Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 08
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
સૂત્ર-૩
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮ જે પુદ્ગલો યોગ્ય છે તેમને આઠ પ્રકારના ગ્રહણમાંથી જુદા કરે છે. કાર્પણ શરીરને યોગ્ય પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરે છે. આઠ પ્રકારના કર્મને જ શરીર કહ્યું છે. આથી કાર્પણ એવો શબ્દ સ્વાર્થમાં મ પ્રત્યય લાગવાથી થયો છે. કર્મ એ જ કાર્મણ, અર્થાત્ કર્મસંઘાત. કર્તા આત્મા વડે ગ્રહણ કરાતા એ પુદ્ગલો કર્મોના નામોનાં કારણ છે કર્મોના નામોની કારણતાને સ્વીકારે છે. પુદ્ગલો ક્યાં રહેલા છે? કયા યોગ વિશેષથી ગ્રહણ કરે છે? ઈત્યાદિ ભૂમિકા કરીને આ કહ્યું છે- નામપ્રત્યયા: સર્વતો યો વિશેષાદ્દા આ અર્થ હવે કહેવાશે. સર્વ કર્મોની સંજ્ઞા અન્વર્થ(નામ પ્રમાણે અર્થવાળી) છે. નામ અને સંજ્ઞા એ બંનેનો એક અર્થ છે. તે આ પ્રમાણેકર્મના જ્ઞાનાવરણ ઈત્યાદિ નામ છે. જે કર્મથી જ્ઞાન આવરાય છે(=રોકાય છે) તે જ્ઞાનાવરણ. આ પ્રમાણે બધા સ્થળે અન્વર્થ નામ કહેવું. પુદ્ગલો તે અન્વર્થ નામવાળા જ્ઞાનાવરણીય આદિનાં કારણો છે. તે પુગલો વિના જ્ઞાનાવરણ આદિ નામો સિદ્ધ થતા નથી. તથા પુદ્ગલો સર્વદિશાઓમાં રહેલા છે. કાયા, વચન, મનોયોગના તીવ્રાદિ પરિણામવિશેષથી ગ્રહણ કરે છે ઈત્યાદિ સઘળું આ જ અધ્યાયમાં આગળ પ્રદેશબંધના નિરૂપણમાં વિશેષથી કહેવાશે. (૮-૨).
टीकावतरणिका-एवं बन्धहेतुं निरूप्याधुना बन्धस्वरूपनिरूपणायाहટીકાવતરણિતાર્થ– આ પ્રમાણે બંધહેતુનું નિરૂપણ કરીને હવે બંધ સ્વરૂપનું નિરૂપણ કરવા માટે કહે છેબંધનું સ્વરૂપસ વચ: ૮-રૂા.
સૂત્રાર્થ– તે જ કર્મનો બંધ છે, અર્થાત્ કાર્મણવર્ગણાના કર્મને યોગ્ય પુદ્ગલોનો આત્માની સાથે ક્ષીર-નીરવતું કે લોહાગ્નિવત્ એકમેક રૂપે સંબંધ તે બંધ છે. (૮-૩).
भाष्यं- स एष कर्मशरीरपुद्गलग्रहणकृतो बन्धो भवति । स पुनश्चतुर्विधः ॥८-३॥
