________________
પંખી માળો બાંધે છે. ઉંદર દર બનાવે છે. સિંહ ગુફા શોધી લે છે. કીડી નગરું બનાવે છે. વાંદરો ડાળી પકડી લે છે. પોતાના રહેઠાણની ચિંતા કોણ નથી કરતું? પોતાના આવાસની વ્યવસ્થા કોણ નથી કરતું? આ કામ તો પ્રાણી માત્ર કરી લે છે. પરંતુ, પોતાના ઘરની સાથે ઈશ્વરનું ઘર બનાવનાર એકમાત્ર પ્રાણી મનુષ્ય છે. કોઈ મંદિર બાંધે છે, કોઈ મસ્જિદ બાંધે છે. કોઈ ચર્ચ ખડા કરે છે, કોઈ ગુરુદ્વારા ઊભા કરે છે. કોઈ અગિયારી બાંધે છે, કોઈ હવેલી ઊભી કરે છે. કોઈ દેવસ્થાન સર્જે છે, કોઈ ધર્મસ્થાન સર્જે છે.
આ મંદિર નિર્માણ એ લગભગ તમામ ધર્મોના અનુયાયી મનુષ્યોમાં એક સામાન્ય બાબત છે. આ પરંપરા પાછળ ઘણા કારણો રહેલા છે.
પોતાની આરોગ્ય અંગેની જરૂરિયાતો સંતોષવા માટે માણસે હેલ્થ ક્લબથી લઈને જિગ્નેશિયમ ઊભા કર્યા છે. પોતાની આર્થિક જરૂરિયાતો માટે માણસે નાનકડી ટેબલ સ્પેસથી માંડીને કમર્શીયલ કોમ્પલેક્સ સુધીના સર્જનો કર્યા છે. સામાજિક જરૂરિયાતો માટે તેણે નાનકડી નિશાળ થી લઈને મોટી યુનિવર્સિટીઝ, નાનકડા ક્લિનિક્સથી લઈને તોતિંગ હોસ્પિટલો – રમતગમતના સાધનો અને મોટા મેદાનો ઊભા કર્યા છે.
માણસ એટલે જાજરમાન જરૂરિયાતોનું કાયમી સરનામું ! કેટલીક શારીરિક જરૂરિયાતો હોય છે, તો કેટલીક સામાજિક
(વિચારોની દીવાદાંડી)
