatuM sAMbhaLavAne. 'nANAvaraNijjANa'mAM bahuvacanathI jJAnAvaraNIyanA matijJAnAvaraNAdi bheda vaDe, avagraha - mati AvaraNAdi bheda vaDe bahupaNu jANavuM. ahIM kSayopazamanA grahaNathI matiAvaraNAdi ja tyAM grahaNa karavA, paNa kevalAvaraNano kSaya ja levo. jJAnAvaraNIyano kSayopazama koIne thAya, tenA sadabhAvathI sAMbhaLyA vinA paNa dhama pAme. kemake kSayopazama ja te lAbhanuM aMtaraMgakAraNatva che. vanavodi - zuddha samyagadarzana, yu na - bodha pAme aca anubhave, jemake pratyeka buddhAdi. darzanAvaraNIya kahyuM che tyAM darzanamohanIya levuM. bodha e samyagradarzanano paryAya hovAthI, teno lAbha, tenA kSayopazamathI thAya che. kevaLa eTale zuddha ke saMpUrNa anaNAratva pAme. dhamatarAya-aMtarAya eTale viM, te jemAM che te. dharma eTale cAtri svIkArarU5. A dhamatarAya. cAstrimohanIyanA bhedamAM-vItarAya. cA>>iAvaraNIya ahIM vedarUpe che. maithunavirati lakSaNa te brahmacaryavAsa. * x * saMyama pratipanna caritrano tenA aticArono tyAga karavAno prayatna vizeSa. satanAvaraNIya e cAri viSaya vizeSa vItyaMtarAya rU5 mAnavuM. adhyavasAnAvaraNIya te saMvara zabdathI zubha adhyavasAya vRttinI vivakSA karavAthI che. pUrvokta badhAM padArtho pharI samudAyathI kahe che. kaivAdi vacana sAMbhaLyA vinA koI kevaLajJAna upArje, te darzAvavAne mATe sUtra kahe che - * sUtra-446 : niraMtara cha% chaThThano tapakarma karatA, sUryanI sanmukha bAhuo uMcA karIne, AtApanAbhUmimAM AtApanA letA prakRti bhadraka, prakRti upazAMta, prakRtithI pAtaLA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/31/446 23 krodha-mAna-mAyA-lobhathI, mArdava saMpannatA, bhogonI anAsakti, bhadrakatA, vinItatAthI anya koI zubha adhyavasAya, zubha pariNAma, vizuddha thatI vezyA vaDe, tadAvaraNIya karmonA yopazamathI IhA-poha-mANA-gaveSaNA karatA vibhaMga nAmaka jJAna tene utpanna thayuM te te samutpanna vibhaMgajJAnathI jaghanya gulanA asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI asaMkhyAta hajAra yojana jANe che - jue che. te - te samutpanna vibhaMgajJAnathI jIva ane ajIvane paNa jANe che, te pasaMDastha sAraMbhI, parIgraha, saMkaleza pAmatA jIvone paNa jANe che. te sarva prathama samyakatva pAme che, samyakatva pAmIne zramaNadharmanI ruci kare che, zramaNa dharmanI rucithI cAtri svIkAre che. cAstri svIkArI vezane svIkAre che. tyAre tenA mithyAtva paryAya kSINa thatAMthatAM ane samyagdarzananA pracayi vadhatAM-vadhatAM te vibhaMga ajJAna samyakatva yukta thatAM jaldI avadhi jJAnarUpe parAvartana pAme che. * vivecana-446 H tama - je azrutvA ja kevaLajJAna pAme te koIpaNa. te prAyaH chaTTha tapacaraNavAnlR bALa tapasvIne vibhaMgajJAna utpanna thAya. ziAiya - pragRha-dhAraNa karIne, vibhaMga jJAnAvaraNIyono IhA sad artha abhimukha jJAnaceSTA, apohavipakSano nirAza, mArgaNA-anvayadharmanuM Alocana, gaveSaNA-vyatireka dharma Alocana, Avo bAlatapasvI kyAreka ja, sAkSAt mUrta gocaratvathI nahIM te rIte jANe. pAsaM Datha - vratasthAna, sAraMbhI saparIgrahI thaIne, mahAsaMlezapUrvaka jANe. alpapaNe vizuddha thatA paNa jANe. kemake AraMbhAdivALAnuM AvuM svarUpa che. A vibhaMgajJAnI jIvAjIva svarUpa vrata sthAnane saMkilazyamAnatAdithI jANatA thaIne cAritra svIkAranI pUrve ja samyag bhAva ane sAdhudharmanI rucI kare che. avadhivAn thAya che. ahIM jo ke cAstrino svIkAra karIne samyakatva grahaNa pachI vibhaMgajJAna avadhijJAnarUpa thAya che, tema pachI kahyuM che, to paNa cAritra svIkAra pUrve samyakatva svIkAra kALe ja vibhaMgajJAnanA avadhibhAvo jANavA. kemake samyakatva cAstri bhAvamAM vibhaMgajJAnano abhAva hoya che. have Ane ja lezyAdi vaDe nirUpe che - * sUtra-447 thI 449 : [447] bhagavan ! te keTalI lezyAmAM thAya ? gautama ! traNa vizuddha lezyAmAM thAya. te A - teolezyA, padmalezyA, zulavezyA. bhagavan ! te keTalA jJAnomAM thAya ? gautama ! traNa. AbhinibodhijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAnamAM thAya. bhagavan ! te sayogI hoya ke ayogI ? gautama ! sayogI hoya, ayogI nahIM. jo sayogI hoya to zuM manoyogI hoya, vacanayogI hoya ke ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kAyayogI hoya ? gautama ! manoyogAdi traNe paNa hoya. bhagavan ! te zuM sAkAropayogayukta hoya ke anAkAropayogayukta hoya ? gautama ! sAkAropayukta hoya, anAkAropayukta hoya. bhagavan ! te kayA saMghayaNamAM hoya ? gautama ! vaRSabhanArA saMghayaNamAM hoya. - - bhagavan ! te kayA saMsthAne hoya ? gautama ! cha saMsthAnamAMnA koIpaNa saMsthAnamAM hoya. bhagavan ! te keTalI uMcAIvALo hoya ? gautama ! jaghanyathI sAta hAtha, utkRSTathI 500 dhanui, - - bhagavan ! te keTalA AyuvALo hoya ? gautama ! jaghanyathI sAtireka ATha varSAyup, utkRSTathI pUrvakoTI AyuSya hoya. - - bhagavan ! te zuM savedaka hoya ke avaidaka ? gautama ! savedaka hoya, avedaka nahIM. jo savedaka hoya to zuM vedaka hoya, puruSavedaka hoya, napuMsaka vedaka hoya ke puruSa-napuMsakavaidaka hoya ? gautama ! strIvedaka ke napuMsakavaidaka na hoya paNa puruSavedaka ke puruSa-napuMsakavedaka hoya. -- bhagavan ! te zuM sakayAsI hoya ke akaSAyI ? gautama ! sakaSAyI hoya, akaSAyI nahIM. jo sakaSAyI hoya to bhagavan ! te keTalA kaSAyamAM hoya ? gautama ! cAre saMjvalana krodha-mAnAdi. - bhagavan! tene keTalA adhyavasAno hoya? gautama! asaMkhyAta. bhagavan! te prazasta ke apazasta? gautama! prazasta hoya, apazasta nahIM. bhagavan! te zuM te prazasta adhyavasAnamAM vartato anaMtA nairayika bhavagrahaNathI potAne vimukta kare che anaMta tiryaMcayonika - manuSyabhavagrahaNa - devabhavagrahaNathI potAne vimukta kare che. je A naraka-tiryaMca-manuSya-devagati nAmaka cAra uttaraprakRttionA AdhArabhUta anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobhano kSaya kare. karIne pachI patyAkhyAna kaSAya krodhAdi khapAve, pachI pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdi khapAve, pachI saMjavalana krodhAdi khapAve. pachI paMcavidha jJAnAvaraNIya, navavidha darzanAvaraNIya, paMcavidha aMtarAyika ane mohanIyane kapAyela tAlavRkSa samAna karIne, karajane vikheranAra apUrvakaraNamAM pravezI tene anaMta, anuttara, nirvyAghAta, nirAvaraNa, kRna, pratipUrNa, uttama kevaLajJAna ane darzana utpanna thAya. [448] bhagavan ! te kevali prajJapta dharma kahe che, batAve che, parUpe che ? te artha samartha nathI. te eka jJAta ke eka vyAkaraNa sivAya anya upadeza na kare. bhagavan ! te (koIne) paddhati ke muMDita kare ? te artha samartha nathI. paraMtu teno upadeza kare. bhagavan ! te siddha thAya yAvat aMta kare ? hA, siddha thAya vat aMta kare. [44] bhagavan ! te zuM urdhva-adho-tichaliokamAM hoya? gautama ! te Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/11/443 thI 449 traNe lokamAM hoya. je udadlokamAM hoya to zabdApAtI, vikaTApAtI, gaMdhAvatI, mAvata nAmaka vRtta vaitADhaya parvatomAM hoya, sAdhAraNane AkarIne somanasa ke. paMDakavanamAM hoya ja AdholokamAM hoya to gatI ke guphAmAM hoya. sAdhAraNane ANIta pAtALa ke bhavanamAM hoya. tichaliokamAM hoya to 15-kamabhUmimAM hoya, sAdhAraNane AzrIne aDhIdvIpansamudranA eka deza bhAge hoya. bhagavatu ! te eka samaye keTalA thAya ? gautama ! jAnyathI eka-be ke traNa, utkRSTathI daza. tethI he gautama ! ema kahyuM ke kevalI Adi pAsethI sAMbhaLIne keTalAMka kevalIpajJaptadhAma zravaNa pAme ane keTalAMka na pAme cAvatuM keTalAMka kevaLajJAna pAme, keTalAMka na pAme. * vivecana-447 thI 449 : che - te eTale je vibhaMgajJAnI thaIne avadhijJAna, cAtri pAme. vizuddha lezyAmAM pAme, kemake prazasta bhAvalezyAmAM ja samyakatvAdi pAme che, avizuddhamAM nahIM. samyakatva mati-zruta-avadhi jJAnIne vimaMga javAnA kALe, te baMne kAraNothI Adya traNa jJAna varte che. -- yogIne na hoya, kemake avadhijJAna kALe ayogItvano abhAva hoya che. manayogI Adi ekatara yoganI pradhAnatAnI apekSAe jANavuM. virbhAgajJAna nivartatA baMne upayogamAM vartatAne samyakatva, avadhijJAnanI prApti hoya che. (zaMkA) "badhI ladhI sAkAropayogayuktane hoya' ema Agama vayana che, to anAkAra upayogamAM samyakatva, avadhilabdhino virodha kema nahIM ? ema nathI. Agama vayanA vadhatA pariNAma viSayaka che. avasthita pariNAma apekSA anAkAropayogamAM paNa ladhi lAbha saMbhave che. prAptavya kevaLajJAnatvathI vajaRSabhanArAya saMghayaNa hoya. kemake kevaLajJAna prApti prathama saMghayaNamAM ja thAya che. avadhibhAva kALe veda kSaya hoto nathI mATe savedaka ja hoya. strIomAM AvA prakAranA vyatikaranA svabhAvanA abhAve. temane niSedha karyo che. puraSa-napuMsaka eTale kRtrima rIte napuMsaka karAyela. vibhaMgAvadhi kALe kaSAyakSayano abhAva hovAthI sakaSAyI hoya. avadhijJAnatA-pariNata virbhAgajJAna caraNayukta hovAthI, temane te kALe caraNayuktatvathI saMjavalana krodhAdi ja hoya che. prazasta hoya kemake vibhaMgano vidhi bhAva apazasta adhyavasAnavALAne na hoya. * x - anaMta - anaMta anAgata kALa bhAvi. visaMta - tene pAmavAnI yogyatA dUra kare che. mULa nAma prakRtinA uttarabheda bhUta nairayika - tiryaca-manuSya-devagati nAme che, te nivAre che. A cAra uttaraprakRti sAthe zabda mUkela che, tenAthI upastaMbha prayojanathI anaMtAnubaMdhI kodha-mAna-mAyA-lobhane khapAve che, e rIte pratyAkhyAnAdi paNa te pramANe ja khapAve che. mati jJAnAvaraNAdi bhedathI pAMca jJAnAvaraNIya, cakSurdazanAdi AvaraNa catuka ane nidrApaMcaka ema nava darzanAvaraNIya, dAnAdi pAMca aMtarAyika 30 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tene khapAve che. kevI rIte ? jenuM mastaka chedela che, tAla evuM mastaka kRt te tAlamastaka kRtanI jema arthAt chinna mastaka tAla samAna mohanIyane karIne tenI jema mohanIyano kSaya kare che. A ukta mohanIya bheda zeSa apekSAo jANavA. athavA anaMtAnubaMdhyAdi khapAvyA chatAM jJAnAvaraNIyAdi khapAve che te kaI rIte? tAlamastakavatu karIne. e rIte mohanIya karIne. te khapyA pachI jJAnAvaraNIyAdi apAve che. jema tAlamastaka vinAza kriyA avazyabhAvi che, tema mohanIya karma vinAzakriyA paNa zepa karmano avazya vinAza kare che. - 4 - tyArapachI kamarajane alaga karavA apUrvakaraNa-asaEza adhyavasAya vizeSamAM pravezIne anaMta viSayavALA anuttara-sarvottama, nivyaghiAta kaTa kudya AdithI na haNAya tevA nirAvaraNa-sarvathA AvaraNanA kSayathI sakala arthanA grAhakavacI pratipUrNa, sala aMzayuktatAyI utpanna uttama kevaLajJAna-darzana (pAme che.) anaMtAnubaMdhIka mizra samyaktva aSTaka ane napuMsaka strIveda paka, puraSaveda, saMjavalana krodhAdine khapAve che. ItyAdi bIjA graMthamAM prasiddha che. ahIM tene AzrIne yathAkathaMcita kSapaNA mAtrane vivakSA karI nathI. mApana - ziyone zAstrArtha grahaNa karAvavo ke artha pratipAdanathI sakAra prApta karAvavo. pAvana - bheda batAvIne bodha pamADavA, pa nna - upapatti kathanathI parUpavuM. natraW - je A niSedha che, te bIje eka jJAnathI, eka udAharaNa varjIne arthamAM che. tevA prakAranA ka5tvathI roka uttarathI kahe che. pAna muMDAveja * joharaNAdi dravyacinha dAnathI dikSA de, mAthAnA vALanA loca dvArA muMDe mAtra amuka pAse dikSA le, tema upadeza kare. * * zabdApAtI Adi yathAkrame jaMbadvIpapajJapti abhipAyathI haimavata - harivarSa-ramyaka-rAyavatamAM che. * x * ahIM evuM kahe che ke - AkAzagamana labdhi saMpanna ukta sthAne jaIne pachI kevaLajJAna pAmI zake che, mATe A ullekha che. athavA deva dvArA laI javAyA hoya. saumanasa ane paMDuka e merunuM trIjuM ane cothuM vana che. [ - gata, apoloka grAmAdimAM nimna bhU bhAga. sara - tyAM ja nimnatara pradezamAM. pAyAna * mahApAtALa kaLaze valayamukha AdimAM. pavaUT - bhavanavAsI devanivAsamAM. pAMca bharata, pAMca airAvata, pAMca mahAvideharUpa paMdara karmabhUmi. varSa - kRSi, vANijya Adi pradhAna hoya tevI bhUmiomAM. aDhIdvIpa ane samudra teTaluM pramANa te ardhatRtIya dvIpa samudro, temAM, te A vivakSita dezarUpa bhAga, temAM (kevaLa pAme). - - ahIM kevalI AdinA vacana sAMbhaLyA vinA je thAya, te kahyuM. have tenA zravaNathI je thAya, te kahe che- * sUtra-4pa0 : bhagavAna ! kevalI yAvatu kevalI pAkSika upAsakathI dharma sAMbhaLIne, kevalI prAptadharma zravaNa pAme ? gautama ! kevalI Adi pAsethI sAMbhaLIne yAva4 keTalAMka Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-31/450 kevalapajJatAdharma pAme, e pramANe jema "azrutvAnI vakatavyatA che, te ahIM paNa kahevI. vizeSa Ai ke - AlAvo "zrutvAno kahevo. bAkI badhuM saMpUrNa temaja kahevuM. * yAvata - jeNe mana:paryavajJAnAvaraNIya karmono kSayopazama karela hoya, jeNe kevaLa jJAnAvaraNIya karmono kSaya karyo hoya, te kevalI yAvat upAsikA pAse dharma sAMbhaLIne, kevalIpajJaddharma zravaNa pAme, zuddha bodhi pAme rAvatuM kevaLajJAna upArje tene niraMtara akrama-aTTama tapokamathI AtmAne bhAvita karatA prakRti ddhakatAthI, e ja pramANe yAvatuM gaveSaNAM karatAM avadhijJAna samuut thAya, te samax avadhijJAnathI jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, uckRSTathI alokamAM asaMkhyAta loka pramANa khaMDone jANe ane jue. bhagavana te keTalI teyAmAM hoya ? gautama ! cha e lesyAmAM - kRNAlezyA cAvata zukalalesA. * * bhagavana ! te keTalA jJAnomAM hoya ? gautama ! traNa ke cAra jJAnomAM hoya. traNa hoya che abhinibaudhika, zruta, avadhijJAnamAM hoya, cAra hoya to abhinibodhika-kRta-avadhi-mana:paryavajJAnamAM hoya. bhagavana ! te zuM sayogI hoya ke ayogI ? A pramANe yoga, upayoga, saMghayaNa, saMsthAna, uccatva, Ayu, A badhuM jema "ajhuvA'mAM kahyuM, temaja ahIM kahevuM. bhagavAna ! te zuM savedaka hoya ? pRcchA. gautama ! savedaka hoya ke avedaka hoya. je avedaka hoya to zuM upazAMtavedaka hoya ke kSINavedaka hoya ? gautama ! upazAMtavedaka na hoya, kSINavedaka hoya. je savedaka hoya to zuM prIvedaka hoya, puravedaka hoya, napuMsaka vedaka hoya ke puruSa-napuMsaka vedaka gautama ! strI ke puruSa ke puruSa-napuMsaka vedaka hoya. bhagavanA zuM te saMkaSAyI hoya ke akaSAyI ? gautama ! sakaSAyI hoya ke akaSAyI paNa hoya. je akayAyI hoya to zuM upazAMta kapAsI hoya ke efNakaSAyI hoya? gautama upazAMtakaSAyI na hoya, kSINakaSAyI hoya. je sakaSAyI hoya to he bhagavana ! te keTalA kaSAyamAM hoya ? gautama ! cAmAM, (kaNamAM) bemAM ke eka kaSAyamAM hoya. je cAramAM hoya to saMjavalana krodhamAna-mAyA-lobha cAremAM hoya. traNamAM hoya to saMvala mAna-mAyA-lobhamAM hoya, bemAM hoya to saMjavalana mAyA-lobhamAM hoya. ekamAM hoya to saMjavalanA lobhamAM hoya. bhagavatu ! tene keTalA adhyavasAno kA che ? gautama! asaMkhya. e pramANe jema 'ayuvA'mAM kahyuM tema yAvatuM uttama kevaLa jJAna, dazani samux thAya. * * bhagavana! te kevalIpAddharma kahe, batAve ke prarUpe? hA, kahe - batAve ane parUpe. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavan! te (koIne) pratajita ke muMDita kare ? hA, gautama ! paddhajita, muMDita kare. bhagavana! tenA ziSyo paNa pravajita, muMDita kare ? hA, kare. bhagavanA tenA paziNo paNa dhvajita, mukti kare ? kare* - bhagavana! te siddha, buddha yAvata takara thAya? hA, thAya. bhagavad ! tenA ziSyo paNa siddha yAva4 aMtakara thAya ? hA, thAya. bhagavana ! tenA praziSyo paNa siddha cAvatuM aMtara thAya ? hA, e pramANe ja yAvata ta kare che. bhagavana zuM te uMlokamAM hoya (ItyAdi) 'ayuvA' mAphaka cAvatuM tenA ekadeza bhAgamAM hoya. bhagavad ! te eka samayamAM keTalA hoya ? gautama! janyathI eka-be ke traNa, utkRSTathI 108. he gautama ! tethI ema kahyuM ke - kevalI yAvatu kevalI upAsikAthI dharma sAMbhaLIne cAvatu keTalAMka kevaLajJAna upArje, keTalAMka na upArje che bhagavAna ! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-45o : je rIte kevalI AdinA vacanane sAMbhaLyA vinA kevaLa jJAna utpanna thAya che, te rIte tene sAMbhaLIne, bodha pAmIne thatuM nathI. te bIjA prakAre dazAve che * je sAMbhaLIne kevaLajJAna utpanna kare, tenA koIpaNa arthathI samyagudarzana cAtri liMgane pAmIne prAyaH vikRSTa tapa-cAsTivALA sAdhune avadhijJAna utpanna thAya tema jaNAve che. lokanuM je pramANa che, te ja parimANa jemAM che te. -- have Ane ja lezyAdi vaDe nirapatA kahe che - anaMtarokta vizeSaNavALA avadhijJAnI cha e lesthAmAM hoya. jo ke prazarata gaNa bhAvalezyAmAM jJAna pAme che, chatAM dravya lezyAne AzrIne che lezyAmAM samyakakRta mAphaka pAme che. kahe che ke - "samyakakRta badhAmAM pAme." tethI cha e kahI. avadhijJAnIne Adha be jJAna avazya hoya, tethI ahIM traNa jJAnamAM hoya che, tema kahyuM. mati-zruta-mana:paryAya jJAnIne avadhijJAnanI utpattimAM cAra jJAnanA sadabhAvathI, avadhijJAnI cAra jJAnomAM adhikRta hovAthI cAra jJAnamAM kahyo. akSINavedhavALAne avadhijJAnanI utpattimAM savedakapaNAe avadhIjJAnI thAya che, kSINa vedavALAne avadhijJAnotpatimAM avedakapaNe thAya che. A avadhijJAnI upazAMta vedaka hotA nathI. kemake prApta thanAra kevaLajJAna ahIM vivakSitatva che. je kaSAyano kSaya vinA avadhine pAme che, te sakaSAyIpaNe avadhIjJAnI thAya. je kaSAyakSayamAM pAme te akaSAyI che. jo akSINa kaSAyapaNe vadhIne pAme to e cAstriyuktapaNAthI cAre-saMjvalana kaSAyamAM hoya che. jo kSapaka zreNI vartitvathI saMjavalana krodha phAyamAM avadhi pAme, to traNa kaSAya-saMjavalanamAnAdimAM hoya, jo te pramANe saMjavalana krodha-mAna kSINa thayA hoya to be kaSAyamAM, e rIte eka kaSAyamAM jANavuM. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 9)-32/451,452 che zataka-9, uddezo-ra-"gAMgeya" che - X - X - X - X - o uddezA-31mAM kevalI AdinA vacanane sAMbhaLIne kevaLa jJAna utpanna thAya te kahyuM. ahIM, jeNe kevalI vacana sAMbhaLIne te utpanna karyuM, te darzAve che. A saMbaMdhe A uddezo che - * sUtra-451,452 - [4pa1] te kALe, te samaye vANijyagrAma nagara hatuM. - varNana. dUtipalAza, caitya hatuM, svAmI padhAya "dA nIkaLI, dharma kahyo. papaidA pAchI gaI. te kALe, te samaye pAradfpatnIya gAMgeya nAme aNagAra jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra hatA, tyAM AvyA. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra na dUra - na nIkaTa rahIne bhagavaMtane Ama kahyuM - bhagavan! bairayiko sa-aMtara upaje che ke niraMtara ? gAMgeya nairayiko sa-aMtara upaje niraMtara paNa upaje. - - bhagavan! asurakumANe sa-aMtara upaje che ke niraMtara ? gAMgeya asukumAro sAMtara paNa upaje, niraMtara paNa. e pramANe svanitakumAra paryanta. bhagavAna ! pRedIkAyika sAMtara upaje che ke niraMtara ? gAMgeya ! pRvIkAyiko sAMtara na upaje, niraMtara upaje che. e pramANe yAvat vanaspatikAyika beIndriyothI vaimAnika, nairayikavata che. [4pa bhagavAna ! nairayiko sAMtara udvarta ke niraMtara ? gAMgeya nairayiko sAMtara udvarte, niraMtara paNa udvarte. e pramANe stanItakumAra sudhI kahevuM. - * bhagavAna ! pRvIkAyikanI pRcchA. gAMgeya! pRvIkAyika sAMtara nahIM, niraMtara udvarte. e pramANe cAva4 vanaspatikAyika sAMtara nahIM, niraMtara udvarte. * * bhagavAna beIndriyo sAMtara uddhatuM ke niraMtara ? gAMgeya ! beIndriyo sAMtara paNa udvarta niraMtara paNa. e pramANe vyaMtara sudhI. -- bhagavana! jyotiko sAMtara cyave, pRcchA. gAMgeya! baMne. e pramANe vaimAnika sudhI kahetuM. * vivecana-451,45ra : saMtA - samayAdi kALa apekSAthI viccheda sahita. temAM ekendriyono anusamaya utpAdathI niraMtaratva, bIjAnA utpAdamAM viraha paNa hoya tethI sAMtarava, niraMtarava kahevuM. utpanna thayelanI udvartanA paNa thAya, te kahe che - x * udvargonuM koIka gatyaMtaramAM pravezana thAya, tethI tenuM nirupaNa kare che - * sUl-4pa3 (adhuru) : bhagavAna ! pravezanaka keTalA bhede che ? gAMgeya ! cAra bhede. te - nairayika, tiryaMcayonika, manuSya, deva-pravezanaka. bhagavana / nairayika pravezanaka keTalA bhede che ? gAMgeya ! sAta bhede. te A - ratanapabhAchUpI nairayika cAvat adhasatamI pRthvI nairayika-pravezanaka. * [11/3] bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 * bhagavAna ! eka nairayika, nairayika-pravezanakathI pravezatA zuM ratanapabhAmAM hoya yAvatuM adhaHsaptamImAM hoya? gAMgeya ranapabhAmAM hoya yAvatu AdhasaptamImAM hoya. bhagavanuM ! be nairayika gairayika pravezanakathI pravezatA zuM ratanapabhAmAM hoya yAva4 dhasaptamImAM ? gAMgeya ! ranapabhAmAM hoya yAvatu dhasatamImAM hoya * athavA - eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM hoya * athavA * eka ratnapabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM hoya yAvatu eka ratnapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. athavA * eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM hoya yAvat athavA eka zarkarApabhAmAM, eka AdhasatamImAM hoya. athavA * eka tAlukApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM hoya yAvat athavA eka vAlukApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. A pramANe eka-eka pRthvIne choDatA yAva4 athavA eka tamAmAM ane eka AdhasaptamImAM hoya. bhagavana traNa nairayiko nairayika pravezanakathI pravezatA zuM ratanapabhAmAM hoya cAvatu adhasatamImAM hoya ? gAMgeya ranamabhAmAM hoya cAvatu adhasatamImAM hoya. athavA - eka ratanapabhAmAM, be zarkarApabhAmAM hoya yAvatuM athavA eka ranapabhAmAM, be adhasaptamImAM hoya. (6). - athavA - be ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM hoya yAvat athavA be ranapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (1ra). * athavA eka zarkarApabhAmAM, be tAlukApabhAmAM hoya yAvata athavA * eka zarkarApabhAmAM, be adhaHsaptamImAM hoya. (10) * athavA * be zarkarApabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM hoya yAvat athavA - be zarkarApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (22). e pramANe jema zarkarApabhAmAM kathana karyuM tema sarve pRedImAM kahevuM yAvatu - athavA - be tamAmAM, eka adhasatamImAM hoya (4,4,3,3,ra,sa,1,1 - kula 4ra). * - * - athavA eka ratanapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM hoya * athavA - eka ranapabhA, eka zarkarApabhA, eka paMkapabhAmAM hoya, yAvat - athavA - eka ratanapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (5). - athavA - eka ratanapabhAmAM, eka vAlukApabhamAM, eka paMkAbhAmAM hoya. * athavA - eka ranapabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM hoya. e rIte yAva4 - athavA - eka ranapabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM, eka dhasatamImAM hoya(9). - athavA - eka ranapabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM hoya, yAva4 - athavA - eka ranapabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (1). * * athavA * * eka ratanapabhAmAM eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-3453 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 * athavA * eka ranapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka Adha:saptamImAM hoya(14). - athavA - eka ratanapabhAmAM, eka tamAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. (15) * * athavA - * eka zarkarApabhAmAM, eka tAlukApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM hoya * athavA eka zarkasapabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM hoya, yAvat - athavA - eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhamAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (19). - athavA " eka zarkarApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka dhumapabhAmAM hoya cAvatu eka zarkApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (2) * * athavA * * eka zarkarApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya, * athavA * eka zarkasapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka adha:samImAM hoya. (24) * * athavA * * eka zarkarApabhAmAM, eka tamAmAM, eka Adha:saptamImAM hoya. (5) * athavA - eka vAlukApabhAmAM, eka paMbhamAM, eka dhUmapabhAmAM hoya. -athavA - eka vAlukApabhAmAM, eka paMkApabhAmAM, eka tamAmAM hoya * athavA * eka vAlukApabhAmAM, eka paMkapabhAmAM, eka AdhasatamImAM hoya (28) * * athavA * * eka vAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya * athavA * eka vAlukApabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka AdhasaptamImAM hoya (so) * - athavA * * eka vAlukApabhAmAM, eka tamAmAM, eka dhasaptamImAM hoya (31) * * athavA eka paMkapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM hoya, * athavA - eka paMkapabhAmAM, eka dhUmapabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. (33) * * athavA eka pakapabhAmAM, eka tamAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya. (3) * * athavA - - eka dhUmapabhAmAM, eka tamAmAM eka adhasaptamImAM hoya. (35) bhagavana! cAra nairayika nairayika pravezanathI pravezatA zuM ratnapabhAmAM hoya ? pRcchA. gAMgeya! ranapabhAmAM hoya yAvatuM adha:saptamImAM hoya () - * eka ratanapabhAmAM. traNa zarkarapabhAmAM hoya cAvata - athavA - eka ratanapabhAmAM, traNa adhaHsaptamImAM hoya (6) - - athavA be ranapabhAmAM, be zarkarApabhAmAM hoya yAvatu be ratanapabhAmAM, be adhaHsaptamImAM hoya. (12) * * athavA traNa ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM hoya yAvatu athavA maNa ratanapabhAmAM, eka adhAtamImAM hoya (18). athavA eka zarkarApabhAmAM, traNa tAlukApabhAmAM hoya. e pramANe ratanapabhA mAphaka zarkApabhAmAM paNa kahevuM (5) e rIte eka-eka sAthe yoga karI yAvatu - athavA * maNa tamAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (12,96,3 - phula-63 bhaMga thayA.) * athavA eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, be vAlukApabhAmAM hoya cAva4 - athavA * eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM yAvatu be adhaHsaptamImAM hoya (5). athavA - eka ranapabhAmAM, be zarkApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM hoya yAva4 athavA eka ranapabhAmAM, be zarkApabhAmAM, eka adhaHsaptamImAM hoya (10) * * athavA be rana eka zarkara oka vAlukA yAvat be rane eka zarkarA eka AdhasaptamImAM (15) * * athavA - eka rane eka tAlukA be paMka>> yAvata - eka rana eka vAlukA be adhasaptamI, A AlAvA mujaba vikasaMyoganI jema kahevuM cAvatu be dhUma eka tamA, eka AdhasaptamImAM hoya (15) athavA eka ranapabhAmAM, eka zarkarapabhAmAM, eka vAlukapabhAmAM, eka paMkawbhAmAM hoya yAvat - athavA eka ranapabhAmAM, eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM, eka dhasatamImAM hoya. (4) * * athavA eka rane eka zarkarA eka adhaHsaptamImAM hoya (0) - - athavA eka rana eka zarkazae eka dhUma eka adhaHsaptamImAM hoya. (9) :- athavA eka ratna eka zarkarA eka tamAmAM, eka adhasaptamImAM hoya (10) athavA eka rane eka tAlukA eka paka eka dhUmamAM hoya. cAvatuM - athavA eka ranao eka vAlukA eka paMkao eka adhaHsaptamImAM hoya (13) - - athavA eka rane eka tAlukA eka dhUma, eka tamAmAM hoya * athavA eka rana eka tAlukA eka dhumae eka AdhasaptamImAM hoya (15) - - athavA " - eka ratna coka tAlukA eka tamAru eka adhaHsaptamImAM (16) athavA eka ratna eka paMka eka dhUma, eka tamAmAM hoya * athavA * eka ratna eka paMka eka dhUma eka dhasaptamImAM hoya (18) * * athavA eka ranao eka aMka eka tamAmAM eka AdhasatamImAM hoya (19) * * athavA eka rana eka dhUma, eka tamAmAM, eka AdhasaptamImAM hoya (20) * * athavA eka zarkarA eka tAlukA eka paMkao eka dhuma prabhAmAM hoya e pramANe jema ratanapabhAmAM uparanI pRnI sAthe kahyuM tema zarkarApabhAmAM jANavuM gAvata eka zarkarA eka dhUmaeka tamAruM eka AdhasatamImAM hoya. (so) * * athavA eka tAlukA oka paMka eka dhUma eka tamAmAM hoya - athavA - eka vAlukA eka paka eka dhUma, eka adhaHsaptamImAM hoya. (32) * * athavA eka vAlukA eka paMkao eka tamAruM eka AdhasaptamImAM hoya (33) * athavA - eka vAlukA eka dhUma, eka tamAM eka sAdha:saptamImAM hoya (34) * athavA - eka paMka eka dhuma eka tamAruM eka adhaHsatamImAM hoya(35). * vivecana-4pa3 (adhura) - vesana * bIjI gatimAM utpanna thanArane vijAtIya gatimAM jIvanuM pravezavuM. eka saMyogImAM sAta vikalpo che. be nAkamAM 28 vikalpo ratnaprabhAdi sAte paNa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-32/453 pRthvIkamathI pa AdimAM sthApIne saMcAraNAthI pRthvInA ekatva-ddhikasaMyogo vaDe jANavA. temAM eka eka pRthvImAM be nAkanI utpatti. lakSaNa ekapaNAthI sAta vikalpo, be pRthvI be nAkanI utpattirUpa hikayoge-21-e rIte 28 vikalpo. e rIte eka eka pRthvI choDavI. traNa tairayikamAM 84 vikalpo, te kahe che - eka pRthvI vikalpe 3 bhaMgo, brikasaMyoge, temAM eka-be e pramANe nAkano utpAda vikalAthI ratnaprabhA sAthe bAkInA kramathI joDatAM cha maMga, be-eka vikalA vaDe nAraka utpAdanA vikalAthI che, e rIte 12. e pramANe zarkarApabhA sAthe pAMca-pAMca vikalpothI daza. e rIte vAlukApabhA sAthe ATha, paMkaprabhA sAthe cha, dhumaprabhA sAthe cAra, tamaprabhA sAthe be, dviyoge 42, trika yoge-35 kula-84. cAra nairayikamAM 210 bhaMga thAya. te kahe che - pRthvInA ekavamAM vikalpo. vika saMyoge temAM eka ane traNa vaDe nAkanA utpAdathI ratnaprabhA sAthe bAkInI pRthvInA kramathI joDatAM 6, be-be vikalpo vaDe-6, traNa-kanA vikalAthI-6, e rIte18. zarkarApabhA sAthe te ja pramANe traNamAM pUrvokta nAraka utpAda vikalpomAM pAMcapAMca eTale daza. e rIte vAlukAprabhAmAM cAra-cArathI kula-12. paMkaNabhA vaDe traNabaNa eTale nava, dhUma prabhA vaDe be-be ema-6, tamaHprabhA vaDe eka-eka ema traNa. A pramANe dvikasaMyoge 63-vikalpo thAya. * tathA pRthvInA bikayogamAM eka-eka-be e rIte nArakonA utpAda vikalAmAM ratnaprabhA, zarkarAkhabhA sAthe anyane kramathI joDatAM pAMca vikalpo thAya. eka-be-eka e rIte tAraka utpAda vikalpo paNa pAMca, be-eka-eka e pramANe vikalpe paNa pAMca. ema kula-15. e pramANe ratnaprabhA, vAlukAprabhA sAthe AgaLanA kramathI joDatA 12vikalpo thAya. ratnaprabhA, paMkaprabhA vaDe-9, ratnaprabhA, dhUmapabhA vaDe 6, ranapabhA, tamaprabhA vaDe-3, zarkarApabhA, vAlukAprabhA vaDe-12, zarkarApabhA, paMkaNabhA vaDe-9, zarkarApabhA, dhUmapabhA vaDe-6, zarkarApabhA, tamaprabhA vaDe-3, vAlukApabhA, paMkaprabhA vaDe-9, vAlukAprabhA, dhUmaprabhA vaDe 6, vAlukAprabhA, tamaprabhA varDa-3, paMkaNabhA, dhUmapabhA vaDe-6, paMkaprabhA, tamaprabhA vaDe-3, dhUmaprabhAdi vaDe-3. e pramANe zikayoge 105, catuka saMyoge-35. A pramANe 3,63,105,35 maLIne kula 210 bhaMga thayA. * saMga-4pa3 (adhurezI) : bhagavAna ! pAMca nairayiko, nairayika pravezanakathI pravezatA zuM ranapabhAmAM hoya ? pRcchA. gAMgeya ratanapabhAmAM hoya yAvatuM adhaHsaptamImAM hoya. * - athavA - - eka ranapabhAmAM, cAra zarkarApabhAmAM hoya yAvatu - athA - eka ranI cAra adha:saptamImAM hoya. - - athavA be rana, traNa zarkarAmAM hoya yAvatu athavA be rana traNa AdhasatamImAM hoya * * athavA - traNa rane be zarkarA hoya yAvat dhasatamImAM hoya. * * athavA - cAra rane eka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 zarkarA hoya yAvat adha:saptamImAM hoya. - - athavA - eka zarkarazae cAra tAlukAmAM hoya e pramANe ratanapabhA sAthe uparanI prIno saMyoga karyo. tema zarkarApabhAmAM kahevo yAvatu cAra zarkarA eka adhasatamImAM hoya. A pramANe eka-eka sAthe yoga karavo yAvat cAra tamAma, eka adhaptamImAM hoya. * * athavA eka rana eka zarkarA traNa tAlukAmAM hoya. e rIte cAvatu athavA eka ratna eka zarkarA traNa dhasaptamImAM hoya. - * athavA * eka ratna be zarkarA ne vAlukA hoya, e pramANe yAvatuM eka ratana be zarkarA be adhaHsAtamImAM hoya. * * athavA be rana, eka zarkarA be vAlukAmAM hoya yAvatu be rana eka zarkarA ne adhaHsaptamImAM hoya. athavA eka rana traNa zarkarA, eka vAlukAmAM hoya. e pramANe rAvatuM athavA eka rana traNa zarkarA eka adhasaptamImAM hoya * * athavA * be rana be zarkarA eka vAlukAmAM hoya e pramANe cAvavuM adhaHsaptamImAM hoya. * * athavA traNa rana eka zarkarA, eka vAlukA hoya e pramANe cAvatuM athavA traNa rana eka zarkarA eka adhaHsaptamImAM hoya. * * athavA * eka ratna eka vAlukA traNa aMkamAM hoya e pramANe A kramathI catuka saMyogomAM kahyA mujaba pAMcamAM paNa mikasaMyoga kahevA. vizeSa e ke - eka adhikano saMyoga karavo joIe. e pramANe yAvata be paMka eka dhUma, eka tamaH eka adhasaptamImAM hoya. ** athavA eka ratna eka zarkara eka tAlukA be aMka hoya. e rIte yAvatu be aAsaptamImAM hoya. (4) - athavA - eka rana eka zarkarA be vAlukA eka aMka hoya, e rIte cAvat adhaHsaptamImAM hoya (8) * * athavA eka rana be zarkarA eka vAlukA eka aMkamAM hoya, e rIte cAvatuM eka adhaHsaptamImAM hoya (1ra) - - athavA be ne eka zarkarA eka vAlukA eka aMkamAM hoya e rIte yAvatu eka AdhasatamI (16). * * athavA - eka ranao eka zarkarA eka paMkao be dhUmamAM hoya, e rIte jema cAra catuka saMyoga kahA, tema pAMcamAM paNa catuka saMyoga kahevA. vizeSa A * eka saMyoga adhika kahevo. e rIte yAvat paMka eka dhUma, eka tamAruM eka adhasatamImAM. * * athavA * eka rane eka zarkarA eka vAlukA eka aMka eka dhamapabhAmAM hoya * athavA * eka rana eka zarkazae eka vAlukA eka tamAmAM hoya - athA - eka ranao eka zarkarAeka tAlukA eka adhaH sAtamImAM hoya (3) * * athavA eka ratna eka zarkarA eka tAlukA eka dhUma, eka tamAmAM hoya - athavA - eka rana eka zarkarA eka tAlukA eka dhUma eka adhaHsaptamImAM hoya (5). * - eka zarkarA, eka paMka eka dhUma Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3/453 39 eka tamAmAM hoya. * * athavA eka ratna eka zarkaza eka paka eka dhUma eka adha:ptamImAM hoya. () * * athavA eka rana eka zarkarA eka paMka eka dhUma coka dhasatamImAM hoya (8) - athavA - eka rana eka zarkarA eka paka eka tamae eka adhasaptamImAM hoya. () * athavA - eka rana, eka zarkarA eka dhUma, eka tamae eka adhaH saptamImAM hoya. (10) athavA eka rado eka tAlukA eka paMka* eka dhUma, eka tamAmAM hoya. * athavA * eka rane eka tAlukA eka paMkao eka dhUma, eka adhaHsaptamImAM hoya. (1) * eka ranaeka tAlukA eka paka eka dhUma eka AdhasaptamImAM hoya (13) * athavA * eka ratna eka vAlukA eka dhUma, eka tama eka adhaHsaptamImAM hoya (1) * athavA eka ratna eka paMka cAvatuM eka AdhasatamImAM hoya (15) * athavA eka zakazae eka vAlukA yAvatuM eka tamAmAM hoya * athavA - eka zarkarA yAvatuM eka paMkao eka dhUmae eka adhaHsaptamImAM hoya. (17) - athavA - eka zarkaza cAvatu eka paka, eka tamAM eka adha:sAtamImAM hoya. (18) - athavA eka zarkarA eka tAlukA eka dhuma eka tamAruM eka adhaHsaptamImAM hoya (19) * athavA - eka zarkazae eka aMka yAvatu eka adhasatamImAM hoya (20) - athavA - eka tAlukApabhAmAM cAvatu eka AdhaksaptamImAM hoya (21). - vivecana-453 (AdhurethI) :- pAMca nairayikAdi pUvoMkta kramathI vicAravA. vizeSa - saMkSepathI vikalpa saMkhyA dazavi che. ekavamAM sAta vikalpo, dvikasaMyoge 84 baMgo, kaI rIte? sAta padonA 21 bhaMga, pAMca nArakonA be bhAga karatA cAra bhaMgo, te A rIte eka-cAra, betraNa, traNa-be, cAra-eka. 21ne 4 vaDe guNatAM 84 thAya. mikayoge sAta padonA 35vikalpo. pAMcane traNa rIte sthApatA, cha vikalpo A rIte eka eka-jhaNa, eka-bebe, be-eka-be, eka-traNa-eka, be-be-eka, traNa-eka-eka. A rIte 35 6 vaDe guNatA 210 bhaMga. catuka saMyoge - sAtanA 35 vikalpo, pAMcane cAra sazipaNe sthApatA cAra vikalpo - 11 12, 11 21, 1 2 1 1, 2 1 11. A rIte rU5ne cAra vaDe guNatAM 140 vikalpo. paMcaka yoge-21. badhAM maLIne 462 thAya. * sUtra-4pa3 (adhurethI) : bhagavAna ! cha nairAyiko nairAyika pravezanathI pravezatA zuM ratanapabhAmAM hoya ? pRcchA. gAMgeya ! ratanapabhAmAM yAvatu AdhasaptamImAM hoya. (0) - athavA eka rana pAMca zarkarAmAM hoya yAvatu - athavA - eka rana pAMca dhasaptamImAM hoya * athavA - traNa rana traNa zarkarAmAM hoya. A pramANe A kramathI jema pAMcanA hisaMyogo kahyA, tema chanA paNa kaheu. vizeSa e - eka bhaMga adhika 40 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kahevo yAvata * athavA * pAMca tamAru eka adhaHsaptamImAM hoya. * athavA : eka ranao eka zarkarA cAra vAlukAmAM hoya. yAvat * athavA - eka ranao eka zarkarA cAra yAdhasatamImAM hoya. * * athavA eka rana be zarkarA traNa vAlukA mAM hoya. e rIte A krama vaDe jema pAMcanA miksayoga kahA, tema cha nA paNa kahevA. vizeSa A * eka bhaMga adhika kahevo. bAkI pUvava4 (34). catuka saMyoga paNa e ja pramANe che, paMcaka saMyoga paNa ema ja che. vizeSa e ke eka bhaMga adhika kaheto. vAva4 chello bhaMga be tAlukAo eka pakao eka dhUmao eka tamae eka AdhasaptamI hoya * * athavA * eka ratana, eka zarkarA yAvatuM eka tamAmAM hoya (1) * athavA eka raHo cAvatuM eka dhUma eka adhaHsaptamImAM hoya () - athavA eka rado cAvatuM eka paMkao eka tamAo eka AdhasatamImAM hoya - athavA - eka rana yAvatu eka vAlukA eka dhUma cAvatu eka AdhasaptamImAM hoya * athavA * eka ratana, eka zarkarAve eka paMko yAvatu eka adhaHsaptamImAM hoya * athavA - eka ranao eka vAlukA yAvatu eka AdhasaptamImAM hoya * athavA - eka zarkarApabhAmAM, eka vAlukApabhAmAM cAvatuM eka adhaHsaptamImAM hoya (0). * vivecana-453 (adhurethI) : cha nairayika - ekavamAM sAta bhaMga, dvika yoge pAMca vikalpa - 1.5, 2.4, 3.3, 4.2, 5.1 tene dvika saMyoga 21-thI guNatAM 105 bhaMga thAya che. bikayogamAM cha nA trivamAM daza vikalpo che, te A - 1.1.4, 1.2.3, 2.1.3, 1.3.2, 2.2.2, 3.1.2, 1.4.1, 2.3.1, 3.2.1, 4.1.1. tene 35 vaDe guNatAM 350 vikalpo thAya. catuka yogamAM te cha nA cAra zazi vaDe sthApatA daza vikalpo thAya - 1.1.1.3, 1.1.2.2, 1.2.1.2, 2.1.1.2, 1.1.3.1, 1.2.2.1, 2.1.2.1, 1.3.1.1, 2.2.1.1, 3,1.1.1 A dazane rU5 vaDe guNatAM 35 bhaMgo thAya. paMcaka saMyogamAM cha nA pAMca bhede pAMca vikalpo thAya. te A- 1.1.1.1.2, 1.1.1.2.1, 1.1.2.1.1, 1.2.1.1.1, 2.1.1.1.1. sAte pRthvImAM 21 vikalpone pAMca vaDe guNatAM 105 bhaMgo thAya. paka saMyoge-bhaMga. kula-624 bhaMga thAya. * sUtra-453 (adhurethI) : bhagavana ! sAta nairayiko, nairasika pravezanakathI pravezatA pRcchA. gAMgeyaT ratanapabhAmAM hoya cAvatuM adha:saptamImAM hoya (9) athavA eka ranao cha zarkarA hoya. e rIte A kramathI jema cha nA dvikasaMyogamAM kahyuM tema ahIM kahevuM. vizeSa - eka bhaMga adhika saMyojavo. bAkI pUrvavatu. zikasaMyogamAM, cAra-pAMca-cha saMyogamAM jema cha nA kahyA, tema sAtanA paNa kahevA. vizeSa an - eka bhaMga adhika kaheto yAvatuM SakagasaMyoga Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 9/-/32/453 athavA-be zarkarA eka tAlukALa cAvatu eka AdhasaptamImAM hoya * athavA - eka ratanao eka zarkarAcAvatuM eka mAdhaH saptamImAM hoya. * viveca-453 (adhurethI) : sAta nairacikamAM - ekavamAM sAta bhaMga, dvika yoge cha vikalpo - 1.6, 2.5, 3.4, 4.3, 5.2, 6.1. sAta pRthvInA 21 bhaMganI guNatAM 126 bhaMga thAya. zikayogamAM 15 vikalpo- 1.1.5, 1.2.4, 2.1.4, 1.3.3, 2.2.3, 3.1.3, 1.4.2, 3.3.2, 3.2.2, 4.1.2, 1.5.1, 2.4.1, 3.3.1, 4.2.1, 5.1.1. tene 35 vaDe para5 bhaMga thAya. catuka saMyoge sAvene cAra zazi vaDe sthApatA 1.1.1.4 ityAdi 20 vikalpo thAya. te - x - svayameva jANavA. 20ne 35 vaDe guNatAM 30o vikalpo thAya. paMcaka saMyoge sAtene pAMca rAzithI sthApanA 1.1.1.1.3 ItyAdi 15 vikalpo thAya. A paMcaka saMyogane 21 vaDe guNatAM 315 vikalpo thAya. paTaka saMyogamAM sAta padone che. bhede sthApatA 1.1.1.1.1.2 ItyAdi. sAta padonA sAta vikalpo, cha vaDe guNatAM-4+ bheda thAya. saptaka saMyoge eka ja. badhAM maLIne 1316 bhaMga thAya. * sUtra-453 (agharethI) bhagavAna ! ATha nairayiko nairayika pravezanakathI pravezatA pRchA. gAMgeya ! ranapabhAmAM hoya yAvatuM adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - eka ratana sAta zarkarAmAM e pramANe dvika cAvatu laka saMyogamAM jema sAtamAM kahyuM tema AThamAM paNa kahevuM. vizeSa A - eka-eka adhika saMyoga karavo. bAkI pUrvavata cAvatuM parpha saMyoga athavA traNa zarkarA eka vAlukA yAvatu eka adhaHsaptamImAM hoya * athavA - eka rana yAvat eka tamA be dhasaptamImAM hoya * athavA - eka ratna cAva4 be tamAruM eka adha:saptamImAM hoya e pramANe saMyoga karatAM sAvat - athavA * be rana eka zarkarA yAvatu eka AdhasaptamI. * vivecana-453 (adhurezI) : ahIM ekavamAM sAta vikalpa. dvika saMyogamAM AThanA dvivamAM 1.3 Adi sAta viko, tene ra1 vaDe guNatAM 14 vikalpo. trikasaMyogamAM AThanAM 1.1.6 ItyAdi 21 vikalpo. tene 35 vaDe guNatAM 335 bhaMgo. caturkasaMyogamAM AThanI cAra zazithI, 1.1.1.5 ItyAdi 35 vikalpo thAya, tene 35 vaDe guNatAM 125 bhaMgo thAya. paMcaka saMyoge - AThanAM paMcatvamAM 1.1.1.1.4 ItyAdi 35 vikalpo thAya. tene 1 saMyogo vaDe guNatAM 35 bhaMga thAya. "ka saMyogamAM AnA cha bhedathI 1.1.1.1.1.3 ItyAdi 21 vikalpo thAya. tene sAta saMyogo vaDe guNatAM 147 bhaMgo thAya che. saptasaMyogamAM AThanI sAta zazi karatAM vikalpo cAya. A badhAM maLIne 3003 bhaMga thAya. * sUtra-453 (adhurethI) :bhagavAna ! nava nairayika nairayika pravezanathI pravezatA, pRcchA. gAMgeya ! ratanapabhAmAM hoya yAvatu adA:saptamImAM hoya. athavA eka rana ATha zarkarA hoya. e pramANe ddhikasaMyoga cAvata saptakasaMyoga, jema AThamAM kaho, tema navamAM paNa kahevo. vizeSa A-eka eka adhika saMyoga karavo. bAkI purvavatu. chello AlAvo * athavA * traNa rana eka zarkarA eka vAlukA yAvatu eka adhasatamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurezI) ahIM paNa ekavamAM sAta ja vikalpa che. dvika saMyogamAM navanA dvivamAM ATha vikalpo che. saptapada dvikasaMyoganA 21 bhedathI guNatAM 168 bhaMga thAya. mikasaMyoge navanA 1.1.3 ItyAdi 28 vikalpo thAya che tene saptapada makasaMyoga 35 vaDe guNatAM 980 bhaMga thAya che catuka yogamAM navanI cAra sazimAM 1.1.1.6 Adi 56 vikalpo thAya. tene saptapada catuka saMyoge 35 vaDe guNatAM 1960 bhaMgo thAya. paMcaka saMyoge navanI pAMca rAzithI 1.1.1.1.5 e rIte go vikalpo thAya. tene 21 saMyogothI guNatAM 14 go bhaMgo thAya. parla saMyogamAM navane cha rAzimAM mUkatA 1.1.1.1.1.4 Adi 56 vikalpo thAya. tene sAta saMyoga vaDe guNatAM 32 bhaMgo thAya. saptaka saMyogamAM navane sAta sazithI mUkatA 1.1.1.1.1.1.3 ItyAdi 28 vikalpo thAya. tenA 28 bhaMga ja thAya A rIte badhAM maLIne 5oo5 bhaMga thAya. * sUtra-4pa3 (adhurethI) : bhagavad ! daza gairasiko nairayika pravezanakathI pravezatA pRcchA. gAMgeya ! rApabhAmAM hoya yAvatuM adha:saptamImAM hoya (9) * athavA - eka rane nava zarkarAmAM hoya. e pramANe dvisaMyogamAM yAvata saptasaMyogamAM jema navamAM kahyuM tema jANavuM. vizeSa A - eka, eka saMyoga adhika karavo. bAkI pUvava4. teno chello AlAvo che .* athavA - cAra rana eka zarkara yAvatu eka dhasaptamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurethI) : ahIM ekavamAM sAta bhaMga ja che. brikasaMyogamAM dazanA be bhAga karatAM 1.9 ItyAdi nava vikalA, tene 21 saMyogothI guNatAM 189 bhaMga thAya. bikayoge dazanA traNa bhAga karatAM 1.1.8 ItyAdi -vikalpo thAya. tene 35 saMyoga vaDe guNatAM 1260 bhego thAya che. catuka saMyogamAM dazanA cAra bhAga karatAM 1.1.1.7 ItyAdi 84 vikalpo thAya. tene saptapada catuka saMyoga-35 vaDe guNatAM 2940 bhaMga thAya. paMcaka saMyoge dazanA pAMca bhANa karatA 1.1.1.1.6 ItyAdi 126 vikalpo thAya. tene saptapada paMcaka saMyoga-21 vaDe guNatAM 2646 bhaMga thAya. paka saMyogamAM dazanA che bhAga karatAM 1.1.1.1.1.5 ItyAdi 126 vikalpo thAya. tene saptapada parka saMyoga3 vaDe guNatAM 882 bhaMga thAya che. saptaka saMyogamAM dazanA sAta bhAgathI 1.1.1.1.1.1.4 ItyAdi 84 vikalpo che tene eka saMyogathI guNatA 84 bhaMgo ja Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9-/3J453 thAya. badhAM maLIne 8008 bhaMga thAya che. * sUtra-453 (adhurethI) bhagavana ! saMkhyAta nairayiko, nairayika pravezanathI pravezatA, pRcchA. gAMgeya ! ratanapabhAmAM hoya yAvatuM adhaHsaptamImAM hoya (). * athavA - eka rana saMkhyAtA zarkarA hoya, e pramANe cAvatu AdhasatamI hoya. * * athavA - be rana saMkhyAtA zarkarAmAM hoya. e pramANe cAvatu be rana saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya - - athavA traNa ranasaMkhyAtA zarkarAomAM hoya. e pramANe A kramathI eka ekano saMyoga vadhArata yAvatu - athavA - daza rana saMkhyAtA zarkarA hoya. e pramANe cAvat athavA daza rana, saMkhyAtA AdhasaptamImAM hoya. * athavA * saMkhyAtA rade saMkhyAtA zarkarAmAM hoya yAvat - athavA * saMkhyAtA rade saMkhyAnA AdhasaptamImAM hoya. - athavA - eka zarkarA saMkhyAtA tAlukAmAM hoya. e rIte ranapabhA mAphaka uparanI nI sAthe saMyoga karavo. e rIte eka eka pRdIno upara pRedI sAthe saMyoga karavo. yAvat - athavA * saMkhyAtA tamAmAM, saMkhyAtA adhasaptamImAM hoya. * athA eka ratna eka zarkasa saMkhyAtA tAlukA hoya. * athavA - eka ratana eka zarkarAe saMkhyAtA paMka hoya. cAvatu athavA eka rana eka zakarA, saMgItA adhaHsaptamImAM ho * athavA - eka ratna be zarkarAe saMkhyAtA tAlukA hoya. - athavA * eka rado be zarkarA saMkhyAnA AdhasaptamImAM hoya. - athavA - eka ratna traNa zarkaza saMkhyAtA tAlukA hoya. e pramANe A kamathI eka-eka saMyoga vadhAravo - athavA - eka rana saMgAtA zarkarA saMkhyAtA tAlukA hoya yAvata athavA eka ratna saMkhyAtA tAlukA saMkhyAtA sAdhasaptamImAM hoya. * athavA be rana saMkhyAtA zarkarAe saMkhyAtA tAlukA hoya. yAvatuM athavA be rana saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA adhaHsaptamImAM hoya * athavA - maNa rana saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA tAlukA hoya. e pramANe A kamathI eka eka ranapA sAthe saMyoga karavA yAvatuM athavA saMkhyAtArane saMkhyAtA zarkarA saMkhyAtA tAlukA hoya yAvatu athavA saMkhyAtA rana saMkhyAtA zarkarA saMkhyAnA adha:saptamImAM hoya. * * athavA eka rana eka vAlukAo saMkhyAtA aMkamAM hoya. yAvat - athavA - eka ratna eka vAlukA saMgratA adhaH saptamImAM hoya - athavA - eka rana, be tAlukA saMkhyAtA paMkapbhAmAM hoya. e pramANe A kramathI nika saMyoga, catuka 44 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 saMyoga yAvata sapta saMyoga jema dazamAmAM kahyo, tema kahevo. chello AlAvo satasaMyoge - athavA - saMkhyAtA ratna saMkhyAtA zarkarA yAvatuM saMkhyAtA adhasaptamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurethI) : ahIM saMkhyAtA eTale agiyArathI zIrSapahelikA sudhI. ahIM paNa ekavamAM sAta bhaMga che. ddhikasaMyogamAM saMkhyAtAnA be bhAga karatAM eka-saMkhyAtA ItyAdi daza-saMkhyAtA evA 11 vikalpo. A uparanI pRthvImAM yokAdi agIyAra padonA uccAraNamAM adhatana pRthvImAM saMkhyAtapadanA uccAraNathI jANavA. je bIjI AgaLanI pRthvImAM saMkhyAtapadanA adhaHstanapRthvImAM ekAdI agIyAra padonA uccAraNamAM prApta thAya che, tenI ahIM vivakSA karI nathI. pUrvagomAM ja dazAdirAzInuM vaividhyakalAnAmAM upara ekAdi laghu saMkhyA bheda pUrve karyA. nIce nava Adi mahAd. ema ahIM paNa ekAdi upara ane nIce saMgIta sazi. temAM saMkhyAtarAzithI adhatana ekAdi AkarSaNe paNa saMkhyAtatva avasthita ja che. kemake pracUratva che. pUrva sUtromAM nava AdinI jema ekAdipaNe tenuM avasthAna nathI. tethI nIce ekAdi bhAva nathI. saMkhyAtano ja saMbhava hovAthI adhika vikalpanI vivakSA nathI. tyAM ranaprabhA ekAdi vaDe saMkhyAta aMta vaDe agiyAra padothI kramathI vizeSita saMkhyAtapada vizeSita vaDe bAkInA sAthe kramathI saMyoga karatA 66 bhaMgo prApta thAya che. e pramANe zarkarApabhAmAM 55, vAlukAmAM 44, paMkapabhAmAM 33, dhUmapabhAmAM 22, tama prabhAmAM 11. e rIte dvisaMyogImAM 231 bhaMga thAya che. gikayogamAM vikalA parimANa mAtra ja dekhADe che - ranapabhA, zarkarApabhA, vAlukAprabhA e prathama trimayoga. temAM 1.1. saMkhyAtA e pahelo vikalpa, pachI pahelImAM eka ane trIjAmAM saMkhyAtapade ja rahIne, bIjImAM kramathI akSa vinyAsathI dvayAdi bhAve dazama saMyogamAM saMkhyAta pada thAya che. e rIte A pUrvanI sAthe 11, pachI bIjI, trIjImAM saMkhyAtapadamAM ja rahIne, pahelImAM te ja rIte hayAdi bhAvathI dazama saMyoge saMkhyAtapada thAya. e rIte ahIM daza. A rIte badhAM thaIne ekatra trika saMyogamAM 21. tene saptapada trikasaMyogamAM 35-thI guNatAM 35 bhaMgo thAya che. catuka saMyogamAM pharI pahelAthI cocA vaDe pahelo catuka saMyoga, temAM 1,1.1, saMkhyAtA, e eka vikalpa. pachI pUrvokta kramathI bIjImAM dazama saMyoge saMkhyAtapada, e rIte bIjImAM ane pahelImAM. A rIte ekatra catuka saMyoga-31. tene saptapada catuka saMyogamAM 35thI guNatA 1085 bhaMga thAya che. paMcaka saMyogamAM pahelA pAMca vaDe pahelo paMcakayoga, temAM 1.1.1.1. saMgAtA, e eka vikalA. pachI pUrvokta kramathI cothImAM dazama saMyogamAM saMkhyAta pada, e rIte bAkInAmAM paNa che. e rIte A badhAM maLIne paMcaka yogamAM 41-bheda che. A Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3453 46 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pratyekane saptapada paMcaka saMyogamAM 21 vikalAthI 861-bhaMga thAya che. paka saMyogamAM pUrvokata kramathI ekTa parkasaMyogamAM 51 vikalpo thAya. A pratyekane saptapada Saka yoge sAta vaDe guNatAM 357 bhaMga thAya che. ** saptaka saMyoga pUrvokta bhAvanAthI 61 vikalpo thAya. A badhAM maLIne kula 3339 bhaMgo thAya che. * sUga-453 (adhurethI) : bhagavatu ! asaMkhyAta nairasiko, nairayika pavezanathI e prazna gAMgeya! rApabhAmAM hoya yAvatu AdhasaptamImAM hoya. - athavA eka rana asaMkhyAta zarkarApabhAmAM hoya. e rIte dvisaMyoga yAvat saptasaMyoga, saMprakhyAtanI jema kahevo. vizeSa e ke - asaMkhyAta adhika kahevA bAkI pUrvavat yAvata sapta saMyogano chello AlAvo - athavA - asaMkhyAta ranapabhAmAM, asaMkhyAta zarkarApabhAmAM cAvatu asaMkhyAta adhasaptamImAM hoya. * vivecana-453 (adhurethI) : saMkhyAta pravezanaka mAphaka ja A asaMkhyAta pravezanaka kahevuM. vizeSa A * ahIM asaMkhyAta padane 12-kahevA. temAM ekave sAta ja bhaMga che. dvikasaMyogAdimAM vikalA pramANe vRddhi thAya che. te A che - hika saMyogamAM 52 bhaMga, gika saMyogamAM 805 bhaMga. catuka saMyogamAM 110 bhaMga, paMcaka saMyogamAM 94pa bhaMga, paTaka saMyogamAM 392 bhaMga, sapta saMyogamAM 63 bhaMga thAya che. A badhAM maLIne 3658 bhaMga thAya che. have bIjA prakAre nAka pravezana - * sUtra-453 (adhurezI) : bhagavan! utkRSTathI nairayika nairayika pravezanathI prazna. gAMgeya! badhAM ratanapabhAmAM hoya - athavA - ranapabhA ane zarkarApabhAmAM hoya * athavA - rAjA ane vAlukApabhAmAM hoya yAvatu - athavA * ratnAbhA ane adhasaptamImAM hoya. * athavA - rana zarkarA ane vAlukAmAM hoya. e rIte cAlatu - athavA * ratna zarkarA ane AdhasaptamImAM hoya (5) - athavA - ranee tAlukA paMkamAM hoya - yAvat - athavA rana tAlukA adhasatamImAM hoya (4) * athavA * rana paMkao dhUmamAM hoya. e pramANe ranapabhAne choDyA vinA jema maNanA marksayoga kahyA tema kahevA yAvata - athavA * rana tamAruM adhaHsaptamImAM hoya (15) - * athavA rana zarkarA tAlukA paMkamAM hoya - athavA - ratana zarkarA tAlukA dhUma0mAM hoya. cAvatu - athA - rade zarkarA tAlukA AdhasaptamImAM hoya (4) - athavA - ratna zarkarA paMka dhUma hoya. e pramANe ratnApabhAne choDyA vinA jema cArano catuSkasaMyoga kahyo tema kahevuM. vAva4 - athavA - ratna dhUmatamAM AdhasaptamImAM hoya. - athavA * ratna zarkarA tAlukA paMka dhUmapabhAmAM hoya * athavA rana yAvatu aMka tamAmAM hoya - athavA rana yAvat paMka adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - rana zarkarA vAlukA dhUmae tamAmAM hoya. e pramANe ratanapabhAne chor3A vinA jema pAMcanA paMcakasaMyoga kaho tema kahevuM. cAvatuM ratanapabhAM paMkAbhA yAvat adhasatamImAM hoya. * athavA * ratana zarkarA yAvat dhUmapabhA ane tamAmAM hoya * athavA - rana yAvata dhumae adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - rana zarkarA yAvatuM aMka tamA. adhasaptamImAM hoya * athavA * ratna zarkarA tAlukA dhUmae tamae adhaHsaptamImAM hoya. - athavA - rana zarkarA paMka yAvat adhaH saptamImAM hoya * athavA * rana tAlukA yAvat adhasaptamImAM hoya. - athavA - ratanee zarkarA yAvatu AdhasaptamImAM (). o bhagavan! A ratanapabhA pRtI nairayika pravezana, zarkarApabhA pRthvI nairayika pravezana yAvatuM adhaHsaptamI pRdI nairayika pravezanakanA koNa, konAthI . yAvatuM vizeSAdhika che ? gAMgeya! sauthI thoDAM dhasaptamIvRttI nairayika pravezanaka che, tamayedI nairayika pravezanaka asaMkhyAtapaNA e rIte ulaTAkramamAM cAvatuM ranapabhApRedI nairayika saMkhyAlagaNA che. * vivecana-453 (adhurethI) : utkRSTapade jenA vaDe ukarSathI utpanna thAya che. je A utkRSTa padavALA che, te badhAM paNa ratanapabhAmAM hoya kemake tyAM janAra, te sthAnonuM bahuva che. ahIM kramathI dvikayone cha bhaMgo, zikayogamAM 15, catukayogamAM 20, paMcakayogamAM 15, paddhayogamAM 6, saptakayogamAM eka bhaMga che. have ratnaprabhAdimAM ja nAraka pravezanakanA apad Adi nirupaNane mATe kahe che - temAM sauthI thoDAM sAtamI pRthvI nAraka pravezanaka che. kemake temAM janAra thoDAM che, te apekSAe. tenAthI chaThThImAM asaMkhyAtagaNA che, kemake temAM janAranuM asaMkhyAta guNatva che. e rIte AgaLa paNa jANavuM. have tiryaMcayotika pravezanakanI prarUpaNA. * sUtra-454 - bhagavana! ticiyonika pravezanaka keTalA bhede che ? gAMgeya pAMca bhede che. te A - ekendriya ticiyonika pravezanaka yAvatu paMcendriya tiryaMcayonika pravezanaka. bhagavana! eka tiryaMcayonika, tiryaMca pravezanakathI pravezatA zuM ekendriyamAM hoya ke paMcendriyamAM hoya ? gAMgeya! ekendriyamAM hoya yAvatu paMcendriyamAM hoya. * - bhagavAna ! be tiryaMcayonikanI pRcchA. gAMgeya ekendriya yAvatuM paMcendriyamAM hoya athavA eka ekendriyamAM hoya, eka bheIndriyamAM hoya, e Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 9)-32/454 43 rIte jema nairayika pravezanakamAM kahyuM, tema tiryaMcayonika pravezanakamAM paNa kahevuM. cAvatuM asaMkhyAtA. bhagavAna ! utkRSTA ticiyonikanI pRcchA. gAMgeya ! badhAM ja kendriyamAM hoya athavA ekendriyamAM hoya, beIndriyamAM hoya. e rIte jema nairayikamAM saMyoga kahyA, tema tiryaMcayonikamAM paNa saMyoga kahevA. ekendriyonI sAthe brikasaMyoga, zikasaMyoga, cAkasaMyoga, paMcasaMyoga upayogapUrvaka kahevA. cAvatuM athavA ekendriyamAM, beIndriyamAM yAvata paMcendriyamAM hoya. bhagavAna ! A ekendriya tirdharAyonika pravezanaka cAvatu paMcendriyaonA koNa konAthI yAvatu vizaudhika che? gAMgeyAM sauthI thoDI paMcendriya tiyaca yonika pravezanaka che. caurindriya vizeSAdhika, teIndriya vizeSAdhika, beIndriya vizeSAdhika, tenAthI ekendriya vizeSAdhika che. * vivecana-454 : ahIM eka tiryaMcayonika ekendriyamAM hoya, tema kahyuM. temAM jo ke ekendriyamAM eka kadAca utpanna thato paNa na maLe. kemake temAM anaMtAnI pratisamaya utpatti che, to paNa devAdithI cyavI, je temAM utpanna thAya, tenI apekSAe eka paNa hoI zake. Ane ja pravezanaka kahevAya che. temAM ekanA kramathI eka IndriyAdi pAMca padomAM utpAdanA pAMca vikalpo che. bemAM paNa eka-ekamAM utpAdamAM pAMca ja, dvitayogamAM daza no utpAda thAya. vaLI saMkSApArthe traNa AdinA asaMkhyAta paryanta tiryaMcayonikonA pravezanakane atidezathI dekhADatA kahe che - ve nagle nAka pravezanakanI samAna A badhuM jANavuM. mAtra tyAM sAta pRthvImAM ekAdi nAka utpAditA kahI, ahIM te pramANe ja pAMca sthAnamAM utpAditA kahevI. tenA vikalpomAM bheda che. tene pUrvokta nyAyathI jAte ja jANI levA. ahIM anaMtA ekendriyanA utpAdamAM paNa anaMtapada pravezanakanA ukad lakSaNa nathI. ekendriyonA ati bahu samayanA utpAdathI badhAM ekendriya hoya tema kahyuM. ahIM kamathI dvikasaMyoga cAra prakAre, trikasaMyoga cha prakAre, catuka saMyoga cAra prakAre, paMcaka saMyoga eka ja che. sauthI thoDAM paMcendriyo che ItyAdi * x * * sUtra-455 thI 453 : [45] bhagavAna ! manuSya pravezanaka keTalA bheda che ? gAMgeya ! be bheda - saMmUrchAimamanuSya pravezanaka, garbhabhutakAMtika bhagavAna ! eka manuSya, manuSya pravezanakathI pravezato zuM saMmUrNima manuSyamAM hoya, garbhakAMtikamAM ? gAMgeya ! saMmUrchAimamAM hoya ke garbhavyuckrAMtikamAM hoya. - - bhagavan! be manuSyonI pRcchA. gAMgeya! saMmUrchAimamAM hoya ke gabhavyuckAMtikamAM hoya * athavA - eka saMmUrNimamAM hoya, eka gabhabhutakAMtikamAM hoya. e pramANe A kramathI nairayika pravezanaka mAphaka, manuSya pravezanaka paNa daza sudhI kahevo. * - bhagavAna ! saMkhyAtA manuSyonI pRcchA. gAMgeya ! saMmUrNimamAM paNa hoya, garbhavyakrAMtikamAM paNa hoya. - athavA - eka saMmUrchAimamAM, saMkhyAtA gabhavya kAMtikamAM hoya * athavA * be saMmUrchAimamAM, saMkhyAtA gabhavya kAMtikamAM hoya. A rIte eka-ekane vadhAratA cAva4 - athavA * saMkhyAA saMmUrchAima manuSyomAM hoya, saMkhyAtA garbhavyutkrAMtika manuSyomAM hoya. bhagavat / asaMkhyAtA manuSyo ? gAMgeya! badhAM ja saMmUrNimamAM hoya. - athavA - asaMkhyAtA saMmUrNimamAM, eka garbhavyakrAMtimAM hoya * athavA - asaMkhyAtA saMmUrNimamAM, be garbhabhukAMtikamAM hoya, e pramANe yAvat asaMkhyAtA saMmUrNima manuSyomAM, saMkhyAtA garbha bukAMtikamAM hoya. bhagavAna ! utkRSTA manuSyo ? gAMgeya, te badhAM saMmUrNima manuSyomAM hoya athavA saMmUrchAima manuSyomAM hoya, garbhavyutkrAMtika manuSyomAM hoya. * * bhagavAna ! A saMmUrchAima manuSya pravezanaka, garbhavyutkrAMtika manuSya pravezanakamAM koNa konAthI . yAvat vizeSAdhika che ? gAMgeyI sauthI thoDA garbha, saMmUrNima asaMkhyAtA. [456] bhagavana / deva praverAnaka keTalA bheda che ? gAMgeya cAra bheda. - bhavanavAsI deva pravezanaka cAvatu vaimAnika deva pravezanaka, bhagavAna ! eka jIva deva raverAnakathI pravezatA zuM bhavanavAsImAM hoya, vyaMtara - jyotika-vaimAnikamAM hoya? gAMgeyA bhavanavAsImAM hoya, jaMtara-yotika-vaimAnikamAM paNa hoya. bhagavanA be deva, deva pravezanakamAM ? gAMgeya bhavanavAsImAM hoya, baMtara-jyotika-vaimAnikamAM paNa hoya. * athavA * eka bhavanavAsImAM, eka baMtamAM hoya. e pramANe tiryacayonika pravezanaka mAphaka ahIM kahevuM vAva asaMkhyAta. bhagavan! utkRSTA? gAMgeya! badhAM ja jyotiSkamAM hoya * athavA - jyotiSa, bhavanavAsImAM hoya, - athavA - jyotika, vyaMtaramAM hoya, athavA jyotiSa, vaimAnikamAM hoya * athavA - jyotiSka, vyaMtara, vaimAnikamAM hoya athavA jyotika, bhavanavAsI, saMtaramAM hoya athavA jayotika, bhavanavAsI, vaimAnikamAM hoya athavA jyotiSa, bhavanavAsI, vyaMtara, vaimAnikamAM hoya. bhagavAna ! A bhavanavAsI - vyaMtara - jyotika - vaimAnika deva pravezanakamAM koNa konAthI sAva vizeSAdhika che ? gAMgeyA sauthI thoDA vaimAnika deva pravezanaka che, bhavanavAsI asaMkhyAtagaNa, yaMtara asaMkhyAtagaNA. jyotiSa deva pravezanaka saMkhyAlagaNA che. [45] bhagavAna ! A nairayika tiryaMca manuSya deva pravezanamAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gAMgeya ! sauthI thoDAM manuSya pravezanaka, nairacikao asaMkhyAtagaNA, deva asaMkhyAtagaNA, ticiyonika pravezanaka tenAthI asaMkhyAta Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/32/455 thI 453 pa0 gaNA che. * vivecana-455 thI 453 : manuSya pravezataka, deva pravezanaka sugama che, to paNa kaMIka lakhIe chIe. - manuSyomAM be sthAnakamAM saMmUrNima, garbhaka rUpe praveze che. baMnene AzrIne ekAdi saMkhyAMtamAM pUrvavat vikalpo karavA. temAM atidezamAM chelle saMkhyAtapada che. tenA vikamone sAkSAt kahyA che. ahIM hikayogamAM pUrvavat 11 vikalpo che, asaMkhyAta padamAM pUrve 12-vikalpo kahyA, ahIM 11 ja che. kemake saMmUrNima ane garbhamAM asaMkhyAtava hota, to bAramo vikalpa paNa thAta. paNa garbhaja manuSyamAM svarUpathI paNa asaMkhyAtano abhAva che, tethI tenA pravezanamAM paNa asaMkhyAta saMbhave nahIM. * * * saMmUrNimamAM asaMkhyAta saMbhave che. tethI -x- saMmUrNima manuSya pravezanakamAM asaMkhyAtagaNuM jANavuM. | deva pravezanakamAM jyotikagAmI ghaNAM che, temAM utkRSTapade deva pravezanakavALA badhAM paNa hoya. sauthI thoDAM vaimAnika deva pravezanaka kahyA, kemake temAM janArAnuM abhAva hoya che. Q nAkAdi pravezanakanA athavAdine nirUpavA kahe che - temAM manuSya pravezanaka sauthI thoDAM che kemake manuSya kSetramAM tevo bhAva che, ane temanuM apapaNuM che. nairayika pravezanaka asaMkhyAta guNatva kahyuM kemake temAM janArAnuM asaM--Nava che. e rIte AgaLa paNa jANavuM. -- ahIM pravezataka kahyuM. te utpAda-udvartanA rUpa che. tethI nAkAdinA utpAda-udvartanA sAMta-niraMtarapaNe kahe che - * sUtra-458,459 - [58] bhagavana ! nairayiko sAMtara utpanna thAya ke niraMtara ? asurakumAra sAMtara upaje ke niraMtara yAvatu vaimAnika sAMtara upaje ke niraMtara? nairacika sAMtara udvarte che niraMtara ? cAvata vyaMtara sAMtara udvarta ke niraMtara? jyotiko sAMtara ve ke niraMtara ? vaimAniko sAMtara cyave ke niraMtara ? - gAMgeya! nairayika sAMtara paNa upaje niraMtara paNa. cAvat svanitakumAra sAMtara paNa upaje niraMtara paNa. pRvIkAyiko sAMtara na upaje, niraMtara upaje. e pramANe cAvavuM vanaspatikAyika che. bAkInA nairayikanI jema che. yAvatu vaimAnika sAMtara paNa upaje niraMtara paNa upaje. * * nairayiko sAMtara paNa uddhatuM niraMtara paNa. e rIte yAvata stanItakumAra jANavA. pRnIkAyika sAMtara na uddhaoM niraMtara udvarte e pramANe vanaspatikAyika sudhI jANavuM. bAkInA bairapikavatuM che. vizeSa : * jyotiSTha, vaimAnikamAM strave che, ema kahevuM. cAvata vaimAnika baMne rIte ve.. bhagavAna ! aurasiko, sata utpanna thAya ke asata gAMgeya nairayiko sata utpanna thAya, asata nahIM e pramANe cAvatuM vaimAnika. * * bhagavana ! [11/4 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nairayiko sava uddhatuM ke asata? gAMgeya: sata nairacika uddhatuM, asatuM nahIM. e pramANe cAvatu vaimAnika. vizeSa A - jyotiSa, vaimAnika ve che, tema kahetuM. bhagavAna ! sat nairayika upaje ke asat sat asurakumAre upaje ? yAvata sahu vaimAnika upaje ke asata? sata nairayiko udvarta ke asata? sata asukumAra uddhatuM yAvata sata vaimAnika ave ke asatu vaimAnika ? gAMgeya ! sat nairayika upaje arAtuM nairayika nahIM. sat asurakumAra upaje, asat sukumAra nahIM. sAvat sat kaimAnika upaje, asat vaimAnika nahIM. sat nairamika uddhad, asata nairayika nahIM cAvatuM satu vaimAnika ve, asatu vaimAnika nahIM. * * bhagavad ! ema kema kahyuM ke sat nairayika upaje asatu nahIM yAvat satu vaimAnika auve, asata nahIM ? gAMgeya ! nizcitapaNe purAdAnIya pArzva Arahate lokane zAzvata, anAdi, anaMta kahyo che, jemAM pAMcamAM zatakamAM cAvatu je avalokAya te loka, tethI he gAMgeya ! ema kahevAya che ke yAvat sat vaimAnika cyave che, asatu vaimAnika Dhavato nathI. bhagavana ! Apa svayaM A pramANe jANo cho ke asvayaM ? sAMbhaLyA vinA jANo cho ke sAMbhaLIne ? - ke sat nairayiko