________________
दथामाङ्गसूत्रे
सुकुलपत्यायानि विशिष्टपरूपाणां तीर्थङ्करप्रभृतीनामेव भवति न साधारणानामिति मनुष्यगतितः सुकुलप्रन्यायातिर्भिन्नेति प्रत्येतव्यम् |४| २|
' चत्तारि दुग्गया " - दुर्गतिरस्त्येपामिति दुर्गताः दुर्गतिमन्त इत्यर्थः, ते चन्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - नैरयिक दुर्गताः - नैरयिकरूपेण दुर्गता नरकजीवा इत्यर्थः १, तिर्यग्योनिकदुर्गताः - मुकरादियोनिगताः २, मनुजदुर्गताः - रोगादिग्रस्तस्याद् नीच कुलोत्पन्नत्वाद्वा ३ देवदुर्गताः = किल्बिपिकादिरूपत्वात् ४ | ३ | " चत्तारि सुगया " इत्यादि - सुगवा :- सुगतिप्राप्ताः सुस्था वा, रो चलानः प्रजप्ताः तद्यथा - सिद्धमरूपेण सगताः । इत्यारभ्य
५५४
आदि जसे विशिष्ट जीवों को ही होता है, साधारण जीवों को नहीं, इस तरह सुकुल प्रत्यायाति मनुष्य सुगनिसे भिन्न है ऐसा जानना चाहिये ४-२ ।
"बत्ती दुग्नना " इत्यादि - दुर्गति है जिन जीवों को वे दुर्गतहैं, अर्थात् दुर्गतिवाले जो जीब हैं वे दुर्गत हैं। ये दुर्गन नैरथिक दुर्गत
अधिके भेइसे जो चार प्रकार के कहे गये हैं, उनका तात्पर्य ऐसा है जो 請 रूपसे दुर्गनिवाले हैं कि दुर्गन हैं । शूकर आदि
रहें हुये
हैं। वादपे ग्रस्त होने के कारण
अथवा-नीच कुत्र में उत्पन्न होने के कारण मनुष्य जीव मनुष्य दुर्गत । किल्पिक आदि पर्याय में रहे हुवे जोव देव दुर्गन हैं ।
16 'चन्तारि गया " इत्यादि - सुगति प्राप्त अथवा सुस्थ जो जीव हैं वे सुगन हैं, जैसे- सिद्ध सुगन आदि । इनमें जी सिद्धरूपसे सुगनिको प्राप्त हैं वे सिद्ध सुगत हैं, यहां यावत् पदसे देव सुगत - मनुष्य
સુકુલ-પ્રત્યાયાતિને સભાત્ર તેા તીર્થંકર આદિ વિશિષ્ટ શકે છે-સાધારણ જીવામાં સંભવી શકતા નથી અને મનુષ્ય સુગતિમાં ભિન્નતા સમજવી.
આ चत्तारि दुग्गया
દુગતિવાળા જે જીવા છે તેમને દુર્ગંત કહે છે. તેના નૈયિક હુ ત ઞાદિ જે ચાર ભેદ કહ્યા છે તેનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે-જે જીવ નૈરિયક રૂપ દુતિવાળા છે તેને નૈયિક દ્રુત કહે છે સૂવર આદિતિય ગ્યાનિક ક્રુતિવાળા જીવને તિગ્યેાનિક દ્રુત કહે છે. રાગાથિી ગ્રસ્ત થવાને કારણે અવા નીચ કુળમાં ઉત્પન્ન થવાને કારણે મનુષ્ય જીવ પણુ મનુષ્ય દુ ́ત હાઈ શકે છે. ત્રિવિર્ષિક આદિ પર્યાયમાં રહેલા દેવાને દેવ દુષ્ટત કહે છે.
.
" चत्तारि सुग्गया
" इत्यादि - सुगतिमां गयेसा लवाने सुगत हे छे. તેના સિદ્ધ સુરત આદિ ચાર પ્રકાર છે. સિદ્ધરૂપ સુગતિ જેમણે પ્રાપ્ત કરી
જીવેામાં જ સંભવી રીતે સુકુલ પ્રત્યાયાતિ " इत्यादि
