________________
એકને જ લાભ આપી શકાય) આવા સમયે કોઈ નિયત, વ્યવહારું, સર્વસ્વીકૃત માધ્યમ રાખવું પડે.
વળી, પૈસાની જેમાં જરાય જરૂર ન પડે તેવા દીક્ષા ધર્મના પાલનથી લઈને ઘરમાં રહીને પણ બીજું ઘણું બધું થઈ શકે છે. પ્રશ્ન : છતાં બીજાને દાનનો લાભ મળે તે માટે કોઈ ઉકેલ ખરો? ઉત્તર તપની શક્તિ ન હોય તે તપ નથી જ કરી શકતા તો અન્યના તપની અનુમોદના કરીને લાભ લે છે. દાનની શક્તિ ન હોય તે અન્યના દાનની અનુમોદના કરીને લાભ લઈ શકે છે. બધા જ પ્રકારની અનુકૂળતા કોઈ એક વ્યક્તિ પાસે ન હોય ત્યારે આ સરળ રસ્તો છે. ક્યારેક કોઈ સુખી સંપન્ન વ્યક્તિ ઉછામણી બોલીને અન્યને સાથે લઈને તે કાર્ય કરાવે. (અન્યનું ગૌરવ સચવાચ તે રીતે.) આવું પણ ઘણા સ્થળે બનતું હોય છે. પ્રશ્ન : આ બધા કારણે આપણે ત્યાં પૈસાવાળાની બોલબાલા વધી
રહી હોય એવું નથી લાગતું? ઉત્તરઃ અહીં એક ભેદ ખાસ સમજી રાખો કે ‘પૈસાવાળાની બોલબાલા' એટલે “પૈસા છોડવાવાળાની બોલબાલા'. (રાખવાવાળાની નહીં) પૈસાનો ત્યાગ એ પણ કાંઈ નાનું પરાક્રમ નથી. ભાઈ કે ભાગીદાર ખાતર પૈસા છોડવાનું મુશ્કેલ હોય તેવા યુગમાં કોઈ સત્કાર્યમાં પૈસા છોડે તો તેને બિરદાવવો જ જોઈએ. આમ, ઉછામણીની પરંપરા અને તેનું માધ્યમ આ બન્ને વાતો અંગે સ્પષ્ટતા જાણવી.
હા, વિવેક ચોક્કસ સર્વત્ર જરૂરી છે. “અતિ દરેક બાબતે છોડવું રહ્યું. પૈસાની જેમ જ્ઞાન, ગુણ વગેરે પણ ઉત્તમ આલંબનો છે. વિશેષજ્ઞાની, ઉચ્ચગુણવાન, શીલવાન, આચારસંપન્ન વ્યક્તિઓને પણ યોગ્ય આદર વગેરે આપવામાં આવેતે ઉચિત ગણાય.
(વિચારોની દીવાદાંડી)
૪૩
