________________
स्थानागसूत्र संपरिक्खित्ता, तं जहा-घणोदहिवल एणं, घणवायवलएणं तणुवायवलएणं ॥ सू० ९१ ॥ ___ छाया-एकैका खलु पृथिवी त्रिभिर्वलयैः सर्वतः समन्तात् संपरिसिप्ता, तद्यथा-घनोदधिवलयेन, घनवातवलयेन, तनुवातवलयेन ।। सू० ९१ ॥
टीका-' एवमेगा' इत्यादि । एकैका-प्रत्येकं पृथिवी रत्नप्रभादिका त्रिभिः-त्रिसंख्यकैः वलयैः-वेटनः सर्वतः समन्तात्-सर्वासु दिक्षु विदिक्षु चेत्यर्थः, संपरिक्षिप्ता-सम्यग् वेष्टिता प्रज्ञप्ता, तद्यथा-घनोदधिवल येन, घनः-स्स्यानो हिमशिला सदृशः, उदधिः-जलनियचः-घनोदधिः, स एव वलयमिववलयं-चेष्टनं घनोदधिवलयं, तेन १, एवं धनवातबल येन, तथाविधधनपरिणामोपेतो वातः,
पूर्वोक्त प्रकारवाला मुनि यहीं पर विचरण करता है इसी सम्बन्ध को लेकर अब सूत्रकार पृथिवी के स्वरूप का निरूपण करते हैं " एगमेगाणं पुढवी" इत्यादि
सूत्रार्थ - प्रत्येक पृथिवी तीन घलयों से चारों दिशाओं में और विदिशाओं में अच्छी तरह से वेष्टित हुई कही गई है। वे वलय इस प्रकार से हैं घनोदधिवलय १ घनवातवलय २ और तनुवातवलय ३। __टीकार्थ-इस सूत्र का विस्तृन अर्थ इस प्रकारसे है-प्रत्येक रत्नप्रभा आदि पृथिवी समस्त दिशा और विदिशाओं में अच्छी तरह से पूर्वोक्त घनोदधि आदि तीन वातवलयों से वेष्टित है जिसमें उदधि जल
પહેલાના પ્રકરણમાં જેવા અણુગારની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી, એવા અણગારે આ પૃથ્વી પર જ વિચરતા હોય છે. આ સ બ ધને અનુલક્ષીને હવે સૂત્રકાર પૃથ્વીના સ્વરૂપનું નિરૂપણ કરે છે –
" एगमेगाणं पुढवी" त्या:
પ્રત્યેક પૃથ્વી ત્રણ વલથી ચારે દિશાઓમાં અને વિદિશાઓમાં સારી રિતે વેષ્ટિત થયેલી કહી છે. તે ત્રણ વલયનાં નામ આ પ્રમાણે છે-(૧) ઘનેદધિ पक्ष्य, (२) धनवात सय, मने (3) तनुपात 4aय. मा सूत्र विस्तृत અર્થ આ પ્રમાણે છે—
રત્નપ્રભા આદિ પૃથ્વી સમસ્ત દિશાઓ અને વિદિશાઓમાં પૂર્વોક્ત ઘનોદધિ આદિ ત્રણ વાતવલથી સારી રીતે વેષ્ટિત ( વીંટળાયેલી) છે. જેમાં હિમશિલાના જે ઉદધિ (જલસમૂહ) ઘન રૂપે જમા થયેલો રહે છે, તેને ઘનધિ કહે છે. એ જ વલયના જેવું વલય વેષ્ટ + છે, તેથી તેને