upaje che, asata nahIM yAvat sat vaimAniko eNve che, asata nahIM? gAMgeya A huM svayaM jANuM chuM asvaya nahIM sAMbhaLyA vinA A jANuM chuM sAMbhaLIne nahIM ke sat nairayiko upaje che, satu nahIM yAvat sat vaimAnika Ave che, asatuM nahIM. bhagavad ! Ama kema kaho cho ? gAMgeya! kevalI, pUrvamAM mita paNa jANe che, amita paNa jANe che. dakSiNamAM paNa. e pramANe jema zabda uddezamAM jema kahyuM tema yAvatu kevaLInuM jJAna nirAvaraNa hoya che, tethI huM gAMgeya ! ema kahyuM. bhagavan! nairayiko, nairayikamAM svayaM upaje ke asvayaM ? gAMgeya ! nairayiko, nairayikamAM svayaM upaje, aravayaM nahIM bhagavAna ! ema kema kahyuM? gAMgeya! karmanA * udayathI, rakatAthI, bhArikatAthI, garasaMbhArikatAthI, azubha kamanA-udayathI, vipAkathI, karmaphaLanA vipakathI nairayiko, nairayikamAM svayaM upaje che - asvayaM nahIM, tethI kahyuM. bhagavanA asurakumAro ane prazna. gAMgeyA asurakumAre svayaM upaje. che, asvayaM yAvatu upajatA nathI. bhagavan! Ama kema kahyuM? gAMgeya! kamanAudayathI, upazamathI, vigatIzI, vizodhithI, vizuddhithI, zubhakamoMnA-udayathI, vipAkathI, karmaphaLanA vipAkathI asurakumAro, asukumArapaNAmAM svayaM upaje che, avaya upajatA nathI. tethI A pramANe kaheluM. cAvatuM saMnitakumAra Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 paNa te hoya che. tethI kahyuM - karmonI gurukatA vaDe. karmanI bhArikatAthI - jemAM bhAra hoya, te bhArika, teno bhAva te bhAskitA. tathA mahA evo paNa kyAreka a5 bhAra jaNAya che, tevA prakArano bhAra paNa kyAreka moTo jaNAya che, tethI kahyuM - karma gara saMbhAkitAthI - arthAt guratA ane saMbhArikatA, ati prakaSavisthA e artha che. A traNe zubha kamapikSAe paNa hoya. tethI kahe che ke - azubha ItyAdi. udaya, pradezathI paNa hoya, tethI kahe che - vipAka eTale bAMdhela rasanuM vedana, te maMda paNa hoya, tethI kahyuM - alAbunA phaLAdinI jema vipAka - vipazyamAna-rasanI prakarNAvasthA, te phaLavipAka. sukumAranA sUtramAM * amukumArocita karmonA udayathI, vAMcanAMtaramAM karmanA upazamathI dekhAya che temAM azubha karmonA upazamathI, sAmAnya rIte azubha karmonA abhAvanI sthitine AzrIne, sane AzrIne karma vizodhithI, pradezane AzrIne karmanI vizuddhithI. athavA - A zabdo ekAryaka che. pRthvIkAya sUtramAM zubha - zubha varNa, gaMdhAdi, azubha * tenA ekendriya jAti Adi. je samaye anaMtarokata vatu bhagavaMte pratipAdita karI. tyAre gAMgeye jANuM ke (teo) sarvajJa, sarvadarzI che. 9)-32/458,459 bhagavanA pRvIkAyiko vaya ? pRcchA. gAMgeya pRvIkAyiko svaya vAva upaje che, asvayaM upajatA nathI. tethI pramANe kahyuM che. e pramANe yAvatuM manuSyo jAvA. - - vyaMtara, jyotiSko, vaimAniko asurakumAra mAphaka kahevA. tethI he gAMgeya ! ema kahyuM ke vaimAniko yAvata ravAM upaje che, svaya cAvata upajatA nathI. [45] tyArapachI, te gAMgeya aNagAre zramaNa bhagavAna mahAvIrane sarvajJa, sarvadarzarUpe jAyA. pachI teNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, karIne vAMdhA, namyo. pachI Ama kahyuM - bhagavat ! tamArI pAse catumi dhAmane badale pAMca mahAvata Adi IcchuM chuM jema kAlAcavaizikayujhamAM kahyuM temaja kahevuM cAvatu sarvaduHkhathI mukta thayo. bhagavan! te emaja che, emaja che. * vivecana-458,459 - nAkAdinA utpAdAdinuM sAMtaratvAdi pravezataka pUrve kaheluM ja che. to pharI kema kahe che ? ahIM kahe che - pUrve nAkAdinA pratyekanA utpAdanuM sAMtaravAdi kahyuM che, pachI te ja rIte udvatanA. ahIM pharI nArakAdi sarva jIva bhedonA samudAyathI samudita ja utpAda ane udavartanA kahe che. have nAkAdinuM bIjA prakAre utpAdAdi kathana satu - vidhamAna, dravyArthatAthI, sarvathA asat nahIM, tema koIka upaje che. * x * temanuM satva jIva dravya apekSAthI nAkanA paryAya apekSA che. tethI kahe che - bhAvinAzaka paryAya apekSAthI dravyathI nAka thaIne nArako upaje che. athavA nArakAyuSyanA udaye bhAva nAsko ja nArakatvathI upaje che. athavA pUrve utpannamAM anya samutpanna thAya che, asamAM nahIM. kemake lokanA zAzvatapaNAthI nAraka Adino sarvadA ja sadbhAva hoya che. te - Ama kahIne tenA ja siddhAMtathI svamatane popelA che. kemake arahaMta pArve lokane zAzvata kahyo che, tethI lokanA zAzvatavathI saMtu nAkAdi ja upaje ke cyave. have gAMgeya, bhagavaMtane atizaya jJAna saMpattivALA jANIne vikalpa karatAM kahe che - AtmA vaDe svayaM jANe che ke vakSyamANa prakAre asvayaM athatu bIjAnA liMgathI jANe che? Agama apekSAe sAMbhaLyA vinA jANe che ke bIjA puruSonA vacanane sAMbhaLIne jANe che - huM svayaM ja A jANuM chuM." pAramArthika pratyakSa sAkSAt karIne samasta vastune svabhAvathI ja meM jANI che. nAko svayaM ja upaje che, asvayaM nahIM athatu Izvara-parataMtratA AdithI nahIM. jema koI kahe che ke - ajJa prANI, A AtmAnA sukhadu:khane jANatA nathI. Izvara prerita svarge jAya che ItyAdi. e pramANe Izvarane ja kAlAdi kAraNa samUha vyatirikta yukti vaDe vicAratA ghaTe che. karmanA uditatvathI, mAtra karmodayathI nArakamAM upajatA nathI kemake kevalIne & zataka-6, uddezo-33-"kuMDagrAma" che. - X - X - X - X - X - X - 0 gAMgeya, bhagavaMtanI upAsanAthI siddha thayA. bIjA kamane vaza viparyayatAne paNa pAme. jema jamAli. tethI tene dazavi che - * sUga-460 thI 462 - [46] te kALe, te samaye brAhAkuMDagrAma nagara hatuM. varNana. bahuzAla tya hatuM. varNana. te brAhmaNakuMDa grAma nagaramAM RSabhadad nAme bahANa vasato hato. te Arya, dita vitta cAvatu aparibhUta hato. sveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda (Adi) jema kaMdaka, yAvatu bIjA ghaNAM brAhmaNa nayomAM supariniSThita hato. te zrAvaka, jIvAjIvano jJAtA, yujya-pApa tava upalabdha yAvatu AtmAne bhAvita karato vicarato hato. te RSabhadatta brAhmaNanI devAnaMdA nAme brAhmANI (patnI) hatI. sukumAla hAtha-paga cAvatuM priyadarzanA, surUpA, zrAvikA, jIvAjIvanI jJAtA, punya-pApa tevopaladha yAvatu hatI. te kALe, te samaye svAmI padhAryA, "dA yAvatuM papAse che. tyAre te RSabhadatta brAhmaNa A vRtAMtane jANIne harSita yAvatu AnaMdita hRdaya thayo. jyAM devAnaMdA brAhmaNI hatI tyAM AvIne devAnaMdA bAhANIne Ama kahyuM - he devAnupiyA / Adikara, zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAvat sarvajJa, sarvadaff, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-33/460 thI 462 AkAzagata cakathI yAvatu sukhe sukhe vicaratA bahuzAla caityamAM yathApatirUpa (avagrahane svIkArIne) yAvana vicarI rahyA che. he devAnupiyA! te mahAphaLadA che yAvata tathArUpa arihaMta bhagavaMtanA nAma-gotranuM zravaNa, to pachI sanmukha javuM, vaMdana, namaskAra, pratikRcchAnI, paryApAsanAnuM kahevuM ja zuM? eka paNa Arya dhArmika suvacananI zravaNA (thI mahAphaLa thAya) to vipula nI grahaNatAthI keTalo lAbha thAya ? ApaNe tyAM jaIe. bhagavana mahAvIrane vAMdI, namI yAvatuM paryApAsIe. te A bhava ane parabhavanA hita-sukha-kSema-niHzreyasa-AnugAmikapaNe thaze. tyAre te devAnaMdA brAhmaNI, RSabhadatta bAhANa pAse A pramANe sAMbhaLI harSita yAvatu prasanna hRdaya thaI, be hAtha joDI yAvatu RSabhadatta brAhANanI A vAtane vinayathI svIkAre che. tyAre te RSabhadatta brAhmaNe kauTuMbika puruSone bolAvIne kauTuMbika puraSone A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI ja zIu cAlanAra, prazad, sadazarUpavALA, samAna khura ane puMchavALA samAna zIMgaDAvALA, svarNa nirmita kalApothI yukta, uttamagatika, cAMdInI ghaMTaDI yukta, svarNamaya nAtha dvArA nAthela, nIlakamalanI kalagIvALA, be uttama-yuvA baLadothI yukata, aneka maNimaya ghaTIthI yukta, uttama kaSTamaya yuga ane jItanI uttama be dorIthI yukata, pravaralakSaNopeta dhArmika sthAna pravara taiyAra karIne upasthita karo ane mArI A AjJA pAchI Apo. tyAre te kauTuMbika puruSo RSabhadatta brAhANe Ama kahetA, harSita yAvata hadayI thaIne, be hAtha joDI, e pramANe svAmI 'tahati' kahI, vinayapUrvaka AjJA vacanane yAvatuM svIkArIne jaldIthI zIghagAmI yAvatuM dhArmika mAnAvara joDIne upasthita karyuM sAva temanI AjJA pAlana thayAnI sUcanA ApI. tyAre te RSabhadatta brAhmaNa snAna karIne yAvat alya, mahAI AbharaNathI zarIra alaMkArIne potAnA gherathI nIkaLI - x * jyAM bAhya upasthAna zALA, jyAM dhArmika yAna pravara hatuM. tyAM Ave che, tyAM AvIne dhArmika yAna pravara upara ArUDha thayo. tyAre te devAnaMdA lAhmaNIe paNa AMtapuramAM snAna karyuM balikarma karyuM kautuka-maMgala-prAyazcitta karyA. uttama pAne prApta nepura, maNi mekhalA, hAra viracita, ucita kaDaga, khula, ekAvalI, kaMTha sUtra, hRdayastha vecaka, zosisUtra, vividha maNirana bhUSaNa virAjita zarIrI, cInAMzuka uttama vastra parihita kula sukumAla uttarIya, sarvaRtuka surabhi kusumathI veNI, uttama caMdana, uttama AbharaNathI bhuSita zarIravALI, kAlAra-dhUpa-dhUpita zrI samAna vezavALI cAvatuM , mahAI AbharaNathI alaMkRta zarIra, aneka kumbhA-cilAtI-vAmanI-vaDabhI-bhabI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 IsIgaNitA, cAragaNitA, pallavitA, hAsikI, lakuzI, ArabI, damilI, siMdhalI, puliMdI, yukalI, maDI, zabarI, sI, vividha dezanI, videzapaspiMDitA, iMgitaciMtitawAtine jaNanArI, potAnA deza-nepaccenA vezane grahaNa karelI, kula, vinIta, dAsIothI parIvarela, vRddha kaMcukIo, mAnya puraSonA vRMda sAthe potAnA aMtaHparathI nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, jyAM dhArmika yAna pavara che. tyAM AvIne, dhArmika yAnamAM beThI. tyAre te kaSabhadatta brAhmaNe devAnaMdA bahANI sAthe mika gati pravaramAM ArUDha thaIne, potAnA nijaka, parivArathI saMparivRtta thaI brAhmaNakuMDagrAma nagaranI ThIka madhyamAM thaIne nIkaLe che. nIkaLIne bahuzAla caitye Ave che. tyAM AvIne chatrAdi tIrthakarAtIzaya joIne dhArmika yAna pavara roke che, rokIne, dhArmika yAna pravarathI utarIne bhagavaMta mahAvIranI pAse paMcavidha abhigamathI jAya che. te A - sacitta dravyono tyAga, e pramANe jema bIjA zatakamAM che yAvatuM praNa prakAranI paryApAsanAthI seve che. tyAre te devAnaMdA brAhANI dhArmika yAna pravI utarIne aneka kuLam yAvatuM mahatarakanA vRdathI parivRtta thaIne bhagavAna mahAvIranI pAse paMcavidha abhigamaLI jAya che, te A - sacita dravyono tyAga, Acita dravyane na choDIne, vinayathI zarIra namAvIne, bhagavaMtane jotAM ja be hAthanI aMjalI joDIne, manane ekAgra karIne, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse jaIne bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI, karIne vAMdI, namIne, RSabhadatta brAhmaNane AgaLa karIne ubhI, saparivAra zakSaNA jatI evI namana kratI evI, vinayathI aMjalI eDIne sanmukha rahI cAvatuM ghaNupase che. 4i61] tyAre te devAnaMdA brAhmaNIne pAno caDyo - stanathI dUdhanI dhArA chuTI, loyano vikasIta thayA, harSathI phUlatI nAhAne kaDAe rokI, kaMcUka vistIrNa thayo, meghanI dhArAthI vikasIta kadaMba puNavat tenA romakUpa vikasIta thayA, bhagavaMtane animeSa daSTithI jotI jotI ubhI rahI. gautama svAmIe bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne Ama kahyuM - bhagavA A devAnaMda brAhmaNane kema pAno caDyo cAvatu romakUpa vikavara thayA, Apane animeSa dRSTie jota-jotI ubhI che? bhagavate gautamane Ama kahyuM - gautamAM vize devAnaMdA brAhmaNI mArI mAtA che. huM devAnaMdA brAhANIno Atmaja chuM. tyAre te devAnaMdA lahANIne te pUrva putranA snehAnurAgathI pAno cayo yAvatu teNInA romakUpa vikasvara thayA ane mane animeSa dRSTie jotI-jotI ubhI che. [46] tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre RSabhadatta brAhmaNa, devAnaMdA brAhmANI ane te mahAmoTI RSi parSadAne dharma kahyo. cAvatu parSadA pAchI pharI. tyAre Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-33/460 thI 46ra pa6 RSabhadatta bAhANe bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaIne ubho thayo, pachI bhagavaMtane traNa vakhata yAvatu namIne Ama kahyuM - bhagavanuM ! te ema ja che, te te pramANe che, skaMdakanI mAphaka yAvat jema Apa kaho cho, ema karIne IzAna khUNAmAM jaIne, svayaM ja AbharaNa alaMkAra utAya, utArIne jAte ja paMcamuSTI laoNya karyo. karIne bhagavaMta mahAvIra pAse AvIne, bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI yAvat namIne A pramANe kahyuM - bhagavA Aloka cotaraphathI saLagI rahyo che, pradIpta che, AlidpradIpta che, jarAmaraNathI yukta che. e pramANe e kramathI jema AMdakamAM kahyuM, tema pratajita thaIne cAvatuM sAmAyika Adi 11 aMgane bharaco yAvat ghaNAM upavAsa, cha, akrama, dazama yAvata vividha tapakarma vaDe AtmAne bhAvita karatA ghaNAM varSono zrAmaNaya paryAya pALIne mAsikI saMlekhanAthI AtmAne ArAdhI, 6o bhaktone anazana vaDe bhedIne je hetuthI nagana bhAga svIkArela, te ane ArAdhe che. yAvat che ane ArAdhIne teo yAvat sarva du:khathI mukta thayA. te devAnaMda brAhmaNIe paNa bhagavata pAse dharma sAMbhaLI, avadhArIne harSita, taSTita thAI, bhagavatane traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI yAvata namIne A pramANe kahyuM - bhagavan! e ema ja che, temaja che, e rIte RSabhadatta mAphaka cAvatu dharma sAMbhaLyo. pachI bhagavaMte svayaM ja devAnaMdA brAhANIne pravAjita karI, pote ja A caMdanAne ziSNArUpe ApyA. pachI Ayara caMdanAo, Ayarna devAnaMdAne A AvA prakArano dharmopadeza sArI rIte svIkArAvyo, temanI AjJAthI ja teNI jAya che yAvat saMyamathI saMyamita rahe che. A caMdanA pAse A devAnaMdA 11-aMgono abhyAsa karI yAvat sarva duHkhathI mukta thayA. * vivecana-460 thI 462 - ma - samRddha, dritta - dIpta, tejasvI athavA garvavALA, vitta prasiddha che. cAvatu zabdathI vistIrNa vipula bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhana ItyAdi. fthANa - 5thya aHvatuM, suhANa - sukha mATe, amANa - kSamatane mATe-saMgatatva mATe, zabhAnubaMdhane mATe che. - ahIM yAvat zabdathI harSita, tuSTita, thoDA mukha saumyatAdi bhAva vaDe samRddhine pAmyA. tethI ja samRddhitane pAmyA, prItiyukta manavALA, parama suSTha samansakatA pAmela citavALA, harSanA vazathI jenuM hadaya vikasita thayuM che tevA. zighakiyA dakSavathI yukta, prazasta yogavAnuM, prazasta-sadaMza rUpavAdi, samA khurAvALA, samAna puMchavALA, samAna zagaDAvALA, - X * yuvAna, tenAthI yukta yAnapavara upasthApita karo. kevA? jenuM kaMThAbharaNa vizeSa sonAmAMthI banela che, tenA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vaDe yukta ane prativiziSTa - pradhAna yava Adi vaDe, tathA rUpAnI banelI ghaMTIthI yukta, kapAsa AdinA sUrajU, pravara suvarNa maMDitatvathI jenI nAsikArajU karela che, te doraDAne grahaNa karIne arthAta tenAthI bAMdhIne, tathA - nIlakamalathI karela jenA zekhara che, tenA vaDe, uttama evA yuvAna baLado vaDe, vividha maNi ratnothI yukta ghaMTikA pradhAna jALa, tenA vaDe parigata, sArI jAtanA lAkaDAnuM cUpa, cauka nAmaka jukAyugma, te prazasta-atizubha, suviracita-sughaTita, nirmita-vivezita che te. e pramANe he svAmI ! 'tahati' AjJA kare tyAre Ama kahevuM. thiyena - aMjalikaraNa Adi vaDe. tyAre te devAnaMdA Adi. ahIM vAyanAMtaramAM devAnaMdAnuM varNana batAvela che. te A pramANe - aMtaHpuranI aMdara snAna karIne, AnA vaDe kulIna strIo khAnagImAM snAna kare che, te dekhADyuM. gRhadevatAne AzrIne balikarma karela, kautuka-maMgala-prAyazcita avazya karavA e hetuthI karela, temAM kautuka-eTale maNI, tilakAdi. maMgala eTale siddhArthaka, dUrvAdi, vaLI pagane prApta uttama jhAMjhara vaDe, maNimekhalA hArathI viracita, yukta kaTaka vaDe, gulIka vaDe, ekAvalI vaDe, vicitra maNimaya kaMThasUmacI, hadaya upara rUDhigamya zaiveyaka vaDe, kaTI sUga vaDe, vividha maNi-ratna-AbhuSaNathI virAjita zarIravALI, cinAMzuka nAmanA vastro maLe uttama, tene paherIne rahelI, vRkSa vizeSanI chAlamAMthI banela dukula nAme vA vizeSa, sukumAra evA uttarIya-uparanuM AcchAdana jene che tevI, badhI RtunA puSpo vaDe veNI banAvIne jeNIe vALane zaNagAryA che tevI tathA kapALa upara uttama caMdanane lIdhelI evI, uttama AbhuSaNavALA zarIravALI, kAlAgara dhUpa vaDe dhUpita, zrIdevatA samAna nepacyavALI. kujikA eTale vakajaMghAvALI, cilAta dezamAM utpanna, cAvat zabdathI A pramANe jANavuM - vAmaNI eTale zarIrathI alA, ThIMgaNI, vaDabhI, barbarI, payosikA, RSigaNikA, vAsagaNikA, johikA, palhavikA, hAsikA, lakuzikA, ArabI, damilI, siMhalI, puliMdI, pakkaNI, bahalI, muruDI, zabarI, pArasI e rIte aneka janapadathI, te dezanI apekSAe videza-bIjA dezathI, parivarelI, pota-potAnA dezanA vezane dhAraNa karelI, ta - nayana Adi cepTA vaDe, ciMtita ane bIjA vaDe prAciMtaabhilASA karAyelane jANatI evI, kuzaLa ane vinita evI ceTI-dAsI, svadezamAM saMbhava vardhitakaraNa-napuMsaka karAyela aMtaHpura-puraSo, aMtaHpuramAM prayojananuM nivedana karanArA sthavira kaMcukI evA pratihAra ke mahattaka - aMtaHpura kAryane ciMtavanArAnA samUhathI gherAyelI. A sarva vAyanA bIjI vAcanAmAM sAkSAt che ja. pAMca abhigamo - (1) puSpa tAMbulAdi sayita dravyono tyAga, (2) varu Adi acita dravyono atyANa, () mananA aneka bhAvone choDIne ekatA lakSaNa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-33/460 thI 46ra bhAva karaNa, 4 ane 5 (sUtra mujaba jANavA). Ta Triva - putra snehathI stanamAM Avela dUdhanI dhArA, ghambhayatAthaUTI - putranA darzanathI pravartita AnaMda jaLa, harSAnA atirekathI phUlatI evI bAhAne valaya - kaTaka vaDe rokI rakhAyela, harSanA atirekathI zarIra vikasvara thatAM kaMcUka vistarela che, meghanI dhArANI sIMcAyelA kadaMbanA puSpanI jema, jeNInA romakRpa-roma chidro vikasita thayA che, reiHT - jota-jotI (ahIM dvirukti samajavI.) aMte - e pramANe AmaMtraNa vayana vaDe AmaMtrIne. yaE e pramANe gautamane ja AmaMtrIne athavA gautama evA nAmoccAraNathI. marg * Amaja atha ipuga. pUrve-prathama gabhadhAna kALa saMbhava evA putraneha lakSaNa anurAgathI, moTI evI mahAmoTI te mahatimahAliyA. je jue che te RSi arthAt jJAnI, tapa parSadAne. cAvat zabdathI ahIM - muni parSadA, yati parSadA, aneka zata parivAra vRMdane-ityAdi. - ahIM devAnaMdAne bhagavaMte pravAjanakaraNa - dIkSA ApyA chatAM je A caMdanA vaDe pharI te ja karavuM, te vizeSa AghAna che, tema jANavuM. * sUtra-463 - te brAhmaNakuMDagrAma nagaranI pazcimamAM kSatriyakuMDagrAma nAme nagara hatuM, vana. te kSatriyakuMDa grAma nagaramAM jamAli nAme kSatriyakumAra vasato hato, te RddhimAna, tejasvI cAvatu aparibhUta hato. jemAM mRdaMgavAdhano spaSTa davani thaI rahyo che, bagIza prakAranA nATakonA abhinaya ane nRtya thaI rahyA che, aneka prakAranI suMdara taruNIo dvArA nRtya ane guNagAna karAI rahyA che, tenI prazaMsAthI bhavana guMjI rahela che khuzI manAvAI rahI hatI. tevA potAnA uMcA, zreSTha prasAda-bhavanamAM prAkR2 varSa, zarada, hemaMta, vasaMta ane gIba A cha RtuomAM potAnA vaibhava mujaba AnaMda manAvato, samaya vitAvato, manuSasaMbaMdhI pAMca prakAranA ISTa zabda-sparza-rasa-rapa-gaMdhavALA kAmabhogone anubhavato rahyo che. tyAre kSatriyakuMDagrAma nagaranA zRMgATaka, mika, catuSka, cacra yAvatuM ghaNAM lokonA zabdothI jema 'uvavAIsUtramAM che tema yAvatuM A pramANe prajJApanA, prarUpaNA karI. he devAnupiyo ! Adi zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat sarvajJa, sarvadarzI bAhAkuMDa gAma nagaranI bahAra bahuzAla catyamAM yathApatirUpa yAvata vicare che. he devAnapiyo / tathArUpa arahaMta bhagavaMtanA nAma-gojhAdi zravaNathI mahAphaLa thAya che. e rIte jema 'uvAI' sugamAM che tema yAvat kSatriya kuMDagAmanagaranI vaccovaccethI ekAbhimukha thaI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM brAhAkuMDa gAmanagara che, jyAM bahuzAla caitya che, e pramANe cAvatuM 'uvavAI' sUtra mujaba cAva4 milidhe paryApAsanAthI seve che. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te jamAli kSatriyakumAra, te mahA jana zabdane yAvat lokasagivAtane sAMbhaLIne-joIne A AvA prakArano manogata yAvatu saMkalpa samuur thayo. zuM Aje kSatriyakuMDagrAma nagaramAM Indra-skaMda-mukuMda-nA-cakSa-bhUta-kupa-taDAga-nadIdraha-parvata-vhA-nItya-ketUpa saMbaMdha mahotsava che zuM ? ke jethI A ghaNAM ugra, bhoga, rAjanya, IkSavAku jJAta, karavya, kSatriya-kSatriyayugo, bhaTa-bhaTapuno, jema 'uvavAI' sUtramAM kahyuM tema cAvatu sArthavAha Adi snAna karIne, balikarma karIne jema "uvavAImAM che cAvatu jaI rahal che? e pramANe vicArIne kaMcukI puruSone bolAve che, teone pUche che ke - he devAnupiyA kSatriyakuMDagrAmanagaramAM zuM Aje Indra mahotsava che ? yAvatuM loko bahAra jaI rahyA che ? tyAre te kaMcukI para jamAlI kSatriyakumAre A pramANe pUchatA harSita, taSTita thaIne, zramaNa bhagavaMta mahAvIranuM Agamana jANIne, nizcaya karIne, be hAtha joDI, jamAlIkumArane jaya-vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne A pramANe kahyuM he devAnupiyA Aje kSatriyakuMDagrAma nagaramAM Indramahotsava nathI, cAvatuM te mATe loko bahAra jatA nathI, paNa he devAnupiyA Aje sarvajJa, sarvadazI zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvata brAhmaNakuMDagrAma nagaranI bahAra bahuzAla caityamAM yazapatirUpa avagraha laIne yAvata vicarI rahyA che. te kAraNathI A ghaNAM ugra, bhoga yAvatu keTalAMka vaMdananA hetuthI yAvatu bahAra jaI rahyA che.. tyAre te jamAli kSatriyakumAre kaMcukI puruSo pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI harSita, tuSTa thaIne kauTuMbika purone bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnapiyo jaldIthI cAturghaTa azvarathane joDIne upasthApita karo, upasthApita karIne mArI AjJA pAchI soMpo. tyAre te kauTuMbika puruSo jamAlI kSatriyakumAre Ama kahetA yAvata temanI Atm pAchI soMpI. tyAre te jamAlI kSatriyakumAra jyAM nAnagRha che tyAM AvIne nAnA karyuM. balikarma karyuM. jema 'uvavAImAM pedA varNana che, tema kahevuM yAvatuM zarIra upara caMdananuM vilepana karyuM. savaliMkArathI vibhUSita thaI nAnagRhathI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, jyAM cAturaMTa azvastha che, tyAM AvIne, cAturacaMTa azvastha upara ArUDha thayo. thaIne koraTapuSpanI mALAthI yukta ane dhAraNa karyuM. moTA-moTA subhaTa, dAsa, pathadarzakAdinA vRdathI parIvarIne kSatriyakuMDagrAma nagaranI varasovarasyathI nIkaLyo. nIkaLIne brAhmaNakuMDagrAma nagare jyAM bahuzAla caitya che, tyAM Avyo-AvIne ghoDAne rokyA, rokIne tyAM sthAne sthApana karyo, thathI utaryo. tyArapachI pues, dbhola, Ayudha Adi, tathA pAnahano tyAga karyo, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3/463 pa9 karIne ekaTika uttarAsaMga karyuM. karIne Acamana karyuM, cokho thayo, pama zacibhUta thaIne mastake be hAthanI aMjali karIne, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Avyo. AvIne traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI yAvat vividha paryApAsanAthI papAse che. tyAre te zramaNa bhagavata mahAvIre jamAlI kSatriyakumAra ane te moTImoTI RSi parSadAne yAvatu dharma kaho yAvatuM parSadA pAchI pharI. tyAre te jamAvIe bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, samajI harSita thaI yAvatu utyAnathI ubhA thaIne bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI rAvatu namana karIne A pramANe kahyuM - he bhagavana ! nirgastha pravacananI huM zraddhA karuM chuM, ruci karuM chuM, pratIti karuM chuM, nirthIi pravacanane mATe abhyadhata thayo chuM, bhagavana / nirthIi pravacana ema ja che, te pramANe che, avitatha che. asaMdigdha che, yAvatu je pramANe tame kaho cho te pramANe ja che. paraMtu he devAnupiya! huM mArA mAtA-pitAne pUchIne, pachI Apa devAnupiyanI pAse muMDa thaIne, ghara choDIne aNagArika pravajyA levA IcchuM chuM. devAnupiyA sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. * vivecana-463 : phAmAna - ati jaladIthI AsphAlana vaDe phUTa arthAt bhAgakaratA. munamathaka - mRdaMganA mastakanI jema-uparanA bhAge. vaijJAtivAda - bagIza nRtyanA prakAra vaDe athavA pAtro vaDe baddha. tene AzrIne nRtya karatA-nAca karatAM, temanA guNagAna vaDe, Icchita arthanA saMpAdanathI temane lAlita karatA. pa3ra * temAM prAvRt eTale zrAvaNAdi, varitra, zarata eTale mAgasara Adi, hemaMta eTale mAgha Adi, vasaMta eTale caitrAdi, zIkha eTale jyeSThAdi. cha e RtukALa vizeSathI tenA anubhAvane anubhavato raheto hato. zRMgATaka AdimAM sAvat karaNathI caturmukha, mahApatha, patha, A zRMgATaka AdimAM ghaNAM lokonA zabdo-avAjo ati ghaNAM loko paraspara A pramANe kahetA hatA. bahujana zabda - parasparAlApa. jema "uvavAI'mAM kahyuM, te sUp kiMcit kahe che - janamUha, janAbola, jana kalakala, janaurmI, janaukalikA, jana sannipAta athavA ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che, bole che. teno artha A pramANe - janamUha-jana samudAya, bola-avyakta varNa-tvani, kalakala * te ja upalabdha thato vacana vibhAga, urmI-saMbodha, utkalikA-nAno samudAya, saMnipAta - bIjA bIjA sthAnethI lokonuM ekatra mIlana, AkhyAti-sAmAnyathI kahe che - vyakta paryAyavacana, A ja baMne arthane paryAyathI kramapUrvaka kahe che - prajJApe che, prarUpe che. yathApratirUpa, ahIM yAvat zabdathI A pramANe che - avagrahane avagrahe che, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 avagrahIne saMyama-tapathI AtmAne bhAvatA. jema "uvavAI'mAM, te ja kaMIka dazavi che * nAma, goganuM zravaNa paNa (mahAphaLadAyI che, to pachI abhigamana, vaMdana, namana, prati pUchanA, papAsanA vaDe eka paNa Arya suvacana zravaNathI keTalo lAbha thAya ? vaLI vipula arthanA grahaNathI ? devAnupriya ! huM tyAM jauM, zramaNa bhagavaMtane vaMdanAdi karuM, A bhava mATe hitakara che, bhAvimAM paNa hitakara che. ema karIne ghaNAM ugrougrapugo e rIte bhoga, rAjanya, kSatriya, bhaTTa, keTalAMka vaMdana nimite e rIte pUjanasakAra-sanmAna-kutuhalanA nimittathI, keTalAMka AcAra che ema samajIne, snAna karI - balikarma karI, ityAdi. e pramANe 'uvavAI mujaba - tyAM A pramANe sUtra che - tyAM ja jAya che, tyAM jaIne tIrthakaranA chatrAdi atizayane joIne yAna-vAhanAdi sthApe che, ityAdi. A AvA svarUpano AdhyAtmaki - Abha Azrita. ahIM yAvatuM zabdathI Ama jANavuM - ciMtita eTale maraNarUpa, prAciMta-prAptine mATe prArthanA, manogatabahAra jU na karela, saMtA-vikalA. Indramaha - Indrotsava, skaMdamaha-kArtikeyotsava, muguMda-maha-vAsudeva ke baladeva mahotsava, jema 'uvavAI'mAM kahyuM, te sUtra A pramANe - brAhmaNo, subhaTo, yoddhA, malakI, lacchavI, bIjA paNa ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, Ibhya, zreSThI, senApati ItyAdi. temAM bhaTa-zara, yodhA-sahAyodhAdi, malakI-lecchavi te rAjA vizeSa. rAjA-sAmaMto, Izva-yuvarAjAdi, talavara-rAjane vallabha, mArkebikasaMniveza viseSa nAyaka, kauTuMbika-keTalAMka kuTuMbanA nAyaka, Ibhya-vadhu dhanavAnuM. - - 'uvavAI mujaba A pramANe che - kautuka-maMgala-prAyazcita karIne, kaMTha-mALA karI ItyAdi. Agamanano nizcayanirNaya karIne tathA 'tamAro jaya thAo, tamAro vijaya thAo" evA AzIrvacana vaDe bhagavaMtanA samAgamananA sUcanathI, tamo AnaMdathI vRddhi pAmo e bhAva che. keTalAMka vaMdananA nimite yAvat nIkaLe che ahIM cAvatuM zabdathI keTalAMka pUjananA nimite e rIte satkAra, sanmAna, kutUhala nimittathI, na sAMbhaLeluM sAMbhaLazuM, sAMbhaLelAne zaMkArahita karIzuM, muMDa thaIne, gharathI nIkaLI, aNagArika pravajyA laIzuM tevA nimite, keTalAMka ghoDA, hAthI ane gaja-ratha-zibikA-caMdamAnikA vaDe gayA, keTalAMka page cAlanArA, puruSa varga vaDe parivarIta, moTA-utkRSTa sIMhanAda, bola, kalakalanA avAjathI samudra jema ghughavatA, kSatriya kuMDagrAma nagaranI vaccovaccathI. nIkaLyA. cAra ghaMTavALo, ghoDA vaDe vahana karAto rahyuM. "uvavAIsUtranI jema parSadA varNana karyuM. jemake temAM koNikanA parivAranuM varNana karyuM, tema jamAlInuM kahevuM che A pramANe che - aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka, rAjA, Izvara, talavara, mArkebika, kauTuMbika, maMtrI, mahAmaMtrI, gaNaka, dauvAski, amAtya, dAsa, pIThamardaka, nagara-nigama Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/33/463 61 zreSThI, sArthavAha, dUta, saMdhipAla sAthe parivarelo. teno artha A pramANe che - gaNanAyaka - svAbhAvika mahattara, daMDanAyaka-taMtrapAlaka, rAjA-mAMDalika, IzvarU yuvarAja, talava-khuza thayelA rAjAe Apela pabaMdhathI vibhUSita rAjasthAnIyo, mADaMbika-maDaMbanA adhipati, kauTuMbika-keTalAMka kuTuMbanA svAmI, avalagaka-sevaka, mahAmaMtrI-maMtrI maMDalamAM mukhya, gaNaka-gaNitajJa, dIvAski-pratIhAra, amAtya-rAjyanA adhiSThAyaka, ceTa-pAdamUlikA, pIThamardaka-Asane beThela sevaka-vayastha, nagara-nagaravAsI prajA, nigama-kAraNiko, zreSThI-zrIdevatA adhyAsita sonAnA paTTathI vibhUSita mastakavALA, senApati-sainyanAyako, dUta-bIjAne rAjAnA AdezanA nivedaka, saMdhipAla rAjya saMdhirakSako, temanA sahita, temanI vaDe parivarIta evA. - 4 - X + X - - caDagara-vistaravaMta, pahaka-samUha temanA vRMdathI parivarela. puSpa, taMbola, Ayudha Adi. ahIM Adi zabdathI zekhara, chatra, cAmarAdi levA. mayaMta - zauya arthe jaLano sparza karela, roGe Acamana vaDe azucidravyane dUra karela, te ja kAraNe ati pavitra thayela jeNe hAthane aMjali karavA vaDe mukulavat karyA che te. * sUtra-464 : tyAre te jamAlI kSatriyakumAra zramaNa bhagavaMta mahAvIra vaDe e pramANe kahevAtA harSita, saMtuSTa thaIne bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA yAvat namaskAra karIne, te ja cAtuITa azvasthamAM ArUDha thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse bahuzAlaka caityathI nIkaLe che, nIkaLIne koraMTa puSpanI mALA yukta chatrane dhAraNa karIne mahAna bhaTTa, caDagara yAvat parivarIne jyAM kSatriyakuMDagrAma nagara che, tyAM Ave che. AvIne kSatriyakuMDagrAma nagaranI vaccovacathI jyAM potAnuM ghara che. jyAM bAhya upasthAnazALA che. tyAM Ave che, AvIne ghoDAne roke che, rokIne rathane sthApe che. sthApIne thamAMthI utare che, utarIne jyAM atyaMtara upasthAna zALA che, jyAM mAtApitA che, tyAM Ave che. tyAM AvIne mAtA-pitAne jaya-vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne A pramANe kahyuM - nizcayathI he mAtA-pitA ! meM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLyo, te dharma mane ISTa, pratiSTa, abhirucikara lAgyo. tyAre te mAli kSatriyakumAranA mAtA-pitA Ama bolyA he putra! tane dhanya che, huM kRtArtha che, tuM kRSu che, tuM kRtalakSaNa che, je te zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse dharma sAMbhaLyo, te dharma tane ISTa, pratiSTa, rucikara lAgyo che. - tyAre jamAli kSatriyakumAra, mAtApitAne bIjI vakhata paNa Ama kahyuM ke - nizcayathI meM bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLyo che, yAvat mane rucela che. tethI he mAtApitA ! huM saMsAranA bhayathI udvigna thayo chuM, janma-jarA-maraNathI bhayabhIta thayo chuM, tethI he mAtA-pitA ! huM tamArI anujJA pAmIne zramaNa 62 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaIne, gharathI nIkaLI, aNagArika pravrajyA levA shbdh hai. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI mAtA, te aniSTa, akAMta, apriya, amanojJa, amaNAma, azrutapUrva vANI sAMbhaLI, samajIne, roma-kUpathI vahetA pInAthI teNInuM zarIra bhIMjAI gayuM, zokanA bhArathI teNInA aMge aMga kAMpavA lAgyA, nisteja, dIna-vimanaska vacanA, hatheLIthI masaLela kamaLa mALAnI jema tenuM zarIra muI gayuM. durbaLa thaI gayuM, teNI lAvaNya zUnya, kAMtirahita, zobhAhIna thaI gaI. AbhUSaNa DhIlA thaI gayA, hAthanI zveta cUDIo nIce paDI bhAMgI gaI, uttarIya vastra zarIrathI haTI gayuM. mUviza teNInI cetanA nAza pAmI teNIno sukomaLa kezarAzi vikharAI gayo, kuhADIthI chedela saMpakalatA mAphaka ane mahotsava puro thayA pachInA IndradaMDanI mAphaka zobhAhIna thaI. teNInA saMdhibaMdhana DhIlA thaI gayA, dhasa karatI savagisahita paDI. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI mAtA saMbhatapUrvaka ahIM-tahIM paDatI evI mAtA upara dAsIoe jaldI svarNakaLazanA mukhathI nIkaLatI zItaLa, nirmala jaladhArA siMcine zarIrane svastha karyuM. pachI paMkhA ane tAlapatranA banelA paMkhAthI jalakaNa sahita havA nAMkhI pachI aMtaHpuranA parijanoe teNIne Azvasta karI. teNI rotI-kaMdana karatI - zoka karatI - vilApa karatI jamAlI kSatriyakumArane Ama bolI - he putra ! tuM amAro eka mAtra putra che. iSTa, kAMta, priya, manojJa, maNAma, AdhArabhUta, vizvA, saMmata, bahumata, anumata, AbhuSaNonA paTArA samAna, ratna, ratnabhUta, jIvita samAna, hRdayane AnaMda denAra, uMbaranA puSpa samAna, (tAruM nAma zravaNa) paNa durlabha che, to tAruM darzana durlabha hoya emAM zuM kahevAnuM ? tethI he putra ! ame tAro kSaNa mAtra viyoga paNa IcchatA nathI. tethI jyAM sudhI ame jIvIe chIe, tyAM sudhI tuM ahIM ja rahe. tyArapachI amArA mRtyubAda, paripakava vaye, kulavaMza kAryanI vRddhi thayA pachI, nirapekSa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaI, gharathI nIkaLI dIkSA leje. tyAre te jamAlI kSatriyakumAre mAtA-pitAne A pramANe kahyuM - he mAtApitA ! hamaNAM je tame kahyuM ke - he putra ! tuM amAro eka mAtra putra che. ISTa che yAvat dIkSA le je. paNa he mAtApitA ! A manuSyabhava, aneka jAtijarA-maraNa-roga-zArIki mAnasika aneka duHkhonI vedanA, seMkaDo upadravothI vyApta che. adhuva, anitya, azAzvata, saMdhyAnA raMga sadaMza, pANInA kaNIyA samAna, tRNanA agra bhAge rahelA jaLabiMdu samAna, svapnadarzananI upamAvALuM, vidhartI latA jema saMcaLa, anitya, saDaNa-paDaNa-vidhvaMsaNa dharmA, pUrve ke pachI tene avazya choDavuM paDaze. vaLI he mAtA-pitA ! koNa jANe che ke pahelAM koNa Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 9/-/33/464 jaze, pachI koNa jaze ? tethI huM mAtApitA ! huM ApanI anujJA pAmIne bhagavaMta mahAvIra pAse yAvata dIkSA levA IcchuM chuM. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitAe kahyuM - he putra tara zarIra viziSTa rU5, lakSaNa, vyaMjana, guNathI yukta che uttama baLa, vIrya, satva yukata che, vijJAnamAM vicakSaNa, saubhAgya guNathI uwtta, kulIna, mahAsamartha, vividha vyAdhirogarahita, nirupahata udAd, laSTa, paMcendriya padu, prathama yauvanastha, aneka uttama guNathI saMyukta che. tethI he putrI jyAM sudhI tuM tene anubhava. pachI amArA mRtyu bAda, tuM parIpakava thaIne, kulavaMzanI vRddhi karIne, nirapekSa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaI, gharathI nIkaLI dIkSA svIkAra tyAre te jamAlI kSatriyakumAre mAtA-pitAne Ama kahyuM - he mAtApitA ! tame je mane ema kaho cho ke - he putra / tare A zarIra uttama che cAvatuM pravajyA leje nizcayathI he mAtApitA ! manuSyanuM zarIra du:khanA AyatanarUpa, vividha seMkaDo vyAdhinA niketarUpa, asthirUpa kai upara rahela che, nADIsnAyunA jaLathI veTiva che, mATInA vAsaNa jevuM durbaLa che, azucithI saMkivanTa che, tene TakAvI rAkhavA, hamezAM tenI saMbhALa rAkhavI paDe che. saDelA maDadAnI samAna, jIrNa ghara sarakhuM che, saDavuM-paDatuM-gaLavuM te teno svabhAva che. pahelA ke pachI avazya choDavAnuM che. he mAtA-pitA ! koNa jANe che ke pahelA koNa javAnuM ane pachI koNa javAnuM che? cAvatu huM dIkSA levA IcchuM chuM. tyAre te jamAnI ziyakumArane mAtApitAe Ama kahyuM - he putrI mAM tArI guNa vallabhA, nitya tArAmAM bhAvAnukata, savaga suMdarI ATha panIo che, je vizALa kuLamAM utpanna navayauvana, sadaMza vacA-vaca-lAvaNya-rUpa-cauvanaguNothI yukta che. uttama sardeza kuLamAMthI ANelI che. kaLA-kuzaLasakALa lAlitya sukha ucita, mAvaguNayukta, nipuNa, vinaya-upacAramAM kuzaLa, vilakSaNa che. maMjula-mitamadhuramaNIya-nipekSita gati-vizALa ceSTA vizArada che nirdoSa kuLa, zIlathI zobhita che, vizuddha kuLa-vaMza-saMtAna taMtunI vRddhi karavAmAM samartha ane pUrNa yauvanavALI che, manonukUla ane hRdayane ISTa che. he ma ! tuM tene bhogava. AmanI sAthe vipula mAnuSa kAmabhoga bhogavI, pachI bhakata bhogI thaI, viSaya-vikAramAM taruM kutuhala samApta thaI jAya, ame mRtyu pAmIe pachI cAva dIkSA svIkAra tyAre jamAlI kSatriyakumAre mAtA-pitAne Ama kahyuM ke - he mAtApitA ! tame je mane ema kaho cho ke tArI patnIo vipula kulanI che yAvatu pachI dIkSA le. he mAtA-pitA ! A mAnuSI kAmabhogo azuci, azAzvata, vamanapitta-kapha-zukra-lohIthI utpanna che, maLa-mUtra-zlekha-nAkano mela-vamana-pitta-zuka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 zoNita yukta che. amanojJa, durUpa, muA-maLa AdithI pUrNa, mRtaka samAna gaMdhavALA ucchavAsa ane azubha niHzvAsathI yukta hovAthI udvegajanaka, bIbhatsa, avAkAlika, tuccha svabhAvI, kalamalanA sthAnarUpa, duHkharU5, bahujana sAdhAraNa, parikaleza yukata duHkha saMjJA, ajJAnI loko dvArA sevita, sadA sAdhuo dvArA niMdha, anaMta saMsAra vardhaka, kaTu phaLa vipaka denAra, Aga samAnA, na mUkI zakAya tevuM ane duHkhAnubaMdhI, siddhigamanamAM vidanarUpa che. he mAtApitA. koNa jANe che ke koNa pahelA jaze ane koNa pachI jaze ? tethI he mAtA-pitA! cAvata huM dIkSA levA IcchuM chuM. tyAre te jamAlI kSatriyakumArane mAtA-pitAe Ama kahyuM - he putra! tArA pitA, dAdA, dAdImahathI prApta ghaNuM hiraNya, suvarNa, kAMsya, vastra, vipula dhana kanaka cAva4 sArarUpa dravya che. ATaluM dravya yAvat sAta peDhI sudhI prasurapaNe detA-bhogavatA-bhANa karatA paNa khatama thAya tema nathI. he putrI vipula mAnuSa Rddhi sahAra samudAyane anubhavIne pachI kalyANa pAmIne, kulataMtunI vRddhi karIne yAvatu dIkSAdIkara, tyAre te jamAlI kSatriyakumAre mAtApitAne Ama kahyuM - he mAtA-pitA ! je tame mane ema kaho cho ke he putra! A pitA, dAdA AdinI (saMpatti bhogavI) cAva4 dIkSA le. he mAtApitA ! A hiraNya, suvarNa yAva4 dravya, ani-cora-rAjA-mRtyu-dAvAdaani Adine svAdhIna che, vaLI te adhava, anitya, AzAzvata che. pUrve ke pachI avazya choDavAnuM ja che. koNa jANe che ke pahelA koNa jaze ? yAvata dIkSA levI che. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA mAtA-pitA jyAre viSayane anukULa ghaNI vijJapti, prajJapti, saMjJapti, vinavaNI vaDe kahevA, batADavA, samajAvavA ke vinavavAmAM saphaLa na thayA, tyAre viSaya pratikULa, saMyama prati bhaya, udvegajanaka prajJApanAthI prajJApanA karatAM A pramANe kahyuM - he putranizcayathI nigraMthi pravacana satya, anuttara saMpUrNa jema AvazyakamAM kahyuM che tema yAvat sarva duHkhAMtakara che. paNa te sapanI mAphaka ekAMtadaSTi, ama jevuM ekadhAravALuM, loDhAnA caNA cAvavA jevuM, retInA koLIyA jevuM svAdarahita, gaMgA mahAnadInA pratisotamAM gamana karavA jevuM, mahAsamudrane bhUjathI taravA samAna, tikSaNa dhAra upara cAlavA jevuM, mahAzIlA upADavA jevuM, talavAranI dhAra upara cAlavA jevuM che. he putra! vaLI nirmaLa zramaNone ATalI bAbata akalaya che - AdhAkarmika, auzika, mizrajAta, advAvaka, pratika, kIta, pAmItya, Acchadha, anikRSTa, abhyAhUta, kAMtArabhakta, dubhikSabhata, glAnabhakata, valikAbhakad, prAdurakibhakata, zayyAtarapiMDa, rAjapiMs, mULabhojana, kaMdabhojana, phaLabhojana, bIjabhojana, harita bhojana, khAvuM ke pIvuM kalpatuM nathI. he putra ! tuM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 9l-/33/464 sukha samucita che, duHkha samucita nathI. te zIta, uNa, sudhA, vRSA, cora, vAla, dasa, masaMga, vAta-pitta-kaphasaMnipAta, vividha rogAMtaka rUpa udIrNa parISaha-upasarga sahana karavAne samartha nathI, tethI he yuma ! ame IcchatA nathI ke tAro viyoga kSaNane mATe paNa thAya, mATe he putra! yAvatu ame jIvIe chIe tyAM sudhI huM ghera rahe. pachIthI yAvat tuM dhvajyA le je. tyAre te jamAlI ziyakumAre mAtApitAne Ama kahyuM - he mAtA-pitA! tame je mane ema kahyuM ke he putra! nirthIi pravacana satya, anuttara che cAvavuM pachI dIkSA le che paraMtu he mAtApitA ! nirgastha pravacana, kalIbha-kAyara-kApuraSaAloka pratibaddha-paralokathI parAMgamukha viSaya tRSNAvALA sAdhAraNa lokone mATe AcaravuM duSkara che. paraMtu dhIra, kRtanizcayI, upAyamAM pravRttane kharekhara AmAMnuM kaMIpaNa karatuM dura nathI. tethI he mAtA-pitA! huM ApanI AjJAthI zramaNa bhagavata mahAvIranI pAse cAvava dIkSA levAne icchuM chuM. tyAre jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitA jyAre tene viSaya anukULa ke viSaya pratikULa evI ghaNI kathanA, prajJApanAdithI samajAvavA yAvatuM vinavaNImAM saphaLa na thayA, tyAre anicchAe jamAvI kSatriyakumArane dIkSA mATe anumatI ApI. * vivecana-464 - sAmAnyathI zraddhA karuM chuM, upapatti vaDe prIti viSaya karuM chuM, ruci karuM chuM, myusthita thayo chuM, upalabhyamAna prakAravata, Aptavacana vaDe jANIne pUrva abhimata prakAvatu, pUrvAbhimata prakAra yukta hovA chatAM anyadA vigata abhimata prakAra paNa koI kahe, tethI batAve che ke - A avita che, kAlAMtare paNa nAza thanAra nathI. ma - he mAtA, tAta - he pitA, nisaMta - zrata, ISTa ane pharI pharI ISTa, bhAvathI svIkArela, svAdabhAvanI jema upagata, dhasfNa - dhanane prApta karela che. - he putra, yatva - svaprayojana karela che pUrNa , kAyanavALa - lakSaNa eTale dehayitone sArthaka karyA che jeNe te, maniTTa - avAMchita, vasaMta - akamanIya, futha - aprIti karanAra, majumA - manathI jene suMdara jANela nathI, tethI manojJa. amari5 - manathI na gamatuM, vAre vAre yAda karavuM na game tevuM. parasevAthI romakUpa gaLavA - jharavA lAgyA. tenAthI zarIra bhIMjAI gayela che, tevI. zokathI bharelI, aMgopAMga kaMpatA hoya tevI, nisteja, dInanI mAphaka vimanaskavatuM vadanavALI, tANa arthAt "huM pravajyA lauM'' ema sAMbhaLavAnI kSaNe ja jJAna ane durbaLa zarIra jeNInuM thayela che, te. lAvaNyathI zUnya, prabhArahita, zobhArahita thaI gaI. durbaLatAthI jeNInA AbhuSaNo zithila thaI gayA. bhujA Adi pAtaLA thavAthI paDI gayA. bhUmimAM paDatA, namelA bIjA pradeza paDatA bhAMgIne bhukko thaI gayA. zuM? - keTalAMka zveta valaya - kaTako. teNInuM vastra vizeSa sarI paDyuM. mUchanA vazakI cetanA cAlI javAthI alaghu zarIra paDI gayuM. svarUpathI sukamAla vALa vikharAI gayA - X - X - X ", teNIne saMbhramathI paDatAM joIne dAsI jaldIthI sonAnA kaLazamAMthI nIkaLela zItaLa nirmaLa jaLanI dhArA vaDe tenA zarIrane sIMcIne tenA zarIrane svastha karyuM athavA saMbhamamAM vItI evI teNe sonAnA kaLazanA mukhathI nIkaLatA zItaLa vimaLa jaLane dhAraNa karyuM. ullopakavaMzadala Adi maya, muThThImAM grahaNa thAya tevo daMDano madhya bhAga, tAlavRta eTale tADa nAmanA vRkSAnA pAMdaDAnuM vRtta, tevA AkAre athavA cAmaDAno vIMjhaNo * vaMza Adimaya ja aMtAi daMDathI utpanna vAyu, tene jaLabiMdu sahita (vaDyo), azrunA nIkaLavAthI rotI evI, moTo avAja karavAthI kaMdana karatI jovI, manathI zoka karatI, Ad vacanathI valavalatI.. tyAra sairyaguNanA yogathI dhairya, vizvAsasthAna, tenuM kRtya Aryone saMmata hovAthI saMmata, ghaNAM paNa kAryomAM athavA apatA ke thoDAMpaNAthI rahita evo mata, te bahumata. kAryamAM vyAghAta na karIne pachI paNa saMmata thAya te anumata. ghareNAMno karaMDIyo arthAta tenuM bhAjana-patra, tenA samAna rana-manuSyajAtimAM utkaTapaNAthI athavA eTale raMjaka. ciMtAranAdi vikalpa te ratanabhUta. jIvitotsava eTale jIvita viSayamAM utsava-mahotsava, te jIvitostavika. manane samRddhikAraka te hRdayAnaMdajanana. jema urdubara puSpa alabhya hoya che, tethI te upamAna vaDe putrane upamA ApI che. savAyA - sAMbhaLavAne. vipakSe puna * vaLI zuM er - AmaMtraNa arthamAM che. he putra ! tuM tyAM sudhI ahIM rahe, jyAM sudhI amo jIvIe chIe. * x * x * vava - putra pautrAdi vaDe vRddhi karIne, kula rUpavaMza te kulavaMza saMtAna, te ja taMtu te kulavaMzataMtu, te ja kArya te kulavaMzavaMtu kArya athavA kulavaMzataMtunI vRddhi karIne. badhAM prayojanothI nirapekSa thaIne. dIkSA le. tayA - te prakAre ja, bIjI rIte nahIM, je tame kahyuM ke - amArA kALadharma pachI dIkSA le che. tene AzrIne A kahe che - kahevAnAra nyAyathI aneka je jAtijarA-maraNa-rogarUpa zArIrika, mAnasika je atyartha du:kho che, te tathA tenI je vedanA, vyasana eTale corI, dhuta Adi je seMkaDo upadravo - rAjya, corI AdikRta, tenA vaDe abhibhUta je che, tathA tethI ja adhuva-je sUryodaya vat dhuva nathI te, pratiniyata kALe avazya hoya tema nahIM, aniti - ahIM ti zabda niyata rU5 upadarzana pachI che, tethI jyAM iti vidhamAna nathI te anItika - athavA vidyamAna nathI niyata svarUpa che. * x * kSaNamAM nazvarapaNuM hovAthI azAzvata, azAzvatapaNAnA ja upamAnathI darzAvatA kahe che - saMdhyAnA raMga jevuM. mafTM * pUrvanA jIvitanI apekSAe anityatve kahyuM, have zarIra svarUpa apekSAthI te kahe che - anitya eTale saDana-paData-vidhvaMsaNa dharma - zaDana eTale [11/5] Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-33/464 kuSTha Adi vaDe AMgaLI AdinuM patana, bAhu AdinuM khaDjha cheda Adi vaDe vidhvaMsana-kSaya, evo jeno svabhAva che. tathA vivakSita kALathI pUrve ke vivakSita kALanI pachI avazya tyAjya che have Ane koNa jANe che ? koI nahIM. pitA ke pugamAM koNa pahelA paraloke jaze ane koNa pachI jaze arthAt pahelA koNa maraze - pachI koNa maraze ? praviziSTarU5 - lakSaNa. * * * * vyaMjana - maSa, tilakAdi, guNa-prazasva. tenA vaDe yukta - saMgata. uttama bala, vIrya, satva vaDe yukta, temAM zarIra ane prANa te baLa, mAnasa avaTaMbha te vIrya, citta vizeSa te sava. athavA uttama evA baLa ane vIryanuM je satva-satA, tenA vaDe yukta, saubhAgya guNathI yukata, abhijAta eTale kulIna, jemAM mahAkSamA che, te athavA kulIno madhye mahatuM-pUjya ane kSaN samartha che, je che te. nipAta - avidhamAna che vAta Adi upaghAta jemAM, udAtta eTale uttama vaNadi guNo, tethI ja laSTa-manohara, pAMce Indriyo paTu-svaviSaya grahaNamAM dakSa, vividha vyAdhionA sthAnarUpa, hADakAM e ja kATha, baMnemAM kAThinyanuM sAdharmsa che, tethI. zirA - nADI, snAyu, te baMnenI je jALa-samUha tenA vaDe atyaMta veSTita. azuci arthAt gaMdakI vaDe saMkSipta-duSTa, - X X * nara suprima - jINatA pradhAna zaba, jarjaragRha eTale jIrNaghara. tenI jema saDanAdi svabhAva. vipula kuLanI te bAlikA, kaLAkuzaLa, sarvakALalAlitA, sukhane mATe ucita, mAIvaguNa yukta, vinayopacAramAM nipuNa, paMDita vicakSaNA arthAt atyaMta vizArada, maMjula eTale komaLa zabdothI mita-parimita, madhura-akaThora evA arthathI, je kahela hoya, te tathA tenuM hasavuM, jovuM, gati ane vilAsa arthAt netravikAra ke gativilAsa, vilasatI evI gati, viziSTA sthita, temAM je vizArada te tathA - avikalakula eTale Rddhi paripUrNa kuLa vALI, zIla vaDe zobhatI, vizuddha kulavaMza e ja saMtAna-taMtu-vistArita AMtu tenI vRddhithI arthAt putra utpAdana dvArathI, te vRddhimAM samartha, jeNInI vayayauvana che, te. pAThAMtarathI kahe che - vizuddha kula-vaMza-saMtAna-taMtu vardhanamAM je prakRSTa garbha che, teno je udabhava, temAM je prabhAvasAmarthya tevI. manane anukUla arthAt hRdaya dvArA IzkelI. guNa vaDe vallabha levI. zabdAdi viSayamAM atyaMta kSINa kutuhala jenuM che te. mAnusaT TET - kAmabhoganA grahaNathI tenA AdhArabhUta strI-puruSa zarIra abhipreta che. 3thvIra - uccArAdithI udbhavela jemAM che, te tathA durUpamUkhathI te amanojJa che, puruSanA vIryathI te pUrNa che. ahIM durUpa eTale virUpa ane pUtika eTale kucita. mRtanA jevI gaMdha jenI che, te mRtagaMdhI, tevo je ucchavAsa te mRtagaMdhI upavAsa tenA vaDe ane azubha niHzvAsathI udvegajanaka-udvegakArI. uvAsa eTale mukha vaDe vAyunuM grahaNa, niHzvAsa eTale teno nirNama. bIbhasa eTale jugupsA utpAdaka, laghustaka eTale laghusvabhAva. kalamala eTale zarIramAM rahela azubhadravya 68 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vizeSa, tenA avasthAnathI du:kharUpa che te. ghaNAM loko vaDe sAdhAraNathI bhogyavathI, te zarIra bahujana sAdhAraNa kahyuM. parikaleza eTale mahA mAnasa AyAsathI ane ku du:kha eTale gADha zarIra AyAsathI je sadhAya che - vaza karAya che tevuM (duHkha) vipAka, pAkano paNa hoya, tethI vizeSa kahe che - phaLarUpa vipAka jemAM kaTu che, te tathA pUtaLa * saLagAvAyela ghAsanA pULAnI jevuM. he putra A badhuM tAruM che (zuM ?) Arya - pitAmaha, dAdA. prAryaka-pitAnA pitAmaha, paradAdA, pitRpAka-pitAnA prapitAmaha. te baghAM pAsethI Avela je (saMpatti) athavA Armaka prArthaka pitAno je payaya-paripATI, tenA vaDe Avela je vipula dhanakanaka. ahIM 'cAva" zabdathI A jANavuM - rana, maNi, motI, zaMkha, zila, pravAla, rataratna Adi. temAM vipula dhana eTale pracura gAya Adi, kaNaga-dhAnya, rana te katanAdi, maNi te caMdrakAMtAdi, motI ane zaMkha prasiddha che. zilaDavAla eTale vidrama, rataratna te padAraNa, te jenI AdimAM che te, tathA vidhamAna svAyata pradhAna dravya ke je sarve saMpatti paryApta che. tenuM je parimANa che, te sAtamI peDhI-kuLavaMzathI athavA kularU5 vaMzamAM thayela che. ghaNI badhI garIba vagerene ApavAmAM Ave, jAte bhoga vaDe bhogavavAmAM Ave ke pitR Adi bhAyAtone bhAga pADavAmAM Ave to paNa na khuTe teTalI che. anyAdithI sAghAraNa, dAvAda eTale pugAdi vagerethI sAdhAraNa che, A vAkya dvArA dravyanI ati paravazatA pratipAdajha karI che, bIjA prakAre kahe che - agni sAmAnyAdi (arthAt A badhAM vaDe nAzavaMta). viSaya - zabdAdi, temAM pravRtti janakacvathI anukULa te viSayAnuloma, tenA vaDe AkhyApana karyuM arthAt sAmAnyathI kahyuM, prajJApanA karI arthAt vizeSathI kathana karyuM, saMjJApana arthAt saMbodhana karyuM vijJApanA arthAt vijJapti karI-praNayasaMha prArthanA karI - 4 - viSayane pratikuLa - tenA paribhogamAM niSedhakAvathI pratiloma te viSaya pratiloma. saMyamathI bhayabhIta ane udvega karavo evo jeno svabhAva che te. (e rIte samajAvavA prayatna karyo.) Hbdha - sajjanane hitapaNAthI, anuttara - avidhamAna pradhAnatara, bIjuM paNa te prakAre thaze, tethI kahe che - vana - advitIya. jema AvazyakamAM kahyuM che. te sUtra A che - pratipUrNa arthAt apavarga prApta karAvanAra guNathI bharela. nevADA - nAyaka, mokSagamaka athavA taiyAyika. saMkuddhi - samastapaNe zuddha. samAjamAM - mAyA Adi zarAnA kartanathI. siddhimAna - hitArtha prApti upAya, muttaHT - ahita toDavAno upAya, nirAdhAma - siddhi kSetramAM javAno upAya. nabApA VT * sarva karmanA virahathI janmatA sukhano upAya. kavitA - kAlAMtare paNa khoTuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-33/464 na paDe tevA prakAranA abhimatavALuM. vasaMfdha - pravAhathI avyavacchinna, "HAhumaUTEXT - sakala du:khanA kSayano upAya. temAM rahela jIva siddha thAya che, buddha thAya che, mukta thAya che, parinirvANa pAme che. evI ekAMta nizcaya jeno che tevI daSTi athari buddhi je nirgastha pravacanamAM cAuipAlana pratye che, te ekAMtaESTika. sapanA pakSe artha karIe to mAMsa grahaNanA eka ja lakSaNarUpa che, te eka nizayA dRSTi. go va viddhA * ekAMta eTale utsarga lakSaNathI coka vibhAga Azrita dhArA-kriyA jemAM che te. loDhAnA java cAvavA jeTaluM kaThina arthAt nirNanya pravayanA ghaNuM dukara che. retInA koLIyA mAphaka svAdarahita che, viSaya sukha AsvAdata apekSAthI A kahyuM che. gaMgA eTale gaMgA jevI mahAnadInA ulaTA pravAhamAM javuM che pratizrotagamana, jema dutara che, tema A nirgastha pravacana dustara che. A pramANe pravacanane samudranI upamA paNa ApelI che. A pravacana tINa khanna Adi upara cAlavA jevuM che. jema khanna Adi upara cAlavuM azakya che tevuM azakya, arthAt pravacananuM pAlana karavuM duSkara che. guruka eTale mahAzIlA tenuM avalaMbanIyapaNuM arthAt doraDA AdithI bAMdhIne hAtha vaDe dhAraNa karavI, te jema dukara che, tema pravacana dAkara che. je vratamAM talavAranI dhAra upara cAlavAnI jema sevana karavuM kaThina che. A badhAM dvArA kahe che ke A pravacananuM anupAlana ghaNuM duSkara che. A dukaratva kema che ? te kahe che - AdhAkamika ke adhyavapUraka, tenuM lakSaNa A che - mULathI sAdhu mATe karAyela te AdhAkarmI ane sAdhu Adi arthe adhikatara kaNa nAMkhavA Adi te adhyavapUka. kAMtArabhakta - kAMtAra eTale araNya, temAM je bhikSukAyeM saMskArAya, te kAMtArabhakta. e pramANe bIjA paNa jANavA. te khAvAnopIvAno (kalAtuM nathI). vaLI tuM samartha nathI, zAne mATe ? zIta Adine sahevAne. vAtra eTale zApada, bhujaga lakSaNa. rogAtaMka temAM kuSTha Adi roga che, zIgha ghAtI, zUlAdi te AtaMka che. kalIba eTale maMda saMghayaNavALA, kAyara eTale citta avaTaMbha varjita. tethI ja kApapone ItyAdi. AgaLa kahe che. dunucara eTale duHkhathI sevAya tevuM pravacana che, paraMtu dhIra eTale sAhasikane A nizcita kartavya hovAthI kRtanizcayane, upAya pravRtane A pravacanamAM kazuM dukara nathI). have dukaratva jJAnopadeza apekSAe paNa hoya, tethI kahe che - karaNa vaDe arthAt saMyama anuSThAnathI. * sUtra-465 - tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe kauTuMbikayone bolAvyA, bolAvIne Ama kahAM - he devAnupiyo ! jaldIthI kSatriyakuMDa gAma nagarane aMdara ane bahArathI siMcitu, saMmArjikta ane upalipta karo. Adi uvavAd sutra mujaba cAvatu pAchI soMpI. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe bIjI vakhata kauTuMbika puruSane bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM- he devAnupiyo / jaldIthI jamAlI kSatriyakumAranA mahAI, mahAI mahAhe vipula evA niSkramaNa abhiSekanI taiyArI karaze. tyAre te kauTuMbika puraSoe te pramANe karyuM cAvatu A pachI soMpI. tyArapachI jamAlI kSatriyakumAranA mAtA-pitAe te jamAlIne uttama siMhAsana upara pUrvAbhimukha karI besADyo, besADIne 108 suvaranA kaLaza ItyAdi jema rAyauseNaIyamAM che te mujaba cAvatu 108 mATInA kaLazomAM sarva Rddhi sAthe cAvatuM mahA zabda sAthe niSkrimAbhiSeka vaDe abhisiMcita karyo, karIne be hAtha joDI yAvatu jaya-vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne A pramANe kahyuM - he ! zuM ApIe ? zuM sahakyoMga daIe ? tamAre zAnuM prayojana che ? tyAre te jamAlIkSatriyakumAre mAtA-pitAne A pramANe kahyuM - he mAtApitA ! huM kRtrikApaNAthI rajoharaNa ane paNa maMgAvavA IcchuM chuM, tathA kAzyapa (vANaMda)ne bolAvavA IcchuM chuM. tyAre jamAlInA pitAe kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI zrIgRhathI traNa lAkha mudrA lAvIne, be lAkha mudrA vaDe kRtrikApaNathI haraNa ane patra lAvo tathA eka lAkha mudrAthI vANaMdane bolAvI lAvo. tyAre te kauTuMbika puruSone jamAlInA pitAe A pramANe kahetA teo harSita, saMtuSTa thayA. be hAtha joDI yAvat vacana svIkArIne jadIthI zrIgRhathI traNa lAkha mudrA lAvI cAvat vANaMdane bolAvyo. tyAre te vANaMda, jamAlInA pitAnA kauTuMbika prayoe bolAvatA harSita saMtuSTa thaIne snAna karyuM, balikarma karyuM cAvat zarIrane alaMkArIne jyAM jamAlInA pitA hatA, tyAM Avyo, AvIne, be hAtha joDI jamAlInA pitAne jaya-vijaya vaDe vadhAvyA, vadhArIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA je mATe karavA yogya che, teno Adeza Apo. tyAre jamAlInA pitAe te vANaMdane Ama kahyuM - he devAnupiyA jamAvI kSatriyakumAranA niSkramaNane yogya agrakezane cAra AMgaLa choDIne ati prayatnapUrvaka kApI de. tyAre te vANaMda, jamAlI kSatriyakumAranA pitA pAse A pramANe sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa thaIne, be hAtha joDIne cAvatuM bolyo - he svAmI ! ApanI AjJA zIrodhArya che. temanA AjJA vacana vinayapUrvaka svIkArIne sugaMdhI gaMdhodaka vaDe hAtha-paga dhoyA, pachI ATha paDavALA zuddha vastrathI mukha mAM, mukha bAMdhIne jamAlI kSatriyakumAranA nimAyogya agrakeza ati prayatnapUrvaka cAra AMgula choDIne kAyA. tyAre te jamAlInI mAtA haMsalakSaNa paTaNATakamAM te pradezane grahaNa ka, karIne sugaMdhI gaMdhodaka vaDe dhoyA. dhoIne pradhAna ane zreSTha gaMdha ane Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3/465 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 mALA dvArA tenI pUjA karI. karIne zuddha vastra vaDe bAMdhyA, bAMdhIne ranakaraMDakamAM rAkhyA. tyAra pachI jamAlInI mAtA hIra, jaladhArA, siMdulAranA puSpo ane TuTelA motInI mALA samAna, pumanA dusaha viyogane kAraNe AMsu vahAvatI evI A pramANe kahe che - A (vALa) amArA mATe ghaNI tithio, parvo, utsavo, yajJo ane kSaNomAM aMtima darzana pa thaze. ema vicArIne te vALane potAnA ozIkAnI nIce mUkayA. tyArapachI te jamAlInA mAtA-pitA bIjI vakhata uttara dizAbhimukha sIMhAsana rakhAyu, rakhAvIne bIjI vakhata jamAlI kSatriyakumArane zeta-pita (cAMdI-sonA)nA kaLazothI snAna karAvyuM, karAvIne padma jevA sukomaLa sudhI kApAyika vAthI jamAlInA zarIrane lugu, luchIne sarasa gozISa caMdana vaDe zarIrane anulekhana karyuM karIne, nAkanA niHzvAsanA vAyuthI uDI jAya tevA bArIka, nayanaramya, varNa ane sAthiI yukata, ghoDAnI lALathI paNa komaLa, zeta, sonAnA tArathI mDela, mahAI, haMsalakSaNa paTaNATaka paherAvyuM. paherAvIne hAra ane AhAra paherAvyo. e pramANe jema suyabhanA alaMkAronuM varNana che, tevuM ahIM paNa gaNavuM yAvatuM vicitra ranothI jaDIta mugaTa paherAvyo. keTaluM varNana karIe ? graMthima-veSTima-purIma ane saMghAtima evI cAra prakAranI mALAothI kalAvRkSa samAna te jamAlI alaMkRta ane vibhUSita karAyo. tyArapachI te jamAnI kSatriyakumAranA pitA kauTuMbika parane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnapiyo ! jaldIthI, anekazata staMbha vaDe racAyela, lIlA karatI zAlabhaMjikAthI yukta ItyAdi jema rAyauseNaIyamAM vimAnanuM varNana yAvata maNirana ghaMTikAlathI gherAyelI, hAra puruSo vaDe vahana karAtI zIbIkAne upasthApita karo, karIne mArI AjJA mane pAchI soMpo. tyAre te kauTuMbika puruSo e cAvatuM tema karyuM. tyAre te jamAlI kSatriyakumAra keza-alaMkArathI, vastrAlaMkArathI, mAlyAlaMkAra ane AbharaNAlaMkArathI ema caturvidha alaMkArathI alaMkRta karAyelA, pratIpUNaliMkArathI sIMhAsanathI ubhA thayA, thaIne zIbIkAne anupadakSiNA karatA zIbIkAmAM ArUDha thayA. thaIne uttama sahAsana upara pUrvAbhimukha beTho. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI mAtAe snAna karyuM, likarma karyuM, yAvat zarIre haMsalakSaNa paDazATaka dhAraNa karIne zIbIkAne pradakSiNA karatA zIbIkAmAM ArUDha thaI, thaIne jamAlInI jamaNI bAju uttama bhadrAsana upara beThI. tyAre te jamAvI kSatriyakumAranI dhAvamAtra nAna karIne yAvat alaMkRt zarIrane joharaNa, patra laIne zIbIkAne pradakSiNA karatA zIbIkA upara ArUDha thaI, ArUDha thaIne jamAlInA DAbe paDakhe uttama bhadrAsana upara beThI - tyArapachI mAlInA pAchaLanA bhAge zRMgAranA ghara samAna, suMdara vepavALI, suMdara gativALI yAvata rUpabhyauvana-vilAsa yukta suMdara stana, jaghana Adi yukata hima, jad, kumuda, kuMdapuSya ane caMdramA samAna, karaMTaka puNanI mALAthI yukata, zeta chatra hAthamAM laIne lIlApUrvaka dhAraNa karatI evI ubhI. tyAre te jamAlInA baMne paDakhe be suMdara varaNIo zRMgAranA gRha samAna suMdara zavat yauvanayukata hatI, te vividha maNikanakarana, vimala mahA suvarNanA uad vi%i daMDavALA camacamatA ane zaMkha-aMka-kuMdacaMdra-jalabiMdu-mathita amRtanA phINa samAna zeta cAmara laIne lIlA sahita vitI-viMjhatI ubhI rahI - tyArapachI te jamAlI kSatriyakumAranI IzAna dizAmAM eka suMdara taruNI zRMgAgRha samAna yAvat yauvanayukata, pavitra jaLathI paripUrNa, unmatta hAthInA mahAmukhanA AkAra samAna zveta rajavanirmita kaLazane hAthamAM laIne ubhI. tyArapachI te jamAlInI agni dizAmAM eka suMdara taruNI zRMgAranA ghara samAna yAvatuM sauvanathI yukta hatI, te vicitra suvarNa daMDavALA viMjhaNAne laIne ubhI rahI. - tyArapachI te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe kauTuMbika puraSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! samanavaya-samAnatvacA-samAna dekhAva-nsamAna lAvaNya, rUpa, yauvana, guNothI yukta evA, eka samAna AbharaNavA-parikra dhAraNa karelA 1000 zreSTha kauTuMbika taruNone bolAvo. tyAre te kauTuMbika puruSoe yAvatu te svIkArIne jaldIthI ekasarakhA dekhAtA, samAna vacAvALA yAvat raNone bolAvyA. jamAlI priyakumAranA pitAnA AdezathI kauTuMbika puruSo dvArA bolAvAyela (1ooo taruNo) harSita, tuSTita thayelA, nAna karIne, bAlikarma karIne, kautukamaMga-prAyazcitta karIne eka samAna bharaNa, vastra, parikara yukata thaIne jyAM jamAlI kSatriyakumAranA pitA hatA tyAM AvyA, AvIne be hAtha joDI rAvatuM vadhAvIne A pramANe bolyA - he devAnupiyo ! AjJA Apo ke je amAre karavA yogya hoya. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranA pitAe te kauTuMbika suMdara varuNa hajAra puraNone A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! tame nAna karI, bhalikarma karI yAva4 niyogane grahaNa karIne jamAlI kSatriyakumAranI zibikAnuM parivahana karo. