________________
Get
. . स्थानाशसूत्र सोपानपतयः एकस्याः पुष्करिण्याः, चणस्मृणांतु अष्टचत्वारिंशत् । मतिरूपाण्येव प्रतिरूपकाणि-अपूर्वचमत्कारकशिल्पकलाऽऽकलितत्वेनाद्वितीयरूपाणि च तानि त्रिसोपानानि चेति विग्रहे विशेषणसमासः, तत्र प्रतिरूपकशब्दस्य प्राकृतत्वात्परप्रयोगः। एकैम्स्यां पुष्करिण्यां विदिगभिमुखानि सुन्दरसोपानपङ्कित्रयाणि चत्वारि २ सन्तीति निर्गलितोऽर्थः, तेषां खल त्रिसोपानप्रतिरूपकाणां पुरतश्वत्वारस्तोरणाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा पौरस्त्येन १, दक्षिणेन २, पाश्चात्येन ३, उत्तरेण ४॥ तासां खलु पुष्करिणीनां प्रत्येकम्-एकैकस्याश्चतुर्दिशि चत्वारो वाखण्डाः प्रज्ञप्ता, तद्यथा-पुरतः १, दक्षिणतः २, पाश्चात्येन ३, उत्तरेण ४ च । तत्र पूर्वण-अशोकवनं दक्षिणेन-सप्तपर्णवनम् , पश्चिगेन-चम्पकवनम् , उत्तरेण-आम्रवणम् , एत. देवाऽऽह-" पुन्वेण असोगवणं जाब चूयवणं उत्तरे पासे " इति । तासां खलु पुष्करिणीनां बहुमध्यदेशभागे चत्वारो दधिप्लुखपर्वताः-दधीच शुक्लवर्ण मुखं शिखरं येषां ते दधिमुखाः रजतमयत्वेन दधिसदृशशिखराः ते च ते पर्वताच तथा, उक्तंच-- तीन तीन, सोपानपंक्तियां हैं, इन अडतालीस ४८ सोपानोंसे यहां देवगण आते जाते हैं, इन्हें जो प्रतिरूपक विशेपण दिया है-उसका तात्पर्य है कि चमत्कारी शिल्पकलासे युक्त है, इसलिये अद्वितीय हैं। इन त्रिसोपानप्रतिरूपकोंके आगे चार तोरण पूर्यादि दिशामें हैं। और प्रत्येक दिशामें चारोंके एक एक वनखण्ड हैं, अशोकवन १, सप्तपर्ण २ चम्पक३,आम्रवण४, यही बात पुव्वेपा अलोगवणं-इत्यादि गाथासे प्रकट हैं। , इन पुष्करिणियोंके बहुमध्यदेश भागमें चार दधिमुख पर्वत है. इनके शिखर दधिजैसे शुक्ल हैं-अतः ये दधिमुख हैं, रत्नमय हैं। कहा भी है-" संखदगविमल-निस्मल इत्यादि ये दधिमुख शंख ત્રણ સોપાન પંક્તિઓ છે. આ સંપાનની મદદથી દેવગણે ત્યાં અવર જવર કરે છે. તે સોપાનેને “પ્રતિરૂપક વિશેષણ જવાનું કારણ એ છે કે તેઓ ચમત્કારી શિલ્પકલાથી યુક્ત હોવાને લીધે અદ્વિતીય છે. આ ત્રણ સોપાન પ્રતિરૂપકોની સામે પૂર્વાદિ દિશામાં ચાર તેરણ છે અને પ્રત્યેકની ચારે દિશામાં એક એક વનખંડ છે. તેમનાં નામ આ પ્રમાણે છે–(૧) અશોકવન (२) सापन, (3) ५४न मन (४) मापन. मे ४ वात " पुत्वेण असोगवां" त्याहि ॥ २॥ ५४८ ४२वामा भावी थे.
તે પુષ્કરિણીઓના બહુ મધ્યદેશ ભાગમાં ચાર દધિમુખ પર્વત છે. તેમનાં શિખરે દહીં સમાન વેત છે, તેથી તેમને દધિમુખ કહ્યાં છે તેઓ રત્નમય છે. કહ્યું
