________________
૮૮
સૂત્રસંવેદના-૫
કરે છે. તેમને શ્રેયમાર્ગે આગળ વધવામાં વિજયાદેવી અનેક રીતે સહાયક બને છે. આમ વિજયાદેવી ભક્તોને શુભભાવ પ્રાપ્ત કરાવનાર હોવાથી તેમને શુભંકરા પણ કહેવાય છે.
नित्यमुद्यते देवि सम्यग्दृष्टीनाम् धृति-रति-मति-बुद्धिપ્રવાના - સમ્યગુદૃષ્ટિ જીવોને ધૃતિ, રતિ, મતિ અને બુદ્ધિનું પ્રદાન કરવામાં નિત્ય ઉદ્યમશીલ એવી હે દેવી! તમને નમસ્કાર હો.). .
| વિજયાદેવી સમ્યગ્દષ્ટિ જીવોને ધૃતિ આપે છે. વૃતિનો અર્થ છે ધીરજ. કોઈપણ કાર્યનો પ્રારંભ કર્યા પછી વિઘ્ન આવે તો દીન ન થવું, ક્યારે કાર્ય પૂર્ણ થશે તેવી ઉત્સુક્તા ન કરવી પણ સ્વસ્થ ચિત્તે કાર્યની પૂર્ણાહુતિ સુધી પહોંચવું તેનું નામ ધૃતિ છે.
સમ્યગુદૃષ્ટિ જીવોની આંતર ચક્ષુ નિર્મળ થવાના કારણે તેઓ ભૌતિક સુખની ભયંકરતાને અને આત્મિક સુખની મહત્તાને જાણતા હોય છે. તેથી તેમની અધિક રૂચિ આત્મિક સુખ પામવાની હોય છે, પરંતુ આત્મિક સુખને મેળવવાનો માર્ગ સહેલો નથી. વળી આ માર્ગ ચર્મચક્ષુથી જોઈ શકાય તેવો નથી અને આ માર્ગે ચાલતાં તુરંત ફળ મળી જ જાય તેવું પણ નથી. આથી ક્યારેક સારા સાધકોનું મન પણ સાધનામાર્ગમાં ચળ-વિચળ થઈ જાય છે. ત્યારે મનમાં એવી વ્યથા અને વિહવળતાનો અનુભવ થાય છે કે, “આ માર્ગે ચાલું તો શું પણ ફળ મળશે કે નહિ ?” સાધકમાં ક્યારેક આવી અધૃતિ પેદા થાય ત્યારે તેમની ધીરજ ટકાવવા, શ્રદ્ધાને અડગ રાખવા અને કોઈપણ પ્રકારની ઉત્સુકતા કે અસર વગર, આરંભેલા કાર્યને પૂર્ણ કરાવવા સમ્યગુદૃષ્ટિ દેવ-દેવીઓ અનેક પ્રયત્નો કરે છે. જેમકે સંયમ જીવનનો ત્યાગ કરી સંસાર તરફ પગ માંડવા તત્પર બનેલા આષાઢાચાર્યને બચાવી લેવા દેવ અનેકવાર બાળકનું રૂપ કરી સ્વયં હાજર થયા અને તેમને પ્રતિબોધ પમાડી અંતે ધર્મમાં સ્થિર પણ કર્યા.
35. સમ્યગુદષ્ટિના ઉપલક્ષણથી કવચની રચનામાં કંઠને ગ્રહણ કરવાનો છે.
'सम्यग्दृष्टीनां धृतिरतिमतिबुद्धिप्रदानाय' नित्यमुद्यते सम्यक् समीचीना दृष्टि दर्शनं सम्यक्त्वं येषां ते सम्यग्दृष्टयः तेषां सम्यग्दृष्टीनां जीवानां धृतिः सन्तोषो, रतिः प्रीतिः, मतिरप्राप्तविषया आगामिदर्शिनी, बुद्धिः साम्प्रतदर्शिनी उत्पत्त्यादिकाचतुर्विधा, ततो द्वंद्व एतासां 'प्रदानाय' वितरणाय नित्यं सदैव उद्यता उद्यमवती सावधाना तत्परा या सा तस्याः सम्बोधने ।