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI sahayapuraSavAhinI zibikAne vahana kare che. tyAre te jamAvI kSatriyakumAranI sahastra puraSavAhinI zibikAmAM ArUDha thayA tyAre te zikSikAnI AgaLa sarva prathama A ATha maMgalo anukamathI cAlyA. te A - svastika, zrIvatsa, nAd, vardhamAnaka, bhadrAsana yAvat darpaNa. tyArapachI pUrNa kaLaza-vRMgAra cAlyo, ItyAdi je pramANe 'uvavAIsuvmAM che te mujaba sAva4 gaganatalapuMbinI dhajA AgaLa anukamathI cAlI. e pramANe Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-33/465 ex jema 'uvavAd*mAM che, te pramANe kahevuM cAvatuM Aloka karatA, jaya-jaya zabdanuM uccAraNa karatA anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM ugro, bhaugo ItyAdi jema 'uvavAd' sUtramAM kahyuM tema cAvatuM mahApuruSonA vargathI parivRtta jamAli #miyakumAranI AgaLa, pAchaLa, Asa-pAsa anukrame cAlavA lAgyA. tyArapachI jamAli kSatriyakumAranA pitA snAna karI, balikarma karI yAvatuM vibhuSita thaIne uttama hAthInA kaMdhA upara caDyA, karaMTa puSpanI mALA yukata chagane dhAraNa karI, zveta cAmara vaDe vIMjhAtA-vIMjhAtA, ghoDA-hAthI-ratha-pravara yoddhAthI yukata evI cAturagiNI senAnI sAthe saMparivRta mahA subhaTa, caDagara cAvatu parivRta thaIne jamAlI kSatriyakumAranI pAchaLa-pAchaLa cAlyA. tyArapachI te jamAli kSatriyakumAranI AgaLa moTA-moTA akzo ane asavAro temanI AgaLa, baMne paDakhe hAthI ane mahAvato, pAchaLa ratha ane rathasamUha cAlyA. tyArapachI te jamAlI kSatriyakumAra sarva Rddhi sahita yAvatu vAdha AdinI sAthe cAlyA, temanI AgaLa kaLaza ane tADapatranA paMkhA lIdhelA puraSo cAlatA hatA. tenA mastake tachatra dhAraNa karela hatuM. temanI baMne bAju zeta cAmara ane paMkhA viMjhAtA hatA. temanI pAchaLa ghaNAM lAThIdhArI, bhAlAdhArI yAvatu pustakadhArI yAvatuM vINAdharI, temanI pAchaLa 108 hAthI, 108 ghoDA, 108 ratha, temanI pAchaLa hAthamAM lAThI-talavAra ke bhAlAne lIdhelA ghaNAM paEAtIo AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM rAjA, Izvara, talavara cAvatuM sAviAha Adi AgaLa cAlyA yAvatuM vAAidinA avAjo sAthe kSatriyakuMDa gAma naganI vaccovaccethI jyAM brAhANa kuMDagrAmanagara, jyAM bahuzAla caitya, jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra hatA, tyAM, te tarapha javAne lAgyA. tyAre te jamAli kSatriyakumAra, kSatriyakuMDagrAmanagaranA madhyamAMthI thaIne jaI rahyA hatA. tyAre kaMgATaka, trika, catuka yAvatu pathamAM ghaNAM athathI ItyAdi jema 'uvavAI'mAM kahyuM che tema yAvat abhinaMdatA, abhidvatA A pramANe bolyA - he naMdA dharma dvArA tamAro jaya thAo - jaya thAo, he naMdA tapa dvArA tamAro jaya thAo, jaya thAo, he naMdA tamAruM kalyANa thAo. tame Abhana evA uttama jJAna-darzana-cAstri vaDe na jitelAne jIto, Indriyone jIto, zramaNa dhamanuM pAlana karo, vinone paNa jIto ane siddhimAM jaIne vaso. he devA tapa vaDe dauyarUpI kacchane atyaMta daDhatApUrvaka bAMdhIne, rAgahepI mane pachADo. uttama zukaladhyAna dvArA ATha karmaeNuonuM mana karo. he vIrA Apamatta thaIne ailokacanA raMgamaMcamAM ArAdhanArUpI patAkAne grahaNa karo ane pharakAvo. aMdhakAra rahita anuttara kevaLajJAnane prApta karo. tathA jinavara upadiSTa saraLa siddhi mArga upara cAlIne paramapadarUpa mokSane bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 prApta karo, parISaha senAne naSTa karo, Indriya grAmanA kaMTakarUpa upasargo para vijaya prApta karo. tamAruM dhamaciraNa nirvina thAo. A pramANe abhinaMdatA, abhiAvatA hatA. tyAre te kSatriyakumAra jamAlI hajAro nayanamAlA vaDe jevAtAka-jovAlA, ItyAdi jema "uvavAI' sugamAM kaNikamAM kahyuM tema yAvatu nIkaLe che, nIkaLIne jyAM brAhmaNakuMDagrAma nagara, jyAM bahuzAla caitya che, tyAM Ave che. AvIne chAdi tIefka atizayane jue che, joIne sahayapuraSavAhinI zibikAne sthApe che, sthApIne sahayapurAvAhinI zibikAthI utare che. tyAre te jamAli kSatriyakumArane tenA mAtA-pitA AgaLa karIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvat namana karIne A pramANe kahyuM - he bhagavan! jamAlI AmAro ekamAtra putra che, amane ISTa, kAMta yAvat tenuM darzana durlabha hoya, temAM kahevAnuM ja zuM hoya? jema koI kamala, pau yAva4 sahaya dalakamala kIcaDamAM utpanna thaIne ane jaLamAM vRddhi pAmIne paNa karajathI lipta thatuM nathI ke jalakaNathI lipta thatuM nathI, tema jamAlI ziyakumAra kAmamAM janmyo, bhogamAM vRddhi pAmyo, paraMtu kAmarajathI lepAyo nahIM, bhogarajathI lepAyo nahIM mitra-jJAti-nijaka-svajana-saMbaMdhI-parijanathI lepAyo nahIM. he devAnupiyA A saMsArabhayathI udvigna thayo che, A janmamaraNanA bhayathI bhayabhIta thayo che. tethI he devAnupiyA ApanI pAse muMDita thaIne gRhavAsathI nIkaLI anagara dharmamAM padvajita thaI rahyo che. tethI ame Apa devAnupiyane A ziSNabhikSA ApIe chIe. Apa devAnupiyA A ziSyarUpa bhikSAno svIkAra karo. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre te jamAlI kSatriyakumArane A pramANe kahyuM - he devAnupiyA sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. tyAre te jamAlIkSatriyakumAra zramaNa bhagavaMta mahAvIre AvuM kahyuM tyAre harSita, saMtuSTa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvat namaskAra karIne IzAna dizA bhAgamAM gayo, jaIne potAnI meLe ja AbharaNa alaMkAra utAya. tyAre te jamAlI kSatriyakumAranI mAtAe haMsalakSaNa paTaNATakamAM AbharaNa alaMkArane grahaNa kayAM, karIne hAra, jaladhArA ItyAdi samAna AMsu pADatI jamAlI kSatriyakumArane A pramANe bolI - he putra! saMyamamAM pravRtti karaje, he paNa saMyamamAM yana karaje saMyamamAM parAkrama karaje. A viSayamAM jarApaNa pramAda karato nahIM.. A pramANe kahIne jamAlI kSatriyakumAranA mAtApitAe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane veda-namaskAra karI karIne je dizAthI AvyA hatata, te ja dizAmAM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-[33/465 pAchA gayA. tyAre jamAlI kSatriyakumAre svayaM ja paMcamuSTI loca karyo karIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Avyo, AvIne je pramANe RSabhadattamAM kahyuM. te pramANe dIkSA lIdhI. vizeSa e ke - paoo Ro sAthe dIkSA lIdhI. te pramANe ja sAmAyikAdi agiyAra aMgo bhaNyo. bhaNIne ghaNAM caturtha-chaAma yAvata mAsAmaNa, AI mAsakSamaNa Adi vividha tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. vivecana-465 : sabhitara bAhiriyuM eTale atyaMtara sAthe bahirbhAgathI. jaLa vaDe siMcita karIne, saMmArjana karyuM - pramArjanAdi karI, chANa vaDe upalipta karyuM. jema uvavAmAM kahyuM tema - te A mujaba - zRMgATaka, mika, catuka, cavara, catumukha, mahApatha, pathomAM kiMcit siMcita karyuM ane siMcit karyuM. e rIte acAnya pavitra karyuM, kacaro Adi dUra karIne sApha karyuM. zerInI madhye dukAnanI vIthI - haTTa mArgane sApha kayAM. maMcAtimaMcayukta karyuM. vividha raMga vaDe devajone karyA - cakra, siMha Adi lAMchanayukta karyA. bIjI bIjI patAkAo vaDe, patAkA upara patAkA vaDe maMDita karyu ItyAdi. jaltha - mahAprayojana, mada - mahAmUlya, magrra - mahAI-mahApUjya athavA mahattAne yogya, vikramaNa abhiSeka sAmagrIne e pramANe jema rAyauseNaIyamAM kahyuM tema, te A - 108 sonAnA kaLazo, 108 rUpAnA kaLazo, 108 maNimaya kaLazo, 108 sonu-rUpu-maNinA kaLazo, 108 mATInA kaLazo sarva RddhipUrvaka * samasta chatrAdi rAjacihnarUpa cAvat zabdathI A pramANe jANavuM - sarva dhuti vaDe - AbharaNAdi saMbaMdhI, sarva yukti vaDe - ucita ISTa vastu ghaTanA svarUpa, sarva baLa-rInya vaDe, sarva samudaya - nagarajanonA mIlana vaDe, savoMcita kRta karaNa rUpa Adara vaDe, sarva saMpadA vaDe, samasta zobhA vaDe, pramodakRta utsukatA vaDe, sarva puSa-gaMdha-mALA-alaMkAra vaDe, badhAM vAdhonA zabdonA mIlanathI je saMgata ninAda-mahAghoSa te tathA tenA vaDe. vaLI atha zabdamAM paNa Rddhi AdimAM sarva zabdanI pravRtti dekhAya che, tethI kahe che - mahAt Rddhi, mahA dhuti, mahAt baLa, mahAt samudaya vaDe, mahAt uttama guTita camaka zamakanA pravAditapaNe, zaMkha, bhAMDapaTaha, bherI-moTI DhakkA, jhallarI, kharamukhI, hatukka, muraja, mRdaMga, bhi AdinA nirdoSa vaDe, mahApayAthI utpAdita zabdanA dhvani mAtrathI utpanna avAja vaDe. fkaM mo - tane gamatuM evuM zuM ApIe ? fka thachAno - tane zuM daIe ? athavA sAmAnyathI zuM ApIe ? prakalpezI-vizeSa rUpe zuM ApIe ? suthAvaUT - kathaka eTale svarga-mRtya-pAtALa lakSaNa traNa bhuvana, temAM saMbhavatI vastu te kumika, te jyAM maLe tevI dukAna-hATa, deva adhiSThitatvathI A kunikApaNa. mAsI - vANaMda, 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 ffdhara - bhAMDAgAra, zrIgRha. agrakeza eTale AgaLa rahelA vALa. haMsalakSaNa eTale zeta athavA haMsanA cihnavALuM, vasvarUpa zAsaka te paTaNATaka. * * * * * * * agya, pradhAna. yafE - hAra, jaLadhArA, siMduvAra eTale nirgunDI vRkSa vizeSa, tenA puSpo te siMdupAra, tuTelI muktAvali. ityAdi. Isa ne - A agrakezavastu athavA AnuM darzana. madana trayodazI Adi tithimAM, kArtika Adi parvomAM, priya saMgamAdi mahotsavomAM, nAgapUjAdi yajJomAM, Indrotsava Adi kSaNomAM, 3pama - ahIM e kAra amaMgalanA parihAra mATe che, tethI chellA darzanarUpa thaze. eTale ke A kezadarzana, dUra karAyelA kezavALA jamAlikumAranuM je darzana, te sarva darzana, chellA darzanarUpa thaze. athavA pazcima nahIM tevuM - pharI pharIne jamAli kumAranuM darzana, te A darzana thaze. - jIvara eTale rUpAmaya, suvarNamaya. papaInamuvamunAnA - rUvAMTIvALu mulAyama vastra, gaMdhakAsAI eTale gaMdhapradhAna, kaSAyaraMganuM vastra. nAsanikAi - nAkanA zvAsathI uDI jAya tevuM bArIka, cakSara - netrane AnaMdadAyakavathI AkarSaka. yaafma gune * pradhAnavarNa sparzanAnAthI ghoDAnI nALanI mAphaka ati mRdu, suvarNa vaDe maMDita kinArIvALuM (vA). - aDhAra saravALo, piLavaddha - dhAraNa karela, ahIM hAra - nava saQALo hAra. e pramANe sUryAbhadevanA alaMkAra mujaba kahevuM. te A pramANe - rokAvali, mukatAvali, kanakAvali, ratnAvali, aMgada, keyura, kaDaga, guTita, kaTisUtra, daze AMgaLImAM vIMTI, vaccha sUtra, muravi, kaMTha muravi, prAlaMba, kuMDala, cuDAmaNi (Adi dhAraNa karyo) ukta alaMkAramAM - ekAvalI eTale vicitramaNivALI, muktAvalI-mAma muktA phaLavALI, kanakAvalI-suvarNamaNIvALI, ratnAvalI-ratnamaya, aMgada ane keyura bhujAnA AbharaNa che. jo ke A baMnene nAmakozamAM ekAIka kahyA che, to paNa ahIM AkAra vizeSathI bhedo jANavA. kaTaka - kalAcika AbharaNa vizeSa. guTika-bAhurakSikA, vakSa:sUga-hRdayanA AbharaNarUpa sonAnuM saMkalaka. vecchAsUjha, pAThAMtarathI vaikakSikA sUtra te uttarAsaMga paridhAnIya saMkalaka che muravI eTale muja AkAranuM AbharaNa, kaMTha muvI - kaMThanI najIkanuM ghareNuM, prAlaMba-jhumakhuM. bIjI vAcanAmAM A alaMkAra varNana sAkSAt lakhela che. gaMthima - guMthIne banAvela - dorA vaDe guMthelI mALAdi. veSTima - vIMTIne banAvela phUlano hAra Adi, pUrima-vAMsanI saLInA banAvela pAMjarA Adi ke kUdimAM phUlo pUravA. saMghAtima-5raspara nALanA saMghAta vaDe ekaThI karela. alaMkiya vibhUSita eTale alaMkRta evo alaMkArela hovAthI ja vibhUSita arthAta vibhUSA karela. bIjI vAcanAmAM ATaluM adhika che - dardI, malaya nAmaka be parvata saMbaMdhI caMdanAdi dravyavathI je sugaMdha gaMdhikA-gaMdhAvAsa. bIjA kahe che darTara eTale kuMDikAdi bhAjananA mukhane vAthI DhAMkI, tenA vaDe gALela ke temAM pakAvela. malaya eTale malayathI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/33/465 udbhavela sukhaDa saMbaMdhI sugaMdha gaMdhikA-gaMdhAvAsa, tenA vaDe zarIranA aMgone vilepIta karyA. aneka seMkaDo staMbhomAM sanniviSTa athavA aneka seMkaDo staMbho upara saMniviSTa, lIlA karatI rahelI zAlabhaMjikA eTalai pataLI, vAcanAMtaramAM to Ama ja dekhAya che - uMce rahela sukRtaja vedikAnA uttama toraNamAM spelI, lIlA karatI rahelI, zAlabhaMjikA. - te rAyapAseNaIya vimAnanA varNana mujaba jANavuM. temAM A pramANe kahevuM ihAmRga Adi vaDe bhaktithI, cItarelI ItyAdi. temAM - IhAmRgA - vRka, RSabha-vRSabha, vAla-zvApada ke bhujaMga, kinnara-deva vizeSa, ruru-mRga vizeSa, sarabhaparAsara, vanalatA-caMpakalatAdi, padAlatA-mRNAlikA, bAkInA pado jANItA che. staMbhamAM niviSTa je vajavedikA tenA vaDe parikarita, tethI ja abhirAma-ramya. temAM be vidhAdharanA amala-samazreNIka yugala, tenA vaDe yaMtrathI saMcaratI be puruSa pratimA rUpathI yukta. arcirsahasramALA - hajAro dIvAnI Avali jemAM che te, hajAro rUpothI yukta, dIpatI evI, atyaMta dIpatI evI, cakSakaI eTale avalokatA-jotAnI sAthe, atizaya darzanIyatvathI kliyati evI, sukhaparza-sazrIkarUpa. ghaMTAvalinA calanathI jeno madhura, manohara svara thaI rahyo che tevI. zobhatI-kAMta-darzanIya, nipuNa zibI vaDe parikarmita, cakamakatI maNIratno saMbaMdhI je ghaMTiyAjALa arthAta ghaMTaDInA samUha vaDe parikarid. ItyAdi (varNana). kezAlaMkAra - kezanA alaMkAravI, jo ke tenA tyAre keza kalela che, tethI samyakapaNe kezAlaMkAra nathI, to paNa keTalAMkanA sadbhAvathI teno bhAva che. athavA kezanA alaMkAra-puSpAdi vaDe. vatthAlaMkAra-vArUpa alaMkArathI, - - zRMgAra sa vizeSanA gRhavat je cAru veSa jeNIno che te. athavA zRMgAra pradhAna AkAra ane saMdaraveza jeNIno che te. -- yAvata zabdathI saMgata-gata-hasita-bhaNita-ceNitavilAsa-saMtApa-ullApa-nipuNayuktopacAra kuzala. - ahIM vilAsa eTale netravikAra. kahyuM che - hAva - mukhavikAra che, bhAva citathI udbhave che, vilAsa negathI utpanna che, vibhuma bhramarathI udbhave che. saMtApamithabhASA. ItyAdi - X - X - rUpa, caeNvana, vilAsa yukata. ahIM vilAsa zadathI sthAna, Asana gamanAdi vaDe je suzliSTa vizeSa te kahevAya che. kahyuM che ke sthAna, Asanagamana ane hAthabhamara-negakarmathI je utpanna thAya vizeSate vilAsa kahevAya che. suMdara stana zabdathI stana, jaghana, vadana, hAtha, paga, netra, lAvaNya, rUpa, yauvana guNathI yukta kahevuM. temAM saMdara evA je stanAdaya artho, tenA vaDe yukta evI. ahIM lAvaNya te spRhaNIyatA che, rapa-AkRti, cauvana-tAruNya, guNa-mRduvarAdi. - - hima, jata, kumuda, kuMda, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 IMdunA jevo prakAza. koreTa puSpa gucchayukta mAcadAma arthAt puSpamALA. vividha maNi, kanaka, ratnono vimala evo mahAddha, mahAdhU, suvarNano ujjavala, vicitra daMDa. ahIM kanaka ane tapanIyamAM zo bheda che ? kahe che - kanaka eTale pILuM, tapanIya eTale lAla. viyA - dIpatI. zaMkha, aMka, kuMda, dakaraja, amRtanuM maMthana karatAM je phINanA samUha thAya che, A badhAMnI sadeza, ahIM aMka e ratna vizeSa che. - x * * * unmatta hAthInuM je mahAmukha, tenI je AkRtiAkAra, tenI samAna. - - eka eTale eka samAna, AbharaNa-vatra svarUpa - - mAmAna - ATha-ATha e vIsAmAM dvivacana che. maMgala eTale mAMgalya vastu. bIjI kahe che - ATha saMkhyAvALI ATha maMgaLa saMjJAvALI vatuM. ahIM cAvatu zabdathI-naMdhAvad, vardhamAnaka, bhadrAsana, kaLaza, matsya grahaNa karavuM. vardhamAnaka eTale zarAva saMpuTa, bIjA kahe che - puruSArUDha puruSa, bIjA kahe che - svastika paMcaka, bIjA kahe che prAsAda. 'sadA vavANa' thI je kahyuM te A pramANe - divya ja, divya pradhAna chatra sahita patAkA, te chatra patAkA, tathA be cAmarasahita je, te sacAmarA Adarza cela che, jemAM te sAdarzaracitA Aloka-dRSTi gocara, jyAM sudhI dekhAya, ati uccasvathI te sAloka darzanIya kahyuM. pAThAMtaramAM "sacAmara' e bhinna pada che, tathA darzana eTale jamAlinA daSTi pathamAM, racita-vihita te darzanarayitA athavA ratidA eTale sukha denAra, te darzanaratibhA, te A Aloka darzanIyA. te zuM che ? vAyu vaDe pharakatI, vijayasUcaka vaijayaMtI-baMne paDakhe be laghupatAkikAthI yukata, patAkA vizeSa te vAtodbhUta vijaya vaijayaMtI. uchUitA eTale uMcI, konI jema ? gaganatalane sparzatI-ati uMcI. "jema uvavAI'mAM e dvArA je sUcita che, te A che - tyArapachI vaidUrya yukta vimala daMDa, dIpaDo, lAMbI koraMTa puSpanI mALA vaDe upazobhita, caMdramaMDala samAna, samUchUita, pravara sIMhAsana ane maNirana pAdapITha, - * potAnI be pAdukAthI yukta, ghaNAM kiMkara-karmakara puraSa padAti vaDe pavRitta. temAM kiMkara-svAmIne pratikarma puchanArA, karmakara eTale tenAthI judA prakAranA evA puruSo. padAti eTale page cAlanArano samUha. tyArapachI ghaNAM lAThIgrAhI, kuMtagrAhI, cAmaragrAhI, pAsagrAhI, cApagrAhI, pustakagrAhI, lakagrAhI, pIThakagrAhI, vINAgrAhI, kutapagAhI-kutapa eTale tela AdinuM pAtra, haDapagrAhI-haDau eTale drammAdi tAMbula mATenuM bhAjana athavA putraphalAdi bhAjana anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM daDI, muMDI, sihaMDI-zikhAdhArI, jaTI-jaTAghArI, picchimayurAdinA pIMchAne vahenArA, hAsyakAro, DamarakAra-viDrava karanArA, davakara-parihAsa karanArA, cATukapriyavAdI, kaMdarSika-kAmapradhAna keli karanArA, kukucika-mAMDa jevA. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9)-33/465 80 bolatA-gAtA-nAsatA-hasatA-bhAsatA-sAsitA-zikhavatA-zrAvitA eTale A ane A thaze, evA prakAranA vacanone sAMbhaLatA. ekabIjAnuM rakSaNa karatAM, Aloka karatA ItyAdi to lakheluM ja che. A vAyanAMtaramAM sAkSAt dekhAya che, ATaluM vadhArAnuM che, te adhikane kahe che - tyArapachI jamya(jAtya), uttamamalihANa, caMcuzciya, lalita, pulaya vikama vilAsagatika - x * ItyAdi 108 uttama ghoDAo anukrame cAlyA. pachI dAMta, umata, unnata vizALa dhavaNa dAMtavALA sonAthI jaDela daMtazULothI zobhatA 108 hAthIbaccAo anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI chasahita, djasahita, ghaMTasahita, patAkAsahita, uttama toraNa sahita, ghaMTaDI ane hemajALathI pavRita, naMdIghoSa sahita, suvarNamaya tiNita-kanaka niyukta dAruka, susaMviddha caka maMDaladhura, * * * AkIrNa uttama ghoDAthI susaMpayukta, kuzaLana-nipuNa sArathIthI sArI rIte grahita, saMdeza batrIza toNathI parimaMDita, kaMkaDAvataMsaka sahita, cApa, bANa, Ayudha AvaraNathI yuddha mATe sajja 108 co anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI talavAra, sati, bhAlA, tomara, sULa, lakuDa, bhiMDimAla, dhanuSa bANathI sajja padAtIo anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, kauTuMbika, mADaMbika, Ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha vagere, keTalAMka ghoDA upara, keTalAMka hAthI upara, keTalAMka rasthamAM anukrame AgaLa cAlyA. temAM varamalihANA eNTalaeN uttama mALA-puSpa baMdhana sthAna, mastakano kezakalApa jeno che te. vAlitANA eTale uttama mallikAvata zakalavathI, pravara vicakita kAmavata ghANa-nAsikA jenI che. che. kyAMka "taramalihAyaNa" dekhAya che. temAM tara eTale vega baLa tathA mala eTale ghAraNa karavuM tethI taromallI eTale tarodhAraka-vegAdi dhAka, hAyana eTale saMvatsara atha icauvanavaMta. kyAMka 'varamallibhAsaNa' dekhAya che. temAM praghAnamAghavatA tethI dItimAna evo artha thAya che. caMdavaya * kuTila gamana athavA caMyu eTale popaTanI cAMca, tenI jema vakatAthI. ucitama-uccatAkaraNa, pagane uMco karavo che. te lalita-kIDita-pulita A traNa zabdathI gati batAvI che. prasiddha evI vikrama-viziSTa, kramaNa-kSetra ullaMghana, tapradhAna vilAsita-vizeSa ullAsita gati jenI che te. kyAMka AvuM vizeSaNa paNa dekhAya che . caMbiyatnaniya ityAdi. temAM caMcurita-lalita-pulitarUpa cala eTale asthira hovAthI caMcala, caMcalapaNAthI atI caTula gati jenI che te, harimelavanaspati vizeSa, mukula-kuMDala, mallikA-vicakita tenA jevI AMkho jenI che te arthAta zeta AMkho. darpaNa AkAre ghoDAnA alaMkAra vizeSa, tenA vaDe amalina evA cAmara ane daMDa vaDe parimaMDita kaTi (keDa) jenI che te, kyAMka AvA vizeSaNa paNa dekhAya che - mA, jaa ItyAdi. temAM mufmAMDa% - mukhanuM AbharaNa, vasUlA-lAMbI thatI puMchaDI, sthAsaka-darpaNa, evuM paNa che jenuM te tathA cAmara gaMDa parimaMDita kaTI bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jenI che te. kyAMka vaLI Avo pATha paNa che - thANAmanA Adi. temAM fhatanA * moDhAnuM cokaDuM * x * vAtAnAM - thoDI zikSA grahaNa karela evA hAthInA baccA (madanIyA) te joDavuM. fk $aa Adi usaMga eTale pAchaLano bhAga, unnata ane vizALa evA je cauvananA AraMbhavartIpaNAthI tathA zveta dAMtavALA. #vanofI ahIM kAMcanakozI eTale suvarNamaya khola, temAM praviSTha dAMta zobhatA hatA. racanA varNanamAM saphAyA sapaDA/ zabda che. temAM garuDAdi rUpayukta te dhvaja, tenAthI judI te patAkA. afforgift >> Adi. sakiMkiNIka eTale nAnI ghaMTaDIo mukata je hemAla-sonAnuM tenuM AbharaNa vizeSa, te cotaraphathI jemAM vIMTAyela che te. kaneriyosAii - ahIM naMdI-bAra sUrya (vAdho)no samudAya. te A pramANe - bhaMbhA, makuMda, maddala, kadaMba, jhallarI, huDukka, kaMsAlA, kAhala, salimAM, vaMza, zaMkha ane parava. -- pavavatta ItyAdi haimavatAni-himavathI saMbhavatA, citra-vividha, teni zAni eTale tiniza nAmanA ghAsa saMbaMdhI, kanakaniyukatAni-sonA vaDe khayita, dAruka-kASTha, lAkaDuM jemAM che te. avidga - sArI rIte saMviddha cakra ane maMDaLanI goLa dhArA jemAM che te tathA munivaro temAM sArI rIte saMzliSTa citravatuM karAyela maMDalanI goLa dhurA jemAM che te. tAyaH0 ItyAdi. kAlAyasa evuM vizeSa prakAranuM loDhuM, tenA vaDe sArI rIte karAyela nefma - caka maMDanadhArA, tenA vaDe je yaMgakarma-baMdhanakriyA jemAM che te. mArUtravaraturI AkIrNa-jAtavAnuM uttama ghoDA vaDe sArI rIte saMpayukta te tathA satranI ItyAdi. vijJa-kuzala puruSo vaDe, cheka sArathI, vaDe arthAt dakSa prAjitA vaDe sArI rIte saMpragRhIta evA che temAM ItyAdi. so bANo yukta evA bagIza toNa-bhAthA, tenAthI parimaMDita tathA kaMkaTa eTale kavaca ane avataMsaka eTale zekharaka sAthe athavA zirastrANa vaDe tathA dhanuSa ane bANa sahita je bhAlA vagere praharaNo-Ayudho, temAM bharelA che. tevA yuddha sajayuddha guNo tevo (ratha). have sUganI adhikRta vAyanAne anusare che - tyArapachI ghaNAM ugra ityAdi. temAM ugra eTale RSabhadeve ArakSakapaNe niyukta, tenA vaMzajo. bhoga-iSabhadeva gurapaNe prayojelA, tenA vaMzajo. e pramANe jema uvavAImAM kahyuM che - te rAtrI ItyAdi. temAM rAjanya eTale RSabhadeve mitrarUpe sthApelA, temanA vaMzajo, kSatriyo prasiddha che. IvAku-nAbhirAjAnA vaMzajo, jJAtA-IvAku vaMzanA vizeSarUpa, kuravakuranA vaMzajo. have A sUtra kyAM sudhI kahevuM ? te kahe che. cAvat ItyAdi. vApurA eTale mRganA baMdhana mATe vApunI jema te. badhe ja parivAraNanA sAdharmsathI puruSa, AvA mahApuruSa vApurA vaDe parivRtta. mAsa 0 - mahAazva, kevA prakAre ? te kahe che - azvonA madhye vara (uttama), pAThAMtarathI marHvAra - azva ArUDha puraSa, asavAra, nAga eTale hAthI, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/3/465 nAgava-hAthIomAM pradhAna, rahasaMgeli-ratha samudAya. mathaTTTTA - amyurNata-sAme utpAdita che zRMgAra, jene che. jenA pratye tAlavaMta-paMkhA grahaNa karelA che te. zveta chatra uMcu karAyela che te, pota cAmaravALanA banelA vajanikA-vIMjhaNA vIMjhatA athavA jenA pati zeta cAmara vALa vIMjhaNo vIMjhAya che te. savavArUNa - tenAthI A jANavuM - kAmalviyA, bhoganziyA kAma eTale zubha zabda ane rU5, bhoga eTale zubha gaMdha Adi. lAbhatviyA - dhana Adi lAbhanA arthI, Iphisiya - rUDhigamya che. kiTrisiya eTale kibiSika, bhAMDa Adi. kyAMka kirisikane badale kirvisiya ema paNa dekhAya che. kAroDiyA-kApAlika, kAvAhiyA eTale kAra-rAje dIdhela dravyane vahana karavAnA svabhAvavALA te ja kAravAhikA athavA kambAdhita. saMkhiyAvaMdana garbha zaMkha jenA hAthamAM che te, mAMgalya karanArA athavA zaMkhavAdaka, cakriyA - cAkrikA, caka praharaNA kuMbhAra Adi, saMgalikA eTale gala avalaMbita suvarNa Adimaya lAguM pratikRtidhArI bhaTTa vizeSa athavA kheDUta, muhamaMgalikA-jenA mukhamAM maMgala che te, cATakArI. vaddhamANA - skaMdha para Aropita puruSo, pUsamANava-mAgadhI, kyAMka futhA Adi dekhAya che. temAM IjyA eTale prajAne IcchatA ke eSaNA karatA, temAM pratyayA lAgIne IrSyApikA banyuM e pramANe pikaiSikA paNa che. vizeSa A - piMDa eTale bhojana. ghAMTikA eTale je ghaMTa vaDe vicare che athavA tene vagADe che te vivakSitatvathI kahe che - IkrAhiM eTale IcchAya che, tenA vaDe prayojana vazathI ISTa hovA chatAM kayAreka svarUpathI kAMta paNa hoya ane akAMta paNa hoya, tethI kahe che - kaMtAhiM eTale kamanIya zabdo vaDe, piyahiM - priya artha vaDe, maNunnAhiM - manathI suMdarapaNe jaNAya te, manojJa arthAt bhAvathI suMdara, tenA vaDe. maNImAhiM - mana vaDe game te, pharI pharI je saMdarapaNAthI manane game che. osalAhiM - zabda ane arthathI udAra, kalANAhiM - kalyANa prApti sUcikA vaDe, siva - upadravarahita thatu zabdArtha dUSaNarahita. dhaamhiM - dhanane prApta karanArA vaDe, maMgallAhiM-maMgala eTale anartha pratighAta sAdhya vaDe. sazrIka-zobhAyukta vaDe, hicayagamaNijjAhiM - gaMbhIra, arthathI subodha evI-hRdayaMgama, hRdayagata kopa, zoka Adi graMthino nAza karanArI, parimita akSarathI mita-komaLa zabdothI madhura-gaMbhIra eTale moTA dhvatine dUrathI avadhAravA chatAM sAMbhaLanAra ane grahaNa kare tevI. kyAMka khatamapura ItyAdi paNa dekhAya che - fmata - akSarathI mita. zabdathI madhura, arthathI ane dhvanithI gaMbhIra, svazrI eTale AtmAnI saMpatti, jene che te. umagraft - jemAM so aryo che, te arthazatikA, tenA vaDe athavA arthathI bahu phaLavALI. - x - ITAdi vANI vizeSa vaDe satata abhinaMdatA, temAM abhinaMdana karatA eTale jaya, jIva ItyAdi bolatA - x * athavA jaya-jaya e bhakitanA saMbhramathI be vakhata bolAyela AzIrvacana che. dharmathI tame vRddhi pAmo, e rIte 11/6] 82 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tapa vaDe vRddhi pAmo. athavA vipakSano jaya karo. * * * * * vinone jIto, siddhi maLe jaIne vaso athavA deva-siddhi maLe vaso. tapathI rAga-dveSathI mallanuM nighatana karo. kevA thaIne ? te kahe che - dhIrajarUpI dhanikatA vaDe jeNe kaccha-laMgoTa bAMdhyo che te, mala ja bIjA mallano jaya karavA samartha hoya che tethI gADhabaddha kAH thaIne dhRtidhanika kahyuM. tathA apramatta ItyAdi. zuife - grahaNa kara - jJAnAdinI samyaka pAlanArUpa ArAdhanA, te ja patAkA jaya prApta naTa vaDe grAhya te ArAdhanA patAkA, tene trilokanA raMgamaMcamAM arthAt mallayuddha jonAra mahAjana maLe. parISaharUpa sainyane haNIne athavA parISaha senAno ghAta karIne - x * abhiya eTale jItIne zuM ? IndriyanA samUhone pratikULa upasargone athavA grAma kaMTaka upasargono jItanAra. bIjuM keTaluM kahIe ? ghaNe te cAri.. hajAro nayanamAlA vaDe arthAt zreNibhUta jananetra paMthiI . e pramANe jema uvavAImAM che - tenA vaDe je sUcave che, te A che - hajAro vacana paMkti vaDe abhikhavAtA, hajAro hRdaya paMkti vaDe abhinaMdAtA jana mana samUha vaDe samRddhi pAmavA mATe "jaya jaya naMdA' Adi paryAlocanathI abhinaMdAtA. hajAro manobhyonI zreNi vaDe sparzatA, AmanA caraNakamaLamAM vasajo" ItyAdi lokavikalpo vaDe vizeSathI pazatA. kAMtirUpa-saubhAgya-cauvata guNa vaDe prArthAtA, kAMti Adi guNanA hetune mATe bhata ike svAmIpaNe prArthanA karAtA. hajAro AMgaLAnI zreNi vaDe cIMdhAtA, jamaNA hAtha vaDe ghaNAM hajAra nasnArInI hajAro aMjalinI zreNithI vaMdAtA, hajAro bhavanonI zreNine atikramatA ItyAdi. taMtrI-vINA, tala-hAtha, tAla-kAMsikA athavA talatAla-hastatAla, gIta, vAjiMtra, A badhAMno je rava (avAja) tenA vaDe tathA temanA madhura, manahara "jayajaya' zabdanA udghoSamIzrI arthAt jaya zabdanI je udghoSaNA tenAthI mizra je che te, tathA tenA atikomaLa dhvani vaDe arthAt nUpurAdi AbhUSaNa saMbaMdhI maMjula avAjo vaDe. apratibaddhayamAna - zabdanA aMtarAyane avadhAryA vinA, athavA tenA tarapha dhyAna ApyA vinA, tevA anapahUiyamAna mAnasathI eTale ke vairAgyagata mAnasapaNAthI (te avAjothI vegaLA rahIne.) kaMdaragirivivara0 ItyAdi - kaMdarA eTale bhUminA vivaro, parvatonA vivaro, kuhara eTale guphA athavA parvatanA aMtaro, garivarapradhAna parvato, prAsAda-sAta mALanA mahela Adi. ut[ghanabhavana eTale uMcA-avirata-gRho, devakulo, zRMgATaka-trikacatuka-javara Adi pUrvavat ArAma-puwjAti pradhAna vanakhaMDa, udhAna-puSpAdivALA vRkSa yukta, kAnana-nagarathI dUravartI vana, sabhA-besavAnA sthAno, prApa-jaladAna sthAna, (pANInI paddha), AvA je pradeza deza rUpa bhAgo, temAM pradeza eTale laghutara Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 9/-/33/465 bhAga, deza eTale mahattara bhAga. A daMDaka bIjI rIte paNa che, te A - kaMdara, dari, kuhara, vivara, giri, pAyAra, aTTAla, carica, dvAra, gopura, prAsAda, duvAra, bhavana, devakula, ArAma, udhAna, kAnana, samapradeza. * * * * * ghoDAnI haNahaNATI, hAthIno gulagulATa, rathano ghaNaghaNATa e zabdonA mIzraNathI mahA kalakala avAjathI, lokonA sumadhura (svara)thI AkAzane purato, cotarapha uttama sugaMdha, puSpa, cUrNanI nIkaLatI vAsathI AkAzane sugaMdhI karato. temAM sugaMdhI eTale uttama puSponuM cUrNa, uhUiddha eTale uMce gayela, vAsareNuvAsakanI ja. kAlAvara pavara ItyAdi - temAM kAlAvaru - gaMdha dravya vizeSa, pravara kuMdadukka, taraka, tenA sivAyano dhUpa. AvA lakSaNavALo athavA temAMthI je nIkaLato-vaheto, jenA vaDe jIvaloka vAsita karato. jemanA gamanathI janamaMDala kSobhita thayela che te (te rIte nIkaLe che) kAnanavAnava ItyAdi * paujana athavA pracurajano, bALako ane vRddho, jeo pramadita thayA che, varita doDyA arthAta zIgha jatAM evA, teonA vyAkuLaAkuLa arthAta ativyAkula evA je bolazabdo, te ghaNAM che jemAM, te tathA A prakAre AkAzane karatA, kSatriya kuMDagrAmanagaranI vaccovaccethI nIkaLyA. bAkI lakhyuM ja che. 3 vA, ahIM cAvat karaNathI Ama jANavuM - kumuda, nalIna, subhaga, saugaMdhika ItyAdi. A bhedI rUDhithI jANavA. kAma eTale zabdAdirUpomAM janmela, bhoga eTale gaMdharasa-sparza, tenI madhye vRddhine pAmela. kAma svarUpa raja te kAmareja, tenA vaDe athatui kAmarajathI, kAmaratathI athavA kAmAnurAgathI lepAyA nathI. pittanAruM ItyAdi. mitra, jJAti-svajAtIya, nijaka eTale mAmA vagere, svajanapitA, kAkA Adi, saMbaMdhI-sasarA Adi, parijana-dAsa Adi, A badhAMthI lepAyA nahIM athar snehathI na baMdhAyA. havAra - ahIM cAvat karaNathI Ama jANavuM - ghAsa, siMduvAra, bhAMgelI muktAvalInI jema azru (nI dhAra thaI) gathaLe - he putra ! prApta saMyama yogamAM prayatna karavo. ghaDiyartha - prApta saMyamayogomAM prApti mATe ghaTatuM karavuM, parimiyartha eTale parAkrama karavuM, puraSava abhimAna siddha phaLa karavuM joIe. A badhAM prayojana mATe pravajyA pAlana lakSaNamAM pramAda na karavo joIe. e pramANe jema kaSabhadatta - tenA dvArA A pramANe sUcave che - tyAM gayo, jaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, karIne vaMdananamaskAra karyA, karIne A pramANe kahyuM- he bhagavana ! A loka Adita che ItyAdi. * sUtra-466,467 - [66] tyArapachI koI divase jamAlI ANagAra jyAM zramaNa bhagavaMta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 mahAvIra hatA, tyAM Ave che, tyAM AvIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdananamaskAra kare che, karIne A pramANe kahyuM - he bhagavAna ! ApanI anujJA pAmIne huM pao0 aNagAro sAthe bahAranA janapada vihAramAM vicaravA IcchuM chuM. tyAre te zramaNa bhagavaMta mahAdTa, jamAlI ANagAranI A vAtano Adara na karyo, svIkAra na karyo ane mauna rahyA. tyAre te jamAvI aNagare zramaNa bhagavaMta mahAvIrane be vakhata, praNa vakhata A pramANe kahyuM - he bhagavan! huM ApanI anujJA pAmIne paoo aNagAra sAthe vAvata vicaravA IcchuM chuM. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra jamAlI aNagAranA A kathanane bIjI vAra, trIjI vAra (sAMbhaLIne) Adara na karyo mauna rahail. tyAre te jamAlI ANagAra zramaNa bhagavata mahAvIrane vaMdana karyuM, namana karyuM. vaMdana-namana karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAsethI, bahuzAla caityathI nIkaLyA, nIkaLIne 500 aNagAronI sAthe bahAranA janapada vihArathI vicare. che. te kALe, te samaye zrAvatI nAme nagarI hatI - varNana - koSTaka caityavana yAva4 vanakhaMDa. te kALo, te samaye caMkha nAmaka nagarI hatI - varNana. pUNabhikta paitya hatuM - varNana. yAvatu pRvIzilApaka hato. tyAre te jamAli aNagAra anya koI divase paoo aNagAro sAthe saMparivRtta thaIne, puvanapUrva vicaratA, prAmAnugrAma vihAra karatAM, jyAM zrAvastI nagarI hatI, jyAM koSTaka caitya hatuM. tyAM AvyA, tyAM AvIne yathApatirUpa avagraha, avagraha che. avagraha avagrahIne saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvita karatA vicare che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra adA koI divase pUvanipUrvI vicaratA cAva4 sukhe sukhe vihAra karatAM jyAM cAMpAnagarI hatI, jyAM pUNabhadra catya hatuM, tyAM Ave che, tyAM AvIne yathApatirUpa avagaNa grahaNa kare che, grahaNa karIne saMyama, tapathI AtmAne bhAvatA rahe che. tyAre te jamAvI aNagArane tenA arasa, vilsa, aMta, uld, 5, luccha, kAlAtikAMta, pramANatikAMta, zIta pAna-bhojana ke anya koI divase zarIramAM vipula segAnaMka prAdubhavi pAmyo. te rAga ujjavala, vipula, pragADha, karkaza,. kaTuka, caMDa, duHkharUpa, durga tIvra ane dusaha hato. temanuM zarIra pittajavasthI vyApta hovAthI dAhakavaravALuM thayuM. tyAre te jamAli aNagAre vedanAthI abhibhUta thaIne zramaNa nirmabhyone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - devAnupiyo ! tame mArA mATe zavyAsaMsAraka pAtharo. (taiyAra karo.) tyAre te zramaNa nibhyoe jamAli aNagAranA A kathanane vinaya vaDe Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/33/466,467 svIkAryuM, svIkArIne jamAli aNagArano zayyA-saMtAraka taiyAra karavA lAgyA. tyAre te jamAlI aNagAra prabalatara vedanAthI pIDAtA hatA, tethI bIjI vakhata paNa zramaNa nirgunthone bolAvIne bIjI vakhata paNa A pramANe kahyuM - he devAnupriyo ! mAre mATe zayyA-saMstAka zuM taiyAra karyo ke taiyAra karI rahyA cho ? A pramANe (temane) kahetA jANIne, zramaNa nigranthoe kahyuM - svAmI ! taiyAra karAya che. tyAre te zramaNa nigranthoe jamAli aNagArane A pramANe kahyuM - Apa devAnupriyane mATe zayyA-saMstAka taiyAra karAyo nathI, paNa karAI rahyo che. - 85 tyAre te jamAli aNagArane (A vAta sAMbhaLIne) A AvA prakArano manogata saMkalpa savat utpanna thayo ke - je zramaNa bhagavaMta mahAvIra A pramANe kahe che yAvat A pramANe prarUpe che ke nizcayathI cAlatuM cAlyu, udIrAtuudIrAyu, yAvat nirjarAtu-niyuM, te khoTuM che. A pratyakSa dekhAya che ke zayyA saMstAra karAto hoya tyAre akRta, patharAto hoya tyAM sudhI na patharAyela che, tethI je kAraNathI zayyAAMtAraka karAto hoya tyAre akRta, patharAto hoya tyAre na patharAyela kahevAya, tema cAlatuM evuM acalita yAvat niratuM evuM anirjarita che. A pramANe vicAre che, ema vicArIne zramaNa-nigranthone bolAve che, zramaNanigranthone bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! zramaNa bhagavaMta mahAvIra je ema kahe che sAvat parUo che ke cAlatuM cAlyuM yAvat niratu na niyu sudhI badhuM ja kahevuM. tyAre te jamAlI aNagAre A pramANe kahetA yAvat parUpatA, keTalAMka zramaNoe A kathananI zraddhA, patIti, ruci karI, keTalAMka zramaNoe A arthanI zraddhA, pratIti, ruci na karI. pachI je zramaNoe jamAlI aNagAranA A kathananI zraddhAdi karI, teo jamAlI aNagArano Azraya karIne vicaravA lAgyA. temAM jeoe jamAlI aNagAranA A kathananI zraddhAdi na karI, teo jamAlI aNagAra pAsethI, koSThaka caityathI nIkaLI gayA, nIkaLIne pUrvAnupUrvI vicaratA, grAmAnugrAma vihAra karatA jyAM caMpAnagarI, pUrNabhadra caitya ane zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvyA. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, karIne vaMdana-namaskAra karyA, karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrano Azraya karIne vicaravA lAgyA. [4] tyArapachI te jamAlI aNagAra anya koI divase rogAtaMkathI vimukta thayA, haSTa-tuSTa yAvat rogI ane baLavAna zarIrI thaI, zrAvastI nagarInA koSThaka caityathI nIkaLyA, nIkaLIne pUrvAnupUrvI caratA, grAmAnugrAma vihAra karatA, je caMpAnagarI, je pUrNabhadra caitya, jyAM zraNama bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvyA. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrathI na dUra na nIkTa - 6 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 rahIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane A pramANe kahyuM - je pramANe Apa devAnupriyanA ghaNAM ziSyo-zramaNanigrantho chAstha rahIne chAstha avasthAmAM ja nIkaLIne vicare che, te pramANe huM chAstha rahIne chadmasthAvasthAmAM vicaravA Icchato nathI. huM utpanna jJAna-darzanadhara, arahaMta, jina, kevalI thaIne, kevalI avasthAmAM vicaruM chuM. tyAre gautamasvAmIe jamAlI aNagArane A pramANe kahyuM - kevalInuM jJAna-darzana parvata, staMbha, svabhAdithI AvarAtuM nathI, rokI zakAtuM nathI. he jamAlI! jo tuM utpanna jJAna-darzanaghara, arhata, jina, kevalI thaIne kevalI avasthAmAM vicaraNa karI rahyo che, to A be praznono uttara Apa. he jamAlI! loka zAzvata che ke azAzrvata? he jamAlI! jIva zAzvata che ke azAzvata che? tyAre te jamAlI aNagAra, gautamasvAmIe Ama kahyuM tyAre zaMkita, kAMkSita yAvat kalezayukta pariNAmI yAvat thayo. te gautamasvAmIne kaMIpaNa uttara ApavA samartha na thayo. te mauna thaIne ubho rahyo. jamAlI, ema saMbodhana karI, zramaNa bhagavaMta mahAvIre jamAlI aNagArane A pramANe kahyuM - mArA ghaNAM ziSyo-zramaNa nigrantho chAstha che, je A praznano uttara ApavAmAM mArI jema ja samartha che. to paNa te AvA prakAranI bhASA bolatA nathI, jema tuM bole che. jamAlI! loka zAzvata che, kemake te kadI na hato ema nathI, kadI nathI tema paNa nathI, kadI nahIM hoya tema paNa nathI, loka hato, che, ane raheze. te dhruva, nitya, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita, nitya che. he jamAlI ! loka azAzvata (paNa) che. kemake avasarpiNI kALa pachI utsarpiNI thAya che, utsarpiNI thaIne avasarpiNI thAya che. he jamAlI! jIva zAzvata che. kemake te kadI na hato ema nathI, yAvat nitya che - - he jamAlI! jIva azAzvata (paNa) che - kemake te nairayika thaIne ticiyonika thAya che, ticiyonika thaIne manuSya thAya che, manuSya thaIne deva thAya che. tyAre te jamAlI aNagAra, zramaNa bhagavaMta mahAvIre A pramANe kahetA yAvat prarUpatA A kathananI zraddhA nathI karatA, vizvAsa nathI karatA, ruci nathI karatA. A kathananI azraddhA karatA, avizvAsa karatA, a-ruci karatA, bIjI vakhata paNa zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAsethI svayaM cAlyA gayA. bIjI vakhata paNa svayaM cAlI jaIne ghaNAM asad bhAvane pragaTa karIne mithyAtva abhinivezathI potAne, parane ane tabhayane buThyAhita karatA, mithyAjJAna yukta karatAM ghaNAM varSo zrAmaNya paryAya pALIne, chelle ardhamAsika saMlekhanA vaDe AtmAne jhoSita karI, 30 bhaktane anazana vaDe chedIne, te sthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA kALamAse kALa karIne lAMtaka kalpamAM 13-sAgaropamanI sthitivALA devamAM kilbiSika devapaNe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/33/466,467 88 utpanna thayA. vivecana-466,467 : nI mAdAru - te artha mATe AdaravALA na thayA, na rilAIphu - svIkAra na karyo. kemake bhAvi doSanI apekSAe Ama karyuM. - hiMga AdithI saMskAryA vinA, sarahita. virama - jUnA hovAthI rasa cAlyo jAya. saMta - asatAthI, sarvadhAca tuccha vAla, caNA Adi. prata - khAtA vadhela ke ThaMDo-vAsI athavA utkRSTathI tuccha hovAthI prAMta. nU - rUkSa, tuccha - a5, tAdaita - bhukha, tarasa vItyA pachI prApta. prabhAtiitta - bhukha, tarasanI mAtrAthI anacita. jeTyaMkra - roga eTale vyAdhi, AtaMka eTale pIDAkArI. dhana - ukaTa, dAhakArI. takana - mana vagerenA ane tole che - jIte che. kyAMka vipula zabda che. eTale sarva kAyamAM vyApaka. Asa - kaThora ke aniSTakArI, putra - kaTaka, aniSTa ja. caMdra - raudra, ruva - duHkhaheta, sutA - kaSTa sAdhya, tivya * tIva ke tikata-lIMmaDA Adivac. A badhAthI zuM thayuM? dudhiyA, dAha utpanna thayo. zayyAsaMskAraka - zayanane mATe saMtAka, baliyatara eTale gADhatara, che vanag . AnA vaDe atItakALanA nirdezathI vartamAnakALanA nirdeza vaDe kRta ane kriyamANano bheda kahyo. * x * tethI saMtAka kad sAdhu vaDe paNa karatAne karAyo tema kahevAyuM. tethI A svakIya vayana saMtAka kaThuM ane sAdhu vayananA vimarza vaDe parUpAyela che. 'kriyamANa kRta' je svIkArela che, te saMgata thatuM nathI. kemake jenA vaDe 'kriyamANa kRta' svIkArela che, tenA vaDe vidhamAna karaNakiyA svIkArela che. temAM ghaNAM doSa che - te kahe che - je karAyuM te karAtuM thatuM nathI. vidhamAna evA ciraMtana ghaDAnI jema, have karela paNa karAya che, to karAtAnA nitya kRtavathI prathama samayanI jema thaze, kiyAnI samApti nahIM thAya, sarvadA kriyamANavathI Adi samayavatuM. tathA jo 'kriyamANa kRta' thAya, to kriyAnuM vaiphalya thAya, kemake amRtaviSaya ja tenuM saphalatva che. tathA pUrvanuM asat ja dekhAya che, tethI adhyakSano virodha thAya. tathA ghaTAdi kArya niSpatimAM dIrdha kriyAkALa dekhAya che. kemake AraMbhakALe ghaTAdi kArya dekhAtuM nathI, sthAsaka Adi kALe paNa nathI. to pachI to kriyAnA avasAnamAM kaI rIte thAya ? jethI A pramANe che, tethI kriyAkALamAM yukta kArya nathI, paraMtu kriyAnA avasAnamAM ja che. bhANakArazrI kahe che - jeno A "kriyamANa kRta' e mata che, teNe A vidhamAnanI karaNa kriyA svIkArI che, tethI ghaNAM doSanI Apatti che. ahIM kRta kriyamANa ciraMtara ghaTanI jema tenA bhAvathI nathI. athavA "kRta'ne ja jo 'kriyate' karo to nitya samApti bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 na thAya. kiyA vaiphalya paNa pUrve thayuM ane hajI dekhAya che. tethI ghaTADIno kriyAkALa lAMbo dekhAya che, je AraMbha kALe dekhAtuM nathI, sthAsaka Adi kALamAM paNa dekhAtuM nathI, tene te pachInA kriyAkALe kArya yukta nathI. tenA aMte ja yukta che. madhejA keTalAMka zramaNo A kathananI zraddhA karatA nathI, zraddhA na karanArano A mata che - na - 'akRta' eTale abhUta ke avidhamAna karAtAno abhAva AkAzapuSpavat che. vaLI jo akRta e asatu paNa che evo artha karAya to 'kharaviSANa' paNa asava vizeSathI karAya. vaLI je kRtakaraNa pakSe nitya kriyAdi doSo kahyA, te asakaraNa pakSe paNa tulya varte che. tethI kahe che - 'kharaviSANa' mAphaka asad bhAvathI atyaMta asat karAtuM nathI. have jo atyaMta asatu hovA chatAM karAya, to nitya tenA karaNano prasaMga Ave ane atyaMta asata karaNamAM kriyA samApti thatI nathI. 'kharaviSANa'nI mAphaka asatvathI ja atyaMta asata karaNamAM kriyA vaiphalya thAya. vaLI avidhamAnanA karaNanA svIkAramAM nitya kriyAdi kaSTatara doSa thAya. kemake te kharaviSANanI jema atyaMta prabhAva pavayI che. vidhamAna pakSe paryAya vizeSathI paryayaNaNI thAya, paNa kisAvyapadeza jema "AkAza karo", tathA nityakriyAdi doSa thatAM nathI, vaLI A nyAya atyaMta asata nathI. kahyuM che ke - pUrve asat ja utpadhamAna dekhAya che, te pratyakSa virodha che temAM kahe che - jo tame pUrve 3japUta che tema kahyuM, tyAre te tamArA vaDe kema 'kharaviSANa' na batAvyuM ? tame je dIrdha kriyAkALa dekhAya che, tema kahyuM, temAM kahe che - prati samaye utpa paraspara kaMIka vilakSaNa ghaNAM sthAsaka AdinA AraMbha samayamAM ja niSThAnuyAyI kAryakoTImAM dIrdha kriyAkALa jo dekhAya to ahIM ghaTanI AyAta kaI rIte? ke jethI kaho cho ke ghaTayadino kriyAkALa dIrdha dekhAya che.. - tame je kaho cho- AraMbha kALa dekhAto nathI, ItyAdi temAM kahe che - bIjA kAryanA AraMbhamAM bIjuM kArya - paTanA AraMbhamAM ghaTavatu kema dekhADo cho ? zivaka ane sthAsaka Adi kArya vizeSa ghaTa svarUpa na thAya, to pachI zivakAdi kAle kema ghaTa dazavio cho ? zuM aMtya samaye ja ghaTano AraMbha karyo ? temAM ja jo A dekhADyuM tyAre zo doSa che ? e rIte 'kriyamANa ja kRta" thAya che. kriyamANa samayanA niraMzavathI (ema kahyuM). jo vartamAna samayamAM kriyA kALamAM paNa vastu karI, to atIta ke bhAvikALamAM kaI rIte thAya ? baMne kriyAnA vinaTavathI anutpattvathI asaMbaMdhamAnavathI asatva che tethI kriyAkALa ja 'kriyamANa kRta' che. [Grl ne ja pragaTa karI pAMca bhASyagAthAo che ahIM teno anuvAda kared ofthI, kemake ujad sama sama madhya anuvAdathI samajavI muzkela che, te niSNAta DAInI pAse ja samajavI paDe tema che. ame paNa mAtra akSaraza: anuvAda ja raju karyo che, je samajavA mATe apUrato che.] Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/33/466,467 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 chA 3HOAvamA - chaThA hovA chatAM apakamaNa-gukULathI nirgamana, te chApakramaNa. mAra kanaDu - kaMIka Avare che, nivArakanaDuM - niraMtara Avare che, haNAya che. na thApha nA ItyAdi, temAM anAdivanA kAraNe "kyAreya na hatuM ema nahIM" teno sadA sadabhAva hoya che, tethI te "kyAreya nathI" ema paNa nahIM, vaLI te anaMta che, mATe kyAreya nahIM hoya, tema paNa nathI. to zuM che? A prakALa bhAvitvathI calavane lIdhe merunI mAphaka dhRvatva hovAthI dhuva che. niyata - niyatAkAra, niyatatvathI zAzvata, pratikSaNa paNa asatvano abhAva che, zAzvatapaNuM hovAthI ja aAva - vinAza na pAmanAra che. akSayatvane lIdhe ja pradeza apekSAe avyaya che. dravya apekSAe avasthita che. te baMnenI apekSAe nitya che. athavA A zabdo ekAIka che. * sUtra-468 thI 40 - 4i68] tyAre te gautamasvAmIe jamAla aNagArane kAlagata jANIne jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra hatA, tyAM AvyA, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyA karIne A pramANe kahyuM - e pramANe Apa devAnapiyano aMtevAsI jAtI nAmaka aNagAra nice kuziSya hato. he bhagavana ! te jamAlI agara kALamAse kALa karIne kyAM gayo ? kyAM utpanna thayo ? gautama dine AmaMtrIne zramaNa bhagavata mahAvIre gautamasvAmIne A pramANe kahyuM - mAro aMtevAsI jamAlI nAme nize kuziSya hato. te samaye mArA dvArA kahevAyA yAvata parUpAyA chatAM teNe e kathananI zraddhA Adi na kacAM, A kathanane zraddhAdi na karatA, bIjI vakhata paNa mArI pAsethI, potAnI meLe cAlyo gayo. jaIne ghaNAM sahu bhAvone pragaTa karato yAvata te kibiSika devapaNe utpanna thayo. 46] bhagavana deva kibiSika keTalA bhede kahaw che ? gautama kilbiSika devo traNa bhede kahyA che. te A rIte - traNa palyopamasthitika, traNa sAgaropama sthitika, tera sAgaropamasthitika. bhagavan! tripalyopama sthitika kibiSika deva kyAM vase che ? gautama! jyotiSanI upara ane saudharma-Ina kalAnI nIce, ripalyopama sthitika kibiSika deva vase che. bhagavana! masAgaropama sthitika DibiSika deva kyAM vase che ? gautamAM saudharma-IzAna kalAnI upara ane sanatakumAra mahendra kalyanI nIce misAgaropama sthitika kibriASika deva vase che. bhagavana ! kayA kamoMnA grahaNathI kilbiSika deva, kibiSika devapaNAmAM utpanna thAya che ? gautama ! je A jIvo AcArya, upAdhyAya, kula, gaNa ke saMghanA pratyenIko hoya che. AcArya ane upAdhyAyano apayaza karanArA, avivAda karanArA, akIrti karanArA, ghaNAM asat bhAvonuM udbhAva na karanArA, mithyAtvanA abhiniveza vaDe potAne-pAne-ubhayane yudgrAhita karanArA, dubodha karanArA, ghaNAM varSo zAmaya payaraya pALIne, te sthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA kALamAse kALa karIne koI eka kilbiSika devamAM kilbiSika devapaNe utpanna thAya che. te A - pri palyopama sthitikomAM pri sAgaropama sthitikomAM ane tera sAgaropama sthitikomAM. bhagavana ! kilbiSika devo, te devalokathI Ayuno kSaya thatAM, bhavano kSaya thatAM, sthitino kSaya thatAM avIne kyAM jAya che ? kyAM utpanna thAya che ? gautama / yAvana (keTalAMka devo) cAra, pAMca bhava nairayika, tiryaMcayonika, manuSya, devanA grahaNa karIne eTalo saMsara bhaTakIne tyArapachI siddha thAya che, buddha thAya che yAvat aMta kare che. keTalAMka kilbiSika anAdi-anaMta, dIrdha mAviALA cAturaMta saMsAramAM bhaTake che. bhagavana jamAvI aNagAra arasa-virasatanautta)-, tuccha AhArI ane esajIvI-vismajIvI yAvata tuccha jItI, upazAMtajIvI, prasAMtajIvI, vivikata avI hato ? hA, gautama jamAvI aNagAra arasAhArI, visAhArI yAvatuM viviktajIvI hato. bhagavat ! e jamAvI aNagAra arasAhArI yAva4 viviphadjavI hato, to bhagavana ! te kALamANe kALa karIne lAMtaka katAmAM tera sAgaropama sthitika phibiSika devamAM kibiSikapaNe kema uo ? gautama! jamAlI aNagara AcAryano pratyenIka, upAdhyAyano pratyenIka, AcArya-upAdhyAyano AghAtanAkArI yAvatu AvavAda karanAro cAvatu ghaNAM vaSo grAma payari pALIne amiAki saMlekhanA karIne, jhIza bhakatane anAzana vaDe chedIne, te sthAnanI AlocanA, pratikramaNa na karIne kALamANe kALa karIne lAMtakakalpa yAvata upajyo. [seo] bhagavAna ! jamAlI deva te devalokathI AyunA kSayathI yAvatuM kyAM utpanna thaze ? gautama cA-pAMca bhava ticayonika, manuSya ane devanA grahaNa karI, eTalo saMsAra bhamIne, tyArapachI siddha thaze yAvatu duHkhano aMta karaze. - - bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-468 thI 40 : baTV - AtmA vaDe, pote. abhAva eTale vitatha arthonA ubhAvanapragaTa karIne, mithyAtvathI - mithyAdarzananA udayathI je abhiniveza-AgrahathI. vyagrAhaya - viruddha grahaNavALo karato. yuppAImAne - vyutpAdana karato, durvidagdha karato. karmAdAna eTale karmahatu. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/33/468 thI 40 92 banaHARvana badhI dizAmAM prasiddhi te yaza, teno niSedha te ayaza, avarNaaprasiddhi mAba, akIrti-eka dizAmAM aprasiddhi. arasa AhAra ItyAdi apekSAe 'aksajIvi' ItyAdi. te punarukti nathI, paNa bhinna arthapaNuM che. upazAMtajIvi-saMtavRtti thakI upazAMta jIvavAno jeno svabhAva che te. e rIte "prazAMtajIvi' vizeSa e - prazAMta eTale bAhyavRtithI. viviM - strI Adi saMsakata AsanAdinA varjanathI. - - jo bhagavaMta zrImatu mahAvIra sarvAvaNI A vyatikara jANatA hovA chatAM, tene kema dIkSA ApI ? avasthaMbhAvI bhAvo mahAnubhavo dvArA paNa prAyaH ullaMghavA azakya che, tethI athavA guNa vizeSanA darzanathI. amUDha lakSa bhagavaMto-arahaMto prayojana vagara kriyAmAM pravartatA nathI. 8 zataka-6, uddezo-34 - "puruSaghAtaka' che - X - X - X - X - X - X - uddezA-33mAM guru pratyunIkatAthI potAno guNa vyAghAta kahyo. ahIM puruSa vyAghAtathI anya jIvano vyAghAta kahe che - * sUtra-431 - te kALe, te samaye rAjagRhamAM cAvata A pramANe kahyuM - bhagavAna ! koI puraSa, puruSane haNatAM, zuM puruSane haNe che ke nopuruSane ? gautama ! puruSane paNa haze, nopuruSane paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho - x * ? gautama ! je tene ema thAya ke niHze huM eka puruSane haNuM chuM, (paNa) te eka puruSane mAratA, aneka jIvone haNe che. tethI he gautama! ema kahyuM ke - puruSane paNa haNe che, nomurAne paNa haNe che. bhagavAna ! koI puruSa azvane mAratA, zuM azvane haNe che ke noane paNa haNe che. gautama! azvane paNa haNe, noazvane paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? pUrvavatu jANavuM. A pramANe hAthI, siMha, vAgha cAvatu jhilamAM paNa jANavuM. bhagavad ! koI puruSa koI eka trasANIne haNatAM, te eka rasapANIne haNe che ke anya trasapANIne haNe che ? gautama! te eka trasa pANIne paNa haNe che, anya traNa prANIne paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kahyuM ke anyatarane paNa haNe che, noanyatarane paNa hase che ? gautama! tenA manamAM ema hoya che ke - te koI eka basa pANIne ja haNe che. paraMtu che, te prasajIvane mArato bIjI aneka jIvone paNa mAre che. he gautama ! tethI e pramANe kahyuM. A badhAMno eksamAna gama (AlAvo) che.. bhagavAna ! koI puruSa RSine mAratA RSine mAre che ke noSine mAre bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 che ? gautama RSine paNa haNe che, noRSine paNa haNe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautamAM tene ema thAya che ke nizcayathI huM eka RSine haNuM chuM, te eka RSine haNatA, anaMtA jIvone haNe che, tethI. ! koI puraSa, puruSane haNatAM puravairathI pRSTa thAya ke nopuraSavairathI RSTa thAya ? gautama ! niyamA, te puravairathI pRSTa thAya athavA puravaira ane nopuraSa vairathI pRSTa thAya athavA puruSavaira ane nopuruSonA vairothI pRSTa thAya. e pramANe anna yAvat cillakamAM gaNavuM yAvatu athavA cilakavairathI sRSTa thAya ane nocilakonA vairothI sRSTi thAya. * - bhagava ! koI puruSa RSine hatAM trASinA vairathI dhRSTa thAya ke nokarSinA vairathI ? gautama! niyamo RSivairathI ane noRSinA vairothI pRSTa thAya che. * vivecana-471 : no para daUT$ - puraSa sivAyanA bIjI jIvone haNe che aneka jIvone - , lIkha, kRmi, gaMDolakAdi je-je te puruSane AzrIne rahelA hoya te badhAMne haNe che. athavA zarIranA saMkocana-prasAraNAdithI paNa ghaNAM jIvo haNAya che. kyAMka chaUTg pATha che, teno paNa A ja artha che. A sUtra bahulatAne AzrIne che te puruSa vaDe tathAvigha sAmaNInA vaNathI koIka te jIvone haNe che, koIka eka jIvane paNa haNe che. * x - rti maLe- A hAthI vagere mA - sarakhA AlAvAvALA che. sa - RSi, RSine haNatA anaMtA jIvone haNe che. kemake teno ghAta karavAthI anaMtajIvono ghAta thAya che. kemake marelA pratye tenI viratinA abhAve anaMtajIva ghAtakavano bhAva che. athavA RSinuM jIvana ghaNAM prANIne pratibodhaka che. teo pratibodha pAmIne kramathI mokSane pAme che. mukta jIvo anaMta saMsArI jIvonA ghAtaka hoya che, temano vadha thatAM A badhuM thatuM nathI, tethI temanA vadhathI anaMta jIvono vadha thAya che. - - nivaravaDa - nigamana. niyama parisarA parapane haNavAthI niyama puraSavadhanA pApathI spaSTa thAya che, te eka bhaMga, temAM jo bIjo prANI paNa haNAya to puruSavaira ane nopurapara e bIjo bhaMga, jo ghaNAM prANIo haNAya to trIjo bhaMga thAya che. e pramANe badhe traNa bhaMga che. | RSipo to RSivaira, nokaSivaira e eka ja bhaMga che. (zaMkA) je marIne mokSe jAya. te avirati na thAya, te RSinA vadhathI RSivaira ja thAya, e rIte pahelo vikA saMbhave che ? caramazarIrIne nirapakrama AyukavaNI hanana na saMbhave, tethI acaramazarIrApekSAe cokta bhaMga saMbhave che ? -- nA, ema nathI. jo ke caramazarIrI nirapakrama Ayuka che, to paNa, tenA vadhane mATe pravRtta yamunarAjAnI jema vaira thAya ja, tethI pahelA bhaMgano saMbhava che, satya, paNa je kaSinA sopakama AyukavaNI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/-/34/471 puruSa vadha thAya che, tene AzrIne A sUtra pravRtta che - 4 - hanana kahyuM, te ucchvAsa viyogathI thAya, mATe have ucchvAsane kahe che-- * sUtra-472,473 : [47] bhagavan ! pRthvIkAyika, pRthvIkAyikane Ana-prANa, zvAsocchavAsa rUpe grahaNa kare che ane mUke che? hA, gautama ! pRthvIkAyika, pRthvIkAyikane zvAsocchavAsa rUpe grahaNa kare che ane mUke che. bhagavan ! pRthvIkAyika, akAyane zvAsocchavArArUpe le ane mUke ? hA, gautama ! pRthvIkAyika, kAyane zvAsocchvAsarUpe le ane mUke. e pramANe teukAya, vAyukAya, vanaspatikAyane paNa zvAsocchavAsarUpe le ane mUke. bhagavan ! kAya, pRthvIkAyane zvAsocchvAsa rUpe le ane mUke? hA, pUrvavat. e pramANe teu-vAyu-vanaspati jANavA. 93 bhagavan ! bhagavan ! teukAya, pRthvIkAyikane ? e pramANe yAvat vanaspatikAyika, vanaspatikAyane ? hA, pUrvavat. bhagavan ! pRthvIkAyika, pRthvIkAyikane Ana-prANa, zvAsa-ucchavAsarUpe letA-mUkatA keTalI kriyAvALo thAya ? gautama ! kadAca traNa kriyAvALo, kadAca cAra kriyAvALo, kadAca pAMca kriyAvALo thAya. bhagavan ! pRthvIkAyika, akAyane Ana-prANa rUpe letA-mUkatA ? pUrvavat. e pramANe yAvat vanAtikAyika sudhI kahevuM. e pramANe kAyika, teukAyika, vAyukAyika sAthe badhAMne kahevA. yAvat bhagavan ! vanaspatikAyika, vanaspatikArikane Ana-prANarUpe yAvat pRcchA. gautama ! kadAca traNa ke cAra ke pAMca kriyAvALo thAya. [43] bhagavan ! vAyukAyika, vRkSanA mULane kapAvatA ane pachADatA keTalI kriyAvALo thAya ? gautama ! kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca kriyAvALo 21121. - e pramANe kaMdane yAt mUlane vize jANavuM. bIjane kaMpAvatA-pRcchA. gautama ! kadAca traNa, kadAca cAra, kadAya pAMca kriyAvALo thAya. - . - - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-472,473 : - ahIM pUjya vyAkhyA A pramANe - jema vanaspati bIjAnI upara anya rahIne teja te grahaNa kare che, e pramANe pRthvIkAyikAdi paNa anyonya saMbaddhatvathI te-te rUpa zvAsocchvAsa kare che. temAM eka pRthvIkAyika anya svasaMbaddha pRthvIkAyikane ana - te rUpa ucchvAsa kare che. e pramANe akAyAdine jANavA. A pramANe pRthvIkAyikanA pAMca sUtro che, e pramANe akAyAdi pratyekanA pAMca-pAMca sUtra thAya che. tethI 25-sUtro thayA. kriyA sUtro 5Na-25-che. temAM "kadAca traNa kriyAvALo'' jyAre pRvIkAyikAdi, bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pRthvIkAyikAdirUpa ucchvAsa karavA chatAM paNa tene pIDA na upajAve, svabhAvavazathI, tyAre te A kAyikI Adi traNa kriyAvALo thAya. jyAre tene pIDA upajAve tyAre pAritApanikI kriyAnA bhAvathI cAra kriyAvALo thAya, prANAtipAtamAM pAMca kriyAvALo thAya. 14 kriyA adhikArathI ja kahe che - ahIM vAyu vaDe vRkSanA mULanuM kaMpAvavuM ke pADavuM tyAre saMbhave, jyAre nadInA kinAre ke pRthvI vaDe te DhaMkAyela na hoya. - - have kaI rIte mULanA pADavAthI paripAtAdi trikriyatva saMbhave ? kahe che - acetana mULanI apekSAo. muni dIparatnasAgare karela zataka-9-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/-//45 6 zataka-10 6 - X - X - o navamAM zatakanI vyAkhyA karI. have dazamAnI kare che. teno A saMbaMdha che - zataka-9mAM jIvAdi padArtho kahyA, ahIM paNa bIjA prakAre tene ja kahe che. A saMbaMdhe Avela A zataka che. * sUtra-434 - (1) dizA, () saMvRtta aNagAra, (3) Atmahita, (4) cAmahatI, (5) devI, (6) sabhA, (7 thI 3) uttaravata 28 aMtadvIpa. dazamAM zatakamAM A cogIca uddeza che. * vivecana-434 - (1) dizAne AzrIne, (2) saMvRtta nagAra viSayaka, (3) AtmaRddhi vaDe deva ke devanI bIjA devAvAsamAM javA Adi arthano abhidhAyaka, (4) zyAmahasti nAme bhagavaMta mahAvIranA ziSyanA prazna vaDe pratibaddha. (5) devI-camarAdi agamahiSInI prarUpaNA. (6) sudhamasibhAnuM pratipAdana tathA (3 thI 34) uttaradizAmAM rahelA 28 tadvIponuM pratipAdana. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 che, te ekendriya pradezo yAvata anindriya pradezo che. * * * je AjIvo che, te be bheda che - rUpI ajIva, arUpI ajIva. je rUpI ajIva che, te cAra bheda che. * skaMdha, skaMdha deza, skaMdha pradeza ane paramANu yugalo. je arUpI AjIva che te sapta bhede che - nodhamastikAya, dhamastikAyanA deza, dhamastikAyanA pradeza, noadhamastikAya, adhamastikAyanA dezo, adhamastikAyanA pradezo, noAkAzAstikAya, AkAzAstikAyanA dezo, AkAzAstikAyanA pradezo, ane arvAsamaya. bhagavana! AganeyI dizA zuM jIva che, jIvadeza che, jIvapadeza che? pRcchA. gautamAM te jIva nathI. jIvadeza che, jIva pradeza paNa che, ajIva paNa che, jIva deza paNa che, ajIva pradeza paNa che. je jIva deza che te niyamo (1) ekendriya deza che. athavA kendranA dezo ane beIndriyano deza che() athavA ekendriyanA dezo ane beIndriyAnA dezo che. athavA (3) ekendriyanA dezo ane beIndriyonA dezo che. athavA (1) ekendriyanA dezo ane teIndriyanA deza che. A pramANe traNa bhaMga kahevA. e pramANe yAvatuM nidriyonA traNa bhaMgo che. je jIva pradezo che, te niyamo (1) kendriyanA pradezo athavA ekendriyanA pradezo ane indriyanA pradezo che athavA ekendriya pradezo ane beIndriyonA pradezo che. e pramANe badhe prathama bhaMga choDIne cAvata anindriya jANavuM. je ajIvo che, te be bheda che - rUpI ajIva, arUpI AjIva. je rUpI ajIva che, te cAra bhede che - skaMdha cAvatu paramANu yudgalo. je arUpI AjIva che, te sAta bhede che - nodhamastikAya, dhamastikAya deza, dhamastikAya pradezo vAvatuM ahRddhAsamaya. vidizAmAM jIvo nathI. sarvatra deza bhaMga ja jANavo. bhagavana ! yAkhyAdizA zuM jIva che? aindI dizAmAM kahyuM tema saMpUrNa kahevuM. naiRvi AganeyIva4. vAruNI, aindrIvat vAyavyA. AneyIva4. saumA, aiIvatuM. IzAnI, AneyIvatuM. vimalAmAM jIno, AgneyIvatuM ane jIvo aindrIvatu jANavA tamA paNa e rIte ja jANavI. vizeSa A - tamAma ArapInA cha bheda ja kahevA. addhAsamaya na kaheto. * vivecana-475 - mithe te pUrva dizAnI vivakSA pUrvavatu jANavI. prAvI - pUva. uttaramAM jIvo ane jIvo che. jIvo-jIvarUpa, temAM jIvo - jIvarUpa, temAM jIvo - ekendriyAdi che, ajIvo-dhamastikAyAdi dezAdi che. ahIM kahevA ema mAMge che ke - pUrva dizAmAM jIvo ane jIvo che. 10 ItyAdi. jeno devatA Indra che te aindrI, e rIte AgneyInA agni, cAmyAno cama, naiItIno nirNati, vAruNIno varuNa, vAyavyAno vAyu, saumyAno che zataka-10, uddezo-1-"dizA" che. - X - X - X - X - X - X - * sUjha-475 - rAjagRhe yAvata A pramANe kahyuM - A pUrvadizA zuM kahevAya che ? gautama! te jIvarapa, ajIvarUpa che. * * A pazcima dizA zuM kahevAya che? gautama! pUrvavatuM. A ja pramANe dakSiNadizA, uttaradizA, udaMdizA ane adhodizA raNavI. bhagavata ! dizAo keTalI kahI che ? gautama! daza dizAo kahI che. te A - pUrva pUrvadakSiNa, dakSiNa, dakSiNa-pazcima, pazcima, pazcima-uttara, uttara, uttara-pUrva urjA ane adho. bhagavAna ! A daza dizAonA keTalA nAma kahyA che ? gautama! daza nAma kahyA che. te A - aindrI, AgneyI, camA, naitI, vAruNI, vAyavyA, somA, IzAnI, vimalA, tamA. bhagavA aindI (pUrva) dizA jIva, jIvadeza, jIvapadeza, ajIva, AjIvadeza, AjIvapadeza, zuM che? gautamAM te jIva yAvat jIva pradezarUpa paNa che. je jIva che te niyamA ekendriya yAvat paMcendriya, anindriya che. je jIvadeza che, te niyamA ekendriya dezo yAvatu anindriya dezo che. je jIvapadeza Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/-/1/475 soma, aizAnIno IzAna, devatA che. vimalapaNAthI vimalA, tamA eTale rAtri, tadAkArapaNAthI tamA eTale aMdhakAra. ahIM aindrI eTale pUrvA, bAkInI A kramathI jANavI. vimalA te urSyA, tamA te adho che. EUR9 A dizAo gADAnI uddhi AkAre che, vidizAo muktAvalI AkAre che. urdhva ane adho dizA rUcakAkAre che - 4 - nIvavi aindrI dizAmAM jIvonA astitvathI jIva che, tema kahyuM. e pramANe jIvadeza ane jIvapradeza che tathA ajIvo pudgalAdinA astitvathI ajIva che. dharmAstikAyAdi dezonA astitvathI ajIvadezo che. e rIte ajIvapradezo paNa che temAM je jIvo che, te ekendriyAdi che, anindriya te kevalI. je jIva dezo che, te ekendriyAdi che. e rIte jIvapradezo paNa che. je arUpI ajIvo che, te sAta bhede che. kaI rIte? te kahe che - noMdhasthivAya - eTale dharmAstikAya samasta, te pUrva dizAmAM nathI, paNa dharmAstikAyano deza, te tenA eka-deza bhAgarUpa che. tathA tenA ja pradezo, te asaMkhya pradezAtmakapaNAthI temAM hoya che. e rIte adharmAstikAyanA deza ane pradeza hoya che, AkAzAstikAyanA deza ane pradeza hoya che ane addhA samaya hoya che. A rIte aindrI dizAmAM A sAta che. AgneyI, ItyAdi prazna. jIvono niSedha karavo kemake vidizAnA. eka pradezikatvathI eka pradezamAM jIvonA avagAhano abhAva che. jIva asaMkhya pradezAvagAhI che. temAM je jIva dezo che, te niyamA ekendriya dezo che, kemake ekendriyonuM sakala loka vyApakatvathI AgneyI niyamA ekendriyadezovALI hoya athavA ekendriyonA sakalaloka vyApakatvathI ane beIndriyonA alpatvathI kyAreka ekAdinA saMbhavathI ekendriyonA dezo-beIndriyanA deza kahyuM athavA ekendriya temaja ane beIndriyanA bahuvacanavALo bIjo bhaMga athavA ekendriya temaja ane beIndriyanuM bahuvacanAMta deza pada e trIjo bhaMga thAya. - - e pramANe traNa-cAra-pAMca Indriya sAthe pratyekanA traNa bhaMga kahevA. e pramANe pradeza pakSa paNa kahevo. vizeSa A - beIndriyAdimAM pradeza pada bahuvacanAMta ja che. - x - x - vimallAh nIvA nA zorUM - vimalAmAM jIvonuM avagAhana hovAthI (tyAM jIva kahyA.) ajIvo, aindrI mujaba jANavA, kemake tenI samAna vaktavyatA che, tamA (adho) dizA paNa vimalAnI jema ja kahevI. vimalAmAM anindriyano saMbhava che, tethI tenA dezAdi kahyA te yukta che, paNa tamAmAM to teno asaMbhava che, tenuM zuM? te, kahe che, daMDa Adi avasthA te AzrIne tenA deza, dezo, pradezonI vivakSA tyAM paNa yukta che. - have tamAmAM vizeSathI kahe che addhA samaya na kahevo. samaya vyavahAra, saMcaratA evA sUryAdinA prakAzathI karAya che te tamA dizAmAM nathI, tethI ahvA samaya 11/7 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAM kahyo nathI. - vimalAmAM paNa te nathI, to temAM samaya vyavahAra kaI rIte kahyo ? merunA avayavabhUta sphaTika kAMDamAM sUryAdiprabhA saMkrAMti dvArathI, temAM saMcati sUryAdi prakAza che. tethI. - - jIvAdi rUpa dizAnI prarUpaNA karI, jIvo zarIrInA paNa hoya, tethI zarIra prarUpaNA karatA kahe che - EC - sUtra-476 : bhagavan ! zarIro keTalA che ? gautama ! pAMca-audArika, yAvat kArpaNa. bhagavan ! audArika zarIra keTalA bhede che ? ahIM "avagAhanA saMsthAna" pada AkhuM kahevuM, yAvat alAbhahatva. