________________
ભરોસર-બાહુબલી સજઝાય
૧૬૫
૧૬૫
ર૮. મmવિષય - શ્રી આર્યરક્ષિતસૂરિ વર્તમાનકાળમાં આપણા જેવા અલ્પજ્ઞજીવો પણ આગમનું જ્ઞાન મેળવી શકે તે માટે શ્રી આર્યરક્ષિતસૂરિજી મહારાજે આગમિક શ્રુતને ચાર વિભાગમાં વહેંચી દીધું : ૧. દ્રવ્યાનુયોગ, ૨. ગણિતાનુયોગ, ૩ ચરણકરણાનુયોગ, અને ૪. ધર્મકથાનુયોગ.
આ ઉપકારી આચાર્ય બ્રાહ્મણકુળમાં જન્મ્યા હતા, પરંતુ તેમની મા રુદ્ર સોમા જૈન ધર્મના રંગથી રંગાયેલી પરમ શ્રાવિકા હતી.
પિતાએ શ્રી આરક્ષિતજીને વૈદિક ધર્માનુસાર અભ્યાસ કરાવવા કાશી મોકલેલા ત્યાંથી પ્રકાંડ વિદ્વત્તા મેળવી જ્યારે તેઓ પોતાના ગામ પરત આવ્યા, ત્યારે રાજાએ તેમનું સામૈયું કર્યું. આખું ગામ આ વિદ્વાનને આવકારવા સામૈયામાં આવ્યું, પણ તેમની “માં” ન આવી. “મા” ને શોધતો પુત્ર સામૈયું પતાવી ઘરે આવ્યો. ઘરમાં સામાયિક કરતી “મા”ના પગમાં પડ્યો. ત્યારે આત્મહિતેચ્છુ “મા” એ સ્પષ્ટ કહ્યું “તું જે ભણીને આવ્યો તે વિદ્યા નહિ અવિદ્યા છે દુર્ગતિમાં લઈ જનાર છે. તારા આવા જ્ઞાનથી તારી મા શી રીતે રાજી થાય ? મને તો તું દષ્ટિવાદ ભણે તો આનંદ થાય” વિવેકી અને હિતેચ્છુ માની આ પ્રેરણાથી જ જૈનશાસનને આ મહાન આચાર્યની ભેટ મળી. દીકરાએ મામા તોસલિપુત્ર પાસે આવી ચારિત્ર લઈ, તેમની પાસેથી તથા વજસ્વામિજી પાસેથી સાડા નવ પૂર્વનું જ્ઞાન મેળવ્યું અને અનેક શાસનપ્રભાવક કાર્યો કર્યા. માતા-પિતા, ભાઈ વગેરે સ્વજન પરિવારને પણ દીક્ષા આપી તથા દશપુરના રાજા, પાટલિપુત્રના રાજા આદિ અનેકને તેઓએ જૈન બનાવ્યા.
હે કૃતઘર મહર્ષિ ! આપને વંદન કરી ઇચ્છું કે અમે પછા આપની જેમ સરલતા, સમર્પણ, શ્રુતભક્તિ આદિ ગુણોને આત્મસાત્ કરીએ.” : ૪૦. લાયો - શ્રી ઉદાયનરાજર્ષિ મિચ્છા મિ દુક્કડ' કેવી રીતે આપવું જોઈએ તેનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ એટલે આ કાળના છેલ્લા રાજર્ષિ શ્રી ઉદાયનરાજા. તેઓ વીતભય નગરીના રાજા હતા. તેમની રાણી પ્રભાવતી પાસે શ્રી મહાવીર પરમાત્માના દેહ પ્રમાણવાળી એક દેવકૃત પ્રતિમા હતી. રાણીએ જ્યારે દીક્ષા લીધી ત્યારે તેમણે આ પ્રતિમા દાસીને આપી.
એકવાર ઉજ્જયિની નગરીનો ચંડપ્રદ્યોત રાજા દાસી સહિત તે જીવિત
