________________
ગરીબોની ચિંતા કે કાળજીનો નિષેધ ન જ હોઈ શકે પણ ગરીબોને સસ્તાભાવે દૂધ મળતું નથી આ દુ:ખદ હકીકતનું મૂળ ક્યાં છે એ તપાસવું જરૂરી છે. ચોકલેટ, કેડબરીઝ અને દૂધની અન્ય બનાવટો માટેની જંગી ઇન્ડસ્ટ્રીઝ લાખો બાળકોનું દૂધ કોર્નર કરી લે છે. દૂધ એ દૈનિક જરૂરીયાત છે. ચોકલેટ્સ કે કેડબરીઝ જેવી લક્ઝરી આઇટમ પાછળ ગરીબોનું દૂધ તણાઈ જાય છે. શ્રીમંતોની Luxurious Requirement ખાતર સમાજના નબળા વર્ગની Primary Necessities, તેમની પહોંચ બહાર બની જાય છે. - દૂધના ભાવો નીચે ન આવી જાય તે માટે હજારો લિટર દૂધ દરિયાભેગું, ગટરભેગું કરી દેવાય છે પણ સસ્તાભાવે ગરીબો સુધી પહોંચતું નથી.
કોઈ એક દેશ વર્ષે ૩,૬૦,૦૦૦ ટન દૂધ ઢોળી દે છે ત્યારે વૈજ્ઞાનિક તારવણી મુજબ એક લાખ ટન કાર્બન ડાયોક્સાઇડ વાતાવરણમાં ઉમેરાય એટલું પર્યાવરણીય નુકસાન થાય છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો આ નુકસાન વીસ હજાર ગાડીઓના ધૂમાડાથી થઈ શકે તેટલું મોટું ગણી શકાય. દેશમાં અને દુનિયામાં ખૂણે ખૂણે થતાં આવા Avoidable Waste (નિવાર્ય નુકસાન) ને ટાર્ગેટ કરવાને બદલે કોઈ નાનકડા કળશથી થતા પ્રભુના પ્રક્ષાલ પર નજર નાખે તેમાં તટસ્થતા ઓછી અને પૂર્વગ્રહવધુ લાગે.
ગરીબોને ખાવા અનાજનો દાણો મળતો નથી તેવા સમયમાં ભગવાનને ચોખા, ફળ કે મિઠાઈ ધરવા સામે જે પ્રશ્ન ઊઠે છે એમાં પણ આ જ લાઈન પર જવાબ મળે છે. દુનિયામાં અત્યારે એક High Profile Wastage Culture ચાલી રહ્યું છે. દુનિયાની વાત તો પછી કરીએ પણ માત્ર ભારતદેશમાં વર્ષભરમાં થતો Food Waste અંદાજે ૩,૫૭,000 કરોડની કિંમતને આંબી જાય છે. માત્ર મુંબઈ શહેરમાં (વિચારોની દીવાદાંડી
(૨૫)
