________________
અન્નાહાર છે. ‘શાકાહાર' શબ્દનો ભ્રામક પ્રચારતે એક સ્વતંત્ર વિષય છે, તેની વિચારણા અવસરે)
મુખ્ય વાત તો એ છે કે દૂધને માંસાહાર તરીકે ગણવામાં કોઈ લોજિક નથી. દૂધ પ્રાણીના શરીરમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે એ વાત સાચી, પરંતુ દૂધ માત્ર માદા પશુના શરીરમાંથી જ મળે છે, માંસ તો નરમાદા બંનેના શરીરમાંથી મળે છે. માંસ અને દૂધ વચ્ચે આ એક પ્રાકૃતિક ભેદ છે.
ખાધેલો ખોરાક રસ, રક્ત, મેદ, માંસ, મજ્જા, વીર્ય અને ઓજસમાં દર પાંચ દિવસે રૂપાંતર પામતાં ૩૦ મે દિવસે ઓજસમાં રૂપાંતર પામે છે. જ્યારે ગાય કે કોઈ પણ દૂધાળાં પ્રાણીને જે ખોરાક ખવડાવો તે તે જ દિવસે દૂધમાં રૂપાંતર પામીને આંચળમાં આવે છે. ત્યારબાદ વધેલા ભાગમાંથી આઠ ધાતુઓનો જન્મ થાય છે. તેથી દૂધ એ લોહીમાંસનું બનેલું છે તે વાતનિરાધાર બની જાય છે.
માંસ પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રાણીને મારવું-કાપવું પડે છે અને પીડા આપવી પડે છે. માંસ મેળવવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે ત્યારે પશુ સખત પ્રતિકાર કરે છે. દૂધની બાબતમાં વસ્તુસ્થિતિ તદ્દન વિપરીત છે દૂધ મેળવવા માટે પશુને કોઈ પીડા થતી નથી, તેના તરફથી કોઈ પ્રતિકાર થતો નથી. બલકે તે અનુકૂળ બને છે. દૂધ દોહી લેવામાં ન આવે તો પશુને પીડા થાય છે.
પશુના શરીરમાં બીજાના ખોરાક માટે જ દૂધ ઉત્પન્ન થાય છે, સ્તનછિદ્રોમાંથી દૂધ કાઢવામાં આવે તે પશુના પણ હિતમાં જ છે. દૂધ દોહવા-કાઢવા માટે પ્રકૃતિએ જ માદા પશુના દૂધ ધારણ કરનાર અવયવોમાં છિદ્રો બનાવ્યાં છે. તેનાથી દૂધ દોહીને તેનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
(વિચારોની દીવાદાંડી
