________________
બારીની બહાર દષ્ટિપાત નહીં કરનારાને સમજાવવો મુશ્કેલ પડે કે નાનકડી બારી પણ નિરાકાર આકાશમાં ખુલી શકે છે. બારી જે દશ્ય પર ખુલે છે તેને બારીનું કોઈ બંધન નથી. મૂર્તિનું કોઈ બંધન અમૂર્તને નથી. મૂર્તિ તો માત્ર અમૂર્તની ઝાંખી કરવા માટેનું દ્વાર છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો મૂર્તિ એક સેતુ છે જેને એક છેડે સાકારતા છે અને બીજા છેડે નિરાકારતા. આ વાતથી સમજાય છે કે મૂર્તિપૂજા એ માત્ર જડ ક્રિયાકાંડ નથી પરંતુ મૂર્તિના માધ્યમે અમૂર્ત તરફ પહોંચાડતી એક માનસશાસ્ત્રસિદ્ધ તર્કબદ્ધ પ્રક્રિયા છે.
મૂર્તિપૂજાનું આ મહત્ત્વ ધ્યાનમાં આવે તો ધૂપ-દીપ-પ્રાર્થનાસ્તવના કે અંગરચનાને બાહ્યાડંબર માત્ર કે ભગવાનની ખુશામત ન કહેતા આપણા મનને સ્થિર કરવાની પ્રક્રિયાના એક ભાગરૂપ કહેવું પડશે. આજના કાળમાં તો મનોવિશ્લેષણવાદે મૂર્તિપૂજા (Idol Worship) ને સત્ય અને આવશ્યક ઠેરવવામાં અનાયાસે જ ઘણો મોટો ફાળો આપી દીધો છે.
શરીરમાં ફરતા લોહીના જેમ ઘટક તત્ત્વો હોય છે, હાડકાના જેમ ઘટક તત્ત્વો હોય છે તેમ સક્રિય મગજના પણ ઘટકતત્ત્વો હોય છે. શ્રદ્ધા તેનું એક ઘટક છે. પ્રતિમાજીમાં માત્ર પત્થર તેને દેખાય છે જેનામાં શ્રદ્ધાતત્ત્વની ઉણપ હોય.
પ્રેમી પંખીડા પોતાના મોબાઈલની ફોટો ગેલેરીમાં સંગૃહીત તસવીરોને રસપૂર્વક જોતી વખતે જાણે પિયુમિલનનો આનંદ મેળવી શકતા હોય તો પછી પ્રભુની પ્રતિમા સામે થતી ભક્તિને પ્રભુમિલન કહેતા કોણ અચકાશે? મૂર્તિમાં પત્થરના નહીં પણ વ્યક્તિના દર્શન થાય પછી જે કાંઈ પણ સમર્પણ થાય છે તે વ્યક્તિને સમજીને થાય છે.
કોઈ નાસ્તિકને મૂર્તિમાં પત્થર દેખાય છે. OMG પિક્ચરમાં
(વિચારોની દીવાદાંડી -
