Tattvarthadhigam Sutram Part 08

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 141

સૂત્ર-૧૪ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
૧૧૯ વિપરીત નીતૈોર્ન' રૂતિ, ચાંડાળો પ્રસિદ્ધ જ છે. ચંડાળો એટલે માતંગો. ચંડાળનું ગ્રહણ વરુ-ડરુ-મુક્તક આદિ ઘણી જાતિઓને બતાવનારું છે. મૌષ્ટિક કસાઈ વગેરે. વ્યાધ એટલે શિકારીઓ-પારધીઓ. મત્સ્યબંધો એટલે માછલાં પકડવાની જાળ વગેરે હિંસાના હેતુઓથી જીવનારા. દાસનો ભાવ તે દાસ્ય. ચંડાળ આદિને બનાવનાર નીચગોત્ર છે. આદિ શબ્દથી કચરાને કાઢનાર વગેરેનું ગ્રહણ કરવું. (૮-૧૩)
टीकावतरणिका- अष्टमप्रकृतेर्बन्धस्वरूपनिरूपणायाहટીકાવતરણિકાર્થ–આઠમી (અંતરાય નામની) પ્રકૃતિના બંધસ્વરૂપનું નિરૂપણ કરવા માટે કહે છે–
અંતરાયકર્મના પાંચ ભેદોતાનાવનામ્ ૮-૨૪ સૂત્રાર્થ– અંતરાયકર્મના દાનાંતરાય, લાભાંતરાય, ભોગાંતરાય, ઉપભોગાંતરાય અને વીર્યંતરાય એમ પાંચ ભેદો છે. (૮-૧૪)
भाष्यं- अन्तरायः पञ्चविधः । तद्यथा- दानस्यान्तरायः लाभस्यान्तरायः भोगस्यान्तरायः उपभोगस्यान्तरायः वीर्यस्यान्तराय इति ॥८-१४॥
ભાષ્યાર્થ– અંતરાય પાંચ પ્રકારનો છે. તે આ પ્રમાણે- દાનનો અંતરાય, લાભનો અંતરાય, ભોગનો અંતરાય, ઉપભોગનો અંતરાય અને વીર્યનો અંતરાય. (૮-૧૪)
टीका- दानादीनामिति षष्ठी प्रकृतिविशिष्टसम्बन्धापेक्षा, प्रस्तुतश्चान्तरायो मूलप्रकृतिबन्धे, तेनाभिसम्बन्धनायाह-अन्तरायः पञ्चविध તિ, ‘તથ’ત્યનેન પ્રવિધતાં તથતિ, રાનયેત્યાદિ દ્વાનં-યં, सत्यपि द्रव्ये न ददाति, तद्धि कर्मोदितं दीयमानस्य कर्मणो विघ्नम् अन्तरायं अन्तर्धानं करोतीति दानान्तरायं, द्रव्ये प्रतिग्राहके च सन्निहितेऽप्यस्मै दत्तं महाफलमिति जानानोऽपि दातव्यं न ददाति, एवं लाभभोगपरिभोगवीर्यान्तरायेष्वपि योज्यं, तथा कश्चिद् वदान्यः सर्वदा दानाकरः समस्तार्थिभ्यो यथाप्रार्थनं स्वशक्त्या निर्विशेषं ऊर्जितचेता