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-476 H avagAhanA saMsthAna e prajJApanAnuM 21muM pada che. te A rIte - pAMca bhede kahyuM, te A - ekendriya audArika zarIra cAvat paMcendriya audAki zarIra. bIjI pratamAM AnI saMgraha gAthA maLe che - keTalA, saMsthAna, pramANa, pudgala rAya, zarIra saMjoga, dravya - pradeza bahu, zarIra avagAhanA. temAM keTalA ? tyAM keTalA zarIro ema kahevuM, te audAkiAdi pAMca che. saMsthAnamAM audArikAdi saMsthAna kahevA, jemake audArika vividha saMsthAnavALuM che 'pramANa' ahIM tenuM pramANa kahevuM. jemake audArika, jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga che. tenA ja pudgalacayo kahevA. jemake audAskinA nirvyAghAtathI cha e dizAmAM ane vyAghAtathI kadAca traNa dizA AdimAM. teno ja saMyoga kahevo, jemake jene audArika zarIra che, tene vaikriya paNa hoI zake. tenA ja dravyArtha, pradezArthatAthI alpa bahutva kahevuM jemake sauthI thoDA AhAskazarIrI dravyArthatAthI che ItyAdi - 4 - zataka-10, uddezo-2-'saMvRttaaNagAra' -- -- x - x - X -- -- -- uddezA-1mAM zarIro kahyA. zarIrI, kriyAkArI hoya che, kriyAnI prarUpaNA mATe bIjo uddezo che. tenuM A paheluM sUtra - * sUtra-477 : rAjagRhamAM yAvat A pramANe kahyuM - bhagavan ! saMvRtta aNagAra vIripathamAM sthita rahIne sAmenA rUpone joto, pAchaLanA rUpone joto, urdhva ane adho rUpone joto hoya. tene aipithikI kriyA ke sAMparAyikI kriyA lAge che? gautama ! saMvRtta aNagArane yAvat ipikriyA na lAge, sAMparAyikI kriyA lAge. bhagavan ! ema kema kahyuM ? - x - gautama ! ne krodha, mAna, mAyA, lobha hoya, e pramANe jema zataka-7 nA uddezA-1mAM kahyuM yAvat te utsUtra AcaraNa ja kare che, tethI kahyuM ke cAvat sAMpArikI kriyA lAge. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/-/2/477 bhagavan ! saMvRtta aNagArane avIcIpaMthamAM rahIne AgaLanA rUpone jotA yAvat zuM tene aipithikI kriyA lAge ? pRcchA. gautama ! tene aiyapithikI kriyA lAge, sAMparAyikI kriyA na lAge. bhagavan ! ema kema kahyuM ? jema zataka7, uddezA-1-mAM kahyuM. tema sUtrAnusAra AcaraNa karatA, tethI yAvat tene sAMparAyika na lAge. * vivecana-477 : : 99 saMvRttane sAmAnyathI prANAtipAtAdi Azrava dvAra saMvayuktane vIcIpaMthamAM rahIne, tri eTale saMprayoga, te be che, tethI ahIM vIci zabdathI (1) kaSAyo ane jIvono saMbaMdha kahevo. vIyimAn eTale kaSAyavALo. athavA (2) vivid pRthabhAve e vacanathI je yathAkhyAta saMyamathI pRthak thaI kaSAyodaya mArgamAM che te. athavA (3) je rAgAdi vikalponA viciMtana pathamAM che athavA (4) je sthitimAM sarAgatA hovAthI virUpA kriyA che, te vikRti mArgamAM che paMca eTale mArga. avavavAmAAE - avakAMkSatA athavA apekSA karato, pazinA grahaNathI upalakSaNatvathI anyatra paNa AdhAramAM rahIne, jANavuM. iryAyikA kriyA karato nathI. kevaLa yogapratyayA karmabaMdha kriyA thatI nathI kemake te kAyayukta che. jene krodha, mAna, mAyA, lobha che - ahIM atidezathI A pramANe jANavuM - jenA krodhAdi vyacchinna che, tene aipithikI kriyA hoya che. jenA krodhAdi vyacchinna na hoya tene sAM5rAyikI kriyA hoya che. sUtrAnusAra vartanArane aipiyikI kriyA hoya, sUtrathI viruddha vartanArane sAMparAyikI kriyA hoya. vyAkhyA pUrvavat. saMvRttane ukta sUtrathI viparIta sUtra che. temAM 'avIsi' eTale avIcivALo - akaSAyasaMbaMdhavALo. athavA yathAsaMkhyAta saMyamathI apRthak, athavA rAgavikalpa bhAvane naciMtavato ke avikRtivALo jema hoya. - - kriyA kahI. kriyAvAne yoni prApti thAya, tethI yoni - * sUtra-478,479 : [47] bhagavan ! yoni keTalA bheTe che ? gautama ! traNa bhere. te A - zItA, uSNA, zItoSNA. e pramANe yonipada AkhuM kahevuM. [479] bhagavan ! vedanA keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhere. te A - zItA, uSNA, zItoSNA. e pramANe vedanApada saMpUrNa kahevuM yAvat bhagavan ! nairayiko zuM duHkha vedanA vede? sukha vedanA vede ? aduHkha-asukha vedanA vede ? gautama ! duHkha, sukha, aduHkhasukha traNe vedanA vede che. * vivecana-478,479 -- ahIM yoni eTale - jemAM taijasa, kArpaNa zarIravALA jIva, audArika Adi zarIrane yogya pudgala skaMdha samudAya sAthe mizrita thAya te yoni. te traNa bhede kahI - zIta eTale zItasparzavALI, uSNasparzavALI, dvisvabhAva yukta. e pramANe / bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 prajJApanAnuM navamuM yoni pada AkhuM kahevuM. te A - bhagavan! nairayikonI zuM zIta yoni, uSNu yoni ke zItoSNa yoni hoya che ? gautama! zIta paNa che, uSNa paNa che, paNa zItoSNa nathI. ahIM ema kahe che - pahelI traNa naska pRthvImAM zIta, cothImAM keTalAMka naskAvAsomAM nAskonuM je upapAta kSetra che, te zIta pariNata che, temAM zIta yoni che, keTaluMka kSetra uSNa sparza pariNata che, tenI uSNa yoni che. paNa tathAsvabhAvavathI madhyamasvabhAvA yonizItoSNa yoni nathI. zItAdi yoni prakaraNArthe saMgrahathI prAyaH A pramANe - sarve devo ane garbhavyutpattikone zItoSNa yoni che, uSNA yoni tejaskAyamAM ane trIjI naskomAM che. tathA yoni keTalA bhede che? traNa bhede sacitta, acitta, mizra, ityAdi. sacittAdi yoni prakaraNArthe saMgrahagAthA - prAye - deva ane nArakonI acitta yoni che, garbhavAsamAM mizra, bAkInAnI sacitta che. 100 - jo ke ekendriya sUkSma jIva nikAya saMbhavamAM nAka-devonuM je upapAta kSetra che, temAM keTalAMka jIvonuM grahaNa nathI, tethI acitta yoni che. garbhavAsa yoni mizra che. zukra - lohInA pudgalonA acitta garbhAzayanA sacetana bhAvathI, bAkInA - pRthvI Adi, saMmUrchanaja ane manuSyAdanAM upapAta kSetramAM jIve pariMgRhita, aparigRhita, ubhayarUpe utpattithI traNa prakAre yoni che. bhagavan ! yoni keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhede - saMvRtta yoni, vivRtta yoni, saMvRtta-vivRtta yoni. tenI saMgraha gAthA - ekendriya, nAka ane devonI saMvRtta yoni che, vikalendriyonI vivRtta ane garbhamAM saMvRtta-vivRtta. ekendriyone tathA svabhAvatvathI saMvRttA yoni, nAskone paNa saMvRttA, kemake naskanA niSkuTo, saMvRtta gavAkSa samAna che, temAM janmIne teo vardhamAna thaIne, zIta ke uSNa niSkuTamAM paDe che. devone paNa saMvRtta ja che, kemake deva zayanIyamAM dRSTAMtarite aMgulanA asaMkhyAta bhAga mAtra avagAhanAthI deva utpanna thAya che. bhagavan ! yoni keTalA bhede che ? traNa bhede - kUrmonnata, zaMkhAvartta, vaMzIpatrA ItyAdi. saMgrahagAthA - kUrmonnata yonimAM tIrthaMkara, cakravartI ane vAsudeva, baladeva ane bAkInA loko bAkI yonimAM thAya che. strI ratnanI yoni saMkhAvAM jANavI, temAM utpanna thanAra garbha niyamA vinAza pAme. anaMtara yoni kahI, conivALAne vedanA hoya, tethI te kahe che - vedanA pada e prajJApanAnuM 35 muM pada che. tene thoDuM darzAve che . - bhagavan ! nairayika zuM zIta vedanA vede che ? prazna. gautama ! zIta vedanA vede. uSNa vedanA vede, zItoSNa vedanA na vede. e pramANe asura Adi, vaimAnika sudhI kahevA. vedanA cAra bhede * dravya, kSetra, kALa, bhAvathI. temAM pudgala dravya saMbaMdhathI dravya vedanA, nArakAdi kSetra saMbaMdhathI kSetra vedanA. nArakAdi kALa saMbaMdhathI kALa vedanA, zoka-krodhAdi bhAvathI bhAvavedanA. - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/- 2/438,439 101 102 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 * vivecana-480,481 - jenuM parimANa eka mAsa che, te mAsikI. te bhikSa pratimA-sAdhu pratijJA vizeSa, snAnAdi parikama varjanathI kAyAne vosirAvIne ane vadha, baMdha AdinA nivAraNathI dehano tyAga karIne athavA dehane dharmanA sAdhanarUpe pradhAnatAthI mAnIne (varte). e pramANe mAsikI bhikSapratimA vaDe je koI parISaha upa-deva, manuSya ke tiryacayonikanA upaje, tene samyaka prakAre sahe, khame, titikSe, adhyAsita kare. temAM sthAnathI sahe, krodhAdi abhAve khame, dainyatA abhAve titi, athavA mana Adi vaDe sahe. ArAdhikA thAya che. have ArAdhanA je rIte thAya, je rIte na thAya, te dekhADe che. * x* akRtyasthAnane sevanAra thAya che. *x - vyaMtara nikAya vizeSa ANapaHiva devatvane paNa na pAme. vedanA traNa bhede - zArIrika, mAnasika, zArI-mAnasika. badhAM saMsArI traNe bhede paNa che. samanaskAne traNe bhede che, asaMjJIne zArIrika che. tathA vedanA traNa bhede che - zAtA, azAtA, zAtAazAtA. badhAM saMsArIne traNe bhede hoya. vedanA traNa bhede - du:khA, sukhA, aduHkhAsukhA. badhAMne traNe bhede - zAtA-azAtA ane sukha-du:khamAM ATaluM vizeSa che - sAtA, azAtA anukramathI udayamAM AvatA vedanIyakarma pudgalanA anubhava rUpe che. sukha-du:kha e bIjAthI udIrAtA vedanIyanA anubhavarUpe che. vedanA be bhede - abhyapagamikA, upakamikA. jAte jasvIkArI vedAya, te AmyupagamikI, jema sAdhu kezaluMcana, AtApanAdi vede che. aupakamiDI, te udayamAM Avela-varAdi vedanA athavA jemAM udIraNA karIne udayamAM lAvelI vedanAno anubhava karAya che. bIjI vedanA paMcendriya tiryaMca ane manuSyone hoya che, bAkInAne aupakamiTI hoya che. vedanA be bhede che - nidA ane anidA, nidA-viveka sahita vedAya te, viparIta te anidA. saMjJIne baMne prakAre che, asaMjJine anidA vedanA che. ahIM prajJApanAnI dvAra gAyA che - sItA, dravya, zArIrI, zAtA, du:khA, AmyuyagamikI, aupakamiTI, nidA, anidA vedanA jANavI. - x - vedanAnA prastAvathI vedanAnA hetubhUta pratimAne kahe che - * sUtra-480,481 - [48] bhagavana / mAsikI bhikSupatimA svIkArela nagArane nitya kAyAne vosirAvIne, deha tyAgIne e pramANe mAsikI bhikSu pratimA saMpUrNa kahevI. cAvatu dazAputaskaMdha mujaba cAvatu ArAdhitA hoya che. [481] koI bhikSu koI akRtya sthAna sevIne, te sthAnanI AlocanA, pratikamaNa karyA vinA kALa kare, tene ArAdhanA nathI. jo ke, te sthAnanI AlocanA-pratikamaNa karIne kALa kare to tene ArAdhanA che. bhikSune koI akRtya sthAna sevIne, tene ema thAya ke pachI huM carama kALa samaye A sthAnane AlocIza cAvatuM prAyazcitta svIkArIza. te, sthAnanI AlocanA-pratikramaNa na kare to tene ArAdhanA nathI, je te, te sthAnanI AlocanA-pratikamaNa karI kALa kare, to tene AlocanA che. bhikSane koI kRtya sthAnane sevIne, tene ema thAya ke je zrAvaka paNa kALamANe kALa karIne koI devalokamAM devapaNe utpanna thAya che, to huM zuM aNapaSi devatva paNa prApta nahIM karI zakuM? ema vicArI che, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karyA sivAya kALa kare to tene ArAdhanA nathI. jo ke, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa karI kALa kare to tene ArAdhanA che. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. che zataka-10, uddezo-3-"AtmaRddhi" che - X - X ---- X - X - X - X - bIjA uddezAne aMte devatva kahyuM, ahIM deva svarUpa kahe che - * sUtra-482 - rAjagRhe yAvatu Ama kahyuM - bhagavan! deva, AtmaRddhi vaDe yAvatu cAra, pAMca devAvAsAMtaronuM ullaMghana kare che, ane pachI bIjI RddhithI ullaMghana kare che ? hA, gautama ! tema che. e pramANe asukumAra paNa jANavA. vizeSa A - te asukumAronA AvAso ullaMghe che, bAkI pUrvavatuM. e pramANe A kramathI cAvatu khanitakumAra kahetA. e pramANe vyaMtara, jyotika yAvatu tenAthI AgaLa bIjI RddhithI jAya che. bhagavan! atAhika deva mahAhika devanI vaccovacce thaIne jaI zake? nA, artha yogya nathI. bhagavana! samaddhika deva samaddhika devanI vaccovaccathI jaI zake? nA, A artha samartha nathI. paNa je te pramatta hoya to jaI zake. bhagavana! te vimohita karIne jAya ke avimohita karIne jaya? gautamAM vimohita karIne javA samartha che, vimohita karyA sivAya nahIM. te zuM pUrve vimohita karI pachI jAya ke pUrve jaIne pachI vimohita kare? gautamAM pUrve vimohita karI pachI jAya, paraMtu pahelA jaIne, pachI vimohita na kare. mahAddhika deva, bhagavatu ! alAraddhika devanI vavasathI jaI zake? hA, jaI zake. bhagavanA vimohita karIne ke vimohita karyA vinA javAne samartha che? gautama ! vimohita karIne ane na karIne. baMne rIte samartha che, bhagavAna ! te pUrve vimohita karI, pachI jAya ke pUrve jaIne pachI vimohid kare ? Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10-3/482 103 gautama! pUrve vimohita karIne pachI paNa jAya, pUrve jaIne pachI paNa vimohita kare. * * * bhagavad ! alpaBddhika asurakumAra mahAddhika asurakumAranI vaccovaccathI jaI zake ? te artha samartha nathI. A pramANe asurakumAmAM paNa traNa AlAvA kahevA, jema sAmAnyathI devamAM kahyA. e pramANe svanitakumAra sudhI jANatuM. saMtara, jyotikamAM ema ja che. bhagavAna ! ARdrika. deva, maharvika devInI vaccovaccathI jaI zake ? nA, te artha samartha nathI. samaRddhika deva samAddhikA devInI madaLethI jaI zake ? pUrvavata deva sAthe devIno daMDaka paNa vaimAnika patti kahevo. bhagavana addhikA devI, mahAddhika devanI vacovarayathI jaI zake? e pramANe. AnA paNa traNa daMDaka kahevA. yAvata mahAkaddhiA vaimAnikI devI, addhika vaimAnikanI vaccovaccathI jaI zake? hA, jaI zake. bhagavAna ! atrakaddhinA devI, mahAddhiA devInI vaccovaccathI jaI zake ? nA, te artha samartha nathI. e pramANe samagrahidraka devI, samaddhika devInI sAthe, temaja jANavuM. mahahika devIne lAkaddhika devI sAthe pUrvavata. e rIte ekaekanA traNa-traNa AlAvA kahevA yAvat bhagavan! mahaddhika vaimAnikI, aAddhika vaimAnikInI vaccovaccethI nIkaLI zake ? hA, nIkaLI zake. bhagavan! teNI zuM vimohita karIne javA samartha che? pUrvavata cAvava pUrve jaIne, pachI paNa vimohita kare. A cAra daMDako che. 104 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 karIzuM, zayana karIzuM, ubhA rahIzuM, besIzuM, ALoTIzuM -.. AmaMtraNI, AjJApanI, yAcanI, pRcchaNI, prajJApanI, pratyAkhyAnI, IcchAnulomA bhASAno... anabhigRhitA, abhigRhitA, saMzayakaraNI, vyAkRtA ane avyAkRn bhASAno - - - zuM bhASA prApanI che ? A bhASA mRSA nathI ? :- hA, gautama! A Azraya karIzuM ItyAdi bhASA prajJApanI che, mRSA nathI. bhagavana! te oma ja che, ema ja che. * vivecana-483 thI 486 : hRdaya ane yakRta - jamaNI kukSINata, udarano avayava vizeSa. mattA - aMtarAlamAM. - "khu-khu" zabda kahyo. te bhASArUpa che, tethI bhASA vizeSane bhASaNIyavathI darzAvavAne mATe kahe che - tha - praznArtha mATe che, bhagavaMta mahAvIne AmaMtrIne gautama svAmI pUche che. - ame AzrayaNIya vastuno Azraya karIzuM, zayana karIzuM, uMcA sthAne rahIzuM, besIzuM, saMthArAmAM rahIzuM Adi bhASA zuM prajJApanI che ? A upalakSaNa para vacanathI bhASA vizeSanuM prajJApanIyatva pUchyuM. have bhASAjAtinuM te pUche che ? mAtaof Adi be gAyA (1) AmaMtraNI - he devadattA Adi saMbodhana. A bhASA vastunA avidhAyakavA ane niSedhakatvathI satyAdi traNa bhASA svarUpanA viyogathI 'satyAmRSA' bhASA prajJApanAdimAM kahI che. e pramANe AjJApanI Adi. (2) AjJApanI - bIjAne AjJApana kAryamAM pravartatI. jemake ghaDo banAvo. - (3) - cAyanI - 'vastu vizeSane Apo' e rIte mAMgavArUpa. (4) pracchanI - avijJAna saMdigdha arcanA jJAnArthe tenA abhiyuktane preraNArUpa. * (5) : prajJApanI - ziSyane upadeza devArUpa. jemake - prANa vadhathI nivRta, dIghayuiSa ane arogI thAya che ane prajJApanI bhASA kahI che. (6) pratyAkhyAnI - have huM A - A yAcIza nahIM evA niyamarUpa. (3) IcchAnulomA * bIjAnI IcchAne anusaravI ke potAnI IcchAne pragaTa karavI. - (8) - anabhigRhItA - arcane na jANavAthI je kahevAya che. (9) abhigRhItA-arcanA jJAnathI je bolAya che. te. ghaTavatuM. (10) saMzayakaraNI - je anekAryanI pratipatti karI che te saMzaya karaNI che. jema "saidhava' zabda puraSa-lavaNa-vAji arthamAM pravarte che. (11) vyAkRtA * spaSTArthavALI, (12) athAkRtA gaMbhIra zabdArthavALI athavA aspaSTa uccAravALI bhASA. prajJApanI-jenA vaDe artha kahevAya che, artha kathanI vaktavyA. te mRSA bhASA nathI. mRSA eTale arthane na jaNAvanArI ke avakatavyA nahIM. 'Azraya karIzuM' ItyAdi bhASA bhaviSyakALa viSayaka che. te aMtarAyanA - vivecana-482 - AtmaRddhithI eTale potAnI zaktithI, jenI potAnI ja Rddhi che, te AtmaRddhika. deva, sAmAnyathI kahyA. vIDakte - ullaMdhela. pa pa - paramahaddhi vaDe athavA parAddhika, vodittA - dhummasa Adi aMdhakAra karavA vaDe moha upajAvIne, te joto na hoya te rIte ullaMghana kare. e pramANe asurakumAranA traNa AlAvA - apakaddhika-mahAddhikano eka, baMne samaddhikano bIjo, mahARddhikaaRddhikano trIjo. cAra daMDaka A rIte - (1) sAmAnyathI deva vaDe, (2) traNa AlAvA yukta deva-devI daMDaka, vaimAnikAMta, (3) devI-devI daMDaka vaimAnikAMta bIja, (4) e pramANe devI-devIno. -- devakriyA kahI. te ati vismayakArI hoya che, tethI vismayakara bIjI vastuno prazna karatAM kahe che - * sUtra-483 thI 486 : [48] bhagavana ! doDato ghoDo "bu-bu' (zabda) kema kare che ? gautama! doDatA ghoDAnA hRdaya ane yakRtanI vacce Avo karkaTa nAmaka vAyu utpanna thAya che, jethI doDato ghoDo "bu-khu' (zabda kare che.) [484 thI 486) bhagavana ! Ame (A bAra prakAranI bhASAno) Azraya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-3/483 thI 486 105 saMbhavathI vyabhicAriNI paNa thAya. tathA ekArca vipayA hovA chatAM bahuvacanAtapaNe kahI che. tathA AmaMgaNI Adi vidhi-niSedhathI satyabhApAvatu niyata nathI, tethI A vaktavyA zuM che ? - X * Azraya karIzuM, ItyAdi anavadhAraNatvathI vartamAna yoga vaDe - x* prajJApanI ja che. AmaMtraNa Adi paNa vastunA vidhi-pratiSedha vidhAyakavathI je nisvadha puruSArtha sAdhanI che te paNa prajJApanI ja che. zataka-10, uddezo-4-"zyAmahastI" che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-1-mAM deva vaktavyatA kahI, cothAmAM paNa te ja che - * sUtra-487 : te kALe, te samaye vANijyagrAma nAme nagara hatuM, varNana. dUtipalAza caitya hatuM, svAmI padhAryA. cAvatu pati pAchI pharI. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA jyeSTha ziSya IndrabhUti aNagAra cAvatu ukta jAnu cAvata vicaratA hatA. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya zyAmahastI nAme aNagAra, prakRttibaddhaka yAvat roha samAna cAvatu utdjAnU yAvat vicaratA hatA. tyAre te zyAmahatI aNagAra, zraddhA utpanna yAvatu uMcA. uThIne gautamasvAmI hatA. tyAM AvyA. AvIne gautamasvAmIne jaNa vakhata pradakSiNA karI cAvatu papAsatA A pramANe kahyuM - bhagavad ! asurakumAra surendra camarane prAyazcijzaka devo che ? hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho - x - ? he zyAmahatI ! nizcayathI te kALe, te samaye A ja jaMbudvIpa hIpamAM bharatakSetramAM kArkadI nAme nagarI hatI, varNana. te kArkadI nagarImAM (paraspara) sahAyaka tetrIza gRhapati zramaNopAsaka rahetA hatA. je A yAvatu aparibhUta hatA, jIvAjIvanA jJAtA, pApa-punya tAvane pAmIne vicAratA hatA. cAvata te sahAyaka mIza gAthApati zrAvako pUrve ugraugravihArI, saMvinamnavina vihArI thaIne tyArapachI pasthA - pArthasthavihArI, Avajha-avasavihArI, kuzIla-kuzIlavihArI, yathANaMda-vyathAchaMdavihArI thaI gayA. ghaNAM varSo sudhI zramaNopAsaka payaya pALIne amiAsikI lekhanA vaDe AtmAne jhosita karIne trIza bhakatone anazana vaDe chedIne, te sthAnanI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALamANe kALa karIne asurendra, asurakumArAja camaranA trAyazika devapaNe upajyA. bhagavanuM jyArathI te kAkaMdarA paraspara sahAyaka tetrIza gAthApati zrAvaka asurendra camaranA trAyaziMzaka devapaNe upajela che, tyArathI bhagavat ! zuM evuM 106 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kahevAya che ke - camarane kAya>>izaka deva che ? tyAre gautama svAmI, zyAmahadI aNagAra pAsethI A pramANe sAMbhaLIne zakita, kAMkSita, vicikitsaka thaI uThThA, utthAnathI uThIne cAmahadI aNagAra sAthe bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. AvIne bhagavana mahAvIrane vaMdana, namaskAra karyA. karIne Ama kahyuM ke - bhagavan! asurendra surarAja camarane prAyazika devo che ? hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? e pramANe te badhuM ja kahevuM cAvatuM tyArathI ema kahevAya che ke camarane kAyaaiMzaka deva che? te artha yogya nathI. gautama ! camarendranA prAyaaiMzaka devonA nAma zAzvata kahyA che. je kI na hatA tema nathI, kadI nathI tema nathI, kadI nahIM hoya tema paNa nathI. yAvatu abhucchinna nayApekSAe nitya che, eka rayave che. - bIja upaje che. bhagavan! vairocanendra, vairocanarAja balIne trAyaaiMzaka devo che? hA, che. bhagavAna ! ema kema kahyuM - x * che ? gautama! nizcayathI te kALe, te samaye A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM bibhelanAme saMniveza hatuM-varNana. te bibhela saMnivezamAM jema camamAM kahyuM tema yAvata upajyA. bhagavana jyArathI te bibhelakA paraspara sahAyaka 33-gRhapati zrAvako balIndranA (gAyaaiMzaka deva thayA che ) bAkInuM pUrvavata cAvatu anocchitta jayArthatAthI nitya che. eka sTave che . bIja upaje che. bhagavan! zuM nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNane prAyaaiMzaka devo che ? hA, che. ema kema kaho cho yAvatuM prAyazika devo che ? gautama ! dharaNendranA prAyaaiMzaka deva e zAzvata nAma che. je kadI na hatuM ema nahIM cAvatu eka ve che - bIja upaje che. * * A rIte bhUtAnaMdane yAvatu mahAghoSane paNa jANatd. - - bhagavan! devendra devarAja zakane che? pra. , che. bhagavAna ema kema kahyuM cAvata trAyaaiMzaka deva che ? gautama. e pramANe - te kALe, te samaye A ja jaMbUDhIpamAM bharatakSetramAM palAzaka nAme saMniveza hatuM - varNana. te pAtAzaka saMnivezamAM (paraspara) sahAyaka 35 gAthApati zrAvaka jema camaranA kahyA, tema rahetA hatA. te sahAyaka 33 gAthApati zrAvaka pUrve ane pachI paNa ugra-ugravihArI, saMvinaM-saMvina vihArI thaIne ghaNAM varSo zrAvaka ya ipALIne mAsika saMkhanAthI AtmAne jhosita karIne 30 bhakatone anazana vaDe chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmIne amAse kALa karIne cAvatu unna thayA. - - bhagavAna ! jayArathI A palAzikA paraspara sahAyaka tetrIza gAthApati zrAvaka ItyAdi camara mAphaka jANavuM cAvata upaje che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/-/4/487 bhagavan ! IzAnane, zaka mAphaka kahevuM. vizeSa A . caMpA nagarImAM yAvat upajyA. bhagavan ! jyArathI saMpikA paraspara sahAyaka 33-gRhapati ItyAdi pUrvavat, yAvat bIjA upaje che. bhagavan ! devendra devarAja sanakumAranI pRcchA, hA, che. ema kema kahyuM? dharaNendranI mAphaka jANavuM, e rIte yAvat paNate, acyute yAvat upaje che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-487 : trAyazriMzA eTale maMtrIrUpa. 33 evA paraspara sahAyakArI kuTuMba nAyako. ugra-bhAvathI udAtta. ugravihArI-sat anuSThAnatvathI udAtta AcAravALA. saMvignamokSa prati cAlatA ke saMsArathI DarelA. saMvignavihArI-jene saMvigna anuSThAna che te. pArzvasthA-jJAnAdithI bahirtI. pArzvasya vihArI - sadAkALa pArzvasya sama AcAravALA. avasanna-ALasathI anuSThAnane asamyak karavAthI zrAMta-avasanna. avasannavihArI - A janma zithilAcArI. kuzIla-jJAnAdi AcArane virAdhanArA. kuzIla vihArI-Ajanma jJAnAdi AcArane virAdhanArA. ahAchaMda-cathA kathaMcit Agama parataMtratAthI abhiprAya-pravacana arthomAM bodha jeono che te. yathAchaMda vihArI - Ajanma yathA chaMda. zataka-10, uddezo-5---devI' che 107 -- -- -- -- -- x -- x -- 0 uddezA-4-mAM deva vaktavyatA kahI, ahIM devI vyaktavyatA. * sUtra-488,489 + [488] te kALe, te samaye rAjagRha nAme nagara, guNazIla caitya hatuM yAvat paryAdA pAchI gaI. - - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ghaNAM aMtevAsI sthavira bhagavaMto jAtisaMpanna hatA AThamAM zatakanA sAtamAM uddezAmAM kahyA pramANe yAvat vicaratA hatA. tyAre te sthavira bhagavaMtone zraddhA yAvat zaMkA janmI. gautamasvAmInI jema sAvartI paryApArAtA (bhagavaMtane) A pramANe pUchyuM . - - bhagavan ! surendra asurakumArarAja yamarane keTalI agramahiSI che ? he Aryo ! ca. kAlI, rAjI, rajanI, vidyuta, medhA. temAM eka eka agamahiSIne ATha-ATha hajAra devIono parivAra vikrvavA samartha che. e pramANe badhI maLIne 40 hajAra devIo che, A eka varga thayo. bhagavan! surendra asurakumArarAja rAmara, camasaMyA rAjadhAnImAM sudharmAMsabhAmAM camara siMhAsana upara besIne te varga sAthe divya bhogo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhogavavAne samartha che? nA, te artha samartha nathI. bhagavan! ema kema kaho cho - x - ? he AyeM! asurendra samaranI samarasaMsA rAjadhAnImAM sudharmAMsabhAmAM mANavaka caityastaMbhamAM vajra maya goLa-vRtta DabbAmAM jinezvaranA ghaNAM asthio rAkhelA che. jo ke asurendra rAmara, bIjA ghaNAM asurakumAra deva-devIone mATe arcanIya, vaMdanIya, namaskAraNIya, pUjanIya, satkAraNIya, sanmAnanIya, kalyANa-maMgala-caitya-devarUpa ane paryupAsanIya che. jinaasthinA praNidhAnamAM (yAvat-bhoga bhogavavA) samartha nathI, tethI he Aryo! ema kahyuM ke asurendra samara yAvat samAMcAmAM yAvat samartha nathI. paNa he Aryo! asurendra samara, camacaMcA rAjadhAnInI sudhasabhAmAM camarasiMhAsane besIne 64000 sAmAnika devo, trAyazriMzaka devo yAvat bIjA ghaNAM asurakumAra deva-devI sAthe parivarIne mahAninAdanI sAthe yAvat bhoga bhogavatA vicaravA samartha che. kevaLa parivAra Rddhino upabhoga karI zake, paNa maithunanimittaka bhoga bhogavI na zake. 108 [48] bhagavan ! asurendra, asukumAra rAja samaranA soma lokapAlanI keTalI agramahiSIo kahI che ? he Aryo ! cAra. te A - kanakA, kanakalatA, citraguptA, vasuMdharA. te pratyeka devIno eka eka hajArano parivAra che. te pratyeka devI, bIjI eka-eka hajAra devInA parivArane vipurvavA samartha che. A pramANe pUrva-para thaIne 4000 devI thAya. te eka varga thayo. bhagavan ! asurendra asurarAja samarano soma lokapAla somA rAjadhAnImAM sudhasabhAmAM soma sIMhAsane besIne A devIvarga sAthe bhoga bhogavavA samartha che ? bAkInuM AmaranI jema jANavuM. vizeSa A - parivAra sUcabhidevanI jema jANavo. yAvat maithunanimittaka bhoga na bhogavI zake. bhagavan ! samarendranA yama lokapAlane keTalI agramahiSI che ? pUrvavat. vizeSa A - rAjadhAnI yamA jANavI. bAkInuM badhuM soma lokapAla mujaba che. e pramANe varuNanuM paNa jANavuM. rAjadhAnI varuNA kahevI. e pramANe vaizramaNane paNa jANavo. rAjadhAnI vaizramaNA kahevI. bAkI badhuM pUrvavat yAvat maithuna nimitta bhoga na bhogave. bhagavan ! Tairocanendra balInI pRcchA. he Aryo ! pAMca gramahiSIo che. te A - zuMbhA, nizuMbhA, raMbhA, niraMbhA, madanA. temAM pratyeka devIno AThaATha hajAra devIno parivAra che. bAkI mara mujaba. vizeSa A - rAjadhAnI baliyaMyA che. parivAra varNana 'moka' uddezaka mAphaka jANavuM. bAkI pUrvavat. yAvat maithuna nimittaka bhoga na bhogave. bhagavan ! balInA somalokapAlanI keTalI agramahiSIo che? he Aryo! cAra menakA, subhadrA, vijayA, azanI. temAM pratyeka devIno parivAra Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/-/5/488,489 109 Adi, amarendranA soma lokapAlanI jema jANavo. e pramANe vaizramaNa sudhI kahevuM. bhagavanA nAgakumArendra nAgakumAra rAja dharaNane keTalI agamahiSIo che? he Ayal . - IlA, zukA, satArA, saudAminI, IndrA, ghanavidhutuM. te pratyeka devIno cha-cha hajAra devIno parivAra che. te pratyeka devI bIjI cha-cha hAra devInA parivArane vikuvo samartha che. e pramANe pUva-parathI 36,ooo devI thaI. te A devI varga che. bhagavanA dharaNa, samartha che? pUrvavata. vizeSa A - dharaNA rAjadhAnImAM dharaNa sIhAsana upara svaparivAra ItyAdi, badhuM pUrvavat jANavuM. bhagavat nAmakumAredra dharaNanA kAlapAla lokapAlane keTalI agamahiNIo che ? he AyA cAra. - azokA, vimalA, subhA, sudarzanA. te pratyekane ItyAdi camarendranA lokapAla mAphaka kahevuM e pramANe bAkInA traNa lokapAla mATe paNa jANatuM. bhagavana ! bhUtAnaMdanI pRcchA. he AyA che agramahiSI che - phUpA, sUpAMzA, surUSA, rUkAvatI, rUpakAMtA, phUpAbhA. pratyeka devIno ItyAdi dharaNendra mAphaka jANavuM. * * bhagavana ! bhUtAnaMdanA nAgavita lokapAla vize pRcchA. he Aryo ! cAra agramahiNI che - sunaMdA, subhadrA, sujAtA, sumanA. temAM pratyeka devIno parivArAdi camaranA lokapAlanI mAphaka kahevuM. e pramANe bAkInA traNa lokapAlamAM paNa jANavuM. - je dakSiNa dizAvatI Indro che, tenuM kathana dharaNendra samAna, lokapAlonuM kathana paNa dharaNendranA lokapAlanI jema che. uttaranA IndronuM kathana bhUtAnaMda mAphaka, tenA lokapAlo, bhUtAnaMdanA lokapAlavatu che. vizeSa A - badhAM IndronI rAjadhAnIo, sahArAnonA nAma IndranA nAmanI sardeza jANavA. parivAra Aja zatakanA pahelAM urAvatu che. badhAMnA lokapAlonI rAjadhAnI, sahAyanI lokapAlanA nAma mujaba jANavA, parivAra camaranA lokapAla kAlanI mAphaka jANavo. bhagavAna ! pizAcendra pizAcarAja kAlanI keTalI agamahiSI che ? he Ayad cAra te A - kamalA, kamalapabhA, upalA, sudarzanA. temAM pratyeka devIno eka-eka hajAra devIno parivAra che bAkInuM camaranA lokapAla mAphaka jANavuM. parivAra temaja che. vizeSa A - kAlA rAjAnInA kAla sIMhAsana bAkI pUrvavata. mahAkALa paNa temaja che. bhagavana ! bhUtendra bhUdharAja surUpanI keTalI agamahiSI che ? he Aryo cAra, - rUpavatI, bahurUpA, surapA, subhagA. te pratyekanI devI ItyAdi bharyuM kAlanI mAphaka jANavuM. e rIte pratirUpanI che. 110 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavana / pUrNabhadra yodranI pRcchA. he A cAra agamahiSIo che - pUNI, bahayujhikA uttama, tArA. tenI devI ItyAdi badhuM kALanI mAphaka jANavuM. e pramANe mANibhadra paNa gaNavA. bhagavAna ! rAkSasondra bhImanI pRchA. he ! cAra gamahiNIo che. - pas, padmAvatI, kanakA ratanapabhA. tene pratyekane devI Adi badhuM 'kALa' mAphaka jANavuM. e pramANe mahAbhImane paNa kahevo. bhagavAna ! kiranI pRcchA. he Aryo ! cAra jagamahiSI che. avataMsA, ketumatI, ratisenA, ratipiyA. bAkI pUrvavata. kidhuruSane temaja che. bhagavAna ! satvaranI pRcchA he Aryo ! cAra agamahiSI che - rohiNI, nAmikA, hI, puSpavatI. te pratyekano devI parivArAdi pUrvavat che e pramANe mahApuruSanI paNa gaNavI. bhagavAna ! atikAyanI pRcchA. he Aya! cAra agramahiSI che - bhujaMgA, bhujaMgavatI, mahAkachA, chUTA, bAkI pUvava4. mahAkAya temaja che. bhagavAna ! gItaratInI pRcchA. he Aryo ! cAra, agamahiNI che - sughoSA, vimalA, suvara, sarasavatI. teno devI parivAra ityAdi pUrvavatu e pramANe gItayazasanI paNa jANavI. * - A badhAM 'kALa' mAphaka jANavA. vizeSa A - rAjadhAnI, sIMhAsana sardeza nAmavALA jANatA. bAkI pUrvavatuM. bhagavanA jyotiSendra jyotirAja caMdranI pRcchA. he AyoM ! cAra agamahiSI che - caMdraprabhA, jyotsanAbhA, arcimAlI, prabhaMkasa. e pramANe jema vAbhigamamAM smotika udezAmAM che, tema kahevuM. * * sUryanI paNa sUryapabhA, AtapAbhA, asthimAlI, prabhaMkarA agramahiSI che. bAkI pUrvavatuM. cAvatuM maithunapatyayaka bhoga bhogavI na zake. bhagavanuM aMgAra mahAgrahanI keTalI agamahiSIo che ? he AyoM ! cAra, - vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA. te pratyekanI devI ItyAdi caMdra mAphaka jANavuM. vizeSa A * aMgArAvartasaka vimAne aMgAraka sahAsana che. bAkI pUrvavata. e pramANe yAvata vikAlaka paNa jANavo. e rIte 88 mahAgraho bhAvaketu sudhI kahevA. vizeSa mAM - avataMsaka, sIMhAsano saEzanAmavALA che. bAkI pUrvavatuM. bhagavana! devendra devarAja zakanI pRcchA. he Aryo. ATha agramahiSIo che - paDaghA, zivA, zreyA, aMja amalA, apsarA, nAmikA, rohiNI. te pratyekane soLa-soLa hajArano parivAra che te pratyeka devI bIjI 16,ooo devIne vikavavA samartha che te eka varga. bhagavA devendra zaka saudharma kalAmAM - sauMdhamavataMsaka vimAnamAM sudhamasabhAmAM zaka sIMhAsana devI varga sAthe (bhoga bhogavavA samartha che?) bAkI badhuM camarava4. vizeSa * parivAra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 112 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 te A guTita. e pramANe 88 mahAgraho kahevA. baMne vaktavyatA kahI ja che. bAkInA to lohitAkSa, zanaizcara, dhuNika, prAdhuNikAdi kahevA. vimAno jema tRtIya zatakamAM che. temAM somanA kahelA ja che. yama-varaNavaizramaNanuM kramathI varasRSTa, svayaMjala, valtha vimAna che. jema cothA zataka mujabakramathI te IzAna lokapAlonA A nAmo che. sumana, sarvatobhadra, valtha, suvag. 10/-/5/488,489 mokA uddeza mujaba che. bhagavatu. devendra devarAja soma lokapAlanI keTalI agramahiNIo che ? he A cAra - rohiNI, madanA, citrA, somA. - x * bAkI badhuM camaranA lokapAla mAphaka jANavuM. vizeSa A * svayaMpabha vimAnamAM, sudhamasibhAmAM soma sIMhAsana upara, bAkI pUrvavata. e pramANe sAvat vaizramaNa. vizeSa A - vimAno, bIjA zataka mujaba.. bhagavanA IzAnanI pRcchA. he Aryo alTha, mahiNI che - kuNA, kRNarAjI, rAmA, rAmarakSitA, vasu, vasuguptA, vasumitrA, vasuMdharA. te pratyekanI devI Adi zaka mAphaka gaNavI. bhagavatI devendra IzAnanA soma lokapAlanI keTalI agamahiSIo che? che A cAra - pRedI, rAjI, rajanI, vidhad. * x * bAkI badhuM zakanA lokapAlo mujaba jANavuM. e pramANe varuNa paryanta gaNavuM. vizeSa A - vimAno cothA zataka mujaba kahevA. bAkI badhuM pUrvavatuM. cAvatuM maithunanimittaka bhoga na bhogavI zake. bhagavaMtA che emaja che, ema ja che. - X - * vivecana-488,489 : tava - varga. vajamaya golaka AkAra vRta samugakA. temAM jinezvaranA asthi che. caMdanAdi vaDe arcanIyastuti vaDe vaMdanIya, praNAmathI namaskaraNIya, puSpothI pUjanIya, vastrAdi vaDe sakAraNIya, lyANa buddhi vaDe pratipatti vizeSathI, sanmAnanIya ane papAsanIya. vAva - ahIM cAvatu karaNathI - nRtya, gIta, vAlmi, saMsI, tala, tAla, guTita, ghanamRdaMgAdinA vathI divya bhoga bhogone (bhogavato) temAM man - moTA Ahata - acchinna AkhyAnaka saMbaddha, athavA je nATya, gIta, vAjiMtrAdi, temAM taMtrI, tala, tAlano avAja. vanamRgano - megha samAna dhvani mAIlano kuzaLa puruSa dvArA vagADAyela je sva (avAja). tathA te bhoga bhogavavAne samartha che. temAM vizeSa kahe che - kevala, vizeSa parivAra-paciAraNA, te ahIM strInA zabda zravaNa, rUpa darzanAdirUpa che, te ja Rddhi, te parivAra Rddhi athavA strI Adi parijana paricAraNA mAtra. mAtra maithuna bhoga bhogavI na zake. parivAra - "moka' uddezaka mujaba - trIjA zatakano pahelo uddezo. namo parivAra - dharaNano potAno parivAra kahevo. te A che - 6ooo sAmAnika, 33jhAyaaiMzaka, cAra lokapAla, cha agramahiSI. sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 24,000 AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM nAgakumAra deva-devI sAthe parivarIne. e pramANe jIvAbhigama mujaba, tenA vaDe je sUcavyuM, te A che - tyAM pratyeka devIno cAra-cAra hajArano devI parivAra che. te pratyeka devI bIjI cAra-cAra hajAra devIno pasviAra vikudvA samartha che. e rIte pUrva-para 16,ooo devI kahI che. che zataka-10, uddezo-6-"sabhA" che - X - X - X - X - X - X - * uddezA-pa-mAM deva vaktavyatA kahI, ahIM devAzraya vizeSa - * sUtra-40thI 42 : [eo] bhagavAna ! devendra devarAja zakanI sudhamasibhA kyAM che ? gautama ! jaMbudvIpamAM meru parvatanI dakSiNe, A ja ranapabhAthI e pramANe rAyauseNaIyA mujaba yAvatu pAMca avataMsako che - azokAvatasaka yAvatu madhyamAM saudhamavitasaka, te saudhamavitasaka mahAvimAna laMbAI-pahoLAImAM sADA bAra lAkha yojana che. [491] e pramANe jema sUyAbhimAM che, tema mAna, temaja upapAta, zakano abhiSeka te mujaba ja sUcabha mujaba kahevuM. [492 alaMkAra, arthanikA temaja yAvat AtmarakSaka, be sAgaropama sthiti. bhagavatu ! zakrendra kevI mahAkaddhi cAvatuM mahAsauSyavALo che? gautama! tene 3ra lAkha vimAnAvAsa che cAvat vicare che. AvI mahAddhi yAvata mahAsagavALo zakrendra che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-40 thI 42 : 'mayapateNaIya' mujaba, ItyAdithI A pramANe - pRthvInA bahu sama ramaNIya bhUmi bhAgathI upara caMdra, sUrya, grahagaNa, naba, tArA, ghaNAM yojano, ghaNA so yojano e pramANe hajAra, lAkha, koDa yojano uMce gayA pachI Avela che - - azokAvatuMsaka, ahIM cAvat zabdathI saptaparNAvataMsaka, caMpakAvataMtaka, caitAvataMsaka, jANavuM. vaM na mUriyA ati deza gAthA vaDe kahe che - A kramathI jema rAjapaztIyA upAMgamAM sUryAbhi vimAnanuM pramANa kahyuM, temaja ahIM kahevuM. je rIte sUyabhi devano devapaNe tyAM upapAta kahyo, temaja zakrano upapAta kahevo. tyAM AyAma-viDaMbA saMbaMdhI pramANa kahyuM, bAkI A pramANe - 39,52,848 yojanA paridhi che. -- upapAta A pramANe - te kALe, te samaye devendra devarAja zaka hamaNAM ja ug thaIne, pAMca prakAranI payatithI pati bhAva pAmyo. te pati-AhAra payakti AdipAMca che. ItyAdi. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/6/40 thI 44 13 114 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 sUtra-493 : bhagavana ! uttara dizAvata ekoTaka manuSyono ekorUpa dvIpa nAme dvIpa kyAM che ? jema jIvAbhigamamAM kahyuM tema saMpUrNa kahevuM. cAvatuM zuddhadetadvIpa. A 28 uddezA kahevA. bhagavad ! te ema ja che. * vivecana-493 - jIvAbhigama mujaba - pUrvokta dakSiNanA aMtarlIpanA kathana anusAra jANavuM. muni dIparatnasAgare karela zataka-10no TIkA sahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - abhiSeka-A rIte. tyAre devendra devarAja zaka abhiSeka sabhAmAM gayo. jaIne abhiSeka sabhAne pradakSiNA karato pUrva dizAnA dvArathI pravezyo. sIMhAsana pAse gayo. sIMhAsane pUrvAbhimukha thaIne beTho. tyAre te zakanA sAmAnika papaidAmAM utpanna devoe abhiyogika devone bolAvIne Ama kahyuM - o devAnupiyo! jadIthI zakendrano mahAI, mahAha, vipula IndrAbhiSeka upasthApita karo. ItyAdi. - - alaMkAra, anikA te pramANe ja jANavA, jema sUryAbhamAM kahyA che - temAM alaMkAra varNana A pramANe tyAre te devendra zake sau prathama ati sUkSma, sugaMdhI, gaMdha kApAyika vAthI zarIra luchayuM. pachI sarasa gozISa caMdanathI zarIrane lIpana karyuM. nAkanA zvAsathI uDI jAya tevuM bArIka, cakSuhara, varNa-sparza yukta, ghoDAnI lALa jevuM pAtaLuM, zeta, suvarNanAtAra yukta kinArIvALuM, AkAza-sphaTika samAna prabhAvALuM, divya devadUSya yugala paheryu. hAra ItyAdi. anikA-kaMIka A rIte. pachI te zaka siddhAyatananA pUrva dvArethI pravezyo. devachaMdakamAM jyAM jinapratimA hatI, tyAM Avyo, AvIne jinapratimAne joIne praNAma karyA, lomahastaka vaDe jinapratimA pramAI, sugaMdhI gaMdhodaka vaDe nAnA karAvyuM. -x - acanikA pachI granthane vAMcyo. pArvat AtmarakSa - kaMIka kahe che. tyArapachI te zakendra sudhamasibhAmAM Avyo, AvIne sIMhAsane pUrvAbhimukha beTho. pachI te zakrendranI pazcima-uttara, uttara-pUrvamAM 84,000 sAmAniko beThA. pUrvamAM ATha agramahiNI, pUrva-dakSiNamAM atyaMtara parSadAnI 12,000 devIo beThI. dakSiNamAM madhyama parSadAnI 14,000 devIo beThI, dakSiNa-pazcimamAM bAhya parSadAnI 16,000 devI beThI. pazcimamAM sAta senAdhipati beThA. tyAre te zakanI cAre dizAmAM 3,36,000 AtmarakSaka devo beThA. ItyAdi. -- ftv - ItyAdimAM kevI mahAlpati, kevo mahAnubhAga, kevo mahAyaza, kevuM mahAbala? ema pATha jANavo. 32 lAkha vimAno. ahIM sAvacI A pramANe jANavuM - 84,000 sAmAniko, 33 prAyaaiMzako, ATha agramahiSI yAvatu bIjA paNa aneka deva-devInuM Adhipatya yAvat karato, pAlana karato. &izataka-10, uddezA-7 thI 34-aMtadvIpo che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-6-mAM sudhamasibhA kahI. te Azraya che. Azraya adhikArathI AzrayavizeSa aMtaradvIpa nAme meranA uttara dizAvartI zikharI parvatanI dADhAmAM rahela, lavaNasamudra maMtavartI-28 dvIpo[11/8] Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/1/494 zataka-11 -- x -- * -- 0 dazamA zatakanI vyAkhyA karI, have agiyAramAnI karIe chIe. zataka10ne aMte tadrupo kahyA. temAM vanaspatinI bahulatA che. tethI vanaspati vizeSa Adi padArthanA svarUpanA pratipAdana mATe kahe che - * sUtra-494 : utpala, zAlUka, palAza, kuMbhI, nADIka, pA, karNikA, nalina, zivarAjarSi, loka, kAla, Alabhika e 12 uddezA A zatakamAM che. * vivecana-494 : 115 (1) utpalArye pahelo uddezo, (2) utpalakaMda, tadarthe. (3) palAzakiMzuka, tadarthe. (4) kuMbhI-vanaspati vizeSa, (5) jenA phaLa nADI jevA che te nADIka-vanaspati vizeSa, (6) padma arthe, (7) karNikArye, (8) nalinArthe, (9) zivarAjarSi vaktavyatArthe, (10) lokArthe, (11) kAlAyeM, (12) AlabhikA nagarImAM je prarUpela, teno pratipAdaka uddezaka paNa Alabhika kahevAya che. zataka-11, uddezo-1-"utpala" * sUtra-495 thI 498 H -- -- -- -- -- x -- x -- (dvAragAthA) - [495] upapAta, parimANa, pahAra, uMcAI, baMdha, veda, udaya, udIraNA, vezyA, dRSTi, jJAna... [46] ...yoga, upayoga, varNa, rasAdi, ucchvAsa, AhAra, virati, kriyA, baMdha, saMjJA, kaSAya, strI, baMdha... [49] . saMI, Indriya, anubaMdha, saMvedha, AhAra, sthiti, samudghAta, vana, mUlAdimAM sarva jIvono upapAta. ... [48] te kALe, te samaye, rAjagRhe yAvat papAsanA karatA A pramANe kahyuM - (1) bhagavan ! eka patravALuM utpala eka jIva che ke aneka jIva? gautama ! eka jIva che, aneka jIva nathI. temAM je bIjA jIvo utpanna thAya pachI te eka jIvavALuM nathI, paNa aneka jIvavALuM thAya che. bhagavan ! te jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? nairayikathI, ticathI, manuSyathI ke devothI AvIne upaje che ? gautama ! nairayikathI AvIne upajatA nathI, tiryaMcayonikamAM, manuSya ane devamAMthI AvIne upaje che. e pramANe upapAta kahevo; jema "vyutkrAMti pada"mAM kahyuM che, vanaspatikAyika yAvat IzAna kalpa sudhInA jIvono upapAta kahevo. (2) bhagavan ! temAM jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya ? gautama ! bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jaghanyathI eka, be ke traNa. utkRSTathI saMkhyAta ke asaMkhyAta. (3) bhagavan ! te jIvo samaye samaye kaDhAtA-kaDhAtA keTalo kALa thAya ? gautama ! asaMkhya jIvo samaye samaye kaDhAtA asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI sudhI kADhe to paNa purA khAlI thatA nathI. (4) bhagavan ! te jIvo zarIranI avagAhanAthI keTalA moTA kahyA che ? gautama ! te jaghanyathI aMgulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTa sAtireka 1000 yojana. (5) bhagavan ! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA baMdhaka che ke abaMdhaka ? gautama ! abaMdhaka nathI. baMdhaka ke baMdhako che. e pramANe aMtarAya sudhI. vizeSa AyukarmanI pRcchA. gautama ! baMdhaka ke abaMdhaka, baMdhako ke abaMdhako A - athavA baMdhaka ane abaMdhaka athavA baMdhaka ane abaMdhako athavA baMdhako ane abaMdhaka athavA baMdhako ane abaMdhako. A ATha bhaMga che. (6) bhagavan ! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA vaidaka ke avaidaka ? gautama ! avaidaka nathI, vedaka che athavA vedako che, yAvat aMtarAyaka. bhagavan ! te jIvo sAtAvedaka che ke asAtAvedaka ? gautama ! satAvedaka ke atavedaka hoya ItyAdi ATha bhaMga (baMdhakavat) jANavA, 116 (7) bhagavan ! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA udayavALA che ke anudayavALA ? gautama ! anudayavALA nathI, udayavALo ke udayavALA che. e pramANe yAvat aMtarAyakarma, jANavuM. (8) bhagavan ! te jIvo jJAnAvaraNIya karmanA udIraka che ? gautama ! anudIka nathI, udIka ke udIko che. e rIte yAvat aMtarAya. vizeSa e ke - vedanIyanA ATha bhaMgo kahevA. (9) bhagavan ! te jIvo, kRSNalezyA ke cAvat tejolezyAvALA che? gautama ! kRSNalaizyaka yAvat tejolezyaka athavA aneka jIvo kRSNalezyA ke yAvat tejolezyAvALA che, athavA eka kRSNavezyA ane eka nIlalezyAvALo che. A pramANe dvikasaMyogI, trikasaMyogI, catuSkasaMyogI, e badhAM maLIne 80 bhaMgo thAya. (10) bhagavan ! te jIvo saddaSTi, mithyASTi ke samyag mithyAdaSTi che ? gautama ! te samyak ke samyaphamithyAdaSTi nathI, paNa mithyAdaSTi ja che. (11) bhagavan ! te jIvo jJAnI che ke jJAnI che ? gautama ! jJAnI nathI, ajJAnI ke ajJAnIo che. (12) bhagavan ! te jIvo manoyogI che, vacanayogI che ke kAyayogI ? gautama ! manayogI ke vacanayogI nathI, kAyayogI, kAyayogIo che. (13) bhagavan ! te jIvo sAkAropayukta che ke anAkAropayukta ? sAkAropayukta ke anAkAroyukata ATha bhaMgo che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/1/45 thI 498 113 (14,15) bhagavana ! te jIvonA zarIro keTalAM varNa, gaMdha, rasa, sparzavALA kahyA che ? gautama ! pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparzavALa hoya, jIva svaya varNa, gaMdha, sa, sparza rahita che. (16) bhagavana te jIvo ucchavAsa niHzvAsa yukata che ke ucchavAsaniHzAsa rahita che ? gautamAM 1-ucchavAsaka, ra-niHzAsaka, 3-ucchavAsaniHzvAsarohita, 4-ucchavAsako, 6-niHzvAsako, 6-ucchavAsako niHzvAsako, - athavA - ucchavAsaka ane niHzvAsaka-cAra bhaMga, athavA ucchavAsa - athavA - ucchavAsaka ane anucchavAsakaniHzvAsaka-cAra bhaMga, athavA - niHzAsaka ane anucchanAsakaniHzAsaka cAra bhaMga, athavA ucchavAsaka ane niHzvAsaka ane anucchavAsakaniHzvAsaka-ATha bhaMga. (17) te jIvo bhagavana ! hAka che ke anAhAraka? gautama AsAhAraka nathI. AhAka ke aNAhAraka e pramANe ATha aMgo che. (18) bhagavana ! te jIvo virata che, avista che, viratAvirata che ? gautama virata ke viratAvirata nathI, avirata ke avirato che. (19) bhagavana! te jIvo sakriya che ke -kriya ? gautama teo akriya nathI, sa-kriya ke sakyio che. (20) bhagavana ! te jIvo satavidhabaMdhaka che ke aSTavihAbaMdhaka gautama saptavidAbaMdhaka ke aSTavidhalaMkAdi ATha bhaMga (21) bhagavAna ! te jIvo AhArasaMjJoyukta che ke bhaya-maithuna-parigraha saMjJopayukta che ? gautama ! ahArasaMjJopayutAdi 80 bhaMga. () bhagavana ! te jIvo krodhakaSAyI che, mAnakaSAyI che, mAyAkaSAyI che ke lobhakaSAyI ? gautama. (krodhakaSAyI di) 80 bhaMga. (3) bhagavAna ! te jIvo mI-puruSa ke napuMsakavedaka che ? gautama! strI ke puruSavedaka nathI. napuMsakavedaka ke napuMsakavedako che. (24) bhagavAna ! te jIvo rurIveda-puruSaveda ke - napuMsaka veda baMdhaka che ? gautama ! strI-puruSa-napuMsaka cheda tabaMdhakanA 26 bhaMga (25) bhagavAna ! te jIvo saMjJI ke saMjJI ? gautamAM te saMsI nathI, saMjJI ke asaMjJIo che. (26) bhagavana te jIvo sa-Indriya che ke aninidraya gautama ! anindriya nathI, sa-Indriya ke sa-Indriyo che. () bhagavana te utpala jIta, kALathI keTalo kALa rahe ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI asaMkhyakALa. (28) bhagavana! te utpala jIva, pRpIjIvamAM jaI pharI utpalajIva keTalA kALe thAya ? keTalA kALe gatigati kare ? gautama! bhavAdeze jaghanyathI be 118 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhavagrahaNa kare, utkRSTathI asaMkhya bhavagrahaNa kare kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrva-utkRSTathI asaMkhyAtakALa, ATalo kALa rahe, ATalo kALa gatiAgati kare. -- bhagavatu ! te utpala jIva aprAya jIva thaIne e pramANe pRTanI jIvamAM kahyA mujaba kahevuM, cAvata vAyujIvamAM paNa kahevuM. bhagavana ! te utpala jIva, vanaspati avarUpe thaI, pharI utpala jIvarUpe keTalo kALa rahe, keTalA kALe gati-gati kare ? gautama! bhavAdezathI jaghanya be bhava grahaNa-utkRSTa anaMta bhavagrahaNa. kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa-tAkALa. ATalo kALa rahe, ATalA kALe gatiAgati kare che.. bhagavana ! te u5la jIva, beIndriya jIvamAM jaI pharI utpala jIva rUpe keTalo kALa rahe ? keTalo kALa gati-Agati kare ? gautama ! bhavadezathI jaghanya be bhava grahaNa, utkRSTa saMdhyAta-bhavagrahaNa, kAla AdezAthI jaghanya be aMtamahad, utkRSTa saMkhyAtakALa. ATalo kALa rahe, ATalo kALa gati-Agati kare. e pramANe veIndriya jIva, caturindriya jIvamAM jANatuM. bhagavAna ! utpalajIva paMcendriya tiya yonikamAM jaIne pharI utpalajIvamAM ? pRcchA. gautamAM bhavAdezathI jaghanya be bhavagrahaNa, utkRSTa ATha bhavagrahaNa. kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrta utkRSTa pUvakoDa pRthakatva, ATalo kALa rahe, ATalo kALa gati-Agati kare e pramANe manuSyamAM paNa jANatuM yAvatuM ATalo kALa gati Agati kare. (29) bhagavan! te jIvo zeno AhAra kare che ? gautama ! dravyathI anaMtapadezika dravyone, e pramANe jema AhAroddezakamAM vanaspatikAcikano AhAra kahyo temaja yAvata satmanA AhAra kare che. vizeSa-niyamAM cha dizAthI AhAra kare. bAkI pUrvavata (30) bhagavana! te jIvonI keTalI kAla sthiti che ? gautama ! janyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI 10,000 varSa (31) bhagavAna ! te jIva utkartAne turaMta kyAM jAya che, kayAM utpanna thAya che ? teo zuM nairayikomAM utpanna thAya che ke tiryaMcayonikamAM Adi ? e pramANe jema "sukAMti"mAM uddhatanAmAM vanaspatikAcika mAphaka kahevuM. * * * bhagavan! have (che ke ) sarve prANo-bhUto-jIvosavo zuM utAnI mULakaMda-nALa-patra-kesara-karNikA-sibukanA rUpamAM pUrve utpanna thayA che ? gautama! anekavAra ke anaMtavAra thayA che. bhagavA te emaja che, emaja che. * vivecana-45 thI 498 - temAM pahelAM uddezakamAM dvAra saMgrahagAthA vAyanAMtaramAM dekhAya che, te ahIM noMdhI che. A gAthAnA artho uddezakArya vaDe jANavA. utpala-nIlopalAdi eka pAna che jemAM te ekajhaka, athavA eka evuM te patra te ekapatra, eka patrakapaNe ahIM kizalayAvasthAnI upara kahevuM. jyAre eka Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/1/45 thI 498 119 patrAvasthA hoya, tyAre eka jIva hoya, jyAre temAM bIjuM Adi parano te AraMbha kare che, tyAre eka patrAvasthA hotI nathI, tethI ghaNAM jIvo temAM utpanna thAya che, tethI sUgamAM paNa kahyuM che ke - pahelAM pAMdaDA pachI, te pAMdaDA sivAyanA je bIjA jIvo, jIvAzrayavathI patra Adi je bIjA avayavo utpanna thAya che, te eka jIvAzraya nathI, paNa aneka jIvAzrayI che athavA eka pAMdaDA pachI bAkInA pAMdaDAomAM je bIjA jIvo utpanna thAya che, te eka jIvA nahIM paNa aneka jIvA che. - je utpala prathama patrAdi avasthAmAM utpanna thAya che, teno prajJApanAnA chaThThA "vyakAMti' padamAM che. te upapata A rIte - jo tiryaMca yonikomAM utpanna thAya to zuM ekendriya tiryaMcayonikamAM utpanna thAya ke yAvatu paMcendriya tiryaMca yonikamAM ? gautama ! ekendriya tiryaMca yonikomAM paNa utpanna thAya ItyAdi. e rIte manuSyanA bhedo kahevA. je devamAM utpaNa thAya to zuM bhavanavAsImAM ItyAdi prazno - IzAnAMta devomAM paNa utpanna thAya. Ama upapAta kahyo. jaghanyathI eka athavA ItyAdithI parimANa kahyuM. ** te asaMkhyAtA samaye ItyAdi vaDe apahAra kahyo. A rIte dvAra yojanA karavI. uccatva dvAramAM sAtireka 1000 yojana, tathAvidha samudra gotIrtha AdimAM A uccatva utpalanuM jANavuM. baMdha dvAramAM "baMdhaka ke baMdhako" te eka patrAvasthAmAM baMdhaka ekavathI, be vagere panAvasthAmAM, bahuvathI 'baMdhako' kahyuM. ema badhAM kamoMmAM, AyuSyamAM tenI baMdhAvasthA paNa hoya, te apekSAe abaMdhaka ane baMdhako paNa thAya. ahIM baMdhaka-abaMdhaka padanA ekava yogamAM ekavacanathI be vikalpo, bahuvacanathI paNa be, dvitayogamAM yathAyoge ekatva-bahutva vaDe cAra bhaMga, e rIte ATha vibhA thAya. vedana dvAramAM - jIvo jJAnAvaraNIya karmanA vedaka ke avedaka? ahIM paNa ekAgratAmAM eka vacanAMtatA, ama bahuvacanAMtatA. e pramANe aMtarAyakarma sudhI kahevuM. vedanIyamAM zAtA-azAtA vaDe pUrvavat ATha bhaMgo che. ahIM badhe ja prathama paNa apekSAe eka vayanAMtatA, tenI pachI bahuvacanAMtatA. vedana anukrame uditaudIraNA-udIrita karmano anubhava. udayano anukama uditano ja che, tethI vedakatva prarUpaNA hovA chatAM paNa bheda vaDe udayitva prarUpaNA che. udIraNA dvAre te avasthAmAM tenuM anudIkavano asaMbhava hovAthI sUtramAM no majurIramAM kahyuM. vedanIyamAM sAtA-asAtA apekSAthI, AyumAM udIkava anudIrakatva apekSAe ATha bhaMga che. kadAcita AyuSyanI udIraNA thAya. leyA dvAre 80 bhaMgo. kaI rIte? eka yogamAM ekavacanamAM cAra, bahuvacanathI paNa cAra ja dvi yoga yathAyoga ekavacana-bahuvacana vaDe caturbhanI, cAra padonA cha dvitayogo, te cAraguNAthI 24 vikalA. bikayone traNa padonA ATha bhaMga, cAra padonA cAra gika saMyogo, ATha vaDe guNatA-32 bhaMga. catuka saMyogamAM 16-bhaMgo. 120 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 badhAM maLIne-80. vaNadi dvAramAM - zarIronA pAMca varNo che, paNa utpala jIvo, jIvarUpe varNAdi varjita che, kemake amUrtatvathI varNana hoya. ucchavAsaka dvAramAM patAvasthAmAM ucchavAsa ni:zvAsa nathI. ahIM 26 bhaMgo. kaI rIte ? eka yogamAM eka vacanAta traNa, bahuvacanAMta paNa traNa. dvitayoge yathAyogathI ekatva-bahuvatI traNa caturbhagI eTale bAra, bikayogamAM ATha. e rIte 26-bhaMgo thAya. AhAraka dvAramAM 'AhAraka ke anAhAka' vigraha gatimAM anAhAraka, bAkI AhAka. temAM ATha bhaMgo pUrvavatu. saMjJA, kaSAyadvAramAM 80 bhaMgo lezyAdvAra vatu kahevA. che je AdithI utpalava sthiti, anubaMdha, paryAyapaNe kahyuM. * * hai ne te * ItyAdi vaDe saMvedha sthiti kahI. temAM bhavAdeza eTale bhavane AzrIne artha thAya. jaghanyathI be bhavagrahaNa karIne - eka pRthvIkAyikatavamAM, bIjo utpalavamAM, pachI manuSyAdi gatimAM jAya. kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrta pRthvIpaNe aMtarmuhad, pharI utpalapaNe aMtarmuhUrtamAM, e rIte kAlAdezathI jaghanyathI be aMtarmahad. e rIte dvIndriyAdimAM paNa jANavuM. utkRSTathI ATha mavagrahaNa - cAra paMcendriya tiryaMcamAM ane cAra utpalanA, e rIte ATha bhava grahaNa jANavA. utkRSTa pUrva koDI pRyatva-cAra paMcendriya tiryam bhavagrahaNamAM cAra pUrvakoTI, utakRSTa kALanA vivakSitatvathI utpala kAyathI cyavI jIva yogya utkRSTa paMcendriya tiryaMca sthitinA grahaNathI, utpalanuM jIvita, AnAthI adhika che, e rIte utkRSTathI pUrvakoTI pRthakatva thAya. e pramANe AhAra uddezaka mujaba vanaspatikAyikAdi. A vAkyathI A atideza che - kSetracI, asaMkhyAta pradezAvagADha, kALathI koIpaNa kALasthiti, bhAvathI varNavALA Adi. sarvAtmanA niyamA cha dizAmAMthI - pRthvIkAyikAdi sUkSamatAthI nikuTagatatvathI hoya, tethI traNa, cAra ItyAdi dizAmAMthI AhAra kare, utpala jIvo bAdaravI tathAvidha nikuTonA abhAva niyamA cha dizAmAMthI bahAra kare. | 'vyutkrAMti' e prajJApanAnuM chaThuM pada che. tyAM udvartanA adhikAramAM A sUtra che . * x * gautama ! nairayika ke devamAM utpanna thato nathI, tiryaMca ke manuSyamAM utpanna thAya che. utpala kezaratA-ahIM kesara eTale karNikAnI pharato avayava, ahIM kaNikA eTale bIjakoza, buika jemAMthI pAMdaDA phUTe che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11-499 che zataka-11, uddezo-rU"zAlUka" che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-499 - bhagavan! ekapatraka zAlUka eka jIvavAnuM che ke aneka jIvavALuM ? gautama! eka jIvavALuM che, e pramANe utpala uddezaka vakatavyatA saMpUrNa kahevI. yAvata anaMtavAra, viroSa A * zarIravagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI dhanuSapRthakatva. bAkI pUrvavata. bhagavA te oma ja che, ema ja che. 1rara bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kuMbhika uddeza vakatavyatA saMpUrNa kahetI. bhagavad ! te ema ja che. che zataka-11, uddezo-6-"pA" che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-503 - bhagavana! ekapatraka pau, ekajIvaka ke aneka jIvaka che ? e pramANe utpala uddezaka vakatavyatA saMpUrNa kahevI. bhagavana! ema ja che. che zataka-11, uddezo-3-"palAza" che. X - X - X - X - X - X -- - * sUtra-500 : bhagavAna ! ekajhaka palAza ekajIvaka che ke anekajIvaka ? ahIM utpa+ uddezAnI vakatavyatA saMpUrNa kahevI. vizeSa A * zarIranI avagAhanA jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga, utkRSTathI gAupRthakatva, temAM devo na upaje. vesthAmAM * bhagavana! te jIvo, kRSNalI , nIlaleyI ke kApotaleksI che ? gautama ! kRSNa-nIla ke kApota vecInA 26 bhaMgo. bAkI pUrvavat bhagavad ! te ema ja che, oma ja che. $ zataka-11, uddezo-7-"karNika" che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-504 - bhagavAna ! ekabaka karNika zuM eka jIva che? e badhuM saMpUrNa pUrvavata kahe. * * bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. zataka-11, uddezo-8-"nalina" che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-505 - bhagavAna ! ekapatraka nalina eka jIva che ? e badhuM saMpUrNa pUrvavata cAvatu anaMtavAra kahevuM - bhagavana! te ema ja che (2). * vivecana-499 thI pa05 [uddezA-ra thI 8) 'zAlUka' Adi sAta uddezA prAyaH utpala uddezaka samAna AlAvAvALA che. vizeSa vaLI je che, te sUtrasiddha ja che. vizeSa e ke - je kahyuM ke - "devomAM utpanna thatAM nathI", teno A artha che - utpalamAM devamAMthI cyavela utpanna thAya che, tema kahyuM, te ahIM 'palAza'mAM utpanna na thAya tema kahevuM. kemake tenuM apazaratatva che, te prazasta utpalAdi vanaspatimAM utpanna thAya che. - - tathA lesyAdvAramAM "Ama kahevuM" e vAkya zeSa che. te ja dazavi che - jo tejolezyA yukata deva, devabhavathI cyavIne vanaspatimAM utpanna thAya, tyAre temAM tejalezyA prApta kare che. pUrvokta yukitathI palAzamAM, devatva choDIne utpanna na thAya, tethI ahIM tejolezyA saMbhavatI nathI. tenA abhAve Adha traNa lezyA ja hoya che. temAM 26 bhaMga che. A uddezakomAM vaividhyanA saMgraha mATe traNa gAyA che - zAlUkamAM dhanuSa pRthad, palAzamAM gAu pRthakad, bAkInA cha emAM adhika 1000 yojana che... kuMbhika ane nAsikamAM varSapRthakatva sthiti jANavI, bAkInA chamAM 10,000 varSa che... kuMbhika, nAlika, palAzamAM traNa vaizyA hoya che, bAkInA pAMcamAM cAra vaizyAo hoya che. che zataka-11, uddezo-4-"kuMbhika" che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-501 - bhagavAna ! ekabaka kuMbhika jIva, okajIvaka ke anekajIvaka ? e pramANe jema palAza-uddezamAM kahyuM tema kahevuM. vizeSa A * sthiti jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI varSa pRthakrad. bAkI pUrvavata. