Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 08
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૫૬
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
સૂત્ર-૨૫
(૬) સ્થિતિપરિણત કર્મપુદ્ગલો બંધાય છે ? કે ગતિપરિણત પુગલો બંધાય છે ?
ભાવાર્થ- જીવ ગતિમાન કર્મપુદ્ગલોને ગ્રહણ કરે છે? કે સ્થિત કર્મયુગલોને ગ્રહણ કરે છે? આ છઠ્ઠો પ્રશ્ન છે. (૭) આત્માના સર્વપ્રદેશોમાં કર્મપુદ્ગલોનો સંબંધ થાય છે?
ભાવાર્થ- ગ્રહણ કરેલા કર્મયુગલોને આત્માના અમુક જ પ્રદેશોમાં સંબંધ થાય છે? કે સઘળા પ્રદેશોમાં ? આ સાતમો પ્રશ્ન છે.
(૮) સંખ્યાત, અસંખ્યાત, અનંત પ્રદેશો બંધાય છે? કે અનંતાનંત પ્રદેશો બંધાય છે ?
ભાવાર્થ- એકી સાથે કેટલા પ્રદેશવાળા સ્કંધોનો બંધ થાય છે? આ આઠમો પ્રશ્ન છે.
આ આઠ પ્રશ્નોના ક્રમશઃ આઠ સૂત્રાવયવોથી ઉત્તર આપ્યા છે. તે આ પ્રમાણે- રામપ્રત્યયા: ૨, સર્વતઃ ૨, યોગાવિશેષાદ્ રૂ, સૂક્ષ્મા: ૪, एकक्षेत्रावगाढाः ५, स्थिताः ६, सर्वात्मप्रदेशेषु ७, अनन्तानन्तप्रदेशाः ८.
ઉત્તર-૧ નામપ્રત્યયા: ઇત્યાદિ ભાષ્ય છે. નામ એટલે સંજ્ઞા. જ્ઞાનાવરણથી પ્રારંભી અંતરાય સુધીના સર્વકનું નામ અન્વર્થ(નામની વ્યુત્પત્તિથી સિદ્ધ થતા અર્થવાળું) કહ્યું છે. નામના પ્રત્યયો=કારણો તે નામપ્રત્યયા: ષષ્ઠી તપુરુષ સમાસ છે. (બંધાયેલા કર્મયુગલોનું જ્ઞાનાવરણીય આદિ નામ નિશ્ચિત થાય છે. માટે કર્મયુગલો નામનાં કારણ છે. કર્મયુગલો વિના કર્મના નામનો ઉદય(Fકર્મનું નામ પડવું) વગેરેનો સંભવ નથી. જેવી રીતે સંસારી આત્માના નામનો સંભવ છે તે રીતે મુક્ત જીવના નામનો સંભવ નથી. આ પ્રથમ પ્રશ્ન છે=પ્રથમ પ્રશ્નનો ઉત્તર છે.
અહીં ક્ષિપ્રત્યયા વા એવો બીજો વિકલ્પ છે, અર્થાત્ શાના કારણે કર્મપુદ્ગલો બંધાય છે? એવો બીજો વિકલ્પ છે. ભાષ્ય બીજા ભેદના આધારે છે. નામ છે પ્રત્યય( કારણ) જેમનો તે નામપ્રત્યયા: આ પ્રમાણે
