________________
૧૬૧
૧૧/-/૧૧/પ૨૧ તે વિજયવિજય, તે જેનું પ્રયોજન છે, તે વિજયવૈજયિકી. ‘સ્થિતિપતીત' - સ્થિતિ એટલે કુલની લોકની મર્યાદામાં ‘પતિતા' - રહેલ, જે પુત્રજન્મ મહોત્સવની ક્રિયા. ‘દશાહિક' - દશ દિવસના પ્રમાણવાળી, ના - ચાણ, પૂજાવિશેષ, યા - દાયા, દાના દેનાર, HU - ભાગ, વિવાિત દ્રવ્યાંશ, વં ક્ષય - ચંદ્ર, સૂર્યદર્શન નામે ઉત્સવ, નાય - સનિ જાગરણરૂપ ઉત્સવ વિશેષ, નિબ - અશુચિ જાત કમનુંકરણ અશુચિ જાતકર્મકરણથી નિવૃત્ત.
સંપન્ન થાસાવિ - બારમો દિવસ આવતાં અથવા બાર દિવસોનો સમાહાર તે દ્વાદશાહનું, જેના વડે પૂરાય છે. તેમાં કુલને ઉચિત, કઈ રીતે ? તે કહે છે - કુલ સદંશ, તે કુળના બળવાન પુરુષ-કુલત્વથી મહાબલ, એ નામનો બળવાનું અર્થ અભિઘાયકવવી તે કુળના મહાબલ, તે નામચી સાર્દશ્ય, કુલરૂપ જે સંતાન તે જ તંતુ દીર્ધત્વથી તેને વર્ધનકર, માંગલ્યત્વથી જેમાં તે.
મયથાપૂર્વ - આ, આવા સ્વરૂપનો, UT - ગૌણ, તેને અમુખ્ય પણ કહેવાય છે, તેથી કહે છે – ગુણનિષ્પન્ન. - x • અમારો આ બાળક જે પ્રભાવતી દેવીનો આમજ, બલરાજાનો પુત્ર, તેથી પિતાના નામના અનુસાર નામ, આ બાળકનું ‘મહાબલ’ નામ છે.
ના તપન્ન - ઉવવાઈ સૂરમાં ‘દૃઢપ્રતિજ્ઞ' કહેલ છે, તે પ્રમાણે આ વક્તવ્ય છે, તે આ પ્રમાણે - મજ્જનધામી, મંડણધામી, કીલાવણધાકી, અંકધાની ઈત્યાદિ. * * * ગિરિ કંદરમલ્લીની જેમ, ચંપકપાદપ, નિવાય નિવ્યઘિાત સુખે સુખે વૃદ્ધિ પામે છે નેTTમાં - જમીન ઉપર સકવું, પથર્વવામા - પગ વડે ચાલવું, STમri - ભોજન કારણ, fiડવ - કવલ વૃદ્ધિ કારણ, પHપાય - પ્રજાન કારણ, વVUવેvi - કાનનું વેધન, સંવત્સર ગ્રંથિકરણ, તોયUT - ચૂડા ધારણ કરવી. ૩વનયન - કલાગ્રાહણ. ગર્ભાધાનાદિ જે કૌતુક-રક્ષા વિધાન આદિ. “એ પ્રમાણે જેમ દેઢ પ્રતિજ્ઞ” તેના વડે આ પ્રમાણે સૂચિત કરેલ છે, તે આ પ્રમાણે જાણવું
શોભન તિથિ-કરણ-નક્ષત્ર-મુહૂર્તમાં, સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, કૌતુક-મંગલપ્રાયશ્ચિત કરીને, સવલિંકાર વિભૂષિત, મહાકદ્ધિ સત્કાર સમુદયથી કલાચાર્યની પાસે લઈ જાય છે ઈત્યાદિ. અભ્યદ્ભતોષ્ણુિતાનું - અતિ ઉચ્ચ. પfયત - પ્રહસિત માક - શ્વેત પ્રભા પટલ પ્રબળતાથી હસતો એવો. “ગયપણેણઇયમાં જેમ વર્ણના કર્યુ છે તેમ" - આના દ્વારા જે સૂચવ્યું, તે આ છે –
મણિ, કનક, રક્ત વડે ચિત્રિત વાયુ વડે ઉડતી વિજય, વૈજયંતી પતાકા, છત્રાતિછત્ર યુક્ત, ઉંચે, ગગનતલને અભિલંઘતી, આદિ. અર્થ પ્રસિદ્ધ છે, વિશેષ આ કે - મણિ, કનક, રત્નોના વેરાવાથી ચિકિત તથા વાયુ વડે ઉદ્ભૂત એવી વિજયને સૂચવતી વૈજયંતિ નામક પતાકા અને છત્રાતિછત્ર વડે યુક્ત છે તે. અનેક શત સ્તંભ ઉપર સંનિવિષ્ણ, ચોવી, ‘મયપતેણઇય' સૂત્રના પ્રેક્ષાગૃહમંડપની જેમ તેનું વર્ણન [11/11]
૧૬૨
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/3 જાણવું. તે “લીલા કરતી શાલભંજિકા' આદિ જાણવું.