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. che zataka-11, uddezo-pa-"nAlika" che . - X - X - X - X - X - X - * sUtra-502 - bhagavAna ! okajhaka nAlika, okajIvaka ke anekajIvaka che ? e pramANe Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/9/506 thI 508 dma zataka-11, uddezo-9-'zivarAjarSi' - * -- x -- x -- x -- x -- x 123 0 utpala Adi padArtho nirUpyA. AvA artho sarvajJa ja yathAvat jANavA samartha che, bIjA nahIM, jema dvIpa-samudranA jJAna mAphka zivarAjarSi - A saMbaMdhathI zivarAjarSi saMbaMdhI navamo uddezo kahe che - * sUtra-506 thI 508 7 [56] te kALe, te samaye hastinApura nAme nagara hatuM . varNana. te hastinAgapura-nagaranI bahAra IzAna khUNAmAM sahasrAmavana nAmo udhAna hatuM, te sarvaRtunA puSpa-phaLathI samRddha hatuM, te rahya, naMdanavana samAna suzobhita, sukhada-zItala chAyAvALuM, manorama, svAdu phaLa yukta, arkaTaka, prAsAdIya yAvat pratirUpa hatuM. te hastinApura nagaramAM ziva nAme rAjA hato. te himavaMta parvata samAna mahAna hato ItyAdi varNana karavuM. te zivarAjAne dhAriNI nAme devI (rANI) hatI. teNI sukumAla hAtha-pagavALI hatI Adi varNana karavuM. te ziva rAjAno putra ane dhAriNIno Atma ja evo zivabhadraka nAme kumAra hato. te sukumAra hato ItyAdi sUryakAMta samAna kahevuM yAvat te nirIkSaNa karato-karato vicarato hato. tyAre te zivarAjAne anya koI divase, pUrva rAtri ane apara rAtrinA madhyAhla kALa samayamAM rAjyanI dhurAne ciMtavatA, A AvA prakArano abhyarthita yAvat saMkalpa utpanna thayo - A mArA pUrva punyano prabhAva che, ItyAdi tAmalinA kathanAnusAra jANavuM. yAvat huM putrathI, pazuthI, rAjyathI, rASTrathI, baLa (sainya)thI, vAhanathI, kozathI, koSThArathI, nagarathI, aMtaHpurathI vRddhi pAmI rahyo chuM. vipula-dhana, kanAMka, ratna cAvat sArabhUta dravya dvArA atI-atI abhivRddhi pAmI rahyo chuM. to zuM huM pUrva puNyonA phaLa svarUpa yAvat ekAMtasukhano upayoga karato vicaruM? have mArA mATe e zreyaskara che ke jyAM sudhI huM hiraNyAdithI vRddhi pAmI rahyo chuM yAvat abhivRddhi pAmI rahyo chuM yAvat sAmaMtarAjAo paNa mane vazavartI rahyA che, tyAM sudhImAM kAle prabhAta thatAM yAvat jAjvalyamAna sUryodaya thatAM huM ghaNI loDhI, lohakaDAI, kaDachA, tAMbAnA tApasocita bhaMDaka ghaDAvIne, zivabhadrakumArane rAjyamAM sthApIne, te ghaNAM loDhI, loha kaDAI, kaDachA, tApasane ucita tAMbAnA bhaMDaka grahIne je A gaMgAphaLe vAnaprastha tApasa che - - - jevA ke agnihotrI, pautika, kojhika, yAjJika, zrAddhi, sthAlika je daMtapakSAlaka, unmajjaka, saMmaka, nimaka, saMpakSAlaka, urdhvakajhUTaka, adhokaDUcaka, dakSiNaphUlaka, uttakUlaka, zaMkhadhamaka, kUla dhamaka, mRgalubdhaka, hastitApasa, nAna karyA vinA bhojana na karanArA, pANImAM rahenArA, vAyumAM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 rahenArA, jalavAsI, vastra (maMDapa)vAsI, bhUbhakSI, vAyubhakSI, zevALabhakSI, mUlAhArI, kaMdAhArI, pAhArI, puSpAhArI, phalAhArI, bIjAhArI, parisaDita kaMdamUla-chAla-pAna-puNyA-phalAhArI, uDI, vRkSamULa nivAsI, vAlavAsI, vakrAsI, dizAkSika, tApanAthI paMcAgni tApathI tapanArA, aMgArAthI tapAvI zarIrane kASTha banAvI denArA, kaMDuM soliya jevA, kASTha soliya jevA potAnA AtmAne yAvat karAnA vicare che. jema 'utavAImAM kahyuM tema yAvat vicare che. temAM je dizApokSika tApasa che, temanI pAse muMDa thaIne dizApokSika tApasapaNe pratajita thaIza, rjita thaIza, pravrujita thaIne A AvA prakAre abhigrahane grahaNa karIza. mAvajIvana niraMtara chaTTha-chaTThanI tapasyAthI dikravAla tokamathI urdhva bAhu rAkhIne yAvat viharIza ema vicAre che, e pramANe vicArIne bIje divase yAvat sUrya jAjvalyamAna thatAM, ghaNI loTI, loha kaDAI sAvat ghaDAvIne kauTuMbika puruSone bolAve che. teone Ama kahyuM - o devAnupiyo ! hastinAgapura nagarane aMdara ane bahArathI Asita yAvat sApha karAvIne jaNAvo. tyAre te ziva rAjAe bIjI vakhata kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI zivabhadrakumAranA mahArtha, mahAI, mahArTa, vipula rAjyAbhiSekanI sAmagrI upasthApita karo. tyAre te kauTuMbika puruSoe te pramANe upasthApita karI. tyAre te ziva rAjAe aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka sAvat saMdhipAla sAthe parivarIne zivabhadrakumArane uttama siMhAsane pUrvAbhimukha besADe che, besADIne 108 suvarNanA kaLazothI yAvat 108 mATInA kaLazo vaDe sarvaRddhi vaDe yAvat nAda vaDe mahAtmahAna rAjAbhika vaDe abhisiMcita karo, karIne pIMchA jevA sukumAla, surabhi gaMdha kAsAyika vastrathI zarIrane luMcho, luMchIne sarasa gozISa caMdanathI lIdho. e pramANe mAlinI mAphaka alaMkArita karo, yAvat kalpavRkSanI samAna alaMkRt ane vibhUSita karyo. karIne, be hAtha joDI cAvat zivabhadrakumArane jaya ane vijaya vaDe vadhAve che. jya-vijaya vaDe vadhAvIne, tevI ISTakAMta-piya (vANi vaDe) jema utavAImAM koNikane kahyuM tema ahIM kahevuM yAvat paramANu pALanAra thAo, ISTajanothI saMpavRitta thaIne hastinApura nagaranA tathA bIjA ghaNAM grAma-AkarUnagara yAvat vicAro, ema kahIne jaya-jaya zabdano prayoje che. tyAre te zivabhadrakumAra rAjA thayo, te himavaMta parvata jevo mahAna thayo Adi varNana karavuM yAvat vicare che. tyAre te zivarAjA anya koI divase zobhana tithi-karaNa-divasa-muhUrtanakSatramAM vipula azana-pAna-khAdima-svAdima taiyAra karAvyA. karAvIne mitrajJAti-nika yAvat parijanane, rAjAo tathA kSatriyone AmaMtre che. AmaMtrIne 124 - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/9/pa06 thI 508 15 126 pachI snAna karyuM yAvata zarIre vilepana karyuM, bhojana veLAe, bhojana maMDapamAM uttama sukhAsana upara beTho. te mitra, jJAti, nijaka, svajana yAvat parijana, rAja ane kSatriyo sAthe vipula Azana-pAna-dima-vAdima ItyAdi tAmalInI mAphaka karIne vAvata satkAra, sanmAna karyA. satkArIne-sanmAnIne, te mitra, jJAti yAvat parijana, rAjA ane kSatriyone tathA zivabhadra rAjAne pUche che. pUchIne ghaNAM loTI, lohakaDAI, kaDachA yAvat bhAMDa laIne je A gaMgAkUlake vAnaprastha tApaso che, te badhuM cAvatu temanI pAse muMDa thaIne dizApokSika tApasapaNA pratajita thayo, pratajita grahaNa karatAM ja A AvA prakArano abhigraha grahaNa kare che . mAre jAvajIva chaThTha karavo ItyAdi purvavatu ko yAva4 abhigraha grahaNa karIne pahelo chatA svIkArIne vicare che. tyAre te zivarAjarSi pahelA chaOM tapanA pAraNAmAM AtApanA bhUmithI utare che, AtApanA bhUmithI utarIne valkalanA vastro paherIne jyAM potAnI kuTIra hatI, tyAM Ave che. tyAM AvIne kiDhiNa ane kAvaDa le che. laIne pUrva dizAne prekSita karI, pUrva dizAnA somalokala (ne saMbodhIne kahyuM) prasthAne pasthita evA mane-ziva rAjarSinI rakSA karo - rakSA karo. tyAM je kaMda, mULa, vacA, jha, puSa, phaLa, bIja, harita che, te levAnI mane anujJA Apo. ema karIne pUrva dizAmAM avalokana karyuM karIne tyAM je kaMda yAvat harita hatA, tene grahaNa kare che. kAvaDanI kiDhiNamAM bhare che. bharIne darbha, kuza, samidhA ane vRkSanI zAkhAvALIne vIdhA. tyArapachI jyAM potAnI kuTIra che, tyAM Ave che, AvIne kiDhiNa-kAvaDane rAkhe che. rAkhIne vedikAne pramArje che. pramAjIne lipaNa-saMmArjana kare che. karIne darbha ane kaLazane hAthamAM laIne jyAM gaMgA mahAnadI che, tyAM Ave che. gaMgA mahAnadImAM avagAhana karyuM, karIne jaLathI dehazuddhi karI, karIne jaLa krIDA karI, karIne jaLathI (zarIrano) abhiSeka karyo. karIne Acamana Adi karI, svaccha ane parama pavitra thaIne deva ane pitRkArya saMpanna karyuM, darbha ane kaLaza, hAthamAM laIne gaMgA mahAnadIthI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne jyAM potAnI kuTIra hatI tyAM Avyo, tyAM AvIne darbha-kuzaretI vaDe vedI banAvI. vedI banAvIne zaraka vaDe araNine ghasI, ghasIne agni pragaTAvyo. ani saLagatA anine saMyukyo, temAM kASThanI samidhA nAMkhI, kASThasamidhA nAMkhIne anine prajavalita karyo, karIne aninI jamaNI bAju A sAta vastuo rAkhI. [50] sakathA, valkala, sthAna, zayyA, bhAMDa, kamaMDala, daridaMDa tathA potAnuM zarIra. - * pachI madha, ghI, cokhAno agnimAM havana karyo ane caramAM balidravya laIne bali vaizyadevane arpaNa karyA, atithi pUrA karI. pUjA karIne pachI ziva rAjarSio pote AhAra karyo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 [Ne8tyArapachI te zivarAjarSie bIjI vakhata chaThTha tapa svIkAryo, visarI rahyA che. tyAre te zivarAjarSi bIja chaThTha tapanA pAraNe tApanA bhUmithI nIce utaryA, utarIne pahelA pArA mAphaka badhuM kahevuM. vizeSa e ke dakSiNadizAne pore che. pokSita karIne (kahyuM) he dakSiNa dizAnA cama lokapAla A prasthAne pasthita Adi pUrvavatu e rIte AhAra kare che. tyAre te zivarAjarSi trIja chaThTha tapane svIkArIne vicare che, tyAre te zivarAjarSi, Adi pUrvavat vizeSa A - he pazcima dizAnA varuNa lokapAla ! prasthAne sthita Adi pUvita rAvatu AhAra kare che. tyAre te zivarAjarSi cothA cha tapane svIkArIne vicare che. tyAre te zivarAjarSi, cothA chaThTha tapane Adi parvavatuM. vizeSa - uttara dikSa prokSita kare che, he uttara dizAnA vaizramaNa lokapAla! prasthAne sthita zivanI rakSA karo, bAkI pUrvavat cAvatu pachI AhAra kare che. tyAre te zivarAjarSi 9 chanA niraMtara tapathI dizAcakavAla vaDe yAvatuM AtApanA letA, prakRtibhadratA yAvatuM vinItatAthI anya koI divase tad avaraka karmanA kSayopazamathI IhA-apoha-mANA-gaveSaNA karatA vibhaMga nAmaka AjJAna utpanna thayuM. teo te satpaNa vilaMgajJAnathI A lokamAM sAta dvIpa, sAta samadrane jovA lAgyA. tenAthI AgaLa te jANavA ane dekhatA na hatA. tyAre te zivarAjarSine A AvA prakArano abhyAti yAvatu saMkalpa utpanna thayo - mane atizaya jJAna-darzana samutpanna thayA che, e rIte nizcayathI A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samadro che, tyArapachI dvIpa, samadrano viccheda che. evo vicAra karyo, karIne AtApanA bhUmithI utaryA, utarIne valkala, varu dhAraNa karI potAnI kuTIra AvyA. AvIne ghaNAM ja loDhI, lohakaDAI, kaDachI yAvatu bhAMDa kiDhiNakAnamAM lIdhA. laIne jyAM hastinApura nagara, jyAM tApasono Ama hato, tyAM AvyA. AvIne upakaraNAdi mUkyA, hastinApura nagaramAM zRMgATaka, trika yAvatuM paLomAM ghaNAM lokone A pramANe kahe che yAdd prarUpe che - he devAnapiyo . mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayA che. nizcayathI A lokamAM yAvata sAta-sAta dvIpa ane samudro che. tyAre te zivarAjarSinI pAse A vRttAMta sAMbhaLIne, avadhArIne hastinApura nagare zRMgATaka, zika cAvatuM mArgamAM ghaNAM loko paraspara e pramANe kahe che cAva4 prarUpe che. kharekhara, he devAnupiyo ! zivarAjarSi Ama kahe che yAvatuM parUpe che - he devAnupiyo mane atizaya jJAna-darzana yAvatuM pachI dvIpa, samudrono viccheda che. te kema mAnavuM? te kALe, te samaye svAmI padhAryA yAvatuM udA pAchI gaI. te kALe, te samaye, bhagavaMta mahAvIranA jyeSTha ziNa jema bIjI zatakamAM ninya uddezakamAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/9/506 thI 508 kahyuM tema yAvat bhramaNa karatAM ghaNAM lokonA zabdo sAMbhaLyA, ghaNAM loko paraspara Ama kahe che yAvat parUpe che - kharekhara, he devAnupiyo ! zivarAjarSi Ama kahe che yAvat prarUpe che - he devAnupiyo ! yAvat pachI dvIpa, samudrano viccheda thAya che, te kevI rIte bane ? tyAre gautamasvAmIe ghaNAM loko pAse A vRttAMta sAMbhalIne, samajIne sAvat zraddhAvALA thaIne nigrantha uddezaka mAphaka (pUchyuM) yAvat pachI dvIpa-samudrano viccheda thAya che, bhagavan ! e kevI rIte mAnavuM ? gautamAdine AmaMtrIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre, gautamasvAmIne A pramANe kahyuM - he gautama ! je ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che, ItyAdi badhuM kahevuM - x " yAvat hIpa-samudrano viccheda thAya che - 4 - yAvat zivarAjarSi kahe che te - 4 - mithyA che. he gautama ! huM ema kahuM chuM yAvat parUSu chuM - e pramANe, jaMbudvIpa Adi dvIpo, lavaNa Adi samudro eka sarakhAvRtta saMsthAnavALA, vistAramAM aneka prakAranA che, ema ja rIte jIvAbhigamamAM yAvat svayaMbhUramaNa samudra paryanta he zramaNAyuSo ! A tiliokamAM asaMkhya dvIpasamudro che. jaMbudvIpa dvIpamAM he bhagavan ! varNasahita-varNarahita, gaMdha sahita-gaMdharahita, rasasahita-rasarahita, sparzasahita-sparzarahita dravyo paraspara baddha, paraspara dhRSTa yAvat paraspara saMbaddha che ? hA, che. bhagavan ! lavaNasamudramAM varNasahita-varNarahita, gaMdhasahita-gaMdharahita yAvat parasparasaMbaddha dravyo che ? hA, che. 123 bhagavan ! dhAtakIkhaMDa dvIpamAM varNasahita Adi pUrvavat dravyo yAvat svayaMbhUramaNa samudramAM dravyo che ? hA, che. tyAre te moTI-mahAnu-mahat paryAdA, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse A arthane sAMbhalIne avadhArIne harSita, saMtuSTa thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI-namIne, je dizAmAMthI AvI hatI. tyAM pAchI gaI. tyAre hastinApura nagaramAM zrRMgATaka yAvat mArgomAM ghaNAM loko paraspara ema kahevA yAvat prarUpavA lAgyA ke he devAnupiyo ! je zivarAjarSi ema kahe che - yAvat parUo che ke - x - tene atizaya jJAna-darzana upajyA che yAvat te artha, samartha nathI. bhagavaMta mahAvIra Ama kahe che yAvat rUpe che - e pramANe A zivarAjarSine niraMtara chaTTha-chaThTha tapa karatA yAvat - 4 - 4 - samudro, te mithyA che. bhagavaMta mahAvIra kahe che jaMbuddhIpAdi dvIpo, lavaNAdi samudro yAvat asaMkhyAtA dvIpa-rasamudro he zramaNAyuSo ! kahyA che. tyAre te zivarAjarSi ghaNAM loko pAsethI A arthane sAMbhaLI, avadhArIne zaMkita, kAMkSita, vicikitmika, bhedasamApanna, kaleza rAmAyaNavALo yAvat thayo. - - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te zivarAjarSi zaMkita, kAMkSita yAvat lezavALo thatAM, tenuM vibhaMga ajJAna jaldIthI naSTa thaI gayuM. tyAre te zivarAjarSine A AvA prakArano abhyarthita yAvat saMkalpa upajyo ke - A pramANe Adikara tirthaMkara zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat sarvajJa, sarvadarzI, AkAzagata cakra vaDe yAvat sahasrAmavana udhAnamAM sathApatirUpa avagraha laI yAvat vicare che - tathArUpa arahaMta bhagavaMtonuM nAma-gotra zravaNa paNa mahA phaLadAyI che Adi jema uvavAI mAM kahyuM, huM jAuM ane bhagavaMta mahAvIrane vAMdu yAvat paryApAsanA karuM. A mane A bhava ane parabhave paNa zreyaskara thaze, A pramANe vicAre che, vicArIne jyAM tApaNAzrama che, tyAM Ave che, tyAM AvIne tApasAzramamAM praveze che. pravezIne ghaNAM loDhI, lohakaDAI, sAvat kiDhiNa-kAvaDa le che, laIne tApasAzramathI nIkaLe che, nIkaLIne vibhaMgajJAna rahita te zivarAjarSi hastinApura nagaranI vaccovacathI nIkaLe che, nIkaLIne sahasrAmavana udhAnamAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che, AvIne bhagavaMtane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, vAMdI, namIne atinIkaTa nahIM-atidUra nahIM evA sthAne yAvat aMjali joDIne paryupAse che. 128 tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra zivarAjarSine ane moTI paryAdAne (dharma kahe che). sAvat AjJAnA ArAdhaka thAya che. tyAre te zivarAjarSi bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, avadhArIne skaMdakanI mAphaka IzAna khUNAmAM jaIne, ghaNAM loDhI, lohakaDAI yAvat kiDhiNa-kAvaDane ekAMtamAM mUke che, mUkIne svayaM ja paMcamuSTI loya kare che. bhagavaMta mahAvIra pAse RSabhadattanI mAphaka dIkSA lIdhI. tenI jema ja agiyAra aMgone bhaNyo. tenI jemaja sAvat sarvaduHkhathI mukta thayo. * vivecana-506 thI 508 : mA mivaMta - varNana, dvArA himavaMta parvata samAna mahAt, malaya-maMdaramahendra samAna ItyAdi rAjAnuM varNana kahevuM tema sUcavyuM che. temAM mahAhimavAnanI jema bIjA rAjAnI apekSAe mahAt, malaya, meru e baMne parvata vizeSa che. mahendra eTale devarAja zakrAdivat. * X * suSumAna varNana - enA dvArA - jenA hAthapaga sukomaLa che, ItyAdi rANInuM varNana kahevuM, ema sUcavela che - - sUryakAMtanI mAphaka sukumAla yAvat vicare che, teno A artha che - sukumAla hAtha-pagavALo, lakSaNa-guNa-vyaMjanathI yukta ItyAdi tathA rAjapuztrIya mAphaka sUryakAMta rAjakumAranA varNana mujabanuM varNana karavuM. te pramANe ahIM A saMbaMdha joDavo - te zivabhadrakumAra yuvarAja hato, zivarAjAnA rAjya, rASTra, baLa, vAhana, koSa, koSThAgAra, pura, aMtaHpura, janapadanuM svayaM nirIkSaNa karato vicare che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/9/pa06 thI 508 129 vAnaprastha eTale vanamAM thAya te vAna, temAM prasthAna-rahevuM te jene che te vAnaprastha athavA brahmacArI, gRhastha, vAnaprastha, yati e cAra lokaprasiddha Azrama, temAM bIjA AzramamAM vartato te vAnapatha. tApaso-agnihogika, vAdhArI, kyAMka joya ne badale sattA pATha che, tyAM paNa A ja artha che. nag[ 3vavA - A atideza vaDe A pramANe jANavuM - kogika, yAjJika, zrAddhi, sthAlakI, kaMDIdhArI, phaLa bhojI, snAna karanAra, saMmArjana karanAra, DUbakI lagAvanAra, mATI gaDIne nahAnArA, gaMgAnA dakSiNa taTe rahenAra, uttama taTe rahenArA, zaMkha vagADIne bhojana karanArA, kinAre rahI zabda karanArA, haraNamAM lubdha, hAthI mArIne AjIvikA karanArA, daMDa uMco karIne cAlanArA, dizAnI pUjA karanArA, valkala vaghArI, maMDapamAM rahenArA, pANImAM rahenArA, vRkSamUle rahenArA, pANI bhakSaNa karanArA, vAyubhakSI, rovALamakSI, mUla-kaMda-chAla-pAna-puSa-phaLa-bIja Adi khAnAra, jaLamAM snAna karavAthI kaThora gAmavALA, AtApanA vaDe paMcAgni tapa karanArA, aMgArA ke bhADabhuMjAthI zarIrane pakAvanArA * * * * * * * celavAsIne badale kyAMka velavAsI evo pATha che, teno artha che samudranI veLAnI najIka vasanArA, jaLavAsI-pANImAM DubIne rahenArA ItyAdi. ahIM manarfmayadiUTgAyano artha che, jeo snAna karyA vinA bhojana karatA nathI, snAna karIne kaThora zarIrI thAya che. ema vRddha vyAkhyA che. kyAMka nanAmaseja mApUra evo pATha paNa jovA maLe che, teno artha upara mujaba thAya che. visA vakavAnar tavAne - eka pAraNAmAM pUrva dizAmAM je phaLAdi che, tene laIne khAnArA, bIjA pAraNAmAM dakSiNa dizAmAM, e pramANe dizAyavAlathI jemAM tapa karma ane pAraNuM karavuM, artha thAya che, te tapa karma dikavAla tapokarma che, ema kahevAya che * x - tAruM rUTTa Adi, ahIM "jema uvavAImAM kahyuM tema" ema lakhela che, tenAthI A pramANe jANavuM - manojJa, maNAma cAvat valsathI anavarata abhinaMdAtA, abhistavAtA A pramANe kahyuM - jaya jaya naMdA, jaya jaya bhaddA. tamAruM kalyANa thAo. he putra ! na jItelAne jIto, jitelAnuM pAlana karo, jitanI madhye vaso, nA jItelA zatrupakSane jIto, jitelA mitrapakSanuM pAlana karo, jitela vino madhye vaso. he deva ! svajano madhya IndranI jema, tArA madhye caMdranI jema, nAma madhye dharaNanI jema manuSyo madhya bharatanI jema, ghaNAM varSo, ghaNAM so varSo, ghaNAM hajAra varSo, ItyAdi (Azirvacana) kahe che. vAhanavaO * vakalamAMthI banela vAlkala. te vastra dhAraNa karyA che jeNe te vAkalavaanivasita. 346 - kuTIra, tApasagRha. vidaurarzthA - kiDhiNa eTale vAMsanuM banela tApasa mATenuM bhAjana vizeSa. tenA bhArane vahenAra yaMtra te kiDhiNasAMgAyika, HTTya - lokapAla. tyAre paNa * paraloka sAdhana mArgamAM [11/9] 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pravRta athavA phalAdi lAvavAnA gamanamAM pravRta zivarAjarSi. A * mULa sahitanuM ghAsa, musa - mULarahita ghAsa, mAdA - lAkaDA, samidha. pattAno che. vRkSanI zAkhAne vALIne patro levA te. veviDa - vedikA eTale devArcana sthAna, vani-bahumArikA, tene pramArje che. vartavAmam re - chANa vagerethI upalepana, pANI vaDe saMmArjana ke zuddhi karavI. ramavAnaHIOANa - jenA hAthamAM darbha ane kaLaza che te. tathA sAmasAmava7sahaOTU - pATha kyAMka che, teno artha che - darbha vaDe bharelo je kaLaza, te jenA hAthamAM che te. namakanA - pANI vaDe deha zuddhi mAtra strI - dehazuddha thavA chatAM pANI vaDe kriDArata. nanAmaya - pANI reDavuM te. mAyaMta - jaLano sparza, yovanA * azuci dravyo dUra karavAthI. zuM thAya? paramazUcibhUta thaIne devone ane pitRne jala aMjali devArUpa kRtya jeNe karela che te. tathA zaka vaDe kASThane ghasIne - nirmanzanIya kASThane ghase che, pachI gAthA che, te A pramANe sAta aMgone sArI rIte sthApe che - sakathA, valkala Adi. temAM saMthA - te samaye prasiddha upakaraNa vizeSa, sthAna-jyotisthAnake paNa sthAna, zasyA upakaraNa, lAkaDAno daMDa ane potAne. 26 - bhAjana pAtra vizeSa, temAM pakAvAtuM dravya paNa caru ja kahevAya che. te caru eTale bali. tathati - rAMdhe che. bali vaDe vaizvAnarane pUje ce. atithiAgaMtukanI pUjA kare che. te kema mAnavuM ? ahIM kanya zabda vitarka arthamAM che. bIjA zatakano pAMcamo uddezo, te nirjhanya uddezaka. eka vidhi-prakAra vaDe vidhAna-vyavasthAna jemAM che te, kemake badhAM samudravRtta che. vistAramAM badhAM eka ekathI AgaLanA krame bamaNAM thatAM jAya che. A pramANe jema jIvAbhigamamAM kahyuM che te - tenA vaDe Ama kahe che - bamaNAM bamaNAM vistaratA evA avabhAyamAna thatA evA athati zobhatA taraMgavALA, samudranI apekSAe A vizeSaNa che. ghaNAM utpala, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra, sahayapatra, lApatra, praphUla kezarAyukta - eTale - jenI kezarA vikasita thayelI che, tenAthI saMyukta. temAM utpala eTale nIlopalAdi. kumuda - caMdra vikAsI, puMDarIka - zveta, bAkInA pado rUDhithI jANavA. savarNAdi-pudgala dravyo, avaNiida - dhamastikAyAdi. amabaddha - paraspasthI gADha AzleSavALA. annamannapuDhAI-parasparathI gADha dhRSTa. ahIM cAvatu zabdathI A pramANe jANavuM - anyo nya baddha-skRSTa, anyonya saMbaddhatAthI rahela che. tAvamAmada - tApasano maTha. - ahIM zivarAjarSinI siddhi kahI, tene saMhananAdi vaDe nirUpatA have Ama kahe che - Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/9/509 - sUtra-509 : bhagavan ! ema maMtrIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana, namaskAra karyA. karIne A pramANe kahyuM - bhagavan ! siddha thanAra jIva kyA saMghayaNamAM siddha thAya che ? gautama! vaRSabhanArA saMghayaNamAM siddha thAya che. e pramANe utavAImAM kahyA mujaba saMghayaNa, saMsthAna, utva, Ayu, parivahana, e pramANe saMpUrNa siddhikaDikA kahetI, yAvat avyAbAdha zAzvata sukhane siddho anubhave che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-509 : 131 lAghavatA mATe atideza karatAM kahe che - vam - anaMtara darzAvela. AlAvAthI, jema uvavAImAM siddhone AzrIne saMhananAdi kahyA, te pramANe ahIM paNa kahevA. temAM saMghayaNAdi dvAronA saMgraha mATe gAthAno pUrvArdha kahyo che - saMghayaNa, saMsthAna, uccatva, Ayu, parivasana. temAM saMghayaNa kahyuM, saMsthAnAdi A pramANe - chamAMthI koIpaNa saMsthAne siddha thAya. uccatvamAM jaghanyathI sAta hAtha pramANa, utkRSTathI 500 dhanuSu, AyuSya-jaghanyathI sAtireka ATha varSa, utkRSTa pUrvakoTi pramANa. parivasanaratnaprabhAdi pRthvI, saudharmAdithI ISat prAbhAra sudhInA kSetravizeSanI nIce siddho na vaMse. paraMtu sarvArtha siddha mahAvimAnanI uparitana rUpikAnA agra bhAgathI uMce 12 yojana gayA pachI ISadghAbhArA pRthvI je 45 lAkha yojana pramANa laMbAI-pahoLAIthI che, varNathI zveta, atyaMta ramya che, tenA upara yojane lokAMta che, te yojananA uparanA galyUtanA uparanA chaThThA bhAge siddho vase che. e pramANe siddhi svarUpa pratipAdanapara vAkya paddhati kahevI, ahIM parivasana dvAra cAvat arthathI kiMcit darzAvyu, tenA pachI A pramANe che - siddho kyAM pratihata thAya che ? siddho kyAM pratiSThita che? ItyAdi. -- avyAbAda sukha Adi A, gAthAno uttarArdha jANavo. gAthA A pramANe - sarvaduHkha jenA naSTa thayA che tevA, jAti-jarA-maraNa-baMdhanathI mukta, avyAbAdhazAzvata sukhane anubhave. dma zataka-11, uddezo-10, "loka' ja -- * - * -- * - * -- * - * -- 0 navAmAM uddezAne aMte lokAMte siddha parivasana kahyuM, tethI lokasvarUpa ja dazamA uddezAmAM kahe che. - sUtra-510 - rAjagRhe yAvat A pramANe kahyuM - bhagavan ! loka keTalA bheTe che ? gautama ! cAra bhede - dravyaloka, kSetraloka, kALaloka, bhAvaloka. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavan ! kSetraloka keTalAM bhede che ? gautama ! traNa bheTe. - adhauloka kSetraloka, tichalioka kSetraloka, urdhvaloka kSetraloka. bhagavan ! adholoka kSetraloka keTalA bheTe che ? gautama ! sAta bhede - ratnaprabhA pRthvI adholoka kSetraloka yAvat adhaHsaptamI pRthvI bhagavan ! tichalioka kSetraloka keTalA bhede che? gautama ! asaMkhyAta bhede che. jaMbudvIpa tichalioka kSetraloka yAvat svayaMbhUramaNa samudra tichalioka kSetraloka. bhagavan ! urdhvaloka kSetraloka keTalA bheTe che ? gautama ! paMdara bhede - saudharma kalpa urdhvaloka kSetraloka yAvat acyuta urdhvaloka kSetraloka, traiveyaka vimAna urdhvaloka, anuttaravimAna ISapA mArApRthvI bhagavan ! dholoka loka kayA saMsthAne saMsthita che ? gautama ! trA AkAre... bhagavan ! tirthAloka kSetraloka kayA AkAre rahela che ? gautama ! jhallarI AkAre che. bhagavan ! urdhvaloka kSetraloka pRcchA. urdhvamRdaMgAkAre rahela che... bhagavan ! loka kayA AkAre rahela che ? gautama ! supratika AkAre che. nIce vistIrNa, vacce saMkSipta, jema zataka-7 nA uddezA-1mAM kahyuM tema yAvat aMta kare che. bhagavan ! aloka kayA AkAre che ? gautama! polA goLAnA AkAre che. 132 bhagavan ! adholoka kSetralokamAM jIva, jIvadeza, jIvapadeza che? jema aindrI dizAmAM kahyuM, tema saMpUrNa kahevuM yAvat ddhA samaya. bhagavan ! tichalioka kSetralokamAM zuM jIva Adi che ? e ja pramANe kahevuM. e rIte urdhvaloka kSetralokamAM paNa kahevuM. vizeSa e ke - arUpI cha bhede che, AvA samaya nathI... bhagavan ! lokamAM jIvo che? jema bIjA zatakamAM, asti uddezakamAM lokakAzamAM kahyuM, tema kahevuM. vizeSa A arUpInA sAte bheda kahevA yAvat adhamastikAyanA pradezo che, AkAzAstikAya nathI, AkAzAstikAyanA deza, pradeza, addhA samaya. bAkI pUrvavat. bhagavan ! lokamAM zuM jIvA jema astikAya uddezakamAM alaukAkAzamAM kahyuM, tema saMpUrNa kahevuM. yAvat anaMtabhAga nyUna bhagavan ! adholoka kSetralokamAM eka AkAza pradezamAM zuM jIva, jIvadeza, jIvapadeza, ajIva, ajIvadeza, ajIvapadeza che ? gautama ! jIva nathI, jIva deza, jIvapadeza che. jIva che, jIvadeza che, ajIvapadeza che. je jIva dezo che. te (1) niyamA ekendriya dezo che. athavA (2) ekendriya dezo ane beIndriya deza che. (3) athavA ekendriya dezo, beIndriya dezo che. e pramANe madhyama bhaMgane choDIne yAvat anindriya sudhI kahevuM. yAvat athavA (1) ekendriya dezo ane anindriya dezo, je jIva pradezo che, te niyamA ekendriya pradezo che, athavA (2) ekendriya pradezo ane beIndriya pradezo, (3) athavA ekendriyapadezo Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15-/10/10 133 ane beIndriyonA pradezo, e pramANe prathama bhaMga choDIne cAva4 paMcendriya aniyiomAM traNa bhaMga kahevA. je ajIvo che, te be bhede che - rUpI, arUpI. pI pUrvavatu. je arUpI jIva che, te pAMca bhede che . mistikAya nathI, (1) dhamastikAyanA deza, (2) dhamastikAyanA pradeza, e rIte (3-4) adhamastikAyanA deza ane pradeza. (5) addhA samaya. * * * tichalioka kSetralokanA, bhagavanuM ! eka AkAzapadezAmAM zuM jIvo che? adholoka kSetraloka mujaba jANavuM. e pramANe udloka kSetralokamAM paNa jANavuM. vizeSa e ke - temAM addhA samaya nathI. te kAraNe arUpI (jIva) cAra bhede kahyA. lokamAM, jema dholoka kSetralokanA eka AkAzaparadezamAM kahyuM. tema kahevuM. bhagavana ! alokanA eka AkAzapadezanI pRcchA, gautama ! tyAM jIva nathI, jIvadeza naell, ItyAdi pUrvavatu. cAvatu anaMta aCHSa guNothI saMyukta savakAzanA anaMtamAM bhAga nyUna che. dravyathI Adholoka holokamAM anaMta jIva dravyo, anaMta ajIbadravyo, anaMtA jIvAjIva dravyo che, e rIte tichaloka kSetralokamAM ane urvaloka homalokamAM paNa jANavuM. dravyathI alokamAM jIvadravyo nathI, ajItadravyo nathI, jIvAjIva dravyo nathI, e ajItadravya deza che yAvata savakAzanA anaMtamAM bhAga jUna che. kALathI dholoka galoka kadI na hato, tema nathI thAva4 nitya che, e pramANe Aloka sudhI jANavuM... bhAvathI adhooka-kSetralokamAM anaMtA vaNa pacayi che, ityAdi jema 'jhaMdaka"mAM kahyuM tema yAvat anaMtA agurulaghupacayio che, e pramANe yAvatu lokamAM che. bhAvathI alokamAM vapayayi nathI lAvatuM cAvatuM aMguraladhu yaya nathI, paNa eka ajIbaddhavyano deza che rAvatuM anaMta bhAga nyUna che. * vivecana-510 : dravyaloka-AgamathI, noAgamathI, temAM AgamathI dravyaloka, lokazabdAne jANe, paNa temAM anupayukta * x - 'maMgala'ne AzrIne dravyanuM lakSaNa kahe che - AgamathI maMgalazabdAnu vAsita anupayukta vaktA, tenA jJAnanI labdhithI, yukata hovA chatAM anupayukta te dravya noAgamathI jJazarIra, bhavya zarIra, tavyatirita bhedathI traNa prakAre. temAM lokazabdArthajJanuM zarIra jJAna apekSAthI bhUtaloka paryAyatAthI mRtAvastha che. - x - te zarIrarUpa dravyabhUta loka te jJazarIra dravyaloka, no zabda ahIM sarvaniSedhamAM che. tathA loka zabdArthane je jANaze, tenuM zarIra sacetana bhAviloka bhAvatvathI madhunA ghaDA mAphaka bhavyazarIra dravyaloka che. no zabda ahIta paNa sarvaniSedhamAM ja che. jJazarIra bhavyazarIra 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vyatirikta dravya loka dravyo dhamastikAyAdi. - kahyuM che ke jIva-ajIva, rUpI-arUpI, sapradeza-apradeza. nitya-anitya je dravya, tene dravyaloka jANavo. ahIM paNa no zabda sarvaniSedhamAM che kemake Agama zabdavAsyanA jJAnano sarvathA niSedha che. kSetrarUpa loka te kSetraloka. kahyuM che ke - AkAzanA pradezo uddha, adho, tichalokamAM che, tene jinezvare anaMta kSetraloka upadezyo che, tema tuM jANa. kALaloka - kALa eTale samayAdi, tapa je loka te kAlaloka, kahyuM che ke - samaya, AvalI, muhUrta, divasa, ahorAtra, pakSa, mAsa, varSa, yuga, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI parAvarta (kALaloka che.) bhAvaloka - be prakAre che. AgamacI, noAgamacI. temAM AgamathI lokazabdArthajJa, temAM upayukta bhAvarUpaloka te bhAvaloka. noAgamathI bhAva dArikAdi, tapaloka te bhAvaloka. kahyuM che ke- audayika, aupathamika, kSAyika, kSAyopathamika, pAriNAmika ane sAMnipAtika e cha bede bhAvaloka jANavo. ahIM no zabda sarvaniSedhamAM athavA mizravacana che. AgamanA jJAnapaNAthI kSAyika, kSAyopathamika jJAnasvarUpa bhAva vizeSathI ane mizravathI dayikAdi bhAvaloka, adholokarUpa kSetraloka te adholoka kSetraloka. A ATha pradeza rUcaka, tenA aghatana prataranI nIce 60 yojana yAvata ticha loka che, tenAthI pachI nIce sthita hovAthI adholoka che, te sAta rAja pramANa che... tiloka ogaloka - rUcakanI apekSAe nIce ane uparanA 600-600 yojana pramANa ticharUipANAthI tichaloka che, te rUpa je kSetraloka, te tiloka kSetraloka kahevAya che. urvaloka kSetraloka- tilokanI upara kaMIka nyUna sAta rAjapramANa, udbhAgavartitvathI urvaloka, tapa kSetraloka te udaMloka kSetraloka che. athavA nIce - azubha pariNAmanI bahalatAthI kSetranA anubhAvathI je lokamAM dravyo che, te adholoka che. tiryakramadhyama anubhAva keba - ati zubha nahIM, ati azubha nahIM, tadarUpa je loka, te tichaloka tathA zubhapariNAma bAdarAthI jemAM dravyo che, te udloka, kahyuM che - kSetranA anubhAvathI jyAM adho pariNAma che, dravyo azubha che, te kAraNe te adholoka kahevAya che ItyAdi. trapAkAra saMsthita * apoloka galoka zAvalAkAre che. jhallarI saMsthita - uMcAIthI a5, paNa vistArazrI moTo che mATe tichalioka phomaloka jhallarI AkAre che. udhaImukha evuM je mRdaMga, tenA AkAre rahela je che, te tathA zarAva saMpuTAkAra te urvaloka kSetraloka. supatiSThaka-x- tayAvidha loka sAdezya upaniyI. cAvatu zabdathI A pramANe - upara vizALa, nIce pathaMka saMsthAna saMsthita, madhye uttama vaja viNahika, upara uid mRdaMgAkAra saMsthita, evA zAzvatalokamAM nIce vistIrNa - 4 - utpanna jJAna-darzana dhAraka arahaMta, jina, kevalI je jIvane paNa jANe che, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/10/510 ajIvane paNa jANe che, tyArapachI siddha-buddha thaze ItyAdi. polA goLA AkAre vacce polA goLA AkAre che, kemake alokamAM "loka" polANa jevo lAge che. adholoka kSetralokamAM - jema aindrI dizA, tema saMpUrNa kahevuM. te zataka-10nA uddezA-1-mAM jema aindrI dizA kahI, tema adholokanuM svarUpa saMpUrNa kahevuM. te A rIte - bhagavan ! adholoka kSetralokamAM zuM jIvo, jIva dezo, jIvapradezo, jIvo, ajIvadezo, ajIva pradezo che ? gautama ! jIva paNa che, jIvanA deza ane pradeza paNa che. ajIva paNa che, ajIvanA deza ane pradezo paNa che ItyAdi. adholoka, tirthAlokamAM pUrve sAta prakAre arUpI kahyA H- dharma-adharma-AkAzAstikAyanA deza, pradeza ane kALa. urdhvaloke sUryaprakAza na hovAthI kALa nathI, tiAM ane adholokamAM sUrya prakAzano sadbhAva che. tethI (pahelAmAM) cha bheda ja kahyA. 135 lokamAM - jema bIjA zatakamAM "asti' uddezaka che, tema kahevuM lokAkAzamAM viSayabhUta jIvAdi kahyA, tema ahIM paNa kahevA. kevaLa ATaluM vizeSa che ke - tyAM arUpI pAMca bhede kahyA, ahIM sAtabhede kahevA. tyAM lokAkAzane AdhArapaNe vivakSA karI, tethI AkAzanA bheda tyAM kahyA nathI. ahIM loka astikAyasamudAyarUpa AdhArapaNe vivakSita che, tethI AkAzabheda paNa kahevA joIe, tethI sAta bheda che. te A rIte - lokamAM paripUrNa vidhamAna hovAthI dharmAstikAya che, dharmAstikAyanA deza hotA nathI, kemake dharmAstikAyano temAM sadbhAva che. dharmAstikAyanA tapatvI dharmAstikAyanA pradezo temAM hoya che, tethI be bheda thayA. e rIte adharmAstikAyanA paNa be bheda eTale kula-4. AkAzAstikAya nathI, kemake lokanuM A dezatvapaNuM che. AkAzanA deza hoya che, kemake te lokanA aMzatva rUpa che, lokanA pradeza hoya che, kALa hoya che. tethI-7. alokamAM - ahIM atideza che. te A rIte - bhagavan ! alokamAM jIva, jIvadeza yAvat ajIva pradeza che ? gautama ! jIvadeza, pradeza, ajIvadeza ke ajIva pradeza nathI, eka ajIva dravyadezamAM anaMta aguru laghu guNathI saMyukta sarvAkAza anaMta bhAganyUna che. arthAt loka lakSaNathI samasta AkAzanA anaMta bhAgathI nyUna che. adholoka kSetralokanA eka AkAzapradezamAM jIvo nathI, kemake eka pradezamAM tenuM avagAhana nathI. ghaNAM jIvonA deza ane pradezanuM avagAhana che. jo ke dharmAstikAyAdi ajIvadravya ekatra AkAza pradezane avagAhatuM nathI, to paNa paramANukAdi dravyonA kALadravyanA avagAhananA thakI ajIvo paNa che, tema kahyuM. dvi aNukAdi skaMdha dezonuM avagAhanatva hovAthI 'ajIvadezo' paNa che, tema kahyuM. dharmaadharmAstikAyanA pradezo ane pudgala dravyapradezonA avagAhanatvathI 'ajIvapradezo' che, tema paNa kahyuM. madhyanA bhaMgarahita - te zatakadazamA kahela bhaMgatrikamAM - "athavA ekendriya dezo ane beIndriya dezo'' rUpa je madhyama bhaMga, tenAthI rahita A bhaMga 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 kahevA. arthAt sUtramAM batAvela be bhaMga kahevA, madhyama bhaMga ahIM asaMbhava hovAthI na kahevo. beIndriyanA ekatra AkAza pradezamAM ghaNAM dezo hotA nathI, mAtra eka ja deza hoya che. Ana vidio - athavA "okendriyanA pradezo ane beIndriyanA pradezo' * e svarUpanA Adha bhaMga virahita traNa bhaMga. sUtramAM batAvela be bhaMga kahevA. pahelo bhaMga ahIM asaMbhava che. eka AkAzapradezamAM kevali samuddAta vinA eka jIvanA eka pradezano saMbhava nathI. - - viSNu tivaSaMzo - anindriyomAM ukta traNe bhaMga paNa saMbhave che, te pramANe kahevuM. - 4 - 4 - no dhayiAya - dharmAstikAya ekatra AkAzapradezamAM na saMbhave. kemake asaMkhyAta pradezo avagAhelA hoya che. - 4 - 4 - 4 - e pramANe adharmAstikAya nathI, adharmAstikAyadeza, adharmAstikAya pradeza che, e pramANe kahevuM. adhdhAsamaya nathI. urdhvalokamAM addhAsamaya nathI, te arUpI cAra bhede - dharmAstikAyadeza Adi, urdhvalokamAM ekatra AkAza pradezamAM saMbhave che. loka'nA jema adholoka kSetralokamAM eka AkAzapradezamAM je vaktavyatA kahI, te vaktavyatA lokanA paNa ekatra AkAzapradezamAM kahevI. te A che - bhagavan ! lokanA eka AkAzapradezamAM zuM jIvo che ? ItyAdi pRcchA. gautama ! 'jIva nathI' ItyAdi pUrvavat kahevuM adholoka kSetralokamAM anaMtA varNaryavA ekaguNa kALA AdinA anaMtaguNa kALA Adi sudhInA pudgalo tyAM hoya che, e bhAva che aloka sUtramAM agurulaghu paryavayukta dravyonA pudgalAdino abhAva che. - sUtra-511 thI 513 : [511] bhagavan ! loka keTalo moTo che ? gautama ! A jaMbUdvIpa dvIpa, sarve dvIpothI yAvat paridhithI che. te kALe, te samaye cha maharSika yAvat mahAsaukhya devo, jaMbudvIpanA meru parvatanI meru cUlikAnI cotarapha ubhA rahyA. nIce cAra dikkumArI mahattakiAo cAra balipiMDa laIne budvIpanI cAre dizAmAM bahAranI tarapha mukha rAkhIne ubhI rahI. te cAre balipiDa samaka-zamakanI bAhyAbhimukha pheMkyA. he gautama ! tyAre te devomAMthI eka-eka deva, cAre balipiMDone pRthvItala upara pahoMcyA pahelA, jaldIthI grahaNa karavAmAM samartha hoya. tevA te devomAMthI eka deva, he gautama ! te utkRSTa yAvat devagatithI pUrvamAM jAya, e pramANe eka dakSiNamAM, eka pazcimamAM, eka uttaramAM jAya, e rIte eka daiva urdhvamAM ane eka deva adhobhimukha jAya. te ja kALe, te samaye 1000 varSanA AyuvALA eka bALake janma lIdho. tyAre te bALakanA mAtApitA mRtyu pAmyA. (teTalA samayamAM) te deva, lokanA aMtane prApta karI zakatA nathI. tyArapachI te bALaka paNa Avu pUrNa thatAM mRtyu pAmyo. teTalA samayamAM paNa te deva, lokanA aMtane pAmI zakato nathI. tyArapachI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/10/511 thI 513 133 te bALakanA hADa-mAMsa paNa kSINa thaI jAya, to paNa te devo lokanA aMtane pAmI zakato nathI. te bALakanI sAtamI peDhI sudhIno kuLa-vaMza kSINa thaI gayo, to paNa te devo lokAMta pAmI na zakyA, tyArapachI te bALakanA nAmagoba paNa kSINa thaI gayA to paNa te devo lokanA aMtane pAmI na zakyA bhagavAna ! te devonuM gatakSetra adhika che ke, gata kSetra ? gautama ! gata adhika che, agata kSetra bahu nathI. gata kSetra gatAganA asaMkhyAtamAM bhaNe che, agata kSetrathI gatama asaMkhyAtagaNuM che. he gautama! loka, ATalo vizALa kahela che. bhagavAna ! loka keTalo moTo che ? gautamAM A samayoga 45 lAkha yojana laMbAI-pahoLAIthI che. e pramANe aMdakamAM kahyA mujaba cAvatu paridhithI che. * * te kALe, te samaye mahatika evA daza devo pUrvavat yAva4 cotaraphathI gherIne ubhA rahe. nIce ATha diphakumArI mahattarikAo ATha balipiMDa laIne mAnuSottara parvatanI cAre dizAmAM, cAre vidizAmAM bahAbhimukha rahIne ATha balipiMDa laIne mAnuSottara parvatanA bahAranI tapha eka sAthe ke, tyAre te devomAMthI pratyeka va te ATha balipiMDane dharaNitate pahoMcyA pahelA jaldIthI. grahaNa karavAne samartha thAya evI zIgha, utkRSTa yAvata devagatithI te daze deva, lokanA aMtamAM ubhA rahIne, temAM eka deva pUrva abhimukha jAya, eka deva dakSiNapUrvamAM jAya yAvatuM eka uttara-pUrvamAM jAya, eka deva uddhamAM, eka deva nIcenI dizAmAM jaya. te kALe, te samaye eka lAkha varSanA yuvALA bALakano janma thAya, tyArapachI te bALakanA mAtA-pitA mRtyu pAme, te devo alokanA aMtane na pAme. ItyAdi pUrvavata : - te devonuM gatakSetra vadhAre che ke agatakSetra vadhAre che ? gautama gotra vadhu nathI, agata kSetra ghaNuM che. gatakSetrathI agata homa anaMtaguNa che, gata kSetrathI gata kSetra anaMta bhAga che. gautama. Aloka ATalo moTo kahyo che. [51] bhagavana ! lokanA eka AkAzapadezamAM kendriya jIvonA je pradeza che yAvata parondriyanA je pradeza che, anindriya pradezo che, zuM te badhAM anyonya baddha, anyonya sRSTa yAvatu anyonya saMbaddha che ? bhagavana ! zuM te paraspara ekabIjAne AbhAdhA ke vyAbAdhA utapanna kare che ? athavA zuM tenA avayavonuM chedana kare che ? nA, te artha samartha nathI. bhagavAna ema kema kaho cho ke lokanA eka AkAzapadezamAM ekendriyAdi jIvapadeza cAvatuM paraspara bAdhA pahoMcADatA nathI. * gautama ! jema koI nartakI hoya, teNI zRMgAranA gRhasamAna, suMdara vezavALI cAva4 kalita, seMkaDo-lAkho lokothI paripUrNa saMgalImAM bhamIsa prakAranA 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nAmAMthI koI eka nATya dekhADavI hoya to, - - he gautama ! te prekSakagaNa, te nartakIne anime, daSTithI cotaraphathI jue che ke nahIM? hA, jue che. he gautama ! te darzakonI daSTi, te nartakI para cotaraphathI paDe che ke nahIM? hA, paDe che. * * he gautama! te daSTie, te nartakIne kaMI paNa thoDI ke jhajhI pIDA pahoMcADe che ke teNInA avayavonuM chedana kare che ? nA, te artha samartha nathI. athavA te nartakI te daSTine kaMI thoDI ke jhajhI pIDA pahoMcADI zake ke tenA avayavonuM chedana kare ? nA, te artha samartha nathI. athavA te daiSTio parara Tine thoDI ke vadhu pIDA pahoMcADI zake ke avayava cheda karI zake ? nA, A samartha nathI. tethI he gautama ! ema kahyuM ke - pUrvavat yAvat avayavonuM chedana na kare. [51] bhagavana lokanA eka AkAzapadezamAM jaghanya padamAM rahelA jIvapadezo, utkRSTa padamAM rahela jIdudeza ane samasta jIvomAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che ? * * gautama ! sauthI thoDA lokanA eka AkAzapadezamAM jaghanyapadamAM rahela jIvapadeza che. sarva jIvo tethI asaMkhyAtagaNI che, utakRSTapadamAM rahela jIvapadezo vizeSAdhika che. * - bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-511 thI 513 : HzvarIva - ahIM yAvat karaNathI Ama jANavuM - samudranA atyaMtaramAM vRta, telanA puDalAnA saMsthAne saMsthita, ratha cakravAla saMsthAne saMsthita, pukara karNikA saMsthAne saMsthita, pratipUrNa caMdranA saMsthAne saMsthita evo vRta, eka lAkha yojanA laMbAI-pahoLAIthI 3,16,227 yojana, traNa koza, 28 dhanuSa, all gulathI kiMcit vizeSAdhika. * * tANa fazNa mAM cAvat zabdathI Ama jANavuM-tvarita, capaLa, caMDA, siMha, uddhatA, jayinI, chekA, divya-temAM varita eTale Akula, capaLa eTale kAyAnI capaLatAthI, caMDA-raudra, utkRSTagatinA yogathI. siMhA eTale sthiratAthI deDha, uddhatA-atizaya garvavALI, jayinI-vipakSane jItanArI, chekA-nipuNa, divyadevalokamAM thatI. pUrvAbhimukha te meranI apekSA che. A sAthe kuLarUpa vaMza, sAtamI peDhIthI kSINa thayela che te arthAta sAta vaMza sudhI viccheda. jayArU che margo ItyAdi - (zaMkA) pUrvAdimAM pratyeka ardharAja pramANapaNAthI lokanA urva-adho, tethI kiMcit jUnAdhika sAta rAja pramANapaNAthI atulya gati vaDe jatAM devone kema che e dizAmAM gata-jagata kSetra asaMkhyAta bhAgamama agata kSetra gata kSetranuM asaMkhyAtagaNuM kahyuM ? ahIM kahe che - lokane ghanacatura khUNA vALo karIne ka5tA AmAM doSa nathI. [zaMkA ja ukta svarUpa vaDe paNa jaIne jato daiva lokAMtane ghaNAM kALe paNa na pAme, to azrutakAthI jinajanmAdimAM devo jaldI kaI rIte Ave che ? kemake phoganuM bahupaNuM, kALanuM alAva che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/10/511 thI 513 139 satya che. paraMtu A gatimaMda che, jinajanmAdi avataraNa gati zIghatama che. - - asabhRtArya kalAnAthI. pUrve lokAloka vaktavyatA kahI. have lokanA eka pradezagata vaktavya vizeSa darzAvavA kahe che - 'asthi maMte' ItyAdi.. nAva nI ahIM yAvatuM zabdathI A pramANe jANavuM - "saMgata gata hasita bhaNita ceSTita vilAsa salalita saMlApa nipuNa yukatopacAra kalita." jenA batrIza bhedo che, te tathA te nATyanA, temAM "IhA-mRga-gasSabha-turaganara-makara-vihaga-vyAlaka-kinnarAdi bhakti citra" nAmaka eka nATyavidhi, Ano Acarita abhinaya saMbhave che, e rIte bIjA paNa 31-prakAro 'zayauseNIya' AgamathI jANavA. lokanA ekapradeza adhikArathI A pramANe kahe che - jema A tera pradezomAM tera pradezo dazadinuM sparzatA, tera dravyo jemAM sthita che, tenA prati AkAzapadeza tera tera pradeza thAya che. e pramANe lokAkAza pradezamAM anaMtajIvanA avagAhathI eka eka AkAza pradezamAM anaMtA jIva pradezo che. temAM jaghanya padamAM ekatra AkAza pradezamAM sauthI thoDAM jIvapradezo che. tenAthI sarvajIvo asaMkhyAtapaNA che. utkRSTa padamAM tenAthI vizeSAdhika che. A sUtrArtha A vRddhokta gAthA vaDe vicAravo - (1) lokanA eka pradezamAM jaghanyapade je pradezo, utkRSTapadamAM je pradezo che, temAM sarva jIvomAM koNa vadhAre che ? - A prazna che, teno uttara A che (2) jaghanyapadamAM sauthI thoDAM jIva pradezo, jIvo asaMkhyaguNA, utkRSTa pade pradezo tenAthI vizeSAdhika kahevA. (3) have jaghanyapada ane utkRSTapada kahe che - jaghanyapade lokAMta, jenI sparzanA traNa dizAmAM che, utkRSTapade cha dizAmAM samasta golakamAM hoya che, anyatra nahIM. (4) temAM - jaghanyapade lokane aMte hoya che, jyAM golakane sparze te nigoda deza vaDe traNa dizAmAM hoya che, bAkInI dizA alokamAM anAvRta hoya che. arthAt te khaMDagola hoya che. jyAM golakamAM cha dizAmAM nigoda deza vaDe sparzanA thAya che, te utkRSTapade thAya che, te paripUrNa golakamAM thAya, bIje nahIM. arthAtu khaMDagolakamAM nahIM, lokamaLe te hoya. have parivacanamAM zaMkA karatA kahe che - utkRSTa asaMkhyaguNa jaghanyathI kaI rIte hoya ? traNa dizAnI sparzanAthI cha dizAnI sparzanA bamaNI na thAya ? (5) jIvapadeza apekSAe utkRSTapada asaMkhyAtaguNa che. jaghanyapadathI kema na thAya ? tridi sArthanAthI padi sparzanA nakkI bamaNI che. tethI utkRSTa pada dviguNa ja thAya, te asaMkhyAtaguNa ISTa che. jaghanyapada Azrita jIva pradezApekSAe asaMkhyAtaguNa sarva jIvo karatAM vizeSAdhika jIvapradezanI yukatatAthI che ? - ahIM 140 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 uttaramAM kahe che ke - (6) jIvapadezo jaghanya pade thoDA che. kaI rIte? kahe che - nigoda mAtra kSatramAM jenI avagAhanA che, te tathA eka avagAhanAvALA. tenA vaDe je sparzana avagAhanane jaghanyapadanA te nigoda mAtra avagAhata sparzana, tethI khaMDagolaka nipAdaka nigoda vaDe tenuM asaMsparzanathI Ama kahyuM. bhUminI najIkanA apavaka koNanA chellA pradeza sadeza ja jaghanyapada nAme pradeza che. tenA Aloka saMbaMdhathI eka avagAhanA ja nigodane sparze che. khaMDagola niSAdako sparzatA nathI. temAM vaLI jaghanyapada kalAnAthI zata-jIvane sparze che. te pratyekane kalAnA vaDe ja lAkhapadezane temAM avagADha che. e pramANe jaghanyapadamAM koTI jIvapadezono avagADha che, e pramANe tenA jIvapadezo thoDAM che, ema kahyuM. have utkRSTa pade jIvapradeza parimANa kahe che- sparzanAmAM-utakRSTapadanA pUrNagolaka niSAda nigoda vaDe saMsparzanAnA je asaMkhyAtaguNatva jaghanyapada apekSAcI che, te tathA te hetuthI utkRSTa padamAM asaMkhyAtaguNA jIvapradezo jaghanya pada apekSAthI hoya che. utkRSTapada ja saMpUrNa golaka nipAdaka nigoda vaDe eka avagAhartA vaDe asaMkhyayathI tathA utkRSTapada avimocanathI eka pradeza hAni vaDe pratyekanA asaMkhyaya vaDe pRSTa che. te vaLI kalpanA vaDe koTI sahasathI jIvono sparze che, temAM pratyeka jIvapradeza lAkhanI avagAhanA vaDe jIvapradezonA daza koDAkoDI avagADha thAya che, e rIte utkRSTa padamAM tene asaMkhyaguNa vicAravA. have golaka prarUpaNAne mATe kahe che - () utkRSTapada - vikSita pradezane na choDIne nigoda avagAhanAnA ekanA sarve dizAmAM nigoda aMtaro sthApanA vaDe gola niSpAdita thAya che. kaI rIte? pradezanI vRddhinahAni vaDe, vivakSita avagAhanAnA keTalAMka pradezone Akamita karatA, keTalAMkane mUkIne-e pramANe eka golakanI niSpatti thAya che. (8) bIjA golakanI kalAnA mATe kahe che - te ukta lakSaNa golakane AzrIne bIjA golaka niSpanna thAya che. kaI rIte? utkRSTa pada, pUrvokata golaka saMbaMdhI choDIne je anya golaka hoya che, temAM utkRSTa pada kalAnAthI nigoda che. tathA je che, te kahe che - - (9) uktakamathI nigoda madhya kSetramAM golakanI niSpatti thAya che. vivakSita nigoda avagAhanA atirikta nigoda dezono bIjA golakamAM aMdara pravezathI thAya. e pramANe lokamAM asaMkhyAta golaka niSpanna thAya che. kemake nigoda avagAhanAnuM asaMkhyapaNuM che, pratinigoda avagAhanathI golakanI niSpatti thAya che. have A pratigolaka utkRSTapada kahyA, tene ja ahIM levA ke bIjAne ? (10) vyavahAranayathI - sAmAnyathI, anaMtara kahela utkRSTa pada kahyuM, tenAthI A levuM - zA mATe ? te kahe che. utkRSTa padothI kevala asaMkhyAta golako nathI, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/10/511 thI 513 146 paripUrNa golaka paNa prarUpita golako asaMkhyAta ja thAya che, tethI niyata utkRSTa pada koI hotuM nathI. je naizcayika utkRSTa pada hoya che, sarvotkarSa yogathI je A grahaNa karavuM - te kahe che - (11) bAdara nigodanA - jhaMdAdinA vigrahagatika Adi te bAdara nigoda vigraha gatikAdi. Adi zabda ahIM vigrahagatinA avarodhAryuM che. jemAM utkRSTa padamAM samadhika bIjA - sUma nigoda golakI bIjA golaka ukarSathI sabahu naizcayika pada thAya che. bAdara nigoda ja pRthvI AdimAM ane pRthvI Adi svasthAnamAM svarUpathI hoya che, samanigoda mAphaka sarvatra nahIM, tethI jemAM kavacituM te hoya, te tAtvika rIte utkRSTa pada che A ja vastu darzAvavAne kahe che - (12) bAdara nigodanA Azraya vinA sUkSma nigodane AzrIne bahatucanigoda saMkhyA, pAye samAna che. prAyaHnuM grahaNa ekAdinA jUna-adhikadnA vyabhicArane parihArArthe che. A kyA che ? te kahe che - saMpUrNa golaka, khaMDa golaka nahIM, tethI koI niyata utkRSTa pada prApta thatuM nathI. jethI Ama che, tethI bAdaranigodAdinuM utkRSTa pade grahaNa karAya che. have golakAdinuM pramANa kahe che - nigodanA asaMkhya golakanA asaMkhyAta goLA hoya che. eka-eka nigodamAM anaMtajIvo jANavA. (13) have jIvapradeza parimANa prarUpaNA pUrvaka nigodAdinI avagAhanAne jaNAvavA kahe che - (14) loka ane jIvanA pratyekanA asaMkhya pradezo hoya che. teo paraspara tulya ja che. teono saMkoca vizeSathI aMgulanA asaMkhyAta bhAga nigodanA te jIvonA golakano avagAha che. e nigodAdi samAvagAhanA che. tenA ja samarthanamAM kahe che - (15) je kSetramAM jIvo avagAhe che, temAM ja nigoda che, jIvanA avasthAnathI nigodanI vyApti che. zeSanigoda avagAhanAno bIjA golakamAM pravezathI nigoda mANapaNAthI golakanI avagAhanA che. je kSetramAM - AkAzamAM che, te jIvanigoda goLA che. * x - have jIvAdinI avagAhanA samapaNAnA sAmarthyathI je egra pradezamAM jIvapradezamAna hoya che, tene kahevAne prastAvanArthe prazna karatA kahe che - utkRSTa pradezamAM eka jIvapradeza sazinA eka nigodanA goLAnA keTalo samogADha hoya? (16) temAM jIvane AzrIne uttara Ape che . jIvanA lokamAtranA sUma avagAhanA avagADhanA ekaika pradezamAM asaMkhya pradezo hoya. (17) te vaLI kalpanAthI koTIzata saMkhyAnA jIvapadeza sazinA pradeza 10,000 svarUpa jIva avagAhanA vaDe bhAgathI bhAgatA lAkha pramANa thAya. have nigodane AzrIne kahe che - 'lokanA' - lAtAthI pradeza koTI zatamAna vaDe bhAga karatA nigoda avagAhanA kalAnA vaDe pradeza daza hajAra mAna vaDe je prApta thAya te lakSa 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 parimANa utkRSTa pade avagADha eka eka jIvothI che. anaMta jIvAtmaka nigoda saMbaMdhI ekaika jIva hoya. (18) AnA vaDe nigodanA utkRSTa pade je avagADha te darzAvyo, have golakane AzrIne je avagADha te dazavi che - (19) jema nigoda jIvathI asaMkhya guNA tenA pradezo, utkRSTa padamAM atigata che, e pramANe dravyArthatAthI jANavuM, pradezArthatA vaDe nahIM. sarve eka golakagata jIvadravya vaDe utkRSTa pada atigata pradeza asaMkhyAtaguNA thAya che. ahIM jo ke anaMta jIvo chatAM nigoda #nAthI lAkha jIva che, golakanA paNa asaMkhyAta nigodo hovA chatAM kalpanAthI lAkha nigoda che. temAM lAkhane lAkhathI gaNavAthI koTI sahasa saMkhyAnI kalAnAthI golakamAM jIvapradezo hoya che. golaka jIvathI yoga pradezamAM asaMkhya gaNA jIva pradezo hoya che, tema kahyuM, temAM guNAkAra sazithI parimANa nirNayArthe kahe che - (20) pachI pharI anaMtaro utkRSTa pada atigata jIvapradeza sazi saMbaMdhi, keTalA parimANathI asaMkhyAta sazi vaDe guNela che, jethI asaMkhyAta gaNanA vaDe Avela hoya? kahe che - dravyarthatAthI, pradezatAthI nahIM, jeTalA sakalagolaka che, teTalA jANavA. te utkRSTa padathI eka jIva pradeza rAzi mAnavI, kemake sarva golakonuM temAM tulyapaNuM che. kyAM kAraNathI avagAhana tulyatA nigodanA goLAnI che ItyAdi (21) kayA kAraNathI - jIva nigoda goLAnI, avagAhanA sucava, AnuM asaMkhyaya bhAga mAtra avagAhanavathI che - e prazna che. - golako, sarvaloka saMbaMdhI utkRSTa padamAM je eka ja jIvanA pradezo che, te tathA tenA vaDe utkRSTa padathI eka jIvapradeza vaDe tulya thAya che. AnA ja bhAvanArthane kahe che - (22) golaka avagAhanA pradezothI kalAnA vaDe 10,ooo saMkhyA vaDe bhAgatA. nI - lokapradeza sazimAM, kalAnAthI eka koTi zata pramANa prApta thAya che. 'je' - sarva golaka saMkhyA sthAna kalAnA vaDe lAkha, e artha che. te eka jIvasaMbaMdhInA pUrvokta prakArathI kalpanA vaDe lAkha pramANa vaDe utkRSTa padanA pradeza sazi sAthe tulya thAya che. jethI golaka utkRSTa padathI eka jIvapradeza sAthe tulya thAya che, te sAdhAraNa ja che. e pramANe golakonA utkRSTa padagata eka jIva pradezonuM adhyatva samarthana karyuM. pharI tene ja prakAramaMtarathI samarthana Ape che. (23) athavA lokanA ja pradezamAM eka-ekamAM mUkavA-vivakSita samatva golaka ekaikaM - cAspachI ukta krama sthApanAmAM utkRSTa padamAM je eka jIvapradezA che, te tathA temAM - te parimANamAM AkAza pradezamAM goLA samAya che, tema jANavuM. arthAt utkRSTa pade jeTalAmAM eka jIvanA pradezo che, teTalAmAM golako paNa che, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/10/511 thI 513 143 tema jANavuM. te kalpanAthI vaLI lakSa prANa ubhayamAM paNa che. -- have sarva jIvothI utkRSTa pade jIvapadezA vizeSAdhika che, ema kahevAne te sarve jIvonuM samapaNuM batAve che - (24) golaka ane jIva pradezathI - avagAhanA pradezane AzrIne sama che. kalAnAthI be pradeza daza hajAra pradezane avagAhe che. -- sarve jIvo paNa sUma thAya che, madhyama avagAhanAne AzrIne sama avagAhaka che, kalAnAthI jaghanya avagAhanA 5000 pradeza ane utkRSTa 15,000 pradeza che, baMneno saravALo karI aDadhA karavAthI madhyamAM thAya che. - X - (5) ahIM jo sadbhAva sthApanAthI koTIzata saMkhyapradezanA jIvanA AkAza pradeza 10,ooone avagADha jIvanA pratipadezathI lAkha pradeza thAya, te pUrvokta prakArathI nigodavartI jIvalakSaNathI gaNatAM koTI saksa thAya, prati nigodamAM jIvalakSanI kalpanAthI sarva jIvonA koTIkoTIdazaka thAya che. have sarva jIvonA utkRSTa pada gata jIvapradezo vizeSAdhika che, te dazavi che. (26) jenAthI keTalAMka khaMDagolaka lokAMtavartI varte che. *x* pUrNa golakothI bIjA jIvarAzi kalAnAthI koTI koTI dazaka rUpa jUna thAya che - jemake pUgolakatAmAM ja tenA cokta bhAvathI Ama che, tenAthI je jIvarAzi khaMDagolako pUrNabhUta che, te sarva jIvarAzithI asadabhUtatAthI laI levAmAM Ave, te jo kalpanAthI koTI pramANa hoya, temAM sarva jIvarAzi laI letA tokatara thAya che. utakRSTapade to cokta pramANa ja che, e rIte tAvathI vizeSAdhika thAya che. vaLI samatva, khaMDagolakonuM pUmatAnI vivAthI kahyuM, tathA bAdaraviNahikathI - bAdaranigodAdi jIva pradezathI utkRSTa pade je - jenAthI sarva jIva sazithI adhika che, tethI sarva jIvonA utkRSTa padamAM jIva pradezo vizeSAdhika thAya che. ahIM A bhAvanA che - bAdaravigrahagatika anaMta jIvonA sUkSma jIva asaMkhyAta bhAgavartinI kalAnAthI koTI prAyaH saMkhyAnI pUrvokata jIvarAzi pramANamAM prakSepathI samatva prApta thAya to paNa, te bAdazadi jIva sazinA koTI prAya saMkhyAnA madhyathI utkRSTa asaMkhyAta bhAganI kalAnAthI so saMkhyA vivakSita sUkSma golaka avagAhanAthI avagAhatA eka eka pradezamAM pratyeka jIvapradeza lakSanA avagADhavathI lAkhane so vaDe guNatA koTI pramANatvathI tenA utkRSTapadamAM prakSepathI pUrvokta utkRSTa pada jIvapradeza pramANa koTI adhika thAya che. je Ama che - to sarve jIvothI pRSTane grahaNa karatA utkRSTa pade pradezo niyama vizeSAdhika thAya. (2) A ja vAta bIja prakAre kahe che - athavA jenAthI bahusama sUkSma lokamAM avagAhanA che, te eka eka jIvane buddhithI letA - (28) jethI bahusama - prAyaH samAna jIva saMkhyA kalpanAthI eka-eka avagAhanAmAM moTI sahasa jIvanuM avasthAna che, khaMDagolakathI vyabhicAra parihArArthe 144 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 A bahugrahaNa che. sUkSma - sUkSma nigoda golaka, kalAnAthI lAkha kayo. noka - coda rAja pramANa lokamAM, avagAhanAthI samAna che. kalpanAthI daza-daza hajAra pradezamAM avagADha hovAthI kahyuM. tethI eka pradeza avagADha jIva pradezonA sarva jIvonA samatva parijJAnane mATe eka eka jIva buddhi vaDe kevali samudyAta gatithI, lokamAM vistAravA. Ano bhAvArtha A che - jeTalA golakanA ekatra pradezamAM jIva pradezo hoya, kalAnAthI koTI-koTI dazaka pramANa teTalA ja vistArita jIvomAM lokanA yoga pradezamAM te hoya che, badhAM jIvo tenI samAna ja che. tethI kahyuM che - (29) e pramANe mAtra golaka ane jIvo samAna nathI. ItyAdi pUrvokta nyAyathI jIvo eka pradezagata jIvapradeza vaDe paNa samAna che. uttarAddhanI bhAvanA pUrvavata jANavI. have pUrvokata sazinA nidarzanane jaNAvavA prastAvanA karatA kahe che. - te zazine nidarzana mATe sukhethI grahaNa ane grAhavaNArthe sazi pramANa sthApanAthI A pratyakSa kahuM chuM. (30) lAkha golakanA pratyeka golakamAM lAkha nigoda che, eka eka nigodamAM lAkha jIvo che. (31) te lokamAM eka jIvanA pradezo koDIzata che, golaka nigoda jIvano 10,000 pradeza avagAha che. (32) eka eka jIvano 10,000 pradeza lokamAM avagAha che ane eka eka pradezamAM lAkha pradeza avagADha che. (3) lAkha jIvo jaghanya padamAM, koDI jIvapadeza che, utkRSTa padamAM pradezAgra avagADha kahuM chuM. (34) koDI sahasa jIvonA daza koDIkoDI pradezo che, utkRSTathI sarve jIvono A avagADha che. (5) utkRSTa pade bAdara jIvanA koDI pradeza sUmamAM prakSepavA, ATalA khaMDagolaka karavA joIe. (36) utkRSTa pade sUkSma jIva pradeza sazinI upara koDI pramANa bAdara jIvono prakSepa karavo, zata kAvathI vivakSita sUmagolaka avagADha bAdara jIvono che, temAM pratyeka lAkha pradeza utkRSTa pade avasthitvathI che. te maLIne karoDano sadbhAva thaze. tathA sarva jIvarAzino madhyathI zodhatA dUra karatA, ATalo * koTI saMkhyAno karavo joIe. khaMDagolaka pUrNatA karavAne niyukta jIvonA teonA sabhAvikatvathI Ama kahyuM che. AmAM yathAsaMbhava sazinA ardhavacana karavA. sabhAvathI tene asaMkhya ke anaMta jANavA. * * A mATe apanaya yayA sthAna prAyaH pUrve dazavila ja che. maneta * nigoda jIvo jo ke lAkha pramANa kahyA, to paNa anaMtA, e pramANe sarva jIvo che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/10/511 thI 513 tathA nigodAdi je lAkha pramANa kahyA, te paNa asaMkhyAtA jANavA. ke zataka-11, uddezo-11-"kAla" che. - X - X - X -- X - X - X - o uddezA-10-mAM loka vaktavatA kahI. ahIM te lokavartI kAla dravya vaktavyatA kahe che, e saMbaMdhe A uddezo Avela che. * sUtra-pa14 - te kALe, te samaye vANijya grAma nAme nagara hatuM-varNana. dUtipatAzaka caitya hatuM * varNana. yAvata pRvIzilApaTTaka hato. te vANijyagAma nagamAM sudarzana nAme zreSThI raheto hato, te RddhimAna cAva4 aparibhUta hato, zrAvaka, jIvAjIvano jJAtA yAvatuM vicArato hato. svAmI padhAryA. yAvana parvadA papAse che. tyAre te sudarzana zreSThI A vRttAMta jANIne harSita, saMtuSTa thaIne nAnA karyuM. cAvatuM prAyaziad kI, savaliMkArathI vibhUSita thaI, potAnA gharethI nIkaLyo. nIkaLIne koraTapuSpanI mALAyukata chagane dhAraNa karIne page cAlIne, mahApura vIi pavRita thayelo vANijyagrAma nagaranI vaccovacaNI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM tilAza catya che, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIranI paMcavidha abhigamathI sanmukha jAya che. te A * saciva dravyono tyAga ItyAdi jema RSabhadattamAM kahyuM tema yAvata vividha evI paryApAsanAthI paryApAse che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra sudarzana zreSThIne ane te mahA-moTI diAne dharma kahe che yAvatu te ArAdhaka thayo. tyAra sudarzana zreSThI bhagavaMta mahAvIranI pAse dharma sAMbhaLIne, avadhArIne harSita, taSTita thaI uthAnathI uThe che, uThIne bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvatu namIne Ama kahe che - bhagavAna ! kALa keTalA bheda che ? he sudarzanA kALa cAra bhede che - pramANakALa, yathAnivRttikALa, maraNakALa, addhAkALa. te pramANa kALa zuM che ? be bhede che . divasa pramANakALa ane rAtri pramANakALa. cAra praharano divasa hoya, cAra praharanI rAtri hoya che. * vivecana-514 : HETUTIR - jenA vaDe mapAya che - so varSa Adi, te pramANa. tevo je kALa, te pramANakALa. athavA pramANa-vaSiida ke tapradhAna, tenA arthanuM parichedana, evo kALa te pramANakALa * addhAkAla vizeSa divasAdi svarUpa. kahyuM che ke - pramANa kALa be bhede che - divasa pramANa ane rAtri pramANa, divasa ane sami baMne cAra porisIrUpa che. 11/10] 146 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 yathAyanivRttikALa - je prakAre AyuSyanI nivRtti-baMdhana, tathA je kALaavasthiti, te yathAnivRttikALa-nAkAdi AyulakSaNa. A addhAkALa ja AyukarmanA anubhava viziSTa badhAM saMsArI jIvone hoya che. kahyuM che ke - nairayika, tiryaMca, manuSya, devone je yathAya baMdha che, te bIjA bhavamAM cakAyukALa te pALe che. | 'maraNakALa' maraNathI ziSTa kALa te maraNakALa * addhAkALa ja. athavA maraNa e ja kALa, maraNanA kALa paryAyavathI maraNa kALa. 'addhAkALa' samaya Adi vizeSa, tarUpa kALa te addhAkALa - caMdra-sUryAdi kriyA viziSTa aDhI dvIpa-samudravartI samayAdi. kahyuM che ke - samaya, Avali, muhUrta, divasa, ahorAtra, pakSa, mAsa, saMvatsara, yuga, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI parAvarta. * ahIM divasa ane rAtri pauruSI kahI, te paurupInI prarUpaNA kare che - * sUtra-515 - divasa ane sajhinI perisI utkRSTathI sADA cAra muhUrtanI, ane jAnyathI traNa muhUrtanI hoya che. bhagavAna ! jyAre utkRSTI sADAcAra muhUrNanI divasanI ke sajhinI posTiI hoya, tyAre muhUrtanA keTalA bhAga ghaTatA-ghaTatA jaghanya traNa muhUrvanA divasa ane rAtrinI pauraNI thAya che ? ane jyAre divasa ane rAtrinI porisI jaghanya traNa muhUrvanI hoya, tyAre muhUrtanA keTalA bhAga vadhatA vadhatA utakRSTa sADA cAra muhartAnI porisI thAya ? | he sudarzanA yAre utkRSTI sADAcAra muhUrvanI divasa ke salinI porisI hoya tyAre muhUno 12mo bhAga ghaTatA ghaTatA jaghanyA traNa mahadnI porisI thAya ane jaghanyA traNa muhUrtanI paurisI hoya tyAre muhUrtano 12ramo bhAga vadhatA-vadhatA utkRSTI sADA cAra muhUrtanI divasa ke rAginI porisI thAya che. bhagavAn ! divasa ane rAtrinI utkRSTI sADAcAra muhUrtanI porisI kyAre hoya ane janmyA traNa muhanI porisI kyAre hoya ? he sudanA jyAre utkRSTa 18 mahuno divasa hoya ane jaghanyA bAra muhanI rAzi hoya, tyAre utkRSTI sADAcAra muhUnI divasanI ane jaghanyA traNa muhUrtanI rAtri orisi hoya che. jyAre utkRSTI 18 muhUrtanI rAtri ane janya bhAra muhUrtano divasa hoya che, tyAre utkRSTI sADAcAra muhUrtanI rAzi. porisI hoya che ane jaghanyA traNa muhUrtanI divasanI porisI hoya che. bhagavat : utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa kyAre hoya che ? jA bhara muhartanI rAzi kyAre hoya che ? athavA utkRSTI aDhAra muhartanI rAtri kyAre hoya che ane jaghanya bAra mahattvano divasa kyAre hoya? he sudazanA ASADha pUrNimAe utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa hoya che, jaghanyA bAra muhUrtanI rAtri hoya che. poSanI pUrNimAe utkRSTI aDhAra muhUrtanI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 11/-/11/15 rAtri hoya che, jaghanya bAra muhUrtano divasa hoya che. bhagavAna ! divasa ane rAtri samAna paNa hoya che ? hA, hoya che. bhagavAna ! divasa ane rAtri kyAre samAna hoya che? he sudarzana caka ane AsonI pUname divasa ane saba baMne samAna ja hoya che. paMdara muhano divasa ane paMdara muhurtanI rAtri hoya che ane divasa tathA rAginI poNAcAra muhartAnI porisI hoya. A pramANakALa kahyo. vivecana-515 : utkRSTathI - sADAcAra muhUrtano eTale aDhAra muhUrta divasa ke rAtrinA hoya, teno cotho bhAga karatA sADAcAra muhUrta eTale ke nava ghaDI thAya. tethI jenA sADAcAra muhartA che tevI. tathA bAra muhUrtanA divasa ke zanino cotho bhAga te traNa muhUrta thAya. A traNa muhUrta eTale cha ghaDI. keTalA bhAga rUpa muhUrta bhAga te katibhAva muhUrva bhAga, tenA vaDe arthAt keTalA mahadza vaDe. A sADAcAra ane traNa muhad vizeSa, te 183 divasa vaDe vadhe che ke ghaTe che, te sArdha muhUrta 183 bhAga vaDe karatA, temAM muhUrtamAM 122 bhAga thAya che. tethI kahe che - 122 muharta bhAga vaDe. aSADha pUrNimA ItyAdi. - ahIM je aSADha pUrNimA kahI te pAMca saMvatsaki yuganA aMtima varSanI apekSAo jANavI. kemake temAM ja aSADha pUrNimAmAM 18muhUrtano divasa thAya che, sADAcAra muhUrtanI tenI porisI thAya che. bIjA varSomAM to je divase karka saMkrAMti hoya, te divasamAM ja Ama thAya, te jANavuM. poSI pUnamamAM Ama ja jANavuM. - ahIM tri-divasanuM vaiSamya kahyuM, have te baMnenuM samatva darzAvatA kahe che caitrI, AsonI pUrNimAmAM ItyAdi - je kahyuM te vyavahAranayanI apekSA che, nizcayathI karka-makara saMkrAMti divasathI AraMbhIne je 92 ahoraba, tenA aDadhAmAM samAna divasa-rAtri pramANatA che, temAM 15 mahad divasanA ke rAtrinA porisI pramANa hoya che ane poNA cAra muhUrtanI temAM porisI hoya che. * sUtra-516,513 - [516] te yathAnivRttikALa zuM che? yathAnivRttikALa - je koI nairayika, ticiyonika, manuSya athavA deva che jevA prakAranuM Aya (karma) bAMdhela hoya, tenuM pAlana karavuM. te yathAnivRttikALa che. te maraNakALa zuM che ? zarIrathI jIvanuM ke jIvathI zarIranuM (pRthapha thavAno kALa) te maraNa kALa che. te adrAkALa zuM che ? addhAkALa aneka prakAre kahyuM che. te samayArthatAthI che, AvalikAtAthI che cAvata utsarpiNI arthatAthI che. he sudarzana ! jenuM be 148 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhAgamAM chedana na thaI zake te samaya che. kemake te samaya samayAtAthI asaMkhyAta samayono samudAya samitisabhAnatAthI te eka AvalikA saMkhyAla AvalikAthI jema 'zAli' uddezakamAM kahyuM tema yAvatu eka sAgaropamanuM parimANa thAya che.. he bhagavan ! A palyopama, sAgaropama zuM prayojana che ? sudazani ! A palyopama, sAgaropama vaDe nairayika, niyaciyonika, manuSya ane devonuM AyuSya apAya che. [51] bhagavat / nairayikonI keTalI kAla sthiti kahI che ? ahIM saMpUrNa 'sthiti' pada kahevuM yAva4 ajanya anuksTa 33 sAgaropama sthiti kahevI che. * vivecana-516,517 : ahIM ne e sAmAnya nirdeza che, pachI je koI nArakAdimAMthI koInuM je prakAre AyuSya-jIvita aMtarmuhUrnAdi yathAyuSya bAMdhe. jIvathI zarIra ke zarIrathI jIvanuM je viyojana thAya che. ahIM be vakhata 'mA' zabda zarIra ane jIvanA avadhibhAvanI IcchAnusAritA pratipAdanArthe che - - addhAkALa zuM che? addhAkALa anekavidha kahyo te A pramANe - samaya rU5 artha te samayArtha, teno bhAva, tenA vaDe samayabhAva e artha che. e pramANe bIjAmAM paNa jANavuM. ahIM 'cAva" zabdathI muhUtArthatA Adi jANavuM. have samayAdi kALanuM svarUpa kahe che - A anaMtarokta utsarpiNI Adi zraddhA vIdAyane be hAra-bhAga, jemAM chedanamAM be bhAga, vaIR - karavA che, te bihAra - be bheda karavI che, tenA vaDe mA jyAre te 'samaya' ema jANavuM. asaMkhyAta samatisamAgama, tenA vaDe je kAlamAna thAya che, eka AvalikA kahevAya che. 