Tattvarthadhigam Sutram Part 08

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 24

શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮ - સૂત્ર-૧ પૂર્વપક્ષ–બંધ પ્રસ્તુત છે. તેના હેતુઓનું કથન સંબંધ વગરનું જણાય છે.
ઉત્તરપક્ષ–સંબંધ વગરનું નથી. કારણ કે કારણ વિના કાર્યની સિદ્ધિ થતી નથી. બીજથી અંકુરની ઉત્પત્તિ થાય છે. કાર્યના અર્થીઓ પહેલા કારણને ગ્રહણ કરે છે. બંધ કાર્ય છે. મિથ્યાદર્શન આદિ પાંચ તેના કારણ છે એ પ્રસિદ્ધ જ છે. આથી આ સૂત્રથી કારણોનું પરિમાણ નિશ્ચિત કરવામાં આવે છે. આથી સૂત્રકાર કહે છે
કર્મબંધના હેતુઓ मिथ्यादर्शनाविरतिप्रमादकषाययोगा बन्धहेतवः ॥८-१॥
સૂત્રાર્થ– મિથ્યાદર્શન, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને યોગ એ પાંચ કર્મબંધના કારણો છે. (૮-૧)
भाष्यं- मिथ्यादर्शनं अविरतिः प्रमादः कषाया योगा इत्येते पञ्च बन्धहेतवो भवन्ति । तत्र सम्यग्दर्शनाद्विपरीतं मिथ्यादर्शनम् । तद् द्विविधमभिगृहीतमनभिगृहीतं च ॥ तत्राभ्युपेत्यासम्यग्दर्शनपरिग्रहोऽभिगृहीतमज्ञानिकादीनां त्रयाणां त्रिषष्टीनां कुवादिशतानाम् । शेषमनभिगृहीतम् ॥
यथोक्ताया विरतेविपरीताऽविरतिः ॥ प्रमादः स्मृत्यनवस्थानं, कुशलेष्वनादरो, योगदुष्प्रणिधानं चैष प्रमादः ॥ कषाया मोहनीये वक्ष्यन्ते । योगस्त्रिविधः पूर्वोक्तः ॥ एषां मिथ्यादर्शनादीनां बन्धहेतूनां पूर्वस्मिन्पूर्वस्मिन्सति नियतमुत्तरेषां भावः । उत्तरोत्तरभावे तु पूर्वेषामनियम इति TI૮-શા.
ભાષ્યાર્થ– મિથ્યાદર્શન, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાયો અને યોગો આ જ પાંચ બંધના હેતુઓ છે.
તેમાં સમ્યગ્દર્શનથી વિપરીત મિથ્યાદર્શન છે. તે અભિગૃહીત અને અનભિગૃહીત એમ બે પ્રકારનું છે.
તેમાં જાણીને અસમ્યગ્દર્શનનો સ્વીકાર અભિગૃહીત છે. તે અજ્ઞાનિકો વગેરે ૩૬૩ કુવાદીઓને હોય. અન્ય અનભિગૃહીત છે.