• સૂત્ર-૫૨૨ -
ત્યારપછી મહાબલકુમારના માતા-પિતા અન્ય કોઈ દિવસે તે શુભ તિથિ-કરણ-દિવસ-નક્ષત્ર-મુહૂર્તમાં સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી, કૌતુક-મંગલપ્રાયશ્ચિત્ત કરી, સવલિંકારથી વિભૂષિત થઈ, પછી સૌભાગ્યવતી સ્ત્રીઓ દ્વારા અત્યંગન, સ્નાન, ગીત, વાગ્નિ, મંડન, આઠ અંગો પર તિલક, કંકણ, દહીંઅક્ષતાદિ મંગલ, મંગલગીત-માંગલિક કાર્ય કરાયા, ઉત્તમ કૌતક અને મંગલોપચાર રૂપમાં શાંતિકર્મ કર્યું, પછી સર્દેશ, સમાન વચાવાળી, સર્દેશ વયવાળી, સંદેશ લાવણય-રપ-પૌવન-ગુણોપેતા-વિનીતા-કૌતુક, મંગલ, પ્રાયશ્ચિત્ત કરેલી, સર્દેશ રાજકૂળથી અeણાયેલી આઠ ઉત્તમ રાજકન્યા સાથે એક દિવસે પાણિગ્રહણ કરાવ્યું.
ત્યારે તે મહાબલ કુમારના માતા-પિતાએ આ આવા પ્રકારનું પતિદાન આપ્યું - આઠ કોડી હિરણ્ય, આઠ કોડી સુવર્ણ, આઠ શ્રેષ્ઠ મુગટ, આઠ શ્રેષ્ઠ કુંડલયુગલ, શ્રેષ્ઠ એવા આઠ હાર, શ્રેષ્ઠ એવા આઠ આહાર, શ્રેષ્ઠ એની આઠ એકાવલી, એ પ્રમાણે મુકતાવલી, કનકાવતી, રત્નાવલી, આઠ શ્રેષ્ઠ કડાંની જેડી, એ રીતે ગુપ્ટિલની જોડી, આઠ શ્રેષ્ઠ ક્ષોમયુગલ, એ રીતે વડગ યુગલ, પટ્ટ યુગલ, દુકુલ યુગલ, આઠ શ્રી-હી-ધૃતિ-કીર્તિ-બુદ્ધિ-લક્ષ્મીદેવીઓ, આઠ નંદ-ભદ્ર-તલ-તલપવરૂસર્વરનમય નિજક વરભવન કેતુ, આઠ શ્રેષ્ઠ ધ્વજ, આઠ શ્રેષ્ઠ વજ. - ૧૦,૦૦૦ ગાયોનું એક એવા આઠ વજ, આઇ શ્રેષ્ઠ નાટક - ભlીબદ્ધ નાટક, આઠ શ્રેષ્ઠ અશ્વો, આ બધુ રનમય જાણવું શ્રીગૃહપતિરૂપ આઠ શ્રેષ્ઠ હાથી, સરનમય, શ્રીગૃહપતિરૂપ એવા શ્રેષ્ઠ આઠ પાન, આઠ શ્રેષ્ઠ સુ, એ પ્રમાણે શિબિકા, અંદમાનિકા ગિલ્લિ, શિલ્લિ, આઠ શ્રેષ્ઠ વિકટયાન, આઠ પારિયાનિક રથ, આઠ સંગ્રામિક રથ, આઠ શ્રેષ્ઠ અaો, આઠ શ્રેષ્ઠ હાથી, આઠ શ્રેષ્ઠ ગામો-૧૦,ooo કૂળોનું એક ગામ થાય છે. આઠ શ્રેષ્ઠ દાસ, એ પ્રમાણે દાસી, કિંકર, કંચુકી, વધિર મહત૭, - -
• • આઠ સુવણના અવલંબન દીપ, આઠ રૂાના અવલંબન દીપ, આઠ સોના-રૂપના અવલંબન દીય, આઠ સોનાના ઉકંચન દીપ એ પ્રમાણે ગણે, આઠ સુવર્ણના થાળ, આઠ રૂપાના થાળ, આઠ સોના-રૂપના થાળ, આઠ સુવણની પગી આદિ ત્રણ, આઠ સુવર્ણના થાસક આદિ ગણ, આઠ સુવણના મલ્લક (3), આઠ સુવણની તાલિકા, આઠ સુવર્ણની કલાચિકા, આઠ સુવર્ણની વોડક, આઠ સુવર્ણની અવયક્કા, આઠ સુવર્ણના પાદપીઠક, આઠ સુવર્ણની ભિષિકા, આઠ વર્ષની કરોટિકા, આઠ સોનાના પથંક, આઠ સુવર્ણની પ્રતિશયા, આઠ હંસાસન, આઠ કૌચારાન, આઠ રુડાસન, એ પ્રમાણે ઉતાસન, પતાસન, દીધનિ, ભદ્રાસન, પક્ષાસન, મગરાસન પાસન, દિશાસૌવસ્તિકાસન, આઠ