'zAli uddezaka' te zataka-6-no uddeza-3. palyopama, sAgaropama vaDe nairayikAdinuM AyuSya mapAya che. tema kahyuM, have te AyuSyavALAne jaNAvavA mATe kahe che - nairayikAdi. sthiti pada e prajJApanA sUtranuM cothuM pada che. * sUtra-pa18 thI 20 : he bhagavana! zuM A palyopama, sAgaropamano kSaya ke apacaya thAya che ? hA thAya che. bhagavana ! ema kema kaho cho ke palyopama ane sAgaropamano cAvatu apacaya thAya che? e pramANe kharekhara he sudarzana ! te kALe, te samaye hastinApura nAme nagara hatuM - vana. sahasAvana udhAna hatuM - varNana. te hastinApura nagaramAM bala nAme rAja hato - varNana. te bala rAjAne prabhAvatI nAme devI (rANI) hatI, te sukumAla ItyAdi hatI tema varNana karavuM cAvatuM vicaratI hatI. tyAre te prabhAvatI rANIne anya koI divase tevI, tevA prakAre vAsagRhanI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/11/518 thI para0 149 aMdara citrakamathI yukata tathA bahArathI dhRSTa, mRSTa vicitra ud bhAga, adhobhAgatalamAM maNi ane ratnone kAraNe jeno aMdhakAra nAza thayo che, tevA bahurAma suvibhakata deza bhAgamAM pAMca varNa, sarasTa ane sugaMdhI puSapuMjonA upacAsthI sukata, kALo aga-avara kuMkka - turaka-dhUpa madhamadhAyamAna thatAM gaMdhodhRta abhirAma, uttama sugaMdhathI gaMdhita, gaMdhavartIbhUta che, tevA prakAranA zayanIyamAM baMne tarapha takIyA hatA, te zA baMne taraphathI urd ane madhyamAM gaMbhIra hatI. gaMgA nadInI taTavartI retInI samAna (komaLa) hatI. te mulAyama kSaumika dukulapaTTathI AcchAdita hatI, tene suviracita rajawANa hatuM, lAlaraMgI sUkSma vAthI saMvRta hatI, te suramya, jinaka rU-bhUra-navanIta-akabUla samAna komaLa vALI hatI tathA sugaMdhI zreSTha puSa, cUrNa ane zayanopacAra vaDe yukta hatI. AdhAmikALa samayamAM sutI-jAgatI ardhanikitAvasthAmAM (prabhAvatI rANI) hatI. teNIne A AvA prakAranA udara, kalyANarUpa, ziva, ghI, maMgala, sazcika, mahAsvapna joyuM ane tenI jAgI. | (prabhAvatI rANIe) svAnamAM eka siMhane joyo. hAra, rajata, kSIra samudra, caMdra kiraNa, jalakaNa, rajata mahAraulanI samAna zetavaNaya hato te vizAla, ramaNIya, darzanIya hato. tenA prakoSTha sthira ane suMdara hatA. te potAnA goLa, puSTa, suzliSTa, viziSTa ane tIkSNa dADhAvALA mukhane phADIne rahelo. tenA hoTha saMskArita, jAtimAna kamaLa samAna komaLa, pramANopeta ane atyaMta suzobhita hatA. tenuM tAju ane jIbha rakta kamaLanA samAna atyaMta komaLa hatA. tenA netra, bhUsAmAM rahela ane agnimAM tapAvela tathA AvatuM karatA uttama svarNa samAna vALA. goLa ane vidhuta samAna vimala hatA. tenI baMdha vizALa, puSTa hatI. tenA skaMdha paripUrNa ane vipula hatA te mRdu, vizada, su, prazasta lakSaNA kesarAthI zobhato hato. te siMha potAnI suMdara, sunirmita, uiwta puMchane pachADato, saumyAkRtivALo, lIlA karato, bagAsA khAto, gaganatalathI utarato ane potAnA mukhakamaLa sarovaramAM praveza karato dekhAyo. AvA siMhane svapnamAM joIne prabhAvatI rANI jAgI. tyAre te prabhAvatI rANI A AvA prakAranA udAra yAva4 samIka mahAsvapnane joIne jAgI jatAM ja harSita, saMtuSTa cAvata vikasitahadayA thaI, meghAnI dhArAthI siMcita kadaMbanA puwAnI jema teNInI romarAjI vikasvara thaI, te vananuM smaraNa karavA lAgI, karIne zasyAmAMthI ubhI thaI, thaIne AvaritaacapaLa-saMbhAta-avilaMbita-rAjahaMsa sardeza gatithI jyAM baLa rAjAnI zasyA hatI tyAM Ave che, tyAM AvIne kAlarAjAne tevI ISTa-kAMta-priya-manojJamaNAmaudAra-kalyANarUpa-ziva-dhanya-maMgalarUpa-zobhAthI yukta mita-madhura-maMjula vANI 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vaDe dhIme dhIme bolatA jagADe che. jamADIne bala rAjAnI anujJA meLavyA pachI vividha maNiratnanI racanANI citrita bhadrAsane besI, besIne pachI Aad, vizvasta thaIne uttama sukhAsana para besIne balarAjAne tevI ISTa-kAMta cAvatuM vANI vaDe dhIme dhIme bolatA Ama kahyuM e pramANe kharekhara, he devAnupiya! Aje tevI, tevA prakAranI zayyAmAM Adi pUrvavat yAvat mArA mukhamAM pravezatA evA siMhane svapnamAM jaIne huM jAgI. to he devAnupiya! A udAra cAvatuM mahAsvapnanuM mane zuM kalyANakArI phaLa-vRtti vizeSa thaze ? tyAre te baLarAja, prabhAvatI rANI pAse A vRttAMtane sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa yAvatuM vikasita hRdaya thayo. meghanI dhArAthI siMcita vikasita kadaMbanA sugaMdhI puSanI samAna tenuM zarIra pulakIta thayuM, tenI romarAjI vikasvara thaI, pachI te svapnano avagraha avagrahayo, IhAmAM praveza karyo, IhAmAM pravezIne, potAnI svAbhAvika matipUrvaka, buddhi vijJAnathI, te svapnanuM arthagrahaNa karyuM, tenuM agrahaNa karIne prabhAvatI devIne, tevI ISTa, kAMta yAvatuM maMgala svarUpa mita, madhura, sagrIka, vANIthI dhIme dhIme A pramANe karyuM - he devI! tame udAra svapnane joyuM, kalyANarUpa svapnane joyuM yAvata che devI! tame sagrIka vanane joyuM. he devI! tame Arogya tuSTI-dIdhAryuMkalyANakArI-maMgalakArI svapnane joyuM. (tamane A vananA phaLarUpe) che devAnupiyA/ arthano lAbha thaze, he devAnupiyAA bhogano lAbha thaze, he devAnupiyA no lAbha thaze. he devAnupiyA/ rAjyano lAbha thaze. e pramANe nizcayathI he devAnupiyA tame nava mAsa patipUrNa ane sADA sAta rAtridivasa pasAra thayA pachI, Apa kulamAM keturUpa, kuladIpaka, kulaparvata, kulaavataMsaka, kulatilaka, kula kirtikara, kulanaMdikara, kulacazakara, kulAdhAra, kulapAdapa, kulavivani kara evA sukumAla hAtha-pagavALA, ahIna-pUNa paMcendriyazarIrI. cAvatuM misImAkAra, kAMta, priyadarzana, surUpa, devakumAranI samAna prabhAvALA bALakane janma Apazo. te bALaka paNa bAlabhAvathI mukta thaIne vijJa ane paripakva thaze, anukrame yauvana prApta thatAM zara vIra, vikrAMta, vittirNa vipula sainya ane vAhanavALo rAjyAdhipati rAjA thaze. he devI ! tame udAra yAvata svapnane joyela che, he devI ! tame Arogya, tuSTi yAvata maMgalakAka svapnane joyela che. ItyAdi kahIne prabhAvatI devIne tevI ISTa yAvat madhura vANI vaDe be vakhata traNa vakhata anumodanA kare che. tyAre te prabhAvatI devI, baLa rAja pAse A ati sAMbhaLIne, avadhArIne harSi-saMtuSTa thaI, be hAtha joDI cAvatuM A pramANe kahe che - he devAnupiyA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15-/11/518 thI para 151 tame je kahyuM te yathArtha che, he devAnupiya! te tathya che, he devAnupiya te avitatha che, he devAnupiya! te asaMdigdha che, he devAnupiya! te mane Icchita che, he devAnupiya te mane praticchita che, he devAnupiya ! te mane Icchitapraticchita che. tame je pramANe te kaho cho. ema karIne te svapnane (phaLane) samyapha prakAre svIkArIne bala sajAnI anujJA pAmyA pachI vividha maNiratanothI citrita bhadrAsanathI uThe che, uDIne Avarita yAvatu capala gatithI jyAM potAnI zayyA che, tyAM Ave che, AvIne zayAmAM bese che, besIne A pramANe bolI mArA A uttama, pradhAna, maMgalarUpa vano, anya pApavanothI pratihata na thAo. ema karIne deva-guru-jana saMbaMdhI prazad, maMgalarUpa dhArmika kathA vaDe svapna jAgarikAthI jAgatI evI rahe che. tyAre te balarAja kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI Aje bAhya upasthAnazALAne savizeSa gaMdhodaka vaDe siMcIne zuddha karo, svaccha karo, lIpo, uttama sugaMdhI paMcavaNa pupocArathI yukata karo. kAlo agara, pravara kurakkathI cAvatu gaMdhavartIbhUta karo ane karAvo, karIne-karAvIne sIMhAsana rakhAvo, rakhAvIne mane cAvatuM mArI AjJA pachI soMpo. tyAre te kauTuMbika paraSo vAvata te sAMbhaLIne jaldIthI savizeSa bAhya upasthAna zatLAne karAvI cAvatuM A pAchI soMpI. tyAre te baLarAja prAtaHkALa samayamAM potAnI zayyAthI uo, uThIne pAdapIThathI utaryo, utarIne jyAM vyAyAmazALA hatI, tyAM Avyo, AvIne vyAyAmazALAmAM pravezyo. yAvata uvavAI sUtramAM kahyA mujaba gaNavuM. te pramANe ja vyAyAmazALA, te pramANe ja nAnagRha yAvatu caMdramAM samAna priyadarzanavALo rAja snAnagRhathI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che tyAM Avyo. AvIne uttama sIMhAsane pUrvAbhimukha beTho, besIne potAnI uttarapUrva dizAmAM ATha bhadhAno-zvetavaNI AcchAdita kaI, sarasava Adi mAMgalika upacAra cAlyA. cAvIne potAnI bahu samIpa nahIM - bahu dUra nahIM, tema vividha ranamaMDita, adhika prekSaNIya, mahAI-uttama-paTTaNa gata GNapaTTamAM seMkaDo citronI sthanA karAvI (te paTTamAM) IhAmaga, vRSabha yAvata padAlatAnA thiI yukta karI rAta vAnI anyatara yavanikA baMdhAvI. baMdhAvIne vividha maNiratanAdithI vicitra, svaccha-mRdu-zveta vastra patharAvI, zarIrane sukhadasparza denAra, atimRdu evA bhadrAsana padmAvatI devI mATe khAvIne kauTuMbika paraSone bolAvyA, bholAvIne A pramANe kahyuM 15ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 o devAnupiyo ! jaldIthI aSTAMga mahAnimitta sUtrAdhAka, vividha zAkuzaLa vanalakSaNa pAThakone bolAvo, tyAre te kauTuMbika paraSo vAvatuM rAjanI AjJAne sAMbhaLI. balarAjAnI pAsethI nIkaLyA, nIkaLIne zalu-<Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/11/518 thI para 153 upara mahAsvapnomAMnA koI sAta mahAsvapno joIne jANe che, baladevanI mAtA baladeva garbhamAM Ave tyAre A cauda mahAsvapnomAMthI koI cAra mahAsvapnone joIne jage che, mAMDalikanI mAtA mAMDalika garbhamAM Ave tyAre A cauda mahAsvapnomAMnA koI eka mahAsvapnane joIne jANe che. he devAnupiyA prabhAvatI devIe eka mahAsvapna joyuM che. he devAnapiyA prabhAvatI devIe udAra svapna joyela che yAvatu Arogya, tuSTi yAvatuM mAMgalyakAraka vana prabhAvatI devIe beyela che. he devAnupiyA (tenA phaLa rUpe) Ano lAbha, bhogano lAbha, yugano lAbha, rAjyano lAbha thaze. e pramANe nize he devAnupiya ! devI prabhAvatI nava mAsa patipUrNa thatAM vAva4 vyatikAMta thatAM tamArA skulamAM ketu samAna cAva4 bALakane janma Apaze. te bALaka paNa bAlabhAvathI mukta thaIne cAvatuM rAjyAdhipati rAja thaze athavA bhAvitAtmA aNagAra thaze. he devAnupiya! prabhAvatI devIe udAra svana joyela che, yAvatu Arogya, saMtoSa, dIrdhAyu, kalyANakArI yAvatuM svapnane joyela che. tyAre te balarAja svaM lakSaNa pAThakanI pAse A ane sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaIne, be hAtha joDI yAvata te vana lakSaNa pAThakone A pramANa kahyuM he devAsupiyo ! te ema ja che yAvatu je tame kaho cho temaja che, te svapnanA arthane samyapha svIkAre che, svIkArIne svanalakSaNa pAThakone vipula Azana, pAna, khAdima, svAdima, yuu, varu, gaMdha, mALA, alaMkAra vaDe sakAre che, sanmAne che. sakArIsanmAnIne vipula javiA yogya prItidAna Ape che, ApIne visarjita kare che. tyArapachI sIMhAsana ubho thAya che, ubho thaIne kyAM pasiAvatI devI che, tyAM Ave che, AvIne prabhAvatI devIne tevI ISTa, kAMta yAva4 vANIthI dhIme dhIme A pramANe kahe che - e pramANe kharekhara he devAnupiyA ! svapna zAstramAM 4svapno, 30mahAvano ema kara sarve vano kahyA che. temAM he devAnupiya! tIrthakara ke cakavatanI mAtA ItyAdi pUrvavata cAvatuM koI eka mahAsvapnane joIne jANe che. AmAMthI he devAnupiyA ! tame eka mahAsvapnane joyuM che. he devI ! tame uMdara svanane joyuM che yAvatuM rAjyAdhipati rAjI thaze. athavA bhAvitAtmA zaNagAra thaze. he devI! tame uMdara svapnane joyuM yAvatu - x * prabhAvatI devIne tevI ISTa, kAMta yAvatu bIjI vakhata, bIjI vakhata anumodanA karI. tyAre te prabhAvatI devI baLarAjAnI pAse A pramANe sAMbhaLI, avadhArIne, harSita-saMtuSTa thaIne, be hAtha joDIne cAvatu A pramANe kahyuM he devAnupiya ! tame je kahyuM temaja che yAvata A pramANe kahIne teNIo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 svAnanA ane sArI rIte svIkAryo. balarAjAnI anumati laI vividha maNi, ratanathI cikita sIMhAsanethI yAvata ubhI thaIne tvasti, acala yAva4 gatithI jyAM potAnuM bhavana, tyAM gaI, jaIne potAnA bhavanamAM pravezI. tyArapachI te prabhAvatI devIe snAna karyuM balikarma karyuM kAvat savaliMkArathI vibhUSita thaI, te gabhane atizata nahIM, ati uNa nahIM ati tikta nahIM ati kaTuka nahIM, ati kaSAyI ke khATA nahIM, ati madhura nahIM, paNa tune yogya paNa sukhakAka bhojana, AcchAdana, gaMdha, mArA vaDe te garbhanA hita, mita, paDha, garbhapoSaka padArtho letI, deza, kALa anusAra AhAra karatI, vivikad-mRdu zayanaAsanathI ekAMta zubha ke sukhada manonukUla vihArabhUmimAM rahetI, prazasta dohada utpanna thayA, roha pUrNa thayA, sanmAnita thayA, koIe dohadanI avamAnanA na karI, dohada samApta thayA, roga-moha-bhaya-pAisAdithI rahita thaIne garbhane sukhapUrvaka vahana kare che. tyAre te prabhAvatIdevIe nava mAsa patipUrNa thayA bAda sADA sAta rAtri divasa vyatikAMta thatAM sukumAla hAthapagavALA, ahIna-mUrNa pAMcendriya zarIravALA, lasaNa-vyaMjana guNayukata yAvat zazi saumyAkAra, kAMta, priyadarzana, surUpa bALakane janma Apyo. tyAre te prabhAvatI devInI AMgaparicArikAoe prabhAvatI devIne prasUtA jANIne jyAM balarAja hato, tyAM gaI, tyAM jaIne be hAtha joDI yAvata balarAjane jaya-vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne A pramANe kahyuM - e pramANe he devAnupiyA prabhAvatInA piya samAcArane ApanI prIti mATe nivedana karIe chIe, te tamane piya thAo. tyAre te balarAja aMgaparicarikA pAse A vRttAMtane sAMbhaLIne, avadhArIne harSita-saMtuSTa thaIne cAvava dhArAthI siMcita mAphaka cAva4 vikasIta romakUpavALA rAjAe te gapatiyArIkAne muguTa sivAyanA badhAM alaMkAra ApI dIdhA, pachI sapheda cAMdIno nirmaLa jaLathI bharela kaLaza laIne te dAsIonA mastaka dhoyA teone vipula jIvitAtha pIrtidAna daIne satkAra sanmAna karI dAsItvathI mukta karI. * vivecana-518 thI 520 : have palyopama, sAgaropamanA ati pracura kALathI kSayano asaMbhava hovAthI prazna karatA kahe che - kSaNa * sarva vinAza, apavava - dezathI vinAza. have palyopamAdi kSayane sudarzana ca>>i vaDe dazavi che. tasitArAzi : temAM, tAdezamAM - kahevAne azakya svarUpamAM, puNyavAna yogya ema artha che. mata - ghoLavuM, dhRNa - komala pASANAdi vaDe, tethI ja pUE - mamRNa, tathA temAM vivitra vividha niyukta, Dovana - uparano bhAga, kriye - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/11/518 thI para0 155 dIpyamAna, tana * adhobhAga jemAM che, te tathA, temAM paMcavarNI sarasa sugaMdhI puSpanA TerarUpa svarUpavALAthI pUjA karIne, temAM kAlAgaTu Adi dhUponI je maghamaghAyamAnuM gaMdha udbhUta thaI tenA vaDe ramya. gaMdhomAM - zunu dama - cIDA, turu - sihaka, sugaMdhI-saLaMdha, vagaMdha-uttama vAsa, fdhavapUU - saurabhya atizayathI gaMdhadravya guTikA samAna, AliMgana sahita vRttithI - zarIra pramANathI, 3mavata: mastakAMta ke pAdAMtane AzrIte, vaLIyo - upadhAnakamAM baMne bAju unnata-uMcI, madhyamAM namelI arthAt nimna ke gaMbhIra athavA madhya bhAgamAM gaMbhIra, vivaUT - evo pATha paNa dekhAya che. temAM saparikamita gaMDopaghAna evo artha che, putina vAstukrayA thoDavAnna: avadalana eTale pAdAdi nyAsamAM adhogamana * x - 4 - " fjayafSayaku chAya - upacita eTale parikarmita, je kapAsanuM ke atasImaya vastra, yugala apekSAe je paTTa, tenuM AcchAdana jene che te tathA, temAM sArI rIte racita rajaNa-AcchAdana vizeSa, aparibhogAvasthAmAM rahe che te. javanagvAraMvRtta * mazaka gRhAbhidhAna vastra vizeSathI AvRta, manana - cAmaDAnuM vasa vizeSa, te svabhAvathI ati komaLa hoya che, mUta - kapAsanuM baneluM, pUra - vanaspati vizeSa, navanIta - mAkhaNa, tUna - arkatula. jevo sparza. sugaMdhI evA uttama puSponA cUrNa, A sivAya paNa tevA prakAsnA zayana ane upacAra, tenA vaDe yukta je che te tathA, temAM ardharANa kALa samayamAM, samaya - samAcAro artha paNa thAya, tethI kALa vaDe vizeSita karAyela evo kALarUpa samaya, te kALasamaya. te anaddharAtrirUpa paNa hoI zake, tethI ahIM kahyuM ke - addharAtri zabda vaDe vizeSita, tethI ardharAtrarUpa kALa-samayamAM muttanA T3 - ati sutela nahIM, ati jAgatI, nahIM tevI. maramALa - pracalAyamAna. udArAdi vizeSaNa pUrvavatuM. | muvi - svanakriyAmAM, zarAya - hAra, jIta, kSIrasAgara, zazAMka, kiraNa, udakaja ItyAdivatu atizukla, ramya, tethI ja prekSaNIya ke darzanIya che ke te tathA fthAnakRpaDakuvavRvavAmuuirg ItyAdi fthara - apakaMpa, i - manojJa, pravINa - kapUrano agratanA bhAga jene che te tathA vRttA - vartuLa, pAvara * cUla, munig - sArI rIte coTela, vigi - uttama, tIjI - bhedikA, je dADho tenA vaDe karIne jenuM mukha khullu thayela che te, (evo sIMha). fmayagaLAmatranattamadya sAta naMdR kaTTa - parikarmita eTale parikama karAyela je jAtyakamala, tenI jema komaLa. mAtra pramANopeta, zobhatuM evuM, tenI vacce taNuM - manojJa, mag - dAMtane DhAMkanAra, tathA sukhanapatta ItyAdi - satA kamaLanA pAna jevA, mRdunI madhye sukumAla tALavuM ane jIbha jenI che te, tathA vAyanAMtaramAM A pATha thoDI bhinna rIte paNa jovA maLe che. temAM lAlakamaLanA paganI mAphaka sukamAla tALavuM, nilalita agrajIbha jenI che te tathA madhuguTikAvatu futa 156 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 - dIpyamAna piMgala AMkho jenI che te, tathA mUHTTyAvaraVTV-tafthaya ItyAdi - mUSA eTale suvarNa Adine tapAvavAnuM vAsaNa, temAM rahela je pravara kanaka, tApita eTale agni vaDe karAyela tApa. Avarta karato hoya tenI jenI jema je varNathI vRta ane taDita jevo vimala ane sadeza paraspara nayana vaDe che te. tathA - - visAtathIvara ItyAdi. vizAla eTale vistIrNa, vavara - upacita, jU - jaMghA, jenI paripUrNa ane vipula skaMdha jenA che te. tathA fmavayasuhumAstavaNI athad mRda, spaSTa, sUkSama, prazasta lakSaNa, vistIrNa ane pAThAMtarathI vikIrNa jenI kezasaTA eTale aMdha keza chA, tenA vaDe upazobhita je che te. tene kafroffers ItyAdi arthAt ucuM karela evuM, sArI rIte adhomukha karAyela, zobhanatA vaDe jAta ane AsphoTita eTale bhUmi upara pachADela paMcha jene che tevA. (sIMhane svapnamAM jue che.) matavimavavana ItyAdi. eTale zarIra ane mananI capaLatA hita je rIte thAya che, utsukatA hita, rAjahaMsa jevI gatithI. mAma0 - gatijanita zramano abhAva, vIraW vizvasta, saMkSobhAbhAva ke anusupha. sukha vaDe sukha ke zubha evA uttama Asane beThelI, evI. dhAradavanavarAdi ItyAdi - dhArA vaDe IcAyela sugaMdhI puSpanI jema. caMghumAna - pulakita zarIra jenuM che te, tathA zuM kahevA mAMge che ? vayaromajUrva - roma kUpa-tenA chidro jene udbhUita thayA che tevI, tathA Abhinibodhika prabhava-matipUrvaka, jAtivizeSa bhUta autpAtikI Adi buddhirUpa paricchedanathI, phaLano nizcaya karIne. mAro vAtu Adi - ahIM 'kalyANa' eTale artha prApti mATe, maMgala eTale anarthano pratighAta. artha kaQo. (have phaLane kahe che - he devAnupiyA! arthano lAbha thaze. ketu eTale dadja ke ciha, ketunI jema, ketunA adbhUtatvathI kuLamAM ketu samAna, A pramANe bIje paNa jANavuM. 'kuladIpa' * prakAzaka hovAthI dIpavatu. parvata eTale anabhibhavanIya, sthira AzrayatAnA sAdhaccethI. 'kulavaDaeNsaya' kulano avataMsaka - uttamatvathI zekhara rUpa, vinA - vizeSa bhUSakatvathI, kIrtikara-kIrti eTale eka dizAgAmI prasiddhi. samRddhinA hetupaNAthI kuLamAM naMdikara, kuLano yaza karanAra, ahIM yaza eTale sarvadigAmI prasiddha vizeSa. pAva - chAyA hovAthI AzrayaNIya, vivakuvara - vividha prakArothI vadhatuM, vivardhanane karavAnA svabhAvavALo. sAputre ahIna eTale svarUpathI pUrNa athavA saMkhyA vaDe pUrNa, pAMca Indriyo jenI che te tathA evA prakAranuM zarIra jenuM che te. ahIM sAvat zabdathI lakSaNa, vyaMjana, guNayukta. temAM nakSaT * svastikAdi, nana * madha, tilakAdi, temAM je guNa-prazastatA, tenA vaDe yukta je che te tathA * fsamAre taMtra ItyAdi - caMdranI jema saumya AkAravALI, kAMta eTale Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/11/18 thI para0 153 kamanIya, tethI ja priya che darzana-rUpa jenuM te tathA. te vijJAya parivAthafSane 'vijJa' ja vijJaka. tethI ja pariNata mAtra, kalA AdimAM jANakAra te vijJakapariNata mAma. jUra * dAnathI abhyapeta. athavA svara - saMgrAmathI vIra, viyaMta - vikAMta, pathvIya bhUmaMDala AkramaNathI. vichinnavipana baranavAIUT vistIrNa vipula - ati vistIrNa, vAtavAna - sainyagajAdi, rAva - eTale svataMtra. 3ttama - svarUpathI, padAna - artha prAptirUpa pradhAna phaLathI, kaMkA - anartha pratighAta rU5 phaLanI apekSAe, nAraVT - svapnanA saMrakSaNa mATe, narfT eTale nidrAno niSedha, te svapnajAgarikA, pAnA+TTAft - prati jAgaraNa karatI, ma ya - arthamAM dvivacana mUkela che. fthothafuttamudaya ItyAdi, gaMdhodaka vaDe siMcela. jIva - pavitra, ferfjatA - kacaro Adi dUra karavAthI, chANa Adi vaDe lIdhela, A vizeSaNa gaMdhodaka vaDe sIMcIne, saMmArjana, upalipta zUcikA, sikata Adi anaMtara bhAvivathI zucikatva. magrzAna - vyAyAma zALA. nA kuvavANA tarva jema uvavAI sugamAM aruNa zALAno vyatikara ane mana gRhavyatikara jANavo, te ja ahIM kahevo. te A - aneka vyAyAma yogya vagana, vAmardana, vallayuddhakaraNa ItyAdi. e ja pramANe majanagRha vyatikara A pramANe che - jyAM nAnagRha hatuM tyAM Ave che, tyAM AvIne snAnagRhamAM praveze che, te snAnagRha cotaraphathI maNIya jALIthI yukta che, vicitramaNI-radanavALuM tenuM tala che, maNIya stAnamaMDapa che, vividha maNIranathI cikita evI snAnapITha upara sukhapUrvaka beThA ItyAdi. jaIpavarapaTTapurva - mahAI evA te uttama panamAM thayela. * uttama vastra utpati sthAnanA saMbhavathI athavA te uttama panathI. saIdapakRttinA ItyAdi. HpaTTa - sUmapaTTa, sUtramaya. haf - x * ahIM cAvatu karaNathI A pramANe jANavuM - ihAmRga eTale vRka, usabha-vRSabha, nara, ghoDo, magara, pakSI, vAla - zApada bhujana, kinnara eTale vyaMtara vizeSa, gurava eTale mRgavizeSa, zarabha - eka vanya mahAkAya pazu, camarA- vagAya, kuMjara-hAthI, vanalatA-azokAdilatA, padAlatA eTale pAinIo. A badhAMnA - x * citro jemAM che te. gavAra - javanikA, chADaAkarSe che. matharathama va >> ItyAdi - Astaka eTale ochALa jevuM, athavA mRdumasUka, athavA dhULane dUra rAkhanAra, jyAM AcchAdita karela che te. meMAmukAva - zarIrane sukhahetu sparza jeno che te, gasukha sparzaka kahevAya che. madrumanamittae ItyAdi , je mahAnimittanA ATha avayavo che te aSTAMga mahAnimitta - parokSArtha pratipatikAraNabhutpAdaka mahAzAstra, tenA je sUgArca, tene dhAraNa karanAra che te, A ATha nimittAMga A pramANe - (1) divya, (2) utpAta, 158 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 (3) aMtarikSa, (4) bhauma, (5) aMga, (6) svara, (3) lakSaNa, (8) vyaMjana. vaLI A eka-ekanA traNa-traNa bhedo che. sAtha Adi anekArca padone utkarSathI pratipAdanapara. fidvastharefrayA ItyAdi. sarasava, haritAlikA eTale dUrvA, te rUpa maMgalane mastake jeNe karyA che te, saMvAtaMti - saMcAra kare che. navaku - svataH artha pAmela, rf - bIjA pAsethI artha meLavela, puchayaTTa- saMzaya hoya tyAre paraspara pUchIne samAdhAna karela, viffchaThTha : prastone aMte ane jANIne nizcaya karela. muvaina * sAmAnya kuLapaNAMcI, mahAsuviUT - mahAphaLavathI, vAlaift * bIza ane cAlIzanA saravALAthI, TB vakrImaNi - garbhamAM praveze tyAre. jaya - lakSmIno abhiSeka, sAma - puSpamALA, vimAnamavaUT - eka ja che, temAM vimAnanA AkAranuM bhavanane vimAnabhavana athavA devalokAdithI avatare tenI mAtA vimAnane jue che ane nakathI avatare tenI mAtA bhavanane jue che. * * * * * nAviyA - jIvikA ucita, 34muvamAna - RtumAM bhogavavA yogya je sukho - sukhanA hetuo athavA zubhakArI, tenA vaDe hitakara, te garbhanI apekSAe parimita ke adhika nahIM - jUna nahIM, sAmAnyathI pacca - garbhapoSaka. kela - ucita bhUpradezamAM, - prakAsnA avasare. vivi7f-vivikta athatu doSa viyukta ke lokAMtarathI AsaMkIrNa, mRdu-komaLa tenA vaDe. para suhANa - pratiktipaNAthI tathAvidha loka apekSAthI vijanatvathI sukhA ke zubhA evA. pattharotsA - aniMdha manoratho, saMputrInA - abhilakhita artha pUrNa thayelA, saMpALayAhana * prApta abhiliyata arthanA bhogathI. HTTyavAhna - kSaNamAtra mATe ane kiMcit paNa jeno manoraco apUrNa rahyA nathI, tethI ja vochinna dattA - vAMchA guTita, dohadanA vyavacchedathI ja prakarSa abhidhAnane mATe kahe che - vijayIta - vinIta dohada ItyAdi. ahIM moha eTale mUDhatA, bhaya-bhItimAtra Adi. A sthAne vAcanAMtaramAM "sukhe sukhe bese che, suve che, ubhI rahe che, ItyAdi che, temAM suhaMsuheNa eTale garbhanI bAdhA vinA, mAyag - AzrayaNIya vastuno Azraya kare che, suvaDu - suve che, vidura - uMcA sthAne rahe che, nilIyA - bese che. tuvaku - zayyAmAM varte che. fpathagvANa - priya arthapaNe athavA prIti arthe. priyanuM nivedana karIe chIe. priya eTale iSTavastu, putrajanma svarUpa. A priyanivedana Apane priya thAo, bIjAne paNa priya thAo. 133vanaM - mugaTa rAjacihna hovAthI, tene choDIne, temaja strIone anucita hovAthI, tenuM varjana karela che. nAmAnaya - je pramANe dhAraNa karela che, paherelA che. mova - je dhAraNa karAya te cAvamoka - AbharaNa, mathai thova - aMga pratiyArikAnA mastakone dhuve che arthAta dAsapaNAthI mukata kare che. kemake lokavyavahAra evo che ke svAmI vaDe dhovAyelA mastakavALAnuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/11/518 thI 520 dAsapaNuM dUra thaI jAya che. * sUtra-521 : tyAre te bala rAjA kauTuMbika puruSane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahe che - he devAnupiyo! jaldIthI hastinApura nagarane cArakazodhana (baMdIrahita) karo. karIne mAna-unmAnamAM vRddhi karo. karIne hastinApura nagarane aMdara ane bahArathI Asita karo, saMmArjita kare, upalipta karo yAvat karo - karAvo, karIne - karAvIne cUsAhasa ane cakrasahasranI pUjA, mahimA, satkArapUrvaka utsava karo, mArI A AjJAne mane pachI soMpo (arthAt tadanusAra kArya thayAnuM nivedana karo.) tyAre te kauTuMbika puruSo bala rAjAe A pramANe kahetA yAvat temanI AjJA pAchI soMpI. 159 tyArapachI te balarAjA jyAM aNazALA hatI, tyAM Ave che, tyAM AvIne pUrvavat yAvat majjanagRhathI nIkaLe che, nIkaLIne zulka ane kara levAnuM baMdha karyuM, kRSi niSedha karyo, devAno-mApatolano niSedha karyo. bhaTono praveza baMdha karyo, daMDa ane kudaMDa baMdha karyA, RSa mukta karyA, uttama gaNikA tathA nATya saMbaMdhI pAtrothI yukta thayo, aneka tAlAnucara vaDe Acarita, vAdako dvArA satata mRdaMganAda, mlAna na thayela puSpamAlA, pramudIta-prakrIDita loka, badhAM nagarajana ane janapada nivAsI. (ItyAdi) rIte daza divasa sudhI sthiti pratIta kare che. tyAre te balarAjA daza divasIya sthiti patitA vartAtI hatI tyAre seMkaDohajAro-lAkho yAga kArya karato, dAnarUbhAga Apato, apAvato, rokaDo, hajAro, lAkho lAbhone svIkArato, svIkAravato e pramANe vicare che. tyAre te bALakanA mAtApitA pahelA divasa sthitipatitA karI, trIje divase caMdra-sUrya darzana karAvyA, chake divase jAgaskiA karI, agiyAramo divasa vItI gayA pachI, jAtaka karmanI nivRtti karI. azuci jAtakarma karaNa saMpApta thatAM bArame divase vipula azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAvyA. karAvIne jema zivarAjAmAM kahyuM, tema yAvat kSatriyone AmaMtryA, maMtrIne, tyArapachI snAna karyuM, bhalikarma karyuM, ItyAdi pUrvavat yAvat satkAra-sanmAna karyA, karIne te ja mitra, jJAtijana, yAvat rAjA, Izvara yAvat kSatriyonI AgaLa potAnA pitAmaha, papitAmaha, pitAnA prapitAmaha AdithI cAlI AvatI aneka puruSa paraMparAthI rUDha, kuLane anurUpa, kularAza, kula saMtAnataMtuvardhanakara, A AvA prakAranuM gauNa guNa niSpanna nAmakaraNa karyuM - jethI amAro A bALaka, balarAjAno putra ane prabhAvatI devIno Atmaja che, tethI amArA A bALakanuM nAma mahAbala' thAo. tyAre te bALakanA mAtApitAe nAmakaraNa karyuM - 'mahAbala'. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te mahAbala bALaka pAMca dhAtrIo vaDe parigRhIta thayo. te A - kSIradhAtrI vaDe, e pramANe jema pratijJa yAvat lAlana pAlana karAto sukhe sukhe vRddhi pAmavA lAgyo. tyAre te mahAbala bALakanA mAtA-pitA anukrame sthitipatita, caMdrasUryadarzana, jAgarikA, nAmakaraNa, ghuMTaNIye cAlavuM, paga vaDe cAlavuM, annapAzana, grAsavardhana, saMbhASaNa, karNavedhana, saMvatsara patilekhana, sauka, upanayana ItyAdi anya ghaNAM garbhAdhAna, janma mahotsavAdi kautuka kare che. tyAre te mahAbalakumAranA mAtA-pitA tene sAtireka ATha varSano jANIne zobhana evA tithi-karaNa-muhUrtamAM e pramANe pratijJanI mAphaka yAvat te bhoga samartha thayo. 160 tyAre te mahAbalakumAra bAlabhAvathI mukta thaIne yAvat bhoga samartha jANIne, mAtA-pitAe ATha prAsAdAvataMsaka karAvyA. karAvIne abhyudgatauMcA-pahasita evA, tenuM varNana rAyaparoNaIya mAphaka karavuM yAvat te pratirUpa hatA. te pAsAdAvataMsakamAM bahu madhyadeza bhAge AvA eka moTA bhavanane karAvyuM, te aneka zata staMbha upara rahela hatuM. tenuM varNana rAyapoNaicanA prekSAgRha maMDapanI jema karavuM, pratirUpa hatuM. * vivecana-521 : cAgazodhana eTale baMdinuM vimocana, mAnotmAnavarNana temAM mAna - rasa, dhAnyaviSayaka, nmAna - tulArUpa, kSudra - zulka mukta karavA, e pramANe sthitipatinA karAve che. zulka eTale vecavAnA bhAMDa pratye rAjAne devAnuM dravya. kAM - karothI mukta, kara eTale gAya Adino prativarSa devAtuM rAjade dravya. kavindu * utkRSTa athavA kheDavAno niSedha. vina - vecANano niSedha hovAthI adeya. amiSna - vikraya pratiSedhathI mApavAno niSedha, 14ppalekSa - bhaTa eTale rAjAjJAdAyI puruSonA praveza kuTuMbIgharomAM thato nathI te. avaMDovaM4ima - daMDa yogya dravya te daMDa tathA kudaMDathI nivRtta A daMDa ane kudaMDa jemAM nathI te daMDakudaMDima, temAM daMDa, te aparAdha anusAra rAjagrAhya dravya, kudaMDa te kAraNikonA mahA aparAdhane kAraNe rAjyagrAhya dravya. kami - avidhamAn dhAraNIya dravya, RNane mApha karavAthI. ziva - vezyApradhAna vaDe nATakIya - nATakasaMbaMdhI pAtra vaDe yukta te apeAtAnAvarALuriyuM - vividha prekSAcArI vaDe sevita. anunnuyamukuMLa - vAdanane mATe vAdaka vaDe na mUkAyelA mRdaMgo jemAM che te. amlAna puSpamAlAne, pramudita lokonA yogathI pramuditA, prakrIDitajana yogathI prakriDita. sapuranA nALavarSa - pujananI sAthe ane janapadasaMbaMdhI jana vaDe je varte che, te tathA tene. vAcanAMtaramAM 'vijayavaijayaMta' paNa dekhAya che, temAM atizaya vijaya Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 11/-/11/pa21 te vijayavijaya, te jenuM prayojana che, te vijayavaijayikI. 'sthitipatIta' - sthiti eTale kulanI lokanI maryAdAmAM 'patitA' - rahela, je putrajanma mahotsavanI kriyA. 'dazAhika' - daza divasanA pramANavALI, nA - cANa, pUjAvizeSa, yA - dAyA, dAnA denAra, HU - bhAga, vivAita dravyAMza, vaM kSaya - caMdra, sUryadarzana nAme utsava, nAya - sani jAgaraNarUpa utsava vizeSa, niba - azuci jAta kamanuMkaraNa azuci jAtakarmakaraNathI nivRtta. saMpanna thAsAvi - bAramo divasa AvatAM athavA bAra divasono samAhAra te dvAdazAhanuM, jenA vaDe pUrAya che. temAM kulane ucita, kaI rIte ? te kahe che - kula sadaMza, te kuLanA baLavAna puruSa-kulatvathI mahAbala, e nAmano baLavAnuM artha abhighAyakavavI te kuLanA mahAbala, te nAmacI sArdazya, kularUpa je saMtAna te ja taMtu dIrdhatvathI tene vardhanakara, mAMgalyatvathI jemAM te. mayathApUrva - A, AvA svarUpano, UT - gauNa, tene amukhya paNa kahevAya che, tethI kahe che - guNaniSpanna. - x * amAro A bALaka je prabhAvatI devIno Amaja, balarAjAno putra, tethI pitAnA nAmanA anusAra nAma, A bALakanuM 'mahAbala' nAma che. nA tapanna - uvavAI sUramAM 'dRDhapratijJa' kahela che, te pramANe A vaktavya che, te A pramANe - majjanadhAmI, maMDaNadhAmI, kIlAvaNadhAkI, aMkadhAnI ItyAdi. * * * giri kaMdaramallInI jema, caMpakapAdapa, nivAya nivyaghiAta sukhe sukhe vRddhi pAme che neTTmAM - jamIna upara sakavuM, patharvavAmA - paga vaDe cAlavuM, STmari - bhojana kAraNa, fiDava - kavala vRddhi kAraNa, paHpAya - prajAna kAraNa, vaVUvevi - kAnanuM vedhana, saMvatsara graMthikaraNa, toyaUT - cUDA dhAraNa karavI. 3vanayana - kalAgrAhaNa. garbhAdhAnAdi je kautuka-rakSA vidhAna Adi. "e pramANe jema deDha pratijJa" tenA vaDe A pramANe sUcita karela che, te A pramANe jANavuM zobhana tithi-karaNa-nakSatra-muhUrtamAM, snAna karI, balikarma karI, kautuka-maMgalaprAyazcita karIne, savaliMkAra vibhUSita, mahAkaddhi satkAra samudayathI kalAcAryanI pAse laI jAya che ItyAdi. abhyadbhatoSNuitAnuM - ati ucca. pafyata - prahasita mAka - zveta prabhA paTala prabaLatAthI hasato evo. "gayapaNeNaiyamAM jema varNanA karyu che tema" - AnA dvArA je sUcavyuM, te A che - maNi, kanaka, rakta vaDe citrita vAyu vaDe uDatI vijaya, vaijayaMtI patAkA, chatrAtichatra yukta, uMce, gaganatalane abhilaMghatI, Adi. artha prasiddha che, vizeSa A ke - maNi, kanaka, ratnonA verAvAthI cikita tathA vAyu vaDe udbhUta evI vijayane sUcavatI vaijayaMti nAmaka patAkA ane chatrAtichatra vaDe yukta che te. aneka zata staMbha upara saMniviSNa, covI, 'mayapateNaiya' sUtranA prekSAgRhamaMDapanI jema tenuM varNana [11/11] 162 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jANavuM. te "lIlA karatI zAlabhaMjikA' Adi jANavuM. * sUtra-522 - tyArapachI mahAbalakumAranA mAtA-pitA anya koI divase te zubha tithi-karaNa-divasa-nakSatra-muhUrtamAM snAna karI, balikarma karI, kautuka-maMgalaprAyazcitta karI, savaliMkArathI vibhUSita thaI, pachI saubhAgyavatI strIo dvArA atyaMgana, snAna, gIta, vAgni, maMDana, ATha aMgo para tilaka, kaMkaNa, dahIMakSatAdi maMgala, maMgalagIta-mAMgalika kArya karAyA, uttama kautaka ane maMgalopacAra rUpamAM zAMtikarma karyuM, pachI sardeza, samAna vacAvALI, sardeza vayavALI, saMdeza lAvaNaya-rapa-pauvana-guNopetA-vinItA-kautuka, maMgala, prAyazcitta karelI, sardeza rAjakULathI aeNAyelI ATha uttama rAjakanyA sAthe eka divase pANigrahaNa karAvyuM. tyAre te mahAbala kumAranA mAtA-pitAe A AvA prakAranuM patidAna ApyuM - ATha koDI hiraNya, ATha koDI suvarNa, ATha zreSTha mugaTa, ATha zreSTha kuMDalayugala, zreSTha evA ATha hAra, zreSTha evA ATha AhAra, zreSTha enI ATha ekAvalI, e pramANe mukatAvalI, kanakAvatI, ratnAvalI, ATha zreSTha kaDAMnI jeDI, e rIte gupTilanI joDI, ATha zreSTha kSomayugala, e rIte vaDaga yugala, paTTa yugala, dukula yugala, ATha zrI-hI-dhRti-kIrti-buddhi-lakSmIdevIo, ATha naMda-bhadra-tala-talapavarUsarvaranamaya nijaka varabhavana ketu, ATha zreSTha dhvaja, ATha zreSTha vaja. - 10,000 gAyonuM eka evA ATha vaja, Ai zreSTha nATaka - bhalIbaddha nATaka, ATha zreSTha azvo, A badhu ranamaya jANavuM zrIgRhapatirUpa ATha zreSTha hAthI, saranamaya, zrIgRhapatirUpa evA zreSTha ATha pAna, ATha zreSTha su, e pramANe zibikA, aMdamAnikA gilli, zilli, ATha zreSTha vikaTayAna, ATha pAriyAnika ratha, ATha saMgrAmika ratha, ATha zreSTha aao, ATha zreSTha hAthI, ATha zreSTha gAmo-10,ooo kULonuM eka gAma thAya che. ATha zreSTha dAsa, e pramANe dAsI, kiMkara, kaMcukI, vadhira mahata7, - - * * ATha suvaNanA avalaMbana dIpa, ATha rUAnA avalaMbana dIpa, ATha sonA-rUpanA avalaMbana dIya, ATha sonAnA ukaMcana dIpa e pramANe gaNe, ATha suvarNanA thALa, ATha rUpAnA thALa, ATha sonA-rUpanA thALa, ATha suvaNanI pagI Adi traNa, ATha suvarNanA thAsaka Adi gaNa, ATha suvaNanA mallaka (3), ATha suvaNanI tAlikA, ATha suvarNanI kalAcikA, ATha suvarNanI voDaka, ATha suvarNanI avayakkA, ATha suvarNanA pAdapIThaka, ATha suvarNanI bhiSikA, ATha varSanI karoTikA, ATha sonAnA pathaMka, ATha suvarNanI pratizayA, ATha haMsAsana, ATha kaucArAna, ATha ruDAsana, e pramANe utAsana, patAsana, dIdhani, bhadrAsana, pakSAsana, magarAsana pAsana, dizAsauvastikAsana, ATha Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/11/522 163 telasamugaka, ItyAdi jema rAyapAseNaIya kahyuM tema yAvata ATha sarasava samugaka, ATha kuzvaradAsI Adi 'uvavAI' sUtramAM kahyA mujaba cAvatu ATha pArasI dAsI, ATha chaba, ATha chamadhArI ceTIkA, ATha cAmara, ATha cAmaradhArI ceTIkA, ATha tAlavRta, ATha tAlavRtadhArI ceTIkA, ATha karoTikA ane karoTikAdhArI ceTIkA, ATha kSIradhAjhI yAvata ATha aMkadhAbIo - - . * ATha aMgamardikA, ATha utsardikA, ATha nAna karAvanArI, ATha prasAdhikA, ATha vakosIkA, ATha cUkiyesIkA, ATha koSThANArIkA, ATha dIkArIkA, ATha upasthApanIkA, ATha nATya karanArI, ATha kauTuMbikInI, ATha mahAnasikaNI, ATha bhAMDAgAriNI, ATha varaNI, ATha puudhAriNI, ATha jaladhAriNI, ATha balikArikA, ATha zayAkAriNI, ATha atyaMtarIka pratihArIeNI, ATha bAhya pratihArINI, ATha mAlAkArINI, ATha uSaNakArINI, bIjuM paNa ghaNuM badhuM-sonuM, cAMdI, kAMsu, vastra, vipula dhana-kanaka-yAvatuM sArarUpa dravya ApyuM yAvat sAta kulavaMza peDhI sudhI pakAma detA, prakAma bhogavatA, prakAma paribhAga karatAM (khuTe nahIM) tyAre te mahAbalakumAra pratyeka bhAyane ekaeka suvarNa koTi Ape che, eka-eka hiraNyakoTI Ape che, eka eka zreSTha mugaTa ItyAdi Ape che. e pramANe te badhuM ja kahevuM yAvatuM eka eka peSaNakArI Ape che, bIjuM paNa ghaNuM sonuM, raNuM cAvat bhAga pADatAM paNa na chUTe. tyAre te mahAbalakumAra uparanA prAsAdamAM rahIne jema jamAlImAM kahyuM tema cAvatu vicare che. * vivecana-parara : THvaOUTVTVgI Tre ItyAdi, temAM prakSaUAva eTale atyaMjana, nAgagIta-vAjiMtra prasiddha che, prasAdhana - maMDana, AThe aMge tilaka te aSTAMgatilaka, UT * lAla dora rU5, ATaluM vadhavadhUfja: - jIvatu pati karanArI vaDe upanIta che. kaMsAna[ rfpada - maMgala eTale dahIM-akSatAdi, gIta-gAna vizeSa ke tene bolanArI-AzIrvacana bolatI. te kevI che ? varavo kayapaMjAno ItyAdi * temAM uttama evA kautuka-bhUtirakSAdi, maMgala-sarasavAdi, te rUpa je upacAra pUjA, tenA vaDe karelA zAMtikarma-rita upazama kriyA che. saffive Adi - sadaMzI parasparathI athavA mahAbalanI apekSAyo. sadezavayA, vayathI sadeza, lAvaNyathI sadaMza, ahIM lAvaNya eTale manojJatA, rUpaAkRti, yauvana-yuvAnapaNuM, guNa-priyabhASItva Adi, kuMDalinI joDa, kalAcikA AbharaNa yugala, kuTila-bAhanuM AbharaNa, kSama-kapAsanuM ke atasInuM vastra, vaDaga-gasarImaya, paTTa-paTTaNa, gula-6kUla nAmaka vRkSanI vicAthI nipajJa, zrI Adi cha devIonI pratimA, naMdA Adi maMgalavastu, bIjA kahe che - naMda eTalA vRta lohAsana, bhadrA eTale zarAsana, mUTaka. 164 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tana - tAlavRkSo, vaya - vaja, gokuLa, bhAMDAgAratulya ratna mayapaNAthI zrI gRhapratirUpa, thAna - zakaTAdi, yugya-goladeza prasiddha jaMpAna, zibikA-kuTAkAra AcchAdita jaMpAnarUpa, caMdamAnikA eTale puruSa pramANa jaMpAna vizeSa, gillIhAthI upara kolara AkAra, cillI-lATadezamAM je a5lyAna che, te bIjA dezamAM cillI kahevAya che, vivRtayAno, tallaTaka varjitavADA, pariyAnanA prayojanathI pAriyAnika, saMgrAmanA prayojanathI saMgrAmikA, temAM kamara pramANa phalaka vedikA hoya che. kiMkara-pratikarma pRcchA karanAra, kaMcukI-pratIhArI, varSadha-khasI karAyela mahalaka, mahatara-aMtaHpura kArya ciMtavanAra. olaMbanadIva-zRMkhalAbaddha dIpo, ukaMcanadIpa-ubhA daMDa jevA dIpa, e pramANe traNe rU5, sonuM, rUpu-sonuM bhedathI che. paMnA rIva - abhrapaTala Adi paMjara yukta * * thAsakra - AdarzakanA AkAre, talikApAtrI vizeSa, kaviyikA-kalAyikA, avaDavakahAthane tapAvanAra, avayakkA eTale avapAkya tApikA saMbhave che * * bhisikAAsana vizeSa, paDirajjA-uttarazayyA. haMsAsana Adi - haMsAdi AkAra upalakSita unnata Adi AkAra upalakSita ane zabdathI jANavI. jema rAyapaheNaIya, tenA vaDe je sUcave che, te A che - ATha kuSTa samudgaka, e pramANe gayoya, tagara, ela, hariyAla, hiMgula, manozilaka, janasamugaka. * jema uvavAImAM - tenA dvArA je sUcita che, te ahIM devAnaMdAnA vRtAMtamAM che, tyAM ja jovuM. karoDikAghArI eTale sthagikAdhAriNI. -- ATha aMgamardikA, ATha umUrdikA ahIM aA ane bahumardana kRta vizeSa bheda mAtra che. paNafthA - maMDanakAriNI, vagapesIkA-vaMdanapeSaNa kAskiA athavA haritAlAdi preSikA, curNaka pesIkA eTale ahIM zULa - tAMbula cUrNa ke gaMdha dravya cUrNa. vaMvArIva - parihAsa karanArI, kavaOrf - A sthAne janAranI samIpe varte che, nA phakanA - nATaka saMbaMdhI, vasufarf - padAtirUpa, ItyAdi - 4 - * sUtra-523,524 : [53] te kALe, te samaye arahaMta vimalanA ziSya dharmaghoSa nAmaka aNagAra, jAti saMpamdi varNana karavuM, jema kezavAmInuM varNana che yAvatu 5oo aNagAra sAthe saMpavRitta thaIne pUrvAnupUrvI caratAM, grAmAnugAma vicaratA jyAM hastinAgapura, jyAM sahasrAmavana udhAna hatuM tyAM AvyA, AvIne avagraha avago, avagrahIne saMyama ane tapa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. tyAre hastinApura nagaramAM zRMgATaka, trika cAvatuM parSadA paryApAse che. tyAre te mahAbalakumAre te mahAjanazabda ke janalUha e pramANe jema jamAtImAM kahyuM tema vicAryuM, te pramANe ja kaMcukI puruSone bolAvyA, kaMcukIpuruSo paNa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/11/pa23,524 165 temaja kahe che. viroSa ke - dharmaghoSa aNagAranA Agamanano nizcaya karIne, be hAtha joDI yAvana nIkaLe che. e pramANe he devAnupiyo ! arahaMta vimalanA pazilya dharmaghoSa nAmaka ANagAra, bAkI pUrvavata cAvatuM te paNa uttama rasthathI nIkaLe che. dharmakathA jema kezIsvAmIe kahI. te paNa temaja mAtA-pitAne pUche che vizeSa A ke- dharmaghoSa. amagara pAse muMDa thaIne gherathI nIkaLI aNagArika padjyA levA IcchuM chuM te pramANe ja vRtta-prativRtta che. vizeSa e ke - A tArI panIo vipularAjakulanI bAlikAo che, kalAkuzala che. bAkI pUrvavat yAvatu teo anicchAe mahAbalakumArane Ama kahe che - he putraame eka divasane mATe paNa tArI rAjyazrI jevA IcchIe chIe. tyAre te mahAbalakumAra mAtA-pitAnA vacana sAMbhaLIne mauna rahyo. tyAre te balarAja kauTuMbika paraSone bolAve che. e pramANe jema zivabhadramAM kahyuM, temaja rAjyAbhiSeka kahevo yAvata abhisiMcita kare che. be hAtha joDI, jayavijaya vaDe vadhAve che, vadhArIne A pramANe kahe che - he putra! bola, ame zuM daIe, zuM ApIe, bAkI jamAlI mujaba kahevuM yAva tyAre te mahAbala aNagAre, dharmaghoSa aNagara pAse sAmAyikAdi cauda pUrva bhaNasA, bhaNIne caturNabhakta cAvatu vicitra tapokamathI AtmAne bhAvita karatA, bahupatipUrNa bAra varSano zramaya payaya pALe che, pALIne mAsikI saMlekhanA vaDe sATha bhakatone anazanathI chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmIne, kALa mATe kALa karIne, upara caMdra-sUryathI aAdi jema baDamAM kahyuM tema ahIM kahevuM yAvata bahmaloka kalle devapaNe utpanna thayo, tyAM keTalAMka devonI sthiti daza sAgaropama kahelI che, tyAM mahAbala muninI paNa daza sAgaropama sthiti kahelI che. he sudarzanA te (mahAbalano jId) tuM ja che, bahAloka kalAmAM daza sAgaropama divya bhogopabhoga bhogavIne te devalokathI AyukSaya AdithI anaMtara avIne A ja vANijyagrAmanagaramAM zreSThI kuLamAM putra utpanna thayo che. [Sara4] tyArapachI he sudarzanA bAlabhAvathI mukata thaIne tuM vijJa ane pariNata vaya vALo thayo. yauvanAvasthAne pAmIne tathArUpa sthaviro pAse kevali prApta dharma sAMbhaLIne, te ja dharmane Icchita, praticchita, rucikara jaNyo. he sudanA A samaye paNa tuM je karI rahyo che, te paNa sAru kare che. tethI he sudarzana ! ema kahela che - A palyopama, sAgaropamano kSaya ane apacaya che. tyArapachI te sudarzana zreSThI zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse A ane sAMbhaLIne, avadhArIne zubha adhyavasAyathI, zubha pariNAmathI, vizuddhayamAnathatI lesyAthI, tad AvaraNIya karmonA kSayopazamathI hA-apoha 166 bhagavatI-gasUtra saTIkaanuvAda/3 mANA-gaveSaNA karatA saMjJIpUta jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, A arthane sakhyarUpe jANavA lAgyo. tyArapachI te sudarzana zreSThI zramaNa bhagavAna mahAvIra vaDe saMbhArela pUrvabhavathI tenA hRdayamAM bamaNI zraddhA-saMvega utpanna thayA. AnaMdAzupUNa nayanathI zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNA pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karyo, pachI A pramANe kahyuM - he bhagavana! Apa je kaho cho, te temaja che, ema kahI IzAna khUNAmAM gayo, bAkI RSabhadatta pramANe jANavuM cAvata sarva duHkhano kSaya thayo. vizeSa A ke - cauda pUrve bhaNyA, patipUrNa bAra varSano zramaNa pAyi pALyo. bAkI pUrvavatuM. bhagavA te ema ja che, ema ja che. * vivecana-pa23,524 : vimana - A avasarpiNInA teramAM jinendra, paDaLU - praziSya, athavA ziSyanI saMtati. jema kezI AcArya rAyapaheNaIyamAM varNavela che, te mujaba kahevuM. te kulabala-rUpa-vinaya saMpanna ItyAdi. vRttapadavuya - ukta-pratiukiAkA kahela e pramANe mahAbalamAM kahevuM. jamAli cAritramAM vipulakulabAlikA ema kahyuM, ahIM vipularAjakula bAlikA ema kahevuM. vAtmA zabada vaDe Ama kahe che "kalAkuzala sarvakAla lAlita sukhocita." zivabhadra te zivarAjarSino putra, zataka-11 mujaba. jema aMbaDa-'uvavAI' mujaba. tema ahIM kahevuM. temAM cAvat zabdathI A sUtra jANavuM - grahagaNa nAba tArArUpa ghaNAM yojano, ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAra yojana, ghaNAM lAkha yojana, ghaNAM koDAkoDI yojana upara, dUra jaIne saudharmAdi ko pasAra karIne, ahIM jo ke cauda pUrvIno jaghanyathI lAMtake upapAta ISTa che, chatAM caudaparvadharano je brahmalokamAM upapAta kahyo, te koInA vaDe kaMIka vismaraNAdi prakAre cauda pUrvInA aparipUrNatvathI saMbhave che. saMjJIrUpa je pUrva jAti, tenuM smaraNa, tene pAme che, pUrvakALa apekSAthI bamaNo zraddhA-saMvega pAmela che, te. temAM zraddhA te tava zraddhAnuM athavA sadanuSThAnanuM AcaraNa. saMvega eTale bhalabharAmophAnsilai aSabhadat kyAnamA zatakamAM che. che zataka-11, uddezo-12-"AlalikA" che 0 agiyAmAM uddezAmAM 'kAla' kahyo. bAramAmAM paNa te ja bIjA bhaMgathI kahe che. e saMbaMdhathI Avela sUtra * sUtra-pa25 thI 528 :[para5] te kALe, te samaye AlabhikA nAme nagara hatI - varNana. zaMkhavana Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11/-/12/pa25 thI 528 167 caitya hatuM - varNana. te alabikA nagarImAM RSibhaddhaputra pramukha ghaNAM zramaNopAsako rahetA hatA. teo Adya yAvat abhUita hatA. jIvAjIvanA jJAtA hatA, yAvatuM vicAratA hatA. tyAre te zrAvako anya koI divase eka sAthe ekatrita thaI beThelA, te zrAvakomAM paraspara A AvA prakArano vArtAlApa thayo. he Aya! devalokamAM devonI sthiti keTalAM kALanI kahI che? tyAre te RSibhaddha zramaNopAsaka devasthitino jJAtA hato, teNe te zrAvakone Ama kahyuM - he Aryo ! devalokamAM devonI jaghanya sthiti 10,000 varSa che, tenA pachI samayAdhika, dvisamayAdhika yAvata daza samayAdhika, saMkhyAta samayAdhika, asaMkhyAta samayAdhika, utkRSTa 33 sAgaropama sthiti kahI, tenA pachI deva, devaloka nathI. tyAre te zrAvako RSibhaddhaputra zrAvakanA A pramANe AkhyAnathI sAvat A arUpAthI, A arthanI zraddhA na karI, pratIti na karI, ruci na karI. A AnI addhA karatA, prIti karatA, aruci karatA je dizAmAMthI AvyA hatA, te dizAmAM pAchA gayA. [para6] te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvat padhAryA yAvatuM uSadA pAse che. tyAre te zrAvako A vRttAMta jANIne harSita tuSTita Adi, jema 'tuMgikA' udezamAM che. tema jANavuM yAvatu paryApAse che. * - tyAre zramaNa bhagavata mahAvIre te zrAvakone ane te moTI padAne dhamakathA kahI cAvatuM AjJAnA ArAdhaka thayA. tyAre te zrAvako zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI harSita-STita thaI utthAnathI uDyA, uThIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne A pramANe kahyuM (pUyuM-). bhagavanA e pramANe RSibhadraputra zrAvake amane ema kahyuM yAvat parayuM ke - he AyoM devalokamAM devonI jaghanya sthiti 10,ooo varSa che, tenA pachI samayAdhika cAvatu pachI deva, devaloka nathI, he bhagavan! Ama kaI rIte hoya? Aryone AmaMjhIne zramaNa bhagavana mahAvIre te zrAvakone Ama kahyuM - he AyoM je RSibhadraputra zrAvake tamane A pramANe kahyuM che cAvatuM prarUpela che - he A devalokamAM devonI jaghanyathI 10,000 varSa sthiti kahI che, tenA pachI samayAdhika yAvata tenA pachI devo, devaloka nathI, A artha satya che. huM paNa he Aryo! Ama ja kahuM chuM cAvatu pA5 chuM - he Ayor devalokamAM devonI jaghanya 10,000 varSa Adi pUrvavata, tenA pachI deva, devaloka nathI, satya che. tyArapachI te zrAvako zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse A arti sAMbhaLIne, 168 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 avadhArIne bhagavarnane vaMdana-namana karIne jyAM RSibhadraputra zrAvaka hato tyAM gayA, jaIne RSibhaddhaputra zrAvakane vaMdana-namaskAra karIne A arthane sArI rIte vinayathI vAraMvAra khamAve che. tyArapachI zrAvakoe (bhagavaMtane) prazno pUchyA, tenA atha grahaNa kayAM, karIne bhagavata mahAvIrane vaMdana-namaskAra kayI, pachI je dizAmAMthI AvyA hatA, te ja dizAmAM pAchA gayA. pira bhagavana e rIte AmaMtrIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavanuM mahAvIrane vAMdI-namIne Ama pUchayuM - he bhagavAna ! RSibhadra pAvaka Apa devAnupiyanI pAse muMDa thaIne, gharathI nIkaLI aNagArika pravajyA tevA samartha che ? he gautama! te artha samartha nathI. he gautama RSibhadraputra zrAvaka ghaNAM zIla-tRta-guNa-dd-veramaNapratyAkhyAna-pauSadhopavAsa-yathAparigRhita tapokamathI AtmAne bhAvita karatAM, ghaNAM varSono zrAvakAyaya pALaze. pAchaLIne mAsikI saMlekhanA vaDe AtmAne jhoSIta karI, mAsikI saMlekhanAthI 60 bhakatone anazana vaDe chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne samAdhi pAmIna, kALa mAse kALa karI, saudhamakAmAM aruNAbhavimAne devapaNe upajaze, tyAM keTalAMka devonI cAra palyopama sthiti kahI che, tyAM RSibhadraputra devanI paNa cAra palyopama sthiti thaze. bhagavAna ! te RSibhaddhaputra deva te devalokathI aAyu-bhava-sthitino kSaya thatAM yAvatuM jyAM utpanna thaze ? gautama! te mahAvideha homamAM siddha thaze yAvatuM aMta karaze. bhagavana / te ema ja che, ema ja che, ema kahIne gautama svAmI rAvatuM AtmAne bhAvita karatAM vicare che. pira8] tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra anya koI divase AlabhIra nagarInA zaMkhavana caityathI nIkaLe che, nIkaLIne bAhya janapadamAM vihAra karatA vicare che. te kALe, te samaye alabhikA nAmaka nagarI - varNana. tyAM zaMkhavanacaitya hatuM - varNana. te zakhavanacaityathI dUra nahIM - nIkaTa nahIM, (tevA sthAne) pagalA nAme patiAjaka raheto hato. te Rveda, yajurveda, sAva4 nayomAM supariniSThita hato. niraMtara chaThTha chanA tapokarma vaDe, ud hAtha rAkhI yAvatu AtApanA letA vicare che. tyAre te yugalane chaa-chaanI tapathI pAvatu AtApanI letA, prakRtibhAddhakatAthI zivarAjarSinI jema cAvata vibhaMga nAme AjJAna samutpanna thayuM, te te samutpanna virbhAgajJAnathI bahAloka kalAmAM rahela devonI sthitine jANe che Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jAya che, jaIne zidaMDakuMDika Adi jema kaMdakamAM kahyuM tema yAvatu patajita thayo. bAkInuM zivarAjarSi mAphaka kahevuM cAvatuM zAzvata ane avyAbAdha sukhane anubhave che, siddha thAya che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-525 thI para8 : teo ItyAdi. UT - ekajha, samuvAjIyA" - eka sthAne AvIne, savA * maLyA, ekaThAM thayA. mayaNA - Asana grahaNa karIne. mANasAi - nIkaTapaNe beThA. fmada * paraspara va - gRhItArtha, gRhIta paramArtha. tuM Dokta - zataka-2mAM. muni dIparatnasAgare karela zataka-11 no TIkAsahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - 11/-/12/525 thI 528 169 * jue che. tyAre te yugala paztiAjakane a-AvA svarUpano manogata yAvatu saMkalpa utpanna thayo - mane atizaya jJAna-darzana samutpanna thayA che, devalokamAM devonI jaghanya 10,000 varSa sthiti che, tenI pachI samAdhika, dvisamayAdhika yAvatuM utkRSTathI asaMkhyAta samayAdhika, utkRSTathI daza sAgaropama sthiti che, tenI pachI devo ane devaloka nathI. A pramANe vicArIne AtApanA bhUmithI utare che, utarIne gidaMDakuMDikA cAvatuM ghAturata vone grahaNa kare che, karIne jyAM AlamikA nagarI che, jyAM parivrAjakono maTha che, tyAM Ave che, AvIne bhAMDopagaraNa muke che, karIne AnaMbhikA nagarImAM zRMgATaka yAvatuM mAgamAM ekamekane A pramANe kahe che. yAvatuM parUpe che - he devAnupiyo ! mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayela che. devaloke devonI janya sthiti 10,000 varSa che ItyAdi pUrvavatu, pachI devaloka ane deva nathI. tyAre AlaMbhikA nagarImAM A AlAvAthI jema ziva rAjAmAM kahyuM, te pramANe kahevuM yAvata te vAta kema mAnavI ? svAmI padhAryA. cAvata parpala pAchI pharI. gautamasvAmI te pramANe ja bhikSArayaei nIkaLyA, te pramANe ja ghaNAM lokonA zabdo sAMbhaLyA. te pramANe ja ghaNAM lokonA zabdo sAMbhaLIne te pramANe ja badhuM kahevuM cAvata he gautama ! huM vaLI A pramANe kahuM chuM. A pramANe bhAkhu cAvatuM paraNuM ke - - devalokamAM devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI kahI che, tenA pachI samayAdhika, be samayAdhika yAvatu utkRSTathI tetrIza sAgaropamanI sthiti kahelI che. tenA pachI devo ane devaloka vicchinna thAya che AthatRi devadevaloka nathI. bhagavana ! saudharma kalAmAM varSa sahita ane vaNarahita dravya anyonyabhadra che ? ItyAdi pUrvavata kahetuM. cAvatuM tema ja che. A pramANe ja IzAnamAM paNa cAvatu TyutamAM kahevuM. A pramANe ja zaiveyaka vimAnomAM ane anuttara vimAnamAM paNa kahevuM. iSata pAgabhArAmAM paNa rAvata tema ja che. tyArapachI te mahAmoTI uMgha yAvatu pAchI gaI. tyAre AlaMbhikA nagarInA zRMgATaka, zika, ItyAdi badhuM jema zivarAjarSimAM kahyuM tema kahevuM yAvat yugala ANagAra sarva duHkhothI mukta thayA. vizeSa e ke - idaMDakuMDika yAvat dhAtukta vastra paheryA hatA. virbhAgajJAna paDI gayuM. AlaMbikAnagarInI vaccovaccethI nIkaLe che yAvat uttara-pUrva dizAmAM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-1/para9 - Xx zata-12 rka 0 agiyAramAM zatakanI vyAkhyA karI, have bAramuM kahe che. * sUga-para9 : bAramAM zatakamAM daza uddezo che - zaMkha, jayaMti, pRedI, pudgala, atipAta, rAhu, loka, nAga, deva, AtmA. vivecana-para9 : (1) zaMkha-zramaNopAsaka viSayaka, (2) jayaMti-zrAvikA viSayaka, (3) pRthvIratnaprabhAviSayaka, (4) puSNalaviSaya, (5) atipAd-prANAtipAta Adi viSayaka, (6) sahu-vaktavyatAA (0) lokaviSayaka, (8) nAga-sarSa vaktavyatA, (9) devadevabhedaviSayaka, (10) AtmA-bheda nirUpaNArya. che zataka-12, uddezo-1-"zaMkha" che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-pa30 thI 52 - (pa) te kALe, te samaye zrAvatI nAme nagarI hatI-vani. koika rItya hatuM-vana. te pAvatI nagarImAM zaMkha Adi ghael zrAvako rahetA hatA. teo Aya cAva4 apabUita hatA, jIvAjIvanA jJAtA hatA yAvatuM vicaratA hatA. te zaMkha zrAvakane utpanA nAme paDI hatI. te sukumAla pAvatu supA, zrAvikA, jIvAjIvanI jJAtA yAvat vicaratI hatI. te zrAvastInagarImAM puSkalI nAme zrAvaka hato, Aya yAvatuM vicarato hato. te kALe, te samaye svAmI padhAryA, padiA nIkaLI yAvatu payupAse che. tyAre te zrAvakone A vRttAMta jANyo, jema alaMbhikA nagarImAM kahyuM tema jANavuM cAvatuM parphAse che. tyAre jamaNa bhagavata mahAvIre te zrAvakone tathA te moTI pArSadAne ghamakathA kahI, tAva4 paddA pAchI gaI. tyAre te vako bhagavata pAse dhama sAMbhaLI, avadhArIne harSita-saMtuSTa thaI bhagavaMtane vAMdI-namIne prano pUche che, athane grahaNa kare che, utthAnathI uThI, bhagavata pAsethI, koThaka catyathI nIkaLI, zrAvatI nagarI javAne ravAnA thayA. (pa) tyAre te zaMkha zrAvake, te grAhakone Ama kahyuM- he devAnupiyo : tame vipula aAna, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAvo pachI ApaNe vipula azanAdinuM AsvAdana karatA, visvAdana karatA, bhojana kartA-karAvatA pAkSika pauSadhanuM anupAlana karatAM vicarIzuM. 12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tyAre te zavako, zaMkha jAvakanA A kathanane vinayapUrvaka sAMbhaLe che, tyArapachI te zaMkha zrAvakane AvA prakArano manogata saMkalpa yAvatu ux thayo - te vipula AzanAdinuM AhavAna Adi karatA pAkSika pauSadhanuM anupAlana karI vicaravuM, mArA mATe zreyaskara nathI. paNa mArI pauSadhazALAmAM brahamacArI rahI, maNi-suvarNanA tyAga karI, mAlA-vaNaka-vilepanathI hita thaI, zA-musala AdinA tyAgarUpa, ekalA, koInA sAtha vinA, darbha-saMtAo besIne pAkSikapauSadhanuM anupAlana karI vicaravuM, zreyaskara che. A pramANe vicArIne jyAM vastInagI che, jyAM potAnuM ghara che. jyAM upalA zrAvikA che, tyAM Ave che. AvIne upalA avikAne pUchIne kyAM pauSadhazALA che, tyAM Ave che, AvIne pauSadhazALAmAM praveze che, pauSadhazALAmAM pravezIne che, pauSadhazALA mA che, pramAjI uccAra prasavaNa bhUmine paDilehe che pachI darbhano saMthAro pAthare che, pAtharIne tenA upara ArUDha thAya che. pachI pauSadhazALAmAM brahmacaryapUrvaka pAkSika pauSadha cAvatuM pAlana karato rahe che. tyAre te pAvako brAvatI nagarI, jyAM potAnA pAme che tyAM Ave che, AvIne vipula AzanAdi taiyAra karAve che, karAvIne paraspara bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - e pramANe he devAnupiyo ! ame te vipula ArAnAdi taiyAra karAvyA che, zaMkha zrAvaka hajI Avela nathI, to he devAnupiyo ! ApaNe zaMkha zrAvakane bolAvIe te zreya che. tyAre te pukalI zrAvaka, te zrAvakone Ama kahe che - tame badhAM sArI rIte svastha ane vizvasta thaIne beso, huM zaMkha zrAvakane bolAvI lAvuM chuM, ema kahIne te zrAvako pAsethI nIkaLyo, nIkaLIne zrAvatInagarInI vaccovacca thaIne zaMkha zrAvakanA ghera Avyo, AvIne zaMkha zrAvakanA gharamAM pravezyo. tyAre te utpalA zrAvikAe pukalI zrAvakane AvatA joIne harSitasaMtuSTa thaI, AsanethI ubhI thIne sAta-ATha pagalA sAme gaI, jaIne puSkaLI zrAvakane vaMdana-namaskAra kayAM, karIne Asana grahaNa karavA nimaMwNa ApyuM. pachI Ama kahyuM - he devAnupiyA ApanA AgamananA prayojanane jaNAvo. tyAre pukalI zrAvake utpanA zrAvikAne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA ! zaMkha zrAvaka kyAM che? tyAre te utpAlA zrAvikAe pukalI zrAvakane Ama kahyuM- he devAnupiyA zaMkha zrAvaka pauSadhazALAmAM hAcArIpaNe pAkSika pauSadha svIkAra yAvata rahela che. tyAre te pukavI zrAvaka pauSadhazALAmAM zaMkha zrAvaka pAse gayo. jaIne gamanAgamana patika, pratikramIne zaMkha zavakane vaMdana-namaskAra kayAM, karIne Ama kahyuM - he devAnupiyA ame vipula AzanAdi taiyAra karAvela che, tethI te devAnupiyA ApaNe jaIe ane vipula AzanAdinuM AsvAdana karatA cAvatuM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/1/pa30 thI 532 133 pAlana karatAM vicarIe. tyAre te zaMkha zrAvake pukalI zrAvakane Ama kahyuM - he devAnupiyA te vipula AzanAdinuM AsvAdana yAvatu dharma jAgarIkA karatAM vicaravuM kazuM nathI, mane pauSadhazALAmAM pauSadhasaha cAvatuM vicAravuM kahyuM che. he devAnupiyo ! tame badhAM 4 IcchAnusAra te vipula Azana, pAna, khAdima, svAminuM AsvAdana karatA yAvat vicaro. te pukalI zrAvaka, zaMkha zrAvaka pAsethI pauSadhazALAthI nIkaLyo, nIkaLIne zrAvatI nagarInI vaccovacce thaI jyAM te zrAvako hatA, tyAM Avyo, AvIne te zrAvakone Ama kahyuM - he devAnupiyo ! zaMkhazrAvaka pauSadhazALAmAM pAkSika pauSadha grahIne yAvata rahyo che, (teNe kahyuM che ke-) he devAnupiyo ! tame vecchAthI te vipula AzanAdine AratAdatA yAvat vicaro, zaMkha zrAvaka hAla Avato nathI. tyAre te zrAvakoe te vipula AzanAdine AsvAdatA yAvat rahyA. * * tyAre te zaMkha zrAvakane madhyarAtrie dharma jAgarA karatA A, AvA prakArano yAvatu saMkalpa samutajJa thayo. - mAre kAle yAvatu sUrya jAjavalyamAna thatAM zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namI yAvatu paryApAsanA karIne tyAMthI pAchA pharIne pAkSika pauSadha pAravo zreyaskAra che. A pramANe vicArIne, e pramANe cAvavuM pauSadhazALAthI nIkaLe che, nIkaLIne pravezayogya zuddha, maMgala, vone sArI rIte pahe, potAnA gharethI nIkaLyo, nIkaLIne page cAlato zrAvatI nagarInI vaccovaccethI thaIne cAvatuM patyupAme che. tene abhigama nathI. tyAre te zrAvako kAla sUrya jAjavalyamAna thatAM, snAna karyuM. balikarma karyuM yAvatu zarIrane alaMkRddha karIne potapotAnA gharothI nIkaLyA, eka sthAne bhegA thayA, thaIne bAkInuM pUrvavata cAvatuM paryApAse che. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAtIre, te zrAvakone tathA parSadAne dhamakathA kahI vAvata teo AjJanA ArAdhaka thayA. tyArapachI te zrAvako bhagavaMtanI pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaI utthAnathI uThe che, uThIne bhagavaMtane vAMdI-namIne jyAM zaMkha zrAvaka che tyAM AvIne, zaMkha zrAvakane Ama kahyuM - he devAnupiyA kAle te amane ema kahyuM ke - devAnupiyo ! tame vecachAthI vipula AzanAdi karatA yAvana vicaro, tyAre tuM ekalo pauSadhazALAmAM cAvata raho, he devAnupiyA tame ThIka amArI helanA karI. * * he Aryo! ema bhagavate te zrAvakone ApIne kahyuM - he Aryo! tame zaMkha zrAvakanI hIlanA-niMdAkhiMsA-gaha-avamAnanA na karo. zaMkha zrAvaka piyadhama, Dhadhama che, teNe sudakSa nagarIkA karI che. [53] bhagavana ! ema kahIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vAMdI, namIne A pramANe kahyuM - bhagavAna ! jAgarikA keTalA bhede che ? gautama ! jAgarikA traNa bheda che, te - buddha jAgarikA, abuddha nAgarikA, sudakSa jAgarikA - bhagavan! traNa jAgAi kema kahI ? gautama ! je A arahaMta bhagavaMta utpanna jJAna-darzanadhara Adi jema 'sjadakamAM kahyA, yAvata sarvajJa, sarvadarzI te baddha che, baddha-jAgarikA jANe che, je A aNagAra bhagavaMto Iya samita, bhASA samita, yAvatuM gupta bhAgArI che, teo abuddha nAgaskiAthI jAge che. je A zrAvako jItAjIvanA jJAtA yAvatuM vicare che, teo sudakSa jagarikA jANe che. tethI he gautama! ema kahe che ke gividhA nAgariA yAvatu sudakSa jAgAi che. * vivecana-pa30 thI pa3ra : mAsAmAna - kiMcit svAda leto, ghaNAMne choDato, zeraDInA TukaDAnI jema. visaTUNIT * vizeSa svAda leto, thoDAMne choDato, khajuravatu. parimANamAT * detA, HTT - badhuM khAtAM, kaMI paNa na choDatA. pachI te vipula zanAdi khAIne, vikAsaka pakSa eTale ardha mAsa, temAM thAya te pAphika, pauSadha - avyApAra pauSadha, pratijAgrata-pAlana karatAM, vihariNAma - rahIzuM, ahIM bhojana pachI je pauSadhasvIkAravAnuM jaNAve che, A pramANe AgaLa paNa gamanikA karavI. bIjA kahe che - A pauSadha e parvadine anuSThAna che, te be bhede - ITajana bhojanadAnAdi rUpa, AhAradi pauSadharUpa. temAM zaMkhe ITajana bhojana dAnarUpa pauSadha karavAnI IcchAthI je kaheluM, te darzAvavA mATenuM vidhAna sUramAM che - ta na ma Adi. pharI zaMkha pote saMvega vizeSa vaza thaIne, bIjA prakAre pauSadha karavAnuM vicAre, te dazavi che - na - bAhya sahAya apekSA vinA, vitha - tathAvidha krodhAdi sahAya vinA. 