Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 08
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
સૂત્ર-૧૦ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
તે આ માનના તીવ્રાદિ ભાવોને આશ્રયીને દષ્ટાંતો છે. તે આ પ્રમાણેમાન પથ્થરના સ્તંભ સમાન, અસ્થિતંભ સમાન, કાષ્ઠતંભ સમાન, લતાતંભ સમાન છે. આ દષ્ટાંતોના ઉપસંહારનું અને નિગમન(=ઘટાવવું તે)નું વ્યાખ્યાન ક્રોધના દષ્ટાંતોથી કર્યું છે.
માયા, પ્રસિધિ, ઉપધિ, નિકૃતિ, આચરણ, વંચના, દંભ, કૂટ, અતિસંધાન અને અનાર્જવ આ પ્રમાણે એક અર્થ છે.
તે માયાના તીવ્રાદિ ભાવોને આશ્રયીને દૃષ્ટાંતો છે. તે આ પ્રમાણેમાયા વાંસમૂળ સમાન, ઘેટાના શિંગડા સમાન, ગોમૂત્રિકા સમાન અને નિર્લેખન સમાન છે. અહીં પણ ઉપસંહાર અને નિગમનનું ક્રોધના દષ્ટાંતોથી વ્યાખ્યાન કર્યું છે.
લોભ, રાગ, ગાર્થ, ઇચ્છા, મૂછ, સ્નેહ, કાંક્ષા, અભિન્કંગ એ પ્રમાણે એક અર્થ છે.
તે લોભના તીવ્ર વગેરે ભાવોને આશ્રયીને દાંતો છે. તે આ પ્રમાણેલોભ લાક્ષારાગ (કિરમજી રંગ) સમાન, ગાડાના પૈડાની મળીના રંગ સમાન, દિવાની મેશના રંગ સમાન અને હળદરના રંગ સમાન છે. અહીં પણ ઉપસંહાર અને નિગમનનું વ્યાખ્યાન ક્રોધના દષ્ટાંતોથી કર્યું છે.
આ ક્રોધાદિ ચાર કષાયોના શત્રુરૂપ એવા પ્રતિઘાત હેતુઓ છે. તે આ પ્રમાણે-ક્રોધનો ક્ષમા, માનનો માર્દવ, માયાનો આર્જવ, લોભનો સંતોષ પ્રતિઘાત હેતુ છે. (૮-૧૦)
टीका- मोहनीयमूलप्रकृतेरष्टाविंशतिरुत्तरप्रकृतयः संग्रहभेदरूपाः सूत्रेणैव निर्दिष्टाः, मोहनीयशब्दः प्रत्येकमभिसम्बध्यते, दर्शनमोहनीयं चारित्रमोहनीयमिति संग्रहेण निर्देशः, पुनश्चारित्रमोहनीयमुत्तरभेदापेक्षया संग्रहेणैव निर्दिष्टं, तद्भेदाख्यानं तु कषायवेदनीयं नोकषायवेदनीयमिति, दर्शनमोहनीय इत्यादिका आख्या यासामुत्तरप्रकृतीनां तास्तथा निर्दिष्टाः, तासां भेदप्रतिपादनार्थमाह-त्रिद्विषोडशनवभेदा इति निर्देशक्रमेणैव त्र्यादयो भेदा यासां तास्तथोक्ताः, दर्शनमोहनीयोत्तरप्रकृतिस्त्रिभेदा,
