Vitrag Stotra

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 6

શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-પહેલો પ્રકાશ
૧
પ્રસ્તાવના
धरणेन्द्र-पद्मावतीसंपूजिताय ॐ ह्रीं श्रीं श्रीशंखेश्वरपार्श्वनाथाय नमः શ્રી દ્વાન-પ્રેમ-રામચંદ્ર-હીરસૂરીશ્વરેણ્યો નમ:
ऐं नमः कलिकालसर्वज्ञ श्री हेमचन्द्रसूरिविरचित श्री वीतरागस्तोत्र
ટીકાકારનું મંગલાચરણ અનંતદર્શન, અનંતજ્ઞાન, અનંત વીર્ય અને અનંત આનંદ એ ચારથી યુક્ત તથા મિથ્યાષ્ટિઓથી નહિ હણાયેલી અને તેજસ્વી એવી અષ્ટપ્રાતિહાર્યાદિરૂપ લક્ષ્મીવાળા પરમાત્માનું સ્મરણ કરીને (૧) હું મંદમતિવાળો હોવા છતાં તીવ્ર ગતિવાળા પુરુષોથી સાધી શકાય એવું વીતરાગ સ્તોત્રનું અલ્પ વિવરણ ભક્તિથી કહું છું. (૨)
અહીં તથાભવ્યત્વની વિચિત્રતાના કારણે જેમના દુરંત જ્ઞાનાવરણરૂપ અંધકાર પ્રશાંત થઇ જવાથી સમુલ્લસિત થયેલી અદ્ભુત પ્રતિભારૂપ અરિસામાં સમસ્ત શાસ્ત્રોનાં રહસ્યો સંક્રાંત (=પ્રતિબિંબિત) થયેલા છે, અતિશય રાજનીતિ અને પરાક્રમથી પ્રસિદ્ધ બનેલા સિદ્ધરાજ શ્રી જયસિંહદેવની પ્રાર્થનાથી જેમણે નવીન સંસ્કૃતવ્યાકરણ શાસ્ત્રની રચના કરી છે, વિકસિત થયેલા વિવેકથી જેમની મોહરૂપ નિદ્રાનાશ પામેલી છે, ચૌલુક્ય વંશમાં ચંદ્રસમાન એવા પરમાઈત (=પરમ શ્રાવક) શ્રી કુમારપાળ રાજાના મુકુટમાં જેમના ચરણ નખોનાં કિરણો પ્રતિબિંબિત થયેલાં છે, પ્રવર્તાવેલી અદ્ભુત જિનશાસનની ઉન્નતિથી જેમણે અત્યંત કલુષિત
૧. અહીં પ્રશ્ન થાય કે અતિકલુષિત પાંચમા આરામાં અદ્ભુત પ્રતિભાની પ્રાપ્તિ કઠીન હોવા
છતાં શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મહારાજાને તેની પ્રાપ્તિ કેમ થઈ ? આના જવાબમાં અહીં જણાવ્યું કે તથાભવ્યત્વની વિચિત્રતાના કારણે શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મહારાજાને અતિ કલુષિત પાંચમા આરામાં પણ અદ્ભુત પ્રતિભાની પ્રાપ્તિ થઈ. તથાભવ્યત્વ એટલે તે રીતે થવાપણું. દરેક જીવનું તથાભવ્યત્વ વિચિત્ર=ભિન્ન ભિન્ન હોય છે. શ્રી હેમચંદ્રસૂરિ મહારાજાનું તથાભવ્યત્વ એવું હતું કે જેથી અતિ કલુષિત પાંચમા આરામાં પણ તેમને અદ્ભુત પ્રતિભાની પ્રાપ્તિ થઇ. (વશ શબ્દનો “કારણ” અર્થ પણ થાય છે.)