'eka' eTale ekalo ja pauSadha karavo kahe tema vicAryuM nahIM, A cAinuvAda svarUpe kahyuM. graMthAMtaramAM ghaNAM zrAvakonuM pauSadhazALAmAM ekaThA thavAmAM doSano abhAva, paraspara smAraNAdi guNavizeSa saMbhave che. IryApathikI pratikramavI te gamanAgamana pratikamaNa. ilekhana - svAbhiprAyathI, mArI AjJAthI nahIM. pUrva72 - sagino pUrvabhAga, apara sami-rAtrino pazcima bhAga, te rUpa kALa samaya. dhAma nAriyA - dharma ke dharmaciMtAne mATe, jAgarikA eTale jAgaraNa. paritta - pAravAne mATe, pAra laI javAne. rva saMprekSatti - A rIte Aloce che. rUti vajum - A arthane karavAne mATe. fjA stha - pUrvokta pAMca prakArano abhigama ahIM nathI, kemake sacivAdi dravyanA choDavAno ahIM abhAva che. TET paN - jema teno pahelo tirgama kahyo, tema bIjo nigama paNa kahevo. dinanI - gaI kAle, sukavavu - jenuM sAruM darzana che tenI khAsiyA - pramAda, nidrA choDIne jAgavuM che. tevI jAgarikA karI. yuddha - kevala jJAnI, te buddhonI - 4 - Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-//pa30 thI 532 15 bAjaf - prabodha, te buddha jAgarikAne kare che. madhuptA - kevalajJAna rahita, yathAsaMbhava zeSa jJAnanA sadbhAvathI buddhasadaMza, te abuddha-chaThAsthonI jAgarikA, te jANe che. ** have bhagavaMta kiMcit parikupita zrAvakonA krodhopazamana mATe krodhAdi vipAka kahe che - * sUtra-pa33 - tyAre te zaMkha zrAvake zramaNa bhagavaMta mahAvIrane tAMdI, namI, Ama kahyuM - bhagavat kodhane vaza jIva zuM bAMdhe? zuM kare ? zeno caya karen eono upacaya he zaMkha ! krodhane vaza jIva A sivAyanI sAta karma prakRti zithilabaMdhanabaddha hoya ItyAdi pahelA zatakamAM asaMvRtta aNagAramAM kahyA mujaba kahevuM cAvatuM bhramaNa kare che. bhagavan! mAnane vaza jIva ? e pramANe ja e rIte mAyAne vaza ane lobhane vaza cAvatu bhame che. tyAre te zrAvako bhagavaMta pAse A arthane sAMbhaLIne, avadhArIne bhayabhIta, bad, du:khita, saMsAranA bhayathI udvigna thaI bhagavaMtane vAMdI, namI, zaMkha zrAvaka pAse AvIne, zaMkha zrAvakane vAMdI, namIne potAnA kRtya mATe sArI rIte vinayapUrvaka vAraMvAra khamAve che. tyAre te zrAvako, ItyAdi badhuM AlaMbikA mAphaka kahevuM cAvatuM pAchA gayA. -- bhagavAna ! ema AmaMtrIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vAMdI, namIne A pramANe kahyuM - he bhagavana ! zaMkha zrAvaka Apa devAnupiya pAse ItyAdi RSibhadrajha mAphaka kahevuM cAvatu aMta karaze. bhagavatu ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-pa33 - RSibhadra putra, A pUrvenA zatakamAM kahela che. 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 mRgAvatI nAme rANI hatI. teNI sukumAla yAvata surapA zrAvikA hatI cAvatuM vicaratI hatI. te kauzAMbImAM sahasrAnIka rAjAnI putrI, zatAnIka rAjAnI bahena, udAyana rAjAnI phoI, mRgAvatI rANInI naNaMda, vailika zrAvaka, arahaMtanI pUrva zayyAtarI jayaMtI nAme avikA hatI. teNI sukumAla yAvata surakSA, jIvAjIvanI jJAtA yAvatu hatI. [53] te kALe, te samaye svAmI samosa yAvatuM parSadA paryApAse che. tyAre te udAyana rAja A vRttAMta prApta thatAM harSita tuSTa thaIne kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI kauzAMbI nagarIne aMdara-brahArathI, e rIte jema kUNikamAM kahyuM tema badhuM kahevuM yAvatuM paryApAse che. tyAre jayaMti zrAvikA vRttAMta jANIne harSita-saMtuSTa thaIne mRgAvatIdevI pAse Ave che, AvIne mRgAvatIne Ama kahyuM - jema zataka-9mAM RSabhadad cAvat thaze. tyAre te mRgAvatI devIe jayaMtI zrAvikAnA vacanane e ja rIte svIkAya, je rIte devAnaMdAe svIkArelA. tyAre te mRgAvatI devIe kauTuMbika puraSone bolAvyA, bholAvIne kahyuM - o devAnupiyo ! jaldI jemAM vegavAna ghoDA cheDela hoya tevo yAva4 ghArmika yAna pravara joDIne upasthita karo. yAvat upasthita kare che, yAvata AjJA pAchI soMpI. tyAre te mRgAvatI devI, jayaMtI zrAvikA sAthe, snAna karIne, bhavikama karIne cAvatuM zarIre alaMkRta thaIne, ghaNI kunnAdAsI sAthe cAvatu tapurathI nIkaLe che, nIkaLIne bAhya upacAnazALAmAM dhArmika zreSTha mAna pAse AvIne cAvatuM temAM beThI. tyAre mRgAvatI devI, jayaMtI zrAvikA sAthe dhArmika zreSTha yAnamAM besIne potAnA parivAra sAthe jema "RSabhadatta'mAM kahyuM tema yAvatu dhArmikayAnathI nIce utarI. tyAre te mRgAvatI devI, jayaMtI zrAvikA sAthe ghaNI kudAsI sAthe jema 'devAnaMdA'mAM kahyuM tema cAvatuM vAMdI, namIne udAyana rAjAne AgaLa karIne tyAM rahI ane vAvatu paryApAse che. tyAre bhagavaMta mahAvIra, rAja udAyana, rANI mRgAvatI, jayaMtI zrAvikA ane te moTI padine yAvatu dharma kahe che, "dA pAchI pharI, udAyana pAcho pharyo, mRgAvatIdevI paNa pAchI pharI. [53] tyAre te jayaMtI zrAvikA zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaIne bhagavaMtane vAMdI-namIne Ama kahe che - bhagavatu ! jIvo kayA kAraNe jadI guravane pAme ? he jayaMtI ! prANAtipAta yAva4 mithyAdarzanazalyathI, e rIte jIvo guravane jaldI pAme, e rIte prathama zataka mujaba cAvatu pAra pAme che. sTa zataka-12, uddezo-2-"jayaMti" che. - X - X - X - X - X - X - uddezA-1-mAM zrAvaka vizeSa praSmita arthanirNaya bhagavaMte karelo darzAvyo. ahIM zrAvikA vizeSa praSkRitArtha nirNayane dazavi che. * sutra-pa34 thI pa36 - piw] te kALe, te samaye kauzAMbI nagarI hatI, caMdrAvataraNa caitya hatuM, te kauzAMbI nagarImAM sahayAnIka rAjAno pautra, zatAnIka rAjAno putra, ceTaka rAjAno dohitra, mRgAvatIdevIno putra, jayaMtI zrAvikAno bhagI evo udAyana rAja hato. * te kauzAMbI nagarImAM sahasrAnIka rAjAnI putravadhU zatAnIkarAnI panI, caTaka rAjAnI putrI, udAyana rAjAnI mAtA, jayaMtI zrAvikAnI bhoI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/2/pa34 thI 36 13 bhagavAna ! jIvonuM bhavasiddhikatva svAbhAvika ke pariNAmika ? he jayaMtI ! svAbhAvika che, pariNAmika nathI. * * bhagavana! bhavasiddhika badhAM jIvo zuM siddha thaze? hA, jayaMtI ! thaze. -- bhagavana! jyAre badhAM bhavasiddhika jIvo siddha thaze, tyAre zuM loka bhavasiddhika rahita thaI jaze nA, te artha samartha nathI. bhagavana! kayA kAraNathI ema kaho cho ke badhAM bhavasiddhika jIvo siddha thaze, bhavasiddhika rahita loka thaze nahIM? he jayaMtI ! je rIte koI savakAza zreNI hoya, je anAdi, anaMta, paritta, parivRtta hoya, temAMthI samaye samaye eka-eka paramANu yugala khaMDa kADhatA-kADhatA anaMta utsarpiNI, avasarpiNI sudhI kADhavAmAM Ave to paNa te zreNI khAlI thatI nathI, te pramANe che jayaMtI! badhAM bhavyo siddha thaze ItyAdi. - 4 - bhagavAna ! jIvo sutA sArA ke jagatA sAsa? he jayaMtI ! keTalAMka jIvo sutra sArA, keTalAMka jIvo jagatAM sArA. bhagavan! ema kema kaho cho? he jayaMtI ! je A jIvo adhArmika, adhamatuga, AdharmiSTha, dharmakathI, adharmapalokI, adhamamAM Asakata, dharma samudAcAra, adharma vaDe ja vRttine karatA vicare che, evA jIvonuM sutA rahevuM sAruM che, A jIvo sutA rahIne, ghaNAM prANa-bhUtajIva-rAvone du:kha, zoka cAvatu paritApa devAmAM pravRtta thatI nanlI. AvA jIvo sutA rahIne potAne, parane, tadu bhayane ghaNAM dhArmika saMyogomAM phasAvatA nathI, AvA jIvonuM sutA rahevuM sAruM. he jayaMtI, je A jIvo dhArmika, dhamanuga yAvat dharma vaDe vRtti karatA vicare che, jIvonuM jAgavuM sAruM AvA jIvo jAgatA rahIne ghal viNo yAvat satvone duHkha na ApIne vAvata paritApa na ApIne varte che te jIvo lagatA rahIne potAne, bIjAne, tadubhayane ghaNAM dhArmika saMjogomAM joDanAra thAya che. AvA jIvo jAgatA rahIne dharma sAgarikAthI potAne jAgRta rAkhanArA thAya che. AvA jIvo jAgatA sArA, mATe che jayaMtI ! evuM kahela ke keTalAMka uMghatA, keTalAMka jAgatA sArA bhagavAna ! jIvomAM sabala sAruM ke durbalatva sAruM? he jayaMtI ! keTalAMka jIvonuM sabhadva sAruM keTalAMka jIvonuM dubalava chuM. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? jayaMtI ! je A AdhArmika jIvo cAvata vicare che, e jIvonuM durbhadhatva sAruM, ahIM sutelA jIvonI mAphaka durbalata vakatavyatA kahevI. sabhadhatvane jagatA jIvonI jema kahea cAvat joDanArA thAya che. AvA jIvonuM bhalavAnapaNuM sAruM. tethI jayaMtI ! ema kahyuM.. bhagavad ! dattva saruM ke ALasItva sAruM? jayaMtI ! keTalAMka jIvonuM dattva sAruM keTalAMka jIvonuM ALasItva sAruM. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? he yaMtI ! je A dhArmika jIvo cAvatuM vicare che, A jIvonuM ALasupaNuM [11/12] 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 sAruM A jIvo ALasI thaIne, ghaNAM jIvone jema sutA jIvomAM kahyuM tema jANavuM, jema jAgatA jIvo tema dakSane kahevA. cAvatu saMyoga karanArA thAya. A jIvo dattvathI ghaNAM AcAryanI vaiyAvacAdi cAvatuM upAdhyAya-sthaviratapasvIplAna-zaukSa-kula-gaNa-saMsAdharmikonI vaiyAvacca vaDe AtmAne joDanArA thAya che. AvA jIvonuM dakSata sAruM tethI e pramANe kaheluM che. bhagavAna ! zroendriyane vaza jIvo zuM bAMdhe ? jema krodhane vazamAM kahyuM tema yAvatuM bhramaNa kare che. e pramANe cakSurindriyavazAd, e pramANe yAvatuM aneindriyavazAd jIvo bhramaNa kare che. tyAre te jayaMtI zrAvikA zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse A ane sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa thaI, bAkI devAnaMdAmAM jema kahyuM tema jayaMtI zrAvikA pravajita thaI cAvat sarvaduHkhathI mukata thaI. bhagavana te ema ja che. * vivecana-pa34 thI 536 : 7 - pautra, putranuM saMtAna, gheDa - vaizAlI rAjA, narg - dohitra, baT3na * bhatrIjo, sAnImAvaITvf vaizAlika-bhagavAna mahAvIra, tenA vacanane sAMbhaLesaMbhaLAve, tenA sikapaNAthI vaizAlika zrAvako, tenA ahetu devatA-sAdhunI, prathama sthAna denArI, sAdha pUrve AvIne teNInA ghera pahelAM vasati yAcatA, tethI teNI sthAna denArI tarIke prasiddha hatI. ghAva - svabhAvathI pudgalonA mUrtatva mAphaka, pariNAma eTale 'na hoya tenuM thavuM' parapanA tAraNyavatu. * * jenI siddhi thavAnI che, te bhavasiddhikA, badhAM jIvo mokSe jaze ? hA, jaze. arthAt badhAM ja bhavasiddhika jIvo mokSe jaze, anyathA bhavasiddhiva ja na kahevAya. have jo badhAM bhavyono mokSa svIkArIe to loka bhavasiddhika zaca thAya. paNa tema nathI. jema badho anAgata kALa vartamAnatAne pAme - X * to paNa anAgatakAla virahita loka thato nathI. - X - X - X - jo badhAM bhavasiddhiko mokSe jaze, to jagata bhavyazUnyatA yukta thaI jaze. evI "jayaMti'nI zaMkAno parihAra darzAvavA mATe kahe che - buddhithI savakAzane caturasa prataravALuM karAya, te pradeza paMktimAMthI * x * x * eka eka paramANuM levAmAM Ave ItyAdi * x * x * siddhigamananuM kAraNa bhavyatva ja che, bIjuM kaMI nathI. tethI bhavyatva e siddhigamana kAraNa hovAthI bhavyonuM, abhavyone AzrIne anirlepana kahyuM. abhavyone choDIne je bhavyonuM nirlepana kahyuM, te paNa na rahe ItyAdi * x - keTalAMka bhavya thaIne paNa jo mokSe na jAya to tenAmAM ane abhavyamAM zo phera? - vRkSAnA dehAMte * x * x * yogya hovA chatAM koIka siddha thato nathI. ghaNAM gozISa caMdanAdi vRkSo pratimAne yogya hoya che, bIjA eraMDa nAmanA vRkSo pratimAne ayogya hoya che e rIte badhAM vRkSonI yogyatA pratimA utpAdanamAM hotI nathI, kadAya jene saMprApti hoya, tenAmAM ayogyatA hotI nathI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12/-/2/534 thI 536 jene saMprApti che, te niyamathI yogya vRkSo che, ayogyane tema na hoya A pramANe ja sarva bhavyonI siddhi kahI che. 179 badhAM paNa bhavyo mokSe jaze, ema bhagavaMte kahyuM, tyAre A dRSTithI jayaMtIe pUchyuM. athavA kALane AzrIne sarve bhavyonuM nirvANa na thAya, jema atIta-anAgata baMne kALa tulya che. temAM atIta kALamAM bhavyajIvono eka anaMta bhAga siddha thayo, teTalo anAgata kALe paNa siddha thaze. te baMne paNa anaMta bhAganA saMkalanathI Ano anaMtabhAga thAya che, e pramANe sarve bhavyonuM siddhigamana na kahyuM. vaLI je ema kahe che ke atIta kALathI anAgatakALa anaMtaguNa che, te matAMtara che, tenuM bIja A che - jo baMne paNa te samAna hoya, to muhUrta pahelA atikrAMtamAM atItAddhA samaadhika ane anAgataddhA hIna thAya. e pramANe muhUrvAdi vaDe pratakSaNe kSaya pAmatA paNa jema anAgatakALa kSINa thato nathI, pachI bAkI rahela kALa, te paNa anaMtaguNa hoya che, jema A baMnenuM samatva che, tema, jema anAgata kALano aMta nathI, tema atItakALanI Adi e sama che. sutelA jIvo siddha thatAM nathI, to jAgatAM thAya? te darzAvatuM sUtra-temAM nidrAvazatva te suptatva, jAgaraNa te jAgara, te jene hoya te jAgarika, teno bhAva te jAgarikatva. dharma - zruta, cAstrirUpa, tenAthI vicare te dhArmika, tenA niSedhathI adhArmika, evuM kema ? dharma - zrutarUpane anusare te dharmAnuga, tenA niSedhathI adharmAnuga. kema ? dharma - zrutarUpa, e ja ISTavallabha ke pUjya che, jene te dharmeSTa ke dharmISTa. atizayadharmI te dharmISTha, tenA niSedhathI adharmeSTa, adharmISTa, adharmISTha. tethI ja - dharmane upAdeya rUpe na jANe, te adharmapralokI. dharmamAM raMjana na pAme te adharmapraraMjanI e rIte dharmarUpa-cAritrAtmaka samAcAra, sapramoda AcAra jeno nathI te. tethI ja adharmacAritra-zruta viruddharUpe jIvikA karanAra, te adharmavRttikalpika. anaMtara sutA-jAgatAnuM sArApaNuM kahyuM, have durbalAdi te ja pramANe prarUpavA be sUtra kahe che - vastiva, ItyAdi jene baLa che te balika, jene duSTa bala che te durbala. jeo Indriyane vaza thatA nathI te dakSa che, jeo Indriyane vaza thAya che, te kahe che - zromendriya vazatvathI - tenI parataMtratAthI pIDita, throbendriyane vaza gayela te thromendriyavazAI jANavA. zataka-12, uddezo--"pRthvI" che -- x -- * -- x -- x - x -- -- 0 anaMtara zrotrAdi IndriyavazArtA ATha karma prakRti bAMdhe tema kahyuM, te bAMdhavAthI naka pRthvImAM utpanna thAya, tethI naska pRthvInA pratipAdanane mATe trIjo 180 uddezo kahe che - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 * sUtra-537 : rAjagRhe yAvat Ama kahyuM - bhagavan ! keTalI pRthvIo che ? gautama ! sata - pahelI, bIjI yAvat sAtamI. bhagavan ! pahelI pRthvI kayA nAme, kayA gotrathI che ? gautama ! nAma dharmA, gotra-ratnaprabhA. e pramANe jIvAbhigamanA pahelA nairayika uddezakane saMpUrNa kahevo yAvat alpabahutva. bhagavan ! te ema ja che - ema ja che. * vivecana-537 : nAma eTale yArdacchika abhidhAna, gotra-anvarthaka. e rIte jIvAbhigama vat. te vaDe sUcita sUtra A che - bhagavan ! bIjI pRthvInA nAma, gotra kayA che ? gautama ! nAma-vaMzA, gotra-zarkarAprabhA, Adi. dma zataka-12, uddezo-4-'"pudgala' -- -- -- x -- x -- x -- x -- 0 anaMtara pRthvI kahI, te pudgAlAtmikA che, tethI pudgalanI vicAraNAvALo cotho uddezo kahe che - * sUtra-538 : rAjagRhe yAvat A pramANe kahyuM - bhagavan ! be paramANu yudgala jyAre saMyukta thaIne ekatra thAya che, tyAre tenuM zuM thAya che ? gautama ! dvipadezika skaMdha thAya che. tenA be vibhAga karAtA eka paramANu pudgala ane bIjuM eka paramANu pudgala thAya che. bhagavan ! traNa paramANu pudgalo ekarUpe ekaThA thAya to zuM thAya ? gautama ! padezika skaMdha thAya che, teno bheda karAtA be ke traNa bhAga thAya. be bheda thatAM eka paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA traNa paramANu pudgalo thAya che. bhagavan! cAra paramANu pudgalo ekarUpe ekaThA thAya to yAvat pRcchA. gautama! catuSpadezika skaMdha thAya che, teno bheda karAtA be, traNa, cAra bheda thAya che. be bheda karAtA eka paramANu pudgala ane eka tripadezika skaMdha thAya che, athavA be dvipadezika skaMdha thAya che, traNa bheda karAtA be paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha thAya che. cAra bheda karAtA cAra paramANu pudgalo thAya che. bhagavan ! pAMca paramANu pudgala pRcchA. gautama ! pAMca padezika skaMdha thAya che. teno bheda karAtA be-traNa-cAra-pAMca bheda thAya. be bheda karAtA eka Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-4/538 181 paramANu yugala, eka catuudezika aMdha thAya che. athavA eka dvipadezika skaMdha ane eka maudezika skaMdha thAya che. traNa bheda karAtA eka dvipamANu yugala, eka miudezika skaMdha thAya, athavA eka paramANu pagala, be dvipadezika skaMdha thAya che. cAra bhAga rAta eka tarapha traNa paramANu yugalo, eka dvipadezika skaMdha thAya che. pAMca bheda rAtA pAMca paramANu yugala thAya che. bhagavad ! cha paramANu pudgalonI pRcchA. gautama ! cha padezika skaMdha thAya che. teno bhANa karAtA be-traNa vAvata cha bheda Aya. be bheda karAtA eka paramANu 5gala, bIjI tarapha pAMca padezika skaMdha thAya che athavA eka tarapha dvipadezika kaMdha, bIjI tarapha catuHudezika skaMdha thAya che athavA baMne tarapha padezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu yugala, bIjI tarapha catuHudezika skaMdha thAya che, athavA eka tarapha paramANu yugala, eka dvipadezika aMdha, eka prAdezika skaMdha thAya che. athavA traNa dvipadezika aMdha thAya che. cAra bheda karAd eka tarapha traNa paramANu yugalo, bIjI tarapha zipadezika skaMdha thAya che athavA eka tarapha be paramANu yudagala thAya che, bIjI tarapha be dvipadezika dha thAya che. pAMca bheda karAtA cAra paramANu pudgala ane dvipadezika aMdha thAya che. cha bheda karAtA cha paramANu yugalo thAya che. bhagavan! sAta paramANu yugalanI pRcchA. gautama! sAta pradezika skaMdha thAya che. teno bheda karAtA be thI sAta bhAga thAya. be bhAga karAtA ekapramANa pudgala, eka-cha pradezika skaMdha thAya che. athavA eka dvipadezika skaMdha, eka pAMca prAdezika skaMdha thAya che. athavA eka zipadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che. - traNa bheda karAtA eka-be paramANu yugalo, eka paMca padezika skaMdha thAya che athavA eka paramANu yudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che athavA eka paramANu yudagala, eka - be jhipadezika aMdha thAya che, athavA eka - be dvipadezika skaMdha thAya che, eka mipadezika skaMdha thAya che. - cAra bheda karAtA eka tarapha traNa paramANu pagala. eka catuHudezika aMdha thAya che athavA eka-Le paramANu yugalo, eka dvipadezika skaMdha, eka zipadezika skaMdha thAya che athavA eka-paramANu yugala, traNa dvipadezika skaMdha 182 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 thAya che. yAvatu be bhAga karAtA eka paramANu yugala, eka sAta pradezika skaMdha thAya che, athavA eka dvipadezika kaMdha, eka cha pradezika skaMdha thAya che, athavA eka uidezika skaMdha, eka pAMca pradezika skaMdha thAya che, athavA be catuHudezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu, eka cha pradezika aMdha thAya che, athavA eka pamANu eka dvipadezika skaMdha, eka paMca padezika skaMdha thAya che athavA eka pamANa, eka capadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che, athavA be dvipadezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya che, athavA eka dvipadezika skaMdha be uidezika skaMdha thAya cAra bhAga karAtA eka tarapha traNa paramANu yugalo, eka paMcapadezika skaMdha thAya che athavA be paramANu yugalo, eka dvi padezika skaMdha, eka catuHudezika skaMdha thAya. athavA be paramANu be mipadezika skaMdha thAya athavA eka paramANu yugala, be hipradezika skaMdha, eka miudezika skaMdha thAya che athavA cAra dvipadezika aMdha thAya. pAMca bhAga karAtA eka tarapha cAra paramANu yudgala, eka catuHudezika skaMdha thAya che, athavA eka tarapha traNa paramANu, eka dvipadezika aMdha, eka mipadezika skaMdha thAya athavA eka tarapha be paramANu, traNa dvipadezika skaMdha thAya che.. cha bhANa karAtA eka tarapha pAMca paramANu, eka bipadezika aMdha thAya che. athavA eka tarapha cAra paramANu yugala, be dvipadezika skaMdha thAya - sAta bhAga karAtA eka tarapha cha paramANu yudagala, eka dvi pradezika skaMdha thAya. * * ATha bhAga karAtA ATha paramANu yugala thAya. bhagavat / nava paramANu yugalanI pRcchA. gautama ! yAvatu navavidha bhAga thAya. be bhAga karAtA eka paramANu, eka ATha padezika skaMdha thAya. e rIte eka-ekanI vRddhi karavI cAvatuM eka catu:udezika skaMdha, eka paMcapadezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu pagala, eka sapta padezika skaMdha thAya che. athavA eka paramANu pudgala, eka miudezika skaMdha, eka pAMca prAdezika AMdha thAya. athavA eka paramANu yugala, be catuHkhadezika AMdha thAya che. athavA eka dvidezika skaMdha, eka tripadezika skaMdha, eka cata:padezika skaMdha thAya athavA traNa gAdezika aMdha thAya che. cAra bheda karAtA eka tarapha traNa paramANu, eka cha pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu. eka dvipadezika kaMdha, eka capadezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu, eka tripadezika skaMdha, eka catuHudezika thAya che. - pAMca bheda karAtA eka-cAra paramANu yudgalo, eka miudezika skaMdha thAya che athavA eka - traNa paramANu yugalo, be dvipadezika skaMdha thAya che. - - cha bheda karAtA eka tarapha pAMca paramANu yugalo, eka dvipadezika skaMdha thAya che. * - sAta bheda karAtA sAta paramANu yugalo thAya che. bhagavAna ! ATha paramANu yugalonI pRcchA, gautama ATha padezika skaMdha Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12/-/4/538 183 skaMdha thAya. athavA eka paramANu, be dvi pradezika skaMdha, eka catuH padezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, eka dvipadezika skaMdha, be tripadezika skaMdho thAya. athavA traNa dvipadezika skaMdha, eka tripadezika skaMdha thAya. pAMca bheda karAtA eka tarapha cAra paramANu, eka paMca pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha traNa paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka catuH pradezika skaMdha thAya che. athavA eka tarapha traNa paramANu, be tripadezika pradeza thAya. athavA eka tarapha be paramANu pudgala, be dvipadezika skaMdha, eka tripadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, cAra dvipadezika skaMdha thAya. - - - cha bheda karAtA - eka tarapha pAMca paramANu pudgalo, eka catuHpadezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha cAra paramANu pudgalo, eka dvipadezika skaMdha, eka padezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha - traNa paramANu pudgala, traNa dvipadezika skaMdha thAya. sAta bheda karAtA eka tarapha cha paramANu pudgala, eka tri padezika skaMdha thAya athavA eka tarapha pAMca paramANu, be dvipadezika skaMdha thAya. - - ATha bheda karAtA eka tarapha sAta paramANu, eka ddhi pradezika skaMdha thAya. - - nava bheda karAtA nava paramANu pudgalo thAya. bhagavan ! daza paramANu pudgala yAvat be bheda karAtA eka paramANu pudgala, eka nava padezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika skaMdha, eka aSTapadezika skaMdha thAya. e rIte ekekanI vRddhi karatA yAvat athavA bhe paMcapadezika skaMdha thAya. traNa bhAga karAtA eka tarapha be paramANu, eka aSTapadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka saptapadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka padezika skaMdha, eka chapadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka catu pradezika skaMdha, eka paMcapadezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika skaMdha, be catuH padezika skaMdha thAya. athavA be padezika skaMdha, eka catuH padezika skaMdha thAya. cAra bhAga karAtA eka tarapha be paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka cha pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu, eka tripadezika skaMdha, eka pAMca pradezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha be paramANu, be catuH:pradezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, eka dvipadezika, eka tripadezika, eka catuHpadesika skaMdha thAya. athavA eka paramANu pudgala, traNa tripadezika skaMdha thAya. athavA traNa dvipadezika skaMdha, eka catuHpadezika skaMdha thAya athavA be dvipadezika skaMdha, be tripadezika skaMdha thAya. pAMca bheda karAtA eka tarapha cAra paramANu pudgala, eka cha pradezika skaMdha bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 thAya athavA eka tarapha traNa paramANu pudgala, eka dvipadezika skaMdha, eka paMcapadezika skaMdha thAya. athavA eka tarapha traNa paramANu, eka tripadezika, eka catu pradezika skaMdha thAya. athavA be paramANu, dvipadezika skaMdha, be tripadezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, traNa dvipadezika, eka pidezika skaMdha thAya. athavA pAMca dvipadezika skaMdha thAya. 184 cha bheda karAtA-pAMca paramANu, eka paMca pradezika skaMdha thAya. athavA sAra paramANu, eka dvipadezika, eka catupadezika skaMdha thAya. athavA cAra paramANu, be tripadezika skaMdha thAya. athavA traNa paramANu, be dvipadezika, eka tripadezika skaMdha thAya. athavA be paramANu. cAra dvipadezika skaMdha thAya. sAta bheda karAtA-cha paramANu, eka catu padezika skaMdha thAya. athavA pAMca paramANu, eka dvipadezika, eka padezika skaMdha thAya. athavA cAra paramANu, traNa dvipadezika skaMdha thAya. - - ATha bheda karAtA sAta paramANu, eka pideza skaMdha thAya. athavA cha paramANu, be dvipadezika skaMdha thAya. - - nava bheda karAtA - ATha paramANu, eka dvipadezika skaMdha thAya athavA cha paramANu, be dvipadezika skaMdha thAya. daza bheda karAtA daza paramANu pudgalo thAya. bhagavan ! saMkhyAtA paramANu pudgalonA saMyukta thavAthI zuM bane che ? gautama ! saMkhyAta pradezika skaMdha thAya che. tenA bhAga karatA be bheda yAvat daza bheda, saMkhyAta bheda paNa thAya. be bheda karAtA eka paramANu yudgala. eka saMkhyA padezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika skaMdha, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. e pramANe athavA - 4 - eka daza pradezika skaMdha, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. traNa bheda karAtA be paramANu, eka saMkhyAta padezika skaMdha thAya athavA eka paramANu, eka dvipadezika, eka saMkhyAta padezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, eka tripadezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. e pramANe yAvat eka paramANu pudgala, eka daza pradezika skaMdha, eka sakhyAta pradezika skaMdha thAya athavA eka paramANu, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA eka dvipadezika, be saMkhyAta padezika skaMdha thAya. e rIte sAvat eka dazapadezika, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA traNe saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. cAra bheda karAtA - traNa paramANu pudgala, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. je paramANu, eka dvipadezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA be paramANu, eka pidezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. e rIte yAvat Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-4/538 185 athavA be paramANu eka daza padezika, eka saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA be paramANu, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. eka paramANu, eka dvipadezika, be saMkhyAtapadezika skaMdha thAya yAvat athavA eka pAsu, eka daza pradezika, be saMkhyAta pradezika skaMdha thAya. athavA eka paramANu, traNa saMkhyAta pradeza skaMdha thAya. athavA cAre saMkhyAta pradezI skaMdha thAya. A pramANe A krame pAMca yAvata nava saMyoga kahevA. dasa bheda karAtA nava paramANu, eka saMkhyAta pradezI AMdha thAya. athavA ATha paramANu, eka dvipadezI, eka saMkhyAta pradeza skaMdha thAya. e rIte A kramathI ekaika vadhatA yAvatuM athavA eka dazapadezI, nava saMprakhyAta pradeza skaMdha thAya. athavA daze saMkhyAta dezI skaMdha thAya. saMkhyAta bhAga karAtA saMkhyAta paramANu yugalo thAya. bhagavanA asaMkhyAta paramANu yugalo eka sAthe maLatAM zuM thAya ? gautama! asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya. tenA bhAga karatA be yAvata daza, saMkhyAta ane asaMkhyAta bhAga paNa thAya. be bhAga karAtA eka paramANa, eka asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya. cAvatuM athavA eka dazapadezI, eka asaMkhyAta dezI kaMdha thAya athavA eka saMkhyAta pradeza, eka asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya athavA baMne asaMkhyAtapadezI skaMdha thAya. traNa bhAga karAtA be paramANu, eka asaMkhyAtapadezI skaMdha athavA eka paramANu, eka dvipadezika, eka asaMkhyAtapadezI aMdha thAya yAvatuM eka paramANu, eka dazApadezika, eka asaMkhyAta pradezI skaMdha athavA eka paramANu, eka saMdhyAtapadeza, eka asaMkhyAta pradezI kaMdha athavA eka paramANa, be asaMkhyAta pradeza skaMdha athavA eka dvipadezI, be asaMkhyAta pradezI skaMdha thAya cAvavuM athavA eka saMkhyAta pradezI, be asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya. athavA traNe asaMkhyAta pradezI.. cAra bhAga karAtA - traNa paramANu, eka asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya. e pramANe catuka saMyoga yAvata dazaka saMyoga, je rIte saMkhyAtapadezInA kahyA tema jANavA. vizeSa o * asaMkhyAtamAM eka adhika kahevuM cAvatuM athavA daza asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya che. saMkhyAta bhANa karAtA eka saMkhyAta paramANu yugala, eka asaMkhyAtapadezI aMdha thAya che athavA saMdhyAtadvidezI kaMdha, eka asaMkhyAtapadezI kaMdha thAya che. e pramANe yAvatuM athavA saMkhyAta dazapadezI kaMdha, eka asaMkhyAta pradeza skaMdha thAya che. athavA eka saMkhyAta saMkhyAtapadeza skaMdha, eka asaMkhyAtapadezI skaMdha thAya che athavA saMkhyAta asaMkhyAtapadezI skaMdha thAya. asaMkhyAta bhAga karAtA asaMkhyAta paramANu yugalo thAya. 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 bhagavAn ! anaMtA paramANu yugalo cAvatuM zuM thAya ? gautama ! anaMta prAdezika skaMdha thAya che. tenA bheda karAtA-be, traNa yAvata daza, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta bhAga paNa thAya che. be bhAga karAtA eka paramANu yugala, eka anaMtapadezika aMdha yAvatuM athavA be anaMtapadezika skaMdha thAya che. traNa bhAga karAtA be paramANu, eka anaMtapadezika skaMdha athavA eka paramANu, eka dvipadezika, eka anaMtapadezika skaMdha thAya. yAvat athavA eka paramANu, eka asaMkhyAtapadezI, eka anaMtapadezI skaMdha thAya athavA eka paramANu, be anaMtapadezI kaMdha thavA eka dvipadezI, be anaMtapadezI skaMdha thAya. yAvatu eka dazapadezI, be anaMtapadezI DhaMdha thAya athavA eka saMkhyAtapadezI, ne anaMtapadezI kaMdha thAya athavA eka asaMkhyAta pradeza, be. anaMta pradezI kaMdha thAya athavA traNe anaMtapadezI skaMdha thAya. cAra bhAga karatA-traNa paramANu yugalo, eka anaMta pradeza skaMdha thAya. e pramANe catuka saMyoga sAva asaMkhyAta saMyoga, badhAM asaMkhyAtamAM kahyA, tema anaMtamAM paNa kahevA. vizeSa e ke - eka anaMtaka adhika kahevuM yAvatuM athavA eka saMkhyAta saMkhyAtapadezI kaMdha, eka anaMtapadezI kaMdha thAya che. athavA eka saMkhyAta asaMkhyAtapadezI kaMdha, eka anaMtapadezI skaMdha thAya che athavA saMkhyAta anaMtapadezI skaMdha thAya che. asaMkhyAta bhAga karAtA eka asaMkhyAta paramANu, eka anaMtapadezika skaMdha thAya che athavA eka asaMkhyAta dvidezI kaMdha, eka anaMtapadeza skaMdha thAya che. yAvata athavA eka asaMkhyAta saMkhyAtapadezI kaMdha, eka anaMtapadezI aMdha thAya che athavA eka asaMta asaMkhyAtApadezI kaMdha, eka anaMtapadezI skaMdha thAya. athavA asaMkhya anaMtapadezI skaMdha thAya che. anaMta bhANa karAtA AnaMda paramANu yugalo thAya. * vivecana-pa38 : UAva - ekavathI, ekapaNe. sAnniti - saMyuktarUpe ekaThA thavuM te. dvipadezika skaMdhanA bhedamAM eka vikalA che, tripadezika nA be, catuHkhadezikanA cAra, paMcapadezikanA che, cha pradezikanA daza, sAta pradezikanA 14, ATha pradezikanA 21, nava pradezikanA-28, daza pradezikanA-40, saMkhyAta pradezikanA be bhede-11, traNa bhede21, cAra bhede-31, pAMca bhede-41, cha bhede-pa1, saptabhede-61, ATha bhede-71, nava bhede-81, daza bhede-91, saMkhyAta bhedatvamAM to eka vikalpa che. asaMkhyAtapadezikanA be bhAge-12, traNa bhAga-23, cAra bhAge-38, pAMca bhAge-45, cha bhAge-16, sAta bhAge-67, ATha bhAge-8, nava bhAge-89, dazA bhAge-100, saMkhyAta bhAge-12, asaMkhyAta bheda karaNamAM to mAtra eka ja vikalpa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-4/538 183 kahela che. anaMtapadezikamAM be bhAge-13, traNa bhAga-25, cAra bhAga-37, paMca bhAge49, cha bhAge-61, sAta bhAge-33, ATha bhAge-85, nava bhAge-97, daza bhAge-109, saMkhyAta bhAge-12, asaMkhyAtavamAM-13, anaMta bheda karaNamAM to eka ja vikalpa kahela che. * * * * * * * pUrve pudgalonuM saMhanana kahyuM, tene AzrIne kahe che - * sUtra-pa39 bhagavAna ! A paramANu yugalonA saMghata ane bhedanA saMbaMdhathI thanArA anaMtAnaMta yugala parAvata jANavA yogya che? tethI (tenuM) kathana karAyuM che ? hA, gautama! - X - tethI ja kathana karAyela che. bhagavAna ! yugala parAvarta keTalA bhede che ? gautama! sAta prakAre che - audaki, vaikriya, vaijasa, kAmaNa yugala parAvarta tathA mana, vacana ane AnAAna pugala parAvarta. bhagavana / nairacikane keTalA prakAre pugala parAvarta che ? gautama ! sAta prakAre che. te A - dArika, aikriya cAvatu AnApAna yugala parAvatuM. e pramANe cAvatuM vaimAnika kahetuM. bhagavan! pratyeka nairayikanAM keTalA audArika yugala parAvarta atItamAM thayA ? anaMtA... bhAvimAM keTalA thaze ? koInA thaze ane koInA nahIM thAya. jenA thaze tenA jaghanyathI eka ke be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thaze. bhagavAna pratyeka asukumAranA keTalA audAki yugala parAvarta atItamAM thayA ? e pramANe ja e rIte vaimAnika sudhI kahevA. bhagavad ! pratyeka gairasikanA keTalA atIta aikti yugala parAvarta che ? anaMtA. e pramANe jema audAki yugala parAvatamAM kahyuM. tema vaikiya pudagala parAvatamAM paNa kahevuM. e pramANe cAvatu vaimAnikanI nApana yugala parAvarta kahevA. A pramANe ekatra sAta daMDako thAya che. bhagavAna ! nairayikonA atIta audArika pudagala parAvarta keTalA thayA ? gautamAM anaMtA. bhAvi keTalA thaze ? anaMtA. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM, e pramANe vaikriya pugala parAvata paNa kahevuM. e pramANe cAvatuM AnApAnuM pugala parAvata vaimAnika sudhI kahevA. e pramANe A pRthapha pRthapha sAta, covIze daMDakamAM kahevA. bhagavana pratyeka nairayikanA nairayikapaNAmAM keTalA atIta audArika yugala parAvata thayA ? eka paNa nahIM. bhAvimAM keTalA thaze ? eka paNa 188 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nahIM thAya. bhagavAna / pratyeka aurasikanA asurakumAratvamAM keTalA atIta dArika pugala parAvata thayA ? pUrvavatuM. e pramANe cAvat svanitakumAratvamAM, asukumAratva mAphaka kahevuM. bhagavAna ! pratyeka nairayikanA pRthvIkAyikavamAM keTalA atIta audArika yugala parAvata thayA? anaMtA. bhAvimAM keTalA thaze ? koIne thaze, koIne nahIM thAya. jene thaze, tene jaghanyathI eka ke be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtA thaze. e pramANe cAlatu manuSyatvamAM bhaNavA. vyaMtara, jyotika ane vaimAnikatavamAM asurakumArad mAphaka jANavuM.. bhagavana pratyeka asukumAranA nairAyikapaNAmAM keTalA atIta dArika pugala parAvarta thayA ? nairayikanI je vakatavyatA kahI, tevI asukumAranI paNa vaimAnika pati kahetI. e pramANe yAvata anitakumAranI, e pramANe pRthvIkAyanI, e pramANe cAvata vaimAnikanI, badhAMno eka AlAvo kahevo. bhagavAna ! pratyeka nairayikanA nairayikapaNAmAM keTalA atIta vaikriya yugala parAvarta thayA ? anaMtA. keTalA thaze ? ekathI mAMDIne anaMtA. e pramANe yAvatuM svanitakumArapaNAmAM kahevuM. pRnIkAyikamAM pRcchA. eka paNa nathI. keTalA thaze ? eka paNa nahIM. e pramANe jene vaikriya zarIra che, tyAMthI laIne uttarottara kahevA. jyAM vaikriya zarIra nathI, tene pRvIkAyikatva mAphaka kahevA. vAva vaimAnika jIvanA vaimAnikapaNA sudhI kahea. taijasa pugala parAvata ane kAmaNa yugala parAvata saba ekathI laIne uttarottara kahevA. mana pugala parAvata badhAM paMcendriyomAM ekathI uttarottara kahevuM, vikasendriyamAM nathI. vacana yugala parAvata e pramANe ja che, mAtra ekendriyamAM nathI tema kahevuM. AnApAna yugala parAvarta satra ekathI uttarottara cAvata vaimAnikanA vaimAnikapaNAM sudhI kahetuM. bhagavanA aneka nairayikonA nairayikapaNAmAM keTalA atIta dArika pugala parAvarta thayA? eka paNa nahIM. keTalA thaze ? eka paNa nahIM e pramANe sAnitakumArapaNAmAM sudhI kahevuM. - * pRvIkAcikavamAM pRcchA. gautama / anaMtA. keTalA thaze ? anaMtA. e rIte manuSyapaNAM sudhI kahevuM haMtara, jyotiSka, vaimAnikaqmAM narayikava mAphaka kahevuM. e pramANe yAvatu vaimAnikanA vaimAnikapaNAmAM sudhI kahevA. A pramANe sAte paNa yugala parAvartA kahevA. jene che tene atitA ane bhAvinA paNa anaMtA kahevA. jene nathI tene baMne nathI tema kahevuM yAvata vaimAnikanA vaimAnikapaNAmAM keTalA atItA anApAna pudagala parAvarta thayA? anaMtA. keTalA thaze? anaMtA. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-4/539 189 * vivecana-pa39 : rufsa - anaMtara kahela svarUpavALA paramANu pudgalonA. ati paramANunA. saUTTI - saMtana, saMghAta, bheda eTale viyojana teno yoga te saMhanana bhedAnapAta, tenA vaDe badhAM pudgala dravyo sAthe paramANuno saMyoga ane viyoga. anaMtAnaMta - anaMta vaDe anaMtane guNavA che. eka paNa paramANu, be aNukAdithI anaMta aNu dravya sAthe saMyojatA anaMtA parivata pAme che. kemake pratidravya parivartano bhAva che. paramANunA anaMtatvathI, prati paramANunA anaMtapaNAthI parivarta-paramANupudgala parivartAnA anaMtAnaMtava jANavA. punIta riyaTTa - pudgala dravya sAthe parivarta * paramANunuM milana te pudgala parivarta - x * mANyAtA - bhagavaMta vaDe prarUpita ema jANavuM. have pudgala pasvitanA bhedone kahe che - ifnA pAna payaTTa - audAki zarIramAM vartatA jIva vaDe je dArika zarIra prAyogya dravyonA audArika zarIra vaDe samatapaNe grahaNa dArika pudgala parivarta. e pramANe bIjAmAM paNa jANavuM. nAraka jIvone anAdi saMsAramAM sAta prakAranA pudgala parAvartA kahyA. * * atIta anaMta anAdipaNAthI atItakALe jIvanA anAdipaNAthI parApara pagalA grahaNa svarUpacthI jANe H0 sUNa kahyuM. puravAra : puraskRta, bhAvimAM thanAra. koI jIvane dUrabhavya ke bhavyane te hoya che, koI jIvane nathI hotuM, udvartIne je mAnuSatvane pAmIne siddhimAM jAya che. - saMkhyAta ke asaMkhyAtabhave jAya che, je siddhimAM tene parivarta hotuM nathI. kemake te anaMtakAlapaNAthI che. attara - eka nArakAdine AzrIne, satta - audAkiAdi sAta prakAranA pudagala viSayapaNAthI, sAta daMDakanA 24 daMDako thAya che. ekava ane pRthakava daMDakomAM A vizeSa che. ekava daMDakomAM bhAvi pUgala parAvarta koIne na paNa hoya. bahatva daMDakamAM te hoya che. A kathana jIvasAmAnyanA AzrayathI karyuM. nAmaHe nAkapaNAmAM vartamAnane audArika pudgala grahaNanA abhAvathI ekane nathI. nairayikanA asurakumArapaNAmAM ahIM vartamAnakAlIna nairayikanA asurakumApaNAmAM atIta-anAgata kALasaMbaMdhI jANavuM. kuttariyA eka pachI uttarottara anaMtA sudhI. AnA vaDe ema sUcave che ke - koIne hoya che, koIne nathI hotA, jene hoya che, tene jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta hoya. purva nAtha vevya saTY. jemAM - vAyukAyamAM, manuSya, paMcendriya tiryaMcamAM, vyaMtarAdimAM vaikriyazarIramAM eka athavA ItyAdi kahevuM. 'jene nathI' te jema akAyAdimAM vaikiya nathI temAM pRthvIkAyika mAphaka kahevuM. temane vaikriya pagala parAvarta nathI tema kahevuM. teyAporam taijasa, kAmaNa pudgala parAvarta, nAkAdi sarve jIvomAM ekAdi 190 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 pUrvavata kahevA. kemake A baMne badhAmAM hoya che. manapudgala parAvarta paMcendriyomAM ja hoya. vikasendriyathI ekendriyo paNa levA. temane paNa IndriyanuM saMpUrNatva che. manovRttino abhAva che. tethI temane mana:pudgala parAvarta na hoya. taijasAdi parisvatI mArka sarvanArakAdi jIva padomAM vayana pudgala parAvarta kahevuM. mAtra ekendriyamAM vacana abhAvathI na kahevuM. * x * have audAkiAdi pudgala parAvarta svarUpa - * sUtra-540 : bhagavAna ! audAki pudgala parivarta, audArika pudgala parivata, ema kema kahevAya che ? gautama ! audaski zarIramAM vartatA jIve audAzmi zarIra yogya dravyone audArika zarIrarUpe grahaNa karyA, badaddha-skRSTa karyA che, hoSitaprasthApita-abhiniviTa-abhisamanvAgata-pati-pariNAmita-nirji-nimrataniHsRSTa karyA che, tethI he gautama! ema kahyuM, e pramANe vaikiya pugala parAvarta paNa che. vizeSa A * vaidira zarIramAM vartamAna vaikicazarIra yogya bAkI pUrvavatuM. e pramANe yAvat Ana-prANa pula parAvarta kahevuM. vizeSa A - anApANa prAyogya sarva dravyo AnaprANapaNAe. bAkI pUrvavata bhagavAna ! augharika pugala rAvate keTalA kALe niSpanna thAya ? gautama! anaMtI utsarpiNI-avasarpiNIkALe niSpanna thAya. e pramANe vaikriya pudgala parAvarta paNa jANavuM, cAvatu AnApANa yugala. bhagavad ! A audArika yugala parAvarta nirvatanA kALa, zaikriya rAvatuM AniyANa yugala parAvartakALamAM koNa konAthI yAvatu vizeSAdhika che ? gautama sauthI alya kAmaNa pudgala parAvarta nirvatanA kALa che. taijasa pudgala anaMtaguNa, audArika pudgala anaMtaguNa, AnapaNa yugala anaMtaguNa, manapudagala anaMtaguNa, vacanapugala anaMtaguNa, tenAthI vaikriya yugala parAvata nirvatanAkALa anaMtaguNa jANavo. * vivecana-54o : va - svIkRta, - jIva, pradeza vaDe ekarUpa, kaI rIte ? pahelA zarIrane retI mAphaka pRSTa thAya athavA paraspara grahaNathI poSita thAya, pUrva pariNAma apekSAthI bIjA pariNAmavALuM karAya. prasthApita - sthira karAya. viTTa - jethI sthApita che, tethI jIva pote niviSTa karela che. abhividhithI niviSTa sarve jIvo arthAt joDAyela. abhividhithI badhAM saMpApta thayela - jIva vaDe sAnubhUni AzrIne kahyuM. jIva vaDe sarva avayava vaDe, tenA sa AdAna dvAcI paryApta karela. rasAnubhUtithI bIjA pariNAmane pAmela, kSINa rasa karAyela, jIvapradezathI niHsRta. kaI rIte ? jIve svapadezathI tyajela te niHsRSTa. A Adha cAra pada dArikAdi pudgalanA grahaNa viSayaka che. pachInA pAMca sthiti viSayaka, pachInA cAra vigama viSayaka ce. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-4/540 11 192 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 parivartAmAM koNa konAthI sAvat vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM vaidiyapugala parAvata, vacanapudgala anaMtaguNa, mana pugala anaMtaguNa, AnapANa pudagala anaMtaguNa, audArika pudgala anaMtaguNa, saiksa pugala anaMtaguNa, kAmaNa pudgala anaMtaguNa che. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che yAvatu vicare che. * vivecana-pa41 : sauthI thoDAM vaikriya pudgala parivarta, kemake ghaNAM kALe tenuM nirvatana che, tenAthI anaMtaguNa vayata viSayaka, alpatakALe nivarti che mATe. e rIte pUrvokta yuktithI bahu-bahatara kramathI bIjA paNa kahevA. dhe pudgala parAvartanA nirvatanakALa ane tenuM aA bahatva dazavi che - audArikAdi keTalA kALe nivarti? anaMta utsarpiNI Adi. eka jIvanA grAhakapaNAthI ane pudgalanA anaMtatvathI pUrvegRhIta ane grahaNanA gaNavAthI anaMtI utsarpiNIavasarpiNI ItyAdi kahyuM. sauthI thoDo kAmaNa pudgala parivarta nirvatanA kALa, te sUma ghaNAM paramANu nipAta hoya che. tethI eka hovA chatAM ghaNAM grahaNa thAya che. badhAM nAkAdi padomAM vartatA jIvane te anusamaye grahaNamAM Ave che. thoDAM kALa chatAM tenA sarve pudgalonuM grahaNa thAya che. tenAthI taijasa pudgala parAvarta nirvatanA kALa anaMtaguNa che. kemake sthalapaNAMthI taijasa pudgalonuM alAtuM eka vakhata grahaNa thAya. eka grahaNa chatAM alapradeza nipajJatvathI temAM alA evA tenA aNunuM grahaNa thavAthI anaMtaguNa che. tenAthI audArika pudgala parAvarta nirvatanA kALa, anaMta guNa che, kemake dArika pudgalo ati mULa che. sthULa evA aAnuM ekadA grahaNa thAya. abhatarapradezI hovAthI tenA grahaNa chatAM ekadA alpa ja aNu grahaNa karAya che. kAmaNa, taijasa pudgalava temAM sarve padonuM grahaNa nathI. kemake audArika zarIrI ja tenuM grahaNa kare che. ghaNAM kALe grahaNa thAya che. tenAthI Ana-prANa pudgala parivarta kALa anaMtaguNa che. jo ke audAki pudgalathI Ana-prANa pudgala sUkSma ane bahupadezika che. temAM akALathI grahaNa saMbhave che, to paNa apayati avasthAmAM tenA prahaNathI payaktika avasthAmAM paNa dArika zarIra pula apekSAthI temAM aApaNAthI grahaNa thatAM, tenuM zIdhra grahaNa thatuM nathI. tethI audArika pudgala parivarta nirvatanA kALathI anaMtaguNatA AnaprANamAM kahI. tenAthI mana:pudgala pazvita nirvatanAkALa anaMtaguNa che. kaI rIte ? jo ke AnaprANa pudgalo karatA manaHpudgalo sUkSma ane bahu pradezI che, tethI avAkALa vaDe tenuM grahaNa thAya che, to paNa ekendriyAdi kAyasthitivazathI mananA dIrdhakALe lAbhathI mAnasa pudgala parivarta bahukALe sAdhya hovAthI anaMtaguNa kahyuM. tenAthI vayanapudgala parivarta nirvatanA kALa anaMtaguNa che. kaI rIte ? jo ke mana karatAM bhASA jadI pamAya che, te beIndriya Adi avasthAmAM thAya che, to paNa manodravya karatAM bhASA dravyonI ati sthULatAthI thoDAMnuM ja ekadA grahaNathI, anaMtaguNa vApudgala kALa che. tenAthI vaikriya pudgala parivarta nirvatanA kALa anaMtaguNa che. vaikriya zarIranA ati bahukALe labhyapaNAthI ema kahyuM. pugala parivartAnuM alA bahutva darzAvavA kahe che - * sutra-pa41 - bhagavAna ! A audArika yugala parivata cAvat AnapANa yugala che zataka-12, uddezo-pa-"atipAta" che. - X - X - X - X - X - X - 0 uddezA-11-mAM pugalo kahyA. ahIM karmapudgala svarUpa kahe che. * sUtra-542,543 : [5] rAjagRhe yAvatu Ama kahyuM - bhagavan! praNAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigrahanA keTalA varNa-gaMdharasaparza che gautama! pAMca varNa, pAMca stra, gaMdha, cAra sparza kahyA che. bhagavAna ! koi, koya, rosa, doSa, Ama, saMjavalana, kalaha, cAMDikA, laMDana, vivAda e badhAMnA keTalA varSa cAvatu sparza che ? gautama pAMca vaNa, pAMca sa, be gaMdha, cAra sparza kahyA che. bhagavAna ! mAna, mada, da, khaMbha, gad, ayuckroza, parasparivAda, utkarSa, apakarSa, uad, uauma, dunamanA keTalAM vaNadi che ? gautama! pAMca varSa Adi krodha pramANe che .* bhagavAna ! mArA, upadhi, nikRti, valaya, grahaNa, nUma, karka, kura, jihAtA, kibila, AdaraNa, mUhanatA, vacanatA, pratikucanatA, sAtiyoga A paMdaranA keTalA vaNAdi che? gautama! pAMca Adi. bhagavan! lobha, IcchA, mUcha, kAMA, gRddhi, dhRNA, bhiSA, abhidhyA, AzaMsanatA, prArthanatA, lAlapanatA, kAmAzA, bhogAzA, jIvitAzA, maraNAzA, maMdirAga. A keTalAM varSAdinA che ? krodha mujaba jANavuM. bhagavana! rAga, dveSa, kalaha cAvatuM mizrAdanizuM. A bai keTalA vaNanA che? krodhanI jema cAvata cAra sparza sudhI kahevuM. [54] bhagavat ! prANAtipAta viramaNa yAvatuM parigraha viramaNa, krodha viveka yAtu mizrAdanizalya viveka, A badhAM keTalA vaNanA cAvaMtu keTalA sparzavAA che. gautama! varNa, gaMdha, rasa, sparza che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/5/542,543 193 bhagavanA aughatikI, vainAyikI, kArmikI, pariNAmikI cAre keTalAM vaNadithI che ? pUrvavata rAvata kahevA. bhagavAna ! avAha, ihA, apAya, dhAraNA e cAre keTalA vaNadivALA che? e pramANe pUrvavata cAvatu asparza kahyA che. bhagavatA utthAna, karma, bala, vIrya, surakSAkara parAkrama A badhAM keTalA vaNadivALA che te pramANe pUrvavat yAvat alpa che. bhagavAna ! sAtamuM avakAzAMtara keTalA vaNadivALA che ? e pramANe cAvatuM awell che. * - bhagavAna ! sAtamo tanuvAta keTalA varSa AdithI che ? prANAtipAta mujaba che, vizeSa A - ATha pazavALo kahyo che. jema sAtamo dyvAta che, tema sAtamo nivAtaghanodadhi, pRdI kahea. chaThTho avakAzAMtara vaNadi rahita che. tenuvAta yAvata chaThThI pRthavI e ATha sparzavALA che. e pramANe sAtamI pRvInI vakatavyad mAphaka cAvatu pahelI pRnI kahevA. * - jaMbUdvIpathI laIne svayaMbhUramaNAsamudra, saudharmakabha cAvatuM pattapamArA pRthvI, nairacikavAsa cAvatu vaimAnikavAsa A badhAM ja ATha sparavALA che. bhagavAna ! nairAyiko keTalA varSa cAvatuM paravALa che? gautama! vaikriya ane taijasanI apekSAe pAMca varNa, pAMca sTa, be gaMdha, ATha vALA che, kAmaNane AzcIne pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, cAra paviALA che. jIvanI apekSAe varNa yAvata sparzathI rahita che. e pramANe nitakumAra sudhI jANatuM. - - - pRvIkAcikanI pRcchA. audAki ane saijasanI apekSAo pAMca varSa cAvata ATha pazavALA che, kAmaNane AzrIne, nairayikavata, jIvane AzrIne pUrvavatu, e pramANe yAvat caurindriya jANavA. vizeSa A * vAyukAyika jIvone audArika, vaikriya, vaijasane AwIne pAMca varSa cAvatuM ATha sparza kahevA, bAkInA jIvo nairayikava4 jANavA. paMcendriya ticiyoniko vAyukAyikavata jANavA. manuSya viSayaka pRchA. audAki, vaikriya, AhAraka, taijasane AzrIne pAMca varSa cAvata ATha sparze che. kAmaNa ane jIvane AzrIne nairayikavatu kahevA. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikone nairayikavata kahevA. dhamastikAya yAvatuM pudagala, A badhAM vaNadirahita che. vizeSa e ke yugalo pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparzavALA che. jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya, e badhAM cAra paviALa che. bhagavat ! kRewA keTalA vAdithI che ? dravyavesthAne ApIne pAMca varNa yAvatu ATha sparze che. bhAvalezyAne AzrIne avaNiida che. e pramANe zukalatezyA paryanA jaNavuM. sakhyAdi traNa, cakSudarzanAdicAra, abhinibhodhika jJAna yAvat [11/13] 194 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 virbhAgajJAna, hAsaMjJA yAvata parigraha saMjJA aviNadi che. audArika zarIra cAvata taijasa zarIra, e badhAM ATha sparza vALA che, kAmaNazarIra cAra sparzavALa che. manoyoga, vacanayoga cAra sparzavALA che, kAyayoga ATha sparavALo che. sakAropayoga, anADApayoga vaNalidarahita che.. * * bhagavAna ! sarve dravyo keTalA vaNadivAA che? gautama ! keTalA sabhyo pAMca varSa cAvatuM ATha sparzavALA che, keTalAMka sarvadravyo pAMcavaNa yAva4 cAra pazavALA che, keTalAMka sarvadravyo eka gaMdha eka varNa, eka rasa, be sAvALA che, keTalAMka sarvadravyo varNa cAvata sparza Adi rahita che. e pramANe sarve pradezo, sarva pacayio, atItakALa avarNa yAvata sparza che. e pramANe anAgatakALa, sarvakALa paNa jANavo. * vivecana-542,543 : prANAtipAtajanita ke tadajanaka cAri mohanIya kamoMpavAsthI prANAtipAta ja levuM. e pramANe AgaLa paNa jANavuM. tenA pudgalarUpatvathI varNAdi thAya che, tethI, kahyuM che ke - pAMca varNa ItyAdi. kahyuM che ke - pAMca sa, pAMca varSathI pariNata, be gaMdha, cAra sparzavALA anaMtapradeza dravyo, siddho karatAM anaMguNahIna che. cAra sparza te - snigdha, rRkSa, zIta, uSNa, sparzI sUkSma pariNAma pariNata pudgalonA hoya che, sUma pariNAmata te karma. krodha-krodha pariNAma janaka karma, temAM krodha e sAmAnya nAma che. kopa Adi tenA vizeSa nAma che. temAM pa - krodhodaya svabhAvathI calana mAga. raNa * krodhano ja anubaMdha, koNa * AtmAne ke bIjAne dUSaNarUpa. A krodhanA kArya che. zrepa - pIti maga, akSaHI - bIjAe karela aparAdhane na sahevo che. ejanana - dhIme dhIme krodhAgni vaDe jvalana, vanai - moTA zabdothI anyonya asamaMjasa bhASaNa, A krodha kArya che. vADivI - raudrAkArakaraNa, A paNa krodha kArya ja che. pAna - daMDAdithI yuddha, vivA2 * vipatipattithI udbhavela vacano. A badhAM tenA kAryo che. athavA A zabdo ekAryaka che. bhAga * mAna pariNAma janaka karma, temAM mAna e sAmAnya nAma che, mada Adi vizeSa nAma che. temAM 5 - harSamAtra, I - daitatA, saMpa - namatA, kArya - zauDIye, aTrona * potA ke bIjA pratye guNanI utkRSTatA kahevI. paraMparivAr - bIjA vize halakuM bolavuM athavA guNothI paripAtana. koSa - potAnA ke pArakAnA thoDI kriyA vaDe utkRSTatA karavI te athavA ukAzana-abhimAnathI svakIya samRddhi AdinuM prakAzana. navadaHIR - apakarSaNa ke avakarSaNa-abhimAnathI potAnI ke bIjAnI kriyAnA AraMbha vaDe kaMI paNa vyAvartana ke abhimAnathI na prakAzavuM te. 3UT - namanarahita, namananA abhimAnathI uatd. athavA nayahita kenayAbhAva. 3UTE - mada anupavezathI unnamana. sutrA - madathI duSTa namana karavuM. A khaMbhAdi mAnanA kAryo che athavA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/pa/pa42,543 15 mAnasUcaka zabdo che. mAthA - sAmAnya nAma che, upadhi Adi tenA bhedo che. temAM 38 - koIne ThagavA mATe tenI pAse jaIne dubhava karavo. niyaDi - nitya karaNa ke nikRti. Adara karIne bIjAne ThagavA, pUrvakRta mAyAne DhAMkavA bIjI mAyA karavI. vaita - je bhAvathI valaya mAphaka-vakavacana ceTAmAM pravarte te bhAvavalaya. Ana - bIjAne vyAmoha mATe je vacana jALa che. guNa * bIjane ThagavA nimnatAthI ke niSNasthAnano Azraya kavo. che. dharma - hiMsAdipa pApa, te nimite je ThagavAno abhiprAya. vava . je rIte rUpa kasita thAya, te rIte vimoha pamADe, bhAMDAdi karma mAyA vizeSa. nimAM - bIjAne ThagavAnA abhiprAyathI kriyAmAM maMdatAnuM AlaMbana kare. vizvana - mAyA vizeSathI janmAMtare ke ahIM kibiSa thAya, mAyarAya - mAyAcArathI koIno Adara karavo - sAme javuM, bIjAne ThagavA mATe vividha kriyA AcaraNa, pUna * svarUpane gopavavuM, Ivana - bIjAne ThagavA tarkavAyA - saraLatAthI pravRtanA vacananuM khaMDana. mAno - avizvAsa. yukta saMbaMdha, utkRSTa dravya sAthe nikRSTa dravyano saMyoga karavo. A badhI mAyA che. athavA mAyAdi zabdo ekAIka che. - lobha - sAmAnya bheda, IcchAdi teno vizeSa bheda. temAM cha - abhilASA mAga, pucha - saMrakSaNAnubaMdha, kSakSa - apAdhvArthanI AzaMsA, di * gRddhi, pAtAmAM Asakti, tapa - prApta padArthano vyaya na thAya te IcchA fmana - viSayonuM dhyAna, ifmA - bhidhA sadeza bhAvAMtara, temAM ardaDha abhiniveza, cita caMcaLatA, mAlAmAla - AzaMsA, mArA putra ke ziSyane AvuM, AvuM thAo, ItyAdi rUpa AzA, patthaUTya - prArthanA, bIjA pAse arthanI yAMchA, tAnappAya - prArthanA mATe ja vAraMvAra bolavuM ITH - zabdarUpa prApti saMbhAvanA, ITna - gaMdhAdi prApti saMbhAvanA, nIvitAna - jIvitavya prApti saMbhAvanA, nara UIIT - koI avasthAmAM maraNa prAptinI IcchA karavI, nevitA * vidhamAna samRddha vastu paratve harSa ke mamava bhAva, jaina * prema, putrAdi viSaya sneha, vona - aprIti, vanaEUR - prema, hAsyAdi vaza utpanna vAyuddha. yAvat zabdathI A pramANe jANavuM - abhyAkhyAna, vaizunya, aratirati, paparivAda, mAyAmRSA. have ukta aDhAra prANAtipAtAdi pApa sthAnothI viparIta-tenA svarUpane jaNAvavA kahe che - acara - vadha Adi viramaNo jIvaupayoga svapa ane mUrta-amUrtatvathI jIva upayoga che, tenA-vadhAdi viramaNonuM amUrtatva che, tethI avaNadipaNuM che. jIvanA rUpa vizeSane AzrIne kahe che - jenuM prayojana utpatti ja che, te autpAtikI. (zaMkA) kSayopazama e teno hetu nathI? satya che, te aMtaraMgapaNAthI sarva buddhi sAdhAraNa che, mATe vivakSA karI nathI, te anya zAstrAdikamabhyAsAdinI apekSA rAkhatI nathI, mATe autpAtikI, vepAgha - vinaya arthAtu guru zuzraSA, te jenuM kAraNa che, tenAthI pradhAna te vaikayikI. maya - AcArya hita te karma, AcAryasahita 196 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 te lApa athavA karma ane zilA e nitya vyavahAra che. te karmathI janmela te kamajA. forfmaya-ra - cotaraphathI namavuM te, rijhaTE - sudIrdhakAla pUvapirAthI avalokanAdijanya Atmadharma, te jenuM kAraNa che te pariNAmiDI buddhi. jIvadharmavathI, amUrta hovAthI avaNadi che. jIvadharma adhikArathI avagrahAdi Na ane kamadisUtra. amUrta adhikArathI avakAzAMtara sUNa. amUrtatvanA viparItapaNAthI tanuvAta Adi sUra kahyA che. jemake . Btta mAM pahelI, bIjI pRthvInA je aMtarAlamAM AkAzakhaMDa, te prathama, tenI apekSAe sAtamuM, saptamInI nIce, tenI upara sAtamo tanuvAta, tenI upara sAtamo ghanavAta, tenI upara sAtamo ghanodadhi, tenI upara sAtamI pRthvI, tanuvAtAdinA paudgalika mUdvathI paMcavaNiidava che, bAdara pariNAmathI ATha sparzatva che. ATha sparza A che - zIta, uSNa, snigdha, rakSa, mRdu, kaThina, laghu, guru bhedathI. jaMbudvIpamAM - ahIM yAvat karaNathI lavaNasamudrAdi pado kahevA. cAvatuM vaimAnikavAsA. ahIM cAvat karaNathI asukumArAvAsAdi grahaNa karavA, te bhavana, nagara, vimAna, tichalokamAM te nagarIo. vaikriya, taijasa zarIramAM ja bAdara pariNAma pudgalarUpa che, tethI bAdarasvatI temAM nArakonuM aTa sparzava che. kAzmaNane AzrIne sUkSma pariNAma pudgalarUpathI cAra sparza che te zIta, uSNa, snigdha, sUkSa che. dhAWivA ahIM yAvat karaNathI Ama jANavuM - adhamastikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, addhAsamaya, AvalikA, muhUrta ItyAdi. - * dravya vezyAvarNa, bhAvalezyA-AMtara pariNAma. ahIM kRSaNalezyAdithI parigraha saMjJA sudhI vaNadirahita, jIvapariNAmavathI che dArikAdi cAra zarIro paMcavaNadi ane ATha sparzI bAdara pariNAma pudgala rU5tvathI che. sarvatra cAra sparzavamAM sUkSma pariNAma kAraNathI che, ane aSTa sparzatva bAdara pariNAma kAraNathI kahevA. maLaLa * dhamastikAyAdi, keTalAMka sarvadravyo paMcavarNa ityAdi bAdara pudgala dravyone AzrIne kahyA. sarva dravyo madhye keTalAMka paMcavaNiida che. 