________________
જો પરિસ્થિતિ આવી હોય તો નવી સ્કુલ-હોસ્પિટલ ઊભા ક૨વાની જરૂર ખરી ?
આની સામે કોઇ દેરાસરો ખાલીખમ નથી હોતા. જ્યાંથી વસતિનું સ્થળાંતર થયું હોય તેવા સ્થળોમાં ઊભેલા સૈકા જૂના દેરાસરો સિવાય બધે દેરાસરોમાં રોજ સેંકડો દર્શકો-પૂજકોની અવરજવર રહે છે.
લોકોની શારીરિકજરૂરીયાતોમાંથી ઘણા નિર્માણો થયા છે. લોકોની વ્યવસાયી જરૂરીયાતોમાંથી ઘણા નિર્માણો થયા છે. લોકોની ધાર્મિક જરૂરીયાતોમાંથી મંદિર વગેરે નિર્માણ થયા છે. શ્રદ્ધાનું દઢીકરણ અને ભક્તિની સંતુષ્ટિ એ મુખ્ય ફળ છે. છતા વાત માત્ર Social Output ના Base પર ચાલુ થઈ છે તો આપણે તે જ ટ્રેક પર આગળચાલીએ.
એક મંદિરનું ખનન અને શિલાન્યાસ થાય ત્યારથી ડઝનબંધ અને થોકબંધ લોકો આ કાર્યમાંથી પોતાનું જીવન મેળવે છે. નિર્માણ થઇ ગયા પછી પણ પૂજારી, સિક્યોરિટી ગાર્ડ, ફુલવાળા જેવા અનેક લોકો તેના પર નભે છે.
એક અંદાજ મુજ્બ કેવળ મુંબઈ જેવા એકાદ શહેરમાં રહેલા માત્ર જૈનમંદિરોમાં Employees ની સંખ્યા આઠહજાર ઉપર છે. (મંદિરોમાં સામગ્રી Supply કરનારા આથી ઘણા વધુ હશે જે આ ગણતરીમાં લેવાયા નથી)
એક અગત્યની વાત સમજવી જરૂરી છે. આજે ચાલતી હવા મુજબ શિક્ષણ વગર આજીવિકા શક્ય નથી એવું ધારી લઈએ એટલે શિક્ષણ જેટલી મોટી જનસેવા એકે નહીં લાગે. વાસ્તવમાં ચિત્ર આખું જ જુદું છે. આજે અશિક્ષિતો કરતાં શિક્ષિતોને આજીવિકાની સમસ્યા વધારે છે. શિક્ષણનું સ્તર જેટલું ઊંચુ એટલું બેકારીનું પ્રમાણ વધારે છે.
૧૪
વિચારોની દીવાદાંડી
