________________
ચઉકસાય
૧૨૫
વ્યક્તિના વ્યક્તિત્વની પરખ તેની ચાલ ઉપરથી થાય છે. જો ચાલ સારી તો વ્યક્તિત્વ પણ સારું ગણાય છે. પાર્શ્વનાથ પ્રભુની ચાલ પણ તેમના વ્યક્તિત્વને પ્રગટ કરે તેવી શ્રેષ્ઠ હતી. આ ચાલની પણ વાસ્તવમાં કોઈ ઉપમા આપી શકાય તેમ નથી. છતાં પણ આ જગતમાં ગજરાજની ચાલ શ્રેષ્ઠ ગણાય છે, તેની જેમ પ્રભુની પણ ધીરી, મલપતી અને નમ્રતાદિ ગુણોનું દર્શન કરાવે તેવી શ્રેષ્ઠ ચાલ હતી.
નય૩ પાસું મુવUત્તય સામિડ - ત્રણ ભુવનના નાથ શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન જય પામો.
ઊર્ધ્વ, અધો અને તીર્થ્ય આ ત્રણ લોકમાં રહેલા સામાન્ય લોકો તો પાર્શ્વનાથ ભગવાનને નાથ તરીકે સ્વીકારે છે પણ દેવલોકમાં રહેલા મહાઋદ્ધિસંપન્ન દેવો અને દેવેન્દ્રો કે મનુષ્ય લોકના શ્રેષ્ઠ સુખને ભોગવતા રાજા, મહારાજા અને ચક્રવર્તીઓ પણ પ્રભુને સ્વામી તરીકે સ્વીકારે છે. તેઓ સમજે છે કે અમારી પાસે બાહ્ય દૃષ્ટિએ ઘણા સુખના સાધનો છે, તો પણ વાસ્તવમાં અમે સુખી નથી, સાચું સુખ તો આ નાથ પાસે જ છે અને આવું અસંતું સુખ તેમની સેવાથી જ સાંપડે છે. આથી જ તેઓ પણ પાર્થ પ્રભુને સ્વામી તરીકે સ્વીકારી તેમની સેવા-ભક્તિ આદિ કરે છે. આમ પ્રભુ ત્રણ લોકના સ્વામી કહેવાય છે.
શ્લોકના અંતિમ પાદમાં “કામ અને કષાયોને જીતનાર, નીલવર્ણના દેહવાળા, ગજરાજ જેવી ગતિવાળા પાર્શ્વ પ્રભુ જય પામો,” એવી પોતાના મનની ભાવના વ્યક્ત કરતા સાધક સેવક ભાવે સ્વામીને કહે છે કે, “હે નાથ ! મારા મનમંદિરમાં આપનો જય થાઓ. વિષય-કષાયથી સદા માટે મારી હાર થતી આવી છે, તેને અટકાવી હે નાથ ! આપ મને વિજયની વરમાળા પહેરાવો.”
આ ગાથા બોલતાં નીલવર્ણવાળા, ગજગતિએ ચાલતાં સાધક અવસ્થામાં રહેલા પાર્શ્વનાથ પ્રભુ આપણી સ્મૃતિપટ પર અંકિત થવા જોઈએ, અને વિચારવું જોઈએ કે,
સિદ્ધ અવસ્થાની વાત તો જવા દઉં. પરંતુ જ્યારે પ્રભુ - મારા જેવી સાધક અવસ્થામાં કામ અને ક્રોધાદિના નિમિત્તો વચ્ચે જીવતા હતા, ત્યારે પણ તેઓ ક્યારેય ક્રોધાદિને આધીન થયા ન હતા. તેઓ ત્યાથી જ કામ-ક્રોધને નાશ કરવાનું કામ કરતાં હતા. આવા સામર્થ્યના કારણે ત્રણ જગતના જીવો તેમને સ્વામી તરીકે સ્વીકારે છે. હું ય આ જ સ્વામીનો સેવક છું. આ સ્વામીના સેવક તરીકે મારે પણ હવે જ્યારે જ્યારે કામ ક્રોધાદિના નિમિત્તો મળે ત્યારે આ સ્વામીનું સ્મરણ કરી,