'cAra sparza' e ahIM pudgala dravyone ja sUmane AzrIne che. eka gaMdha ItyAdi paramANu Adi dravyone AzrIne che. paramANu dravyone AzrIne kahe che - tenuM aMtya kAraNa sUma ane nitya paramANu hoya che, ekarasa-varNa-gaMdha-be sparza ane kAryaliMga, be sparza sumasaMbaMdhI che, cAra sparzImAMnA koIpaNa aviruddha hoya che. tethI kahe che - snigdha, uNa lakSaNa ke snigdha zIta lakSaNa ke sUkSazItalakSaNa ke sUkSa uNa lakSaNa, mavaUT0 Adi, dhamastikAyAdi dravyone AzrIne kahe che - dravyAzritapaNAthI pradeza payayionA dravya mULAMtarathI te sUga che. temAM pradeza eTale dravyanA nirvibhAga zo, paryavo eTale dharmo. te A pramANe kahevA - bhagavana! sarva pradezo varNavI che ? gautama! keTalAMka sarva pradezo paMcavaNa cAvatuM ATha sparzavALA che. ahIM mUrta dravyonA pradezo ane Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/5/542,543 198 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 tuMbI samAna varNapabhAvALuM che. lohita sahu vimAna maMji vaNabhiAvAnuM che. pIta rAhu vimAna hAddhi vaNabhAvALuM che. zukla rAhu vimAna bhammarAzi vaNabhiAvALuM paryavo mUddravyavahu paMcavaNadi, amUrtadravyonA amUrtadravyavahu vaNadi. atItakALAdi traNa, amUrtatvathI avANadi che. vaNiida adhikArathI kahe che - * sUtra-545,546 - [54] bhagavanA garbhamAM utpanna thato jIvane keTalA varNa, gaMdha, rasa, sAI, pariNAma pariName che? gautama ! pAMca varNa, pAMca sTa, be gaMdha, ATha sparzavALA pariNAmathI pariNata thAya che. [54] bhagavat ! zuM jIva kamathI ja vividha rUpone prApta thAya che, kama vinA nahIM? zuM jagata karmothI vividha rUpone prApta thAya che, akarmathI nahIM? hAM, gautama! karmathI yAvatu pariName che. akamathI vividha rUpone prApta nathI karatA. * * bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-pa45,546 - fwITH THpha - svarUpane pAme che, keTalAM vaNiida vaDe rUpa vaDe pariName che ? paMcavarNathI. garbha utpati kALamAM jIva zarIranA pAMca vaNadipaNAthI, garbhotpatikALe jIvapariNAmanA pAMca varNAdi jANavA. anaMtara garbhamAM AvatA jIvo varNAdithI vicitra pariNAmane pAme che, te kahyuM. have vicitra pariNAma ja jIvanA je rIte thAya te kahe che - vibhAgarUpa bhAva - nAka, tiyaya, manuSya, deva bhavomAM vividha pariNAma. rAti - pAme che, te - te nAkAdi bhAvomAM jAya che. narman - jIvasamUha, jIvadravyanA ja vizeSa jaMgama nAmarUpa. * * * jyAre gamanAgamana karato, vidurvaNA karato, kAmakrIDA karato, rAhudeva pUrvamAM sthita caMdranI vezyAne DhAMkIne pazcima tarapha cAlyo jAya che, tyAre pUrvano caMdra dekhAya che ane pazcimano rAhu dekhAya che. - jyAre gamanAgamana * vikavaNA-paricAra karato yahudeva caddhanI vezyAne pazcimamAM AvarIne pUrvamAM cAlyo jAya che, tyAre pazcimI caMdra dekhAya che, pUrvano sahu dekhAya che. e pramANe jema pUrva-pazcimamAM be AlAvA hA, e rIte dakSiNathI uttaramAM be AlAvA kahevA. e rIte uttarapUrvathI dakSiNapazcimamAM be AlAvA kahevA, dakSiNapUrvathI uttara-pazcimamAM be alAvA kahevA. e pramANe cAvatu uttara-pazcimamAM caMdra dekhAya che tyAre dakSiNapUrvamAM rAhu dekhAya che. jyAre gamanAgamana, vikuNA, pasciAra karato rAhu caMdra vezyAne AvaratoAvarato rahe che, tyAre manuSyalokamAM manuSyo kahe che - e pramANe nice sahue caMdranuM grahaNa karyuM. e pramANe jyAre gamanAgamana Adi karato sahu caMdralezyAne Avarato najIka thaIne pasAra thAya che, tyAre manuSya lokamAM manuSyo kahe che - nize caMdrae rAhunI kukSInuM bhedana karyuM. e pramANe jyAre gamanAgamanAdi karato rAhu caMdranI vezyAne Avarato pAcho phare che, tyAre manuSyalokamAM manuSyo kahe che - nize rAha vaDe caMdra vamana karAyo. e pramANe jyAre gamanAgamana karato rAhu caMdra lesyAne nIcethI, baMne paDakhethI, cAre dizAthI AvarIne rahe che, tyAre manuSya lokamAM manuSyo kahe che - nize rAhue caMdrane grasyo. bhagavAna / sahu keTalA bhede che? gautama ! be bhede. te A yuvarAhu ane parvazaha. temAM je te yuvarAhu che, te kRSNapakSanI ekamathI paMdara bhAgathI caMdranI vezyAnA paMdaramAM bhAgane Avarato Avarato rahe che. te A rIte - ekame pahelo bhAga, bIje bIjo bhAga yAvatuM paMdarame dine paMdaramo bhAga, carama samaye caMdra savA AvRtta thaI jAya che, bAkInA samaye caMdra AvRtta ane anAvRtta hoya che. te ja pramANe zukala pakSamAM caMdramAMne khullo karato-karato rahe che, prathamAe prathama bhAga yAvatuM paMdamAM divase paMdaramo bhAga khullo kare che. chelle samaye caMdra saMpUrNa anAvRtta thAya che, bAkInA samayamAM caMdra AvRtta ke anAvRtta hoya che. temAM je pavarAhu che, te jaghanyathI cha mAsamAM, utkRSTathI 4ra-mAsamAM caMdrane ane 48 varSe sUryane DhAMke che. - vivecana-546 - fjIMte - temanuM vacana mithyAtva che kemake apamANa che ane kupavacana saMskArothI yukta che. grahaNa e rAhu ane caMdranA vimAnanI apekSA che, vimAnano che zataka-12, uddeza-6-"sahu" che. - X - X - X - X - X - X - o jagatanA vibhaktibhAva karmavI che, te uddezA-5-ne aMte kahyuM. te sahu prasanathI caMdranA paNa thAya che e zaMkAnirAsa mATe kahe che - * sUtra-pa46 : rAjagRhamAM yAvatu pramANe kahe che - bhagavana ! ghaNAM loko paraspara Ama kahe che yAvatuM parUpe che te kharekhara rAhu caMdrane se che, he bhagavan ! te kaI rIte Ama hoya ? he gautama! je ghaNAM loko paraspara ema kahe che yAvat te mithyA kahe che. paNa he gautama ! huM ema kahuM chuM. yAva4 oma parU5 chuM - e pramANe nize rAhu deva mahahika cAvata mahAsabhya, uttama vastradhArI, uttama mAlyadhara, uttama gaMdhadhara, uttama AbharaNadhArI che. te rAhu devanA nava nAma kahyA che - zRMgATaka, jaTilaka, maka, kharaka, dakraka, magara, matsya, kAcabo, kRNasI. - rAhunuM devavimAna paMcavaNa che - kRSNa, nIla, lohita, hAlita, zukala. temAM rAhunuM kALu vimAna, kAjala varNanI AbhAvALuM, nIla rAhu vimAna lIlI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-6/pa46 19 grAsaka-grasanIya saMbhava nathI. A gharane A khAI gayo evo vyavahAra dekhAto nathI ? sAcuM, te mAtra AcchAdhaAcchAdaka bhAvathI che, anyathA nathI. AcchAdana bhAvathI grAsa vivakSAmAM ahIM paNa virodha nathI. have je sAcuM che, te darzAvavAne kahe che - aruM punaH Adi. gana - dIpamAlikAnuM kAjaLa, teno je varNa, tenA jevI AbhA jenI che te, tathA tA - tuMbikA, te pakava avasthAmAM levuM. janmarAzi - rAkhanA DhagalA jevI varNanI AbhA. tethI zuM te kahe che - cAlato jaIne, pachI pAcho Avato kRSNavarNadi vimAna vaDe, tema kahevuM svabhAvayArathI carato, A be pada vaDe svabhAvika gati kahI. vikarvaNA karato, parivAra * kAmakrIDA karato, A baMnethI ati varAthI pravartamAna visaMsthata ceSTA vaDe potAnA vimAnamAM asamaMjasacI vaLe che. A baMne svAbhAvikI vimAnagatinA grahaNane mATe kahela che. - rAha, potAnA vimAnathI caMdra vimAnane Avarato caMdra dIptinA AvRttapaNAthI caMdralezyAne AgaLathI AvarIne, pachI caMdranI apekSAe bIjI tarapha jAya che. * * - rAhunI apekSAthI pUrva dizAmAM caMdra potAne dekhADe che, caMdranI apekSAe pazcimamAM rAha potAne dekhADe che. AvA prakAranI svabhAvatAmAM sahu ane caMdrane je thAya che te kahe che - navA Adi. * x * caMdra vaDe rAhunI kukSI bhedavI eTale sahunA aMzanI madhyathI, caMdra gayo tema kahevuM. - x * paDyosa - pAcho pharato, vaita - parityajato, apavA - jema samAna dizA thAya che, saprati - samAna vidizA je rIte thAya che, e rIte caMdranI lezyAne AvarIne rahe che. tethI AvaraNa mAtrathI A paisasika caMdranuM sahu vaDe grahaNa thayuM (kahevAya che.) kAmaNathI nahIM. have rAhunA bheda kahe che - je caMdranI sAthe haMmezA najIka rahIne saMcare che, te ghuvarAhu kahyuM che ke - kRNa sahu vimAna nitya caMdrathI virahita hoya che, te cAra gulathI vadhu haMmezA caMdranI nIce cAle che. je parvamAM - pUnama ane amAsamAM caMdrasUryane Avare te parvarAhu. - temAM je dhavarAhu ItyAdi ekamathI AraMbhIne bAkInA potAnA paMdara bhAgathI paMdaramAM bhAge caMdranI legyAne - caMdrabiMba saMbaMdhI Avarato - Avarato roja rahe che. paramANu * pahelI tithimAM, pannaranuM - paMdaramAM divasamAM arthAt mAsamAM, paMdara bhAga AvarIne rahe che. e pramANe je thAya che, te kahe che - chellA samaye paMdara bhAga yukata kRSNapakSanA aMtima kALe ke kALa vizeSe caMdra kapta thAya che - sahu vaDe AvarAya che . sarvathA AcchAdita thAya che. bAkInA samaye-ekamAdi kALe caMdra rakata ke vikata hoya che. arthAt aMzathI rAhu vaDe AcchAdita, aMzathI rAhu vaDe anAcchAdita. e ja pramANe caMdralezyAno paMdaramo bhAga zukla pakSanI ekamathI jANavo. Boo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 paMdara bhAga vaDe khUllo karato - rAhu pote khasatA-khasatA pragaTa karIne rahe che. pUnamamAM caMdra vikata thAya che arthAt sarvathA zukla thAya che. kemake te sarvathA anAcchAdita hoya che. ahIM bhAvArtha A pramANe che - 16-bhAga karAyela caMdrano 16mo bhAga avasthita ja rahe che. je bAkInA bhAgo che, tene sahu pratyeka tithie ekaika bhAga kRSNa pakSamAM Avare che, zukla pakSamAM eka-eka bhAgane mukta kare che. * * jyoti karaMDakamAM paNa kahyuM che - 16-bhAga karIne caMdra hAni pAme che, ahIM 15 che, tethI teTalA ja bhAgone pharI jyotsanAmAM vadhAro kare che. ahIM 16mAM bhAganI kalAnA vyavahAramAM karAI nathI, te 16mAM bhAganA avasthita upalakSaNathI saMbhave che. (zaMkA) caMdra vimAnano 5/61 bhAga nyUna yojana pramANathI ane rAhu vimAnano grahavimAnavathI addha yojana pramANavathI kaI rIte 15 e pramANa che ? tenAthI rAhu grahanuM uktathI adhika pramANa vimAna saMbhave che ? bIjuM, vaLI rAhunAnuM evuM paNa rAhuvimAna moTA kiraNa jALathI tene Avare che. keTalA divasa sudhI dhavarAhu vimAnathI grahaNa prApta thAya, keTalA divasathI nahIM tenuM zuM kAraNa ? - ahIM uttaramAM kahe che - je divasomAM caMdra ati tama thAya che, temAM tenuM vimAna goLa jaNAya che, jemAM abhibhUta na thAya, tenA vizuddhayamAnapaNAthI temAM vRtatva jaNAtuM nathI. kahyuM paNa che ke keTalA divasomAM ghuvarAhu vimAnano vRta bhAga dekhAya che, jema grahaNamAM parvarAhu keTaloka dekhAto nathI. je vizuddhayamAna caMdra tama vaDe ati abhibhUta thato nathI, grahaNamAM vRta bhAga pAmato nathI - tamastama bahula parvarAhu. sADA traNa varSathI upara caMdranI lezyA AvarIne rahe che. sUryano paNa temaja che. vizeSa A * utkRSTathI 48 saMvatsara. have caMdranA 'zazi' evA nAmane tenA anvaryathI kahe che - * sUtra-pa47,548 : [54] bhagavana ema kema kahe che - caMdra, 'zazi che ? gautamAM jyotindra, jyotiSa rAja caMdranA mRgAMka vimAnamAM kAMtadevI, kAMtA devIo che, ArAna, zayana, saMbha, bhAMDa, mAtra, upakaraNo che. jyotiSendra jyotiSa rAja caMdra pote paNa saumya, kAMta, zubhaga, priyadarzana, surUpa che, tethI kahyuM. [54] bhagavana! ema kema kahyuM ke surya 'Aditya' che ? gautama sUryanI AdithI samaya, AvalikA, cAvatuM utsarpiNI, avasarpiNI gaNAya che, tethI kahevAya che cAvatu Aditya che. * vivecana-pa47,548 : fjayaMtra - mRmaJiawNAvI mRgAMka vimAnamAM adhikAraNabhUta, poSa - saumya, araudra AkAra ke niroga. saMta - kAMtinA yogathI, - subhaga, saubhAgya Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/6/547,548 ra0 ra0ra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 AvA prakAranA kAmabhogane anubhavo vicare che. bhagavAna ! te oma ja che, tema ja che rAvata gautama vicare che. * vivecana-549 : prathama cauvananA udgamamAM, jenuM baLa-prANa, temAM je rahe che te tathA navA ja vivAhakAryane karelA mahAbalanA uddezAmAM vAsagRhanuM jema varNana dekhAya che te. majura rA - anurAgavALI, varatta - vipriya karavA chatAM paNa aviratA. mAnuna - patinA manane anukalavRtti karanArI. visaMmaUAnisamaNi - puSavedanA vikArano upazama, teno kALa-samaya - X - X - ukta svarUpa karatAM vyaMtara devo anaMtaguNa viziSTatAthI kAmabhogane bhogave che. yuktapaNAthI lokone vallabha. fpavayaMsaUT - premakArIdarzana, A pramANe kema che ? surapa che. te kAraNathI kahe che "sI" zrI sahita varte che mATe sazrI, A devAdinI potAnI kAMtyAdi yuktatAthI che A rIte 'sasI' siddha thAya che - have Aditya zabdano anvartha kahe che - pUra-maH - prathama jemAM che te sUrAdi, konI ? te kahe che - samaya - ahoramAdi kALa vibhAgano nirvibhAga aMza. tethI kahe che - sUryodayanI maryAdiA vaDe karIne ahoramano AraMbhaka samaya gaNAya che, AvalikA ane muhUd[di gaNAya che. tethI artha vaDe sUra - Aditya kahevAya che. AdimAM ahorAtra samayAdinuM thavuM te Aditya ema vyutpatti thAya che. have caMdra-sUryanI agramahiSI Adi dekhADavA kahe che - * sUma-pa49 : bhagavAna ! jyotindra jyotiSarAja caMdranI keTalI agramahiNIo che ? jema dazamAM zataka yAvata maithunanimitta bhoga na bhogave. sUryanuM paNa temaja jaNavuM. * * jyotindro jyotiSa rAjAo caMdra ane sUrya kevA prakAranA kAmabhogo anubhavatA viyare che ? gautamAM jema koI paNa prathama yauvanamAM uthAna balastha, prathama yauvana utthAna balasthA bhAryA sAthe navo ja vivAha karIne, arthopArjana karavAne 16 varSa sudhI videzamAM vase, te tyArapachI dhana prApta karI, kArya saMpanna karI, nirvidhanArUpe, pharI potAnA ghera pAcho Ave, likarma karI, kautuka-maMgala-prAyazcitta karI, savaliMkAra vibhUSita thaIne, manojJa, sthAlipAka zuddha 18 vyaMjanayukata bhojana karyA pachI te, tevA prakAranA vAsagRhamAM - mahAbalakumAranI vAsagRhanuM vana jANavuM yAva4 zayanopacAra yukata thaI, tevI tevA prakAranI zRMgAranA gRha jevI, suMdara vezavALI vAva4 lalitakalAyukata, anukata, avirakata, manonukula panI sAthe ISTa zabada, sparza yAvata paMcavidha mAnuSI kAmabhogane anubhavato vicare. tema che gautama ! te puruSa veda upazamananA samaye kevA prakAranA sAtA sauvkhya anubhave? he AyuSyamAna zramaNa ! te udara sukhane anubhave che. he gautama te paNa A kAmabhogothI baMtara devonA kAma bhogo anaMtaguNa viziSThatara kAmabhaugaNI che, vANamaMtara devonA kAmabhogothI asurendra sivAyanA bhavanavAsI devonA kAmabhogo AnAthI viziSThatara che. asurakumAra devonA kAmabhogo AnAthI viziSThatara anaMtaguNathI che, tenAthI graha-gaNa-natitArArUpa jyoti>>vona vAnANakk anaMNu viziSThara-phAmabhoga che tenA kAmabhogothI jyotikanA jyotiSa rAja caMdra-sUryanA kAmabhoga AnAthI anaMtaguNa viziSTatara che. he gautama ! jyotiSendra, jyotiSa rAja caMdra-sUrya che zataka-12, uddezo-"loka" che. - X - X - X - X - X - X - o uddezA-6-mAM caMdrAdinA atizaya saukhyane kahyuM, te lokAMzamAM thAya che, lokAMzamAM jIvanI janma-maraNa vaktavyatA batAve che - * sUtra-papa0 : te kALe, te samaye yAvana Ama kahyuM - bhagavAna ! loka keTalo moTo che ? gautama ! ati mahAna che. pUrvamAM asaMkhyAta koDAkoDI yojana, dakSiNamAM asaMkhyAta, e pramANe pazcimamAM ane uttaramAM paNa che, e pramANe upara ane nIce paNa asaMkhyAta koDAkoDI yojana laMbAI ane pahoLAIthI che. bhagavAna ! ATalA moTA lokamAM zuM koI paramANu yugala jeTalo paNa AkAza pradeza che, jyAM A jIve janma-maraNa karela na hoya ? gautama ! A artha samartha nathI. bhagavana! ema kema kaho cho ke ATalA moTA lokamAM koI paramANu pugala madhya pradeza nathI, jyAM A jIve janma ke maraNa karela na hoya ? gautama ! jema koI parapa, bakarIo mATe eka moTo adja banAve. te tyAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI eka hajAra bakarIone sakhe, tyAM temane mATe prasura gocara ane pracura pANI hoya. je te bakarIo tyAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI cha mAsa sudhI rahe to gautama ! te ajAdjano koI paNa pamANa-5gala madhya pradeza evo rahe ke jyAM te bakarIonA maLa-mUtra, plekha, nAkano mela, vamana, pitta, zuka, lohI, carma, roma, zRMga, bura ane nakhothI askRSTa na rahyo hoya ? bhagavan! te artha samartha nathI. he gautama! kadAca te vADAmAM koI eka paramANu yugala mAtra pradeza, evo rahI paNa zake che, je te bakarInA mala-mUtra yAvatuM nakhothI pRSTa thayo na hoya, paNa ATalA moTA lokamAM, lokanA zAzvatabhAvanI dRSTithI, saMsAranA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-I9/550 203 anAdi hovAnA kAraNe, jIvanA nityabhAva, karma bahuta, janma-maraNa bhahulyane AkSIne koI paramANu yugala mAtra paNa pradeza nathI jyAM A jIvanA janma ke maraNa na thayA hoya, tethI ema kahyuM. * vivecana-55o : * x* x * manAna - bakarIno vADo. vAsaNa - jo ke so bakarI prAyogya vADAmAM utkRSTathI hajAra bakarInuM prakSepaNa kahyuM, te temanA ati saMkIrNatAmAM avasthAnA jaNAvavAne mATe che. pa3ra jovA maLe che pracura cArAnI bhUmi ane pracura pANI, AnA dvArA temanA pracura mUtra-maLa saMbhava kahyo. bhukha-tarasanA viraha hita sArI rIte rahevAnuM jaNAvyuM. nag - khurano agrabhAga, - X - X - X * kaI rIte A bane ? te kahe che. lokano kSaya saMbhavato nathI, tethI kahyuM che ke- lokanA zAzvata bhAva AzrIne A yoga che. zAzvatapaNuM chatAM lokanuM - saMsAranuM sAdiva na thAya, tethI tenuM anAdiva kahyuM. vividha jIvanI apekSAthI saMsAranuM anAdiva hovA chatAM vivakSita jIvanA anityatvathI ukata artha na thAya, tethI jIvanuM niyatva kahyuM, jIvanA nityava chatAM karmonuM athavA tathAvidha saMsaraNa abhAvathI ukta vastu na thAya, tethI karmanuM bAhulya kahyuM. karmanA bAhulya chatAM paNa janmAdithI aAva na kahevAya, tethI janmAdi bAhulya kahyuM. - A ja vastune batAve che - * sutra-pa51 - bhagavAna ! pRdI keTalI che ? gautama! sAta jema pahelA zatakamAM pAMcamAM uddezakamAM kahyuM, temaja narakAdinA AvAso kahevA. cAvatu anuttara vimAna cAvatu aparAjita, sarvArthasiddhamAM kahevuM. bhagavAna ! zuM A jIva, A ranapabhA pRSImAM lAkha nakAvAsomAM pratyeka narakavAsamAM pRthavIkAyikapaNe cAva4 vanaspatikAvikapaNe, narakapaNe, nairayikapaNe pUrve utpanna thayela che. hA, gautamAM anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayela che. bhagavad ! A jIva zarkasapabhA pRthvInA paccIsa lAkha nakAvAsomAM e pramANe jema rakhapabhAmAM kahyuM tema AlA kahevA. e pramANe bhUmApabhAmAM sudhI kahevuM. ** bhagavana ! A jIva, tamA pRdInA pAMca jUna eka lAkha narakAvAsomAM pratyekamAM-pUrvavata che. bhagavAna ! A jIvamAM adha:saptamI pRedImAM pAMca anuttaramAM moTA mahAna mahAnakomAM pratyeka narakAvAsamAM bAkInuM ratanapabhA mujaba che. bhagavan! A jIva asurakumAranA 64 lAkha AvAsamAM pratyeka asurakumArAvAsamAM pRvIkAyikapaNe rAvata vanaspatikAyikapaNe, devapaNe, devIpaNe, Asana-zayana-bhAMDa-mAna-upakaraNarUpe pahelAM utpanna thayela che ? hA, gautama ! cAvatuM anaMtavAra thayo che. A pramANe badhAM jIvonA viSayamAM kahevuM cAva4 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nikumAromAM. AvAsomAM vaividhya che. AvAso pUrve kahelA che. bhagavAna ! A jIva asaMkhyAta lAkha pRthvIkAyika AvAsomAM pratyeka pratIkAyika AvAsomAM pRetIkAyika yAvata vanaspatikAcikamAM pUrva utpanna thayela che ? hA, gautama ! yAvatu anaMtavArA, e pramANe sarva jIvo paNa jANavA. e pramANe vanaspatikAyaparyanta kahevuM. bhagavAna ! A jIva asaMkhyAta leIndriya AvAsomAM zuM pratyeka beIndriya AvAsamAM pRdIkAyika cAva4 vanaspatikAyikapaNe, beIndriyapaNe pUrve utpanna thayela chehA, gautama ! cAvatuM anaMtavAra thayela che, e pramANe badhAM jIvo paNa jANavA. e pramANe manuSyamAM sudhI kahetuM. vizeSa A ke - teIndriyamAM yAvatuM. vanaspatikAvikapaNe, teIndriyapaNe, caurindriyamAM caurindriyapaNe, paMcendriya tici yonikomAM paMcendriya tici yonikapaNe, manuSyomAM manuSyapaNAe, bAkI jema beIndriyamAM kahyuM tema jANavuM. saMtara, jyotika, saudharma, filnamAM asurakumAramAM kahyuM mujaba jANavuM. bhagavana ! A jIva sanakumAra kAnA bAra lAkha vimAna AvAsamAM pratyeka vaimAnika AvAsamAM pRthvIkAvikapaNe, ItyAdi badhuM sukumAra mujaba kahevuM cAvatu anaMtavAra, paNa devIpaNe nahIM e pramANe sarve jIvomAM jANavuM. e pramANe yAvatu Anata-pANata ane cAraNa-TyutamAM paNa kahevuM. bhagavAna ! A jIva zuM 318 zaiveyaka vimAnAvAsomAM, ItyAdi pUrvavatu. * * bhagavad ! A jIva pAMca anura vimAnomAM pratyeka anuttara vimAnAvAmAM pRvIkAlikapaNe ItyAdi pUrvavata kahetuM cAvatuM tyAM anaMtavAra deva ke devIrUpe utpanna thayela nathI. oma sarve jIvo paNa che. - - bhagavan! A jIva, zuM badhAM jIvonA mAtA, pitA, bhAI, bahena, panI, putra, purI, putravadhUpaNe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama anekavAra athavA anaMtavAra utapanna thayela che. bhagavAna ! sarve jIvo, A jIvanA mAtArUpe yAvata pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama! cAvatu anaMtavara, bhagavana! jIva, sarve jIvonA zatra, vairI, ghAtakadI, vadhakataI, pratyenIka, pratyAmigarUpe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama ! cAvatu anaMtavAra, sarva jIvone paNa A pramANe jANatuM. bhagavAna ! A jIva zuM sarva jIvonA rAja, yuvarAja cAvatuM sAviAhapaNe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama ! anekavAra cAva4 anaMtavAra. sarva jIvomAM paNa ema ja bhaNavuM. * * bhagavana ! A jIve sarve jIvonA dAsa, peNa, mRtaka, bhAgIdAra, bhogapUraNa, ziSya, helIrUpe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautamAM yAvatuM anaMtavAra, e pramANe sarve jIvo paNa anaMtavAra jANavA. bhagavat ! te ema ja che - 4 - Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-//551 ra05 * vivecana-551 - naYIYU - tarakavAsa pRvIkAyikapaNe. saruM - anekavAra, durva - athavA, umawtagtto - anaMtavAra, asaMkhyAta pRvIkAyikAvAsomAM, ATalA ja siddha thAya, jo lAkhanuM grahaNa karAya, tethI temAM atibadutvane batAvavA kahyuM che. vizeSa A ke - teIndriyAdi sUtromAM, beIndriyasUcI teIndriya, caurindriya ItyAdi vaDe ja vizeSa che. no veva vattA - IzAnAMta sudhI ja deva sthAnomAM devI upaje che, sanakumAramAM utpanna thatI nathI, tethI devIno niSedha karyo che. no veva devA nA anuttara vimAnomAM devo anaMtavAra utpanna thatAM nathI, devI sarvathA utpanna thatI nathI, mATe Ama kahyuM che avinA - sAmAnyathI zatrubhAvathI, veravatA - vairika, zatrubhAva anubaMdha yuktatAthI, ghAyaTRANa - mAkapaNe, vattA - ladhakapaNe, tADanArapaNe. pafromyANa - pratyanIkapame, kAryopaghAtakapaNe, vAmittarANa - munA sahAyaka rUpe, vAsaTTU - gRhadAsInA putrapaNe, sattA - pepyapaNe, bhayapAttApa - mRtakapaNe, duSkALAdimAM poSitapaNe, bAWITL - khetI Adi lAbhanA bhAgagrAhakavathI, kokApurANa * bIjA vaDe upArjita arthanA bhogIkArI napaNe, sattA - zikSaNIyapaNe, thayaTIL - heyapaNe. 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 aMta kare. * vivecana-papara : forIre* jenA be zarIro che, temAM. je mAgazarIrane tajIne manuSyazarIra pAmIne siddha thAya. nA - sarpa ke hAcImAM. taO - nAga janmamAM, je kSetramAM janme. davA Adi - ahIM acita, aMdanAdi vaDe, stuti vaDe vaMdita, puSpAdi vaDe pUjita, vaAdithI sakArita, pratipatti vizeSathI sanmAnita, - pradhAna, - svapnAdi prakAre, tenA upadezanA avitapaNAthI satya. vyovA - satyAvapAta, phaLa sahita. * x * sannava pAkidera - sannihita eTale nIkaTa, prAtihArya eTale pUrva saMgatikAdi devatAkRta pratihAkarma jenuM che te. mafiY - pRthvIkAyanA vikAromAM, nA kothati * lAIya eTale chANa Adi vaDe bhUmikAnuM saMmRSTikaraNa, soDya - cunA vaDe bhIMtone zeta karavI. A baMne vaDe pUjAyela che, je te tathA, A vizeSaNa vRkSanI pITha apekSAe jANavA. viziSTa vRkSo ja baddhapITha hoya che. * sUga-papa3 : bhagavana ! je vAnara vRSabha, kuphuTavRSabha, maMDukkavRSabha, A badhAM ni:zIla, nirvata, nipuNa, nimayadi, niutyAkhyAna pauSadhaupavAsI kALamAse kALa karIne A ranapabhA pRdImAM utkRSTa sAgaropama sthitika narakamAM nairavikapaNe utpanna thAya ? zramaNa bhagavaMta mahAvIra kahe che - "utpanna thato evo utpanna thayo" evuM kahI zakAya. bhagavAna ! sIMe, vAgha cAva4 parAsara jema utsarpiNI uddezakamAM kahal che. A badhAM niHzIla Adi pUrvavata cAvat kahetuM. bhagavan! Dhaka, kaMka, bilaka, meMDhaka, mora badhAM ni:zIla ItyAdi badhuM pUrvavat cAvatuM kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che . x * * vivecana-553 : jonArAna - vAMdarA madhye mahAna, te ja vidabha - caturabuddhi vAnara, vRSabha zabda mahAtu arthamAM che, varkavRttaja - mahA kukaDo Adi. nirNana - samAdhAnarahita, nivava - aNuvatarahita, nipuna - guNavrata ke kSamAdithI hita. "nairayikapaNe upaje" e prazna. tenA asaMbhava-AzaMka mAnasanA parihAra mATe subamAM samaf e tyAdi kahyuM. saMjaya - te A, je samayamAM vAnara Adi na hatA, te samayamAM nAkorUpe na hatA, to te nArakapaNe kema utpanna thayA ? ahIM kahe che - zramaNa bhagavaMta mahAvIra, jamAlI Adi nahIM, teno uttara Ape che 'utpanna thato te utpanna' ema kahevuM joIe. kemake kiyAkALa ane niSThAkALa abheda che. tethI te vAnara Adi nArakapaNe utpanna thavA IcchatA nArako ja che, ema kahevAya. - X - che zataka-12, uddeza-8-"nAma" che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-mAM jIvonI utpatti vicArI, AThamAmAM paNa te bIjA bhaMgathI vicArAya che, e saMbaMdhe Avela A uddezo che. * sUga-552 : - te kALe, te samaye yAvata A pramANe kahyuM - bhagavAna ! mahaddhika yAvatuM mahAsabhya deva auvIne anaMtara dvizarIrI nAgomAM utpanna thAya? hA, gautama! thAya. * * zuM te tyAM arcita, vaMdita, pUjita, satkArita, sanmAnita, divya, satya, satyAvAta, saMnihita prAtihArika paNa thAya ? hA, thAya. - - bhagavAna ! te tyAMthI uddhata pAmIne anaMtarabhave siddha, buddha cAva4 aMtakara thAya ? hA, cAvat thAya. bhagavanA mahAddhika deva, e rIte cAvata dvizarIrI maNImAM utpanna thAya ? e pramANe jema "nAma'mAM kahyuM tema jANavuM. bhagavad ! maharvika deva yAvat dvizarIrI vRkSomAM utpanna thAya ? hA, thAya. e pramANe ja kahevuM. vizeSa e ke vividhatA lAvatuM saMnihita prAtihArIka hoya che. lAuMllocita pUjita thAya che ? hA, thAya che. bAkI pUvavava yAvat Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/9/554 thI 559 rane che zataka-12, uddezo-9-"deva" che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-8-mAM devanI nANAdimAM utpatti kahI, navamAmAM 'deva'nI ja prarUpaNA kare che. e saMbaMdhe Avela Adi sUra * sutra-papa4 thI papa9 : [papa4] bhagavat ! devo keTalA prakAre che ? gautama! pAMca prakAre che - bhavyadravyadeva, naradeva, dhamadiva, devAdhideva ane bhAvadeva. bhagavanuM ! bhavyadravya devone 'bhavyadraSadeva' kema kahe che ? gautamAM je paMcendriya tici ke manuSya devomAM utpanna thavA yogya che, te (bhAvi devapaNAthI) gautama! bhavyadravyadeva, kahevAya che. bhagavad ! naradeva ne naradeva ema kema kahe che ? gautama! je A cAturaMta cakavartIne samasta ratnomAM pradhAna uttama cakrarana utapanna thayuM che, navanidhipati che, samRddha koSa che, bagIza hajAra uttama rAjA jenA mAni anusare che, uttama sAgarakSa mekhalA paryanta pRetInA adhipati che, manuSyomAM Indra che, tethI temane cAvatu naradeva kahevAmAM Ave che. bhagavana dhamadivane dhamadiva kema kahe che? gautama! je A aNagAra bhagavaMta jayasimita cAvatu gupta bahAcArI che, tethI teone yAvat "dharmadiva' ema kahevAmAM Ave che.. - bhagavAna ! devAdhidevane devAdhideva kema kahe che ? gautama ! je A utpanna jJAna-danidhara arihaMta bhagavaMta yAvatu sarvadarza che, tethI te devAdhideva kahevAya che. bhagavAna ! bhavadevane bhAvadeva kema kahe che ? gautama ! je A bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika devo, devagatinAma gotrAdi karmone vede che, te kAraNe teo bhAdeva kahevAya che. [papapa] bhagavana ! bhavya dravya devo kacAMthI AvIne utpanna thAya che ? nairayikathI-tithiI -manuSyathI-devamAMthI AvIne upaje che ? gautama! nairayikatici-manuSya-devamAMthI AvIne upaje che, "vyakAMti' padAnusAra badhAMno upakhAtA cAvatu anuttaropAtika kaheto. vizeSa A ke- aAMkhyAta vaSayuiddha karmabhUmija, tadvIpaja savasiddhanA jIvone choDIne cAvatu aparAjita devamAMthI AvIne upaje che, savarSi siddhanA devomAMthI AvIne upajatA nathI. bhagavana ! naradeva, kyAMthI AvIne upaje che? zuM nairavikathI, ityAdi pRcchA. gautama nairavikathI AvIne paNa upaje, devamAMthI AvIne paNa upaje. paraMtu tiryaMca ke manuSyamAMthI AvIne upajatA nathI. * * je nairayikamAMthI AvIne upaje to zuM ranapabhA pRdI nairayikamAMthI AvIne upaja ke vAvat Adha:saptamI pRedI nairayikamAMthI AvIne upaje ? gautama! ranapabhA pRthvI 208 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 nairayikamAMthI AvIne upaje paNa zarkarApabhAthI adhaHsaptamI pRedIthI AvIne na upaje. * - je devamAMthI AvIne upaje to zuM bhavanapati devamAMthI AvIne upaje ke vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika devamAMthI AvIne upaje gautama! bhavanapati devamAMthI AvIne upaje, e pramANe badhAM devomAMthI utpAda bhutakAMtibhedathI sarvArthasiddha paryanta kahevuM. bhagavana! ghamadiva, kayAMthI AvIne upaje 7 naiyikamAMthI ItyAdi, vyakAMti bhedathI badhAMno upapAta yAvata saviisaddha sudhI kahevo, vizeSa A - [duM, vAyu tamA, Adha:saptamImAMthI na upaje. asaMkhyAta vayuddha karmabhUmija, aMtadvapajamAMthI na upaje bhagavana! devAdhideva kyAMthI AvIne upaje? nairayikathI AvIne upaje? pRcchA. gautamAM nairavikathI ane devathI AvIne upaje, paNa tici ke manuSyamAMthI AvIne na upaje. - - je nairavikathI upaje to pahelI traNa naraka pRedImAMthI AvIne upaje, pachInI cArano niSedha karavo. jo devamAMthI Ave to vaimAnika sarvemAMthI AvIne upaje yAvatuM sAiisaddha. bAkInA devaloka choDI dea. bhagavana aa bhAva deva kyAMthI AvIne upaje che ? e pramANe jema sukAMtipadamAM bhavanavAsIno upapAta kahyo, tema kahevuM.. [56] bhagavad ! bhavya dravya devonI keTalI kALanI sthiti che ? gautama! janyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. - - naradeva vize pRcchA-jaghanyathI 700 varSa, utkRSTI 84 lAkha pUrva - - bhagavana ! dharmadiva vize pRcchA-gautama ! jaghanyathI aMtarmahatta, utkRSTa dezona yuvakoDI. - - devAdhideva vize pRcchA - jaghanyathI 72 varSa, utkRSTa 84 lAkha. * - bhAvadeva vize pRcchA - gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropamAM 55] bhagavana / bhavyadravya deva, zuM eka 5 vikuvA samartha che ke anekarUpa vikuvA samartha che? gautama! eka paNa vidurve ane aneka paNa vipUrve je eka rUpa vidurve to to ekendriya yAvatu pAMcendriya rUpane ane pRthapha vikuvanna karatA ekendriyarUpone cAvatu paMcendriyanA rUpone vidurve che. te rUpa saMkhyAta ke asaMkhyAta, saMbaddha ke asaMbaddha, sardeza ke asauMza vidurve che, vikaIne tyArapachI potAnuM yatheccha kArya kare. e pramANe naradeva ane dharmadivo paNa jANavA. . . devAdhideva vize pRcchA-gautama! ekava ke pRthaphatva vikuvA samartha che, paNa saMpAtithI kadApI vikuvya nathI, vikRvatA nathI, vikuvaze nahIM. * bhAva deva vize pRcchA. - jema bhaLadravyadevo mAphaka kahevA [papa8) bhagavAna ! bhavya dravya deNe marIne anaMtara kayA jAya che ?, kyAM upaje che ! zuM taiTasikamAM upaje ke yAvat devomAM upaje gautamI nairayika, manuSya ke vicimAM na upaje, paNa devamAM upaje. je te devamAM upaje, to badhAM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/9/554 thI 559 209 devomAM upaje - yAvata - savarNa siddhamAM kahevuM. bhagavAna ! naradevo marIne anaMtara kayA upaje? pRcchA, gautamAnairayikamAM upaje, tici ke manuSya ke devamAM na upaje. sAte pRthvImAM upaje. * * bhagavana ! dhamadivo marIne anaMtara kyAM upaje? - pRcchA. gautama ! naraka, tiryaMca ke manuSyamAM na upaje. paNa devamAM upaje je devamAM upaje to | bhavanavAsImAM upaje-pRcchA, gautama! bhavanapati, vyaMtara, jyotiSkamAM na upaje, paraMtu vaimAnika devomAM upaje. badhAM vaimAnikamAM upaje yAvatuM savarNa siddha anuttaropapAtikamAM cAvatu upaje che. koIka siddha thaIne cAvata sarve du:khano aMta kare che. devAdhideva udvartana pAmIne anaMtara kyAM jAya che ? kyAM upaje che ? gautama! siddha thAya che, cAvatuM sarve duHkhano aMta kare che. bhagavAna ! bhAva devo avIne anaMtara kyAM upajepRcchA. jema vyutakrAMtika padamAM asukumAronI uddhatanA kahI tema kahetuM. bhAvanA bhavya dravyadeva kALathI keTalo kALa hoya ? gautama! jaghanyathI tamuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama, e pramANe jenI je sthiti kahI che, te pramANe saMsthiti paNa yAvatu bhAddeva sudhI kahevIviroSa A ke - dhamadivanI jaghanya eka samaya, utkRSTathI dezanna pUrva koTI. bhagavAna ! bhavyadravyadevanuM keTalA kALanuM aMtara hoya ? gautama! jaghanyathI tamuhUrNa adhika 10,000 varSa, utkRSTathI anaMtakALa, vanaspatikALa. * * naradevanI pRcchA. gautama ! jaghanyathI sAtirega sAgaropama utakRSTathI anaMtakALadezona apAddha pudgala parAvata. * * dhamadivanI pRcchA. gautama ! jaghanyathI palyopama pRthakva, utkRSTathI anaMtakALa yAvatu dezona apAI yugala parAvata * * devAdhideva vize pRcchA. gautama! aMtara nathI. - - bhAladevanI pRcchA, gautama jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI anaMtakALa-vanaspatikALa. bhagavana! A bhavyadravyadeva, naradeva yAvatu bhAvavamAM koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM naradeva che, devAdhideva tenAthI saMkhyAlaguNa, tenAthI dhamadiva saMkhyA guNa, bhavyadravyadeva asaMkhyAtaguNa, tenAthI bhAvadeva asaMkhyAtaguNa che. [papa9] bhagavat ! A bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika, saudharmaka cAvata Asutaka, raiveyaka, anuttaroupAtika bhAva devomAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gautamAM sauthI thoDA, anuttaropAtika bhAva deva che, uparanA zaiveyakanA bhAva devo saMkhyAtaguNa che, madhyama zaiveyaka devo saMkhyAtaguNA, nIcalI jhaveyakanA devo saMkhyAtaguNA, tenAthI azrutakalAnA devo saMkhyAtaguNA yAvatu AnatakalAnA devo saMkhyAlaguNA e pramANe jema jIvAbhigamamAM traNa prakAre devapuraSonuM alabahuta kahyuM che - te ja pramANe ahIM paNa kahevuM cAvatuM 11/14 210 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 jyotika bhAva devo asaMkhyAtaguNA che. * * bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-papa4 thI papa9 : rIta - krIDA kare che ke dIpe che - khavAya che, ke ArAdhyatAthI devo bhavya dravya deva - dravyarUpa deva te dravya deva kahevAya che. dravyatA apAdhAnya bhUta-bhAvitvathI ke bhAvi bhAvathI che. temAM aprAdhAnyathI deva guNa zUnya devo te dravya deva, jema sAdhuno AbhAsa te dravya sAdhu che bhUtabhAvapakSamAM bhUtakALanA devatva paryAyanA pratipa kAraNathI bhAvadevatvathI yuta paNa dravya deva che. bhAvi bhAva pakSe bhAvi devatva paryAyane yogya devapaNe utpanna thanAra te dravya deva. temAM bhAvi bhAva pakSA pariprahArthe kahe che - bhavya evA te dravyadeva te bhavya dravya deva. - naronI madhya deva te naradeva, ArAdhya ke krIDA kAMtyAdi yukta. dharmadiva, mRtAdi dharmathI deva ke dharmapradhAna deva. devAdhideva - zeSa devone atikrAMta, pAramArthika deva yogathI deva. - x - bhAvadeva - devaLatyAdi karmodaya janita payayathI deva. je bhavya - paMcendriya tiryaMcayonika ke manuSya devomAM utpanna thanAra hoya te bhAvideva. te kAraNe temane bhavyadravya deva kahyA che. * - bharatAdi pRthvInA cAra aMtonA svAmI, te cAturaMta. cakra vaDe vartanazIlatva thakI cakravartI, caturaMta kahevAthI vAsudeva grahaNa na karyA - 4 - samasta ranamAM pradhAna cakra jene utpanna thayuM che te. sAgaranI jema mekhalA jevI che te sAgaravara mekhalA-pRthvI, tenA adhipati. te kAraNathI tene naradeva kahyA. je A aNagAra bhagavaMta, iryAsamitAdi che. tethI tene dhamadiva kahe che -- je A arahaMta bhagavaMta che, te utpanna jJAnadarzanadhara ItyAdi hovAthI devAdhideva che. ,, je A bhavanapati che, te devagati nAma gokamane vede che, te kAraNe bhAva devA kahevAya. have temano utpAda kahe che - viyabrevAI ! - ItyAdi - x - 'vyutkrAMti' e prajJApanAnuM chaThuM pada che, vizeSa A - asaMkhyAta vaSayuka karmabhUmi ja paMcendriya tiryaMca manuSyo, tevA ja akarmabhUmija AdithI utpanna bhavya dravyadeva na thAya. bhAva devomAM ja teno utpAda che, sarvArthasiddhika devo, bhavya dravya siddha ja thAya che. tethI tenA sivAyanA badhAM bhavya dravya devapaNe utpanna thAya. dharmadiva sUtramAM - chaThThI pRthvIthI udvartelane cAritra nathI, tathA adhAsaptamI, teu, vAyu, adha:saptamI, asaMkhyAta varSAyuka karmabhUmija-akarmabhUmi - tarlIpajathI udavRta manuSatvanA abhAvathI yAtri nathI. tethI tene dharmadevatva nathI. devAdhideva sUtramAM pahelI traNa pRthvIthI udvartIne devAdhidevamAM upajI zake. pachInA cArano niSedha che. temAMthI Avelane devAdhidevatvano abhAva hoya che. * - bhAvadeva * ahIM bahutara sthAnathI udbhUta bhavanavAsIpaNe utpanna thAya che. saMjJIno paNa temAM utpAda che - 4 - Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/9/554 thI 559 211 have teonI sthitine prarUpe che - paMcendriya tiryaMcano devamAM utpAdathI bhavya dravya devanI jaghanya aMtarmahad sthiti, utkRSTathI traNa palyopama che. kemake uttara kura Adi manuSyono devomAM upapAta thavAthI teo bhavya dravya deva che. teonI utkarSathI carokta sthiti che. taradevamAM sAtaso varSa - jemake brahmadatta cakvartInI ane 84 lAkha pUrva-jemake bharata cakravartInI che. - - dharmadiva - jeo aMtarmuhUrta Ayu bAkI rahetA cAstri le, tenI apekSAo che, jeo dezona pUrvakoTI AyuthI cAstri che, temanI apekSAe A sthiti che. temAM ATha varSanI jUnanA jANavI. kemake pravajyA mATe ATha varSane yogya gaNela che. je cha varSanA atimukta ke traNa varSanA vajasvAmInI dIkSA che, te koIka vakhata ja hovAthI lakhI nathI. devAdhidevomAM bhagavaMta mahAvIranI jema jaghanya-ra-varSa, utkRSTathI 84-lAkha pUrva, RSabhasvAmI vatu. * * bhAva devonI jaghanya 10,000 varSa, jemake vyaMtaronI. utkRSTa 33-sAgaropama, jema savartha siddhanI. teonI vigurvaNA kahe che - manuSya, tiryaMca paMcendriyamAM vaikicalabdhisaMpanna bhavya dravya devo eka rUpa ke vividharUpa vikrvavAne samartha che. devAdhidevane sarvathA utsukatA varjita hovAthI zakti sadabhAva chatAM vikarvatA nathI. saMpattI - vaikrisarUpa saMpAdanathI, vikuNA zakti hoya che. te mAtra labdhi che. * * have A devonI udvatanA svarUpavA kahe che - - bhavya dravya devonI bhAvi devabhava svabhAvatvathI nAkAdi traNa bhavano niSedha che. -- naradeva sUtramAM, kAmabhogono tyAga na karanAra tairayikamAM utpanna thAya, bAkInA traNamAM thAya, romAM jo ke koIxrava4 tomAM utpanna thAya che, te naradevava tyAgI dharmadivatva pAmIne thAya che, temAM doSa nathI. * x * asurakumAronI uddhanA mAphaka kahevuM. have teono anubaMdha kahe che - vayatrane Adi. * x - x - bhava sthiti pUrve varNavI che, te ja saMsthiti arthAt tenA paryAyano anubaMdha. -- dharmadivanI jaghanya eka samaya sthiti, azubha bhAvamAM jaIne, tenAthI nivRtta thaIne zubha bhAva pAmIne eka samaya pachI maraNa thavAthI kahI. -- havate A badhAMnA aMtaranI prarUpaNA kare che - bhavya dravyadevanuM aMtara jaghanyathI aMtarmuhUrta adhika 10,000 varSa che. kaI rIte ? bhavya dravyadeva thaIne 10,000 varSanI sthitivALA vyaMtarAdimAM janmIne, tyAMthI vIne zubha pRthvI AdimAM jaIne aMtarmuhurta rahIne pharI bhavya dravya deva rUpe jame. e rIte che - x * ahIM koI kahe che - devatvathI cavIne anaMtara ja bhavya dravyadevapaNe utpatinA saMbhavathI 10,000 varSa jaghanyathI tenuM aMtara thAya. tethI tenuM tamuhUrta adhika aMtara kema kahyuM? to kahe che ke - sarva jaghanyAyu devathI cyavIne 212 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 zubha pRthvI AdimAM utpanna thaI, bhavya dravya devamAM upaje che, ema TIkAkArano mata jANavo. tethI cokta aMtara thAya. vaLI bIjA kahe che - ahIM baghAyu bhavya dravyadeva ja abhipreta che, tethI jaghanya sthitika devatvathI cyavIne aMtarmuhUrNa sthitika bhavya dravyadevatvathI utpannanuM aMtarmuhUrtanI upara devAyu bAMdhavAthI yayota aMtara thAya. athavA bhavya dravyadevanA janma ane maraNanA aMtarane grahaNa karavAthI yathokata aMtara thAya che. naradevonuM jaghanyathI sAtireka sAgaropama kaI rIte thAya ? aparityakta saMga evo cakavartI naraka pRthvImAM utpanna thAya, tenuM yathArUM utkRSTa sthiti thAya, te pachI naradeva marIne pahelI pRthvImAM utpanna thaI, tyAM utkRSTA sthiti sAgaropama pramANa Ayu anubhavIne naradeva thAya. e rIte sAgaropama thayuM, sAtirekapaNuM te naradevanA bhavamAM cakaratna utpatithI arvAcIna kALa vaDe jANavI. utkRSTa dezona addha pudgala parAvarta kaI rIte thAya ? cakravartItva ja samyagraSTithI nivarti, tenuM dezona ardha padagala parAvarta saMsAra hoya che, tenA aMtyabhavamAM, koIne naradevatva prApta thAya, e rIte jANavuM. dhamadivanuM jaghanyathI palyopama pRthakatva kaI rIte thAya ? koI cAstrivAnuM koI saudharmamAM palyopama pRtharva AyumAM janmIne tyAMthI avIne dharmadevatva pAme, e rIte thAya. manuSyapaNAmAM upajI cAstri vinA rahe te adhikakALa thAya. tethI palyopama pRthakad. bhAvadevanuM jaghanyathI aMtarmuhUrta kaI rIte ? bhAvadeva cyavIne aMtarmuhUrta bIje rahIne pharI bhAvadeva thAya e rIte tenuM jaghanyathI aMtarmuharta aMtara jANavuM. have AmanuM alAbadutva kahe che - sarvathI thoDAM naradeva che bharata, airAvatamAM pratyekamAM bAra ja cakravartI utpanna thAya, vijayomAM vAsudevanA saMbhavathI, badhAmAM eka sAthe utpatti na thAya. devAdhideva tenAthI saMkhyAtapaNA. bharatAdimAM pratyekamAM teonuM cakravartIthI bamaNApaNe utpatti che, vijayomAM vAsudeva hoya to paNa temanI utpatti che. dhamadiva saMkhyAlagaNA. sAdhunI eka sAthe koTI sahasa pRcakava sabhAvathI kahyuM. * * bhavya dravyadeva asaMkhyagaNA che. dezavirata AdinA devagatigAmIpaNAthI asaMkhyAtatvathI Ama kahyuM -- bhAdeva asaMkhyAta gaNA - svarUpathI ja temanuM bahuva hovAthI kahyA. have bhAvadeva vizeSonA bhavanapati AdinA aAbahatvane jaNAvatAM kahe che. - jema jIvAbhigamamAM trividha ityAdi. ahIM trividha jIva adhikAra e artha che. devapuruSonuM a5 bahuva kahyuM, te ahIM paNa kahevuM. te A pramANe - sahasAra kapamAM devo asaMcAlagaNA, mahAzuka kakSamAM asaMkhyAtagaNa, lAMtakamAM asaMkhyAtagaNI, brahmaloka kalAmAM asaMkhyAtagaNA, mAhendramAM asaMkhyAtagaNA, sanatakumAramAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-/9/554 thI 559 24 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 asaMkhyAtaNA, IzAna kalAmAM asaMkhyAtapaNA, saudharma kalAmAM saMkhyAtagaNI, bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNA, vyaMtara devo asaMkhyAtagaNA che. che zataka-12, uddezo-10-"AtmA" che - X - X - X - X - X - X - uddezA-9-mAM devo kahyA. te AtmAo che, tethI AtmAnA svarUpane bhedathI nirUpavA mATe dazamo uddezo kahe che - * sUjha-560561 - [Sa6o] bhagavana! AmA keTalA bheda che ? gautama ATha bheda che. te A - dravyAtmA, kaSAyAtmA, yogAtmA, upayogAtmA, jJAnAtmA, darzanAtmA, cAAitmA, vIbhA. bhagavanuM che jene dravyAtmA che, tene kapAyAtmA che, jene kaSAyAtmA che, tene dvavyAtmA che ? gautama! jene dravyAtmA che, tene kaSAyAtmA kadAca hoya, kadAca na hoya. jene kaSAyAtmA che, tene dravyAtmA niyama che. bhagavana ! jene dravyAtmA che, tene yogAtmA che ? e rIte jema dravyAtmA, kaSAyAtmAmAM kahyuM, tema dravyAtmA, yogAtmA kahevA. bhagavatu ! jene dravyAtmA che, tene upayogAtmA che? e rIte sarvatra pRcchA kahevI. gautamajene dravyAtmA che, tene upayogAtmA niyamo che, jene upayogAtmA che, tene dravyAtmA niyama che. * jene dravyAtmA che, tene jJAnAtmAnI bhajanA, jene jJAnAtmA che, tene dravyAtmA niyamo che, - - jene dravyAtmA che, tene darzanAtmA niyama hoya, jene darzanAtmA che, tene dravyAtmA niyamo hoya che. - - jene dravyAtmA che, tene cAAitmAnI bhajanA, jene cAAitmA che, tene dravyAtmA niyamAM hoya. e rIte nIyatmiA sAthe e pramANe ja kahevuM. bhagavanajene kathAyAtmA che, tene yogAtmAnI pracchA. gautamAM jene kapAyAtmA che, tene yogAtmA niyama che, jene yogAtmA che tene kathAyAtmA kadAca hoya ane kadAca na hoya. e pramANe upayogAtmA sAthe kaSAyAtmAne gaNavo. -- kapAyAtmA ane jJAnAtmAno paraspara saMbaMdha bhajanAe kahevo. * - jema kaSAyAtmA ane upayogAtmAno saMbaMdha kahyo, te rIte kathAyAtmA ane darzanAtmAno saMbaMdha kaheto. kawyAtmA ane cAAitmA baMne paraspara bhajanAo kahevA. jema kaSAyAtmA ane yogAtmAno saMbaMdha kahyo. tema kapAyAtmA ane vIyatmiAno saMbaMdha kahevo. . . e pramANe jema kapAyAtmAnI vakatavyatA kahI tema uparanA sAthe teno saMbaMdha kahevo. je pramANe dravyAtmAnI vaktavyatA kahI, te pramANe upayogAtmAnI vakatavyA paNa AgaLanA cAra AtmA sAthe kahevI. jene jJAnAtmA hoya, tene darzanAtmA niyamo hoya che, jene darzanAtmA hoya tene jJAnAtmAnI bhajanA che. -- jene jJAnAtmA che, tene cAstriAtmA kadAca hoya, kadAca na hoya. paNa jene cAritrAtmA hoya tene jJanAmAM niyama hoya che. * * jJAnAtmA, vItmA baMne paraspara bhajanAthI hoya che. jene darzanAtmA che, tene uparanA baMne bhajanAo hoya che. paNa jene te baMne hoya tene darzanAtmA niyamathI hoya. jene cAstriAtmA che, tene vItmA niyamathI hoya, jene vItmA hoya, tene cA>>iAtmA kadAca hoya, kadAca na hoya. bhagavanA A dravyAtmA, kaSAyAtmA yAvatu nIyatmiAmAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che? gautamAM sauthI thoDA cAAitmA che, jJAnAtmA tenAthI anaMtakuNA che, kaSAyAtmA anaMtaguNa, yogAtmA vizeSAdhika che, vIyatmiA paNa vizeSAdhika che. upayoga-dravya-darzanAtmA traNe tulya che ane vizeSAdhika che. [561] bhagavana! AtmA jJAnarUpa che ke ajJAnarUpa che ? gautama ! AtmA kadAcita jJAnarUpa, kadAcita ajJAnarUpa che, jJAna to niyamathI AtmarUpa ja che. bhagavanuM ! narayikonI AtmA jJAnarUpa che ke ajJAnarUpa ? gautama nairayikonI AtmA kathaMcita jJAnarUpa, kathaMcita ajJAnarUpa che. paNa temanuM jJAna niyamathI AtmarUpa che. e pramANe stanItakumAra paryanta jANavuM. pRdIkAyikano AtmA niyamathI ajJAnarUpa che, jJAna paNa niyama jJAnarUpa che. e pramANe vanaspatikAyika sudhI jANavuM. be-traNa IndriyathI vaimAnika sudhI nairayikavat kahetuM. bhagavAna ! AtmA darzanarUpa che ke darzanathI bhinna che ? gautamAM AtmA niyamAM daniraya che, darzana paNa niyAmAM AtmArUpa che. bhagavana nairayikonI AtmA darzanarUpa che ke darzanathI bhinna che ? gautama ! nairayika jIvonI AtmA niyamathI darzanarUpa che, temanuM darzana paNa niyamA AtmarUpa che. * * A pramANe yAvata vaimAnika sudhI covIze daMDakamAM jANavuM vivecana-pa60,561 - zrAva-mAta - judA judA sva-para paryAyomAM satata jAya che tene AtmA kahe che athavA at dhAtu gamanArthatvathI jJAnArthatvathI saMtata jAya che. A AtmA upayogalakSaNavathI che. A upayoga lakSaNapaNAthI sAmAnyathI ekavidhatvathI upAdhi bhedathI ATha bheda che. temAM dravyAtmA - dravya eTale trikAlAnugAmI upasarjanI kRta kapAyAdi paryAya, te rU5 AtmA te dravyAtmA badhAM jIvono che. vasAyAbhA - krodhAdi kaSAya viziSTa AtmA, anupazAMta kapAyonuM akSaNapaNuM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-10/560,561 215 216 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 che. ** yogAbhA - mana vagere vyApArI pradhAna AtmA, yogavALAne ja yogAtmA kahe che -- upayogAtmA - upayoga sAkAra ane anAkAra be bhedathI che, tapradhAna AtmA, te siddha, saMsArI svarUpa sarve jIvone hoya che athavA vivakSita vastunA upayoganI apekSAe upayogAtmA kahevAya che. jJAnAtmA - jJAna vizeSita upasarjanI kRti darzanAdi AtmA samyagRSTine jJAnAtmA che. e pramANe darzanAbhAdi paNa kahevA. vizeSa e ke - sarva jIvone darzanAtmA hoya che. viratone cAsmiAtmA hoya che. vIrya-utthAnAdi, sarve saMsArIne A AtmA hoya che. kahyuM che - jIvone dravyAtmA jANavo. sakaSAyIno kaSAyAbhA che. sayogIne yogAtmA che. sarve jIvone upayogAtmA che. samyak daiSTinuM darzana jJAna che, te sarve jIvono hoya che. cAstri viratone ane vIrya sarve saMsArIone hoya che - A rIte ATha prakAre AtmAne prarUpyo. dhe AtmAnA bhedanA anya Abha bhedAMtara thAya che ke nathI thatAM tene darzAvavA mATe kahe che - ahIM ATha pado sthApIe chIe. temAM prathama padane bAkInA sAta sAthe vicArIe chIe - temAM je jIvane dravyAbhava athatui jIvatva che. tene kaSAyAbhA sakaSAyAvasthAmAM kadAca hoya che, kSINa upazAMta kaSAyAvasthAmAM kadAcita hoto nathI. vaLI jene kaSAyAbhAM hoya che, tene dravyAtmatva arthAt jIvatva niyamathI hoya che. jIvatva vinA kaSAyono abhAva che. jene dravyAtmA che, tene yogAtmA hoya che, yogavAnI jema, A ja pUrvasUtra upamAnathI dazavi che . "e pramANe jema dravyAtmA." tathA je jIvane dravyAtmA che, tene niyamathI upayogAtmA che, jene upayogAtmA che, tene niyamathI dravyAtmA che. * - je jIvane dravyAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, jemake samyadaiSTione. koIkane na hoya, jemake mithyAdeSTione, tethI ahIM bhajanA ema kahyuM che. jemane jJAnAtmA che tene dravyAtmA niyamathI hoya che, jemake siddhone. jemane dravyAbhA, temane darzanAtmA niyamathI hoya che. jema siddhonuM kevaladarzana. jene darzanAtmA che, tene dravyAtmA niyamo che jema - cakSadarzanAdi darzanavALAne jIvava che. tathA jene dravyAtmA che. tene cAsmiAtmA bhajanAe che, kemake siddhane ke aviratane dravyAbhava hovA chatAM cAritrAtmA hotI nathI, viratone hoya che. tethI bhajanA kahI. jene cAritrAtmA che tene dravyAtmA niyamA che, kemake cAritravAnune jIvavA avyabhicAritva che. e rIte vIyamiA sAthe paNa che jema dravyAtmAnI cAriyAmAM sAthe bhajanA kahI, niyamathI vIbhanA sAthe paNa che. tethI kahe che - jene dvavyAtmA che, tene vIrvAtmA nathI, jema sakaraNa vIrya apekSAthI siddhane, tenAthI anyane hoya che, tethI bhajanA kahI. vIryAtmanane dravyAtmA hoya ja che, jemake saMsArIne. have kaSAyAtmA sAthe bIjA cha padone vicAre che - jene kaSAyAtmA che, tene yogAtmA hoya ja che, kemake sakaSAyI ayogI nathI ja hotA. jene yogAtmA che, tene kaSAyAbhA hoya ke na hoya. kemake sayogI sakapAyavALA ane kaSAyavALA baMne hoya che, evo bhAva che. jene kaSAyAbhA che, tene upayogAtmA avazya hoya che, kemake upayogarahitane kaSAyono abhAva hoya che. vaLI jene upayogAtmA che, tene kapAyAbhA bhajanAo hoya che, kemake upayogAtmA hovA chatAM kapAsIne ja kapAyAmA hoya che, nikaSAyIne te hoto nathI, mATe bhajanA kahI. kaSAyAtmA ane jJAnAtmA paraspara baMne bhajanAe hoya che. kaI rIte? jene kapAyAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, kadAca na hoya, kemake kaSAyI samyagurdaSTine jJAnAtmA hoya che, mithyArdaSTine te nathI hoto mATe bhajanA kahI che. tathA jene jJAnAtmA che, tene kaSAyAtmA hoya ke na paNa hoya. jJAnIne kaSAyabhAvathI, tenA abhAvathI bhajanA che. - jema kapAyAtmA ane upayogAtmA kahyo, tema kapAyAtmA ane darzanAbhA kahevo e atideza che. tethI Ama thAya che - jene kaSAyAmA tene darzanAtmA niyamo hoya che. kemake darzanarahita ghaTAdine kaSAyAtmAno abhAva hoya che. vaLI jene darzanAtmA che, tene kapAyAtmA kadAca hoya kadAca na hoya. kemake darzanavAnane kaSAyano sadbhAva ke abhAva hoya che. kapAyAbhA ane cAritrAtmA baMne paraspara bhajanAmAM che. te A rIte - jene kapAyAtmA che, tene cAritrAtmA hoya ke na hoya. kaI rIte ? kapAyavALAne cAritranA sadbhAvathI pramata yatInI mAphaka. tenA abhAve asaMyatonI mAphaka che tathA jene cAritrAtmA che, tene kapAyAtmA hoya ke na hoya. kaI rIte ? sAmAyikAdi cAritrIne kapAya hoya che, yayAkhyAta cAstriIne kaSAyano abhAva hoya che. jema kapAyAmA ane yogAtmA che, tema kapAyAmAM ane vIrvAtmA kahevo. * x - jene kaSAyAbhA, tene vItmA niyamA che, kaSAyavALo vIryarahita che. vaLI jene vIyatmiA che, tene kakSAyAtmA bhajanAe che. kemake vIryavAnuM sakaSAyI paNa hoya, jemake-saMvata. akaSAyI paNa hoya, jemake kevalI. have yogAtmAnI sAthe AgaLanA pAMca padonI vicAraNA kare che - temAM lAghavArthe atideza karyo che - jema kaSAyAtmAnI vaktavyatA kahI tema yogAtmAne upanA pado sAthe kahevo - te A rIte - jene yogAtmA che, tene upayogAtmA niyamI che, jema sayogIne, vaLI jene upayogAtmA che, tene yogAtmA hoya che jemake : sayogIne kadAca na hoya, jemake ayogIne ane siddhone. tathA jene yogAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, samyam daSTinI jema. kadAca na hoya - Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-10/560,561 mithyAdRSTinI jema. jene jJAnAtmA che, tene yogAtmA kadAya hoya, sayogInI jema. kadAya na hoya, ayogInI jema, tathA jene yogAtmA che, tene darzanAtmA hoya ja che. yogInI jema. jene darzanAmAM che, tene yogAtmA kadAca hoya, yogavALAnI jema. kadAya nA hoya, ayogInI jema. tathA jene yogAtmA che, tene cAsmiAtmA hoya che, viratonI jema. kadAca na hoya, avirati mAphaka. jene cAritrAtmA che, tene yogAtmA kadAca hoya, sayogIcAstriI mAphaka, kadAca na hoya, ayogInI jema. vAcanAMtaramAM Ama dekhAya che - jene cAritrAtmA che, tene yogAtmA niyamA che. temAM cAstrinA pratyupekSaNAdi vyApAra rUpanA vivakSitatvathI ane yoga avinAbhAvivathI. jene cAsmiAtmA tene yogAtmA niyamathI hoya che, jene yogAtmA tene vIrvAtmA hoya ja, kemake yoganA sadabhAvamAM vIryano avazya bhAva che. jene vIryAtmA tene yogAbhA bhajanAe hoya kemake vIryavizeSavAnuM sayogI paNa hoya. jema sayogI kevalI Adi, ayogI paNa hoya, jema-ayogI kevalI. have upayogAtmA sAthe AgaLanA cAra vicAre che - temAM atideza karatA kahe che . jene upayogAtmA che, tene jJAnAtmA kadAca hoya, jema sagardaSTi, kadAca nA hoya, jema-mithyAdaSTi. jene jJAnAtmA che tene avazya upayogAtmA hoya, siddhonI mAphaka. jene upayogAtmA che. tene darzanAtmA avazya hoya, jene darzanAtmA che, tene upayogAtmA hoya ja. jema * siddhAdi. jene upayogAtmA che, tene cAsmiAtmA kadAca hoya, kadAca na hoya. jema saMyatone ane asaMyatone. jene cAritrAtmA che, tene upayogAtmA hoya ja. jema saMyatone. jene upayogAtmA che, tene vIyamAM kadAca hoya, saMsArInI jema, kadAca na hoya, siddhonI jema. jene vIrvAtmA hoya, tene upayogAtmA hoya ja, saMsArInI mAphaka. have jJAnAtmA sAthe AgaLanA traNano saMbaMdha vicAre che - jene jJAnAtmA che, tene darzanAtmA hoya ja, samyagdaSTinI jema. jene darzanAtmA che, tene jJAnAbhA kadAca hoya, samyagdaSTinI jema. kadAca na hoya - mithyArdaSTinI jema. tethI bhajanAe ema kahyuM che. jene jJAnAtmA che, tene cAmriAmA kadAca hoya, saMyatanI jema. kadAca na hoya, asaMyatanI jema. vaLI jene cAritrAtmA che, tene jJAnAtmA che, tene vIryAtmA kadAca hoya kevalI AdinI jema. kadAca na hoya, siddhonI jema. jene vayabhiA che tene jJAnAtmA kadAca hoya, samyagadaiSTinI jema. kadAca na hoya, mithyArdaSTivatuM. have darzanAtmA sAthe be AtmAno saMbaMdha vicArIe - jene darzanAbhA che, tene cAritrAtmA kadAca hoya, saMyato mAphaka. kadAca na hoya, asaMyatonI jema. jene cAritrAtmA che, tene darzanAbhA hoya ja, sAdhunI jema. jene darzanAtmA che, tene vIyatmiA kadAca hoya, saMsArInI mAphaka. kadAya na hoya, siddhonI mAphaka. jene 218 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 vItmA che. tene darzanAtmA hoya ja. have chellA be padanI yojanA - jene cAsmiAtmA che, tene vIryAtmA hoya ja. kemake vIrya vinA cAstrino abhAva che. vaLI jene vIrdhAtmA che, tene cAritrAtmA kadAca hoya, sAdhunI jema. kadAya na hoya. - 4 - - have A badhAMnuM alAbadutva kahe che - cAIi saMkhyAtA hovAthI te sauthI thoDAM che, jJAnAtmA anaMtaguNA che, kemake siddhAdi ane samyagRSTi cAstriIthI anaMtaguNa che. kaSAyAtmA anaMtaguNA che, kemake siddhothI kaSAya udayavALA anaMtagaNA che. yogAtmA vizeSAdhika che, kaSAya cAlyA gayA pachI yogavALA adhika hoya che. vIyamA vizeSAdhika che, ayogI vaDe adhika hovAthI, yogInA vIryatvathI Ama kahyuM. upayoga-dravya-darzanAtmA gaNe tulya, vizeSAdhika che. paraspara apekSAe tulya che, badhAM sAmAnya jIva rUpavathI kahyuM. vIryAtmAthI upayoga-dravya-darzanAtmA vizeSAdhika che, kemake vItmA ane siddhonA maLavAthI upayogAdi AtmA thAya che. te vayatmi ane siddha rAzithI adhika hoya che. [ahIM ukta aeIne ja jaNAvatI traNa gANA che, je ame noMdhI manathI.] have AtmAnuM ja svarUpa nirUpavA kahe che - AtmA ja jJAna che. A AmAM ane A jJAna evo bheda nathI. have AtmAthI anya jJAna che evo prazna che, uttara A che - AtmA kadAca jJAna che, samyakatva hoya tyAre matyAdijJAna svabhAvavathI, kadAca ajJAna che, mithyAtvathI tenA mati ajJAnAdi svabhAvathI. jJAna niyamathI AtmA che, jJAnanA Abha dharmatvane lIdhe. kemake sarvathA dharma ane dharmano bheda nA thAya. sarvathA bheda karatAM vipakRSTaguNIne guNa mAtra upalabdhimAM pratiniyata guNaviSaye saMzaya na thAya, tenAthI anyamAM paNa tenA bheda vizeSathI kahyuM. * * * * * sarvayA bhedamAM saMzayanI utpatti ja na thAya. guNanA grahaNathI guNavAnanuM paNa grahaNa karavAthI, kathaMcita bheda pAne AzrIne vaLI jJAna niyamathI AtmA ema kahela che. ahIM AtmA jJAnane vyabhicaratuM nathI. jJAna AtmAne vyabhicaratuM nathI. khadira vanaspativatuM. - A arthe ja daMDaka nirUpavA kahe che - AtmA Adi. nAkono Atma jJAna che ke ajJAna ? uttara che - nArakono AtmA kadAca jJAna che, samyagdarzananA bhAvathI. kadAca ajJAna che, mithyAdarzananA bhAvathI. jJAna ja te nAka saMbaMdhI AtmA che, tenAthI vyatirikta nathI. pRvIkAyikano AtmA ajJAna che ke tenAthI bhinna che ? uttara che - tenA AtmA ajJAnarUpa che, tenAthI anya nathI. A pramANe darzana sUtra paNa che. vizeSa e ke- samyagRSTi ane mithyArdaSTinA darzananA aviziSTavathI AbhA darzana che, darzana paNa AtmA che, ema kahevuM. jema dharmamAM viparItatA nathI, - x* tema ahIM darzanamAM jyAM viparyaya che, temAM vyabhicAra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/10/567,561 rA niyamathI che, jema jJAnamAM AtmA jJAnarUpa ane ajJAnarUpa che. e vyabhicAra che. paNa jJAna e niyamathI AtmA che. * sUtra-pa62 * bhagavan! ratanapabhA pUranI Atmiya che ke anya rU5 ? gautama ! nApabhA kathaMcit AtmarUpa che, kalaMcit AtmarUpa nathI kathaMcit avakatavya che. * - bhagavana ! Apa kayA kAraNathI Ama kaho cho ? : x * gautama ! potAnA AdiSTathI AtmarUpa che. bIjAnA AdiSTathIno AtmarUpa che, ubhayanA AdiSTathI avakatavya che Athati rana prabhA pRedI sava-asata rUpa hovAthI, e pramANe kahyuM che - 4 - bhagavAna ! zarkarApabhA gRhanI AtmarUpa che? jema ranapabhA pRthvImAM kahyuM, tema zarkarApabhAmAM paNa jANavuM. e pramANe cAvatuM adhaHsaptamI sudhI kahevuM. bhagavAna ! saudhamakakSa AtmarUpa che - pRcchA. gautama ! saudharmakalyu kAMcita AtmarUpa che, kathaMcita noAtmarUpa che yAvatu te avakatavya che. bhagavana ! ema kema kaho cho ? gautama! potAne aAzrIne te AtmarUpa che, bIjAne AzIne te noAtmarUpa che, tadubhayane AzrIne avaktavya che kemake AtmarUpa-noAtmarUpa che. tethI ema kahyuM che. * x - e pramANe Arasutakaja patti kahevuM. bhagavana ! geveja vimAna AtmarUpa che, ke tethI bhinna che ? jema ranapabhAmAM kahyuM tema ahIM kahevuM, e pramANe anuttara vimAnamAM paNa kahevuM, e rIte iSaprabhArAmAM paNa kahevuM. bhagavAna ! paramANu yugala AtmarUpa che ke tethI anya che ? jema saudharmakatAmAM kahyuM. tema paramANu yugalamAM paNa kahevuM. bhagavana 1 dvipadezika skaMdha AtmarUpa che ke anya che ? gautama ! dvipadezika skaMdha kathaMcit AtmA che, kathaMcita no AtmA che, kathacita avakatavya che (kemake) Atma-noAtmarUpa che, kathaMcit AtmarUpa che ane noAtmarUpa che, kathaMcita AtmarUpa che ane Atma-noAtmarUpa hovAthI avakatavya che. kAMcihna noAtmarUpa che ane Atma-nauAtmarUpa hovAthI avaktavya che. (ema cha bhaMga che) bhagavat ! Ama kema kahyuM? gautama (1) potAne AzrIne AtmarUpa che. () bIjAne AzrIne noAtmarUpa che, (3) tadubhayane AzrIne hipadezIskaMdha AtmarUpa-noAtmarUpa hovAthI avyakta che (4) dezane AzrIne rASTrabhAvapayayimAM, dezane AzrIne asadbhAva pAyayimAM dvipadezika skaMdha AtmarUpa ane no AtmarUpa che. (5) dezane AzrIne sadbhAva pAyamAM, dezane AzIne tadubhaya payayimAM dvipadezika skaMdha AtmarUpa ane Atma- nobhathI Avyakatavya che. (6) dezane AWIne asadbhAva payayimAM ane bIjA dezane AzcIne tadubhaya payayimAM 220 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 dvipadezika skaMdha noAtmarUpa ane Atma-noAtmathI avyaktavya che tethI upara mujaba kahela che. bhagavAna ! zipadezika skaMdha AtmarUpa che ke tethI anya ? gautama ! mipadezika skaMdha (1) kathaMcita AtmarUpa che, (ra) kathaMcit noAtmarUpa che, (3) kathaMcit Atma-noAtmathI avakatavya che, (4) kathaMcit Atma ane noAtmarUpa che, (5) kathaMcita AtmarUpa ane noAtmAo rUpa che, (6) kathaMcita AtmAo rUpa ane noAtmarUpa che, () kathaMcit AtmArUpa ane AtmA-noAtmAthI avakatavya che, (8) kathaMcit AtmirUpa ane AtmAo-noAtmAothI avyakatavya che. (9) kathaMcita AtmAorUpa ane Atma-noAtmathI avakatavya che. (10) kathaMcita noAtmarUpa ane Atma-notmithI Avakatavya che. (11) kathaMcita AtmarUpa ane AtmAo-noAtmAothI avaktavya che. (1) kathaMcita noAtmAo rUpa ane Atma-noAtmathI avyaktatvya che. (13) kathaMcita Atma ano noAtma ane adhyaktavya che. bhagavana ! ema kema kaho. cho ke prAdezika skaMdha A pramANe che ? gautama. (1) AtmAdidathI AtmarUpa che. (2) pAdiSTathI no AtmarUpa che, (3) dubhayAdiSTathI avaktavya che. (4) dezAdiSTathI sadbhAva payayimAM, dezAdiSTathI sidbhAvapayayimAM padezika skaMdha Atma ane no AtmarUpa che. (5) dezAdiSTathI saMbhAvapAyimAM, dezAdiSTathI abhAva paryAyamAM chapadezika kaMdha aneka Atma-noAtma che. (6) dezAdiSTathI sadbhAva payayamAM, dezAdiSTathI asadbhAva payayimAM zapadezika skaMdha Atma ane aneka noAtmarUpa che. (1) dezAdiSTa sadbhAva payayimAM, dezAdiSTa tadubhaya payayamAM tripadezika skaMdha Atma ane avakatavya che. (8) dezAdiSTathI sadbhAva pAyayimAM dezAdiSTathI tadubhaya payarayamAM zipadezika aMdha Atma ane aneka vaktavyo rUma che. (9) dezAdiSTathI sadbhAva payayimAM, dezAdiSTathI tadubhaya payayamAM mipadezika skaMdha aneka AtmarUpa ane avaktavya che. (10) A traNa bhaMgo che. eka deza AdezathI arabhAva pacayi, eka deza AdezathI tadubhaya payaraya uidezika skaMdha noAtmarUpa ane avaktavya che. (11) eka deza AdezathI asadbhAva payaraya, aneka deza AdezathI tadubhaya pacayi zipadezika skaMdha, noAtmA ane avakatavya che. (12) aneka deza AdezathI asadubhAva payaya, eka deza AdezathI tadubhaya payaya zipadezika skaMdha anekanoAtmarUpa ane avakatavya che. (13) eka deza AdezathI sadabhAva paryAya, eka deza AdezathI asahu bhAva payaya, ekadeza aAdezathI sadbhAvAyayi, ekadeza AdezathI tadubhaya pacayi gipadezika skaMdha AtmarUpa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12-10/562 ane noAtmarUpa ane avakatavya che. he gautama! tethI A upara pramANe kahyuM che. bhagavAna ! catuHudezika skaMdha AtmarUpa che ke anya che he gautama! catuHudezika skaMdha (1) kathaMcita AtmarUpa che. (2) kathaMcit noAtmarUpa che, (3) kathaMcita AtmA-noAtmAthI avaktavya che. (4) kathaMcit Atma ane noAtmA che, (5 thI 8) kathaMcita Atma ane avakatavya, (9 thI 1) kathaMcita no AtmA ane avakatavya. (13 thI 16) kathaMcita AtmA, noAtma ane eka avaktavya. (1) kathaMci4 Atma, noAtmA, aneka avakatavya, (18) kathaMcituM AtmA, aneka noAtmA ane avakatavya. (19) kathaMcita aneka AtmA, no AtmA, avakatavya. bhagavAna ! ema kema kahyuM ke catu:padezika skaMdha A rIte che ? he gautamAM (1) AtmAdidathI AtmarUpa che, () parAdiSTathI noAtmiya che, (3) ta6 bhayAdiSTathI avakatavya che, (4 thI 16) eka dezAdiSTathI sadabhAvapayayimAM ekadezAdiSTathI asadbhAva payayimAM cAra bhaMga che, sadabhAva paryAyithI tadubhaya vaDe cAra bhaMga, sadbhAvathI tadubhaya vaDe cAra bhaMga, eka deza AdiSTathI sadabhAvapayayamAM, eka dezAdiSTathI asadbhAva payayimAM, eka dezAdiSTa tadubhAyayimAM catuHudezika skaMdhamAM AtmA, noAtmA, avakatavya, ekadezAdiSTa sadbhAvapayayimAM eka dezAdiSTathI asadbhAva payayimAM, aneka dezAdiSTathI tadubhaya payayA catu:khadezika skaMdhamAM AtmA, noAtmA, aneka vaktavya che. ' (18) dezAdiSTathI sadbhAvaparyAyamAM, aneka dezAdiSTathI sadbhAva payiA, dezAdiSTathI tadubhaya pasayA catuHudezika skaMdha AtmA, aneka noAtmA, avakatavya che. (19) aneka dezAdiSTathI sabhAvapayayi, ekadezAdiSTa asadubhAva pAyi, eka dezAdiSTa tadubhaya payaraya catuHAdezika skaMdha aneka AtmA, noAtmA, vaktavya che. tethI he gautama! catuHudezika skaMdha upara mujaba kahela che. bhagavan! paMcapadezika skaMdha AtmarUpa che ke anya che ? gautama ! paMcapadezika skaMdha (1) kathaMcita AtmarUpa che, (2) kathaMcit noAtmarUpa che, (3) kathaMcita avakatavya che, (4) kathaMcita Atma, noAtma, avakatavya che. (6 thI 8) noAtmA ane avakatavya, (6 thI 9) prikasaMyogI eka na kahevo. - - bhagavan! ema kema kahyuM? gautama. (1) AtmAdidathI AtmarUpa, (2) parAdiSTathI noAtmA, (3) dubhayAdiSTathI avakatavya, (4 thI ) dezAdiSTathI sadbhAva pasaci, dezAdiSTathI AsadbhAva payAyi, e pramANe dvisaMyogI badhAM bhaMga thAya che. zikAMyogamAM 222 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 eka bhaMga na kahevo. chapadezI skaMdhamAM badhAM bhaMga thAya che. jema jIudezI che. tema yAvat anaMtapadezI kaMdha jANanA. - - bhagavana ! ema ja che. (2). * vivecana-pa6ra : Ama adhikArathI ranaprabhAdibhAva, anAtmAdi bhAvathI kahe che - AtmA - atIta - satata jAya che, te te paryAyamAM, te AtmA, te AtmarUpa pRthvI che. anAtmA eTale asadu5. kadAca che - kadAca nathI. AtmavathI, anAtmavathI vyapadeza karavo azakya che, tethI avaktavya. avaktavya kaI rIte? te kahe che. AtmarUpa ke noAtmarUpa tema kahevAne azakya. * * AtmarU5 ranaprabhAnA ja vaNadi paryAyithI Adeza karAtA, tenA vaDe vyapadiSTa e artha che, svaparyAya apekSAthI AtmarUpa thAya che. para - zarkarAdi pRthvInA paryAyathI Adeza karAtA te vyapadIpta thAya te noAtmA-anAtmA thAya che te pararUpa apekSAe che. sva-parathI ubhaya, te ja ubhaya te tadubhaya, tenA paryAyathI Adeza karAtA athati tadubhaya payaya vaDe vyAdiSTa, avaktavya thAya. tethI ja kahe che - A AtmarUpa ema kahevuM zakya nathI, parasparyAya apekSAthI anAtmavathI, anAtma paNa kahevuM zakya nathI. svaparyAya apekSAthI tenA AtmavathI, avakatavyava - anAma zabdApekSAthI ja, sarvathA nahIM, avakatavya zabda vaDe ja tenA kahevApaNAthI A pramANe paramANu sUga paNa kahevuM. dvipadezika sUtramAM cha aMgo che, temAM pahelAM traNa sakala skaMdha apekSAthI pUrvokta ja che, tenAthI anya traNa dezApekSAthI che. temAM vyAkhyAno AraMbha kare che. (1) sva paryAya vaDe Adeza karAtA dvipadezika aMgha Abha che. (2) e rIte anya paryAyathI Adeza karAtA Atma nathI, (3) tadubhaya AdiSTathI - X - A avakatavya vastu thAya che. kaI rIte ? Atma ane anAma. (3-4) tathA dvipadezathI tenA deza eka AdiSTa, sadbhAvapradhAnA paryavo jemAM che te sabhAva paryava, svaparyavo vaDe, dvitIya te deza AdiSTa asadubhAva-para paryAyathI che. A para paryAya bIjA deza saMbaMdhI athavA bIjI vastu saMbaMdhI che. A dvipadezika skaMdha kramathI AtmA ane noAmA che. (5) tathA teno dezAdiSTa sadbhAva paryava ane deza-ubhaya paryavathI A AmA avaktavya che. (6) tathA teno ja dezAdiSTa asad bhAvaparyava dezano abhayaparyavathI A noAtmA ane avaktavya che sAtamo vaLI AtmA ane noAtmA ane avaktavya rUpa che - 4 - tripadezika skaMdhamAM 13 bhaMga che, temAM pUrvokta sAta, sakala AdezathI traNa, te pramANe ja, tenAthI anyamAM to traNamAM traNa-traNa eka vayana, bahuvacana bhedathI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/3 12-10/562 che, sAtamuM ekavidha ja che. ItyAdi catuHpradezikamAM paNa e pramANe ja che, vizeSa e ke - 19 bhaMgo che, temAM traNa sakala AdezavALA te pramANe ja che, bAkI cAramAM pratyekanA cAra vikalpo che, - x - ... paMya pradezika skaMdhamAM 22 vikalpa che, temAM pahelA traNa parvavata che, uttaramAM baNamAM pratyekamAM cAra vikalpo te pramANe ja che. sAtamAmAM sAta bhaMga che, temAM mika saMyogamAM ATha bhaMgo che, temAM ahIM sAta ja grahaNa karavA. ekano temAM saMbhava nathI. - - - cha pradezikamAM 23-bheda che. muni dIparatnasAgare karela zataka-12-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa " bhAga-11-mo pUrNa ka Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.