Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 08
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
સૂત્ર-૧૨ શ્રી સ્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮
નિર્માણ-જાતિમાં લિંગ, આકૃતિની વ્યવસ્થાનું નિયમન કરનાર નિર્માણ નામ છે.
બંધન– પુદ્ગલોની પ્રાપ્તિ થયે છતે નિર્માણ કરાયેલા શરીરોને બાંધનાર(એકમેક સંયોગ કરનાર) બંધન નામ છે. જો બંધક ન હોય તો શરીરો રેતીના પુરુષની જેમ બંધાયા વિનાના રહે.
સંઘાત– બંધાયેલા પણ પુગલોને વિશેષ રીતે એકઠા કરીને કાષ્ઠના પિંડના, માટીના પિંડના અને લોઢાના પિંડના સંઘાતની જેમ વિશિષ્ટ સંઘાતને ઉત્પન્ન કરનાર સંઘાતનામ છે.
સંસ્થાન-સંસ્થાનના પ્રકારનું છે. તે આ પ્રમાણે-સમચતુરસ્રનામ, જોધપરિમંડલનામ, સાદિનામ, કુજનામ, વામનનામ અને હુંડનામ.
સંહનન– સંહનનનામ છ પ્રકારનું છે. તે આ પ્રમાણે- વજઋષભ નારાચનામ, અર્ધવજઋષભનારાચનામ, નારાચનામ, અર્ધનારાચનામ, કીલિકાનામ અને કૃપાટિકાનામ (સેવાર્તનામ).
સ્પર્ધાદિ– સ્પર્શનામના કઠીનનામ વગેરે અનેક ભેદો છે. રસનામના તિક્તનામ વગેરે અનેક ભેદો છે. ગંધનામના સુરભિગંધનામ વગેરે અનેક ભેદો છે. વર્ણનામના કૃષ્ણનામ આદિ અનેક ભેદો છે.
આનુપૂર્વી- (અન્ય) ગતિમાં ઉત્પન્ન થવાની ઇચ્છાવાળા અને અંતર(=વિગ્રહ) ગતિમાં વર્તમાન જીવને તે ગતિની સન્મુખ આનુપૂર્વીથી (આકાશપ્રદેશોની શ્રેણી અનુસાર ગતિ વડે) તે ગતિને પ્રાપ્ત કરાવવામાં જે સમર્થ છે તે આનુપૂર્વનામ છે.
નિર્માણનામકર્મથી નિર્માણ કરાયેલા અંગોપાંગોની રચનાના ક્રમનું નિયામક આનુપૂર્વનામ છે એમ બીજાઓ કહે છે.
અગુરુલઘુ- અગુરુલઘુ પરિણામનું નિયામક અગુરુલઘુનામ છે.
ઉપઘાત– જે કર્મ શરીરના અંગ-ઉપાંગોનો ઉપઘાત(=ખંડન) કરે તે ઉપઘાતનામ છે અથવા સ્વપરાક્રમનો કે સ્વવિજયનો ઉપઘાતનો જનક હોય તે ઉપઘાતનામ છે.
