________________
૨૧૬
સૂત્રસંવેદના-૫
આ દરેક શાશ્વત જિનચૈત્યો રત્ન, સુવર્ણ અને મણિના બનેલા હોય છે. તેમાં પશ્ચિમ સિવાયની ૩ દિશામાં ૩ દ્વાર હોય છે. તે દરેક દ્વારે નીચે પ્રમાણે છ-છ સ્થાનો હોય છે.
૧. મુખમંડપ - પટ્ટશાખારૂપ
૨. રંગમંડપ - પ્રેક્ષાગૃહરૂપ
૩. મણિમય પીઠિકા ઉપર ચૌમુખજીથી અલંકૃત સમવસરણ (સ્તૂપ)
૪. અશોકવૃક્ષની પીઠિકા અને તેની ઉપર ૮ યોજન ઊંચું અશોકવૃક્ષ
૫. ધ્વજની પીઠિકા અને તેની ઉપર ૧૬ યોજન ઊંચી. ઇન્દ્રધ્વજા અને ૬. નિર્મલ જલ યુક્ત વાવડીઓ (પુષ્કરિણી)
આ રીતે દરેક દ્વારમાં એક-એક ચૌમુખજી ભગવાન હોવાથી ત્રણેય દ્વારોની મળીને કુલ બા૨ે પ્રતિમાઓ હોય છે.
ચૈત્યના મધ્યભાગમાં એક મોટી મણિપીઠિકા હોય છે. તેની ઉપર એક દેવછંદક એટલે કે, સ્તૂપ જેવા આકારવાળો ગભારો હોય છે. તે લગભગ મણિપીઠિકા જેટલો જ હોય છે, પણ તેની ઊંચાઈ થોડી વધુ હોય છે..મણિપીઠિકાની ઉપર રહેલા દેવછંદકની ચારે દિશામાં ઋષભ, ચન્દ્રાનન, વારિ¥ણ અને વર્ધમાન એ નામવાળી ૨૭–૨૭ પ્રતિમાઓ હોય છે. એમ કુલ મળી તે દેવછંદકોમાં ૧૦૮ પ્રતિમાઓ હોય છે. તેથી એક ચૈત્યમાં કુલ ૧૨૦ પ્રતિમાઓ (૧૨ દ્વારની + ૧૦૮ દેવછંદકોની) હોય છે. આ ઉપરાંત દેવલોકના દરેક વિમાનમાં પાંચ સભાઓ હોય છે.
૧. ઉપપાતસભા ૨. અભિષેકસમાં ૩. અલંકા૨સભા ૪. વ્યવસાયસભા ૫. સુધર્મા (સૌધર્મી) સભા
આ દરેક સભામાં ત્રણ ત્રણ દ્વાર હોય છે એટલે ૫ સભામાં કુલ મળીને ૧૫ દ્વાર હોય છે. એ દરેક દ્વાર ઉપર ચૌમુખજી ભગવાન બિરાજમાન હોય છે. એટલે પાંચ સભામાં કુલ (૧૫ × ૪) ૬૦ બિંબો હોય છે.
આ રીતે બારેબાર દેવલોકના ચૈત્યોમાં કુલ (ચૈત્યના ૧૨૦ + સભાના ૬૦) ૧૮૦ જિનબિંબો હોય છે. નવ ચૈવેયક તથા પાંચ અનુત્તરના વિમાનોમાં સભાઓ હોતી નથી. તેથી ત્યાંના ચૈત્યોમાં ૧૨૦ બિંબો જ હોય છે.
