Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 08
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
પ૩
સૂત્ર-૧૦
શ્રી તત્ત્વાથધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮ अतस्तत्संवरणोपायभूताः क्षमादयो भाष्यकारेणोपन्यस्ताः, सततमेतेऽभ्यसनीयाः कर्मणां लाघवमिच्छता मुमुक्षुणा, भाष्यं गतार्थं प्रायः, प्रत्यनीकाः शत्रव उच्यन्ते पुरुषाः, भूतशब्दः उपमानार्थः, शत्रव इवोच्छेदनसाधर्म्यात्, एतदेव स्पष्टयति-प्रतिघातहेतवो भवन्तीति, अत्र च मिथ्यादर्शनमाद्यकषायाश्च द्वादश सर्वघातिन्यः प्रकृतयः, सज्वलना नोकषायाश्च देशघातिन्यः । ननु च सूचनात् सूत्रमिति लघु विधेयं सूत्रं, तच्चैवं भवति-दर्शनचारित्रमोहनीयकषायनोकषायवेदनीयाख्यास्त्रिद्विषोडशनवभेदाः, इत्येवं विवक्षितार्थसंग्रहः स्यात्, तत्रेदमुक्तं 'दुर्व्याख्यानो गरीयांश्च, मोहो भवति बन्धनः । ર તત્ર હતાધવીવીષ્ટ, સૂત્રરેખ તુર્વવત્ શ” રૂતિ ૮-૧૦ની ટીકાર્થ– મૂલપ્રકૃતિ મોહનીયના સંક્ષેપના ભેદરૂપ (પેટા ભેદરૂપ) અઠ્યાવીસ ઉત્તરપ્રકૃતિઓનો સૂત્રથી જ નિર્દેશ કર્યો છે. મોહનીય શબ્દનો પ્રત્યેકની સાથે સંબંધ કરવામાં આવે છે. દર્શનમોહનીય અને ચારિત્રમોહનીય એમ સંક્ષેપથી નિર્દેશ છે. ફરી ચારિત્રમોહનીયનો (કષાય-નોકષાયનો) ઉત્તરભેદોની અપેક્ષાએ સંક્ષેપથી જ નિર્દેશ કર્યો છે. ચારિત્રમોહનીયના ભેદોનું કથન તો કષાયવેદનીય અને નોકષાયવેદનીય એ પ્રમાણે કર્યો છે. દર્શનમોહનીય ઇત્યાદિ આખ્યા (નામ) જે ઉત્તરપ્રકૃતિઓનું છે તે ઉત્તરપ્રકૃતિઓ સૂત્રમાં તે પ્રમાણે નિર્દેશ કરાયેલી છે. તે ઉત્તરપ્રકૃતિઓના ભેદોનું પ્રતિપાદન કરવા માટે કહે છેત્રિદિષોડશનવમેલા તિ, નિર્દેશના ક્રમથી જે ત્રણ વગેરે ભેદો જે ઉત્તરપ્રકૃતિઓના છે તે ઉત્તરપ્રકૃતિઓ તે પ્રમાણે (સૂત્રમાં) કહી છે. દર્શનમોહનીયની ઉત્તરપ્રકૃતિના ત્રણ ભેદો છે. ચારિત્રમોહનીયની ઉત્તરપ્રકૃતિના બે ભેદો છે. તે બે ભેદો આ છે- કષાયવેદનીય અને નોકષાયવેદનીય. કષાયવેદનીયના સોળ ભેદો છે. નોકષાયવેદનીયના
