________________
અંગ્રેજોના શાસનકાળથી આ દેશમાં માંસાહારના પ્રચાર માટે જુદી જુદી નીતિઓનો આશ્રય લેવામાં આવ્યો છે. માંસાહારના પ્રચાર માટેની કૂટનીતિની એક ભેદી જાળ એટલે ‘દૂધનો માંસાહાર તરીકેનો
પ્રચાર.'
આ મૂળ વિચાર ક્યાંથી આવ્યો તે જાણીએ. યૂરોપના દેશોમાં શાકાહારના પ્રચારનો એક પ્રચંડ વાયરો ફૂંકાયો અને સવાઈ શાકાહારીઓના મોટા જૂથો તૈયાર થયા. એ લોકો પોતાને vegan (વિગન) તરીકે ઓળખાવે છે. તે જૂથો ભારતના માંસાહાર ત્યાગીઓથી પણ પોતાની જાતને ઊંચી ગણાવવા લાગ્યા. ‘દૂધ પીનારા માંસાહાર ત્યાગીઓ પણ માંસાહારી છે કારણ કે દૂધ પણ લોહી કે માંસ માફક પ્રાણીના શરીરમાંથી જ મેળવાય છે.’ આવી ભ્રામક પ્રચારજાળમાં અચ્છા અચ્છા માંસાહાર ત્યાગી રૂસ્તમો પણ સાંવાલાગ્યા.
યંત્રવાદનો અત્યંત પ્રચાર થવાથી પશુઓ બિનઉપયોગી બનવા લાગ્યા. હજુ દૂધ અને દૂધની બનાવટોને કા૨ણે દૂધાળાં પશુઓ આર્થિક રીતે ઉપયોગી રહ્યા છે. દૂધનો માંસાહાર તરીકે જો૨શોરથી પ્રચાર કરવામાં આવે તો એક બાજુ શાકાહારી પ્રજામાં દૂધથી મોટી સૂગ ઊભી થાય, તેથી દૂધની માંગ ઘટતા દૂધાળાં પશુઓ પણ બિનઉપયોગીસાબિત થાય.
બીજી બાજુ, શાકાહારી પ્રજામાં માંસની સૂગ ઘટવા લાગે. ‘આજ સુધી દૂધ વાપરવા દ્વારા આપણે માંસાહારી છીએ જ તો હવે માંસ વાપરવામાં શો વાંધો છે ?’ તેવો નબળો વિચાર તેમને પાડી શકે. (વાસ્તવમાં ‘શાકાહાર’ શબ્દ પણ ભ્રામક છે અને માંસાહારની પુષ્ટિ માટે જ તે શબ્દ પ્રચારમાં મૂકવામાં આવ્યો છે. સાચો શબ્દ તો
વિચારોની દીવાદાંડી
૮૫
