Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 08
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૦૪ શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
સૂત્ર-૧૨ જેમાં હાડકાઓના બે છેડા મળેલા હોય, હાડકાઓ ચામડી, સ્નાયુ, માંસથી વીંટળાયેલા(=ઢંકાયેલા) હોય તે સુપાટિકાનામ કહેવાય છે. સૂપાટિકા એટલે ફલકસંપુટ. જેવી રીતે ફલકસંપુટમાં ફલકો પરસ્પર માત્ર સ્પર્શસ્થિતિથી રહે છે, એ પ્રમાણે આ સંવનનમાં હાડકાઓ રહેલા હોય છે. આ પ્રમાણે આવા પ્રકારના અસ્થિસમૂહ રૂપ સંહનનનામનો લોઢાનો પાટો, નારા અને ખીલીથી પ્રતિબદ્ધ કપાટની જેમ ઔદારિક શરીરમાં જ સંબંધ થાય છે, અર્થાત્ ઔદારિક શરીરમાં જ સંવનન હોય છે. (વક્રિય આદિ શરીરમાં સંહનન ન હોય.).
સ્પર્શ– “સનામાઈવિધ ફત્યાદ્ધિ, ઔદારિક શરીરોમાં જે કર્મના ઉદયથી કઠિન વગેરે સ્પર્શવિશેષ ઉત્પન્ન થાય છે તે સ્પર્શનામ છે. તેના આઠ ભેદો છે. આઠ ભેદોનું પ્રતિપાદન કરતા ભાષ્યકાર કહે છે
નિનામરિ’ તિ, કર્કશ-કોમળ, ગુરુ-લઘુ, સ્નિગ્ધ-રૂક્ષ, શીત-ઉષ્ણ એમ આઠ નામો છે. સ્વસ્થાનમાં તો એમના પ્રકર્ષ-અપ્રકર્ષથી ઉત્પન્ન કરાયેલા અનેક ભેદો છે.
રસ-રસનામાનેશ્વવિઘ તિવતનામરિસના તીખો, કડવો, તૂરો, ખાટો, મીઠો, ખારો એમ છ નામો છે. ખારો રસ મીઠા રસની અંતર્ગત છે એમ કોઈ કહે છે. અનેકવિધનું ગ્રહણ તીખો રસ વગેરેના અવાંતર ભેદોનું પ્રતિપાદન કરવા માટે છે. એ પ્રમાણે અન્યમાં પણ અવાંતર ભેદો કહેવા.
ગંધ–ન્થિનામાનેવિયં સુરમન્દિનામતિ, શરીરમાં સુગંધ અને દુર્ગંધ જે નામકર્મના વિપાકથી ઉત્પન્ન કરાય છે તે ગંધનામ. બીજાઓ સાધારણ ગંધ ઉત્પન્ન કરાય છે એમ વિશેષ વિના સાધારણ ગંધને કહે છે તે અસત્ય છે. સુગંધ કે દુર્ગધ એમ હોવું જોઇએ. કોઈ ગંધ સાધારણ નથી.
વર્ણ– વનામને વિઘે કાનનામતિ, જે કર્મના ઉદયથી શરીરમાં કૃષ્ણ વગેરે પાંચ પ્રકારના વર્ણની સિદ્ધિ(=પ્રાપ્તિ) થાય છે તે વર્ણનામ છે. કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ ભેદવાળું વર્ણનામ છે. સ્પર્શનામથી પ્રારંભી વર્ણનામ સુધીના બધા નામો શરીરમાં રહેલા પુગલોમાં વિપાકવાળા થાય છે.
