________________
છે. પશુ પાસે કોઇ યોગ્ય પ્રમાણમાં કામ કરાવે તે વાસ્તવિક હિંસા નથી. કારણ કે જો પશુ બિન ઉપયોગી (એટલે કે બિનઉપજાઉ) થયો તો તે liability રૂપ ગણાવાથી ટકી ન શકે.
પશુની કતલ કરીને તેને ઉપજાઉ સાબિત કરવાવાળાઓ સામે પશુની કતલ કર્યા વગર તેને ઉપજાઉ સાબિત કરવાની મુખ્ય દલીલ એ જ છે કે પશુ ખેતી, ખાતર ભારવહન વગેરે માટે ઉપયોગી છે. હવે જો પશુ આ કાર્યો ન કરે તો તેની ઉપયોગિતા સાબિત નહીં થાય અને પરિણામે તે કતલ પામશે.
પશુ પાસે કામ નહીં કરાવવાની માંગણી કરનારા પશુ પ્રત્યેના દયાભાવથી જ કદાચ પશુનું નુકસાન કરી બેસે. મુંબઇ નરીમન પોઇન્ટ પર જૂના જમાનાથી જૂના રૂઆબની વિક્ટોરિયા (ઘોડાગાડી) માં બેસવા લોકો જતાં. કોઇ સંસ્થાએ આ અંગે અરજી કરી અને કોર્ટે બધી ઘોડાગાડી એક વર્ષમાં બંધ કરી દેવાનો દયાળું (!) હુકમ આપ્યો.
પશુ પ્રત્યેની દયાથી પશુ પાસે કામ કરાવવાનું બંધ થતાં એમાં વાસ્તવમાં પશુની દયા થતી નથી. કામ કરાવવાની રીત અમાનવીય નહોવી જોઇએ તે વાત ખરી !
વિચારોની દીવાદાંડી
૮૩
