________________
૧૪૪
સૂત્રસંવેદના-પ
કર્મવશ ઊઠતી ભોગેચ્છાઓ પર વિજય મેળવવા અને દબાવવા ઉગ્રવિહાર, છઠ્ઠના પારણે આયંબિલની ઉત્કૃષ્ટ તપસ્યા, શાસ્ત્રાભ્યાસ આદિ અનેક શુભ યોગો સેવ્યા; પરંતુ મોહનીયનો પાશ ન તૂટ્યો. ચિત્તમાં એક તરફ ચારિત્રમોહનીયકર્મનો ઉદય વિકારો ઉત્પન્ન કરે છે તો બીજી તરફ દર્શનમોહનીય કર્મનો ક્ષયોપશમ કહે છે “પ્રાણ જાય પણ પ્રતિજ્ઞા ન જવા દેવાય', આ સાત્ત્વિક વિચારણાથી મુનિએ અનેક રીતે મરવાના પ્રયાસો કર્યા, પણ દેવે એકપણ ઉપાય સફળ ન થવા દીધો.
ભવિતવ્યતાના યોગે એક દિવસ મુનિ ગોચરી માટે ફરતાં ફરતાં એક વેશ્યાના ત્યાં જઈ ચડ્યા. “ધર્મલાભ આપ્યો. ત્યાંથી પ્રતિસાદ આવ્યો “અહીં ધર્મલાભનું કામ નથી અહીં તો અર્થલાભ જોઈએ....”
આ શબ્દો મુનિરાજને વાગી ગયા. કામ સામે લડનારા મુનિરાજને માનકષાયે હરાવી દીધા. મહેણાંનો જવાબ આપતાં મુનિએ માનને વશ થઈ તરણું ખેંચી સાડાબાર કરોડ સોનામહોરની વૃષ્ટિ કરી.
આ જોઈ વેશ્યા બોલી કે, “આ પૈસાને ભોગવવા અહીં જ રહો અથવા પૈસા લઈ જાઓ' ચારિત્રમોહનીયના પ્રબળ ઉદયથી આ શબ્દો સાંભળી મુનિ પડ્યા. એક કષાયથી હારેલાને બીજા કષાયે પણ હરાવ્યા, વેશ્યાના આગ્રહથી મુનિ સાધુપણું છોડી સંસારી બન્યા. ચારિત્રમોહનીયકર્મના ઉદયથી મુનિની પ્રવૃત્તિ બદલાઈ ગઈ, પણ દર્શનમોહનીયનો ક્ષયોપશમ વિશુદ્ધ હતો તેથી વૃત્તિ ન બદલાઈ. વેશ્યાને ત્યાં પડ્યા હોવા છતાં મુનિનો વૈરાગ્ય ઝળહળતો હતો. મુનિએ અભિગ્રહ કર્યો “હું ભલે ડૂળ્યો પણ રોજ ૧૦ જણને સંસારથી તારી પ્રભુ પાસે દીક્ષા લેવા ન મોકલું ત્યાં સુધી ભોજન નહિ વાપરું.”
અંતરમાં કેવો વૈરાગ્ય હશે કે રાગથી ભરેલા વેશ્યાવાસમાં આવતા રાગી વ્યક્તિઓને પણ નંદિષેણ વૈરાગી બનાવી પ્રભુ પાસે મોકલતા. આ સીલસીલો બાર વર્ષ સુધી અકબંધ ચાલ્યો. ત્યાં એકવાર દસમો વ્યક્તિ કેમે કરીને પ્રતિબોધ પામે જ નહિ, છેવટે ગણિકાએ મશ્કરી કરી “દસમા તમે..” મહેણાથી પડેલાને મહેણાએ ઊઠાડી દીધા. પુન: પ્રભુ પાસે દીક્ષા લીધી. સાધના સાધી મોહરાજાને પરાસ્ત કરી મુનિવર મોક્ષે સીધાવ્યા.
“પરમ વૈરાગ્યને વરેલા આ મુનિના ચરણે મસ્તક નમાવી તેમના જેવા પ્રબળ વૈરાગ્ય અને વિરતિઘર્મની પ્રાપ્તિ અર્થે પ્રાર્થના કરીએ.”
