________________
સકલતીર્થ વંદના
સૂત્ર પરિચય :
આ સૂત્રના નામ ઉપરથી જ જણાઈ આવે છે કે, આ સૂત્રમાં ત્રણે લોકમાં રહેલા સર્વ તીર્થોને વંદના કરવામાં આવી છે. તારે તેને તીર્થ કહેવાય છે. તેમાં જે નદી, સમુદ્ર આદિથી પાર ઉતારે તે દ્રવ્યતીર્થ કહેવાય છે અને જે રાગ-દ્વેષ આદિથી ભરેલા ભવસાગરથી તારે તેને ભાવતીર્થ કહેવાય છે.
ભાવતીર્થો પણ બે પ્રકારના હોય છે : ૧. સ્થાવર અને ૨. જંગમ. તેમાં જે સ્થિર હોય તેને સ્થાવરતીર્થ કહેવાય છે અને જે હાલતાં-ચાલતાં હોય તેને જંગમતીર્થ કહેવાય છે. આ સૂત્રની શરૂઆતમાં સ્થાવરતીર્થને અને અંતમાં જંગમતીર્થને વંદના કરવામાં આવી છે.
મૂળભૂત રીતે ભવસાગરથી તારવાની શક્તિ શ્રી અરિહંત પરમાત્મામાં જ રહેલી છે, તેથી તેઓ તો તીર્થ છે જ; પણ તેમની સાથે સંકળાયેલા તેમના નામ, સ્થાપના અને દ્રવ્ય નિક્ષેપ પણ તારવાની શક્તિ ધરાવતાં હોવાથી તે પણ તારક બને છે.
જે જે કાળમાં અને જે જે ક્ષેત્રમાં પ્રભુ સાક્ષાત્ વિદ્યમાન નથી હોતા તે તે કાળમાં અને તે તે ક્ષેત્રમાં પ્રભુના નામાદિ જ યોગ્ય જીવો માટે તરવાનું અદ્વિતીય આલંબન બને છે. પંચમ કાળમાં જ્યારે અહીં પ્રભુ વિદ્યમાન નથી ત્યારે મહાપુરુષોએ કહ્યું છે કે,
પંચમ કાળે જિનબિંબ, જિનાગમ ભવિયણકો આધારા...”
